48 | voorjaar 2009
[inside] wonen
roen Gdesign
het lef om te kiezen
Bij groen wonen denkt men al snel aan zonnepanelen, geïsoleerd glas of de ‘kleur’ van energie. Maar heeft u wel eens aan een interieur van milieuvriendelijke, hergebruikte materialen gedacht? Frank en Roos Brink hebben al hun meubilair de deur uitgezet, een milieubewust architectenbureau ingeschakeld en hun huis ‘groen’ laten inrichten. Het resultaat is op z’n minst bijzonder te noemen! TEKST Rogier Swagerman BEELD Abe van Ancum, 2012architecten voorjaar 2009 | 49
‘Hier is duidelijk over nagedacht’ Ik sta voor de deur van een wooncomplex in Rotterdam, vlakbij het mooie Delfshaven. De woningen uit 1928 zien er aan de buitenkant nogal gewoontjes uit. Voordat ik aanbel, dwingt mijn nieuwsgierigheid me om even naar binnen te gluren. Deze drang wordt gelijk beloond met de aanblik op een opvallend, modern opbergsysteem in de woonkamer van Frank en Roos Brink en hun drie kinderen. Mijn nieuwsgierigheid staat op scherp.
CARBON FOOTPRINT Het Cilly systeem van de familie Brink heeft, zogezegd, een kleine ‘Carbon footprint’. Zo’n Carbon footprint, ofwel een CO2-voetafdruk, is een manier om de bijdrage aan de klimaatverandering te bepalen. Het is een indicator voor de uitstoot van broeikasgassen uitgedrukt in CO2-equivalenten veroorzaakt door een bepaalde activiteit of organisatie. Grofweg de helft van de ‘carbon footprint’ wordt veroorzaakt door transport.
50 | voorjaar 2009
Alles eruit Direct bij het betreden van de woonkamer van de familie Brink, word ik overweldigd door het opvallende en gedurfde interieur. Een reeks van witte, cilindervormige objecten zijn geplaatst aan één kant van de ruimte en vormen tezamen een bijzonder opbergsysteem. Dit is niet zomaar een kast, maar een totale oplossing voor de inrichting van de woon- en eetkamer. Hier is duidelijk over nagedacht. Net als de meeste woonkamers, bestond ook de inrichting van Frank en Roos uit een mengelmoes van stijlen, met een snufje Scandinavisch meubelwarenhuis en hier en daar wat bij elkaar verzamelde rommel. “De inrichting van onze woonkamer was een zooitje”, herinnert Roos zich. “Onze meubels waren een opsomming van wat we in de loop der jaren bij elkaar hadden gesprokkeld. Sommige dingen waren best mooi, maar het paste niet bij elkaar en al helemaal niet in het interieur. Zo stond er nog een kast uit de studententijd van Frank, hadden we nog een versleten stoeltje hier en een oude bank daar.” Frank vult zijn vrouw aan: “Ik denk dat zo bij veel mensen de inrichting van hun huiskamer is ontstaan. Maar voor ons, twee opgeruimde types, was de maat vol. De ruimte werd
[inside] wonen
EVEN VOORSTELLEN Frank en Roos Brink wonen in het Rotterdamse Delfshaven. Ze hebben drie kinderen tussen de 2 en 6 jaar. Ze vinden het belangrijk om hun steentje bij te dragen aan het milieu. Bij het kiezen van een nieuw interieur van hun huis, is gekozen voor wit, ruimtelijk design gemaakt van milieuvriendelijke materialen. Roos: “Door bewust te hebben gekozen voor milieuvriendelijke materialen, is voor ons het resultaat uiteindelijk nog mooier geworden.”
door die bonte verzameling van meubels veel te rommelig, terwijl wij juist houden van wit en van ruimte.” Ook Roos ergerde zich aan de rondslingerende spullen: “Natuurlijk had alles wel een vaste plek, maar hoe ik ook mijn best deed om alles op te bergen; helemaal opgeruimd werd het nooit. Of, beter gezegd: nooit láng. Ik werd daar niet blij van.”
Milieu Frank en Roos kwamen tot een rigoureuze beslissing. De meubels die nog bruikbaar en enigszins toonbaar waren, werden verplaatst naar de slaapverdieping en daarvoor in de plaats moest een op maat gemaakt opbergsysteem komen. Een totaalconcept dat stijlvol was én zo min mogelijk milieubelastend mocht zijn. Toch wel bijzonder dat het stel bewust heeft gekozen voor een milieuvriendelijke oplossing. Roos: “Het was in eerste instantie een beetje mijn punt. Ik vind het erg belangrijk dat er wordt stilgestaan bij het milieu en wil daar graag mijn steentje aan bijdragen. Door erover na te denken en milieubewust te handelen, ervaar ik het resultaat als alleen nog maar mooier.” Frank vult aan: “Omdat we bewust kozen voor een milieuvriendelijke oplossing, werden
we een bepaalde richting ingestuurd. De mogelijkheden werden afgekaderd en daardoor werd het gemakkelijker om keuzes te maken.”
Visie
Het stel besloot om een architectenbureau in te schakelen, dat hen kon helpen aan een strak designmeubel en dat zich kon vinden in hun ideeën over het milieu. Niet per toeval kwamen ze terecht bij 2012architecten. Frank: “Het gebouw van mijn werk is door 2012architecten ingericht en daar was ik heel tevreden over. De filosofie van dit bureau is het creëren van bijzondere vormgeving, waarbij zo min mogelijk schade wordt aangebracht aan het milieu. Dat paste natuurlijk wel bij ons.” Alhoewel het stel enthousiast was over de ideeën van het bureau, was de keuze voor 2012architecten niet vanzelfsprekend. Integendeel. Frank: “Ik vind het eigenlijk niet gezond om een werkrelatie in je privé-leven te halen en houd dat graag gescheiden. Maar nadat we verschillende andere ontwerpers hadden gesproken kwamen we toch uit bij 2012architecten. Hun ideeën, hun visie en de manier van communiceren bleken het ijkpunt bij het uitkiezen van een vormgever.” voorjaar 2009 | 51
‘Het grote voordeel is dat je niet meer zoveel hoeft te kiezen’ Levensloop Ondertussen is architect Césare Peeren, oprichter van 2012architecten in Rotterdam, aangeschoven. Hij is, samen met zijn collega’s Marco Zaccare en Pieter de Jong, verantwoordelijk voor het idee en de uitvoering van het opbergsysteem, dat de naam Cilly heeft gekregen. “Onze visie is om naar de milieubelasting van de hele levensloop van het materiaal te kijken”, legt Césare uit als ik hem vraag naar zijn ontwerpstijl. “Hiertoe behoren ook de fabricage, het transport en de uiteindelijke afvoer van het materiaal. Dit geeft ons een kader waarin onze creativiteit maximaal kan renderen.”
Observatie Nadat Frank en Roos besloten hadden om met het architectenbureau in zee te gaan, ging Césare met zijn team aan de slag. Het gezin had eigenlijk weinig eisen, behalve dat ze een wit en ruimtelijk meubel wensten dat zou bestaan uit milieuvriendelijke materialen. Om een product te realiseren dat naadloos zou aansluiten op hun wensen, bestudeerde de ontwerper het gedrag van de familie. Roos: “Césare is twee avonden bij ons thuis geweest. Eerst om te praten over onze ideeën en behoeften en daarna ter observatie. Een hele tijd heeft hij zich in een hoekje van de kamer stilgehouden en gekeken hoe ons gezin de ruimte gebruikte.” Alles werd genoteerd in zijn notitieblok: waar de kinderen spelen; waar er wordt gegeten en hoe de looproutes eruitzien. Frank: “Het eerste kwartier was het wel vreemd om iemand in huis te hebben die je in de gaten houdt. Maar na een tijdje doe je toch gewoon je ding.” Aan de hand van zijn bevindingen is Césare aan het ontwerpen geslagen. “Door te kiezen voor één opbergsysteem voor het gehele interieur, wordt optimaal gebruik gemaakt van de aanwezige ruimte in de woning”, legt hij uit. “Een standaard kast is per definitie te klein voor een bepaalde ruimte; je houdt altijd een stukje muur over en dat is loze ruimte. Een op maat gemaakte oplossing gaat uit van de beschikbare ruimte en past perfect.” Dat er eenheid in de ruimte moest komen door één opbergsysteem stond vast; nu moest er gezocht worden naar geschikte materialen.
Restafval Ik zie het al voor me: Césare rondscharrelend op een vuilnisbelt, met honderden meeuwen boven zijn hoofd, op zoek naar afgedankte materialen. Er verschijnt een grijns op mijn gezicht, wanneer ik me een beeld vorm van zijn zoektocht. Césare lacht om het beeld dat ik schets: “Nee hoor, dat doen we niet meer, alhoewel we zo wel een beetje zijn begonnen. Inmiddels hebben we een aantal bronnen waarvan we gebruikmaken om aan onze materialen te komen.” De ontwerper neemt een slok van zijn espresso en legt uit dat de sloop van gebouwen nogal wat spullen oplevert. “Als je maar vroeg genoeg bij het sloopproces betrokken wordt, kun je aan materialen komen die heel bruikbaar zijn.” 52 | voorjaar 2009
Een minder voor de hand liggende manier om aan materiaal te komen is het verzamelen van overtollig bedrijfsafval. Césare noemt een voorbeeld: “Neem nu de productie van rvs-keukenwerkbladen. Op de plek waar de gootsteen moet komen, wordt uit ieder werkblad een vierkant gesneden van ongeveer 40 bij 40 centimeter. Normaliter worden die stukken rvsmateriaal gewoon weggegooid, maar wij kunnen ze heel goed gebruiken. We maken er bijvoorbeeld dakpannen van.” Door de jaren heen heeft het bureau in kaart gebracht welke restmaterialen er zoal worden geproduceerd bij verschillende bedrijven en werd bekeken of er een continue stroom van materiaal is met een zekere standaardisering. Césare: “Inmiddels weten we wat er zoal te halen valt en maken daar graag gebruik van.”
Autoruit als basis Voor het interieur van de familie Brink moest glas de basis vormen, aldus Césare, en hij stelde voor om hiervoor opgestapelde voorruiten van auto’s te gebruiken. De ontwerper glundert: “Je wilt niet weten hoeveel ongebruikte autoruiten er worden weggegooid in Nederland! Het is prachtig materiaal: ijzersterk én overal verkrijgbaar. Transport is dus niet nodig en dat is weer goed voor het milieu.” Hoewel mooi en origineel, vonden Frank en Roos het gebruik van autoruiten niet handig. Meubels van autoruiten met drie jonge kinderen in huis is misschien ook wel vragen om problemen. Eén keer een kinderhoofdje in volle vaart tegen het glas en je hebt ellende. Naast de eenheid en de milieuvriendelijkheid, moest er dus ook rekening worden gehouden met de kindvriendelijkheid van het product. Terug naar de tekentafel dus. Een oplossing liet niet lang op zich wachten. Een bedrijf dat gespecialiseerd is in de aanleg van ondergrondse kabels, belde met de vraag of het architectenbureau een grote hoeveelheid kabelhaspels kon gebruiken. Dat bleek een gouden greep, want de kunststof cilinders bleken geschikt voor het bouwen van een kastsysteem. En zo kwamen Césare en zijn team tot een gewaagd concept, dat direct werd goedgekeurd door Frank en Roos.
Cilinders Het systeem dat 2012architecten heeft ontworpen, bestaat uit op en naast elkaar gemonteerde, witte cilinders met een diameter van 40 centimeter. Sommige van die cilinders zijn dichtgemaakt en hebben een opbergfunctie, andere zijn weer geheel open en geschikt om er een voorwerp in te zetten. Er zijn cilinders met een lade, er is een cilinder met een ingebouwd wijnrek en eentje die dienst doet als laadstation voor mobiele telefoons, iPod en andere draagbare gadgets. Er is nagedacht over details, maar ook over eenheid in de ruimte, want de ronde stijl is in de gehele ruimte terug te vinden. Een klok in de ronde vorm, een ronde lamp aan de wand en ook de lamp boven de eettafel is van de basisvorm gemaakt. Frank: ”Het grote voordeel van dit totaalconcept is dat je niet meer zoveel moeilijke keuzes hoeft te maken, want alle spullen zijn verweven in het ontwerp.“
[inside] wonen
Cilly systeem drie maal milieuvriendelijk: • Minder grondstoffen: Hergebruik van materialen dus geen milieubelasting voor het produceren van nieuwe materialen. • Minder verwerkingsenergie: De cilinders zijn niet bewerkt, bijvoorebeeld door ze om te smelten. Er is dus geen sprake van recycling, maar van her gebruik van afval. Dit heeft energiebesparing opgeleverd. • Minder transport: Zowel nieuwe als gerecy clede materialen moeten worden getransporteerd. Transport kost zeer veel energie en heeft veel invloed op de ‘Carbon footprint’ van een product.
voorjaar 2009 | 53
1
3
2
4
5
6
54 | voorjaar 2009
[inside] wonen
7
“Het niet hoeven kiezen, scheelt weer zo’n vermoeiende zoektocht naar bijvoorbeeld een mooie lamp”, vervolgt Frank. “De een vindt die mooi, de ander weer niet. En dan, na een lange zoektocht en een nóg langere discussie die heel ergens anders over gaat krijg je, om met Wim T. Schippers te spreken, de opmerking: ‘Leuke lamp overigens.’”
Ingebouwde speaker Mijn aandacht gaat vooral uit naar een stel cilinders met een wel heel opvallende functie: ingebouwde luidspeakers, inclusief subwoofer. Het is duidelijk dat dit de trots is van muziekliefhebber Frank. Op mijn vraag of er wel een mooi geluid uitkomt, wordt onmiddellijk een elpee uit de hoes gehaald en opgezet. De prachtige, witte platenspeler lijkt gemaakt te zijn voor het opbergsysteem en het geluid galmt uit de boxen. Ondanks protest van Roos wordt de versterker nog wat harder gezet om de subwoofer flink te laten dreunen. Césare legt uit hoe ze tot dit idee zijn gekomen: “Nadat de materiaalkeuze bekend was, hebben we gebrainstormd over welke functies de cilinders zoal zouden krijgen. Frank kwam vervolgens met het idee om er speakers in te plaatsen. Bij het bedrijf Speaker & Co vonden we een enthousiaste luidsprekerbouwer die de boxen op maat wilde maken, zodat ze konden worden ingebouwd. Bijkomstig voordeel is dat het materiaal van de cilinders zeer geschikt is als speaker, want het resoneert namelijk helemaal niet.”
Ongelijk Ondanks de enorme creativiteit van Césares team en de flexibele instelling van Frank en Roos, verliep de uitvoering van het ontwerp niet altijd soepel. De binnenkanten van de haspels bleken bijvoorbeeld niet allemaal even groot. Césare: “Het ontwerp omvatte een flink aantal cilinders met lades erin. Zo konden sommige spullen aan het zicht worden onttrokken om rust te creëren. Vervolgens bleek dat de buizen allemaal een diameter hebben van ongevéér 40 centimeter, terwijl wij juist uitgingen van een exacte afmeting. De lades die we hadden gemaakt, bleken allemaal op slechts één buis te passen. Maar ach, als je dat eenmaal weet, dan kun je er rekening meer houden.” 8
WAT IS WAT 1. Klok 2. Lamp 3. Ophangsysteem met klemmetjes 4. Speakerbox 5. Werkblad 6. Opbergruimte plankjes 7. Opbergruimte glazen 8. De elektriciteitssnoeren netjes weggewerkt in stofzuigerslangen
Stofzuigerslangen Het bijzondere opbergsysteem is opgebouwd uit twee gedeelten. Het ene gedeelte bevindt zich in het midden van de kamer en bestaat uit een eettafel en opbergvakken. Het tafelblad, dat wordt gedragen door de cilinders, is gemaakt van hard semi-doorzichtig plastic en heeft een zichtbare honingraatstructuur. Frank: “Het tafelblad is supersterk, maar zo licht dat het zelfs door een kind kan worden getild. Dat is niet alleen handig, maar ook milieubewust; het scheelt immers extra brandstofkosten bij het vervoer.” Het plastic dat gebruikt is, is een van de weinige materialen dat niet gerecycled is. Het tweede gedeelte is geplaatst tegen de muur en bestaat uit een groot aantal cilinders met verschillende functies. Daar bevinden zich twee kleine werkplekjes voor de kinderen, die hierdoor helemaal los kunnen gaan met Lego, pen en papier of klei. voorjaar 2009 | 55
‘Alles heeft een eigen plek, in ‘no time’ is alles geordend’ CILLY Hoewel het kastsysteem van 2012architecten speciaal is ontworpen voor de familie Brink, is het nu ook te koop en kan het, ook voor u, op maat worden gemaakt. Voor informatie kunt u terecht op de website http://cilly-2012.blogspot.com.
Naast de werkplekken van de kinderen is er voor de volwassenen op ‘barhoogte’ een plank gemaakt waarop de computer en de platenspeler een plek hebben gekregen. Langs de wand bevinden zich ook de klok, de lamp en de speakers. De bedrading van alle apparatuur is keurig weggewerkt in flexibele, kleinere buizen. Als ik ze beter bekijk, blijken het stofzuigslangen te zijn!
Geslaagd Frank: “Ook al vinden we de kast erg mooi, hij is redelijk dominant aanwezig. We hebben er daarom voor gekozen om het Cilly systeem aan één kant van de eet- en woonkamer te plaatsen. Zo blijft de ‘overkant’ van de ruimte heerlijk rustig en opgeruimd, omdat daar verder geen meubels staan. Dus als je er even geen zin in hebt, dan draai je je om en zie je het niet meer.” Duidelijk is dat het stel hun opbergsysteem erg mooi vindt. Maar werkt het ook naar behoren? Roos: “Ik ben heel blij met het resultaat. Alles heeft een eigen plek en binnen ‘no time’ is alles geordend.” Frank is het met zijn vrouw eens: “Je komt thuis, je bergt je laptop en mobiel op en de volgende morgen bij vertrek haal je alles weer tevoorschijn.” Ook Césare is tevreden en zichtbaar trots op zijn creatie. “Het is een heel geslaagd project en de samenwerking met Frank en Roos verliep heel soepel. Ze weten heel goed wat ze willen, maar hebben mij ook voldoende ruimte gegeven voor creativiteit. ” Haspels genoeg! Alhoewel ik er nog niet helemaal uit ben of ik hun opbergsysteem heel mooi vind, raak ik wel steeds meer onder de indruk van deze Rotterdamse woonruimte. Niet alleen vanwege de uitstraling, maar ook door de manier waarop de familie Brink heeft nagedacht over hun interieur. Roos: “Al met al was het best een intensief traject en moest ik wel even wennen aan zo’n totale oplossing. Ook is het niet goedkoop, al weet je van tevoren dat het inschakelen van een architect natuurlijk altijd meer kost dan een Scandinavisch woonwarenhuis. Maar het was het zeker waard.” Hun tevredenheid blijkt wel uit het feit dat Frank en Roos verwachten nog heel lang plezier te hebben van hun meublement. “Mochten we ooit nog eens gaan verhuizen,” zegt Roos, “dan nemen we dit systeem gewoon mee.” Dat is volgens Césare helemaal geen probleem, want ongetwijfeld kan Cilly worden aangepast aan de afmetingen van een mogelijk nieuwe woning. Lachend zegt hij: “We hebben destijds tweeduizend haspels gekregen, dus er ligt genoeg materiaal voor nog eens drie van deze woningen!” [I] 56 | voorjaar 2009