100% LONDEN Londen is een wereldstad van formaat. Onmogelijk te doorgronden, maar altijd inspirerend. Er valt hier zo ontzettend veel te zien en te beleven; waar moet je dan beginnen? Natuurlijk wil je naar Buckingham Palace en vanuit de London Eye over de stad uitkijken. Maar ook een museum bezoeken, van een afternoon tea genieten, wandelen langs de Thames, shoppen bij fijne, kleine boetiekjes en uitgebreid dineren in een hip restaurant. En het liefst ook nog een theaterstuk zien of een pint pakken in een pub. Deze gids leidt je in no time langs alles wat je niet mag missen. Sightseeing, shoppen, culinair genieten en avontuur. De overzichtelijke plattegrondjes wijzen je de weg.
2 - XXX
LONDON_NL15_VOORWERK.indd 2
09-03-15 09:46
Inhoud
100% OVERZICHTELIJK
> p.4
VERVOER
> p.8
FIETSEN
> p.10
TOP 10
> p.12
WIJK 1: WESTMINSTER, ST. JAMES’S & MAYFAIR
> p.16
WIJK 2: SOUTHWARK
> p.36
WIJK 3: THE EAST END
> p.56
WIJK 4: KING’S CROSS & ANGEL
> p.76
WIJK 5: MARYLEBONE, REGENT’S PARK & PRIMROSE HILL
> p.96
WIJK 6: KNIGHTSBRIDGE & CHELSEA
> p.116
TIJD OVER?
> p.136
OVERNACHTEN
> p.142
UITGAAN
> p.144
INDEX
> p.146
LONDON_NL15_VOORWERK.indd 3
14-04-15 14:50
100% overzichtelijk Om deze gids overzichtelijk te maken, hebben we Londen opgedeeld in zes wijken en die voorzien van een gedetailleerde plattegrond. Op de overzichtskaart voor in de gids kun je zien waar die wijken zich ten opzichte van elkaar bevinden. Met de letters A t/m L staat aangegeven waar je de extra tips als je tijd over hebt kunt vinden die verderop in de gids worden beschreven. In de zes hoofdstukken die volgen, staat steeds uitgebreid beschreven wat er in de betreffende wijk allemaal te doen is, wat de belangrijkste bezienswaardigheden zijn, waar je lekker kunt eten en drinken, shoppen en luieren, en waar je leuke dingen kunt doen. Elk adres is voorzien van een nummer 1 dat terug te vinden is op de plattegrond achter in het hoofdstuk van de wijk. Aan de kleur van het nummer kun je zien om welk soort adres het gaat en dus waar het adres te vinden is bij de beschrijvingen: bezienswaardigheden eten & drinken
shoppen leuk om te doen
ZES WANDELINGEN Aan elk hoofdstuk is een wandeling toegevoegd, die je langs de meest interessante plekken en leukste adresjes van de wijk voert. Je komt dan niet alleen langs bezienswaardigheden, musea en parken, maar ook langs de bijzondere winkeltjes, lekkere lunchadressen en goede restaurants voor ’s avonds. Zonder de genoemde adressen uitgebreid te bezoeken, duurt een wandeling ongeveer twee à drie uur. De afstand in kilometers vind je boven de routebeschrijving. Op de plattegrond ernaast is de route met een lijn aangegeven. Wie geen zin heeft om de route te volgen, kan met de beschrijving en de plattegrond ook prima alles zelf ontdekken. PRIJSINDICATIE BIJ RESTAURANTS Om je een idee te geven van de prijzen in restaurants, vind je bij hun adresgegevens steeds prijsindicaties. Tenzij anders vermeld, is het bedrag de gemiddelde prijs van een hoofdgerecht.
4 - 10 0% OVERZICHTELIJK
LONDON_NL15_VOORWERK.indd 4
07-04-15 08:45
GOED OM TE WETEN Nationale feestdagen worden in Engeland aangeduid als Bank Holidays. De meeste winkels zijn op deze dag gewoon geopend, net als het openbaar vervoer, maar met de openingstijden van een zondag. De meeste winkels in Londen zijn zeven dagen per week geopend. Vaak van ’s ochtends tien uur tot ’s avonds acht uur, met kortere openingstijden op zondag. Er zijn uitzonderingen, dus het is verstandig om altijd even de openingstijden te controleren. In restaurants wordt er vaak een fooi van 10 tot 15% automatisch aan de rekening toegevoegd. Het is niet verplicht om fooi te betalen, maar wel gebruikelijk. Let er dus op dat je niet twee keer fooi betaalt. Als de fooi niet is toegevoegd, wordt verwacht dat je zelf 10% extra geeft als fooi. In Londen heerst een strikt rookverbod. Het is verboden te roken in openbare ruimtes zoals hotels, bars, restaurants, theaters en het openbaar vervoer. Probeer treinreizen, bezienswaardigheden en attracties zo veel mogelijk vooraf te boeken. Online zijn de prijzen vaak aanzienlijk lager dan ter plaatse. TYPISCH LONDEN Een typisch Engels ontbijt is natuurlijk een English breakfast. Dit bestaat meestal uit een gebakken eitje, toast met spek en bonen in tomatensaus. Het is in Londen en de rest van Engeland traditie om op zondag uitgebreid te lunchen. Vaak komt er dan een sunday roast op tafel. Deze maaltijd bestaat uit vlees, aardappelen, groenten en yorkshire pudding. Een andere traditie is natuurlijk de afternoon tea. Door niet-Britten wordt deze vaak verward met de high tea. De afternoon tea vindt rond vier uur ’s middags plaats. Je eet wat zoete of hartige hapjes en drinkt daarbij een kopje thee. Een high tea is vergelijkbaar met een maaltijd. Ook wordt er in Londen veel thee gedronken. Bij voorkeur zwarte thee met een flinke scheut melk, dit wordt ook wel builders tea genoemd. 10 0% OVERZICHTELIJK - 5
LONDON_NL15_VOORWERK.indd 5
14-04-15 14:52
6 - XXX
LONDON_NL15_VOORWERK.indd 6
05-03-15 15:30
NATIONALE FEESTDAGEN Veel feestdagen worden ook wel Bank Holidays genoemd, omdat de banken op die dagen officieel gesloten zijn. Deze vallen meestal op een maandag. Naast de variabele dagen Goede Vrijdag en paasmaandag kent Engeland de volgende feest- en gedenkdagen: 1 januari > New Year’s Day Eerste maandag van mei > Mayday Bank Holiday Laatste maandag van mei > Spring Bank Holiday Laatste maandag van augustus > Summer Bank Holiday 25 december > Christmas Day 26 december > Boxing Day HEB JE NOG TIPS? We hebben deze gids zo zorgvuldig mogelijk samengesteld. Het aanbod van winkels, eetgelegenheden, cafés en bars wisselt in Londen echter regelmatig. Mocht je onverhoopt een adres niet meer kunnen vinden of heb je andere opmerkingen of tips voor deze gids, laat het ons dan weten per e-mail via info@momedia.nl of laat een berichtje achter op het prikbord van onze Facebookpagina www.facebook.com/100procentreisgidsen. Voor de goede orde moet worden vermeld dat geen van de geselecteerde adressen voor zijn vermelding heeft betaald, niet voor de tekst en niet voor de foto’s. Alle teksten zijn geschreven door een onafhankelijke redactie.
100% UP-TO-DATE NAAR LONDEN KIJK OP WWW.100PROCENTTRAVEL.COM VOOR DE LAATSTE TIPS IN LONDEN. + NIEUWE ADRESSEN + OPKOMENDE BUURTEN + POP-UP CONCEPTEN + FESTIVALS + NOG VEEL MEER ...
10 0% OVERZICHTELIJK - 7
LONDON_NL15_VOORWERK.indd 7
05-03-15 15:30
Vervoer Vanaf elk van de vijf luchthavens van Londen kun je binnen 45 minuten per trein of bus het centrum van Londen bereiken. Reken op zo’n £15 per enkele reis als je met de trein naar de binnenstad reist. Met de bus is het ongeveer £10, terwijl dit ritje met de taxi minimaal £55 kost. Informatie over treinen is te vinden op www.thetrainline.com. Vanaf Heathrow en London City Airport kun je overigens voor ongeveer £4,50 ook de metro naar het centrum nemen. Wanneer je vanuit Brussel met de Eurostar reist, kom je aan op St Pancras International. Vanaf hier kun je heel eenvoudig een metro of bus pakken naar alle hoeken van de stad. OPENBAAR VERVOER Eenmaal in het centrum van Londen biedt de metro (tube) de snelste manier om je te verplaatsen. Het beste kun je voor £5 een Oyster card aanschaffen, waarmee je goedkoper reist op de metro, bus en sommige treinen. Een gemiddelde metrorit kost £2 met de Oyster card en £4 zonder. Deze Britse ovchipkaart kun je zowel online als op de meeste stations krijgen. Je hoeft hem alleen maar elektronisch te laten lezen bij het in- en uitgaan van een station. Meer informatie is te vinden op www.tfl.gov.uk/tube. Voor een overzicht van alle metrolijnen kijk je op de metrokaart achter in de gids. De bus is de beste manier om veel van de stad te zien. Een rit van of naar het centrum kost met een Oyster Card £1,35. Voor op de bus staat duidelijk vermeld waar deze heen gaat en onderweg stopt. Er is ook een uitgebreid netwerk van nachtbussen. Meer informatie staat op www.tfl.gov.uk/buses. Zonder een stap te verzetten, kun je een groot deel van de bezienswaardigheden in een paar uur bezichtigen dankzij de open dubbeldekkers. Handig, want zo heb je tijdens je (eerste) bezoek aan Londen ook tijd om rustig de wijken te verkennen. Er zijn verschillende maatschappijen die vertrekken vanaf Victoria, Trafalgar Square, Piccadilly en de bekende bezienswaardigheden. De Original Tour (www.theoriginaltour.com) is een goede optie. Kaartjes kosten hier £26. Onderweg kun je op diverse plaatsen uitstappen en later weer opstappen. 8 - VERVOER
LONDON_NL15_VOORWERK.indd 8
14-04-15 14:56
TAXI Een taxi, de black cab, kun je aanhouden door je hand op te steken. Een taxi is vrij als het lampje brandt. Met drie of meer personen biedt de taxi een betaalbare manier van reizen als je niet ver hoeft. Minicabs zijn goedkoper, maar niet altijd even betrouwbaar. Deze kun je niet op straat aanhouden en kun je ook beter weigeren als ze zich op straat aanbieden. Bel liever het bedrijf dat je hotel gebruikt. Vooraf een prijs afspreken is gebruikelijk.
VERVOER - 9
LONDON_NL15_VOORWERK.indd 9
14-04-15 14:57
10 - XXX
LONDON_NL15_VOORWERK.indd 10
05-03-15 15:30
Fietsen Een leuke manier om Londen te verkennen is per fiets. Ondanks het drukke, linksrijdende verkeer en het gebrek aan fietspaden, wordt er steeds meer gefietst. Dat komt onder andere doordat de burgemeester van Londen, Boris Johnson die zelf naar zijn werk fietst, een huursysteem heeft ingevoerd en super highways voor fietsers laat aanleggen. Let wel goed op, want auto's en bussen houden niet altijd rekening met fietsers. Omdat ze het niet gewend zijn of uit frustratie. Veel Londenaren fietsen namelijk nogal hard en soms wat slordig. Ook wordt er soms op de stoep gefietst, maar dat is verboden. Een helm dragen op de fiets is niet verplicht, maar wel aan te raden. Zet ook je fiets niet zomaar ergens neer op straat want dat is in Londen wat minder gebruikelijk dan in Amsterdam of Antwerpen. Klinkt daunting, maar zeker doen dus, een fiets huren! De wandelingen door Knightsbridge & Chelsea, Southwark (South Bank) en Marylebone, Regent’s Park & Primrose Hill uit deze gids, zijn prima geschikt als fietsroutes. Overzichtelijk en net iets minder hectisch qua verkeer dan in Westminster. Je kunt bijvoorbeeld gebruikmaken van de hierboven genoemde Santander Cycles, in de volksmond ook wel de ‘Boris Bikes’ genoemd. Deze fietsen staan verspreid over Londen en met een creditcard kun je heel eenvoudig voor £2 per dag een fiets pakken. Iedere keer wanneer je een fiets uit de stalling haalt is het eerste half uur gratis. Fiets je langer dan een half uur, dan kost het je £2 per half uur. Kijk voor meer informatie op www.tfl.gov.uk/cycling. Op deze site staan ook een aantal fietsroutes. Op de fiets kun je ook net iets verder buiten de gebaande paden gaan en fijne woonbuurten met boetieks en cafés als Fullham, Putney, Wimbledon en Richmond ontdekken; een leuke route vanuit Chelsea. Of fiets vanuit Greenwich een stuk langs de Thames naar het Oosten tot aan de barrier. GEEN ZIN OM TE FIETSEN? Je kunt je in Londen ook verplaatsen met de boot. Van een snelle lijndienst tot een langzame cruise, alles is mogelijk. Meer informatie is te vinden op www.tfl.gov.uk/river of, voor de snelle boot, www.thamesclippers.com.
FIETSEN - 11
LONDON_NL15_VOORWERK.indd 11
14-04-15 14:57
Kunst & Cultuur
TOP 10
1 Bewonder moderne kunst in het Tate Modern > p.40
2 Bezoek de indrukwekkende collecties in het Victoria & Albert Museum > p.120
3 Het British Museum, Londens drukstbezochte attractie > p.79
4 Voor modeliefhebbers: het Fashion & Textile Museum > p.39
5 Kunst, muziek, dans, theater en film in het Barbican Centre > p.43
6 Geniet van een klassiek concert in Cadogan Hall > p.132
7 Een dansvoorstelling bekijken in Sadler’s Wells > p.91
8 Londenaren en hun interieur in het Geffrye Museum > p.59
9 Leuk voor in de zomermaanden: Open Air Theatre > p. 112
10 Tienduizenden portretten in de National Portrait Gallery > p. 23
12 - TOP 10
LONDON_NL15_VOORWERK.indd 12
05-03-15 15:31
TOP 10
Restaurants
1 Mediterraans dineren bij Ottolenghi > p.84
2 Bestel een traditionele sunday roast in Roast > p.44
3 Bij Burger & Lobster heb je keus uit kreeft of een burger > p.46
4 Ga voor Britse klassiekers in Bumpkin > p.124
5 Manna is een van de beste vegetarische restaurants van de stad > p.105
6 Ontdek de Peruaanse keuken in Andina > p.63
7 Bij Grain Store draait het vooral om groenten > p.80
8 Momo: lekkere Noord-Afrikaanse gerechten en een bruisende sfeer > p.26
9 Uitgebreid dineren op een stijlvolle locatie, Mews of Mayfair > p.26
10 Betaalbaar Aziatisch eten kan bij Kin > p.49
TOP 10 - 13
LONDON_NL15_VOORWERK.indd 13
05-03-15 15:31
Zondag
TOP 10
1 Begin de dag met een ontbijt in Plum + Spilt Milk > p.80
2 Leer meer over wetenschap in het Science Museum > p.119
3 Ga wandelen, fietsen, vliegeren of picknicken in Regent’s Park > p.112
4 Ontdek originele items, vintage & streetfood op Sunday UpMarket > p.71
5 Bezoek de gorilla’s en nog veel meer in London Zoo > p.112
6 Breng een bezoekje aan de koningin in Buckingham Palace > p.19
7 Geniet van een afternoon tea in The Berkeley Hotel > p.125
8 Bestel fish & chips in de pub Old Red Cow of Fish & Chips Shop > p.45 / 84
9 Ga een avondje borrelen & pingpongen in Bounce > 121 Holborn, East End (niet in de gids, zie kaart W3)
10 Shoppen in Liberty, het favoriete warenhuis van Londenaren > p.30 14 - TOP 10
LONDON_NL15_VOORWERK.indd 14
05-03-15 15:31
TOP 10
Markten
1 Proef de sfeer en al het lekkers op Borough Market > p.52
2 Originele ontwerpen en streetfood op Sunday Upmarket > p.71
3 Antiek op de kop tikken in Alfies Antique Market > p.111
4 Een gezellige bloemenmarkt, Columbia Road Flower Market > p.72
5 Bezoek de beroemde Portobello Road Market > p.137
6 Vintage, tweedehands en souvenirs op Spitalfields Market > p.71
7 Streetfood en andere lekkernijen op Maltby Street Market > p.44
8 Meng je tussen de hipste Londenaren op Broadway Market > p.72
9 Een verzameling eettenten en gezellige winkels, Chelsea Farmers Market > p.131
10 Voor street food ga je naar Kerb > p.82
TOP 10 - 15
LONDON_NL15_VOORWERK.indd 15
05-03-15 15:31
LONDON_NL15_T1.indd 16
05-03-15 15:33
Westminster, St. James’s & Mayfair
1
Westminster ligt aan de noordelijke oever van de Thames en behoort tot het Londen van de ansichtkaarten. Het grootste deel van Westminster staat op de werelderfgoedlijst van UNESCO en is enorm populair onder toeristen. Hier liggen de politieke en religieuze machtscentra van de stad, zoals Houses of Parliament, Downing Street en Westminster Abbey. Al vanaf de 11e eeuw wordt Groot-Brittannië vanuit deze wijk bestuurd. Het bekendste onderdeel van Houses of Parliament is de torenklok die bekend staat als Big Ben. Deze werd eind 11e eeuw gebouwd, maar vanwege een brand in 1834 dateert het merendeel uit circa 1840. Ten zuiden van Westminster ligt St. James’s Park. Hier vind je Buckingham Palace, de voornaamste vorstelijke trekpleister van de stad. Sinds koningin Victoria hier in 1837 haar intrek nam, is dit de officiële residentie van de monarchie. The Queen is bijna de enige inwoonster van dit stukje Londen. De statige panden huisvesten met name chique kantoren, overheidsgebouwen en peperdure onbewoonde appartementen van buitenlandse investeerders. Ten noorden van St. James’s Park liggen de twee deftige wijken St. James’s en Mayfair. Naast de prachtige historische panden en elegante pleintjes is dit vooral de buurt van de gentlemen’s clubs en de perfect gesneden maatpakken. Sinds 1800 behoort Savile Row tot een van de bekendste straten voor maatwerk. Schoenen, pakken en shirts: alles wordt hier op maat gemaakt. Ook huisvest Mayfair bekende luxe modemerken, in straten als Bond Street en New Bond Street. De luxe boetieks, juweliers en antiekzaken vormen een walhalla voor fashionista’s met een dikke portemonnee. Daarnaast vind je in deze buurt veel beroemde kunst- en antiekinstituten als The Royal Academy en veilinghuizen Christie’s en Sotheby’s.
WEINIG TIJD? DIT ZIJN DE HOOGTEPUNTEN: + LONDON EYE + 10 DOWNING STREET + NATIONAL PORTRAIT GALLERY + LIBERTY + AFTERNOON TEA IN EEN BOUTIQUE HOTEL
WESTMINSTER, ST. JAMES’S & MAYFAIR - 17
LONDON_NL15_T1.indd 17
05-03-15 15:33
OVER D E WANDELING Dit is de meest 'toeristische' wandeling en neemt je mee langs alle iconische bezienswaardigheden van Londen. Er is veel aandacht voor historie en cultuur, maar je kunt hier ook goed (window) shoppen en je vindt er veel chique restaurants en hotels voor een diner of afternoon tea. De wandeling is vrij lang, maar je kunt het middenstuk door St James’s Park ook fietsen, waardoor de route wat sneller gaat.
+ ZEKER DOEN ALS JE VOOR HET EERST IN LONDEN BENT + EEN LANGE WANDELING; JE KUNT 'M SPLITSEN + GOED VOOR DE ZONDAG VANWEGE DE VELE BEZIENSWAARDIGHEDEN
LONDON_NL15_T1.indd 18
05-03-15 15:33
Bezienswaardigheden The Palace of Westminster staat beter bekend als de Houses of Parliament. Hier vervult de Britse regering haar dagtaak in een doolhof van meer dan duizend prachtige kamers. Het bekendste onderdeel is de enorme torenklok van de Big Ben. Deze werd eind 11e eeuw gebouwd, maar vanwege een brand in 1834 dateert het merendeel uit circa 1840. Een rondleiding volgen kan alleen in de zomermaanden, wanneer het parlement met zomerreces is. Reserveren is noodzakelijk. Een debat bijwonen kan ook. parliament square, sw1, www.parliament.uk, telefoon 020 72194272, bezoek de website voor meer informatie, prijs rondleiding £25, metro westminster 2
De Jewel Tower is een overblijfsel van het oorspronkelijke middeleeuwse paleis dat nu de Houses of Parliament vormt. Dit paleis werd destijds gebouwd om de kroonjuwelen te bewaren. Nu is er een uitgebreide tentoonstelling over de geschiedenis van het Britse parlement. parliament square, sw1, www.english-heritage.org.uk, telefoon 020 72222219, bezoek de website voor meer informatie, entree £4, metro westminster 4
De prachtige gotische Westminster Abbey, waar prince William met Kate Middleton is getrouwd, is bijna een overdekte begraafplaats. Hier liggen de belangrijke koningen en koninginnen, dichters en wetenschappers, muzikanten en militairen van de afgelopen duizend jaar begraven. Je kunt ook een dienst bijwonen. 20 deans yard, sw1, www.westminster-abbey.org, telefoon 020 72225152, open ma-di & do-vr 9.30-15.30, wo 9.30-18.00, za 9.30-14.30, entree £18, metro westminster/st james’s park 5
Buckingham Palace is, sinds koningin Victoria in 1837 haar intrek nam, de officiële residentie van de monarchie. In augustus en september is een aantal van de 775 kamers toegankelijk voor het publiek. De meeste bezoekers komen echter voor de Changing of the Guard. st. james’s park, sw1a, www.royal.gov.uk, telefoon 020 77667300, wisseling 8
van de wacht apr-aug dagelijks 11.30, sep-mrt oneven dagen 11.30, wisseling van de wacht gratis, entree royal state rooms £18, metro victoria/green park/ hyde park corner WESTMINSTER, ST. JAMES’S & MAYFAIR - 19
LONDON_NL15_T1.indd 19
05-03-15 15:33
Tot voor kort was de Royal Collection, de enorme kunstverzameling van de koningin, niet opengesteld voor het publiek. Nu is deze collectie echter niet langer geheim en kun je in de Queen’s Gallery belangrijke werken van bijvoorbeeld Michelangelo, Vermeer en Rubens bekijken. buckingham palace, st. james’s park, sw1a, www.royalcollection.org.uk, telefoon 020 77667301, open apr-okt 9.30-18.00, nov-mrt 9.30-16.30, entree £9,75, metro victioria/green park/hyde park corner 9
Benieuwd naar de paarden en gemotoriseerde vervoermiddelen van de koninklijke familie? Je kunt ze zien in de Royal Mews. Ook vind je hier de gouden koets die in 1762 voor George III werd gemaakt. buckingham palace, buckingham palace road, sw1w, www.royalcollection.org. uk, telefoon 020 77667302, open dagelijks feb-ma 10.00-16.00, apr-okt, 10.0017.00, gesloten tijdens staatsbezoek, entree £8,75, metro victoria 10
Vanuit de ondergrondse Cabinet War R ooms dirigeerde Churchill tijdens de Tweede Wereldoorlog diverse militaire operaties. Het complex is vrijwel onveranderd gebleven en geeft een geweldig beeld van Londen in oorlogstijd. king charles street, sw1a, cwr.iwm.org.uk, telefoon 020 79306961, open dagelijks 9.30-18.00, entree £17,50, metro westminster/st. james’s park 12
13
Op Londens bekendste adres, 10 Downing Street, woont en werkt al
sinds 1732 de Prime Minister. Heel wat beroemde voeten zijn hier over de drempel gestapt. Helaas kun je slechts door een hek een glimp opvangen van de bekende voordeur. De website geeft wel een virtuele rondleiding. 10 downing street, sw1a, www.number10.gov.uk, metro westminster/st. james’s park Banqueting House is het enige overblijfsel van het originele Whitehall Palace, dat in 1689 door brand werd verwoest. Het heeft onder andere indrukwekkende plafondschilderingen van Rubens uit 1629. Ook worden er hier fantastische klassieke concerten gegeven. whitehall, sw1a, www.hrp.org.uk/banquetinghouse, telefoon 020 31666154, 14
open ma-za 10.00-17.00, entree £6,60, metro westminster/embankment/ charing cross
20 - WESTMINSTER, ST. JAMES’S & MAYFAIR
LONDON_NL15_T1.indd 20
05-03-15 15:33
BU CKI N GH A M P AL AC E
LONDON_NL15_T1.indd 21
8
05-03-15 15:33