001_VD_Voor.indd 2
16-12-2008 18:19:42
Inhoudsopgave Voorwoord
004 | 005
Hoe werkt dit boek? Sleeswijk Holstein en Hamburg
006 | 007 | 008 | 027
Mecklenburg-Vorpommern
028 | 047
Nedersaksen en Bremen
048 | 079
Brandenburg en Berlijn
080 | 111
Saksen en Saksen-Anhalt
112 | 143
Nordrhein-Westfalen
144 | 199
Hessen
200 | 227
Th端ringen
228 | 243
Rijnland-Palts en Saarland
244 | 281
Baden-W端rttemberg
282 | 313
Beieren
314 | 349
Index
350 | 356
Wie schreven dit boek?
358 | 359
001_VD_Voor.indd 3
16-12-2008 18:19:46
001_VD_Voor.indd 4
16-12-2008 18:19:48
Voorwoord 'Berlijn is niet Duitsland, zoals Amsterdam niet Nederland is. Er is in mijn geboorteland zoveel meer te ontdekken dan alleen de huidige hoofdstad. Het mooist vind ik de plek waar ik ben opgegroeid, Baden. Daar vind je echt het goede Duitse leven: er wordt lekker gekookt, er komen prachtige wijnen vandaan, daar wordt echt genoten. Joie de vivre op z’n Duits. De dorpjes op het platteland zijn het bezoeken waard, maar zeker ook Freiburg waar ik gestudeerd heb. Wie Duitsland niet kent, moet beloven een keer naar Baden gaan! Ook mooi zijn Hamburg en Bremen, daar vind je wel wat terug van de Rotterdamse, rauwe havensfeer. Ik kom er regelmatig en blijf het er interessant vinden. Hamburg is een fantastische stad, vol musea en theaters en ook Keulen mag je niet missen. Keulen is lelijk en op een niet-fraaie manier weer opgebouwd maar het is er zo levendig, dat maakt alles goed. Begin daar met het land te ontdekken, of in Düsseldorf of Bonn. Of ontdek het platteland van Westfalen, voor wie van wandelen houdt, of München of natuurlijk
Weimar. Duitsland is een groot land, het is echt niet zo dat alleen Berlijn veel heeft, élke stad en regio heeft iets bijzonders. Nederlanders zijn zeer welkom in Duitsland, maar er is een aantal dingen waar je rekening mee moet houden. Zeg liever een keer teveel u in plaats van meteen te tutoyeren. Bel nooit op tijdens de Tagesschau, die is om 20u. En als je op de koffie wordt gevraagd bij iemand: dat is rond 15u, 16u en kijk niet gek op als er meer dan één taart is. Probeer ook je te verdiepen in de schuldvraag van WO-II want die is nog altijd zeer bepalend; weet wie je oosterburen zijn en wat ze bezighoudt. Schrik er niet van dat wij niet allemaal in Lederhosen lopen, best veel humor hebben, dat je in de grote steden bioscopen hebt waar niet wordt nagesynchroniseerd en dat wij inderdaad allemaal graag in een mooie, grote BMW, Mercedes, Porsche of VW rijden. En vergeet niet, Duitsers wonen in een prachtig, verrassend land!' Britta Böhler
Britta Böhler Britta Böhler (1960) studeerde rechten in Freiburg en woont en werkt sinds haar 32e in Nederland. Ze is een beroemd strafadvocaat, werd onderscheiden met de Clara MeijerWichmann penning en zit in de Eerste Kamer voor GroenLinks. Ze schreef twee boeken over haar werk, houdt van fi lms en fotografie en gaat zeer regelmatig terug naar Duitsland.
5
001_VD_Voor.indd 5
16-12-2008 18:19:51
Hessen
200
200_VD_Hessen.indd 200
16-12-2008 17:34:16
201
200_VD_Hessen.indd 201
16-12-2008 17:34:20
Hessen
Inleiding
Hessen Bruisend stadsleven én natuur: in Hessen vind je het allebei. Met zijn bijna Amerikaans ogende wolkenkrabbers, meer musea en shops dan je aankunt, een zinderende clubscene en ‘culinaire vondsten’ als de traditionele Frankfurter worst, kan Frankfurt zich meten met de grote wereldsteden. Maar mis ook de historische plaatsen als Marburg en Wetzlar niet. Ben je het stadsleven toch beu, trek je dan terug in Hessens uitgestrekte natuur. Met maar liefst 41 procent bos is deze deelstaat het meest bosrijke gebied van Duitsland. Je kunt er dus met gemak kilometerslange gezonde boswandelingen maken, waarna je je in een van de vele kuuroorden en spa’s op-en-top kunt laten verwennen. Verlaat Hessen tenslotte niet zonder een traditionele Apfelwein of een Rieslingwijn te hebben geproefd.
De leukste overnachtingsadressen 1. 25hours-hotel
2. Hotel Bornheimer Hof
3. Aqualux Wellnessund Tagungshotel
Dit hotel bevindt zich in Frankfurts leukste straat, de Berger. Ga er alleen al naartoe voor het uitgebreide ontbijtbuffet.
In dit hotel midden in de natuur moet je zijn als je zin hebt in een luxe wellnessweekendje. Geniet er bijvoorbeeld van een bad in mineralen van de Dode Zee, een algenpakking of een massage.
Niddasstrasse 58, 60329 Frankfurt,
Berger Straße 283, 60385 Frankfurt,
Ahornstrasse 7, 36364 Bad Salzschlirf,
+49 (0) 6925 66 770,
+49 (0) 6945 1762,
+49 (0) 6648 5590,
www.25hours-hotels.com/frankfurt2
www.bornheimer-hof.de
www.aqualux.de
Tweepersoonskamer vanaf € 100
Tweepersoonskamer vanaf € 60.
Tweepersoonskamer vanaf € 102
76 kamers in de maten M, L en XL, uitgevoerd in Levi’s blauw. Het jeansmerk kleedde dit keer geen mensen maar kamers aan. Supertof hip hotel met leuk restaurant eronder.
202
200_VD_Hessen.indd 202
16-12-2008 17:34:21
KASSEL
❸
4
❷ 3 5 FRANKFURT
1
WIESBADEN
2
6
DARMSTADT
❶
❶ Darmstadt ❷ Giessen ❸ Kassel 4. Schlosshotel Wilhelmshöhe
5. Radisson SAS Schwarzer Bock Hotel
6. Löwen Hotel
Vanwege de hoge ligging heeft dit viersterrenhotel een prachtig uitzicht over de omringende sprookjesachtige bossen. Wil je je echt de koning te rijk voelen, reserveer dan de Schloss-suite.
Locals noemen dit luxe vijfsterrenhotel uit 1486 het meest traditionele én een van de mooiste hotels in Duitsland. Maar laat de klassieke uitstraling je niet misleiden: hier vind je de nieuwste technische snufjes.
Schlosspark 8, 34131 Kassel,
Kranzplatz 12, 65183 Wiesbaden,
Ludwigstraße 93-95, 63067 Offenbach
+ 49 (0) 5613 0880,
+ 49 (0) 611 1550,
am Main, +49 (0) 698 0905 880,
www.schlosshotel-kassel.de
www.wiesbaden.radissonsas.com
www.rlhotels.com/en_loewen.htm
Tweepersoonskamer vanaf € 78
Tweepersoonskamer vanaf € 169
Tweepersoonskamer vanaf € 70
Vanaf dit traditioneel en eenvoudig ingerichte hotel op een rustige locatie ben je in no-time in het centrum van Frankfurt. Op het dakterras zit je heerlijk tussen de bloemen en het groen.
203
200_VD_Hessen.indd 203
18-12-2008 09:50:16
Hessen
Darmstadt
Palmengarten Darmstadt
Tussen metropool en platteland In het zuiden bevindt zich het kloppende hart van Hessen: Frankfurt am Main. Samen met Londen mag het zich met alle recht dĂŠ handelsstad van Europa noemen. In de luxe kuuroorden Wiesbaden en Bad Homburg ben je aan het juiste adres voor de nodige dosis rust en verwennerij, en de typisch Duitse Riesling proeven doe je in Rudesheim.
De tropen in hartje Frankfurt De botanische tuin Palmengarten, midden in Frankfurt, werd in 1868 aangelegd in opdracht van Hertog Adolph von Nassau, een fervent verzamelaar van tropische planten. Na de oorlog is de zwaar beschadigde tuin weer opgeknapt en tegenwoordig zijn de inwoners van Frankfurt de eigenaren. Als je verwacht hier ongeveer een uurtje aan kwijt te zijn, heb je het, zeker als floraliefhebber, goed mis. In de tuin van meer dan 20 hectare met watervallen, een grote collectie tropische bomen en planten, een rozentuin, exotische bloemen en cactussen ben je rustig een hele dag zoet. Ook kinderen vervelen zich hier niet dankzij de speeltuinen, het zwembadje en de minigolfbaan. Op de grasvelden of de vele stoelen en bankjes kun je even uitrusten en voor wie al zere voeten heeft: je kunt de tuin ook per roeiboot of treintje verkennen. In de Palmengarten zijn bovendien het hele jaar door rondleidingen, speciale tentoonstellingen, muziekconcerten en festivals. SiesmayerstraĂ&#x;e 61, 60323 Frankfurt, +49 (0) 692 1236 689, www.palmengarten-frankfurt.de
204
200_VD_Hessen.indd 204
16-12-2008 17:34:21
TIP Tussenstop bij T-Rex Wie wat langer in Frankfurt blijft, moet zeker eens het Senckenberg Naturmuseum bezoeken. Hier vind je onder andere een gigantisch Tyrannosaurus-geraamte. Een virtuele rondleiding vertelt over de geschiedenis en evolutie van de laatste vier biljoen jaar. Ook kun je hier vondsten uit de ‘Messel Pit’ bezichtigen, een archeologische locatie vlakbij Darmstadt die op de Unescowerelderfgoedlijst staat. Senckenberganlage 25, 60325 Frankfurt, +49 (0) 6975 420, www.senckenberg.de
Mainhattan! Frankfurt wordt ook wel ‘Mainhattan’ genoemd en al bij het naderen van deze stad aan de Main zie je waarom. De skyline doet namelijk erg denken aan die van New York een stukje kleiner weliswaar. Bewonder het op een van de volgende manieren:
De Goetheturm (43 m) ligt ten zuiden van de stad, aan de rand van het Waldspielpark. Vanuit deze houten observatietoren heb je een prachtig uitzicht over de skyline en de populaire wijk ‘Sachsenhausen’. Sachsenhauser Landwehrweg, 60599 Frankfurt, +49 (0) 695 113
Vanaf het terras op de 56e verdieping van de Main Tower (200 m) in hartje centrum kijk je uit over alle historische en moderne bouwwerken: de wolkenkrabbers, kathedraal en Paulskirche, het Goethe Huis, het Romerberg plein, de Alte Oper, de Festhalle, de Museumsufer aan de rivier en de Beurshallen.
Voor een super-de-luxe avontuur: maak een helikoptervlucht boven Frankfurt! En wil je het helemaal groots aanpakken, maak dan 's zomers een stop in een van de stadsstrandclubs die zich op de hoge gebouwen bevinden. Boek wel minimaal een week van tevoren.
Neue Mainzer Straße 52-58, 60311 Frankfurt,
Eysseneckstraße 31, 60322 Frankfurt,
+49 (0) 693 6504 740, www.maintower.de
+49 (0) 691 5300 666, www.helifliegen.de 205
200_VD_Hessen.indd 205
16-12-2008 17:34:23
Hessen
Darmstadt
Frankfurts Berger Straße
3 kilometer shoppen & eten De Berger Straße in de hippe wijk Bornheim is de favoriete straat van veel Frankfurters. Niet gek, want aan de 3 kilometer lange straat vind je de ene na de andere leuke speciaalzaak: koffie, thee(potten), ijs en chocolade, maar ook couture en tweedehands kleding, antiek en design. En dan is het fijn dat je tussendoor volop pauzes kunt houden in hippe cafés, op relaxte terrassen of - wat later op de dag - in een cocktailbar. Zowel overdag als ’s avonds kun je er dus terecht voor de nodige portie levendigheid. De leukste shop- en eetadressen, de nummers verwijzen naar de huisnummers:
16 Bij Adele Beck Collection vind je de mooiste woon- en modeaccessoires, vooral in (Noord-) Afrikaanse stijl. 18 Een beetje verstopt ligt op nummer 18 boekenwinkel-en-café-in-één Ypsilon, een lekker rommelige, kleine en kleurrijke ruimte met een hoog huiskamergevoel. Op de achtergrond hoor je jazzmuziek, er liggen kranten en tijdschriften, flyers en posters voor live muziekoptredens, en de zelfgemaakte taartjes doen denken aan grootmoeders appeltaart. www.y-buchladen.de
35 Simply Special is gespecialiseerd in Ayurvedische cosmetica, yoga, meditatie en alles eromheen. Ze verkopen er ook etherische oliën, wierook, mooie stoffen, sieraden en (woon)accessoires uit Azië. www.simplyspecial.de
39 Couturier Anusha’s ontwerpen zijn vrouwelijk en elegant. Ze maakt vooral gebruik van vintage stoffen zoals gewassen zijde en mooie broderies. www.anushadesigns.com 206
200_VD_Hessen.indd 206
16-12-2008 17:34:27
47 Aan het pleintje vind je tweedehands kledingzaak Escatira. Bijzonder is ook hun (niet tweedehands!) uitgebreide sieradencollectie van het merk Pilgrim. 48 Loop interieur- en woonaccessoireswinkel Sai Kung binnen voor modern Chinees servies, vazen, meubels en andere hebbedingen om je huis mee op te leuken. Ze geven er ook professioneel interieuradvies 52 (om de hoek, Kant Straße 28) De enorme collectie behang van Raumdekor Schwarz moet je echt even gezien hebben, ook al heb je nou niet direct plannen voor een ‘make-over’ van je huis. Vooral opvallend zijn de patronen op ‘zijden’ behang in kleuren als olijfgroen, petrol en metallic paars. www.raumdekor.de
58 en 60 MeiMei en M-Day zijn twee moderne kleding- en schoenenboetieks van dezelfde eigenaar. MeiMei heeft een volwassen vrouwenlijn, terwijl M-Day gaat voor wat frissere en jongere ‘looks’. 81 Overdag genieten van de zon, mensen kijken terwijl je je ontbijt of lunch naar binnen werkt, en ’s avonds dineren of gewoon van een drankje drinken. Dat kan allemaal bij Ginkgo. Tip: bestel hier een heerlijke Caipirinha. www.ginkgo-frankfurt.de
102 De schoenen, tassen en riemen bij Insomnia - van merken als Diesel en Fornarina - zijn opvallend, gedurfd en nét even anders dan het zakelijke en nette assortiment dat je doorgaans tegenkomt in Frankfurt. www.insomnia-shoes.com
Markttip
TIP
Elke woensdag en zaterdag moet je rondom de kleine klokkentoren zijn voor de mooiste markt van Frankfurt: de Bornheimer Wochenmarkt. Naast (bio-) groente en fruit kun je er ook kleding en tierelantijntjes kopen. Je winkelen marktbezoek sluit je dan samen met de locals traditiegetrouw af met een appelwijn of Duits biertje, uiteraard in combinatie met een ‘Bratwurst’. Uitgeshopt en wil je even uit de drukte? Grenzend aan het begin van de Berger kom je in een Chinese tuin terecht, een rustige soort hofje met aan de overkant een fijn wandelpark. China-Garden Berger Straße 15, 60316 Frankfurt,+49 (0) 6949 8328 207
200_VD_Hessen.indd 207
16-12-2008 17:34:39
Hessen
Darmstadt
Club meets Classic
4x muziek in Frankfurt Van techno tot opera en van jazz tot clubhouse: in Frankfurt is het geen probleem als je een brede muzieksmaak hebt. Gewoon elke avond een kleine metamorfose voor de spiegel, en je kunt met een gerust hart het Frankfurtse nachtleven in! Een van de bekendste techno-clubs van Europa (of zelfs van de wereld) is Club Cocoon. Het interieur is spectaculair, het deurbeleid streng, maar dit mag je niet missen. Carl-Benz-StraĂ&#x;e 21, Fechenheim, 60386 Frankfurt, +49 (0) 6990 0200, www.cocoonclub.net
De Alte Oper is van buiten al een opvallend en indrukwekkend gebouw. Eenmaal binnen is de verbazing over zoveel pracht en praal al niet minder. De enorme concerthal - voorheen een operahuis - werd in 1880 gebouwd. Veel beroemde stukken hadden hier hun première, waaronder Carmina Burana in 1937. Opernplatz 1, 60313 Frankfurt, +49 (0) 6913 400, www.alteoper.de 208
200_VD_Hessen.indd 208
16-12-2008 17:34:45
De oprichters van King Kamehameha, ook de naam van de eerste koning van Hawaï, pakten het groots aan, waardoor je op drie verschillende locaties terecht kunt. Bij een exclusieve club, een lounge/suite en 's zomers bij het stadsstrand. Zien en gezien worden heerst in deze drie hotspots, dus doe als heel hip Hessen en ga geheel in stijl. Maar let op: er is een strenge dresscode! Club Hanauer Landstraße 196a, 60314 Frankfurt, +49 (0) 694 8003 754 Lounge/suite Taunusanlage 20, 60325 Frankfurt, +49 (0) 697 1035 277 Stadsstrand Hafeninsel 2, 63065 Offenbach, +49 (0) 694 800 370 www.king-kamehameha.de
De ongedwongen sfeer is het eerste dat opvalt als je via een smalle trap afdaalt in de Jazzkeller. Al ruim 47 jaar treden hier bands en jazzartiesten op. Veel grote namen stonden er op het podium, zoals Dean Martin, Frank Sinatra, Johnny Hodges, Dizzy Gillespie, Chet Baker en Louis Armstrong. Kleine Bockenheimerstraße 18a, 60313 Frankfurt, +49 (0) 6928 8537, www.jazzkeller.com 209
200_VD_Hessen.indd 209
16-12-2008 17:34:49
Hessen
Darmstadt
Altstadt Frankfurt en Sachsenhausen
Mooiste musea op de Museumsufer Voor de nodige cultuur in Frankfurt moet je aan de Museumsufer zijn. Die vind je in het gebied rondom de Romerplatz en langs het water in de nabijgelegen wijk Alt-Sachsenhausen. Maar liefst 13 van de 26 musea in de stad liggen hier op loopafstand van elkaar. Kom je op een zaterdag, pik dan meteen Frankfurts grootste vlooienmarkt mee. Die vindt plaats in de Schaumainkai, de lange straat aan de Main waar de meeste musea zich bevinden. Eigenlijk heb je aan een dag niet genoeg, dus maak een keuze uit onze shortlist:
❶ Deutsches Filmmuseum Hier vind je een permanente expositie over de geschiedenis van film en bioscopen in de 20e eeuw, met de nadruk op filmproductie. Het hele jaar door zijn er ook andere tijdelijke tentoonstellingen. Schaumainkai 41, 60596 Frankfurt, +49 (0) 6996 122 0220, www.deutsches-filmmuseum.de
❷ Historisches Museum Frankfurt Museum met alles over de geschiedenis van deze stad, vanaf de middeleeuwen tot nu. Leuk: op dezelfde plek bevindt zich ook een kindermuseum en een karikatuurmuseum. Saalgasse 19 (Romerberg), 60311 Frankfurt, +49 (0) 692 1235 599, www.historisches-museum.frankfurt.de
❸ Jüdisches Museum Het Jüdisches Museum staat in het teken van de geschiedenis, religie, traditie en cultuur van de Joodse gemeenschap in Frankfurt vanaf de 12e tot de 20e eeuw. Untermainkai 14-15, 60311 Frankfurt, +49 (0) 692 1235 000, www.juedischesmuseum.de
❹ Museum für Angewandte Kunst Dit museum toont toegepaste kunst in al zijn soorten, van design, boekdrukkunst en gra-
❹ fische kunst tot islamitische kunst en werken uit het verre oosten. Een mooi overzicht van de 12e eeuw tot nu. Schaumainkai 17, 60594 Frankfurt, +49 (0) 692 1234 037, www.museumfuerangewandtekunst.frankfurt.de
❺ Museum für Moderne Kunst In een gebouw dat wel ‘Tortenstück’ wordt genoemd - vanwege de vorm van een taartpunt - kun je diverse tentoonstellingen met internationaal erkende moderne kunst bekijken. Domstraße 10, 60311 Frankfurt, +49 (0) 692 1230 447, www. mmk-frankfurt.de
210
200_VD_Hessen.indd 210
16-12-2008 17:34:54
SC HW ER
EIZ
TEN AR
E
www.dam-online.de
❼ Museum der Weltkulturen Een etnologisch museum, gevestigd in drie naast elkaar gelegen villa’s. Diverse culturen uit India, Afrika en Indonesië komen aan bod. Schaumainkai 29-37, 60594 Frankfurt, +49 (0) 692 1235 913,
TR
Aß
E
ßE
RA
ßE
E LT WA
ßE
A STR
Aß
Schaumainkai 43, 60596 Frankfurt, +49 (0) 692 1238 844,
ST
LS
R -K
BOL
ST
RA
G
MAINSTRAßE
ACHER-STRAßE KURT-SC HUM
BE
THE NS TR Aß E
ßE
FERS TRA ß
ßE
E
RA RST
KE NEC
DAN
SA
WAL LST RA
SCHIF
STR
❻ Deutsches Architekturmuseum Dit museum staat in het teken van hedendaagse internationale en Duitse architectuur. De vaste tentoonstelling laat de ontwikkeling zien van de prehistorie tot nu.
ER
OPP EN HE IM ER
E TZ
ME
E
Aß
TR
S LER
FF
RA ßE
HI
STRAßE
HU
SC
ST
M
UN TE R
E
I
M
CK
EG
ST
EIN
E Aß
R
T ELS
ÄD
ST
www.mdw-frankfurt.de
ER
UF
S UM
E US
RÜ
LB
HO
M
Aß
EL
INB
A RM
AI N
SC
TE
E Aß TR RS SE
UN
WE
UM
E US
TR GROßE FISCH E RS
SENHÄUSER SACH UFER
in
Ma
ER
T
BRÜCKEN-
RO ßM
T
HIR KL S
ER ST RA ßE KA IS
AßE
F SU
A RK
MAINKAI
STR
I KA
M WECK
ASSE SAALG
SSE
AI INK MA TER UN
HOF
E
ALTE BRÜCKE
TL
ASSE ERG
Aß
SE AS RG FAH
ST SE NN ÜNZGAS MA M
R HST
TRAßE
RG L I M PU
BA C
TEG NER S EISER
GU
TZ PLA
BRAU
ßE TRA
DOM S
ßE RA
R GA AINZE ALTE M
ßE RA ST T EU
S INER
BERL E KRÄM
H
LLE ER AN DARKTHA M KLEIN
NEUE
GE
BE T
ßE
NLA
A TR
SA
LLU
S ER INZ
MA
GA KA
S PAUL
BET H STR MAN Aß NE
ßE
RA
ST
R ISE
N ER ABE EIN HGR C
ßE STRA
E
UE NE
OR
UST
EN BLEID SAND
ßE E Oß RA GR USST LL A G N TAU
K AR
GASS
FRANKFURT
TIP Museumsufer Festival Het laatste weekend van augustus is het extra feest voor kunst- en cultuurliefhebbers, want dan vindt jaarlijks het Museumsufer Festival plaats. Alle instituten stellen dan vol trots een selectie tentoon, maar er worden ook concerten en andere optredens gehouden, onder het genot van bier, appelwijn en worst. Jaarlijks trekt het evenement zo’n 2,5 miljoen bezoekers! 211
200_VD_Hessen.indd 211
16-12-2008 17:34:55
Hessen
Darmstadt
Opel-tour in Rüsselsheim
Een blikken huwelijk Autoliefhebbers kunnen op het Opel-terrein hun lol op: je wordt er met een touringbus rondgeleid om de productie- en montagetechnologie van Opel-auto’s te zien. Knap werk: na een korte documentaire zie je hoe meer dan 700 robotarmen de carrosserieonderdelen in elkaar zetten en lassen. Bij de eindmontage in de zogenaamde ‘huwelijksstraat’ geven de carrosserie en de motor elkaar het ja-woord voor een lang gemeenschappelijk autoleven. Bahnhofplatz, 65423 Rüsselsheim, +49 (0) 614 2765 600, www.opel.de (kijk onder ’Erlebniswelt’, ’Werkstour’ en dan ‘Rüsselsheim’)
Goethe-Haus & Museum
Wieg van de beroemde schrijver Op een kwartiertje lopen van de Museumsufer vind je het huis waar Johann Wolfgang Goethe in 1749 geboren werd en waar hij ook opgroeide. Dit huis speelt een belangrijke rol in zijn verhalen. In het aan Goethe’s huis grenzende Goethe-Museum wandel je door 14 kamers. Zo krijg je meteen een rondleiding langs kunstwerken uit het Goethe-tijdperk. Ook deze werken speelden een grote rol in zijn literatuur, want zoals hij ooit zelf zei: ‘denn was wäre die Welt ohne Kunst’. Grosser Hirschgraben 23-25, 60311 Frankfurt, +49 (0) 6913 8800, www.goethehaus-frankfurt.de
212
200_VD_Hessen.indd 212
16-12-2008 17:34:57
4x kuuroorden & spa’s Om je eens goed in de watten te laten leggen ga je naar Zuid-Hessen, waar de locals zich graag onderdompelen in pure luxe bij een van deze spa's. Kur Royal is veruit de bekendste spa in de regio. Van buiten ziet het er eigenlijk meer uit als een chic paleis dan als een spaoord. Niet zo vreemd, want vroeger was de spa - toen nog het Kaiser Wilhelm Bad - al een geliefde plek onder vorsten en andere leden van het koninklijk huis. Je kunt er zowel vertroeteld worden met traditionele als met de meest moderne behandelmethoden. Je vermaakt je gegarandeerd urenlang in de zoutwaterbaden, een steenovensauna, aromabaden, kruidenstoombaden en - brrr - een ijsfontein. Kaiser-Wilhelms-Bad im Kurpark, 61348 Bad Homburg, +49 (0) 617 2178 178, www.kur-royal.de
De Kaiser-Friedrich-Therme in Wiesbaden is een van de mooiste spa’s in deze stad, die niet voor niets ‘Kurbezirk’ (kuuroorddistrict) wordt genoemd. Hoogtepunt is het IersRomeinse bad dat na 1913 werd gerestaureerd en opnieuw in gebruik is genomen. Rondom dit gebouw bevindt zich een enorm saunacomplex met een Finse sauna, een Russisch dampbad, een aromatische sauna, een bronwaterbad, een koelruimte en nog veel meer. Ook voor allerlei speciale behandelingen kun je er terecht. Langgasse 38-40, 65183 Wiesbaden, +49 (0) 611 1729 660, www.wiesbaden.de
Het Jugendstilbad in Darmstadt was vroeger een volksbadhuis, later een zwembad en nu - na een uitgebreide renovatie - een spa die van alle moderne gemakken is voorzien. Mercksplatz 1, 64287 Darmstadt, +49 (0) 615 1951 560, www.jugendstilbad.de
In de Sodenia-Therme kom je tot rust in een thermaal bad. Je vindt hier pure zoutwaterbronnen met een temperatuur van tussen de 32 en 34 graden. Er is ook een sauna en natuurlijk kun je ook diverse behandelingen laten doen. Kronberger Straße 5, 65812 Bad Soden am Taunus, +49 (0) 6196 670 7070 213
200_VD_Hessen.indd 213
16-12-2008 17:35:03
Hessen
Darmstadt
Hessische specialiteiten
Deze moet je geproefd hebben! Laten we eerlijk zijn: de Hessische keuken is niet bepaald te vergelijken met de Italiaanse of Franse cuisine. Toch zijn er een paar typisch Hessische specialiteiten die je zeker niet mag missen: Apfelwein De traditioneel Hessische appelwijn kent verschillende varianten waarvan Apfelmost, Sauer Most, en Äppelwoi de meest bekende zijn. Deze vruchtenwijn wordt gemaakt van verschillende, meestal zure appelsoorten en dit verklaart meteen de ietwat zure afdronk. Het alcoholpercentage varieert tussen 5,5 en 7 procent. De wijk Sachsenhausen in Frankfurt wordt ook wel de appelwijnwijk genoemd vanwege de vele appelwijnkroegen. Lorsbacher Thal Grosse Rittergasse 49-51, 60594 Frankfurt, +49 (0) 6961 6459, www.lorsbacher-thal.de Adolf Wagners Schweizer Straße 71, 60594 Frankfurt, +49 (0) 6961 2565, www.apfelwein-wagner.com. Homburger hof Engelthalerstraße 13, 60435 Frankfurt, +49 (0) 699 5410 340, www.homburgerhof.de
Frankfurter Grüne Soße Favoriet onder Frankfurters: de Grüne Soße. En nee, die groene kleur heeft niets te maken met de houdbaarheidsdatum, wél met de 7 verschillende tuinkruiden die even buiten Frankfurt worden gekweekt. De basis - voorheen een soort mayonaise - bestaat tegenwoordig in het kader van de gezondheidstrend uit yoghurt, zure room en hardgekookte eieren. Het goedje wordt op smaak gebracht met peper en zout en is verkrijgbaar in zowel traditionele restaurants als bij de venter op de hoek van de straat. 214
200_VD_Hessen.indd 214
16-12-2008 17:35:04
3x culi-tips van locals Holbeins Dit café-restaurant aan de Main-rivier is gebouwd in de ruimte tussen twee musea. Op de kaart staan visgerechten en pasta’s naast traditioneel Duitse gerechten. ’s Avonds eet je er vaak met op de achtergrond live jazz. Dürerstraße 2, 60596 Frankfurt, +49 (0) 696 6056 666
Silk
Frankfurters De wereldwijd bekende Frankfurter worst, beter bekend onder de Amerikaanse naam ‘hotdog’, is niet meer dan een grote knakworst. Deze worst wordt hier echter anders gegeten dan in het buitenland: met zurig hard brood en mosterd ernaast in plaats van de combinatie broodje-worst-saus zoals wij dat gewend zijn. Dit worstje kun je op iedere markt en in iedere snackbar vinden. Flammkuchen Flammkuchen is weliswaar geen authentiek Hessisch gerecht, maar is toch een vermelding waard omdat het in Hessen bijna net zo geliefd is als de welbekende ‘Bratwurst’. Dit pizza-achtige ovengerecht bestaat uit een dunne bodem en wordt meestal belegd met uien, spek en lichtgekruide zure room. Een heerlijke variant van Flammkuchen eet je bij Central Park: met Parmaham, rucola en gekruide zure room.
Een van de twee restaurants van Club Cocoon, die dankzij chefkok Mario Lohninger een Michelin-ster rijk is. De Franse, de Amerikaanse en de Aziatische keuken: ze komen hier allemaal voorbij. Een avond loungend eten bij Silk maakt je trip naar Frankfurt onvergetelijk. Carl-Benz-Straße 21, 60386 Frankfurt, +49 (0) 6990 0200, www.hoeren-sehen-schmecken.net
Ivory club Het chique Ivory heeft wel wat weg van een oosterse paleisruimte. En laat de menukaart daar nu naadloos op aansluiten: luxe en weelderig. De gerechten zijn geïnspireerd op de koloniale keuken en worden je op een creatieve manier gepresenteerd. Taunusanlage 15, 60325 Frankfurt, +49 (0) 697 7067 767, www.the-steakhouse.de
Kaiserhofstraße 12, 60313 Frankfurt, +49 (0) 699 1396 146 215
200_VD_Hessen.indd 215
16-12-2008 17:35:05
Hessen
Darmstadt
Spielbank Wiesbaden
Rien ne va plus Het historische Wiesbaden is een favoriete stad in Hessen. Uit de rijen villa’s en imposante gebouwen kun je al afleiden dat dit een bijzonder luxe oord is. Het is meteen ook een van de weinige grote Duitse steden die de Tweede Wereldoorlog relatief ongeschonden hebben doorstaan, deels omdat de Amerikanen de stad tot een van hun hoofdkwartieren benoemden. Al rond 1900 woonden er in Wiesbaden meer miljonairs dan waar dan ook in Duitsland en dat is tot op heden zo gebleven. Het was toentertijd al een beroemd spaoord, dat later nog beroemder werd door de komst van Duitslands mooiste casino: de Spielbank. Kurhausplatz 1, 65189 Wiesbaden, +49 (0) 611 536 100, www.spielbank-wiesbaden.de
Alte Fasanerie
Duitsland in het wild In wildpark ‘Alte Fasanerie’ Klein-Auheim, dat in 1970 door de staat werd opgericht, kun je van dichtbij zien welke dieren Duitsland rijk is en hoe ze in de natuur leven. Met ruim 15 kilometer aan wandelroutes en de nodige picknickplaatsen kun je hier prima de hele dag doorbrengen. Welke dieren er leven? Fazanten, wolven, vossen, wasberen, uilen, herten, steenbokken, wilde zwijnen, wilde katten, dassen, fretjes en nog veel meer. Kom je op dinsdag of donderdag, dan kun je om 9.30 en 15.30 uur zien hoe de dieren worden gevoerd. Fasaneriestraße, 63456 Hanau, +49 (0) 618 169 191, www.erlebnis-wildpark.de 216
200_VD_Hessen.indd 216
16-12-2008 17:35:07
Wijn drinken in het werelderfgoed
Een rondje Rüdesheim Rüdesheim am Rhein is een übertoeristisch plaatsje, dat vooral zo populair is door het gebied waarin het zich bevindt. De Rheingau is namelijk werelderfgoed van de Unesco. Dankzij de ligging in een wijndistrict heeft de stad een gezellige sfeer. In de smalle steegjes vind je wijnlokalen waar je kunt genieten van de specialiteit van deze omgeving. Ga in ieder geval naar de Drosselgasse in het hart van Rüdesheims oude centrum. In deze steile steeg bruist het overdag en 's avonds dankzij de vele souvenirwinkels, wijnlokalen, (overdekte) terrassen en restaurants met live Duitse muziek. Restaurant Rosenberger op de hoek van de Rheinstraße en Drosselgasse staat bekend om zijn internationale keuken. Een leuk adres voor als je bijvoorbeeld zin hebt in spare ribs of een ‘Hollandse schnitzel’ - ja, die bestaat! In de Drosselgasse zelf kun je bij verschillende restaurants traditionele gerechten uit de omgeving eten, zoals Rudesheimse Rost braadworst en Rüdesheimer Kaffee. Halverwege de Drosselgasse kun je in driesterrenhotel Lindenwirt letterlijk in een groot wijnvat overnachten.
Dat een plaatsje als dit een wijnmuseum heeft, is natuurlijk niet zo vreemd. Het zit in kasteel Brömserburg en heeft als pronkstuk de lokale wijn. Leuk om te weten: het museum heeft een Riesling-wijn uit het jaar van de Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring, 1776. Een andere specialiteit uit Rüdesheim is wijndestillaat Asbach Uralt (www.asbach.de), dat ook wel Duitse cognac wordt genoemd. Een mix van 25 verschillende wijndestillaten en een rijping van 3 jaar in eiken vaten geven de Asbach de donkergouden kleur, volle smaak en iets fruitige afdronk. Het oude familiebedrijf staat niet meer op eigen benen; tegenwoordig is Bols de eigenaar, waarmee Asbach nu ook een beetje Hollands glorie is. Rosenberger Rheinstraße 11, 65385 Rüdesheim am Rhein, +49 (0) 672 2497 748, www.restaurant-rosenberger.de Hotel Lindenwirt Drosselgasse, 65376 Rüdesheim, + 49 (0) 6722 9130, www.lindenwirt.com Rheingauer Weinmuseum Rheinstraße 2, 65385 Rüdesheim am Rhein, +49 (0) 6722 2348, www.rheingauer-weinmuseum.de
Kabelbaan naar Germania
TIP
Heb je het helemaal gehad met de wijndrukte? Neem dan de kabelbaan vanuit de Oberstraße. Deze brengt je naar het Niederwald-monument Germania hoog bovenop de heuvel, vanwaar je een prachtig uitzicht over de Rijnvallei hebt. Het monument symboliseert de eenwording van het Duitse Rijk in 1871. www.rudesheim-rhine.info 217
200_VD_Hessen.indd 217
16-12-2008 17:35:11
Hessen
Giessen
Giessen
Romantisch ontspannen Van kanotochten en natuurwandelingen, relaxen op een terras en slenteren door lieflijke steegjes, tot heilzame kuren en letterlijk met je voeten in de modder staan: het kan allemaal in Giessen. Dwaal door de romantische Lahndal-omgeving, bekend om de vele kuuroorden, bossen en leuke plaatsjes. Of begeef je in het bruisende leven van historische steden als Marburg, de favoriete studentenstad in Hessen. Voor gezondheid, ontspanning en rust met als vrolijke tegenhanger de gezelligheid van de kleine stad moet je in Giessen zijn.
218
200_VD_Hessen.indd 218
16-12-2008 17:35:11
Kneipptherapie
Met je voeten in de modder In de heuvels, midden in de natuur, vind je de afgelegen kuuroordplaats Bad Enbach. Je kunt je bij aankomst nauwelijks voorstellen dat je minder dan een uur verwijderd bent van de drukte van Frankfurt. Hier kun je in alle rust lichaam en geest weer even helemaal opladen. ‘De kracht van rust’ is niet voor niets de slogan van Bad Enbach. Medische klachten van wat voor aard dan ook? Dan ben je hier aan het juiste adres. Bad Enbach is bijvoorbeeld gespecialiseerd in stressklachten en migraine en staat bekend om de hoge therapeutische kwaliteitsstandaard. Uitgangspunt van de behandelingen is de jarenoude ‘Kneipptherapie’, ontwikkeld door Sebastian Kneipp. In het Kneipp-kuurpark wandel je op blote voeten over een lang pad en watertrapbassin. Vergeet voor het gemak dat je af en toe door de modder loopt, want over ieder deel van de route is nagedacht en het is absoluut een oppepper voor je voeten. Dat plastic teiltje van thuis stelt na deze wandeling weinig meer voor. Mocht je er echt niet aan kunnen wennen, dan ben je in ieder geval gegarandeerd van een flinke lachbui. Ook heel gezond! De bewoners van Bad Enbach zijn voor het merendeel gepensioneerden die zich hier vestigden om van hun oude dag te kunnen genieten in de heilzame en prachtige omgeving. Zie www.bad-endbach.de voor een adressenoverzicht van mogelijke therapieën. Een kaartje en pdf van de blotevoetenwandeling vind je op: www.bad-endbach.de/files/500/erlebniswandern.pdf.
219
200_VD_Hessen.indd 219
16-12-2008 17:35:14
Hessen
Giessen
TIP Lift naar het stadshart Op het eerste gezicht lijkt het een doodgewone lift van een flat, dus let even op dat je er niet zo aan voorbij loopt. De lift van het moderne deel van de stad naar het oude stadshart is een prettig alternatief voor de lange steile steegjes die je anders omhoog moet sjokken. Neem de lift naar boven en wandel de leuke steegjes weer naar beneden: veel relaxter! De lift bevindt zich aan Pilgrimstein, vlakbij de Rudolphsplatz.
Marburg
Historische studentenstad De middeleeuwse stad Marburg is bekend om de mooie Elisabeth-kerk, het Landgrafenschloss, de tientallen smalle steegjes en het oude stadscentrum dat omhoog klimt tot aan de Kasteelberg. Maar Marburg is vooral een universiteitsstad. Bijzonder is het universiteitsgebouw dat met zijn 475 jaar een van de oudste ter wereld is. Er wordt over deze stad wel gezegd: ‘Andere steden hébben een universiteit, Marburg ís een universiteit.’ Die uitspraak is niet zo vreemd, want met ongeveer 20.000 studenten en 7000 werkne-
mers is de ‘Philipps Universität’ de grootste werkgever en economische motor van Marburg. De Philipps heeft dan ook al veel belangrijke prijzen en onderscheidingen in de wacht gesleept. In 1527 kon je hier uit vier richtingen kiezen: Theologie, Rechten, Medicijnen en Filosofie. Tegenwoordig is de keus voor studenten wat ruimer en zijn er 17 faculteiten met tientallen studierichtingen. www.uni-marburg.de
220
200_VD_Hessen.indd 220
16-12-2008 17:35:16
Doen in Marburg Studenten houden van regelmatig naar de bioscoop gaan; ze hebben in Marburg keuze uit 14 zalen. In de zomermaanden kun je in de open lucht van het kasteelpark een filmpje pakken. Verder zijn er hier meer dan 100 cafés, de meeste uiteraard voor studenten, maar daardoor is het wel een gezellig stadje. Twee van de leukste studenten-hangouts zijn Café-Bar Paprica en RestaurantBistro Brasserie, waar je voor weinig geld lekker kunt eten tussen een gemengd publiek. Café-Bar Paprica Reitgasse 12, 35037 Marburg, +49 (0) 6421 340 0808, www.paprica-bar.de Restaurant-Bistro Brasserie Reitgasse 8, 35037 Marburg, +49 (0) 642 121 992
Theater in Marburg Zoals in elke studentenstad van een beetje formaat, is er ook in Marburg het hele jaar door van alles te beleven op het gebied van kunst, muziek, theater en cultuur. Theaterliefhebbers kunnen kiezen uit voorstellingen en musicals op de volgende locaties: De Stadthalle, waar veel grote en bekende producties te zien zijn. Biegenstraße 15, 35037 Marburg, +49 (0) 642 1169 510, www.stadthalle-marburg.de
Het Hessisches Landestheater, dat maar liefst vijf plaatselijke podia en openluchtvertoningen heeft. Erwin-Piscator-Haus (Stadthalle), Biegenstraße 15, 35037 Marburg, +49 (0) 642 125 608, www.hlth.de
Muzikaal Marburg
TIP
Of je nu van jazz, rock, klassiek of koormuziek houdt, van volksmuziek en folklore of van moderne tunes: het aanbod van concerten is in Marburg groot! Kijk voor de meest actuele informatie op www.marburg.de.
Theater Gegenstand, met vooral eigen producties en improvisatietheater. Rudolf-Bultmann-Straße 2, 35039 Marburg, +49 (0) 642 1686 901, www.theater-gegenstand.de
Marburger Theaterwerkstatt, dat onder de categorie modern en experimenteel valt. Afföllerwiesen 7, 35039 Marburg, +49 (0) 642 1686 760 221
200_VD_Hessen.indd 221
16-12-2008 17:35:22
Hessen
Giessen
Stadswandeling door Wetzlar
Biergarten & Bistro's 1772 een zomer in Wetzlar om praktijkervaring op te doen in de rechten. Hij woonde toen op Kornmarkt nummer 7. De fontein vormt een mooie tussenstop.
Start bij de oude stadsmuur ter hoogte van de Franziskanerstraße ❶. Beklim de trappen langs het park Avignon Anlage tot aan de Säuturm ❷, het enige restant van het middeleeuwse stadsfort, en geniet er even van het uitzicht over de Lahn-vallei.
Wandel door de smalle Engelsgasse richting de trots van Wetzlar: de nooit volledig afgebouwde Dom-kathedraal ❺. Aan de Domplatz kun je de rijen monumentale panden bewonderen. Dit is meteen een leuke spot voor een pauze, want op en om het plein zijn
Wandel de smalle Römischer Kaiser-passage
❸ door tot de Kornmarkt ❹. Hier vind je de zo typisch Duitse panden - half van hout en met mooie ornamenten. Goethe verbleef in
KI
KT MA R CH
STRAß E
BEN-
FIS
KO RN BLU ME NG
G
SILH ÖFE RS TR
UR
SE GA S
-
SB
EN
CK
HINTER
E
Aß
STR
RM
TU
E
ASS
E
LSG
AßE
SE
JÄ
D STA
Z UC KER G AS
SE AS
SE
SERSTR
E
FR AN ZIS KA
TMAUER
L LERP SCHIL
ATZ
TRAßE RS NE
ßE RA ST EN TZ HÜ
R
SS
HOFSTATT
E
S-
CK
JÄ
S GA
G RIN RNE
DE
GA
SS
SSE ENGA HEUN
N-
LL
HM RA BA RF ÜS
GA
AT T HOFST
-
T T SC FSTA HO
ROS E
LS
LL
SE
AS
G LS
GÜ
RG
BU
ABE
MÜ HLG RA
S
ARKT KORNM
GE EN
SANDGAS SE
E
SE
M A R KT
PFAF FEN
E-
GAS
EISE N
SSE
LOTT
SCHMIED-
SE GAS ENTEN
ßE
TIE
PFA FFE N GA
G BER UEN FRA LIEB SE SCHUHGAS
RA
NS
A
E SS
BRODSCHIRM
AßE
ST
E -K RL
AT Z
S TR
US HA
KA
PL
RG
R G A SS
NE
ST EIG
HN
PF AN
KR Ä M E R
GE
LA
TZ
ERRTL GÜ ASSE G
TZ LA
MP
DO
S GA
U
EBA HERT
LGASSE GÜL
EL NINS LAH
SEL
NIN
ASSE
D LE ARZA SCHW
SE AS NG SE B ER
LAHNIN SEL
SC
G
BER
LS ESE
ME
E
ST R A ß E
KE
ßE RA EST ETH GO
PP
BAUG
ÜC
n Lah
LAH
WEIßADLERG ASS E
BR
RE
E
HN
MT
Aß
LA
DO
SE AS HG RC
WETZLAR
222
200_VD_Hessen.indd 222
16-12-2008 17:35:24
volop cafés en bistro’s te vinden. Opvallend buitenbeentje is de mediterraan ingerichte bistro Bad-Company op nummer 12. Als je liever voor een typisch lokale bistro gaat is Biergarten an der Domtreppe op nummer 5 een aanrader. Loop ten zuidwesten van de Domplatz richting de Fischmarkt ❻. De oude vismarkt is nu een mooi plein met op nummer 13 het oude stadhuis, dat rond 1693 het Rijkskamergerechthof werd en waar zich tegenwoordig opnieuw het stadhuis bevindt.
TIP Vlinders in Goethe’s buik Tijdens de zomer dat Goethe in Wetzlar verbleef, werd hij verliefd op Charlotte Kestner. Het huis waar ‘Lotte’ opgegroeide is nu het museum Lottehaus. Lottestraße 8-10, 35578 Wetzlar, +49 (0) 664 1994 140
Kijk ook naar de bijzondere details en ornamenten aan de oude winkelpanden in de smalle Schwarzadlergasse ❼. In deze steeg vind je kleine antiekhandelaren, juweliers en galeries. In de Kramerstraße kun je fijn winkelen. Voor een korte tussenstop en een glas lokale wijn kun je terecht bij Weinhaus am Eisenmarkt op nummer 12. De eigenaar en zijn Nederlandse vrouw adviseren je graag over hun wijnen én over de omgeving. Sla op de Eisenmarkt ❽ de Lahnstraße in. Aan het einde van deze straat ligt tegen de restanten van de stadsmuur de Colchester Anlage ❾, een mooi park aan het water. Neem bij een bezoek tussen april en september nog even plaats bij Biergarten an de Lahn. Je kijkt er uit op de Lahn en de Alte Lahnbrucke ❿, die de stadsdelen met elkaar verbindt. www.wetzlar.de Biergarten an der Lahn Lahninsel, 35578 Wetzlar (aan het parkeerterrein), www.biergarten-lahn.de Bistro Bad-Company Domplatz 12, 35578, Wetzlar. Biergarten an der Domtreppe Domplatz 5, 35578, Wetzlar. Weinhaus am Eisenmark Kramerstraße 12, 35578, Wetzlar
Beeldig Wetzlar
Romantiek langs de Lahn-rivier Tamelijk onbekend is dat de kleinbeeldfotografie in Wetzlar is uitgevonden. Het is niet zo gek dat dat uitgerekend hier plaatsvond, want wie hier rondloopt begrijpt meteen waar de inspiratie vandaan kwam. Deze stad tegen een heuvel wordt in twee delen gesplitst door de rivier de Lahn: een fotogeniek plaatje. Als je de steile steegjes richting het park aan het water volgt, kom je in het oude stadscentrum talloze traditionele huizen tegen die door monumentenzorg worden beschermd. In het park kun je dan een van de bruggetjes oversteken naar het andere deel van de stad. 223
200_VD_Hessen.indd 223
16-12-2008 17:35:24
Hessen
Kassel
Brüder Grimm-Museum Kassel
Alles over sprookjes
Mythische verhalen
Je kent vast de sprookjes van de gebroeders Grimm wel - zoals Sneeuwwitje, Roodkapje, Doornroosje, Assepoester, Hans & Grietje... maar weet je ook wie er nou eigenlijk achter die fantastische verhalen staken? Breng een bezoek aan het Brüder Grimm-Museum in Kassel en je weet het. Je leert dan onder meer dat de broers Jakob (1785-1863) en Wilhelm (1786-1859) Grimm in Hanau geboren zijn, op het Gymnasium in Kassel zaten en Rechten hebben gestudeerd in Marburg. Hun hele volwassen leven verzamelden ze sprookjes en volksverhalen om deze later met het grote publiek te delen. Het eerste deel van hun verhalen, ‘Kinder- und Hausmärchen’ werd in 1812 gepubliceerd. Wat hen vooral beroemd maakte is de manier waarop ze hun verhalen vertelden. Opmerkelijk detail is dat de broers hun hele leven lang onafscheidelijk van elkaar zijn gebleven. Zelfs toen Wilhelm zijn vrouw Henriette huwde, bleef Jakob bij hen wonen!
Wie naar deze meest noordelijke deelregio van Hessen afreist, mag beslist het barokke Schlosspark Wilhelmshöhe in de stad Kassel niet overslaan. Klim er omhoog naar het imposante Hercules-Monument voor een fabuleus uitzicht. Geen wonder dat de gebroeders Grimm hier zoveel inspiratie vonden voor hun vele beroemde sprookjes en volksverhalen. Ook voor de meest indrukwekkende festivals van Hessen moet je in de regio Kassel zijn en net als in Midden-Hessen vind je er vooral veel groen en middeleeuwse architectuur.
Palais Bellevue, Schöne Aussicht 2,34117 Kassel, +49 (0) 561 7872 033, www.grimms.de
224
200_VD_Hessen.indd 224
16-12-2008 17:35:26
De Grimmmythe
Bad Hersfelder Festspiele
Theaterfeest in de open lucht Hessen houdt van kunst en cultuur. Dat wordt wel duidelijk als je ziet hoeveel festivals en evenementen er zijn. Een van de bekendste en meest indrukwekkende zijn de Bad Hersfelder Festspiele. Dit jaarlijks terugkerende openluchtevenement vindt plaats in juni, juli en augustus en staat al sinds 1951 symbool voor de afsluiting van het culturele seizoen. Bezoekers komen uit binnen- en buitenland om de voorstellingen in ‘Europa´s grootste Romaanse kerkruïne’, de Stiftsruïne, bij te wonen. Het uitgebreide programma met theatervoorstellingen, concerten, opera en musicals, heeft de Festspiele wereldwijd roem bezorgd. Vooral de theaterwereld is onder de indruk van de hoge kwaliteit van de voorstellingen en beroemde artiesten vinden het een eer om op het enorme houten podium te mogen staan. Klassiekers als Romeo & Julia en Hans & Grietje, maar ook moderne en traditionele Duitse stukken komen hier voorbij.
De gebroeders Grimm zouden door Europa zijn getrokken op zoek naar verhalen, die ze vervolgens aan het volk, vorsten en koningshuizen lieten horen. En juist dát verhaal blijkt uit een hele grote duim gezogen. Dat de wereldberoemde Grimm-sprookjes en -verhalen voor de broers ‘slechts’ bijzaak waren, zegt eigenlijk al genoeg. De verhalen kwamen naar hen toe en niet andersom. Beide heren waren professor aan de universiteit van Berlijn, bibliothecaris en expert in (middeleeuwse) talen, geschiedenis, folklore en alles wat met de Duitse taal en Duitsland te maken had. Ze publiceerden nog vele andere boeken over Duitse mythologie, de geschiedenis van de Duitse taal en zelfs een Duits woordenboek.
Am Markt 1, 36251 Bad Hersfeld, +49 (0) 662 1201 313, www.bad-hersfelder-festspiele.de 225
200_VD_Hessen.indd 225
16-12-2008 17:35:27
Hessen
Kassel
Schlosspark Wilhelmshöhe
Langs helden & historie Ten westen van het centrum van Kassel ligt aan de rand van het heuvelachtige Habichtswald een park van 300 hectare: Schlosspark Wilhelmshöhe. Je hebt er niet alleen geweldige uitzichten over Kassel en omgeving, je kunt er ook uren wandelen. Goed idee: bepaal vooraf of je liever heuvelopwaarts of juist -afwaarts wilt wandelen. In het laatste geval rij je een stukje verder omhoog na de eerste parkeerplaats op de heuvel en vind je achter het Riesenschloss een tweede parkeerplaats. Er rijden overigens ook bussen naar dit park. Bergafwaarts start je de wandeling bij het 63 meter hoge Riesenschloss, dat door de Kasselaren ‘Hercules’ wordt genoemd. Dit ‘kasteel van de reus’ uit het begin van de 18e eeuw staat bovenaan de heuvel en symboliseert de strijd van Hercules tegen de reuzen. De top is bekroond door een 9,2 meter hoog beeld van deze mythische held. De onderliggende wateroppervlakten en de waterval hebben een bijzonder detail: in het bovenste waterplateau is het hoofd van de reus Antaeus te zien. Van daaruit start de watercascade die onder het 226
200_VD_Hessen.indd 226
16-12-2008 17:35:28
TIP Pauze bij Zum Lichtenhainer Vlakbij het centrum van Kassel kun je op een rustige plek met groot terras fijn ontbijten en lunchen bij Zum Lichtenhainer. De kaart is onverwacht uitgebreid - want de plek oogt meer als een klein guesthouse dan als een café - en de vriendelijke bediening vertelt je graag uitgebreid over Kassel. Voor echte filmfanaten: op dit huisnummer schijnt de beroemde Duitse regisseur Murnau te hebben gewoond. Elfbuchenstraße 4, 34119 Kassel, +49 (0) 561 5297 800
achthoekige gebouw is aangelegd. De kleine, trapsgewijs neerstromende waterval is rond 1793 aangelegd en de ijzeren brug dateert uit 1826. Het complete Frans-barokke park werd eind 18e eeuw aangepast aan de toentertijd populaire Engelse romantiek. Later zijn zelfs grotten, aquaducten, een moskee en een Chinees dorp toegevoegd. Van het Chinese dorpje Mulang is alleen een kleine pagode overgebleven. In het zuidelijke deel van het park ligt de eind 18e-eeuwse Löwenburg. Dit kasteel in de vorm van een gotische ridderburcht die door de eeuwen is aangetast behoort tot een van de eerste Duitse gebouwen in deze stijl. In 1798 maakte een oud kloosterterrein plaats voor Schloss Wilhelmshöhe, tegenwoordig het Museumslandschaft Hessen Kassel. Het museum heeft een indrukwekkende verzameling Europese kunst, van onder meer Rembrandt, Jan Steen, Frans Hals, Jacob Jordaens en Lucas Cranach. Museumslandschaft Hessen Kassel Schloss Wilhelmshöhe, 34131 Kassel, +49 (0) 561 316 800, www.museum-kassel.de
Documenta Kassel is vooral bekend van de Documenta. Elke vijf jaar (de eerste was in 1955) is rondom Kassel een grote kunstmanifestatie, waar de stand van zaken in de West-Europese beeldende kunst te zien is. Paviljoens, tentoonstellingen verspreid over de stad en veel bezoekers. De eerstvolgende Documenta is in 2012. Het duurt precies 100 dagen. www.documenta.de
227
200_VD_Hessen.indd 227
16-12-2008 17:35:34