Met de mannen!

Schat, gaan we nog iets leuks doen met de kinderen? Krijg jij ook de kriebels als je vrouw deze vraag stelt? Dan is dit boek echt iets voor jou. De meeste mannen én jongens houden namelijk helemaal niet van ‘leuke gezinsuitjes’.

Laat staan dat er gewinkeld moet worden, of op familiebezoek. Met de mannen! staat daarom vol met… inderdaad, mannendingen!

Volkskrant-columnist Wim de Jong schrij over zaken die mannen echt bezighoudt. Avontuur, vrijheid, maar ook dino-roman ek en verzamelen. Aangevuld met zo’n 200 stoere uitjes die vaders en zoons wél leuk vinden! Met de trein naar Antwerpen en daar garnalenkroke en eten, naar de Wereldhavendagen in Ro erdam, met een bootje varen door de Biesbosch, kamperen in het wild of naar de motorcross. Sorry meiden!

met de mannen!

MEER 0 TIPS DAN 20 EN VOOR E DER A V DAGJE N O O &Z

WIM DE JONG

met de mannen!

met de mannen!

DE STOERSTE UITJES VOOR VADERS EN ZOONS Sorry

!

meiden

www.momedia.nl ISBN 978-90-5767-409-9

9 789057 674099

MDM_Cover.indd 1

WIM DE JONG

05-10-2009 14:22:18

met de mannen!

DE STOERSTE UITJES VOOR VADERS EN ZOONS Sorry

MDM_Voorwerk.indd 1

!

meiden

05-10-2009 10:42:04

Met de mannen!

MDM_Voorwerk.indd 2

05-10-2009 10:42:04

VOORWOORD Onderzeeërs bekijken jdens de Wereldhavendagen, lukraak met de trein door Nederland reizen, overnachten in een havenkraan, barbecueën in het wild of vliegtuigen spo en bij Schiphol. Met de mannen! is een boek voor ac eve jongensvaders. Voor vaders die het leuk vinden om met hun zoons échte mannendingen te ondernemen. Want zeg nu eerlijk, er is toch niets leuker dan gewoon, met de mannen onder elkaar, iets te doen.

De leukste dingen verzin je zelf. Maar het valt niet al jd mee om weer iets nieuws te bedenken. Daarom in dit boek meer dan 200 ps voor een stoer dagje vader & zoon. Behalve leuke doedingen, zoals uilenballen uitpluizen, op slangenjacht of proe es doen in de tuin, ook veel adresjes om naar toe te gaan. Van de leukste roofvogelshows, de mooiste stoomtreinen en stoerste speelbossen tot de coolste voetbalstadions en bijzondere slaapadressen.

Daarnaast schrij Wim de Jong, schrijver, columnist én vader van drie zoons over zaken die mannen bezighouden. Iedereen weet wat hij bedoelt als hij schrij over Dino-roman ek, Het Nieuwe Jagen, Verzamelen of Zwerven.

Veel plezier!

MDM_Voorwerk.indd 3

05-10-2009 10:42:06

even voorstellen LKErUoeKlengaan

• n ete ken it o • U elf k eren • Z tuini en oes fer • M togra en o • F Winkel n • ere amp • K

STOM

• Di • At ngen m oet tra • Fe ctiepa en rken estd • Vo a or d gen ligg e tv en

WIM Is schrijver en columnist

4

MDM_Voorwerk.indd 4

Met de mannen!

05-10-2009 14:12:40

‘

Bela Jongste zoon van Wim Zit in groep 3 bij Marion

LEUK

ScThtOmeMrrietsjes

• Kroe len • Wild e dier en • Fiet sen • Alle en boo dschapp en • Vrij doen • Enge zijn dingen • Dino ’s

e • Na erding er) uw ut o e B P • de rken (Bob ard we en H ll • etba pjes • Vo we gra au e • Fl • Roz

5

MDM_Voorwerk.indd 5

05-10-2009 10:42:11

rokus

Middelste zoon van Wim Zit in de derde klas van het vmbo

LEUK •

Wii • Skat eboard • Met en vr • Excl ienden omgaa usieve n T • Excl usieve -shirts sneake rs • Muz • Grafi iek ttikun st • Reiz en

SKTamOpeMrenfen

• oso jes trop liaant n A • Ita die adde rs ijn • Gl • Oude eerd z s n s e tere ézak ms geïn n priv ctiefil a i e t ech ess • Sl • Str

6

MDM_Voorwerk.indd 6

Met de mannen!

05-10-2009 10:42:13

LEKUokKen •

en • Et pelen s r taa met • Gi isjes n e M • hare rode ziek • Mu

STOM

• On • Het -creativi te w • Als oord ‘pa it ssie’ V ole of Vl aming ndammers en wo ond rd • Dru ertiteld en kke f ee • Ied ereen sten di niks lust e

JIM

Oudste zoon van Wim Kok in restaurant ‘De jonge de Jong’

7

MDM_Voorwerk.indd 7

05-10-2009 10:42:15

inhoud 8

MDM_Voorwerk.indd 8

1

DINO-ROMANTIEK Uilenballen uitpluizen De oudste kano ter wereld Naturalis Wie was de grootste?

Zeepkar bouwen Op Sssslangenjacht Oerkluiven Café de Herberg Roofvogelshows (Ver)dwalen onder Maastricht Middeleeuws overnachten Op stoom komen…

Hiërogliefen ontcijferen Ook leuk

17 20 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 34 35

2

37

Strandju en Spoorzoeken Boomhu en bouwen Wat moet er in de knapzak?

Voetbalplaatjes Slapen in een boomtent Sterren kijken Leef je uit!

Industrieterrein de Maasvlakte 1000x groter Pannenkoekenfeest!

Het Blotevoetenpad Ook leuk

40 42 43 44 45 46 47 48 50 52 53 54 55

VERZAMELEN

Met de mannen!

05-10-2009 10:42:17

ZWERVEN

3

Treinen to nowhere Boerenvakan e Mannenhut in de achtertuin Eilandenroute Toeren door Waterland Scheppen vanaf een gol reker Slapen in een trein Dropping Naar een criterium Fietsen over de afsluitdijk Deel van Elfstedentocht skeeleren Op een onbewoond eiland Ook leuk

GEAR

4

Gereedschap huren Kermis Game over Rollercoaster food Vlieger maken Snelheidsduivels Schip ahoy?

Wereldhavendagen Beeld en Geluid Blaaspijpspel Bakbeesten met vleugels Voetbalkenner van het jaar Ook leuk

56 60 62 63 64 66 67 68 69 70 72 73 74 75

76 80 82 83 84 85 86 87 88 90 91 92 94 95

9

MDM_Voorwerk.indd 9

05-10-2009 10:42:17

SPANNING

5

Griezel jd Achter de schermen Slapen op een kasteel Mp3 Spooktocht Poefproef Insecten eten!

Slootje springen Organiseer een spooktocht Escape from Alcatraz Doolhofdwalen Rioolwandeling Racen in Assen Ook leuk

KICKEN

6

Skateboarden RIB-varen Gamen Brullende motoren Dad is a DJ Mae sporten Langlaufen in Nederland Kicken op het strand Overnachten in een havenkraan Vliegen zonder vleugels Rondvlucht Lekker jammen Ook leuk

10

MDM_Voorwerk.indd 10

96 100 102 103 104 105 106 107 108 110 112 113 114 115

116 120 122 123 124 125 126 127 128 130 131 132 134 135

IK

7

Het heilige gras Vaderlandse bolides Vissen op zee Good Old Time(r)s Kastelen bouwen Ta oo ze en Monster Trucks Door de Kanaaltunnel Frieten bakken Thuisbioscoop Door de autowassere e Op de werkvloer Ook leuk

HET NIEUWE JAGEN Op avontuur in de Biesbosch Het (wei)land in Overnachten in een pi Met de VW-bus Funforest Piratenschat Verser dan vers Harig en glibberig Kamperen in het wild Wel zand, geen zee Fierljeppen Hoe werkt een kompas?

Ook leuk

136 140 142 143 144 145 146 147 148 150 151 152 154 155

8 156 160 162 163 164 165 166 168 169 170 172 173 174 175

Met de mannen!

05-10-2009 10:42:18

WATER EN VUUR Relaxed Ro erdam Snorkelen met snoeken Spe erend Scheveningen Knopen Vlot bouwen Rooksignalen Sneekweek Slapen op het water Over het IJ Splesj BBQ in the wild Van de hoogste duikplank Ook leuk

9

176 180 182 183 184 185 186 187 188 190 191 192 194 195

10 IS ER NOG WAT TE DOEN? 196 Vliegtuigspo en Jongleren Oer-Hollands bunkeren Slapen in een yurt Vliegtuigjes vouwen Als Sjakie in de chocoladefabriek Sterkste Man van Nederland Darten Trampolinespringen Bowlen Levensgroot schaken Pitch en Pu Ook leuk

200 202 203 204 205 206 207 208 210 211 212 214 215

11

MDM_Voorwerk.indd 11

05-10-2009 10:42:18

12

MDM_Voorwerk.indd 12

Met de mannen!

05-10-2009 10:42:18

MET DE MANNEN! INLEIDING Helaas weten vaders lange jd stukken minder goed dan vrouwen hoe het is om de ouder van een kind te worden.

Al meteen na de concep e worden ze fysiek op een enorme afstand gezet. Want tja, aanstaande vaders krijgen natuurlijk geen last van harde buiken, geen ochtendmisselijkheid, geen opspelende hormonen, geen oedeem, geen te hoge of juist te lage bloeddruk, geen schopjes en geen vreemde zwangerschapslusten en -striemen.

Ook in geestelijk opzicht valt er de eerste negen maanden nog niet zo veel eer en voldoening voor een papa-to-be te behalen. Veel vrouwen wíllen wel dat kerels van het begin af aan ac ef meeleven met het grote wonder dat zich in hun lichaam voltrekt. Maar doorgaans kunnen ze dat vrijwel nooit zo lief en inlevend als de moeders, de zussen, de talloze vriendinnen, damescollega’s en vroedvrouwen die zich al snel rondom hun zwangere partner verzamelen.

Onder elkaar praten die nou eenmaal véél vertrouwder en véél uitvoeriger over alle lichamelijke en psychische akkefietjes, de echo’s, de babyuitzet, de eerste voorraad knuffels en de crèche-die-maar-niet-te-vinden-is.

13 13

MDM_Voorwerk.indd 13

05-10-2009 10:42:20

Oké, dochters zijn natuurlijk eveneens geweldig. Maar op een handjevol gunstige uitzonderingen na kiezen die toch al snel voor het ware meidenbestaan.

14

MDM_Voorwerk.indd 14

Hooguit komt een man in deze fase echt van pas als extra zorg, medelijden en begrip gewenst zijn. Als er huishoudelijke taken moeten worden overgenomen, en als de zwangerschapsgymnas ek, het probeerpuffen en het ophalen van de bedblokken op de agenda komen.

Er is bij mijn weten nooit wetenschappelijk onderzoek naar gedaan, maar ik meen zeker te weten dat er ook mannen bestaan die zelfs ná de geboorte van hun zoon of dochter nog ‘even’ jd nodig hebben om de impact van die gebeurtenis goed tot zich door te laten dringen. Vanzelfsprekend kunnen en willen bijna alle vaders kort na de bevalling luiers verschonen, rompertjes verwisselen, naveltjes verbinden, de baby veilig dragen en – indien nodig – een flesje verwarmen. Maar hoe hun specifieke, mannelijke kwaliteiten op langere termijn in het ouderschap gestalte moeten krijgen?

HATSEFLATSMACARONI Een bekende klacht van moeders luidt dat er vaders zijn die pas serieus in hun rol groeien op het moment dat zuigelingen hun allergrootste kwetsbaarheid en onbeholpenheid kwijtraken. Als ze voorzich g naar die rare man met die baardstoppels en die grote grijns in hun directe blikveld gaan teruglachen.

Of veel later nog: als ze ook verbaal (‘Pa-pá!’) al een beetje op niveau contact met hun ouweheer kunnen maken. Als ze er, kortom, blijk van kunnen geven net als vader van voetbal te houden. En van hatseflatsmacaroni. Van eindeloos lullen over muziek. Van lekker klooien en priegelen in de garage.

Van schooieren door de natuur. Van vliegeren op het strand.

Van autorijden. Van keten. Van vuur stoken en van barbecueën. Van varen en van stoeien. Van ac efilms kijken. En van al die talrijke andere avonturen, in miteiten, kennis en ervaringen die vaders vanaf de dreumeslee ijd, bij wijze van inhaalslag, gaan delen met hun kinderen.

Nou ja, kinderen... Gelukkig is de vader die een zoontje in het leven zet, aangezien je met zo’n masculien mensenexemplaar Met de mannen!

05-10-2009 10:42:21

OP PAD! Dit is een boek voor ac eve jongensvaders, en voor oefenpapa’s die niet kunnen wachten tot hun geliefde ze dan eindelijk eens een eigen zoon schenkt. Mijn persoonlijke jongensteller staat bij het ter perse gaan van deze gids op drie. Ze hebben zulke uiteenlopende lee ijden, karakters en voorkeuren dat het nog niet meevalt om ze het als vader in hun – en mijn – vrije jd ook allemaal naar de zin te maken. Waar de een zonder problemen meegaat op een wandeltocht over meerdere dagen, wordt de ander alleen al moe bij de gedachte eraan, en informeert de derde nog vooral naar de hoeveelheid ijscokarretjes, dino’s en speelgoedwinkels die we onderweg tegen zullen komen.

Maar meestal zijn onze grotere en kleine uitstapjes hoe dan ook een succes. Want er zijn toch geen leukere dingen om te doen dan de dingen die je exclusief met mannen doet, beseffen mijn opgroeiende zonen ook wel. Of wou er nog iemand met mama mee naar de zoveelste rozenkwekersdag? Nou dan! Op pad!

Met de mannen!

Want er zijn toch geen leukere dingen om te doen dan de dingen die je exclusief met mannen doet, beseffen mijn opgroeiende zonen ook wel.

toch precies al die dingen kunt gaan beleven die een man – geheel toevallig – zelf ook al jd al leuk vond. Oké, dochters zijn natuurlijk eveneens geweldig. Maar op een handjevol guns ge uitzonderingen na kiezen die toch al snel voor het ware meidenbestaan. Ze groeien in hoog tempo uit tot prinsesjes in bloemenjurkjes en met vlechtjes. Tot wezentjes die van de kleur roze houden, van ballet, die met poppen lopen en ‘dus’ helemaal niet begrijpen waarom het leuk is om met papa op bivak te gaan. Laat staan dat je er een goed gesprek over bijvoorbeeld auto’s, scooters, zakmessen, survival, calorierijke eenpansmaal jden, roofvogels, sport en camera’s mee kunt voeren. Het zal ongetwijfeld heerlijk zijn om eindeloos met ze te kunnen knuffelen en te geiten, maar het vooruitzicht dat je als meidenvader zo door moet tot ze vaste verkering krijgen of over twin g jaar defini ef het huis uit zijn, moet voor een vent geen pretje zijn.

15

MDM_Voorwerk.indd 15

05-10-2009 10:42:21

16

MDM_Hfdst01_DinoRomantiek.indd 16

05-10-2009 09:30:35

1

DINOROMANTIEK TERUG NAAR DE OERTIJD

WIJ EISEN DINO’S! Eigenlijk moet je in Frankrijk wonen, wil je als leuke en ac eve vader enigszins tegemoet kunnen komen aan de overstelpende honger van kinderen naar een, eh, dino experience. Op het Franse pla eland wemelt het van de themaparken en vaste tentoonstellingen rond die prehistorische beesten, waar wij er hier in dat opzicht maar bekaaid van a omen.

Heel af en toe zijn bij ons jdelijk een paar van die monsters in ware afme ngen te zien, zoals nog niet zo lang geleden in de Ro erdamse Kunsthal, en dan staat het meteen ook rijen dik met gre ge gezinnen voor de kassa’s. Maar over het algemeen moeten wij ons in Nederland tevredenstellen met losse ledematen, kaken en kiezen van dino’s onder een glasplaat of achter een hekje in een de ig museum.

Verantwoord en degelijk, maar hállo, tegelijker jd ook best wel saai natuurlijk.

17

MDM_Hfdst01_DinoRomantiek.indd 17

05-10-2009 09:30:37

Want zeg nou zelf, zo’n versteend bot of een fossiel in een vitrine, dat fantaseert toch niet soepel voor een stoere tweejarige?

Zeker in de ogen van kinderen vormen tyrannosaurussen, diplodocussen en wat dies meer zij le erlijk en figuurlijk het grootste wonder van het bestaan. En dus zouden ze op een uitstapje naar een dino-a rac e ook een belevenis van overeenkoms ge indrukwekkendheid mogen verwachten.

Een ervaring om nóóit meer te vergeten. Niet van die pietepeuterige, educa ef in elkaar gepriegelde exposi es waarbij een kind zijn voorstellingsvermogen amper kan aanspreken, maar lekker groots en meeslepend! Iets om nog minstens een paar weken wild en bang over te kunnen dromen!

18

MDM_Hfdst01_DinoRomantiek.indd 18

VERVAARLIJKE CARNIVOREN Want zeg nou zelf, zo’n versteend bot of een fossiel in een vitrine, dat fantaseert toch niet soepel voor een stoere tweejarige? Vanaf die lee ijd wakkert de mateloze fascina e van kinderen voor oerdieren namelijk tot ongekende propor es aan, om meestal pas weer in intensiteit af te nemen als ze der en of veer en zijn.

Vooral jongens zijn in de tussenliggende periode onverzadigbaar in hun dino-manie. Echt niet dat ze naar een houten kraanwagen, een bundel Pluk van de Pe eflets of een krankzinnig ingewikkelde legpuzzel van liefst zes stukjes omkijken als ze ook kunnen beschikken over een roedel gepantserde, gehoornde, breedgebekte en anderszins vervaarlijke carnivoren die je lekker tegen elkaar kunt laten knokken. En waarom die wereld dan niet permanent uitvergroot in een amusementspark of museum waar hun fantasie een driedimensionale pendant krijgt? Of gewoon op de Veluwe of de Maasvlakte?

Als ouder blijf je maar hopen dat de E eling, Duinrell, Madurodam, Six Flags, het Dolfinarium of Ponypark Slagharen ooit nog eens op het gouden idee komt om een reusach ge, beweegbare en bij voorkeur ook van binnenuit te ontdekken dino aan hun speeltuinen en hun kermistoestellen toe te voegen.

Maar om de een of andere mysterieuze reden wordt het aanbod ter zake totaal niet afgestemd op de behoe e. En met Dino-romantiek

05-10-2009 09:30:38

METEORIETINSLAG Minstens een paar keer per week gaat de plas c dino-familie ten onder in een ‘meteorie nslag’ (gewoon een kwes e van een paar volle wasmanden en kratjes met dieren omkeren, redeneren de jongens), waarna vader en moeder later weer een uurtje of zo zoet zijn met het weer op orde brengen van de kinder- of woonkamer, dan wel het ligbad (bij ons thuis zwemmen dino’s ook).

Maar we krijgen ook veel terug voor onze kapo e knieën en gebroken ruggen, want onze zonen willen dankzij de dino’s allemaal ontdekkingsreiziger worden. Of archeloog. Of plaleontjoloog – of hoe heet dat, papa? Zo veel wetenschappelijke dadendrang zul je uit de mond van een dochter met een collec e Barbies toch niet gauw horen.

En met die stomme Laven, kabouters en Assepoesters hoef je bij een gozer van zes op zeker ogenblik niet meer aan te komen.

die stomme Laven, kabouters en Assepoesters hoef je bij een gozer van zes op zeker ogenblik niet meer aan te komen. Dat is iets voor meiden! Dat zijn maar spróókjesfiguren, papa! Die hebben verdorie toch nooit serieus bestáán!

Gelukkig compenseert de speelgoedindustrie het gebrek aan levensecht dino-spektakel in Nederland zo passend mogelijk.

Bij ons thuis kunnen we alleen al het jura- en het krij jdperk naspelen met misschien wel zevenhonderd, van oudste op jongste zoon doorgegeven, plas c rep elen in alle denkbare soorten en maten. De harige knuffelvarianten, de pop-up-dino’s in de vele boeken en de virtuele exemplaren op de computers en dvd’s dan dus nog niet meegerekend.

Met de avontuurlijkheid en de universitaire ambi es van onze mannen zit het zodoende voorlopig wel snor. En voor die ene supermegajoekel van een Tyrannosaurus rex die hun verbeelding compleet moet maken, rijdt vader dan ’s zomers op vakan e in Frankrijk graag een omweg. Je bent maar één keer een jongen in de dino-fase tenslo e.

19

MDM_Hfdst01_DinoRomantiek.indd 19

05-10-2009 09:30:38

Wat h je no eb di Uilenb g: allen Pincet Oude t andenb orste Vergro otglas l

Uilenballen uitpluizen 20

MDM_Hfdst01_DinoRomantiek.indd 20

Dino-romantiek

05-10-2009 09:30:38

M

U Een uil eet zijn prooi le erlijk uit IZE met huid en haar op, maar al de NB die botjes, nagels en snavels uil OT en JE zi en hem na het eten toch ba S l dwars. Dus wat doet de uil?

Hij zoekt een rus g plekje, kokhalst een beetje en braakt vervolgens alle resten van zijn smakelijke maal jd weer uit.

Zo. Dat lucht op.

3

1

Wat overblij is een uilenbal. Dat klinkt harts kke smerig. Toch is zo’n braakbal de moeite waard. Want als-ie droog is – wacht daar wel op, anders wordt het een kleverige smeerboel – vind je er de meest waanzinnige dingen in! Pluis de harige uilenbal voorzich g uit. Je ziet kaken en bo en van muizen en mollen, snavels van kleine vogels, nagels en soms zelfs een hele muizenkop! Misschien sprokkel je wel een heel muizenskelet bij elkaar.

4

2

voorpootjes 1 bovenarm 2 onderarm

5 6

(spaakbeen & ellepijp)

achterpootjes 3 scheen- en kuitbeen 4 bovenbeen

Je hoe niet per se op uilenjacht om aan

7

rest

uilenballen te komen. Ze zijn ook te koop via internet.

Bijvoorbeeld op:

8

5 bekkenbeen 6 schouderblad

www.uilenballen.nl

7 rib

www.de-vogelkelder.nl

8 wervels 21

MDM_Hfdst01_DinoRomantiek.indd 21

05-10-2009 09:30:39

de oudste kano ter wereld Toen graafmachines in 1955 begonnen aan de aanleg van de A28 stui en ze op een boomstam met een gat erin.

Een boomstamkano. Geen knutselwerk van de plaatselijke jeugd, maar de oudste kano die ooit gevonden is en die dateert tussen 8200 en 7600 voor Christus. Het hout komt van een grove den en de stam is uitgehold met een bijl van vuursteen of hertshoorn.

Er waren mensen die dachten dat het gewoon een oude bloembak was of een varkenstrog. De kano zag er in ieder geval bepaald niet zeewaardig uit. Maar de replica bewees het tegendeel: de kano bleef geweldig drijven! ‘De boot van Presse’ is dus de oudste kano ter wereld en staat in het Drents Museum in Assen.

De Engelsen noemen een kano ‘a (hu)man-powered boat’.

Zegt eigenlijk al genoeg. De man en zijn kano. Spierkracht, vrijheid, tegen de stroom in. En dat onze voorouders de ontdekkers van de kano waren verklaart alles. Wij zijn de ul eme kanovaarders! www.kanoweb.nl, www.drentsmuseum.nl 22

MDM_Hfdst01_DinoRomantiek.indd 22

Dino-romantiek

05-10-2009 09:30:40

Kijk o www.ka p n voor kan oweb.nl oroutes en opstapp la binnen- atsen in en buite nland.

NATURALIS

Een gigan sche puzzel: dรกt waren de resten van de Camarasaurus toen hij vanuit Amerika naar het Naturalis werd gebracht. Vier mensen hebben twee jaar moeten passen en meten om de dinosaurus weer in elkaar te ze en, maar het is gelukt. Het 18 meter hoge skelet staat nu rechtop in het museum!

Maar er is nog veel meer te zien in het museum dan alleen de Camarasaurus. Om precies te zijn: 5.250.000 insecten, 2.290.000 ongewervelden, 1.000.000 gewervelde dieren, 1.160.000 fossielen, 444.000 gesteenten en mineralen, 2.000 edelstenen en nog 10.000 andere objecten. Dat wordt een druk dagje!

Naturalis, Leiden (071-568 76 00) www.naturalis.nl 23

MDM_Hfdst01_DinoRomantiek.indd 23

05-10-2009 09:30:41

Kijk naar samen assic Jur de film !

Park

De Tyrannosaurus rex leefde tussen 145 en 66 miljoen jaar geleden in Noord-Amerika. Nederland bestaat pas zo’n twee miljoen jaar, dus de kans dat wij ooit een skelet van de Tyrannosaurus in de achtertuin opgraven is nihil.

De meeste mensen denken dat de T-Rex de grootste dino ooit was. Maar er zijn ook bo en gevonden van een nog grotere dinosaurus: de Spinosaurus. Naar scha ng was dit monster 27 meter lang, zag zijn kop eruit als die van een krokodil en at hij voornamelijk vis en kleine dieren.

Omdat er nooit een compleet skelet van de Spinosaurus is gevonden, zullen we het nooit precies weten.

Meer dino-weetjes en echte skele en: Museum voor Natuurwetenschappen, Brussel www.natuurwetenschappen.be Klauteren in dinosfeer: Gaiapark Kerkrade Zoo, Kerkrade, www.gaiapark.nl 24

MDM_Hfdst01_DinoRomantiek.indd 24

ZEEPKAR BOUWEN

Wie was de grootste?

NODIG Houten planken IJzeren staven Vier wielen Verf Spijkers Zaag Hamer

Dino-romantiek

05-10-2009 09:30:42

TIP

et a e op m Doe inspir gen van Ter verin oude afle en In De Lucht ee Z Land, Ter aar een ! of kijk n e b u T u o Y op en van aflevering e d u o r a a p tones The Flints

Vijf planken en vier wielen. Dat is alles wat je nodig hebt om je eigen Fred Flintstone-auto te maken. Er was een jd dat je die materialen gewoon kon vinden op het autokerkhof, de bouwplaats of een vuilnisbelt.

is de moderne manier om toch aan afgedankt (en gra s!) materiaal voor de zeepwagen te komen! Misschien minder spannend, maar het werkt wel!

Helaas zijn autokerkhoven veranderd in recyclingbedrijven waar gehavende auto’s binnen de kortste keren veranderen in gestroomlijnde pakke en ijzer, worden bouwplaatsen herme sch afgesloten voor schatzoekers en zijn vuilnisbelten niet (meer) toegankelijk voor publiek. Op zondagochtend tussen de wrakken en (sloop)afval struinen op zoek naar onderdelen voor een zeepwagen is er dus jammer genoeg niet meer bij.

Aankloppen bij de buren die aan het verbouwen zijn, een aannemer aanspreken of een autohandelaar vertellen over je bouwplannen 25

MDM_Hfdst01_DinoRomantiek.indd 25

05-10-2009 09:30:43

Op Sssslangenjacht GLADDE ADDER

Weleens een slang in bed gevonden? Of in de toiletpot?

Het komt maar zelden voor, maar het kรกn wel. In Nederland leven nog drie soorten slangen, gewoon in het wild.

De ringslang (herkenbaar aan de gele ring achter op zijn kop) de adder (met een donkere zigzagstreep op zijn rug) en de gladde adder met aan beide zijden van zijn (kop een zwartbruine streep).

De gladde adder is de enige wurgslang van de drie. Maar door zijn kleine omvang zal hij bij een wurgpoging op een mens niet verder komen dan het kneuzen van een vinger. De adder is de enige gi ige slang in Nederland.

Een beet van de adder is doorgaans niet dodelijk voor de mens, maar toch is het niet aan te raden een adder de stuipen op het lijf te jagen.

26

MDM_Hfdst01_DinoRomantiek.indd 26

Dino-romantiek

05-10-2009 09:30:46

LA RINGS

NG

De ringslang is schuw, ongevaarlijk en hij lee vooral in en om het water.

Om een Nederlandse slang tegen te komen, zul je echt moeten gaan speuren. Het is verboden om de slangen te storen of te vangen. Kijken mag wel. Zoek ze vooral in natuurgebieden (heidevelden, droge grasvelden, aan de waterkant, aan de rand van een bos) op de Veluwe en in het oosten van het land. Houd ook meteen je ogen open voor de hazelworm, de zandhagedis en de levendbarende hagedis...

ADDER

OERKLUIVEN Wat aten mensen in de prehistorie? Vooral veel graansoorten, vlas, onkruid(zaden), hazelnoten en appelpi en.

Dat weten we omdat wetenschappers de magen van opgegraven mensen hebben doorzocht. Ze vonden ook botjes, visgraten en haren. Met huid en haar opeten namen ze in die jd wel heel le erlijk!

Zelf proeven wat ze in de prehistorie aten? Maak dan eens brandnetelkroke en! Verzamel zoveel mogelijk (niemand weet hoeveel) brandnetels en kook ze tot een dikke brij (niemand weet hoelang). Meng de brandnetels met (ganzen)eieren, melk en meel en kneed dit samen tot een grote deegbal. Rol kleine kroke en van het geheel en bak ze op een pla e steen of een bakplaat gaar. Geen idee hoe lang dat duurt‌ 27

MDM_Hfdst01_DinoRomantiek.indd 27

05-10-2009 09:30:48

De herberg was in de middeleeuwen the place to be voor een gezellige avond uit. Bier en wijn in overvloed, kippenpoten die direct van het vuur op de borden worden gesmeten, grote stukken brood, konijnenbouten, maar gĂŠĂŠn messen, vorken en lepels. Gewoon lekker uit het handje kluiven. Ondertussen dansten danseressen tussen de lange tafels door, zongen troubadours liedjes en tokkelden ze op hun gitaar en gaven ridders met hun zwaarden een show weg op het podium.

Terug naar de gezellige middeleeuwen? Verzamel dan alle ooms, neven, buurmannen en vrienden en ga eens naar een middeleeuwse herberg. Bijvoorbeeld in Del of Haarlem.

Del : (015-2121343) www.stadsherbergdemol.nl Haarlem: (06-30355744) www.zwaardvechten.nl 28

MDM_Hfdst01_DinoRomantiek.indd 28

ROOFVOGEL-

In de euwen middele leefd be was het en af te n a d om je h an het vegen a d! e tafelkle

shows

CAFE DE HERBERG

Dino-romantiek

05-10-2009 09:30:49

Brrr… In d e winter vlie gen de meeste vogels toch even door naar Afrik a

ROOFVOGELS DIE BROEDEN IN NEDERLAND Torenvalk Buizerd Havik Sperwer Wespendief Boomvalk Slechtvalk Bruine kiekendief Blauwe kiekendief Grauwe kiekendief Rode wouw Zwarte wouw

Een openlucht-roofvogelshow. Zonder valkenier. Zonder kooien.

Die shows zijn er iedere dag. In Nederland broeden namelijk nog twaalf soorten roofvogels in het wild. De buizerd komt het meest voor. Vaak zit hij op een paaltje in een weiland langs de snelweg te loeren naar een prooi. De slechtvalk en de rode en zwarte wouw zijn zeldzaam, maar ze zijn er wel.

Geduld is een vereiste om roofvogels in het wild te spo en. Met een roofvogelshow heb je sneller resultaat.

Bijvoorbeeld bij: • Historisch Centrum Het Markiezenhof

De torenvalk lee vaak in boomgaarden. Handig voor de kwekers, want de valk verjaagt spreeuwen en andere fruitrovers, terwijl hij zelf niet zal snoepen van het fruit. Meestal zie je hem doods l in de lucht hangen, terwijl hij naar beneden tuurt op zoek naar eten. Is de prooi eenmaal gespot, dan kan die het schudden. Een paar seconden en hap, slok, weg is het hapje.

Bergen op Zoom (0164-277077) www.markiezenhof.nl • Vogelpark Avifauna Alphen aan den Rijn (0172-487575) www.avifauna.nl 29

MDM_Hfdst01_DinoRomantiek.indd 29

05-10-2009 09:30:49

(VER)DWALEN ONDER MAASTRICHT Onder Maastricht ligt een gangenstelsel van zo’n veer en kilometer lang. Eeuwen geleden bedacht door de inwoners zelf. Ze waren op zoek naar een manier om de vijand te verrassen en de stad te verdedigen in jden van oorlog. Meestal gebeurde dat met kastelen, loopgraven of stadsmuren. Die hadden ze in Maastricht ook, maar het verrassingseffect kwam van onderen. Soldaten bouwden in de gangen bomvrije ruimten en kruitkamers. Zo lagen zijzelf én de muni e veilig en droog.

Tegenwoordig rijden toeristen dagelijks in treintjes langs eeuwenoude fossielen en muurtekeningen. Maar wat bijna niemand weet is dat de mergelgro en heel gevaarlijk zijn. Het gangenstelsel is zó ingewikkeld en donker dat je er gemakkelijk kunt verdwalen. Zo gemakkelijk zelfs dat sommige mensen niet levend uit de tunnels zijn gekomen! Goed ople en dus als je meedoet met een speurtocht door de kazema en en de mergelgro en. Je kunt ook gewoon de gids goed in de gaten houden jdens een rondleiding.

TIP s mee!

ja Neem een alt de da t ro In de g tot 9 à 10 r u tu tempera lsius. graden Ce

Bezoek de ondergrondse gangen van Limburg! Kijk voor adressen op www.maastrichtunderground.nl 30

MDM_Hfdst01_DinoRomantiek.indd 30

Foto: Jonathan Vos

Dino-romantiek

05-10-2009 09:30:50

Foto: Johannes Timmermans

TIP Verdwaald in de mergelgrot?

De vrachtwagens die mergel uit de gro en reden, hebben slijtsporen op de wanden achtergelaten en de grond platgereden. Voel je slijtsporen en een harde ondergrond? Dan zit je op een hoofdweg. Loop vanaf hier rechtdoor tot je bij een Y-splitsing komt. De tunnel is al jd gegraven met een hoofdweg en daarna gesplitst in twee zijwegen. Keer om en laat de gesplitste wegen achter je. Volg dan de hoofdweg naar de uitgang‌

MDM_Hfdst01_DinoRomantiek.indd 31

Middeleeuws overnachten Hoe bracht de middeleeuwse Nederlander zijn dag en nacht door? Overdag was er genoeg te doen: brood bakken, op jacht naar het avondeten, houthakken, stallen uitmesten of helpen in de werkplaats bij ambachtslieden. ’s Avonds maakte hij nog een wandeling of vlocht een stuk van een rieten mand en dan was het jd om naar bed te gaan.

Terug naar de middeleeuwen? Lever dan je telefoon, horloge, fototoestel en mp3-speler in en verblijf een dag en een nacht in het Archeon.

Archeon, Alphen aan den Rijn (0172-447744) www.archeon.nl

05-10-2009 09:30:53

Op stoom komen‌

32

MDM_Hfdst01_DinoRomantiek.indd 32

Dino-romantiek

05-10-2009 09:30:54

Met het voltooien van de aanleg van de spoorweg tussen Liverpool en Manchester in 1829, stond de direc e van de spoorwegen voor een dilemma. Moesten de treinen getrokken worden door gesta oneerde stoommachines of met stoomlocomo even? Ervaring met locomo even was er niet, dus werd er een wedstrijd georganiseerd om te kijken wat de mogelijkheden waren voor de nieuwe treinen.

George Stephenson en zijn zoon Robert deden mee. Samen bouwden zij The Rocket: een stoomlocomo ef die qua werking én uiterlijk al verdacht veel leek op de stoomtreinen die wij kennen. The Rocket was de overtuigende winnaar en ging de geschiedenisboeken in als de eerste werkende stoomlocomo ef. Tegenwoordig staat de locomo ef in het Britse Science Museum in Londen en is de stoomtrein veranderd in een a rac e.

WAAR RIJDT DE STOOMTREIN NOG?…

• Veluwsche Stoomtrein Maatschappij (VSM), Apeldoorn (055-5061989) www.stoomtrein.org • Stoomtrein Goes–Borsele (SGB), Goes (0113-270705) www.destoomtrein.nl • Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij (ZLSM), Simpelveld (045-5440018) www.miljoenenlijn.nl • Museumstoomtram Hoorn–Medemblik (0229-214862) www.museumstoomtram.nl 33

MDM_Hfdst01_DinoRomantiek.indd 33

05-10-2009 09:30:55

HIËROGLIEFEN ONTCIJFEREN Archeologie saai? Echt niet. Kijk maar eens naar de resten van het oude Egypte. Piramides, farao’s, mummies, gra ombes, sfinxen en hiërogliefen: ze hebben allemaal iets geheimzinnigs en dat maakt archeologie wel heel spannend.

je Weet efenërogli Het hi estaat niet tb alfabe ekens zoals t uit 26 bet, maar fa a s on l veer 750 ge uit on ens! tek

De hiërogliefen verklappen de geheimen van die jd, alleen was het nog knap las g om het schri te ontcijferen. Waarschijnlijk was het ook nooit gelukt zonder de Steen van Rose a.

Tweehonderd jaar geleden werd deze steen, waarin een verhaal in hiërogliefen stond gebikt, gevonden in de woes jn in Egypte. Maar het verhaal was niet alleen in het hiërogliefenschri geschreven, maar ook in het Egyp sche demo sche schri én in het Grieks. Hierdoor kon het grote ontcijferen beginnen. In 1822 had Jean-François Champollion eindelijk alle tekens vertaald en konden veel meer verhalen van de oude Egyptenaren gelezen worden.

Je kunt de Steen van Rose a bekijken in het Bri sh Museum in Londen, maar het kan ook dichterbij. Een kopie van de steen staat namelijk in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. En als je daar toch bent: leer dan meteen hoe je je naam in hiërogliefen schrij (of kijk op de website van het museum).

Rijksmuseum van Oudheden, Leiden (071-5163163) www.rmo.nl

34

MDM_Hfdst01_DinoRomantiek.indd 34

Dino-romantiek

05-10-2009 09:30:56

OOK LEUK OERTIJDMUSEUM DE GROENE POORT Skele en van de oudste mensen die ooit geleefd hebben, een 23 meter lange Brachiosaurus en een reusach ge potvis: ze zijn te bewonderen in het Oer jdmuseum.

Oer jdmuseum De Groene Poort, Boxtel (0411-616861) www.oer jdmuseum.nl

OUWEHANDS DIERENPARK Klim op de twaalf meter hoge speelolifant. Als je boven bent, ben je groter dan échte olifanten. Zij leven er vlak naast, dus misschien komen ze je wel gedag zeggen.

Ouwehands Dierenpark, Rhenen (0317-650200) www.ouwehand.nl

LONDEN AQUARIUM De lelijkste, de mooiste en de meest angstaanjagende vissen leven in de zee. Maar ook in het zeeaquarium in hartje Londen. Sta le erlijk neus-aan-neus met gigan sche schildpadden, kwallen en… haaien! Cool!

London Sea Life Aquarium, Groot-Bri annië (0044-8716631678) www.sealife.co.uk

DIERENPARK AMERSFOORT

KARPERS VOEREN In de St. Hubertusvijver in Park de Hoge Veluwe zwemmen indrukwekkend grote karpers, die al jd honger hebben.

Vangen mag niet, voeren wel.

Park de Hoge Veluwe, Hoenderloo, (0900-4643835) www.hogeveluwe.nl

STICHTING SAURIA Kijk eerst naar de slangen, hagedissen en andere repelen en steek dan je hand in een Black Box. Brr… Welk dier zou erin zi en?

S ch ng Sauria, Del (015-2151020) www.sauria.nl

Geen draken, maar wel cactussen, slangen, hagedissen, gekko’s, kikkers, ara’s en kleine zoogdieren leven in deze Mexicaanse miniwoes jn in Nederland.

Geen gewone dierentuin, hoewel hier ook heel veel verschillende dieren leven.

Maar ze hebben ook een Dinobos. Geen levende dino’s hier, maar wel zes g levensgrote invallers. Pas op!

Ze kunnen brullen!

De Drakenwereld, Reuver

Dierenpark Amersfoort,

Geen gewone parkeergarage, maar een museum waar je met de auto doorheen kunt rijden. Op ieder ‘parkeerdek’ zie je a eeldingen uit de Romeinse jd en spectaculaire vondsten.

(077-4768680)

Amersfoort (033-4227100)

Drive-In Museum, Woerden

www.drakenwereld.nl

www.dierenparkamersfoort.nl

www.drive-in-museum.nl

DE DRAKENWERELD

DRIVE-IN MUSEUM

35

MDM_Hfdst01_DinoRomantiek.indd 35

05-10-2009 09:30:57