INTERNATI ONA LE DAG VOOR DE UI TBANNING VAN GEWELD TEGE N VROUWE N
25/11 > 12/01
TENTOONSTELLING
MIRABAL VEERKRACHT
INFO
Huis van de vrouw 02 240 43 50 huisvandevrouw@1030.be
www.1030.be/agenda-mdf
Met de steun van het College van burgemeester en schepenen, vertegenwoordigd door de schepen van Gelijke kansen en Gendergelijkheid
VERANTWOORDELIJKE REDACTEUR Gemeentebestuur van Schaarbeek Colignonplein - 1030 Schaarbeek www.1030.be • 1030be
VEERKRACHT
Ter gelegenheid van 25 november 2023, de Internationale Dag voor de uitbanning van geweld tegen vrouwen, lanceert het Huis van de Vrouw haar 4de kunstwedstrijd. De wedstrijd staat open voor zowel professionele als amateurkunstenaars/ aressen, met als doel het onzichtbare zichtbaar te maken en zo de gelijkheid tussen mannen en vrouwen te bevorderen. Het thema van dit jaar is Veerkracht. Want als er één onderwerp is dat een eerbetoon verdient, dan is het wel de immense veerkracht van vrouwen die het slachtoffer zijn geworden van geweld en die, door te overleven, terug te veren en opnieuw te beginnen, de ongelooflijke hulpbronnen benadrukken die ze activeren. Veerkracht is het vermogen om met tegenslag, stress en geweld om te gaan en ervan te herstellen. Veerkracht is geen gebod maar een viering van het leven nadien, want er is een leven nadien. De laureaten van de wedstrijd hebben kunstwerken gemaakt die deze veerkracht vieren en we zijn verheugd om ze met jullie te delen. De schepen van Gelijke kansen en Gendergelijkheid 3
AURÉLIE ALESSANDRONI IK LUISTER Tekst op tegels > Voorkant van het Huis
De kunstenares schrijft de innerlijke monoloog van een vrouw die aan de telefoon zou kunnen zijn. Geïnspireerd door Cocteau’s La Voix humaine en Franca Rame’s Une femme seule, horen we een vrouw die te lijden heeft gehad onder psychologische pesterijen of fysiek geweld en die door de kleine dingen in het leven de kracht vindt om veerkrachtig te zijn. Ze eindigt haar verhaal als volgt: vandaag is ze gelukkig en dat zal ze blijven. 4
AMANDE ART VEERKRACHT Sprookje/ Inkttekeningen van portretten van inspirerende vrouwen > Louis Bertrandlaan
Door haar vele creaties wil de kunstenares een bewaakster zijn van verhalen die doorgegeven moeten worden, ze wilt magische zaden verspreiden... Ze maakt gebruik van haar fantasiewereld om het verhaal van vrouwen en hun erfgoed te vertellen; haar werken stralen een dromerige zachtheid uit. Op de avond van de vernissage leest ze een verhaal voor over inspirerende vrouwen. Naar aanleiding van dit verhaal deelt ze vrouwenportretten uit aan het publiek. Een bundel met alle portretten blijft gedurende de tentoonstelling ter beschikking in de openbare ruimte. 5
YASMINA ASSBANE Installatie > Huis van de Vrouw
Genderbewust analyseert de artieste in haar dagelijkse leven of bepaalde elementen uit het materiële leven kunnen onderzocht worden. Met materieel leven bedoelt ze «wat een materiële omgeving vormt voor vrouwen, wat hen materieel wordt toegewezen, wat hen wordt overgelaten». Ze onderzoekt hoe soepel, gespannen of evenwichtig deze elementen zijn, in nauwe samenhang met hoe ze gepresenteerd zijn; ze maakt gebruik van de etalagekunst, de assemblage is vaak ongebonden, licht en demonteerbaar, soms in evenwicht. Het doet denken aan de zeer vrouwelijke notie van «dingen ordenen». 6
EVE BONNEAU UIT DE BARST KOMT HET LICHT Installatie > Louis Bertrandlaan Foto’s > Huis van de Vrouw
Het lichaam van de vrouw is een kostbare herinnering en architectuur die moeten worden hersteld. De kunstenares wil stoppen met de tragedies die de vrouwentempels hebben geteisterd te verbergen. Ze wilt ze aan het licht door de verhalen die ze dragen opnieuw op te eisen. Deze littekens getuigen van somatische trauma’s die hier getroost worden door een psycho-magische handeling: het vergulden van de littekens. Geïnspireerd door kintsugi, Japans voor ‘gouden verbinding’, een kunst van veerkracht waarbij het breken van een keramiek niet langer het einde betekent, maar een vernieuwing, het begin van een nieuwe cyclus en een continuïteit in de levensverwachting. Op de avond van de opening geeft de kunstenares een performance waarin ze voorstelt om de littekens van de vrouwen te vergulden. 7
MYRIAM CLERICUZIO IN SAMENWERKING MET BNA-BBOT EN IAN DYKMANS ROSA Fotoportret en geluidsmontage > Huis van de Vrouw
Rosa is de naam van de grootmoeder van de kunstenares (1905-2003). Tegen het einde van haar leven, 98 jaar oud, bracht ze haar verhaal over met de wens dat anderen het zouden kennen. «Het kostte me veel tijd om de ongelooflijke escalatie van misbruik die ze had overleefd te verwerken en nog meer, om te beseffen dat ik in mijn cellen de sporen draag van haar kracht van het leven voorbij het misbruik. Ik heb haar verhaal opnieuw verteld om hulde te brengen aan haar stralende blik, haar glimlach, haar vermogen om niet te vergeten, haar onontkoombare vitaliteit, haar zachte dood. Mogen onze reizen en onze familieherinneringen vruchtbaar materiaal zijn voor transmutatie en wedergeboorte.” 8
RAQUEL SANTANA DE MORAIS CONVERSAS Illustraties > Louis Bertrandlaan
Conversas is een feministische praktijk die tekeningen maakt geïnspireerd op interviews, beginnend met de vraag: ‘Kun je me vertellen over een moment van diepgaande transformatie in jezelf en je lichaam? De vraag is gericht aan alle FINTA-leden1. Conversas is ontstaan uit het verlangen om de tekenpraktijk van de artiest zelf open te stellen voor andere mensen en ontmoetingen, gemeenschappen en banden op verschillende niveaus te genereren. Het protocol: een anoniem gesprek van een paar uur. De kunstenares maakt aantekeningen en schrijft zinnen over, met bijzondere aandacht voor beelden, metaforen en zintuiglijke beschrijvingen. Ze laat tijd verstrijken, bekijkt dan de notities opnieuw en stelt een getiteld beeld samen. Dit wordt in twee exemplaren afgedrukt: een voor de tentoonstelling en een voor de persoon die verteld heeft. Als u geïnteresseerd bent om uw verhaal te vertellen, neem dan contact met mij op via het volgende adres: raqueldemorais@yahoo.com.br 1
FINTA is het acroniem voor Female, Intersex, Non-binary, Trans en Agender..
9
ESTHER DE PATOUL DE DAGEN NADIEN Batik > Huis van de Vrouw
Met dit werk hoopt de kunstenares een plaats voor herinnering te creëren. Het silhouet van een vrouw, één hand op haar hart, de andere op haar buik, ademt... Om de tekening te maken werd hete was op een stof aangebracht, die vervolgens in een bad met beige kleurstof werden ondergedompeld, die door de was worden opgeslorpt. De stof, een oud laken - iets intiems - is de textuur van rust. De nacht absorbeert zoals de stof de kleur absorbeert. Wat doorschijnt is het relikwie, het onderwerp dat zich de volgende dag aandient. De warme, vloeibare, gekleurde elementen geven vorm aan het onderwerp op het textiel. Het is een werk in wording, dat langzaam, op gefragmenteerde en creatieve wijze wordt gemaakt. 10
MYRIAM DE SPIEGELAERE SCHEUREN Tekening > Louis Bertrandlaan
Het werk baseert zich op een notitieboekje uit 2010, dat de kunstenares tijdens haar terugkeer van een bezoek aan Noord-Kivu in Congo schreef. Het notitieboekje veroordeelt de systematische verkrachting van en het geweld tegen vrouwen in het land, dat dagelijks wordt gebruikt als oorlogswapen om vrouwen en hun families te vernietigen. Verkrachting wordt gebruikt als oorlogswapen om vrouwen en families te vernietigen en de vijand te vernederen. 11
JUDITH FARAONI BEKLIMMING Tekening > Louis Bertrandlaan
Het uitgangspunt voor deze tekening is de grot. De grot van waaruit we een glimp van vrouwenogen opvangen. En waar we ons lichamen voorstellen, opgerold, stil, verborgen. Vervolgens toont het werk de beklimming van de berg, een pad dat begint bij de grot onder het water, tot de top bereikt is, dicht bij de verwarmende zon, met de blauwe lucht aan de horizon. De luchtballonnen in de verte vertegenwoordigen de hoop op vrijheid en een betere toekomst. Deze beklimming is zeker moeilijk, uitputtend en vol valkuilen, maar het is toch mogelijk dankzij de steun en solidariteit van de andere vrouwen en een soort onzichtbare band die hen allemaal verbindt. 12
LÉA LOISO WE ZULLEN NOOIT VERNIETIGD WORDEN Installatie / gegoten en gekleurd cement > Louis Bertrandlaan
Als slachtoffer van verkrachting toen ze een tiener was, leed de kunstenares meerdere jaren aan ernstige dissociatie en traumatisch geheugenverlies. Hierdoor voelde ze zich gedurende een groot deel van haar leven gefragmenteerd. Ze exposeert vijf delen van haar lichaam in gegoten en gekleurd cement, elk onafhankelijk van de andere en opgehangen aan metalen staven. De tentoonstelling van deze fragmenten geeft inhoud aan het diepe gevoel van dualiteit van de kunstenares: Aan de ene kant het onherroepelijke bestaan van het verleden, vol geweld en vernietiging, dat leidt tot vergetelheid en noodzakelijke begrafenis. En aan de andere kant het ervaren van de wonderbaarlijke kracht van de tijd. De fragmenten getuigen van het overleven van dit lichaam, de transformatie en opgraving/wedergeboorte in een nieuwe vorm. 13
MOUNIRA MEZIANE HERLEVEN Kralen op stof > Huis van de Vrouw
De kunstenares is autodidact, haar familie heeft haar ingeleid in het maken van kralen. Ze gebruikt deze techniek om te dromen en te ontsnappen. Dit werk toont een bloem die oprijst uit een verdorde tak, als een zuchtje hoop na een moeilijke beproeving. Met dit borduurwerk wil de kunstenares een stukje van haar verhaal met ons delen en ons laten zien dat herleven mogelijk is. De ontberingen die we doorstaan blijven in ons geheugen gegrift, maar met een beetje geduld, de juiste steun en de wil om te slagen, kunnen deze zware beproevingen ons sterken en ons in staat stellen onze zoektocht naar vervulling aan te gaan en te bereiken. Dit gefragmenteerde lichaam benadrukt de onbetwistbare vrouwelijke soliditeit, kracht, duurzaamheid en veerkracht die ons doet overleven, weer zichtbaar doet worden, zelfs als we gefragmenteerd zijn, en die ons elke dag opnieuw de mogelijkheid biedt om nieuwe verhalen te verzinnen. 14
ORANNE MOUNITION EERSTE HULP Collage > Louis Bertrandlaan
Eerste hulp is de eerste hulp aan mishandelde lichamen, als gevolg van het geweld waaronder ze hebben geleden. Eerste hulp is het begin van een mogelijke veerkracht. Eerst worden de lichamen gewikkeld, de pijn wordt gestild. Ze zullen het punt markeren waarop geen weg terug meer is, waar de afgrond is bereikt en dat zal leiden naar de weg van wederopbouw. Eerste hulp is een evocatie, een collage met schetsen van gefragmenteerde tekeningen van vrouwenlichamen, deels bewerkt met beeldmateriaal uit de spoedhulp. De tekeningen, die het werk van de kunstenares ondersteunen, worden toegeschreven aan de schilderes Evelyn de Morgan (1855-1919) van de prerafaëlitische beweging, die zich gedurende haar hele leven fel verzette tegen de verwachtingen die de maatschappij van vrouwen had en hun rechten hartstochtelijk verdedigde door de Suffragettebeweging te steunen. 15
SOKAR MONARCHVLINDER Live schilderen op 24 november en tijdens de preview > Louis Bertrandlaan
Het onderwerp is een vrouwenportret, geschilderd met spuitverf in de kleuren van de monarchvlinder. De kunstenares koos de monarchvlinder als symbool van veerkracht. Deze vlinder heeft een aantal bedreigingen gekend die zijn voortbestaan hebben ondermijnd, maar is erin geslaagd om zichzelf van de lijst van bedreigde diersoorten te schrappen. Dit onderwerp weerspiegelt de veerkracht van individuen die een traumatische schok hebben ondergaan en erin slagen zichzelf sociaal weer op te bouwen. 16
TIERCELINE DE ACHTERGROND Happening - straatartiest > Louis Bertrandlaan
We leven in een samenleving die is opgebouwd rond geweld. Het dringt door in elke laag van ons leven, van de eenvoudigste belediging tot de hoogste niveaus van onze instellingen en samenleving. Het is een transparant web waarin we hebben leren leven. Net als een spinnenweb hoeven we er maar overheen te wrijven om vast te komen zitten, of we nu slachtoffer, medeplichtige of geweldpleger zijn. Hoe maak je je los van deze achtergrond van geweld? Er mee omgaan, het zichtbaar maken om het niet te vergeten, om niet in de val te lopen, om het aan de kaak te stellen en om het uiteindelijk te transformeren. Dit is de reis die elke vrouw die slachtoffer is van geweld aflegt, verstrikt in haar web. 17
CATHERINE VIDELAINE HERWONNEN VRIJHEID Installatie > Huis van de Vrouw
Deze installatie maakt gebruik van een dweil om veerkracht aan te tonen. De dweil wordt ontrafeld, de draden hangen vrij, lichtjes vliegend in de wind, hij verliest zijn nuttigheid, wint aan lichtheid en wordt een symbool van vrijheid. De dweil, het gereedschap van zware dagelijkse arbeid, wordt vaak mishandeld, in een hoek in een bal achtergelaten, misbruikt. Net als bij de dweil is er vaak weinig aandacht voor huishoudelijk werk, zowel op privé- als op professioneel vlak. De dweil laat zijn sporen na op zowel het lichaam als de geest en blijft zelfs vandaag nog een bron van leed voor sommige vrouwen, vaak van allochtone afkomst, als moderne slavinnen in de huishoudelijke sector. Voor degenen die er dagelijks mee werken, wordt de slijtage van het lichaam zichtbaar, onder de vorm van aantal onzichtbare handicaps. Het lichaam draagt de sporen van het werk. 18