100% München by mo'media

Geïnspireerd? Ontdek ook andere steden met een 100%-gids op zak! Kijk voor meer informatie op WWW.100PROCENTTRAVEL.COM

en schrijf je in voor de nieuwsbrief.

deze gids op zak ontdek je MÜNCHEN in no time. De leukste bezienswaardigheden, musea, parken, restaurants, cafés en winkels zijn overzichtelijk gerangschikt per stadsdeel. Zes wandelingen leiden je overdag LANGS ALLE MOOIE PLEKKEN. Voor ’s avonds zijn er uitgaanstips voor iedereen en comfortabele hotels voor elk budget. De DUIDELIJKE PLATTEGRONDEN laten je zien waar je bent en waar je naartoe moet. Ga shoppen in het Gärtnerplatzviertel, maak een boottocht op de Kleinhesseloher See, drink een Maß bier in een Biergarten, bewonder de dorpsidylle in Haidhausen en proef de sfeer van ‘zien en gezien worden’ rondom de Odeonsplatz. 100% MÜNCHEN, VOOR WIE NIETS WIL MISSEN!

M Ü N C H E N

Of je nu gaat voor sightseeing, shoppen, culinair genieten of avontuur; met

M Ü N C H E N

E V E LY N L A U R E Y N S

EVELYN LAUREYNS TROK IN 2008 IN EEN LIEFDESROES NAAR OOSTENRIJK. ALS REISJOURNALISTE REISDE ZE DE AFGELOPEN JAREN KRISKRAS DOOR DE ALPEN TOT ZE IN MÜNCHEN AANKWAM EN ALS EEN BLOK VIEL VOOR DE BEIERSE HOOFDSTAD. IN DEZE 100% MÜNCHEN HEEFT ZE ALLE BEKENDE EN MINDER BEKENDE BEZIENSWAARDIGHEDEN VERZAMELD EN AL HAAR LEUKE TIPS OM TE ETEN, SHOPPEN, SLAPEN EN UITGAAN IN DE STAD OP EEN RIJTJE GEZET.

M E T

T I P S

V A N

L O C A L S !

UITNEEMBARE

P L AT T E G R O N D

www.momedia.nl

ISBN 978-90-5767-586-7 ISBN 978-90-5767-586-7

ISBN 978-90-5767-586-7

9 789057 675867

WWW.100PROCENTTRAVEL.COM

MUNCHEN_NL_COVER.indd 1

MET

ONTDE K STA D I D E N 6 WA N D ELING EN

9 789057 675867

B E Z I E N S WA A R D I G H E D E N + M U S E A + R E S TA U R A N T S W I N K E L S + U I T G A A N + H O T E L S + P L AT T E G R O N D E N

24-04-12 13:33

10 0% MÜNCHEN In München valt zo veel te beleven, waar moet je dan beginnen? Natuurlijk wil je naar de Marienplatz, de Maximilianstraße en een Maß bier drinken in een Biergarten. Ook mag je het Gärtnerplatzviertel en de Viktualienmarkt niet missen. Maar ga ook eens op zondag dansen in de Dianatempel in de Hofgarten, de dorpsidylle in Haidhausen ontdekken of de sfeer proeven rondom de Odeonsplatz. Beleef het reusachtige Kunstareal in de Maxvorstadt, slenter uren door de BMW Welt en strek 's avonds de benen tussen de trendy inwoners van München in de Isarvorstadt. Deze gids leidt je in no time langs alles wat je graag wilt zien. Sightseeing, shoppen, culinair genieten & avontuur. De overzichtelijke plattegrondjes wijzen je de weg.

1 0 0 % M Ü N C H E N , O N T D E K D E S TA D I N N O T I M E !

2 - 10 0% OVERZICHTELIJK

MUNCHEN_NL_VOORWERK.indd 2

23-05-12 09:22

Inhoud 100% OVERZICHTELIJK

HOTELS

VERVOER

WIJK 1: ALTSTADT WEST

WIJK 2: MAXVORSTADT & ALTSTADT OST

WIJK 3: ISARVORSTADT

WIJK 4: SCHWABING & ENGLISCHER GARTEN

WIJK 5: HAIDHAUSEN

WIJK 6: WESTEND & NEUHAUSEN

116

OVERIGE BEZIENSWAARDIGHEDEN

136

UITGAAN

138

INDEX

142

10 0% OVERZICHTELIJK - 3

MUNCHEN_NL_VOORWERK.indd 3

23-05-12 09:22

100% overzichtelijk Om deze gids overzichtelijk te maken, hebben we München opgedeeld in zes wijken en die voorzien van een gedetailleerde plattegrond. Op de overzichtskaart voor in de gids kun je zien waar die wijken zich ten opzichte van elkaar bevinden. Met de letters A t/m U staat aangegeven waar je de hotels, overige bezienswaardigheden en uitgaansgelegenheden kunt vinden die verderop in de gids worden beschreven. In de zes hoofdstukken die volgen, staat steeds uitgebreid beschreven wat er in de betreffende wijk allemaal te doen is, wat de belangrijkste bezienswaardigheden zijn en waar je lekker kunt eten en drinken, shoppen, luieren en leuke dingen kunt doen. Elk adres is voorzien van een nummer 1 dat terug te vinden is op de plattegrond achter in het hoofdstuk van de wijk. Aan de kleur van het nummer kun je zien om welk soort adres het gaat en waar het adres te vinden is bij de beschrijvingen:

bezienswaardigheden eten & drinken

shoppen leuk om te doen

ZES WANDELINGEN Aan elk hoofdstuk is een wandeling toegevoegd die, zonder de genoemde adressen uitgebreid te bezoeken, ongeveer twee à drie uur duurt. Op de plattegrond staat met een lijn aangegeven hoe de route loopt. De beschrijving van de wandeling vind je op de pagina ernaast en voert je vanzelf langs de meest interessante plekken en leukste adresjes van de wijk, zodat je niets mist. Je komt dan niet alleen langs bezienswaardigheden, musea en parken, maar ook langs bijzondere winkeltjes, lekkere lunchadressen en goede restaurants voor ’s avonds. Wie geen zin heeft om de route te volgen, kan met de beschrijvingen en de plattegronden ook prima alles zelf ontdekken.

4 - 10 0% OVERZICHTELIJK

MUNCHEN_NL_VOORWERK.indd 4

23-05-12 09:22

PRIJSINDICATIE BIJ HOTELS EN RESTAURANTS Om je een idee te geven van de prijzen in hotels en restaurants, vind je bij hun adresgegevens steeds prijsindicaties. De bedragen die vermeld staan bij de hotels zijn, tenzij anders vermeld, de prijzen voor een tweepersoonskamer per nacht met ontbijt. De bedragen bij de restaurants zijn, tenzij anders vermeld, een indicatie voor de gemiddelde prijs van een hoofdgerecht. EETGEWOONTES IN MÜNCHEN Of je zin hebt in schweinshaxe (varkenspootje) of simpelweg in bratwurst en bier – de traditionele Oktoberfest-kost zeg maar – of je gek bent op de Creoolse of de Ethiopische keuken, vegetariër of veganist bent, houdt van fusion of per se biologisch wilt eten: je bent wel even bezig om het complete aanbod aan restaurants in München uit te proberen. Neem in elk geval één keer een Beierse maaltijd die start met grießnockerl- of leberknödelsoep. Gießnockerl bevatten griesmeel, boter en ei; een Leberknödel wordt uit rundlever, peterselie en knoflook gemaakt. Hartige knödel zijn sowieso een Beierse specialiteit en ze zijn er in alle soorten en maten. Meestal worden kartoffel- of semmelknödel geserveerd bij een stukje kalfs- of varkensvlees. Erg geliefd als hoofdmaaltijd zijn ook ingewanden zoals milt en rundertong. De Beierse keuken is ook internationaal bekend vanwege de vele soorten nagerechten (mehlspeisen) zoals kaiserschmarrn en apfelkücherl. Een bezoek aan een Biergarten is een al even grote must als je in München bent. Volgens de Beierse wet is het toegestaan je eigen broodmaaltijd mee te brengen in de delen waar zelfbediening heerst. En dat doen echte Biergartenliefhebbers dan ook, hoewel vele Biergartens intussen ook Schweinshaxe, knapperige eendenborst of zelfs spareribs aanbieden. Een broodmaaltijd bestaat voor een inwoner van München uit radi (rammenas, een knolgroente), leberkäse, romadur (zachte kaas van koeienmelk) of andere regionale kazen, worst en/of aardappelsalade, zwart brood en natuurlijk de typische brezel, gemaakt uit een deeg met grove zoutkorrels. In restaurants en cafés wordt bij het afrekenen een fooi van zo’n 5 tot 10 procent verwacht, afhankelijk van het totaalbedrag.

10 0% OVERZICHTELIJK - 5

MUNCHEN_NL_VOORWERK.indd 5

23-05-12 09:22

FESTIVALS In München heerst nooit rust. Het hele jaar door vinden er onophoudelijk feesten en festivals plaats in de stad. Hieronder noemen we de leukste en bekendste. Stadtgründungsfest: München werd op 14 juni 1158 gesticht door Heinrich der Löwe. De inwoners van München vieren deze gebeurtenis nog jaarlijks met een groot feest tussen het Marienplatz en de Odeonsplatz. Auer Dult: Rond het Mariahilfplatz in het stadsdeel Au vindt drie keer per jaar (mei, augustus, oktober) een grote jaarmarkt plaats. Er is ook een kleine kermis. www.auerdult.de Tollwood: Tweemaal per jaar (zomer en winter) wordt het Tollwood Festival georganiseerd. Naast veel muziek, theater en dans is er ook een markt waar je sieraden en andere leuke hebbedingen en souvenirs kunt kopen. www.tollwood.de Theatron Musik Sommer: De hele maand augustus zijn er gratis rock-, pop-, jazz- en klassieke concerten in het Olympiapark. Het Open Air Festival begint en eindigt met een reusachtig vuurwerk. www.theatron.de Oktoberfest: Het Oktoberfest is het oudste, grootste en bekendste bierfeest ter wereld. Heel München draagt gedurende het zestien- tot achttiendaagse feest alleen lederhosen en dirndljurken en er mag tijdens het Oktoberfest alleen in München gebrouwen bier worden geschonken. Het Oktoberfest begint op de eerste zaterdag na 15 september. www.oktoberfest.de Christkindlmärkte: In december komen de toeristen vooral naar München vanwege de traditionele kerstmarkten in het centrum. Behalve kraampjes vol kerstspullen kun je er kunstenaars aan het werk zien, zoals kunstglasblazers en houtsnijders. Meer informatie over actuele festivals in de stad vind je via www.munichx.de.

6 - 10 0% OVERZICHTELIJK

MUNCHEN_NL_VOORWERK.indd 6

23-05-12 09:22

GOED OM TE WETEN München ligt op de grens tussen het maritieme West-Europa en het continentale Oost-Europa, waardoor het weer in de stad vaak zeer instabiel is. Vooral tijdens de zomermaanden, als de temperaturen zich tussen 25 en 30°C bewegen en het heel zwoel wordt in de stad, kun je ‘s avonds sterke onweren verwachten. Stabiele hogedrukfronten bepalen het weer tijdens de herfst en winter. Bezoek je München tijdens de zomermaanden, vergeet dan zeker je zonnecrème en zwemkleding niet; tijdens de winter hoort dikke warme kleding in je koffer. Een paraplu kan tijdens het hele jaar nuttig zijn. Meer informatie over het weer in München: www.donnerwetter.de. NATIONALE FEESTDAGEN Op nationale feestdagen is vrijwel alles in München gesloten, zelfs vele grotere musea en attracties. Naast Nieuwjaar, Goede Vrijdag, Pasen, Hemelvaart, Pinksteren en Kerstmis kent München de volgende feestdagen: 6 januari 1 mei 60 dagen na paaszondag 15 augustus 3 oktober 1 november

Driekoningen Dag van de Arbeid Sacramentsdag (Fronleichnam) Maria Hemelvaart Dag van de Duitse Eenheid Allerheiligen

HEB JE NOG TIPS? We hebben deze gids zo zorgvuldig mogelijk samengesteld. Het aanbod van winkels, eetgelegenheden, cafés en bars wisselt in München echter regelmatig. Mocht je onverhoopt een adres niet meer kunnen vinden of heb je andere opmerkingen of tips voor deze gids, laat het ons dan weten op www.100procenttravel.com. Op het forum van deze site vind je alle updates voor en aanvullingen op de gids. Voor de goede orde moet worden vermeld dat geen van de geselecteerde adressen voor vermelding heeft betaald, niet voor de tekst en niet voor de foto’s. Alle teksten zijn geschreven door een onafhankelijke redactie.

10 0% OVERZICHTELIJK - 7

MUNCHEN_NL_VOORWERK.indd 7

23-05-12 09:22

Hotels München biedt hotels, pensions en B&B-kamers aan tegen elke prijs en voor elke smaak, voor degenen die houden van design maar ook voor meer praktisch ingestelde gezinnen met kinderen. Hoewel de stad meer dan 50.000 overnachtingsplekken heeft, is het vooral tijdens beurzen en het Oktoberfest erg lastig een vrij plekje te vinden. Reserveer daarom altijd vooraf en informeer naar aanbiedingen, vroegboekacties enzovoort. De onderstaande adressen zijn met een letter aangeduid op de overzichtskaart voor in deze gids. De bedragen zijn, tenzij anders vermeld, de prijzen voor een tweepersoonskamer per nacht, inclusief ontbijt. Zijn de hotels uit deze selectie volgeboekt? Kijk dan eens op www.100procenttravel.com voor meer leuke hotels. LAGERE PRIJSKLASSE A

Anno 'wanneer dan ook' leefden en sliepen de Duitse vorsten, de Wittelsbacher, tijdens de zomermaanden op een steenworp afstand van het huidige Kapuzinerhölzl, namelijk in het Schloss Nymphenburg. Vandaag de dag zijn het vooral jonge reizigers die tuk zijn op een bed of een slaapmatje in de slaapzaal van het Kapuzinerhölzl – The Tent. Ook je eigen tent opslaan op de camping is mogelijk. Voor alle duidelijkheid: er is geen leeftijdsbeperking. Er zijn wasmachines, een keuken en een cafetaria en je kunt er fietsen huren. in den kirschen 30, neuhausen, www.the-tent.com, telefoon 089 1414300, open jun-okt, prijs € 10,50 voor een bed in de bedtent, tram 17 halte botanischer garten Als je het niet erg vindt om buiten het centrum te verblijven, dan is Hotel Achterbahn een prima optie. De acht eenvoudige kamers kregen van de eigenaars Adrian en Ramona Porodan alle een eigen kleur. Elke kleur staat voor een emotie die je ondergaat tijdens een rit met een achtbaan. In het bijbehorende café Camera wordt dagelijks ontbijt en lunch geserveerd. schwanthalerstraße 88, westend, www.hotelachterbahn.de, telefoon 089 536482, prijs vanaf € 80, u4 & 5 halte theresienwiese, tram 18 & 19 halte hermann-lingg-straße B

8 - HOTELS

MUNCHEN_NL_VOORWERK.indd 8

23-05-12 09:22

HOT E L C O C O O N

MUNCHEN_NL_VOORWERK.indd 9

23-05-12 09:22

PENSION G ÄRTN ERPLATZ

Hotel Cocoon heeft twee locaties in München: nabij de Sendlinger Tor en aan de Karlsplatz/Stachus. De beste van de twee ligt tussen de Sendlinger Tor en de Goetheplatz, in downtown München. De kamers zijn ingericht in jaren 70-stijl en hebben allemaal een iPod docking station, een dvd-speler mét dvd’s en (gratis) WiFi. In de lobby vind je kunststoffen stoelen in de vorm van een halve bal, een waterval en een open haard. lindwurmstraße 35, westend, www.hotel-cocoon.de, telefoon 089 59993907, prijs vanaf € 99 exclusief ontbijt, u1-3 & 6 halte sendlinger tor C

10 - HOTELS

MUNCHEN_NL_VOORWERK.indd 10

23-05-12 09:22

MIDDENKLASSE Ontvlucht de toeristenstroom of de dagelijkse sleur in het Pension Gärtnerplatz in het Gärtnerplatzviertel. De tien kamers zijn stijlvol gedecoreerd met een bijzonder gevoel voor ‘Alpenpraal’. Zo slaap je bijvoorbeeld in de Sisikamer in een hemelbed onder het wakend oog van een porseleinen Mastiffhond. Onder hetzelfde dak vind je Café Pini waar eigenares Andrea haar gasten graag verwent met panini, focaccia en zelfgemaakte taarten. klenzestraße 45, isarvorstadt, www.pensiongaertnerplatz.de, telefoon 089 2025170, prijs vanaf € 110, u1 & 2 halte fraunhoferstraße D

In Schwabing ligt het designhotel La Maison. Mooie houten vloeren, antieke meubels en een centraal binnenhof zorgen voor een aangenaam en ontspannen verblijf in dit hotel. Het ligt maar enkele blokken verwijderd van de Englischer Garten en het shopwalhalla rondom de Hohenzollernstraße. occamstraße 24, schwabing, www.hotel-la-maison.com, telefoon 089 33035550, prijs vanaf € 119, u3 & 6 halte münchner freiheit E

Het Pension Prinz in Solln, een buitenwijk ten zuiden van München, is een aanrader voor wie langer in München wil blijven. Boven in de nok van het luxehotel logeer je in een studio met gezellige sofa’s en een inloopkast. De grote tweepersoonskamer op de eerste etage doet zeer Italiaans aan en heeft een balkon. Eigenares Bianka verrast je bij het ontbijt met Arabische specialiteiten, zelfgemaakte jam en regionale producten. ascholdinger straße 1c, solln, www.pensionprinz.de, telefoon 089 79078123, prijs vanaf € 120, s7, 20 & 27 halte solln F

Op een steenworp afstand van de levendige Viktualienmarkt en de uitgaansbuurt rond de Gärtnerplatz kun je overnachten in het charmante designhotel H’Otello Advokat B’01. De vijftig kamers zijn ruim en minimalistisch ingericht in een stijl die aan de jaren 60 herinnert. Tijdens het ontbijt met regionale en biologische producten zie je de vele wandelaars al door het Gärtnerplatzviertel struinen. Op het dakterras kun je genieten van een geweldig uitzicht. baaderstraße 1, isarvorstadt, www.hotel-advokat.de, telefoon 089 216310, prijs vanaf € 135, s1-4 & 6-8 halte isartor G

HOTELS - 11

MUNCHEN_NL_VOORWERK.indd 11

23-05-12 09:22

HOGERE PRIJSKLASSE Wie iets anders wil dan een standaardhotel, moet naar dit kleine privéhotel in de wijk Haidhausen. Hotel Ritzi ligt in de buurt van het park op de hoge oevers van de Isar. Het geniet een cultstatus doordat de individueel ingerichte, maar niet al te ruime kamers nu weer ‘cool’ (de surfkamer), dan weer ‘tropisch’ (de Afrika- en Balikamer) aandoen. Onder hetzelfde dak vind je ook een lounge en restaurant in art deco met een Aziatisch geïnspireerde keuken. maria-theresia-straße 2a, haidhausen, www.hotel-ritzi.de, telefoon 089 414240890, prijs vanaf € 179, u4 & 5 halte max-weber-platz H

In Louis Hotel is er veel aandacht voor kleine details, zoals badkamertegels als in de Parijse metrostations en hoogwaardige materialen als natuursteen, hout en Italiaanse stoffen. Niets laat vermoeden dat achter de sobere façade nabij de Viktualienmarkt zoveel luxe verstopt is. Eigenaren Kull en Weinzierl runnen ook het restaurant Brenner in de Maximilianstraße, het café Centrale in de Ledererstraße en het tegenoverliggende hotel Cortiina. viktualienmarkt 6, altstadt, www.louis-hotel.com, telefoon 089 41119080, prijs vanaf € 195, u3 & 6 halte marienplatz I

Meteen aan het Stachus ligt het Anna Hotel met zijn eersteklas service. De 56 kamers achter de ronde gevel zijn warm en sfeervol ingericht. De torensuite heeft een ligbad van waaruit je een grandioos uitzicht hebt over de daken van München. Het Anna Hotel heeft een keuken waar voornamelijk oosterse en mediterrane gerechten worden geserveerd. schützenstraße 1, westend, www.annahotel.de, telefoon 089 5599940, prijs vanaf € 220, u4 & 5 halte karlsplatz & hauptbahnhof J

In een van de oudste hotels van München, het Bayerischer Hof, zijn al jaren de mooisten, de rijksten en de beroemdsten ter wereld kind aan huis. Of het nu de hardrockers van AC/DC zijn, Penelope Cruz of Bill Clinton: allemaal sliepen ze in een bed in een van de 373 kamers en suites. De kamers zijn allemaal verschillend ingericht en voorzien van de nieuwste technologische snufjes. Als hotelgast heb je ook toegang tot de spa. promenadeplatz 2, altstadt, www.bayerischerhof.de, telefoon 089 21200, prijs vanaf € 345, u3 & 6, s1-4 & 6-8 halte marienplatz K

12 - HOTELS

MUNCHEN_NL_VOORWERK.indd 12

23-05-12 09:22

LO U I S H OT E L

MUNCHEN_NL_VOORWERK.indd 13

23-05-12 09:22

Vervoer De internationale luchthaven van München – Franz Josef Strauss – is de op een na grootste van Duitsland en ligt ongeveer 30 kilometer buiten het stadscentrum. Een rit met de S-Bahn (S1 en S8) naar de stad duurt zo'n 45 minuten. Je kunt ook de Lufthansa Airport Bus nemen (www.airportbus-muenchen. de) die van 5.00 tot 20.00 tussen het centraal station en het vliegveld pendelt. Ook reizigers die niet met Lufthansa reizen, kunnen deze bus nemen. Er zijn dagelijks vluchten van Amsterdam en Brussel naar München. Woon je dicht bij de Duitse grens, kijk dan even of het niet voordeliger is om vanaf Keulen of Düsseldorf te vliegen. Het centraal station van München ligt midden in de stad en biedt perfecte verbindingen met het andere openbaar vervoer. Vanuit Nederland en België rijden enkele treinen per dag naar Düsseldorf, Keulen en Mannheim. Daar kun je overstappen op een trein naar München. Reken op een reisduur van 8 uur. Ook met de auto is München in zo'n 8 uur goed bereikbaar vanuit Nederland en België. Tijdens de zomer- en kerstvakantie moet je wel rekening houden met files omdat de A8 en A9 rondom München vaak overvol zijn. Denk er ook aan dat je een milieusticker op je auto moet hebben als je het hart van de stad per auto wilt bezoeken (onder andere te verkrijgen bij de ANWB). Het openbaar vervoer is in München uitstekend geregeld. Je vindt er de U-Bahn (metro), de S-Bahn (stadsspoor) en de Straßenbahn (tram). De stad is opgedeeld in vier grote zones die weer uit kleinere zones bestaan. Zo telt het centrum vier ringen die met een dagkaart (€ 5,60) helemaal te bereizen zijn. Een kaartje voor een enkele reis is drie uur geldig en kost € 2,80. Een tip: met de partnerdagkaart (€ 10,20 voor 1-4 zones) kunnen vijf volwassenen dwars door München reizen. Goedkoop is ook de CityTourCard, waarmee je gratis gebruik kunt maken van het hele openbaarvervoersnet en je bovendien tot 50 procent korting bij diverse toeristische attracties en musea krijgt. Voor 24 uur betaal je € 9,90, voor 72 uur € 19,90. Kaartjes voor het openbaar vervoer zijn te verkrijgen bij de MVV-automaten op alle stations en in winkels met het MVV-logo.

14 - VERVOER

MUNCHEN_NL_VOORWERK.indd 14

23-05-12 09:22

Naar een taxi hoef je nooit lang te zoeken in München. Het is zeker het meest comfortabele, maar helaas ook het duurste transportmiddel in de stad. Een taxi kost voor een kort ritje al gauw € 10; wil je verder, dan wordt het al snel rond de € 20 en een rit naar de luchthaven kost € 51. Pas ook op tijdens het Oktoberfest, want dan willen taxichauffeurs nog wel eens een extra blokje om rijden! Taxicentrale München: 0049 89 21610. Ook leuk: stap in tram 19 op de Stachus en leer de Altstadt kennen. Neem bij de halte Maxmonument tram 17 (richting Effnerplatz) en ontdek de buurt Lehel. Bij de Tivolistraße neem je bus 154 en reis je dwars door de Englischer Garten, Schwabing en de Maxvorstadt tot de halte Schellingstraße. Met tram 27 keer je langs de Pinakotheken en de Karolinenplatz terug naar de Stachus. VERVOER - 15

MUNCHEN_NL_VOORWERK.indd 15

23-05-12 09:22

Altstadt West

Monniken, geldadel en dagjestoeristen De geschiedenis van de op twee na grootste stad van Duitsland begon vermoedelijk in de 10e eeuw, toen benedictijnen langs de oevers van de Isar enkele kroegen openden met de naam ad Münichen (bij de monniken). Nu is het een trendy stad die veel te bieden heeft op het gebied van uitgaan, eten en drinken en cultuur. Wist je overigens dat de Münchenaren hun stad ook wel ‘Monaco di Baviera’ en ‘de noordelijkste Italiaanse stad’ noemen? Hoewel in München 1,3 miljoen mensen wonen, is de Altstadt (het oude centrum) zeer compact. Eeuwenlang speelde zich de hele stadsgeschiedenis binnen de oude stadsmuren af. Deze hebben nu plaatsgemaakt voor een ringweg. Het hart van de Beierse hoofdstad is de sfeervolle Marienplatz met zijn Rathaus en Mariensäule, vanwaar vier rechte straten in de vier windrichtingen lopen. De Wein- en Theatinerstraße voeren naar het noorden tot de Odeonsplatz, oostwaarts loopt de Tal-straat tot de Isartor, richting het zuiden

MUNCHEN_NL_T1.indd 16

23-05-12 09:01

1 voert de Sendlingerstraße tot de Sendlinger Tor en westwaarts lopen de Kaufinger- en Neuhauserstraße tot de Karlstor. Het noordwesten van de Altstadt staat ook wel bekend als ‘het vorstelijke München’. Vorstelijke paleizen (Preysing Palais), kloosters (Karmeliterkirche), brede, lange straten (Kardinal-Faulhaber-Straße) en grote pleinen (Promenadeplatz) bepalen het straatbeeld. Door de bekendste en meest bezochte winkelstraten Kaufinger- en Neuhauserstraße, een voetgangerszone, drentelen dagelijks horden toeristen en stadbewoners, families en schoolklassen. Je vindt er heel dure winkels maar ook goedkopere zaakjes. Rond de Sendlingerstraße vind je veel kleine winkels, van theeshops en kledingboetieks tot souvenirwinkels met allerlei gadgets en hebbedingetjes: winkelpret gegarandeerd. De voorheen rommelige St.-Jakobs-Platz is sinds de komst van het Joods Musuem en de renovatie van het Stadtmuseum enkele jaren terug nu een heerlijk rustige plek. ALTSTADT WEST - 17

MUNCHEN_NL_T1.indd 17

23-05-12 09:01

6x zeker doen volgens de locals!

Servus Heimat

Vrolijke kitsch voor het thuisfront kopen.

Stadtcafé Neem een bord tapas en zoek een plaatsje op het terras.

Bezienswaardigheden Shoppen

MUNCHEN_NL_T1.indd 18

Café Frischhut

Deutsches Museum

Eet een versgemaakte

Ontdek alles over de

schmalznudel of

eerste telefoon van Bell

auszog’ne.

en meer.

Augustinerbräu

Asamkirche

Drink een Edelstoff

Laat je verblinden door een

in de oudste brouwerij.

kerk vol pracht en praal.

Eten & drinken Leuk om te doen

23-05-12 09:02

Bezienswaardigheden In de middeleeuwen was de Marienplatz ook al het hart van de belangrijkste stad in Zuid-Duitsland. Het plein heette toen Schrannenmarkt omdat hier dagelijks een markt werd gehouden. Sinds 1854 heet het Marienplatz naar de Mariensäule, de zuil van de Maagd Maria, die in het midden staat. Eyecatchers op het plein zijn het neogotische Neues Rathaus, dat naar Vlaamse voorbeelden werd gebouwd, het Altes Rathaus en de Fischbrunnen, de oudste bron van München in 1954 herbouwd nadat het in de oorlog verwoest werd. marienplatz, u3 & 6, s1-4 & 6-8 halte marienplatz 1

Via de bescheiden Maxtor kom je op de Maximiliansplatz, dat eigenlijk een Engelse tuin in miniformaat is. Ten zuiden van het park steelt de Wittelsbacher Brunnen de show. Deze classicistische fontein werd gebouwd toen de eerste waterleiding in München was aangelegd. lenbachplatz, u4 & 5 halte karlsplatz 5

Naar aanleiding van de industrietentoonstelling in 1854 werd in de Alter Botanischer Garten een groot glazen paleis gebouwd. Het ging later in vlammen op, maar op de resten van het paleis kwamen een kunstpaviljoen voor wisselende tentoonstellingen en het Park Café waar een echt eilandgevoel heerst, zowel overdag als 's nachts. sophienstraße 7, www.parkcafe089.de, telefoon 089 51617980, open ma-vr 11.00-1.00, za-zo 10.00-1.00, entree € 10, u4 & 5 halte karlsplatz 8

Tussen Rindermarkt en Sendlinger Tor ligt een driehoekig binnenhof dat omgeven wordt door drie huizen. De Ruffinihäuser werden in het begin van de 20e eeuw gebouwd en zijn versierd met fresco's, inscripties en motieven die herinneren aan de architectuur in de Alpen. In de richting van de Pettenbeckstraße kun je in het Spanisches Fruchthaus gedroogde vruchten kopen. rindermarkt 10, u3 & 6, s1-4 & 6-8 halte marienplatz 14

ALTSTADT WEST - 19

MUNCHEN_NL_T1.indd 19

23-05-12 09:03

De oostzijde van de Marienplatz wordt afgesloten door het neogotische Altes Rathaus, dat tijdens de Tweede Wereldoorlog bijna volledig werd vernield. Na de oorlog werden de oude raadzaal en de 55 meter hoge toren herbouwd. Met een wenteltrap kom je in de toren. Het spannende speelgoedmuseum dat je daar vindt, is ontstaan uit de uitgebreide privécollectie van de cartoonist Ivan Ziegler. marienplatz 15, www.spielzeugmuseum-muenchen.de, telefoon 089 2711969, open dagelijks 10.00-17.30, entree € 4, kinderen € 1, u3 & 6, s1-4 & 6-8 halte marienplatz 15

Het Deutsches Museum in München stelt op een oppervlakte van in totaal 60.000 m² een van de meest uiteenlopende verzamelingen op het gebied van wetenschap en techniek tentoon. Het museum op het Museumsinsel in het midden van de Isar is daarom een van de belangrijkste techniekmusea ter wereld. Je komt er alles te weten over vervoer, astronomische instrumenten, nanotechniek, bergbouw, astrofysica enzovoort. Must-sees zijn de drukpers van Gutenberg, de beroemde slinger van Foucault, de rekenmachine van Leibnitz, de eerste telefoon van Bell, de eerste filmprojectoren en de eerste rubberbanden van Dunlop. museumsinsel 1, www.deutsches-museum.de, telefoon 089 21791, open dagelijks 9.00-17.00, entree € 8,50, u1 & 2 halte fraunhoferstraße, tram 16 halte deutsches museum 19

De St.-Jakobs-Platz onderstreept met verve de breuk in de architectuur die München zo typeert en toont ook de moed die de stad heeft om iets nieuws te creëren. Tussen het Stadtmuseum uit 1888 en de naoorlogse St. Jakobs Kirche, werden in 2006 het zo veel modernere Jüdisches Museum en de Ohel Jakob synagoge gebouwd. Ongeveer 9500 joden vieren hier wekelijks hun sabbat. st.-jakobs-platz 16, www.juedisches-museum-muenchen.de, telefoon 089 23396096, open di-zo 10.00-18.00, entree € 6, u1-3 & 6 halte sendlinger tor 25

20 - ALTSTADT WEST

MUNCHEN_NL_T1.indd 20

23-05-12 09:03

ALTSTADT WEST - 21

MUNCHEN_NL_T1.indd 21

23-05-12 09:03

Neem in de Sendlinger Straße de tijd als je je eens in het spanningsveld tussen kunst en kitsch wilt bewegen. Op nummer 34 bouwden de gebroeders Asam, een stukadoor en een frescoschilder, in de 18e eeuw een privékerk in rococo- en barokstijl. De Asamkirche deed dienst als een soort showroom voor hun kunsten. Ze droegen dit groteske kleinood op aan Nepomuk, een Boheemse monnik uit de 14e eeuw die verdronk in de Donau. De extravagante versieringen, het vele verblindende goud en het beroemde plafondfresco over het leven van de heilige Nepomuk zijn een must, maar vergeet niet je zonnebril op te zetten! sendlinger straße 32, telefoon 089 23687989, open ma-vr 7.30-18.00, za 8.0019.00, zo 8.00-15.00, entree gratis, u1-3 & 6 halte sendlinger tor 28

22 - ALTSTADT WEST

MUNCHEN_NL_T1.indd 22

23-05-12 09:03

DEU TSCH E S MU S E U M

MUNCHEN_NL_T1.indd 23

23-05-12 09:03

Eten & drinken De witte wanden en donkere houten vloeren, de hertengeweien als kroonluchters, de zware houten tafels met de fluweelbeklede stoelen: alles in het chique restaurant Alpentraum doet denken aan een gezellige Stube in de bergen. Natuurlijk kun je hier dan ook alleen maar Beierse, Oostenrijkse en Zuid-Tiroler gerechten verwachten. De gekaramelliseerde eend met rodebietenschuim is een topper! karlstraße 10, telefoon 089 200030730, open ma-vr 11.30-14.30 & 18.3022.30, za 18.30-1.00, prijs € 35, u4 & 5 halte karlsplatz 7

De Augustinerbräu brouwde haar eerste bier in 1328 en is daardoor de oudste brouwerij in München. Intussen brouwt het bierhuis acht bieren waarvan de Edelstoff, het Lagerbier Hell, de Augustiner Heller Bock en de Maximator de bekendste zijn. Standaard worden er witte worsten met zoete mosterd en brezn (pretzels) bij geserveerd. Vegetariërs moeten zeker de obatzda proberen, een pikante kaascrème die heerlijk smaakt met een portie radi (rammenas). neuhauser straße 27, www.augustiner-restaurant.com, telefoon 089 23183257, open dagelijks 10.00-0.00, prijs € 12, u3 & 6, s1-4 & 6-8 halte marienplatz 10

Op een klein steegje in het midden van de stad lijkt de stadshectiek even geen vat te hebben. In de Marktwirt brengen de dames in dirndl en de heren in lederhosen je maar wat graag een Augustiner bier van het vat, een goed glas Oostenrijkse Zweigelt of een schnaps. Wie trek krijgt, kan zich te buiten gaan aan Beierse specialiteiten. heiliggeiststraße 2, www.marktwirt.com, telefoon 089 23241133, open dagelijks vanaf 10.00, prijs € 15, u3 & 6, s1-4 & 6-8 halte marienplatz 16

Er zijn twee mogelijkheden bij Zappeforster: Je bestelt een glas wijn, een biertje of een koffie aan de bar en neemt plaats tussen de toeristen aan een van de gammele tafeltjes, of je bestelt een Hofbräubier en plant je net zoals alle buurtbewoners met je kont in het gras op de Gärtnerplatz. Aan jou de keus. corneliusstraße 16, telefoon 089 20245250, open ma-za 10.00-1.00, zo 12.0020.00, prijs € 5, tram 17 & 18 halte reichenbachplatz 20

24 - ALTSTADT WEST

MUNCHEN_NL_T1.indd 24

23-05-12 09:03

CAF É F R I S C H H U T

MUNCHEN_NL_T1.indd 25

23-05-12 09:03

STADTCAF É

26 - ALTSTADT WEST

MUNCHEN_NL_T1.indd 26

23-05-12 09:03

Weg van alle stadstumult, een beetje verstopt tussen de Blumen- en Müllerstraße heet chefkok Inge Stollberg je van harte welkom in haar Grüne Gans. Ondanks dat dit restaurant intussen veertig kaarsjes mocht uitblazen, blijft het een goed bewaard geheim, zelfs voor de buurtbewoners. Niet alleen vanwege de heerlijke gans op het menu, maar ook door de rundercarpaccio, tonijntartaar en andere culinaire hoogstandjes. am einlaß 4, www.gruene-gans.de, telefoon 089 266228, open ma-za 19.001.00, prijs € 30, u3 & 6, s1-8 halte marienplatz 23

Dit mag je tijdens een bezoek aan München niet missen: een auszog'ne of schmalznudel eten bij Café Frischhut. Deze zoete lekkernij van gefrituurd deeg doet een beetje denken aan de Franse beignet en wordt hier vers gemaakt en gegeten. prälat-zistl-straße 8, telefoon 089 26023156, open ma-za 7.00-18.00, prijs € 5, tram 17 & 18 halte reichenbachplatz, u3 & 6, s1-8 halte marienplatz 24

In het Filmmuseum op de St.-Jakobs-Platz is het alternatieve Stadtcafé een fijne plek om een tijdje rond te hangen. Vanaf 's morgens vroeg wordt het café bevolkt door een mix van toeristen, buurtbewoners en stamgasten. Een leuke afwisseling met de hippe cafés in de nabijgelegen Isarvorstadt. st.-jakobs-platz 1, www.stadtcafe-muenchen.de, telefoon 089 266949, open zo-do 10.00-0.00, vr-za 10.00-1.00, prijs € 15, u1-3 & 6 halte sendlinger tor 26

Restaurant Prinz Myshkin is genoemd naar de hoofdfiguur uit Dostojevski's roman 'De Idioot'. Of Myshkin ook vegetariër was, zal voor altijd een geheim blijven. Het restaurant is daarentegen al lang geen geheim meer. Sinds twintig jaar staat het bekend als een mekka voor vegetariërs en veganisten. Ze serveren er heerlijke Aziatische gerechten, maar ook gnocchi gevuld met ricottakaas, spinazie en pijnboompitten die nergens anders zo lekker smaken als hier. hackenstraße 2, www.prinzmyshkin.com, telefoon 089 265596, open dagelijks 11.00-0.30, prijs € 18, u3 & 6, s1-8 halte marienplatz 29

ALTSTADT WEST - 27

MUNCHEN_NL_T1.indd 27

23-05-12 09:03

Shoppen Just Pure verkoopt natuurcosmetica op basis van traditionele antroposofische idealen en vervaardigd uit puur biologische ingrediënten. Wat dat nu precies betekent, kun je zelf ondervinden tijdens een massage, peeling of andere cosmetische behandeling. Reserveren is aan te raden. maffeistraße 6, www.just-pure.de, telefoon 089 24205888, open ma-vr 10.0019.00, za 10.00-18.00, u3 & 6, s1-4 & 6-8 halte marienplatz 3

Kokon is in München hét adres voor unieke dekens, tafeldecoraties, badkamerhebbedingetjes of pyjama's met borduursels. In het Lenbachpalais huist niet alleen een woonwinkel, maar ook een café waar het telkens weer een beetje vechten is om een tafeltje bij het raam te bemachtigen. Laat je verrassen door het uitzicht. lenbachplatz 3, www.kokon.com, telefoon 089 5525140, open ma-za 10.0019.00, u4 & 5 halte karlsplatz 6

München is een stad van superlatieven: onder een van de drukste verkeerspleinen van Europa, de Karlsplatz, werd in de jaren 60 het grootste ondergrondse winkelcentrum van Europa gebouwd. Tijdens topdagen komen wel 160.000 kooplustigen naar de pas gerenoveerde Stachus Passagen. Je vindt er leuke boetieks en kleine bars, kortom: alles wat je nodig hebt op druilerige dagen. karlsplatz 1, untergeschoss, www.stachus-passagen.de, telefoon 089 51619664, open ma-za 9.30-20.00, u4 & 5 halte karlsplatz 9

De surfers van de Eisbach zijn tot ver over de grenzen bekend sinds de film 'Keep Surfing' in de winkels ligt. Voor hun handgemaakte surfboards, neopreenpakken, blitse zonnebrillen en bijbehorende halskettingen zweren ze bij één adres: de Santo Loco Surf Shop in München. Voor wie zelf surfkriebels voelt: ze verhuren ook surfuitrusting. eisenmannstraße 4, www.santoloco.com, telefoon 089 30708585, open dagelijks 10.00-20.00, u4 & 5 halte karlsplatz 11

28 - ALTSTADT WEST

MUNCHEN_NL_T1.indd 28

23-05-12 09:04

SCHR A N N E N H A L L E

Tussen de Stachus en de Marienplatz werd in de jaren 70 een voetgangerszone aangelegd. Deze is intussen uitgegroeid tot het gebied met de meest bezochte straten in Duitsland. Die straten maakten vroeger deel uit van de oost-westas waarlangs onder andere zout van Salzburg naar Zwitserland werd getransporteerd. In 2011 flaneerden zo'n 14.000 mensen per uur langs de winkels in de Neuhauser- en KaufingerstraĂ&#x;e. neuhauser- & kaufingerstraĂ&#x;e, marienplatz, u3 & 6, s1-4 & 6-8 halte karlsplatz 13

ALTSTADT WEST - 29

MUNCHEN_NL_T1.indd 29

23-05-12 09:04

Niet alleen de Zweden maar ook de Finnen hebben een uitstekende smaak. De Fin Pekka Sven overtuigt je daar graag van in zijn FinnLiving, waar hij gestreepte fruitschalen, handdoeken van Marimekko, koekjes van Muumi en talloze babypakjes met bloemenmotief verkoopt. dreifaltigkeitsplatz 3, www.finnliving.com, telefoon 089 95893311, open di-za 11.00-18.00, tram 17 & 18 halte reichenbachplatz 17

Een soort Viktualienmarkt maar dan indoor: zo kun je de Schrannenhalle noemen. De hal uit gietijzer, glas en hout werd in de 19e eeuw gebouwd, brandde deels af, raakte in de vergetelheid, bezorgde veel ondernemers slapeloze nachten, ging driemaal failliet en heropende in 2011 als markthal voor bijzondere producten. Geen wonder dat de prijzen hier nogal pittig zijn. viktualienmarkt 15, www.schrannenhalle.de, telefoon 089 518180, open maza 9.00-20.00, tram 17 & 18 halte reichenbachplatz 18

Bij Slips vind je ontelbare designhemdjes en -slips, die eigenlijk veel te mooi zijn om ergens onder te dragen. Ook hebben ze wandel- en avondkleding, de allernieuwste sneakers en heel veel suikerzoete accessoires. gärtnerplatz 2, www.slipsfashion.de, telefoon 089 2022500, open ma-vr 10.30-19.00, za 10.30-18.00, tram 17 & 18 halte reichenbachplatz 21

Hoe noem je een bloemenwinkel en een bistro onder één dak? Heel simpel: Two in One. Neem plaats in een van de gezellige rieten stoelen met bloemenkussens, bestel een stuk appel-perentaart of een kop pompoensinaasappel-gembersoep en blader door de allernieuwste tuinmagazines. Wunderbar! klenzestraße 39, www.twoinone-muenchen.de, telefoon 089 20244595, open di-vr 11.00-19.00, za 10.00-17.00, u1 & 2 halte fraunhoferstraße 22

In het okerkleurige Palais Rechberg wachten chique stoffen, meubels, kristallen glazen en bijzondere bloemenvazen op een nieuwe eigenaar met oog voor kwaliteit en originaliteit. Woonwinkel Radspieler bestaat al sinds 1841 en was lang koninklijke Beierse hofleverancier. Ze leverden onder andere veel meubilair aan de Wittelsbachers, waaronder de troon van Ludwig II. hackenstraße 4 & 7, www.radspieler.com, telefoon 089 23509816, open mavr 10.00-19.00, za 10.00-18.00, u3 & 6, s1-8 halte marienplatz 30

30 - ALTSTADT WEST

MUNCHEN_NL_T1.indd 30

23-05-12 09:04

RADSPIELER

Als de inwoners van München een stukje heimat cadeau willen doen aan hun vrienden in Hamburg, Mallorca of Londen, dan gaan ze winkelen bij Servus Heimat. Behang met alpenpanorama's, paarse hertengeweien, badeendjes in dirndl of lederhose, T-shirts met motieven als de tram van München, het Olympiastadion, de Friedensengel... je kunt het zo gek niet bedenken of je vindt het in de leukste souvenirshop van München. brunnstraße 3, www.servusheimat.com, telefoon 089 242947, open ma-vr 10.00-20.00, u3 & 6, s1-8 halte marienplatz 31

ALTSTADT WEST - 31

MUNCHEN_NL_T1.indd 31

06-06-12 13:17

Leuk om te doen Maar liefst 2000 woningen moesten in de 19e eeuw wijken voor de bouw van het Neues Rathaus. De 85 meter hoge klokkentoren met op de spits het symbool van München – de monnik – is ongetwijfeld het meest gefotografeerde object van de stad. Driemaal per dag – om 11.00, 12.00 en 17.00 uur (laatste tijdstip alleen van maart tot oktober) – komt het uurwerk met bewegende poppen tot leven. Het verbeeldt de bruiloft van de Beierse hertog Wilhelm V met Renata von Lothringen in 1568 en de pestepidemie van 1517. Om 21.00 uur blaast een nachtwaker een wiegenlied. Het kleine schouwspel bekijk je zonder nekpijn vanaf de vijfde verdieping in het tegenoverliggende Café Glockenspiel. In de Glockenturm is een uitzichtplatform dat je met een lift kunt bereiken. marienplatz 2-8, telefoon 089 23300, open toren dagelijks mei-okt 10.0019.00, nov-apr ma-vr 10.00-17.00, café ma-vr 10.00-1.00, za 10.00-19.00, entree € 4, u3 & 6, s1-4 & 6-8 halte marienplatz 2

Het was koning Ludwig I die het Bayerischer Hof liet bouwen aan de Promenadeplatz. Eens per maand bezocht hij het luxehotel om er een bad te nemen. Vandaag de dag is het een prominent vijfsterrenhotel met een wellness-spa om u tegen te zeggen. Blikvanger is het zwembad met ligstoelen op het dakterras, waarvandaan je een geweldig uitzicht hebt over de hele stad. promenadeplatz 2-6, www.bayerischerhof.de, telefoon 089 2120993, open ma-za 8.00-22.30, dagkaart vanaf € 32, u4 & 5 halte karlsplatz, tram 19 halte theatinerstraße 4

Sla naast het Deutsches Jagd- en Fischereimuseum linksaf en verbaas je over de mooie groene façade in de Augustinerstraße. Je kunt vervolgens de bijna 100 meter hoge toren van de Frauenkirche uit 1494 beklimmen, waar je zeker gefascineerd raakt door het hemelse panorama. Werp ook een blik in de kerk zelf en ontdek de Teufelstritt bij de ingang. Volgens de legende zou het een afdruk van de duivelspoot zijn. frauenplatz 12, www.muenchner-dom.de, telefoon 089 2900820, open dagelijks 7.00-19.00, toren apr-okt ma-za 10.00-17.00, entree gratis, s1-4 & 6-8 halte marienplatz 12

32 - ALTSTADT WEST

MUNCHEN_NL_T1.indd 32

23-05-12 09:04

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Marienplatz Neues Rathaus Just Pure Bayerischer Hof Wittelsbacher Brunnen Kokon Alpentraum Alter Botanischer Garten Stachus Passagen Augustinerbräu Santo Loco Surf Shop Frauenkirche Neuhauser- en Kaufingerstraße Ruffinihäuser Altes Rathaus Marktwirt FinnLiving Schrannenhalle Deutsches Museum Zappeforster Slips Two in One Grüne Gans Café Frischhut Jüdisches Museum Stadtcafé Münchner Stadtmuseum Asamkirche Prinz Myshkin Radspieler Servus Heimat

Maxvorstadt & Altstadt Ost

Klein Athene met bijzonder veel pit Toen de vestingmuren rondom München in de 19e eeuw werden gesloopt, breidde de stad zich in alle richtingen uit. Met potlood en liniaal gingen stadsarchitecten aan de slag om in het noordwestelijke deel van München wat structuur aan te brengen. Koning Max I mocht zijn naam aan het nieuw verworven stukje land geven, terwijl zijn zoon en navolger Koning Ludwig I zich ten doel stelde de Maxvorstadt in een klein Athene om te toveren. De Maxvorstadt groeide uiteindelijk uit tot een reusachtig kunstareaal: de drie Pinakotheken, het Lenbachhaus, de Glyptothek en het Museum Brandhorst zijn slechts een paar van de vele musea. Geen wonder dat München, naast Berlijn, de kunstmetropool van Duitsland wordt genoemd. Een eervolle titel, maar zodra een staalblauwe hemel en stralende zon boven München hangen, krijgt de kunst zware concurrentie. Dan veranderen de grasvelden voor en achter de Alte Pinakothek in een luilekkerland voor zonaanbidders en moeten

MÜNCH NER STA D TMUSEUM

Een van de voornaamste taken van het Münchner Stadtmuseum is het verzamelen en archiveren van het cultureel erfgoed. Het resultaat van die verzamelwoede is te bewonderen in de tentoonstelling ‘Typisch München’, die 800 jaar cultuurgeschiedenis omvat. Breng zeker een bezoek aan de Moriskenzaal, waar tien van de nog overgebleven dansende Morisken uit 1480 van Erasmus Grasser te zien zijn. Morisken waren de Moren die de Reconquista in Spanje en Portugal overleefden door christen te worden. st.-jakobs-platz 1, www.stadtmuseum-online.de, telefoon 089 23322370, open di-zo 10.00-18.00, entree € 4, u1-3 & 6 halte sendlinger tor 27

ALTSTADT WEST - 33

MUNCHEN_NL_M1.indd 36

MUNCHEN_NL_T2.indd 36

23-05-12 09:05

MUNCHEN_NL_T1.indd 33

23-05-12 23-05-12 09:04 10:31

Altstadt West W A N D E L I N G

= = = =

bezienswaardigheden eten & drinken shoppen leuk om te doen

(ca. 8 km)

Start met het klokkenspel op de Marienplatz 1 2 en ga rechtsaf de Weinstraße in. Ga linksaf de Maffeistraße 3 in en loop via de Promenadeplatz 4 en de Lenbachplatz naar de Wittelsbacher Brunnen 5 . Geniet ertegenover van het uitzicht bij Kokon 6 . Loop links van de fontein, ga direct linksaf en dan rechtsaf (Ottostraße). Ga in de Karlstraße linksaf voor restaurant Alpentraum 7 . Loop rechtdoor tot de Katharina-von-Bora-Straße en ga daar linksaf voor de botanische tuin 8 . Verlaat het park aan je linkerhand en ga rechtsaf shoppen onder de Karlsplatz 9 . Ga in de Neuhauser Straße linksaf en drink een Maß 10 . Sla rechtsaf in de Eisenmannstraße voor een surfshop 11 . Ga terug en loop rechtsaf in de Neuhauser Straße. Iets verderop sla je linksaf naar de Frauenkirche 12 . Via de Liebfrauenstraße kom je weer in de voetgangerszone 13 . Sla voor de Marienplatz in de Rosenstraße rechtsaf, bekijk de Ruffinihäuser 14 en ga linksaf. Via de Rindermarkt (links) kom je terug op de Marienplatz. Ga daar rechtsaf naar het Altes Rathaus 15 . Ga na de Heiliggeistkirche meteen rechtsaf en direct weer links in de Prälat-Miller-Weg. Kom op krachten 16 en vervolg de Heiliggeiststraße voor een Finse shop 17 . Loop naar de Viktualienmarkt, hou rechts aan en kruis de markt. Probeer een weißwurst in de Schrannenhalle 18 . Wandel linksaf door de Utzschneiderstraße naar de Reichenbachplatz. Via de Buttermelcherstraße kom je in de Baaderstraße, waar je linksaf en meteen rechtsaf gaat (Baaderplatz). Over de Kohlstraße en de Boschbrücke bereik je het Deutsches Museum 19 . Steek het museumplein over richting het park achter het museum. Ga rechtsaf langs de Isar en steek deze rechtsaf over via de Corneliusbrücke. Verderop kom je op de bruisende Gärtnerplatz 20 21 . Ga linksaf in de Klenzestraße 22 . Loop terug naar het plein en ga linksaf in de Corneliusstraße. Ga in de Müllerstraße rechtsaf, dan links in Am Einlaß en reserveer een tafeltje 23 . Loop links om de Schrannenhalle en eet een delicatesse bij Café Frischhut 24 . Loop terug en verken rechts de St.-Jakobs-Platz 25 26 27 . Loop via de Dultstraße naar de Sendlinger Straße. Ga daar linksaf naar de Asamkirche 28 . Loop terug en sla linksaf voor een vegetarisch diner 29 of een souvenir 30 31 .

34 - ALTSTADT WEST

MUNCHEN_NL_M1.indd 34

06-06-12 13:19

Altstadt West W A N D E L I N G

= = = =

bezienswaardigheden eten & drinken shoppen leuk om te doen

(ca. 8 km)

34 - ALTSTADT WEST

MUNCHEN_NL_M1.indd 34

06-06-12 13:19