100% Madrid

Page 1


1 0 0 % M A D R I D In Madrid valt zoveel te beleven; waar moet je dan beginnen? Natuurlijk wil je het Palacio Real bekijken en de kunst bewonderen in het Museo del Prado en het Reina Sofía. Maar je wilt ook lunchen in bijzondere restaurantjes, wandelen in El Retiro, shoppen in Chueca en slenteren door de straatjes van La Latina. En ’s avonds tapas eten, goede Spaanse wijn drinken, een flamencospektakel bijwonen en de dansvloer op in een van de vele discotheken. Deze gids leidt je in no time langs alles wat je graag wilt zien. Sightseeing, shoppen, culinair genieten & avontuur. De overzichtelijke plattegrondjes wijzen je de weg.

1 0 0 % M A D R I D , O N T D E K D E S TA D I N N O T I M E !

100Madrid_Binnenwerk.indd 2

22-06-2010 10:08:44


Inhoud 100% OVERZICHTELIJK

4

HOTELS

10

VERVOER

14

WIJK 1: SOL, PLAZA MAYOR & HUERTAS

16

WIJK 2: LAVAPIÉS & LA LATINA

36

WIJK 3: PASEO DEL PRADO, RETIRO & BARRIO SALAMANCA

56

WIJK 4: CHUECA & MALASAÑA

76

WIJK 5: PALACIO REAL, PLAZA DE ESPAÑA & CONDE DUQUE

96

WIJK 6: PLAZA CASTILLA, NUEVOS MINISTERIOS & CHAMBERÍ

116

OVERIGE BEZIENSWAARDIGHEDEN

136

UITGAAN

138

INDEX

142

ALGEMEEN - 3

100Madrid_Binnenwerk.indd 3

22-06-2010 10:08:44


100% Overzichtelijk Om deze gids overzichtelijk te maken hebben we Madrid opgedeeld in zes leuke wijken en die voorzien van een gedetailleerde plattegrond. Op de overzichtskaart voor in de gids kun je zien waar die wijken zich ten opzichte van elkaar bevinden en staat tevens met de letters A t/m Z aangegeven waar je de bezienswaardigheden buiten het centrum, de hotels en de nachtclubs kunt vinden die verderop in de gids beschreven worden. In de zes hoofdstukken die volgen staat steeds uitgebreid beschreven wat er in de betreffende wijken te doen is, wat de belangrijkste bezienswaardigheden in die wijk zijn en waar je lekker kunt eten & drinken, shoppen, wandelen en luieren. Alle adressen zijn voorzien van een nummer 1 dat terug te vinden is op de plattegrond achter in elk hoofdstuk. Aan de kleur van het nummer kun je zien om welk soort adres het gaat en waar je het adres terug kunt vinden bij de beschrijvingen.

bezienswaardigheden eten & drinken

shoppen leuk om te doen

6 WANDELINGEN Aan elk hoofdstuk is een wandeling toegevoegd die, zonder de genoemde adressen uitgebreid te bezoeken, ongeveer drie uur duurt. Op de plattegrond staat met een lijn aangegeven hoe de route loopt. De wandeling staat beschreven op de pagina naast de plattegrond en voert je vanzelf langs de meest interessante plekken en leukste adresjes. Je komt niet alleen langs bezienswaardigheden en musea, maar ook bij bijzondere winkeltjes, lekkere lunchadressen en goede restaurants. Wie geen zin heeft om de route te lopen, kan met de beschrijvingen en de plattegronden ook prima alles zelf ontdekken.

4 - ALGEMEEN

100Madrid_Binnenwerk.indd 4

22-06-2010 10:08:44


PRIJSINDICATIE BIJ HOTELS EN RESTAURANTS Om je een idee te geven van de prijzen in hotels en restaurants, vind je bij hun adresgegevens steeds prijsindicaties. De bedragen die vermeld staan bij hotels zijn, tenzij anders vermeld, de prijzen voor een tweepersoonskamer per nacht. Het is de moeite waard om bij de duurdere hotels op de website naar de prijs te kijken, want ze wijken vaak af van de officiële prijsindicatie. De bedragen bij de restaurants zijn, tenzij anders vermeld, een indicatie voor de gemiddelde prijs voor een hoofdgerecht. HET SPAANSE RITME Het Spaanse levensritme verschilt nogal van wat we in Noord-Europa gewend zijn. De openingstijden van de winkels zijn afwijkend en ook wordt er op andere tijden gegeten. De winkels zijn over het algemeen geopend van ’s ochtends 10.00 tot ongeveer 14.00 uur. Vervolgens openen ze weer van 17.00 tot 21.00 uur. In restaurants kun je van 13.00 tot 16.00 uur terecht voor de lunch. Dineren kun je vanaf 20.30 uur. De keuken sluit vaak rond 0.00 uur, maar het restaurant blijft meestal nog wel een of twee uur langer open. Op zondag is een deel van de restaurants gesloten. De Spanjaarden eten vaak buitenshuis. Dat is dan ook te zien aan de enorme hoeveelheid barretjes en restaurants. Veel bars openen ’s ochtends, zodat je hier op Spaanse wijze kunt ontbijten met café con leche (koffie met melk) en een bollo (croissant of ander luxe deeggebak). Een typisch Madrileens ontbijt bestaat uit koffie met churros, gefrituurde deegrollen. Het middageten bestaat meestal uit een warme maaltijd. De meeste restaurants serveren goedkope lunchmenu’s. In veel barretjes zijn bocadillos (belegde stokbroodjes) verkrijgbaar en tapas, ook wel pinchos genoemd. Deze tussendoortjes vind je op veel plekken de hele dag door, maar de echte tijd voor tapas begint in de vroege avond. Het diner vindt laat op de avond plaats, vaak na 21.00 uur. Ook dan eten veel Spanjaarden verschillende tapas of raciones (grotere porties, met meerdere personen te delen) als avondmaal. Het is handig om te weten dat je in veel hoofdstedelijke musea een dag van de week gratis naar binnen kunt. Vaak is dit op zondag, maar bij een aantal musea, waaronder het Palacio Real, is de toegang gratis op woensdag.

ALGEMEEN - 5

100Madrid_Binnenwerk.indd 5

22-06-2010 10:08:44


NATIONALE FEESTDAGEN Er is een aantal dagen waarop de meeste winkels gesloten zijn, evenals een deel van de horecagelegenheden. Musea handhaven tijdens nationale feestdagen de openingstijden van een zondag. Naast de variabele feestdagen Witte Donderdag, Goede Vrijdag, Pasen, Pinksteren en Hemelvaartsdag kent Madrid de volgende nationale en regionale feest- en gedenkdagen: 1 januari - Nieuwjaarsdag 6 januari - Driekoningen 19 maart - San José (Sint Jozef) 1 mei - Dag van de Arbeid 2 mei - Dag van de ‘Comunidad’ (provinciale feestdag) 15 mei - Feest van de stadspatroon 25 juli - Naamdag van de Spaanse beschermheilige 12 oktober - Spaanse Nationale Feestdag 1 november - Allerheiligen 9 november - Feest van de stadspatrones 6 december - Dag van de grondwet 8 december - Maria onbevlekte ontvangenis 25 december - Kerstmis Behalve nationale feestdagen kent Madrid nog flink wat evenementen. Arco Madrid Kunstliefhebbers kunnen hun hart ophalen in februari; dan vindt de jaarlijkse, internationale, moderne kunstbeurs Arco plaats. Deze beurs heeft zowel nationaal als internationaal veel aanzien en dat blijkt wel uit het aantal deelnemende galeries: zo’n 250 galeries uit dertig verschillende landen. www.ifema.es/ferias/arco/default.html Marathon van Madrid De Marathon van Madrid wordt op de laatste zondag van april gerend. Mocht je door de straten van Madrid willen rennen, kijk dan op de website: www.maratonmadrid.org.

6 - ALGEMEEN

100Madrid_Binnenwerk.indd 6

22-06-2010 10:08:44


Documenta Madrid In mei staan documentaires centraal op dit filmfestival. Maar liefst tien dagen lang worden ontzettend veel internationale films in originele versie vertoond met Spaanse en Engelse ondertiteling. Met een beetje geluk draait er ook een documentaire van Nederlandse bodem. www.documentamadrid.com

ALGEMEEN - 7

100Madrid_Binnenwerk.indd 7

22-06-2010 10:08:46


PhotoEspaña Dit internationale festival richt zich op fotografie en visuele kunsten en vindt onder andere plaats in Madrid. Tijdens PhotoEspaña kun je de mooiste foto’s van nationale en internationale fotografen bekijken, op verschillende locaties in de stad. Jaarlijks komen ruim 500.000 bezoekers op deze tentoonstelling af. www.phedigital.com Orgullo Gay De jaarlijkse Orgullo Gay, oftewel de Gay Parade vindt plaats op de eerste zaterdag van juli, in de wijk Chueca. De hele week voorafgaand aan de parade worden er in Chueca tal van concerten en activiteiten georganiseerd. Veranos de la Villa Dit Madrileense zomerfestival kent meer dan honderd shows: muziek, dans, film, theater, opera, zarzuela en circusvoorstellingen. De voorstellingen vinden niet alleen plaats op verschillende populaire, historische podia in de stad - zoals centrum Conde Duque, de Sabatinituinen, Centro Cultural de la Villa en het Teatro Español - maar ook in diverse wijken van Madrid en op pleinen en straten. Sommige voorstellingen zijn gratis. Festival de Otoño Gedurende vijf weken zijn er voorstellingen van theater, dans, muziek en circus tijdens het Festival de Otoño (herfstfestival) in oktober en november. Informeer voor de exacte data en voorstellingen bij de toeristeninformatie. HEB JE NOG TIPS? We hebben geprobeerd deze gids zo zorgvuldig mogelijk samen te stellen. Echter, het aanbod van winkels en restaurants wisselt in Madrid regelmatig, waardoor het kan gebeuren dat je een adres niet meer kunt vinden. Is dit het geval, of heb je andere opmerkingen of tips voor deze gids, laat het ons dan weten op www.100procentmadrid.nl. Op deze site lees je alle updates voor en aanvullingen op de gids en de evenementen in de stad. Voor de goede orde moet vermeld worden dat alle voor deze gids geselecteerde adressen niet voor hun vermelding betaald hebben, niet voor de tekst en niet voor de foto’s. Alle teksten zijn geschreven door de onafhankelijke redactie.

8 - ALGEMEEN

100Madrid_Binnenwerk.indd 8

22-06-2010 10:08:48


100Madrid_Binnenwerk.indd 9

22-06-2010 10:08:50


Hotels Madrid telt ontzettend veel hotels. Het aanbod varieert van zeer luxe hotels tot kleine en zeer eenvoudige hostels. Ze zijn in alle delen van de stad te vinden. Steeds meer hostels zijn gemoderniseerd en hebben kamers met eigen douche en toilet. In de goedkoopste versies bevinden de sanitaire voorzieningen zich op de gang. We raden je een aantal websites aan die je kunnen helpen een hotel te selecteren: www.madridhotels.com, www.booking.com, www.gomadrid.com/hotels. Hieronder volgt voor elke prijsklasse een aantal suggesties. De prijzen zijn voor een tweepersoonskamer per nacht zonder ontbijt, tenzij anders vermeld. De letters bij de namen vind je terug op de overzichtskaart voor in de gids. LAGERE PRIJSKLASSE Hostal Lisboa lijkt eigenlijk wel een hotelletje. Het ligt in een van de smalle straatjes rond Plaza de Santa Ana. Een prima verzorgd en schoon hostel met douche, toilet, tv, telefoon en airco op de kamer. c/ ventura de la vega 17, telefoon 91 429 46 76, www.hostallisboa.com, prijs € 65, metro sevilla A

Hotel Atocha maakt deel uit van de keten Chic&Basic en de naam zegt het al: een leuk basic designhotel met een mooi dakterras met douche en loungebanken, op loopafstand van het Reina Sofia. Het hotel heeft 36 kamers met Wifi en er is ook een ruimte met gratis internet. c/ atocha 114, telefoon 91 369 28 95, www.chicandbasic.com, prijs vanaf € 70 per kamer, afhankelijk van de datum, metro atocha B

Een heel voordelige optie is de moderne en nieuwe Albergue Juvenil, de gemeentelijke jeugdherberg, centraal gelegen tussen de wijken Chueca en Malasaña: de winkel- en uitgaansbuurten van Madrid. Er zijn vier- en zespersoonskamers. Daarnaast is er een multimediaruimte met internet en Wifi, en een fitnessruimte. Handdoeken moet je apart betalen. c/ mejia lequerica 21, telefoon 91 593 96 88, www.ajmadrid.es, prijs per persoon incl ontbijt € 18, metro alonso martínez / tribunal C

10 - HOTELS

100Madrid_Binnenwerk.indd 10

22-06-2010 10:08:51


HOTEL HT PETI T PALACE A L C A L Á TO R R E

F

MIDDENKLASSE Om de hoek bij Plaza de la Ópera ligt Hotel Roommate Mario, een driesterrenhotel met dertig kamers in New Yorkstijl. Dit designhotel is van alle gemakken voorzien, zoals gratis Wifi, minibar en haardroger. c/ campomanes 4, telefoon 91 548 85 48, www.room-matehotels.com, prijs incl ontbijt € 110, metro ópera D

De ideale locatie in hartje stad, want vanaf Hotel Miau sta je in een mum van tijd op Puerta del Sol, midden in Lavapiés of in El Retiro. De kamers beschikken over airco en televisie. c/ príncipe 26 (hoek plaza de santa ana), telefoon 91 369 71 20, prijs incl ontbijt € 105, metro antón martín E

HOTELS - 11

100Madrid_Binnenwerk.indd 11

22-06-2010 10:08:54


J

HOTEL URBAN

Vlak bij Plaza Cibeles en Puerta del Sol ligt Hotel HT Petit Palace Alcalá Torre. Alle kamers zijn modern ingericht en uitgerust met een computer met gratis internetverbinding. Dit hotel beschikt ook over speciale familiekamers voor vier personen. In de ontbijtzaal op de vijfde verdieping, die tevens als restaurant dient, heb je een mooi uitzicht over Madrid. c/ virgen de los peligros 2 (hoek c/ alcalá 23), telefoon 91 532 19 01, prijs vanaf € 115, metro sevilla F

12 - HOTELS

100Madrid_Binnenwerk.indd 12

22-06-2010 10:08:55


Hotel Roommate Oscar ligt midden in Chueca aan een levendig plein. Het strakke geometrische gebouw doet aan de Bauhausstijl denken. Het hotel heeft 75 kamers, waarvan sommige met balkon. Je vindt er een lcd-tv met satelliet, wifi en grappig designmeubilair. plaza vázquez de mella 12, telefoon 91 701 11 73, www.room-matehotels.com, prijs vanaf € 120 incl ontbijt, metro chueca /gran vía G

Aan de rand van de gelijknamige wijk staat Gran Hotel Conde Duque. Volop luxe, maar rustiger en voordeliger dan de hotels rondom Puerta del Sol. Met Chueca en Conde Duque om de hoek ideaal gelegen. plaza del conde valle suchil 5, telefoon 91 447 70 00, www.hotelcondeduque.es, prijs vanaf € 120, metro san bernardo H

HOGERE PRIJSKLASSE Het Palace Hotel ligt prachtig; om de hoek bij Plaza de Neptuno en de grote musea, en vlak bij Puerta del Sol. Dit hotel is voorzien van een fitnesszaal. Voor speciale gasten is er een Royal Suite. plaza de las cortes 7, telefoon 91 360 80 00, prijs vanaf € 395, metro sevilla I

Hotel Urban is een stadshotel en heeft alles wat een verwende reiziger zich maar kan wensen: een rooftop zwembad, een eigen kunstcollectie en Egyptisch museum, een oesterbar en een dakterras waar Madrid samenkomt om te zien en gezien te worden. carrera de san jerónimo, telefoon 91 787 77 70, www.derbyhotels.com, prijs vanaf € 250, metro puerta del sol J

In het hart van Madrid ligt Hotel Me Madrid. Vroeger was dit het mythische hotel Reina Victoria, waar de beroemde stierenvechter Manolete zijn eigen kamer had. De hotelkamers zijn voorzien van alle gemakken en snufjes als plasma-tv, cd/dvd surround syteem, luxe bedden en badproducten. Is dit nog niet genoeg, probeer dan een van de ‘levelkamers’: gratis iPod, lokaal bellen tijdens je verblijf en je kleren worden gestreken. In het restaurant Midnight Rose kun je heerlijk eten. plaza de santa ana 14, telefoon 91 701 60 00, www.solmelia.com, prijs € 360 maar er zijn al aanbiedingen vanaf € 179, metro antón martín K

HOTELS - 13

100Madrid_Binnenwerk.indd 13

22-06-2010 10:08:58


Vervoer Vanaf vliegveld Barajas is het centrum van Madrid op verschillende manieren te bereiken. Per taxi: een rit naar het centrum kost ongeveer € 25 en duurt zo’n twintig minuten. Er zijn twee buslijnen, lijn 200 vanaf terminal 1 & 2, en 204 vanaf terminal 4. Voor € 1 brengen ze je in 25 minuten naar busstation Avenida de América vanwaar je met de metro verder de stad in kunt. Deze bussen rijden van 5.20 tot 23.30 uur, doordeweeks elke tien minuten, in het weekend elk kwartier. Kaartjes koop je bij de chauffeur. Je kunt ook direct vanaf het vliegveld de metro pakken: Lijn 8 rijdt tussen alle terminals en metrohalte Nuevos Ministerios. De reis per metro duurt ongeveer twintig minuten en kost je € 1 plus een toeslag van € 1. Taxi’s die door de stad rijden met een brandend groen lichtje op het dak zijn vrij en kun je aanhouden. Je betaalt een starttarief van € 2,05. Vanaf een officiële standplaats betaal je € 2,20 extra en ook in het weekend of na 21.00 uur ligt het starttarief hoger. Van en naar het vliegveld geldt een toeslag van € 5,50 en van en naar een treinstation betaal je € 2,95 extra. De metro is het gemakkelijkst om je mee te verplaatsen in het centrum. Een enkeltje binnen de centrumzone heet sencillo en kost € 1. Daarbuiten kost een kaartje, de combinado, € 2. Ga je vaak met de metro, neem dan een 10-rittenkaart voor € 9. Met een abono turístico kun je een dag onbeperkt reizen in metro en bus. Dit kost € 5,20. De metro rijdt van 6.00 tot 2.00 uur. www.metromadrid.es Madrid kent een uitgebreid netwerk van bussen. Op de bus staat het beginen eindpunt van de lijn; de routes vind je bij de bushaltes. Je gebruikt hetzelfde kaartje als voor de metro, zolang je tenminste in de centrumzone blijft. De bussen rijden van 6.00 tot 23.30 uur. ’s Nachts, van 23.30 tot 6.00 uur rijden er autobuses nocturnos. Alle nachtbussen vertrekken vanaf Plaza de Cibeles. De routes verschillen van de dagroutes en zijn te raadplegen in elk bushokje. Voor meer informatie over openbaar vervoer in Madrid, kijk op www.metromadrid.es of www.emtmadrid.es. Je kunt de stad ook bekijken vanuit een toeristische dubbeldekker, die je van en naar de belangrijkste plekken in de stad brengt en waar je onbeperkt kunt 14 - VERVOER

100Madrid_Binnenwerk.indd 14

22-06-2010 10:08:59


in- en uitstappen. Een dagkaart kost € 17 en een kaart voor twee dagen € 21. Kaartjes zijn te verkrijgen in de bus zelf, bij verschillende hotels en bij het informatiepunt in C/ Felipe IV, naast het Pradomuseum. Voor meer informatie, bel 91 779 18 88 of kijk op www.madridvision.es. Op de fiets. Je ziet steeds meer fietsers in Madrid, ondanks de heuvels en steile hellingen en het ontbreken van fietspaden. Voor de echte diehards is er een aantal plekken waar je een fiets kunt huren; bijvoorbeeld bij Baja Bikes Madrid. Te eng om alleen te fietsen? Baja Bikes organiseert ook fietstochten begeleid door een Nederlands sprekende gids door Madrid, zoals een tapastour. www.bajabikesmadrid.com, telefoon 646 25 21 99, fietshuur vanaf € 10 per 4 uur, tapastour € 32,50 p.p. VERVOER - 15

100Madrid_Binnenwerk.indd 15

22-06-2010 10:09:01


Sol, Plaza Mayor & Huertas

Geschiedenis, traditie, souvenirs en flamenco La Puerta del Sol, ‘Sol’ in de volksmond, is het hart van de stad. De hele dag door passeert een grote mensenmassa dit centrale punt: winkelend publiek, zakenlui, straatartiesten en toeristen. Op het plein vind je Kilometro Cero, het nulpunt van Spanje. Vanaf hier worden alle afstanden in Spanje gemeten en begint ook een aantal belangrijke wegen die naar alle delen van de stad en het land leiden. Sol is bij de Madrilenen en de rest van Spanje vooral bekend omdat op 31 december duizenden feestgangers hier samenkomen om het nieuwe jaar in te luiden. De twaalf klokslagen van het Casa de Correos markeren het nieuwe jaar en worden op de nationale televisie uitgezonden. Ook op de Gran VĂ­a, ten noorden van Sol, is het een drukte van voetgangers en verkeer. De honderd jaar oude avenue is een spektakel van winkels, bars, (prachtige, oude) bioscopen, theaters en neonlichten. Het wordt wel eens het Broadway van Madrid genoemd. De tussenliggende straten, zoals Calle de los Preciados en Calle del Carmen, zijn veelbezochte winkelstraten.

100Madrid_Binnenwerk.indd 16

22-06-2010 10:09:03


1 Op en rond Plaza Mayor zul je niet aan de toeristen ontkomen. Maar wie door de straatjes en over de pleintjes slentert en goed om zich heen kijkt, ervaart het echte Madrid. Bijvoorbeeld in de ouderwetse fourniturenwinkels in Calle de Pontejos en in de winkels met religieuze artikelen in Calle de Bordadores. Of aanschouw de Madrilenen in klederdracht tijdens Madrileense fiestas zoals San Isidro en La Almudena. De smalle straatjes in de wijk Huertas, ten zuiden van Sol, zijn bijna rustgevend. Je vindt er kleine, aparte winkeltjes die komen en gaan, en handeltjes die al decennia lang meegaan. Trendy restaurants en uitgaansgelegenheden voor jongeren, maar ook typisch Spaanse barretjes. Vooral in het weekend vullen de straten rond Plaza de Santa Ana zich met uitgaanspubliek dat eerst een hapje eet in een van de vele restaurants of tapasbarretjes.

SOL, PLAZA MAYOR & HUERTAS - 17

100Madrid_Binnenwerk.indd 17

22-06-2010 10:09:10


6x zeker doen volgens de locals!

Puerta del Sol

Cervecería 100 Montaditos

Medina Mayrit

Op het nulpunt van

Even snel een

Lekker badderen na een

Spanje staan.

broodje eten.

lange dag wandelen.

Penthouse Bar & Terras

Plaza Mayor

Chocolatería San Ginés

Uitrusten en

Na het uitgaan

straatartiesten kijken.

churros eten.

Cocktails drinken en genieten van een mooi uitzicht.

Bezienswaardigheden Shoppen

100Madrid_Binnenwerk.indd 18

Eten & drinken Leuk om te doen

22-06-2010 11:13:37


Bezienswaardigheden Edificio Metrópolis is een opvallende verschijning op de kruising van Alcalá en Gran Vía. Het gebouw stamt uit 1905 en kenmerkt zich door de Korintische pilaren, ornamenten met vrouwenbeelden en de leien koepel. Vanaf de top waakt een engel over de stad. hoek gran vía en c/ alcalá, niet voor publiek geopend, metro banco de españa 1

Círculo de Bellas Artes is in het begin van de twinitgste eeuw gebouwd door Antonio Palacios. Het is een cultureel centrum met expositieruimte en herbergt een stijlvolle cafetería met uitzicht over de Calle Alcalá. c/ marqués casa riera 2, telefoon 91 360 54 00, www.circulobellasartes.com, open expositieruimte di-vr 11.00-14.00 & 17.00-21.00, za-zo 11.00-14.00, cafetería ma-vr 9.00-1.00, za-zo 9.00-3.00, entree € 1, metro banco de españa 2

In het gebouw van de Fundación Telefónica bevindt zich het Museo de las Telecomunicaciones. Hier kun je de ontwikkeling van de Spaanse telecommunicatie en regelmatig wisselende tentoonstellingen zien. gran vía 28, ingang c/ valverde 2, telefoon 91 522 66 45, www.fundacion.telefonica.com, open di-zo 11.00-21.00, gratis, metro gran vía 3

De Oratorio de Caballeros de Gracia is een Nationaal Monument. Deze kerk, een goed voorbeeld van het neoclassicisme, is ontworpen door de beroemde Spaanse architect Juan de Villanueva die ook het Prado ontworpen heeft. Vanaf de Gran Vía is de achterzijde goed te bewonderen; deze is nog mooier dan de voorzijde. c/ caballero de gracia 5, open dagelijks 10.00-13.45 & 17.00-20.45 behalve tijdens de mis, gratis, metro gran vía 4

Voorheen was de Real Academia de Bellas Artes de San Fernando het paleis van een bankier, later een academie voor schone kunsten en momenteel is het een museum. Er worden schilderijen en tekeningen van grote meesters als El Greco, Goya en Rubens tentoongesteld. c/ alcalá 13, telefoon 91 524 08 64, http://rabasf.insde.es, open di-vr 9.00-19.00, za-ma 9.00-14.30, entree € 2,40, metro sol 6

SOL, PLAZA MAYOR & HUERTAS - 19

100Madrid_Binnenwerk.indd 19

22-06-2010 10:09:28


La Puerta del Sol is het drukste punt van de stad. Het verlichte mannetje van de sherryreclame, Tío Pepe, is uitgeroepen tot historisch erfgoed. Hij overziet het plein en de drukte die hier 24 uur per dag doorgaat. Voor Casa de Correos, het gebouw met de klok, ligt het nulpunt van Spanje. Aan het begin van Calle del Carmen staan het beeld van de beer en de boom madroño. Gezamenlijk vormen zij het symbool van de stad. la puerta del sol, metro sol 7

Het Monasterio de las Descalzas Reales is een zestiende-eeuws klooster, opgericht door prinses Juana de Austrias en bedoeld voor vrouwen afkomstig uit gegoede families. Binnen is een bijzondere collectie van religieuze spullen te bewonderen die in de loop der tijd zijn verzameld door deze families. plaza de las descalzas 3, telefoon 91 547 53 50, www.patrimonionacional.es, open ma, wo, do, za 10.30-12.45 & 16.00-17.45, vr 10.30-12.45, zo 11.00-13.45, entree € 5, wo gratis voor inwoners europese unie op vertoon van paspoort, metro sol 9

In Casa de las Alhajas zetelt de Fundación Caja Madrid. Samen met het museum Thyssen-Bornemisza worden hier tentoonstellingen van moderne en hedendaagse kunst georganiseerd, vaak als nevenprogramma van de grote tentoonstellingen in het museum Thyssen. plaza de san martín 1, telefoon 91 379 20 50, www.fundacioncajamadrid.es, open di-zo 10.00-20.00, gratis, metro sol 10

De Iglesia de San Ginés is een van Madrids oudste kerken en dateert uit de veertiende eeuw. De kerk heeft door verschillende branden en restauraties al heel wat te verduren gekregen. De laatste restauratie is geweest in 1870. Bijzonder zijn de voortuin aan de Calle Arenal en de slanke toren met zijn spitse top. c/ arenal 13 & plazuela de san ginés, alleen geopend voor missen, metro ópera 13

Midden op Plaza Mayor staat het beeld van Félipe III. Hij gaf opdracht tot het bouwen van dit plein, met als doel het aanzien van zijn koninkrijk te vergroten. Eeuwenlang konden vanuit de 136 huizen en 437 balkons zo’n 50.000 mensen de stierengevechten en toneelvoorstellingen volgen die hier werden gehouden. plaza mayor, metro sol 16

20 - SOL, PLAZA MAYOR & HUERTAS

100Madrid_Binnenwerk.indd 20

22-06-2010 10:09:28


TEAT RO E S PA Ñ O L

28

Op Plaza de Santa Ana bevindt zich een van de belangrijkste theaters van de stad: het Teatro Español. Oorspronkelijk dateerde het theater uit 1583. Het huidige gebouw stamt uit 1802 en is na een brand in 1975 gerestaureerd. In de cafeetjes aan de zuidzijde, waaronder Cervecería Alemana, kwamen vroeger beroemde schrijvers bijeen. plaza de santa ana, metro antón martín 28

SOL, PLAZA MAYOR & HUERTAS - 21

100Madrid_Binnenwerk.indd 21

22-06-2010 10:09:31


27

TABERNA KAI XO

100Madrid_Binnenwerk.indd 22

22-06-2010 10:09:33


Eten & drinken Wereldse tapas en gerechten uit alle continenten staan op het menu in Spott. Van sushi, hummus en burrito’s tot hamburgers. De neonverlichte gevel van Spott figureert in de film The Bourne Ultimatum. c/ virgen de los peligros 10, telefoon 91 532 03 18, www.spott.es, open ma-vr 13.00-16.00 & 21.00-0.00, za-zo 21.00-0.00, prijs € 9,50, metro gran vía 5

De oudste en bekendste chocolatería van de stad, Chocolatería San Ginés, staat erom bekend dat half Madrid zich op de vroege ochtend van 1 januari vanuit de discotheek naar San Ginés begeeft voor het eerste ontbijt van het nieuwe jaar: churros y chocolate. pasadizo de san ginés 5, telefoon 91 365 65 46, open ma-di 17.00-7.00, wo-zo 10.00-7.00, prijs € 2,40, metro ópera 14

Voor een ruime keuze aan broodjes, een lage prijs en snelle bediening ga je naar Cervecería 100 Montaditos. Aan de bar vul je op een formuliertje je naam in en de nummers van de, volgens jou, lekkerste broodjes. Lever het velletje in en zodra je naam wordt omgeroepen staat de bestelling voor je klaar! c/ mayor 22, telefoon 91 219 74 94, open ma-vr 9.00-0.00, za-zo 10.00-1.00, prijs € 1,20, metro sol 15

Cocido Madrileño is de specialiteit van La Taberna de la Daniela. Dit typisch Madrileense gerecht is een soort stoofpot van vlees en kikkererwten, waarvan je eerst de bouillon als soep geserveerd krijgt en daarna het vlees en de kikkererwten als hoofdgerecht. Het is niet echt lichte kost en men eet het over het algemeen in de winter. c/ cuchilleros 9, telefoon 91 366 20 18, open dagelijks 13.00-16.00 & 20.00-0.00, prijs € 20, metro sol 19

SOL, PLAZA MAYOR & HUERTAS - 23

100Madrid_Binnenwerk.indd 23

22-06-2010 10:09:35


14

33

15

24 - SOL, PLAZA MAYOR & HUERTAS

100Madrid_Binnenwerk.indd 24

22-06-2010 10:09:37


Capilla de la Bolsa zit in een middeleeuwse kapel waarvan gezegd wordt dat deze banden gehad zou hebben met de Tempeliers en waar later bijeenkomsten van de vrijmetselarij werden gehouden. Nu is de gerestaureerde koepelzaal zonder meer een van de mooiste en duurste restaurants van Madrid. Je eet er onder begeleiding van livemuziek. c/ de la bolsa 12, telefoon 91 521 86 23, www.lacapilladelabolsa.com, open za-zo 13.30-17.00 & 20.30-23.30, prijs € 45, metro tirso de molina 25

Taberna Kaixo, met het kleine terras en de bloembakken, is een van de leukste tapastentjes die de Calle Barcelona rijk is. Hun tostadas zijn een aanrader en groot genoeg om te delen. Ze serveren ook een menú del medio día (goedkoop lunchmenu). c/ barcelona 12, telefoon 91 523 21 33, open dagelijks 13.00-1.30, prijs € 5, metro sol 27

Hip, mooi en soms ook beroemd Madrid tref je aan in de Midnight RoseLounge, uitkijkend over Plaza Santa Ana en nippend aan een cocktail of brunchend op zondag. Voor een nog beter uitzicht ga je naar de bijbehorende Penthouse Bar & Terras op het dak. plaza santa ana 14, telefoon 91 701 60 20, open lounge dagelijks 10.00-2.00, penthouse bar ma-za 21.00-3.00, zo 13.00-1.00, prijs € 15, metro antón martín 29

Tapas op z’n Scandinavisch is het devies bij Olsen. Na een maaltijd in het prachtig ingerichte restaurant kun je afdalen naar hun Belvedère Lounge, waar het net is of je een iglo binnenstapt. Dj’s geven je het ultieme loungegevoel. c/ del prado 15, telefoon 91 429 36 59, www.olsenmadrid.com, open dagelijks 13.00-17.00 & 20.00- 2.00 (keuken tot 0.00), prijs € 17, metro sol / antón martín 30

Bij traiteur González kun je terecht voor wijnen, kazen en vleeswaren. Deze delicatessen kun je ook nuttigen in de bar achter in de winkel. De producten zijn afkomstig uit heel Spanje. Een glas exclusieve en prijzige wijn erbij en het is hier goed vertoeven. c/ león 12, telefoon 91 429 56 18, open di-do 10.30-14.00 & 19.00-0.00, vr-za 10.30-15.00 & 19.00- 0.00, prijs ración € 9, metro sol 31

SOL, PLAZA MAYOR & HUERTAS - 25

100Madrid_Binnenwerk.indd 25

22-06-2010 10:09:44


Vrolijk word je vanzelf bij biologische winkel en vegetarisch (afhaal)restaurant Viva la Vida; vlinders, roze en paars vormen het terugkerende thema in het interieur. De heerlijkste gerechten en toetjes liggen uitgestald in het buffet. Kwestie van opscheppen en afrekenen per gewicht. c/ huertas 57, telefoon 91 369 72 54, www.vivalavida.vg, open dagelijks 11.00-0.00, prijs € 2 per 100 gr, metro sol / antón martín 33

Ze adverteren met hun daiquiri’s en hun mojito’s, dus voor cocktails ben je bij El Hecho zeker aan het goede adres, maar je kunt er ook prima tapas eten. Je kunt er gezellig zitten, maar wil je zeker zijn van een plaatsje, kom dan niet te laat. c/ huertas 56, telefoon 91 429 95 90, open zo-do 13.00-2.00, vr-za 13.00-2.30, prijs cocktail € 8, metro antón martín 34

De gemoedelijke sfeer bij Maceiras met het Galicisch deuntje op de achtergrond doet je meteen op je gemak voelen. Op een houten schilderspalet staat wat men aan raciones uit deze regio te bieden heeft. c/ huertas 66, telefoon 91 429 58 18 / 91 529 15 84, open dagelijks 13.00-16.00 & 20.30-1.00, prijs ración € 4,50, metro sol / antón martín 35

El Azul de Fúcar is een eenvoudig, klein maar heel gezellig barretje. De leukste plek is aan het tafeltje bij het raam, compleet met een vaas met bloemen. Of misschien ook wel op het bankje onder de boekenplank? Ook voor niet-carnivoren een adres om te onthouden, want ze hebben een aantal vegetarische menu’s. c/ fúcar 5, telefoon 91 429 07 73, open dagelijks 11.00-0.30, prijs menu € 8, metro antón martín 36

26 - SOL, PLAZA MAYOR & HUERTAS

100Madrid_Binnenwerk.indd 26

22-06-2010 10:09:47


EL HECHO

100Madrid_Binnenwerk.indd 27

34

22-06-2010 10:09:49


12

TEA TIME

28 - SOL, PLAZA MAYOR & HUERTAS

100Madrid_Binnenwerk.indd 28

22-06-2010 10:09:51


Shoppen Een beetje eigenaardig is het er wel, maar bij Santería Milagrosa vind je magische recepten, tarotkaarten en attributen voor rituelen. Te exotisch? Ze hebben ook kaarsen, rozenkransen en heiligenbeeldjes. c/ san alberto 1, telefoon 91 524 01 42, open ma-vr 11.00-21.00, za 11.00-21.00, metro sol 8

Veel van de kleding en accessoires bij Mitropa is van Spaanse makelij en op weinig plaatsen in Madrid verkrijgbaar. Dus koop je hier een tas van het Baskische merk Skunkfunk of een jack van het Catalaanse Sabbath, dan doe je een originele aankoop. c/ bordadores 3, telefoon 91 548 02 36, open ma-za 10.30-21.00, 1e zo van de maand 11.30-20.00, metro ópera 11

Tea Time bewijst dat Spanjaarden niet slechts koffie drinken. Het ruikt er heerlijk naar de mengeling van de meer dan honderd soorten thee die verkocht worden. plazuela de san ginés 2, telefoon 91 354 06 80, open ma-vr 10.30-14.30 & 17.00-21.00, za & 1e zo van de maand 11.00-21.00, metro ópera 12

Souvenirs, maar dan anders; alles wat maar met Madrid te maken heeft vind je in La tienda del centro de turismo de Madrid, de winkel van de toeristeninformatie. 365 dagen per jaar geopend. Hier geen T-shirts met stieren, maar ‘Madrid-T-shirts’ ontworpen door Spaanse ontwerpers. plaza mayor 27, telefoon 91 588 16 36, open dagelijks 9.00-21.30, metro sol / ópera 17

Alpargatas heten de espadrilles in het Spaans. Ze worden verkocht én gemaakt bij alpargatería Hernanz. Heel Madrid kent deze winkel, die al vijf generaties lang door dezelfde familie wordt beheerd. Zodra het mooie weer begint, staat men in de rij om een paar zomerse stappers op de kop te tikken. Verkrijgbaar in heel veel kleuren en ongelooflijk goedkoop. c/ toledo 18, telefoon 91 366 54 50, open ma-vr 9.00-13.30 & 16.30-20.00, za 10.00-14.00, metro sol 22

SOL, PLAZA MAYOR & HUERTAS - 29

100Madrid_Binnenwerk.indd 29

22-06-2010 10:09:54


Bij El Aventurero zijn ze gespecialiseerd in stripboeken uit de VS, Japan en Europa, maar je vindt er ook theorie-, strip- en prentenboeken. Je kunt ook via hun website bestellen. c/ toledo 15-17, telefoon 91 366 44 57, www.elaventurero.com, open ma-za 10.30-14.00 & 17.30-21.00, zo 11.00-14.30, metro tirso de molina / sol 23

Op zoek naar een echte Madrileense Chulapa-jurk? Loop dan Calle Esparteros in. Hier liggen verschillende winkeltjes waar je deze klederdracht kunt vinden, bijvoorbeeld Pertinez op nummer 12. Voor de heren vind je de bijpassende Chulapo-pakken. Natuurlijk bestaan ze ook in kleine maatjes. Weer eens wat anders dan een flamencojurk. c/ esparteros, metro sol 24

30 - SOL, PLAZA MAYOR & HUERTAS

100Madrid_Binnenwerk.indd 30

22-06-2010 10:34:24


E S PA RT E RO S

100Madrid_Binnenwerk.indd 31

24

22-06-2010 10:34:27


Leuk om te doen Loop een rondje over de Mercado San Miguel. Al sinds 1916 kopen de centrumbewoners hier hun vlees, vis, groenten en andere etenswaar in de vele stalletjes. Het gebouw van glas en ijzer is lang gesloten geweest voor een grondige renovatie en richt zich nu vooral op de moderne stadse gourmet. Een versmarkt anno 21e eeuw. Aan de moderne stalletjes kun je bijna alle Spaanse specialiteiten en wijnen proeven. plaza de san miguel, open ma-vr 9.00-14.30 & 17.15-20.15, za 9.00-14.30, metro ópera 18

Breng een bezoek aan een ouderwetse barbier om je te laten scheren of om je haar te laten knippen. El Kinze de Cuchilleros zit er al sinds 1900. Alleen voor mannen. c/ cuchilleros 15, telefoon 91 366 58 87, open ma-vr 9.00-20.00, za 9.00-12.00, metro sol 20

Van alle toeristische flamencobars die Madrid telt, kom je alleen bij Las Carbonaras wel eens een Madrileen tegen. Elke avond kun je hier genieten van een show. Van tevoren even reserveren. plaza conde de miranda 1, telefoon 91 542 86 77, www.tablaolascarboneras. com, shows ma-do 21.00 & 22.30, vr-za 21.00 & 23.00, prijs € 25, incl diner vanaf € 47, metro ópera 21

In het centrum van Madrid bevindt zich een heuse hamam, Medina Mayrit. Eerst ga je door drie baden met verschillende temperaturen en dan in een stoombad. Vervolgens kom je helemaal tot rust met een massage en een aromatherapie. Je kunt er ook eten en genieten van een oriëntaals spektakel met lunch of diner. Reserveren! c/ atocha 14, telefoon 902 333 334, www.medinamayrit.com, open dagelijks 10.00-0.00, prijs vanaf € 21, metro tirso de molina 26

32 - SOL, PLAZA MAYOR & HUERTAS

100Madrid_Binnenwerk.indd 32

22-06-2010 10:34:28


1 2 3

4

5 6

7 8 9

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36

Edificio Metrópolis Círculo de Bellas Artes Museo de las Telecomunicaciones Oratorio de Caballeros de Gracia Spott Real Academia de Bellas Artes de San Fernando La Puerta del Sol Santería Milagrosa Monasterio de las Descalzas Reales Fundación Caja Madrid Mitropa Tea Time Iglesia de San Ginés Chocolatería San Ginés Cervecería 100 Montaditos Plaza Mayor La tienda del centro de turismo Mercado San Miguel La Taberna de la Daniela El Kinze de Cuchilleros Las Carboneras Hernanz El Aventurero Calle Esparteros Capilla de la Bolsa Medina Mayrit Taberna Kaixo Teatro Español Penthouse Bar&Terras Olsen González Madrid Segway Citytours Viva la Vida El Hecho Maceiras El Azul de Fúcar

100Madrid_Maps.indd 36

Lavapiés & La Latina

Je bezoek aan Madrid is compleet als je werken van Picasso en Dalí in het Reina Sofía gezien hebt en op zondagochtend op de vlooienmarkt El Rastro hebt rondgesnuffeld. Tegenover het Reina Sofía vind je het bijzondere Atocha. Dit treinstation vormde op 11 maart 2004 het toneel voor de bomaanslagen op een aantal treinen in Madrid. Tegenover het station staat het monument ter nagedachtenis aan de vele slachtoffers. De andere kant op ontdek je de volkswijk Lavapiés. Vroeger de Joodse wijk van Madrid. Toen de Joden werden verdreven door de katholieke koningen werd Lavapiés een vergeten en armoedige wijk. Leegstand en lage huren trokken in de jaren 80 vooral krakers en jongeren. Tegenwoordig is het dé multiculturele wijk; immigranten uit India, China en Marokko vestigden zich hier in de jaren 90. In de winkeltjes in de straten rondom Plaza Lavapiés zijn levensmiddelen en andere producten uit alle windstreken verkrijgbaar. Voor een waterpijp uit Egypte, een gebakje uit Pakistan of een kadootje uit China

18

20

Moderne kunst, multicultureel, vlooienmarkt en tapas eten

Geen zin om te lopen of fietsen en in voor iets nieuws? Boek dan een citytour op een Segway i2 PT (een elektrische tweewieler) bij Madrid Segway Citytours. Je krijgt vooraf een instructie en er gaat een gids mee. Je kunt kiezen uit drie verschillende routes. Milieuvriendelijk, weinig inspannend en bekijks gegarandeerd. c/ de cervantes 22, telefoon 91 127 43 93, www.segcity.es, prijs € 36 voor 1½ uur, metro antón martín 32

SOL, PLAZA MAYOR & HUERTAS - 33

22-06-2010 12:01:58


Sol, Plaza Mayor & Huertas W A N D E L I N G

1

Deze wandeling start bij metro Banco de España. Kijkend richting de kruising van Gran Vía en C/ Alcalá zie je direct Edificio Metrópolis 1 . Op de hoek van C/ Alcalá met C/ Marqués Casa Riera staat cultureel centrum Círculo de Bellas Artes 2 . Volg de Gran Vía tot aan Fundación Telefónica 3 en sla af richting Oratorio de Caballeros de Gracia 4 . Via C/ Virgen de los Peligros, waar restaurant Spott 5 ligt, kom je wederom uit op C/ Alcalá. Hier kun je een bezoek brengen aan Real Academia de Bellas Artes 6 . Vanuit hier loop je door naar La Puerta del Sol 7 . Loop C/ de la Montera omhoog tot aan Santeria Milagrosa 8 . Sla linksaf C/ Tetuan in en slenter dan door de winkelstraat C/ de Preciados naar Monasterios de las Descalzas Reales 9 en Fundacion Caja Madrid 10 . Loop via C/ Bordadores 11 verder naar Plazuela de San Ginés, waar zich een theewinkel 12 , de achterzijde van de Iglesia San Ginés 13 en een chocolatería 14 bevinden. Onthoud deze laatste, want hier kun je na het uitgaan terecht voor ‘churros’. Voor een lekkere trek stop je bij Cervecería 100 Montaditos 15 , loop anders door naar Plaza Mayor 16 17 . Verlaat plaza Mayor via de Arco de Cuchilleros en loop zo de C/ de Cuchilleros in. Neem een kijkje op Mercado san Miguel 18 . Voor de stevigere echte trek stop je bij La Taberna de la Daniela 19 Je kunt je in deze straat ook je laten scheren of naar de kapper 20 . Sla rechstaf naar Plaza de Conde de Barajas. Nu weet je alvast waar ’s avonds het flamencospektakel plaatsvindt 21 . Voor leuke winkeltjes wandel je door C/ Toledo 22 23 24 richting Plaza de Santa Cruz. Hier loop je C/ de la Bolsa in 25 en kom je uit op het plein waar op de hoek Medina Mayrit zit 26 . Hierna loop je via C/ de la Cruz en C/ Barcelona langs Taberna Kaixo 27 naar Plaza de Santa Ana 28 29 . Vanaf het plein ga ja naar C/ del prado, waar je iets kunt eten of drinken bij Olsen 30 sla C/ Léon in om een delicatesse te kopen bij González 31 . In C/ Cervantes kun je een Segway huren om de stad te verkennen 32 . In C/ Huertas heb je keuze genoeg uit plekjes om te eten of een cocktail te drinken 33 34 35 . Of loop nog een stukje door naar C / Fúcar om wat te eten bij El Azul del Fúcar 36 .

= = = =

bezienswaardigheden eten & drinken shoppen leuk om te doen

34 - SOL, PLAZA MAYOR & HUERTAS

100Madrid_Maps.indd 34

22-06-2010 12:01:57


Sol, Plaza Mayor & Huertas W A N D E L I N G

1

Deze wandeling start bij metro Banco de España. Kijkend richting de kruising van Gran Vía en C/ Alcalá zie je direct Edificio Metrópolis 1 . Op de hoek van C/ Alcalá met C/ Marqués Casa Riera staat cultureel centrum Círculo de Bellas Artes 2 . Volg de Gran Vía tot aan Fundación Telefónica 3 en sla af richting Oratorio de Caballeros de Gracia 4 . Via C/ Virgen de los Peligros, waar restaurant Spott 5 ligt, kom je wederom uit op C/ Alcalá. Hier kun je een bezoek brengen aan Real Academia de Bellas Artes 6 . Vanuit hier loop je door naar La Puerta del Sol 7 . Loop C/ de la Montera omhoog tot aan Santeria Milagrosa 8 . Sla linksaf C/ Tetuan in en slenter dan door de winkelstraat C/ de Preciados naar Monasterios de las Descalzas Reales 9 en Fundacion Caja Madrid 10 . Loop via C/ Bordadores 11 verder naar Plazuela de San Ginés, waar zich een theewinkel 12 , de achterzijde van de Iglesia San Ginés 13 en een chocolatería 14 bevinden. Onthoud deze laatste, want hier kun je na het uitgaan terecht voor ‘churros’. Voor een lekkere trek stop je bij Cervecería 100 Montaditos 15 , loop anders door naar Plaza Mayor 16 17 . Verlaat plaza Mayor via de Arco de Cuchilleros en loop zo de C/ de Cuchilleros in. Neem een kijkje op Mercado san Miguel 18 . Voor de stevigere echte trek stop je bij La Taberna de la Daniela 19 Je kunt je in deze straat ook je laten scheren of naar de kapper 20 . Sla rechstaf naar Plaza de Conde de Barajas. Nu weet je alvast waar ’s avonds het flamencospektakel plaatsvindt 21 . Voor leuke winkeltjes wandel je door C/ Toledo 22 23 24 richting Plaza de Santa Cruz. Hier loop je C/ de la Bolsa in 25 en kom je uit op het plein waar op de hoek Medina Mayrit zit 26 . Hierna loop je via C/ de la Cruz en C/ Barcelona langs Taberna Kaixo 27 naar Plaza de Santa Ana 28 29 . Vanaf het plein ga ja naar C/ del prado, waar je iets kunt eten of drinken bij Olsen 30 sla C/ Léon in om een delicatesse te kopen bij González 31 . In C/ Cervantes kun je een Segway huren om de stad te verkennen 32 . In C/ Huertas heb je keuze genoeg uit plekjes om te eten of een cocktail te drinken 33 34 35 . Of loop nog een stukje door naar C / Fúcar om wat te eten bij El Azul del Fúcar 36 .

= = = =

bezienswaardigheden eten & drinken shoppen leuk om te doen

34 - SOL, PLAZA MAYOR & HUERTAS

100Madrid_Maps.indd 34

22-06-2010 12:01:57



Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.