Den haag centraal 22 december 2016 by 24news

Donderdag 22 december 2016

jaargang 10 nummer 498 € 2,80

}<(l(tp$=adbcb < Kerst 2016

donderdag 22 decemb er 2016

nummer 498

2/3 5

BOUWEN OP HOOG NIVEAU 11

Peperdure penthouses zijn booming

14/15

12/13

20/21 Jeltje van Nieuwenhoven : ‘Burgemeester van Den gewonnen?’ pag 5 | Het Haag… alles uit je handen doorzettingsvermogen van snowboardster Renske laten vallen’ pag 2/3 | Miljonairsdiner Staatslo dicht bij graf van eenzam terij: ‘Hoeveel heb jij en pag 14/15 | SSOS Escamp van Beek pag 11 | De Witte laat tradities langzaa schiet armste wijk te m los pag 12/13 | Kees ’t hulp pag 17 | David Geysen: Hart ‘Toch hoop op nieuwe dingen’ pag 20/21

| Foto: Cepezed

In de kerstweek geen krant

JAAR VAN DE HAAN

Speciaal voor de feestdagen ontvangt u deze week een dubbeldikke editie van Den Haag Centraal met een uitgebreide kerstbijlage. In verband met de feestdagen verschijnt de volgende krant op donderdag 5 januari 2017. Het kantoor van DHC is gesloten van 24 december tot en met 1 januari. Bezorgklachten kunt u telefonisch doorgeven aan SP Abonneeservice 0172-476085 of mailen naar abonnee@denhaagcentraal.net. Wij wensen u prettige feestdagen en een voorspoedig 2017.

René Wagemaker

Tijd voor schitterende ijdelheid 15

Uitgever

Noordeinde verandert ingrijpend

Extra dikke kerstbijlage: Met: David Geysen (De Appel): ‘Ik heb gehuild’ Geen vrienden? Start een eetclub! Wijnfilosoof Ofran Badakshani: ‘Ik word de nieuwe premier van Afghanistan’ Haagse Hans won de Staatsloterij: ‘Een wijntje drinken? Ik wil shoppen’ Jeltje van Nieuwenhoven: ‘Mijn begrafenismuziek is Meat Loaf, dat lijkt me zo leuk’

| Foto: DHC/Nick van den Brink

ADVERTENTIE

T E Z I E N T/ M 2 6 M A A R T 2 0 1 7

HUBERT DE GIVENCHY TO AUDREY WITH LOVE

NIEU W ! Va 1.1.20 naf 1 muse 7 is het u om 10 m altijd .00 open uur .

Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

haagse plaatjes

Kerstmis in Den Haag/ Cees Draayer (1982) ‘Kerstmis in Den Haag, iedereen is blij vandaag/ Het is vrede in de stad waar ik ben geboren.’ Deze pakkende openingsregels, gezongen over een vrolijk voortdeinende melodie, bezorgen je als luisteraar direct warme kerstgevoelens. Een stemming die eigenlijk al tijdens het intro wordt gevoed door het ingetogen ‘lala-lalala’ van een dameskoortje, niet gehinderd door kitscherige kerstbellen, al kun je die er desgewenst automatisch bij denken. Mede ondersteund door weemoedige accordeonklanken zingt Cees Draayer in opperbeste stemming verder: ‘In de Boekhorststraat brandt het licht tot ‘s avonds laat/ Ik hoor de klokken van die mooie Haagse toren.’ Kerstmis in Den Haag. Dat is lekker banjeren door de gezellig verlichte Boekhorststraat, met de klingelende kerkklokken van de vertrouwde Haagse Toren als extra zintuiglijke beleving, om in modern marketingjargon te spreken. Over sneeuw wordt nog niet gezongen en toch waan je je al in een levende kerstkaart van Anton Pieck. Op de hoesfoto poseert de zanger bij een bijzonder karig opgetuigde kerstboom. Er is weinig voor nodig om je gelukkig te voelen tijdens deze gewijde dagen. Het timbre van de volkszanger en piratenartiest, die eigenlijk Draaier (met een i) heette, doet meer denken aan dat van bijvoorbeeld een Koos Alberts dan van een echte Schilderswijker.

Toch was hij een geboren Hagenaar die vanaf eind jaren zeventig zeven singles opnam, die op vier verschillende labels verschenen. Behalve bij bekende maatschappijen als CNR en A&R verscheen zijn werk ook op minder bekende la-

bels met welluidende namen als Boni en Hopla. Zijn bekendste nummer, tot tweemaal toe op single uitgebracht, is het aloude ‘Bloemen Beppie’ (‘heeft kanjers van anjers en fresia’s klein’). Een lied dat vooral bekend was in de

vertolking van de Amsterdammer Bolle Jan. Een ander plaatje, uit 1981, heette ‘De Cel’, een compositie van Hagenaar Dick Zuydwijk die vier jaar later ook garant stond voor Draaiers voetbalsingle ‘FC Den Haag Zet ‘m Op’ (‘hoog de kleuren geel en groen’). Op de achterkant van ‘De Cel’ staat ‘De Zwerver Van Den Haag’, geschreven door John Paay, de vader van Patricia. Het walsje begint ermee dat de bezongen hoofdpersoon hard moest werken voor zijn brood. Omdat dat weinig geld opleverde, moest hij wel gaan stelen, en ja, dan beland je algauw in de op kant A in geuren en kleuren bezongen cel. Het refrein schetst zijn ellendige bestaan: ‘De ouwe zwerver van Den Haag/ Diep weggedoken in zijn kraag/ Liep altijd eenzaam en gelaten door de straten/ Hij sliep in kranten op de grond/ En at van alles wat hij vond/ Door al zijn vrienden vrouw en kind was hij verlaten.’ Eat your heart out, Hazes, met je ‘Eenzame Kerst’. Het larmoyante zwerversverhaal had zich natuurlijk even zo goed in een andere stad kunnen afspelen, maar dit terzijde. Terug naar Kerstmis In Den Haag, dat slechts een B-kantje was van een voor deze rubriek minder interessant, want algemeen, lied over het dromen van een wit kerstfeest. Tekstschrijver Clemens Duynstee, niet voor niets geboren en getogen Hagenaar, stuurde Cees met zijn familie de hele stad door:

‘Met zijn allen spelen in de sneeuw in Clingendael/ Daarna een patatje, het is feest dus ik betaal/ Zwemmen in de open lucht in het warme golfslagbad/ Ja Den Haag dat is een fijne stad.’ De mogelijkheden zijn er legio: ‘’s Avonds naar de bioscoop, je hebt er hier genoeg/ Dan een pilsje pakken in een warme bruine kroeg/ Lopend door de Poten met zijn winkels en zijn sfeer/ Elke Hagenees is hier een hééér…’ Een korte overpeinzing in mineur over de dingen die voorbijgingen onderbreekt tijdelijk de kerstvreugde, maar eindigt desondanks in een onvoorwaardelijke liefdesverklaring: ‘Ook al zijn er wijken die niet meer bestaan/ Daar staan nu moderne flatgebouwen/ En (heel actueel, red.) al staat ons cluppie niet meer bovenaan/ Toch blijf ik van ’s Gravenhage houwen.’ Na een korte break volgt dan nog één keer het refrein. Cees Draaier/Draayer overleed op 19 oktober 1996, één dag na zijn 56ste verjaardag. Jimmy Tigges Jimmy Tigges (1953) is publicist en diskjockey. Hij geldt als een specialist op het gebied van sportliederen, maar heeft als geboren Hagenaar ook jarenlang onderzoek gedaan naar liedjes waarin Den Haag een rol speelt. In 2006 publiceerde hij samen met Paul Groenendijk het boek ' Het lied van Den Haag'.

ADVERTENTIE

CHARME & COMFORT

¥ 54 appartementen (77 m2 – 25O m2)

en de charme van historische architectuur. Dat is

¥ 4 penthouses (196 m2 – 266 m2) ¥ historische en moderne architectuur

ÀÄ »Ä÷üÄ çâ÷¼ÐôØ ÑãÎ °ã ÀÄ °ññ°ôüÄâÄãüÄã ÀÑÄ

¥ royale buitenruimtes en luxe afwerking

Het comfort en de luxe van nieuwbouw, het karakter

çôÀÄã çãü ÑÜÜÄÝÀ °°ã ÐÄü XÑÝÝÄâ XÑü÷ÄãñÝÄÑã$ Ñã ÐÄü ÎÄ»çþ °°ô ÀÄ 8¼üôççÑô°°À ççÑü °÷ ÎÄÐþÑ÷ Ä÷ü)

ACTUEEL |

Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

commentaar

Bouw OCC op Spuiplein jaar vertraagd Door Mieke van Dixhoorn

Spuiplan moet sieraad worden HET KERSTFEEST KAN BEGINNEN, ook voor wethouder Joris Wijsmuller. Na een bestuurlijk gezien bijzonder hectisch en hachelijk halfjaar moest hij de gemeenteraad woensdag meedelen dat de feitelijke bouw van het Cultuurcomplex (OCC) aan het Spui pas in juni begint. Dat is bijna een jaar later dan gepland. De tijd was nodig om het ontwerp aan te passen. En over de bouwsom lopen nog ‘discussies’ die moeten worden beslecht door een ‘adviesraad’. HET PROBLEEM MET HET OCC is dat college en raad zichzelf compleet klem hebben gemanoeuvreerd. Er is een contract afgesloten met bouwer Cadanz dat eigenlijk geen normale democratische controle toelaat. Toen de raad daarmee in 2014 akkoord ging, zette deze zichzelf in feite buitenspel. Alles werd en wordt verder in de beslotenheid tussen bouwer, architect en ambtelijke projectgroep – én blijkbaar de burgemeester! – besproken en afgekaart. WELSTANDSTOEZICHT BLEEK ook al nauwelijks in te passen in de procedure. Maar doordat de raad eerder uitsprak dat goedkeuring door de welstandscommissie een vereiste is, werd het heel spannend. Drie sessies waren ervoor nodig om het ontwerp acceptabel te maken. DE RAAD LEVERDE CONTROLE in, maar kreeg er wel iets voor terug: de garantie dat het gebouw niet duurder wordt dan 177 miljoen euro. Maar ook deze afspraak blijkt grote complicaties met zich mee te brengen, omdat Cadanz het complex niet voor dat geld kan bouwen. Althans, voor dat geld niet de afgesproken kwaliteit kan leveren. Het bracht een criticus tot het volgende, niet onhumoristische commentaar: ‘Eerst kregen we geëmailleerd beton, toen gepolijst beton en nu beton-beton.’ NU DE WETHOUDER MET BLOED, zweet en tranen het OCC weer op de rails heeft gekregen, is het tijd voor een politieke herbezinning. Houdt de raad compromisloos vast aan die maximale bouwsom, met voortdurende spanning met de bouwer en ongewenste bezuinigingen op de kwaliteit tot gevolg, of wordt een hoger budget bespreekbaar gemaakt? De gemeenteraad wil dit niet. Voor die houding hebben de Britten nog een mooiere uitdrukking dan wij: ‘pennywise, poundfoolish’.

Het Onderwijs en Cultuurcentrum (OCC) op het Spuiplein is een jaar later klaar dan gepland. In plaats van in de zomer van 2019 staat het gebouw er pas in 2020. Tussen de gemeente en bouwer Cadanz lopen nog enkele ‘geschillen’ over onder meer financiën die voor de start van de bouw, juni volgend jaar, uit de wereld moeten zijn. Dit maakte wethouder Joris Wijsmuller (HSP, stadsontwikkeling) woensdagmiddag bekend. Het blijft onduidelijk over hoeveel geld het gaat. Wijsmuller wilde ook niets kwijt over de inhoud van de discussies. Volgens hem gaat het om details. “Je kunt het heel spannend maken, maar dit is gewoon een normale gang van zaken.” De instellingen (Koninklijk Conservatorium, Residentie Orkest en Nederlands Dans Theater) die hun intrek zullen nemen in het gebouw geven medio januari hun definitieve oordeel over de plannen. Vorige week al gaf de welstandscommissie in derde instantie toch goedkeuring aan het ontwerp van architecten Jo Coenen en Patrick Fransen. Er zijn drie belangrijke aanpassingen gedaan. Allereerst is de gevel aan de Schedelhoekshaven gelijkgetrokken met de andere drie zijden van het gebouw. Ook zijn de entrees aan het Spuiplein en de Wijnhaven én de arcade aan de Turfmarkt verbeterd. De detaillering van de gevel is eveneens verbeterd, zo schrijft de wethouder. “De benodigde vergunningen zijn inmiddels verleend. Deze zomer kan de eerste paal de grond in.” Financiën De grote vraag is of het gebouw duurder wordt dan de afgesproken 177 miljoen euro. In de brief die hij woensdag aan de gemeenteraad stuurde, is wethouder Wijsmuller daar niet duidelijk over: ‘Tussen de gemeente en Cadanz spelen enkele discussies met betrekking tot (onder meer) financiën.’ Die

Het cultuurgebouw gezien vanaf het Spuiplein. | Artist's impression: Gemeente Den Haag/Cadanz

punten worden beslecht door de adviesraad. De bedoeling is dat dit gebeurt vóór de start van de bouw in juni 2017, zodat deze zaken de planning niet ophouden of leiden tot vertraging. Door de vertraging van de bouw moeten de culturele instellingen die het OCC gaan betrekken, worden gedwongen langer gebruik te maken van de tijdelijke locaties, waaronder het Zuiderstrandtheater. Volgens de wethouder kost dat ze geen extra geld. “Of je nu op de ene of op de andere plek huur betaalt, maakt niet uit. Er zijn geen verdere investeringen in de locaties nodig.” Er is een kans dat het OCC

in delen wordt opgeleverd, zodat bijvoorbeeld het NDT al in januari 2020 het gebouw in gebruik kan nemen. De bedoeling is dat ook de gemeente

Minder parkeren en rijden op Noordeinde De inrichting van het Noordeinde verandert in het nieuwe jaar ingrijpend. Veel parkeerplaatsen verdwijnen. De Heulstraat wordt grotendeels autovrij. Dat blijkt uit de ontwerpen die de gemeente in overleg met de ondernemers en de bewoners heeft gemaakt. Van de 66 parkeerplaatsen die er nu zijn op het Noordeinde, vervallen er 49. De stoepen worden breder. De routes voor het autoverkeer worden eenvoudiger. Doordat de Heulstraat vanaf de ingang van de parkeergarage autovrij wordt, kunnen automobilisten dus niet meer doorrijden naar Paleis Noordeinde en daar kiezen voor de Paleisstraat of het Noordeinde (tot de Oranjestraat). In plaats daarvan kan in de nabije toekomst alleen nog vanaf de Zeestraat/Scheveningseveer het

Noordeinde worden ingereden en dan tot aan het paleis. De route loopt verder via de Paleisstraat. De drie betrokken wethouders – Revis (VVD), Klein (CDA) en De Bruijn (D66) – zijn ingenomen met de plannen. “We maken van de straat een mooi verblijfsgebied voor voetgangers met veel ruimte voor ﬁetsers,” aldus Revis in een toelichting. Een van de doelen is ook de beide delen van het Noordeinde beter met elkaar te verbinden. Wilhelmina Het deel van het plein voor het paleis waar het Wilhelminamonument staat, gaat voorlopig niet op de schop. De gemeente wil hier een ‘vergroening’ doorvoeren en stelde eerder voor

WIE WEET NOG wat de tramtunnel heeft gekost, of het stadhuis? Bijna niemand. Geld speelt begrijpelijkerwijs een grote rol bij de besluitvorming over projecten, maar later hoor je er niemand meer over. Dan telt namelijk vooral of iets mooi en duurzaam is geworden en goed functioneert. Dit is geen pleidooi voor geldsmijterij, wel voor besturen tegen de waan van de dag in. Want het Spuicomplex moet een sieraad voor de stad worden. HERMAN ROSENBERG

‘De eerste paal kan deze zomer de grond in’

de veranderingen ‘budgettair neutraal’ kan opvangen. In de jaarrekening van 2016 wordt hierover meer duidelijk, ook loopt er al een onderzoek naar het toekomstige gebruik van het Zuiderstrandtheater en de grond waar het op staat. Dit kan nog ﬁnanciële gevolgen hebben voor de grondexploitatie in Scheveningen-Haven. “We hebben een spannende tijd achter de rug, de welstand was heel kritisch,” zei de wethouder. “Maar dit is een belangrijk gebouw. De belofte moet worden waargemaakt. De verbeteringen aan het ontwerp zie ik als enorme winst. Kwaliteit gaat boven tijd.”

om van het monument alleen het beeld te laten staan. Dat plan leidde in deze krant tot felle negatieve reacties van onder meer Die Haghe en de Vrienden van Den Haag. B en W schrijven nu dat er meerdere ‘concepten’ worden

uitgewerkt en dat hierover een breder overleg noodzakelijk is, onder meer met het Koninklijk Huis, de erfgenamen van de ontwerpers van het monument (Van Pallandt/Van Embden) en de rijksbouwmeester.

ADVERTENTIE

Exclusieve brilmode

Hoogstraat 37 2513 AP Den Haag www.hofstede-optiek.nl

Het Noordeinde. | Foto: DHC/Nick van den Brink

Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

stadsmens

Boek over geschiedenis microfoon, van Albert Einstein tot Fidel Castro De beste microfoon ter wereld is een ‘ouwetje’. Het type U 47 dateert van na de Tweede Wereldoorlog. Er wordt nog steeds zang mee opgenomen, maar dan uitsluitend in de allerduurste studio’s. “Deze microfoon is ontworpen door de Duitser Neumann en is algemeen geaccepteerd als de beste ooit gemaakt,” vertelt Marco van der Hoeven. “Hij wordt gebruikt in Abbey Road in Londen en in Nederland in de Wisseloord Studio’s. Het is de ultieme microfoon waarachter de Beatles hebben gestaan. Frank Sinatra weigerde iets anders te gebruiken.” De historie van de microfoon bevat veel wetenswaardigheden, blijkt uit het verhaal van Marco van der Hoeven. De geluidstechnicus/ muzikant verzamelt sinds 1992 microfoons en heeft inmiddels een boek over de geschiedenis ervan geschreven. Ruim zeshonderd microfoons heeft hij in zijn collectie. Onlangs werd hij genomineerd voor de Dutch Collectors Award. “Nee, niet gewonnen,” klinkt het toch monter. “De prijs is gegaan naar iemand die aardewerk uit de twintigste eeuw verzamelt.” Hij was trouwens niet vergeefs in de Utrechtse Jaarbeurs. Behalve voor de nominatie moest hij daar ook zijn voor de presentatie van een cd met punkmuziek uit de periode 1978 tot 1983. In die tijd was hij zelf actief in de punkwereld. Marco van der Hoeven speelde basgitaar in bands als Mollesters en BVD en was zanger bij Hollands Glorie. Hij begon zijn loopbaan bij de Haagsche Comedie als aspirantinspeciënt, was daarna toneelmeester en in de jaren 1989 tot 1999 hoofd techniek bij Paard van Troje, het Volksbuurtmuseum en het Theater aan het Spui. Eerder maakte Van der Hoeven tournees met onder anderen Candy Dulfer en

zien op de pagina daartegenover de Amerikaanse communistenjager Joseph McCarthy in actie. “Ik ben op een gegeven moment invalshoeken gaan zoeken voor het boek, zoals welke bekende persoon zit er achter de microfoon. Je ziet bijvoorbeeld Marilyn Monroe die indertijd president Kennedy ‘Happy Birthday’ toezong. Sommige van de microfoons zijn nog steeds in gebruik. Die in het Britse parlement is van 1964. In het boek staat Tony Blair erachter, nu is dat de huidige premier May.” Zijn verzameling bevat ook de microfoon uit Paard van Troje die indertijd is gebruikt door Bono en Mick Jagger.

Marco van der Hoeven: ‘Met microfoons uit het verleden behaal je nog steeds uitstekende resultaten.’ | Foto: Eveline van Egdom

Fay Lovski en verzorgde het geluid tijdens zeventien aﬂeveringen van het North Sea Jazz Festival. In 1999 zette hij de techniek op voor de theaterproductie ‘Piaf de Musical’. Tot drie jaar geleden werkte hij in het Muziektheater aan het IJ in Amsterdam. Marco: “Daar ben ik wegbe-

zuinigd. Het was moeilijk om aan de slag te komen, tussen de bedrijven door ben ik aan het boek begonnen.” ‘Witnesses of Words’, luidt de titel van het 136 pagina’s tellende werk. Daarin zijn ruim 400 soorten microfoons, alle afkomstig uit zijn collectie, beschreven. Ze zijn gebruikt

door vele beroemdheden: van Albert Einstein tot de onlangs overleden Fidel Castro. Marco van der Hoeven heeft ze ook mooi geplaatst in de geschiedenis, die de vorige eeuw bestrijkt. Zo zien we op een pagina de Chinese communistenleider Mao Tse Tung het volk toespreken en

Van der Hoeven toont in zijn (foto) boek niet alleen professionele microfoons. “Het is een dwarsdoorsnede. In de jaren vijftig/zestig had je microfoons bij bandrecorders en daarna bij cassetterecorders. En in de jaren dertig waren ze bestemd voor thuisvermaak. Je kon de microfoon aansluiten op de radio, waardoor ook jij een stem op de radio werd.” Hij benadrukt dat ‘Witnesses of Words’ geen boek voor techneuten is. “Het gaat om de vorm en de geschiedenis die eraan vastzitten. Bovendien bewijs ik dat je met microfoons die in het verleden zijn gemaakt, nog steeds uitstekende resultaten kunt behalen. En dát in een tijd dat spullen snel worden afgedankt. Het is geen hergebruik, ik noem het blijvend gebruik. Dat fascineert me.” Joke Korving Marco C. van der Hoeven: ‘Witnesses of Words. How 20th Century Microphones Made History’. Uitgeverij: Red Tape Productions. ISBN 9789082415605. Prijs: € 27,95. Meer informatie: www.witnessesofwords.com

ADVERTENTIE

Jan Vermolen & Zn. gebakkramen | Spuiplein

ACTUEEL |

Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

Steeds meer dure ﬂats in aanbouw

Penthouse in het complex Hoog Oostduin, het voormalige Shell-kantoor, met uitzicht op de binnenstad. | Artist’s impression: Cepezed

Villa-appartementen, penthouses, maisonnettes. Het kan niet op in Den Haag, lijkt het wel. Maar worden er niet te veel dure huizen gebouwd? Door Herman Rosenberg

Hoog torent het gebouw boven Oostduin en Arendsdorp uit. Ooit hoorde de strakke kantoorkolos bij het Shell-imperium rond de Oostduinlaan in het Benoordenhout, maar dat is al lang geleden. Hoogbouw en laagbouw worden verbouwd tot appartementencomplex. Zo’n 230 woningen komen er, waaronder zeven peperdure penthouses. Kleinschaliger kan ook. Aan de Carnegielaan wordt een oude villa, ooit in gebruik bij de vakbond CNV, opgedeeld in negen kolossale appartementen. Prijzen: vanaf 1,7 miljoen euro. En op vele andere plekken worden kantoren verbouwd tot appartementen of verrijzen nieuwe complexen, van Scheveningen-Haven tot Kijkduin, van het Beatrixkwartier tot het Stadhoudersplantsoen. Maar is het niet te veel van het goede? Kan de markt dit aan? Makelaar Wim Korff de Gidts, voorzitter van de NVM Haaglanden, verwacht van wel. “In relatief korte tijd is er een enorme schaarste ontstaan op de huizenmarkt, zowel in de bestaande bouw als in de nieuwbouw. Het aanbod neemt af omdat er veel en sneller wordt verkocht. Zeker ook in de categorie van de duurdere appartementen. In Den Haag, dat altijd een aantrekkelijke woonstad is geweest, is daar een markt voor.” ‘Grote kans’ Ook Robert Jan Mansholt van het vastgoedcommunicatiebureau MASC ziet vooral positieve ontwikkelingen. “De transformatie van onverhuurbare kantoren in woningen is een grote kans voor de stad. Die wordt er leefbaarder door. En die ap-

partementen zijn ook gewoon nodig. Vooral in de betere wijken, want daar is de spoeling dun geworden.” De ‘dure-appartementenhausse’ doet denken aan de jaren dertig. Toen verrees er in de stad het ene na het andere ‘woonhotel’. De Willemsparkﬂat, Catsheuvel, Nirwana – allemaal ﬂatgebouwen met destijds eigen voorzieningen zoals een restaurant en een wasserij. Toen was er een markt van onder meer terugkerende Indischgasten – een soort expats – en, net als nu, oudere stellen die van grote huizen met lastig personeel af wilden. De tijden zijn uiteraard veranderd, maar Korff de Gidts ziet overeenkomsten. “Er zijn steeds meer jonge senioren die hun herenhuis verkopen en dan kiezen voor het gemak van een appartement. Maar dat moet dan wel ruim zijn. En onderschat ook de expatmarkt niet. Die is belangrijk in Den Haag.” Mansholt bevestigt dat. “De expatmarkt is zeer actief. En ook de doorstroming van senioren die grotere huizen achterlaten speelt een grote rol.” Nog niet eens zo heel lang geleden zag het er allemaal heel anders uit. Korff de Gidts: “In 2012, 2013 waren appartementen boven de drieënhalf of vier ton heel moeilijk te verkopen. Nu gaan ze als warme broodjes. En de prijzen stijgen. Dat komt uiteraard door het economisch herstel en door de lage rente. Hier zit wel een grens aan. Op een gegeven moment komt de betaalbaarheid zodanig onder druk te staan, dat de prijzen stabiliseren.” Mansholt ziet voorlopig nog ruimte. Hij is betrokken bij projecten die helemaal ‘aan de bovenkant van het spectrum’ zitten. Het gaat om de verbouwing van kapitale villa’s aan de Carnegielaan, de Sophialaan en de Parkweg in het Van Stolkpark. “De vraag is er. Het is nu de tijd voor dit soort projecten. Op sommige andere plekken is er tegenstand van om-

wonenden. Ik vraag mij af waarom. Anders staan die panden maar te verkrotten. Ja natuurlijk wordt er door ontwikkelaars goed aan verdiend. Maar ik vind: als je risico neemt door te investeren, mag je ook verdienen.” Niet te ver Maar ‘de markt’ mag niet te ver gaan, vindt Gerwin van Vulpen, lid van de gemeenteraad voor de Haagse Stadspartij. “De procedures zijn er

niet voor niets. Omwonenden hebben ook een stem in het kapittel. Dat er nu veel kantoren worden omgebouwd tot woningen, vind ik overigens een goede ontwikkeling. De leegstand moet worden aangepakt. Het is in de vrije sector overigens wel altijd hollen of stilstaan. Als de economie weer even tegenzit, gebeurt er opeens niets meer.” Over de bovenkant van de woningmarkt maakt Van Vulpen zich verder

geen zorgen. “Maar over de onderkant dus wel. Daar is een dramatische situatie aan het ontstaan. De behoefte aan goedkope huurwoningen tot maximaal 600 euro per maand is groot en neemt toe. 28.000 huishoudens moeten rondkomen van de bijstand; 60.000 mensen in onze stad hebben een minimuminkomen. Ook dat is Den Haag. Dat probleem moeten we samen met de corporaties oplossen.”

| Foto: DHC/Nick van den Brink

Extra beveiliging kerstmarkt Voorhout Naar aanleiding van de aanslag op een kerstmarkt in Berlijn maandag waarbij zeker twaalf mensen omkwamen, zijn bij de Royal Christmas Fair op het Lange Voorhout extra veiligheidsmaatregelen genomen. Dit gebeurde dinsdagochtend na overleg tussen de organi-

satie, de gemeente en de politie. Er staan meer grote bloembakken met kerstbomen en zandzakken die de weg naar de kerstmarkt voor voertuigen moeten versperren. Ook zijn er meer agenten en beveiligers aanwezig op de markt.

ADVERTENTIE

Hoogstraat 7 & 13, Den Haag

Profiteer van onze opruiming. Kom naar de winkels of shop in de webshop. www.klijsenschoenmode.nl

Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

terugblik

fotoâ&#x20AC;&#x2122;s uit het haags gemeentearchief

Hongaarse vluchtelingen aan de Leyweg In september 1953 kwam in de SovjetUnie Nikita Chroesjtsjov (1894-1971) aan de macht. Hij veroordeelde op het partijcongres in februari 1956 de terreur van zijn voorganger Jozef Stalin en beloofde aan de bevolking meer vrijheden. In Hongarije leidde dit tot de roep om hervorming. Op 24 oktober 1956 kwam dit land in het brandpunt van de aandacht van de wereld te staan, toen betogers die dag het parlement binnenvielen en de regering dwongen af te treden. Het negen meter hoge standbeeld van Stalin in de Hongaarse hoofdstad werd met snijbranders bewerkt en daarna omvergehaald. De Hongaarse partijvoorzitter en de premier vluchtten naar de Sovjet-Unie. Imre Nagy (1896-1958), die enkele jaren daarvoor uit de Communistische Partij was gezet, vormde een nieuwe regering. Op 31 oktober 1956 kondigde Hongarije aan uit het Warschaupact te stappen en een dag later spraken de Hongaren over vrije verkiezingen. Het Kremlin besloot daarop in te grijpen en zond het Rode Leger naar Hongarije. Op zaterdag 3 november 1956 waren alle strategische punten in en om Boedapest in Russische handen. De opstand werd hardhandig neergeslagen. Duizenden Hongaren kwamen om het leven. Na vier dagen was het verzet gebroken. In de weken nadien vluchtten meer dan 200.000 Honga-

ren naar Oostenrijk. Nadat Hongarije weer onder de invloedssfeer van de Sovjet-Unie was gekomen, volgden er arrestaties. Meer dan 13.000 mensen die betrokken zouden zijn geweest bij de opstand, werden gearresteerd. Imre Nagy en honderden andere gearresteerde Hongaren vonden de dood voor een executiepeloton. De anticommunistische kardinaal JĂłzsef Mindszenty zocht asiel in de Amerikaanse ambassade, waar hij tot 1971 zou blijven. In veel westerse steden waren protesten. In Den Haag sneuvelde op 4 november een ruit van de Russische ambassade aan de Andries Bickerweg 2. Al snel bleek dat de Haagse studente Hermine Menalda de steen door de ruit had gegooid. Een groep jongeren stond gedurende korte tijd aan de overzijde van de ambassade met een spandoek voorzien van de tekst: â&#x20AC;&#x2DC;Condoleantie Hongarije hier. Felicitaties Sovjet Ambassade daarâ&#x20AC;&#x2122;. Op de walkant tegenover de ambassade verscheen met grote kalkletters de tekst: â&#x20AC;&#x2DC;vuile rot â&#x20AC;&#x201C; sluipmoordenaarsâ&#x20AC;&#x2122;. Andere demonstranten beplakten met affiches het gebouw van het Hongaarse gezantschap aan de Oranjelaan 8 en schilderden op het pand protestleuzen. â&#x20AC;&#x2122;s Avonds waren er opnieuw demonstraties bij de Russische ambassade. Op de Prinsegracht was de sfeer dreigender. Voor het gebouw van de communistische krant De Waarheid stonden â&#x20AC;&#x2122;s avonds

Op 17 december 1956 vonden Hongaarse vluchtelinggezinnen huisvesting in nieuwe flatwoningen aan de Leyweg 1414, 1422 en 1424. De flats zijn in 1996 gesloopt. | Foto: Stokvis

Russische ambassade, het Hongaarse legatiegebouw en het pand van De Waarheid kwamen onder zware politiebewaking te staan. Er werd niet alleen gedemonstreerd, ook op andere wijzen uitten Nederlanders hun betrokkenheid bij het Hongaarse volk. Minister-president Willem Drees sprak de woorden: â&#x20AC;&#x2DC;Evenzeer als in de tijd van het verzet tegen de Nazi-heerschappij, is offerbereidheid geboden in de worsteling om vrijheid, recht en eerbiediging der menselijke persoonlijkheid.â&#x20AC;&#x2122; De regering besloot 2000 vluchtelingen op te nemen. Een aantal dat later tot 3000 zou worden verhoogd. Het nationaal ComitĂŠ Hulpverlening Hongaarse Volk coĂśrdineerde de steunacties voor de Hongaarse vluchtelingen. In Den

Inwoners van Den Haag gaven een bijzonder kerstcadeau honderden demonstranten. Ook daar sneuvelden ramen. Sommige demonstranten gingen op de vuist met agenten. De volgende dag was het opnieuw onrustig in de stad en vonden op de Prinsegracht en aan de Brouwersgracht zware vechtpartijen plaats. Waarnemend burgemeester C. van den Oever besloot op 6 november een samenscholingsverbod uit te vaardigen. De

Haag was deze taak toebedeeld aan het comitĂŠ Opvang Haagse vluchtelingen. Op 15 november arriveerden de eerste 676 vluchtelingen in Nederland. Ze werden in eerste instantie opgevangen in de Jaarbeurshallen in Utrecht. Bijzondere aandacht was er voor de vele alleenreizende minderjarige vluchtelingen. Voor hulp aan de vluchtelingen werd geld ingezameld. Op het Haagse stadhuis gingen collectebussen rond. Scholieren collecteerden overal in de stad. Vluchtelingen vonden in Den Haag onderdak bij particulieren en in pensions. Ongeveer zestig Hongaarse jongeren kregen in december 1956 een tijdelijk onderkomen in het Internationaal Jeugdhotel aan de Leuvensestraat 85 in Scheveningen. De heer Schmall heette de vluchtelingen namens de gemeente hartelijk welkom. Hij sprak de hoop uit dat zij Den Haag net zo zouden gaan liefhebben als hun eigen stad. Ook beloofde hij snel een kerstboom in het Jeugdhotel te plaatsen. Het gemeentebestuur had al op 13 november besloten tien nieuwbouwďŹ&#x201A;ats aan de Leyweg te reserveren voor gevluchte Hongaarse gezinnen. Kort voor de kerst, op 17 december, kregen drie gezinnen de sleutels voor hun nieuwe ďŹ&#x201A;at aan de Leyweg. Inwoners van Den Haag gaven een bijzonder kerstcadeau. Via het Interparochiaal Sociaal-Charitatief Centrum schonken zij het geld voor de inrichting van de woningen van de vluchtelingen. Corien Glaudemans www.denhaag.nl/haagsgemeentearchief

ADVERTENTIE

ECOWASH NIEUWJAARSACTIE NORMAAL â&#x201A;Ź 99,50 NU â&#x201A;Ź 49,50 (ACTIE *(/',G 9AN JANUARI T/M JANUARI

Milieuvriendelijke autoreiniging met stoom Ook in 2017 staat het Ondernemersportaal voor u klaar met gratis advies!

WHULHXU DOOHHQ LQ LJHQ LQ rH stoom

DO vanaf

â&#x201A;Ź35 ,

uw per so showro nenauto in o binnen m conditie en buit en,

norma

al â&#x201A;Ź99,50

(tegen

DE VOORDELEN:

kerstac t

inleveri

ng van

â&#x201A;Ź49,50

deze b

0DDU WRW OLWHU ZaWHU SHU ZDVEHXUW JHPLGGHOGH ZDVVWUDaW OLWHU

*HHQ FKHPLFDOLsQ QRGLJ, HQ XZ DXWR EOLMIW ODQJHU VFKRRQ

* ECOWASH NIEUWJAARSACTIE ÂŠ Gemeente Den Haag/Piet Gispen

Ondernemersportaal Antwoord op ondernemersvragen denhaag.nl/ondernemen

Â&#x2021; Â&#x2021; Â&#x2021; Â&#x2021; Â&#x2021; Â&#x2021;

%XLWHQNDQW VWHDPHQ 9HOJHQ UHLQLJHQ %XLWHQNDQW GURJHQ 'HXUSRVWHQ GURJHQ 'DVKERDUG UHLQLJHQ %LQQHQNDQW VWHDPcOHDQ

Â&#x2021; /XFKWNDQDOHQ GRRUEOD]HQ HQ UHLQLJHQ Â&#x2021; 6WRHOHQ UHLQLJHQ Â&#x2021; TaSLMW UHLQLJHQ Â&#x2021; KRIIHUUXLPWH UHLQLJHQ Â&#x2021; (FR WD[ EHVFKHUPODaJ

VAN â&#x201A;Ź99,50 VOOR â&#x201A;Ź49,00

U kunt met en zonder afspraak bij ons terecht! (rHVHrvHrHQ LV JHZHQVW

SonoystrDDW Â&#x2021; 9/ 'HQ +DDJ Â&#x2021; FRQWDFW#HFRZDVK QHGHUODQG QO Â&#x2021; ZZZ HFRZDVK QHGHUODQG QO

on)

ACTUEEL |

Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

Rechter zet ADO Den Haag-eigenaar Wang op zijspoor

‘Maar hiermee zijn de centjes nog niet binnen’ De Ondernemingskamer heeft de macht van Hui Wang bij ADO Den Haag flink ingeperkt. De weg naar financieel gezond is nog lang, maar als het dispuut tussen eigenaar en club een voetbalwedstrijd was, staat ADO wel met 1-0 voor. Door Kim Andriessen

De waakhond Als dorpen en steden verloederen, kan je twee dingen doen. Of je gaat thuis achter een enorm alarmsysteem olienoten zitten pellen of je neemt een hond en je zegt dat hij een marechaussee is. Wij namen alarm. Totdat mijn vrouw de onaangenaam luie gewoonte kreeg om in te kopen via internet. Ik wees haar op de risico’s, maar ze was hardleers. Sindsdien hebben we ook een hond en die is inmiddels uitgegroeid tot een geluidsattractie in een wijk waar een goed gebit nog een wonder is. De meeste buren krijgen voor de derde keer tandjes. Mijn hond is getraind op stemmen en hoort ze op een kilometer afstand al aankomen. Zodra hij zijn prooi uitgeput heeft afgetikt, krijgt hij van mij een pootje. Hij is een terriër. In het kader van de beteugeling van Koning Voetbal heeft hij vijf jaar lang aan de ketting gelegen, nou, mocht u in dit leven vergeten zijn waaraan dankbaarheid valt af te lezen, dan moet u eens onaangekondigd bij me langskomen. Bovendien verstaat mijn hond alleen Hollands. Herman Finkers kwam op een dag een paar tekstjes halen en werd al na tien seconden waterpologewijs via het kruis tot overgave gedwongen. Dat is ook de reden waarom wethouder Rabin Baldewsingh die taal er bij iedere genaturaliseerde Hagenees zo snel mogelijk ingepompt wil zien. Al eerder gezegd: die Rabin is een verstandige man. Hadden we er daar maar meer van. Zelfs als een nieuweling ten overstaan van hem bij het aﬂeggen van de eed per ongeluk ‘zo waarlijk helpe mij God allemachtig’ zegt, moet zijn examen over. Rabin neemt geen risico. Mijn vrouw wel. De hond niet. U moet maar eens bij ons aanbellen. Laatst bij de viering van Halloween dacht Lex Schoenmaker de terriër te kunnen trotseren door verkleed als Frau Merkel ‘Ich schaffe es’ te roepen en toen heeft hij op de stoep met zijn hoofd onder zijn lichaam luidkeels genade moeten afsmeken, terwijl ik zag dat zijn water al gebroken was. Leuk beest. Nog leuker is wanneer iemand iets tegen hem zegt in een taal die Jeroen Pauw per ongeluk nadeed toen hij vorige week in gesprek was met die homo’s hatende boekenschrijver wiens naam me ontschoten is, maar John van Zweden had bonje met hem. Als die Nederturk zou aanbellen en hij sprak die taal die Pauw nadeed, vrat mijn hond hem op. Ook Wang. Wang vooral. Dat rechtvaardigt de vraag of honden etnisch proﬁleren. Ik vrees van wel. In het geval van mijn terriër ga ik vrijuit, want ik heb hem niet opgevoed. Bovendien: bij Wang is dat toch zo erg niet? Wel heb ik te doen met die arme internetpakketbezorgers. Daar heb ik nog geen oplossing voor. Jan D. Swart

De uitspraak van de Ondernemingskamer, onderdeel van het Amsterdamse gerechtshof, brengt ADO Den Haag in rustiger vaarwater. De rechter schorste de Chinese clubeigenaar Hui Wang maandag als voorzitter van de raad van commissarissen (RvC) en nam hem ook tijdelijk het beheer over zijn aandelen af. Wang is bij ADO voorlopig op een zijspoor beland. Hij blijft weliswaar lid van de RvC, maar het voorzitterschap moet hij tijdelijk afstaan aan advocaat Ben Knüppe, onder andere curator in het faillissement van DSB Bank. Ook deed Knüppe onderzoek naar de ﬁnanciële problemen bij FC Twente. Hij noemt de klus bij ADO Den Haag ‘een uitdaging’. De Ondernemingskamer benoemde met advocaat Job van der Have nóg een onafhankelijke partij. Hij neemt tij-

Keert de rust terug in het Kyocera Stadion? | Foto: DHC/Nick van den Brink

delijk de aandelen van Wang in beheer. “Hier hoopten wij op,” zegt

Kazarian (16) schaakt voor ‘Serious Request’ Schaakster Anna Maja Kazarian draagt haar steentje bij aan de ‘Serious Request’-actie. De 16-jarige Haagse, Europees kampioen in haar leeftijdsgroep, speelt vrijdag 23 december van 10.00 tot 12.30 uur simultaanpartijen op haar school, het Segbroek College aan de Klaverstraat 7. Ze speelt op twintig borden en iedereen kan hier tegen betaling van vijf euro aan meedoen. Wie remise speelt of zelfs wint van Kazarian, verdient een lootje voor een loterij. De 3 FM-dj’s halen in het Glazen Huis in Breda geld op voor kinderen die lijden aan longontsteking.

| Foto: Den Haag Topsport

Joey Gardien, woordvoerder van ADO Den Haag, opgetogen. “Dit brengt rust in de tent.” Bij de hoorzitting (vorige week donderdag) noch de uitspraak (afgelopen maandag) was Wang zelf aanwezig. De advocaat van Wangs bedrijf United Vansen (UVS) wil niet reageren op de rechterlijke uitspraak. De Ondernemingskamer stelt ook een onderzoek in naar de vraag of United Vansen wanbeleid voert sinds het de scepter zwaait in het Kyocera Stadion (27 januari 2015). Zolang het onderzoek loopt moet Wang vanaf de zijlijn toekijken. En dat kan lang duren, legt juridisch deskundige en ADO-kenner Harro Knijff uit. “Er zijn veel personen bij betrokken, deze moeten allemaal gehoord worden. Zo’n onderzoek neemt één, misschien twee jaar in beslag. Praktisch komt het nooit zover. Ergens lost dit op. Volgend jaar is er óf een oplossing voor ADO óf – en dat is natuurlijk een horrorscenario – is de club failliet.” Opsteker ADO en Wang zitten in een giga-impasse over geld. De club kreeg al een boete van de KNVB en moet vrezen voor zijn proﬂicentie als er geen oplossing komt. Volgens ADO is de pe-

nibele situatie ontstaan, doordat UVS zijn betalingsverplichtingen niet nakomt en wanbeleid voert. Hui Wang zegt dat ADO juist afspraken negeert. Hij wil meer Chinese spelers bij ADO stallen om deze met winst door te verkopen, maar de club zou dit dwarsbomen. Op 28 december treffen beide partijen elkaar weer in de rechtbank. Dan eist ADO in een kort geding de betaling van ongeveer 2,4 miljoen euro. De uitspraak van de Ondernemingskamer is alvast een opsteker. “Maar ADO is er nog niet,” waarschuwt Knijff. “De Ondernemingskamer heeft gezegd dat Wang zich niet aan de betalingsverplichting hield. Redelijkerwijs kun je verwachten dat het kort geding volgende week daarom ook in ADO’s voordeel uitvalt. Maar dan zijn de centjes nog niet binnen. Wang is zijn invloed kwijt en zal gepikeerd zijn. Binnen de Chinese cultuur geldt zo’n uitspraak als een publieke vernedering. Komt hij dan nog met geld over de brug? Die kans lijkt mij klein. Als partijen dan niet tot elkaar komen, is een uitwinning van de aandelen van UVS de enige weg. Dat kost weer tijd en bovendien is het nog maar de vraag wat de aandelen dan opleveren.”

ADVERTENTIE

Eenvoudigere belastingregels zijn niet altijd gunstig

et de jaarwisseling voor de deur is het de moeite waard om vooruit te blikken op wat de Belastingdienst voor het bedrijfsleven in petto heeft. Neem de gebruikelijkloonregeling. In het kader hiervan wordt u geacht een loon te ontvangen dat gebruikelijk is voor het niveau en de duur van uw arbeid. Bent u DGA (directeur/grootaandeelhouder)? Dan gaat de fiscus uit van een belastbaar jaarloon van minimaal 44.000 euro. Ook al maakt u, om welke reden dan ook, weinig winst en komt u niet aan dat bedrag, er valt niet aan te tornen. Alleen na goedkeuring door de Belastinginspecteur is het mogelijk het te verlagen. Het goede nieuws is dat dit vanaf 2017 wettelijk wordt geregeld. Althans, alleen voor innovatieve start-ups. Zij mogen de eerste drie jaar na de oprichting van hun onderneming uitgaan van het wettelijk minimumloon; dat bedraagt ongeveer 20.000 euro. Dat scheelt nogal. Ook de pensioenregeling ondergaat een vereenvoudiging. De mogelijkheid voor DGA’s om in eigen beheer zo’n voorziening op te bouwen, verdwijnt. Tegelijkertijd kunnen de opgebouwde pensioenrechten in één keer mét een fikse belastingkorting worden afgekocht. Het is simpel en geeft zekerheid.

Maar moet u nu al voor veel geld iets afkopen dat misschien pas over vele jaren speelt? Op uw 67ste kan uw leven heel anders zijn dan nu. Bovendien, wie garandeert dat het belastingregime in de toekomst niet in uw nadeel wordt bijgesteld? Al met al kan het zelfs plezieriger zijn om de boel níét af

te kopen en dat geld voor iets anders te gebruiken. Veel hangt af van de omvang van het al opgebouwde pensioen. Dit bepaalt de hoogte van die afkoopsom. Is deze laag, dan is de regeling beslist niet onaantrekkelijk. Maar praten we over een substantieel vermogen, dan zou ik zeggen: bezint eer ge begint. Realiseert u zich trouwens dat ook de fiscale bijtelling voor het privégebruik van een zakelijke auto verandert? Voor elektrische auto’s blijft het vanaf 1 januari vier procent, maar voor alle andere auto’s (ook de hybride) geldt voortaan een tarief van 22 procent. Voor de auto’s die vóór 2017 zijn of worden gekocht, blijven de huidige regelingen van kracht. Moet u dus nog snel even naar de dealer? Ook dit hangt ervan af. De percentuele versimpeling valt namelijk samen met een fasegewijze verlaging van de bpm tot 14,7 procent in 2020. Stel dat u voor een hogere bijtelling komt te staan, dan wordt dat wellicht gecompenseerd door dat bpm-voordeel. Het is daarom ook in dit geval zaak om de regels goed te (laten) bestuderen. Pas dan weet u écht waar u aan toe bent. Wil Flikweert, Partner van Ernst & Young Accountants Den Haag

Junge Sterne +3 jaar gratis reparatie & onderhoud.

Junge Sterne! Tot 20% korting op de nieuwwaarde en 3 jaar gratis reparatie en onderhoud. Dit mag u niet laten lopen! Wij hebben een ruime voorraad jong gebruikte Mercedes-Benz modellen waar wij een bijzondere actie op hebben lopen. Namelijk de actie: Junge Sterne!

Dit is wat wij noemen een topdeal! Beter vindt u niet! Benieuwd of er een Mercedes-Benz voor u tussen zit? Wees er wel snel bij, want de voorraad Junge Sterne gaat hard en OP=OP!

De Junge Sterne zijn maximaal 6 maanden oud en hebben extreem weinig kilometers gereden. Deze kunnen wij u nu zeer voordelig aanbieden met tot wel 20% korting (voordeel oplopend tot wel € 14.000,-) op de nieuwwaarde! Daarnaast krijgt u ook nog 3 jaar gratis reparatie en onderhoud.

Kijk snel voor meer informatie op www.mbdb.nl/jungesterne of kom langs in één van onze vestigingen in Alphen a/d Rijn, Den Haag, Leiden of Naaldwijk.

B 180

A 180 Van € 38.808,- voor Uw voordeel € 7.358,-

€ 31.450,-

Van € 36.364,- voor Uw voordeel € 8.514,-

C 180 Estate

€ 27.850,-

Van € 62.892,- voor Uw voordeel € 12.042,-

C 350 e Estate Lease Edition

CLA 180 Shooting Brake

E 220 D

Van € 56.550,- voor Uw voordeel € 10.100,-

Van € 46.337,- voor Uw voordeel € 10.487,-

Van € 65.312,- voor Uw voordeel € 9.462,-

€ 46.450,-

€ 35.850,-

€ 50.850,-

€ 55.850,-

*Dit zijn z.g.a.n. Mercedes-Benz voertuigen die maximaal 6 maanden oud zijn met extreem weinig kilometers. Actie loopt zolang de voorraad strekt of t/m 31 december 2016. 3 jaar gratis reparatie en onderhoud is op basis van 15.000 km per jaar. Druk- en zetfouten voorbehouden. Vraag naar de voorwaarden. Prijzen zijn incl. btw/bpm en rijklaarmaakkosten.

Mercedes-Benz Alphen a/d Rijn De Schans 25 2405 XX Alphen a/d Rijn tel. 0172 - 47 51 55.

Mercedes-Benz Den Haag Donau 42 2491 BA Den Haag tel. 070 - 3 400 300.

Mercedes-Benz Leiden Vondellaan 45 2332 AA Leiden tel. 071 - 576 93 03.

Mercedes-Benz Naaldwijk Klompenmakerstraat 50 2672 GA Naaldwijk tel. 0174 - 526 770.

www.mbdb.nl, info@mbdb.nl

ACTUEEL |

Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

Lijn 3 voorlopig niet naar Kijkduin

‘Op termijn is een snellere ov-verbinding echt wenselijk’ In 2012 is de mogelijkheid al onderzocht, en hoewel het college van B en W toen besloot dat het doortrekken of aftakken van lijn 3 naar Kijkduin geen optie is, blijft de discussie levend. Door Kim Andriessen

In Kijkduin gaat veel veranderen: er komen appartementen bij, Het Atlantic Hotel wordt uitgebreid en het winkelcentrum wordt vernieuwd en verplaatst. Wat wél ongemoeid blijft, is de bereikbaarheid met het openbaar vervoer. De buslijnen 23, 24 en 26 arriveren op en vertrekken van het Deltaplein, en dat blijft zo. Het doortrekken of aftakken van tramlijn 3 naar Kijkduin komt niet voor in de plannen. “Met de huidige drie buslijnen kan het Deltaplein prima worden bediend,” verklaart wethouder Tom de Bruijn (D66, vervoer). Lijn 3 rijdt nu vanuit Zoetermeer, via het Centraal Station en de binnenstad naar Loosduinen. Bij halte Heliotrooplaan slaat de tram linksaf de woonwijken van het westelijke stadsdeel in. De wens vanuit de stad voor een tram naar Kijkduin is er één van de lange adem. In 2012 stelde Richard de Mos, fractievoorzitter van Groep de Mos/OPDH, al vragen aan het college, op het Haags OVforum is het een ‘trending topic’ en nu de herinrichting van het Deltaplein vorm begint te krijgen, dringt de vraag zich weer op. De Bruijn is helder: “Het eindpunt van lijn 3 ligt midden in een dichtbewoond deel van Loosduinen.

De vervoersvraag is hier zeer hoog. Bovendien strekt deze vraag zich over 365 dagen per jaar uit. De vervoersvraag naar Kijkduin is een stuk lager, deze piekt alleen op heel drukke stranddagen. De gemiddelde vervoersvraag van Kijkduin rechtvaardigt dus geen tramverbinding. Kijkduin wordt bediend door drie buslijnen met directe verbindingen met het centrum en de stations Centraal en Hollands Spoor. Dit past bij de ov-vraag naar Kijkduin.” Aftakken De Haagse afdeling van reizigersvereniging Rover vindt dat een tramlijn naar Kijkduin op termijn wel bespreekbaar moet worden. “Nu zijn bus 23, 24 en 26 inderdaad voldoende,” erkent voorzitter Arnold van der Heijden. “Maar als Kijkduin zich verder ontwikkelt, is een snellere ov-verbinding wenselijk. Je bereikt dan met het aftakken van lijn 3 meer dan met bus 24, dan is het al snel meer dan een halfuur van de binnenstad naar het Deltaplein.” Toch zitten er ook veel haken en ogen aan een aftakking naar Kijkduin, benadruktVan der Heijden. “Kijk, lijn 3 is zonder twijfel een van de drukste lijnen van de stad. Ik zit zelf veel in deze tram, op ieder moment van de dag en tot aan de eindhalte is het druk. Bedenk wel dat een aftakking consequenties heeft voor de bereikbaarheid van Loosduinen. Eigenlijk vind ik dat de frequentie van lijn 3 sowieso onder de loep genomen moet worden. De tienminutendienstregeling van nu is te weinig. Er moeten echt meer trams bij.”

Bij de halte Heliotrooplaan buigt lijn 3 van de kust af naar Loosduinen. | Foto: DHC

Richard de Mos wil de tramverbinding nog niet loslaten. “Sterker nog: de slechte ov-verbinding is een van de belangrijkste redenen dat wij tegen het nieuwe bestemmingsplan van Kijkduin hebben gestemd. Een tramverbinding wordt ook een van onze speerpunten voor de verkiezingen van 2018. Het is heel belangrijk dat het OV in Kijkduin op orde komt. Bij de Heliotrooplaan moet

een wissel komen zodat lijn 3 zowel naar Loosduinen als naar het Deltaplein kan rijden. Het argument dat er niet het hele jaar behoefte is aan een tram, is natuurlijk onzin. Volgens mij willen ze van Kijkduin een vierseizoenenbadplaats maken en volgens mij zijn dat 366 dagen. Bovendien gaan er mensen wonen. Er komen geen kartonnen dozen, maar appartementen.”

Moderne raadzaal ‘nog even wennen’ Door Mieke van Dixhoorn

Het debat kwam lastig op gang tijdens de eerste vergadering in de nieuwe, verbouwde raadzaal in het Haagse stadhuis. Steeds liep het geluid een paar seconden achter op de spreker. Even worstelen met wie wanneer drukt. “Ho, ja daar is het rode lampje.” Bovendien moet een spreker die het woord wil voeren achter het spreekgestoelte niet zijn of haar kaartje vergeten. Dat is nodig voor het ‘inloggen’, zodat de zaal weet wie er aan het woord is. Het leidde tot wat hilariteit, heen-en-weergeren, irritaties en de conclusie: ‘Het is nog even wennen.’ De vergaderzaal is verbouwd om een aantal redenen: het moest veiliger, dus kwam er een vluchttrap aan de achterzijde van de zaal en blijven insprekers nu aan de kant van de publieke tribune; het moest meteen ook moderner, dus bestelde de gemeente digitale stemkastjes, een nieuwe geluidsinstallatie en twee grote scher-

De nieuwe raadzaal gezien vanaf de publieke tribune. | Foto: Gemeente Den Haag/Arnaud Roelofsz

men. En de kern: in plaats van in een cirkel zitten de raadsleden nu in een Lagerhuis-opstelling. Tegenover elkaar, in twee rijen – ‘ik mis mijn buurman!’ Het belangrijkste voordeel zou moeten zijn dat toeschouwers iedereen in het gezicht kunnen kijken in plaats van in de rug. Meteen ook weer veiliger. Totale kosten van het project: ruim 1,2 miljoen euro. In het kerstreces zijn wel nog wat verbeteringen nodig. ‘Slecht te verstaan,’ mopperde de pers. De raadsleden zitten nu ook achter een hoog schot. Zonde, vond iemand uit het publiek: ‘Heb je je zo mooi aangekleed, ziet niemand het.’ Reden is dat achter de hoge tafels nog een scherm komt waar de raadsleden hun overgebleven spreektijd kunnen zien en ook de moties waarop zij stemmen kunnen lezen. Die schermen zijn verlaat en komen pas in maart. Ondanks de kinderziektes is presidiumvoorzitter Rachid Guernaoui erg trots: “Alle andere gemeentes komen straks bij ons kijken hoe het moet.”

ADVERTENTIE

Kom een kijkje nemen in onze vernieuwde keuken showroom! LOUIS COUPERUS DAAGT UIT!

Zoetermeer | Wattstraat 12 -14 Den Haag | Theresiastraat 168 - 178 wimvanderham.nl

Zo ik iets ben, ben ik een dichter...

Doet u mee aan onze poëzie-estafette? Schrijft u weleens gedichten? Zo ja, dan bent u van harte uitgenodigd om uw gedicht(en) te komen voordragen. Op zondag 29 januari 2017, tijdens de Nationale Poëzieweek, bent u welkom in het Louis Couperus Museum.

Wij organiseren dan een gedichten-estafette in het kader van onze nieuwe tentoonstelling: Schilderen met woorden. Een nieuwe kijk op de poëzie van Couperus. Laat u inspireren door Louis Couperus, zijn werk of Den Haag.

In verband met de programmering van de poëzie-estafette ontvangen wij graag uw aanmelding van maximaal twee gedichten voor 15 januari a.s. via info@louiscouperusmuseum.nl

C O N S T R U C T I O N T O B E G I N I N J A N UA RY 2 0 1 7

5 0 % A L R E A DY S O L D

9 S P A C I O WS L U X U R0 A P A T M E N T S

VA RY I N G I N S I Z E F R O M 2 0 5 M 2 T O N O L E S S T H A N 4 0 0 M 2 O F L I V I N G S PA C E O F F E R I N G A N O U T S TA N D I N G L E V E L O F C O M F O RT - P R I VAT E PA R K I N G V I E W S D I R E C T LY OV E R T H E L A R G E , L E A F Y G A R D E N O F T H E P E A C E PA L A C E V I E W I N G S AVA I L A B L E O N S AT U R DAY S , C A L L 0 6 5 1 5 9 2 2 4 1 F O R A N A P P O I N T M E N T P R I C E S F RO M â&#x201A;¬ 1 , 6 9 5 , 0 0 0

CARNEGIETHEHAGUE.NL

ACTUEEL |

Plaats

Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

Elke week bespreekt Marcel Verreck heden en verleden van een bijzondere Haagse plek.

Den Haag Op 24 december ben ik jarig, zo is het nou eenmaal. Ik ben alhier met een keizersnee geboren en – zo wil het verhaal – de gynaecoloog moest op wintersport. Precies een week later kwam mijn goede vriendin B. ter wereld. Op oudejaarsdag. Wij hebben een lopend dispuut over wie van ons de zieligste verjaardag heeft. (Ik natuurlijk!) Mijn vader trof het trouwens ook niet. Geboren op 6 december kreeg hij op pakjesavond een cadeautje met de toevoeging: ‘Dat is dan gelijk voor je verjaardag, Pietje.’ Mijn vriendin B. woont alweer enige jaren in Haarlem en net zoals ik viert ze haar verjaardag ijzerenheinig op die onmogelijke dag. Het lukt me haast ieder jaar om die te bezoeken. Soms met de trein, dan moet je oppassen dat je de laatste rond een uur of half acht niet mist. Meestal ga ik met de auto, altijd weer een spectaculaire tocht door de tijdelijk bezette gebieden. Lichtﬂitsen, harde knallen, rotjes werpende rotjochies, voor een goede vriendin heb je wat over. En de ontvangst is van zichzelf al zo warm. Ook dit jaar zal ik de tocht ondernemen en ik verheug me nu al op de terugreis. Als ik de eeuwenoude stad achter me heb gelaten, wachten de donkere polders van Zuid-Holland. Ooit heb ik de snelweg verlaten om die duisternis ten volle te ervaren. Het is een fascinerend schouwspel. Eenzame boerenhoeven, opgesierd met overdadige kerstverlichting, pinkelen in de nacht. Aan de einder dondert en bliksemt het ongeduldig. De Randstad staat op ontploffen. De vraag is hoe je dit vuurwerk duidt. Als een evidente metafoor van een verwarde, door consumptie en agressie verscheurde, in brand staande planeet? Of als een feestelijk teken van menselijke levendigheid en hoop in een duisternis die op termijn door heldere positieve krachten zal worden onttakeld? Zijn wij omringd door de zwarte somberheid van het verlies, het gemis, de wanhoop en de onverschilligheid? Of hebben wij dat donker juist nodig om het licht ten volle te kunnen ervaren? Ik heb mijzelf regelmatig verbaasd als optimist. Hoeveel wolken er ook over mijn bestaan trekken, ik blijf hardnekkig het licht zien. Dat wens ik u ook toe, evenals het allerbeste bij elke stap in de tijd die u zet. Met die glimlachende gedachte zal ik op oudejaarsavond terugrijden op weg naar mijn plaats in het geheel, Den Haag. Marcel Verreck Dit is de laatste column in de serie ‘Plaats’; in het nieuwe jaar schrijft Marcel Verreck een sportcolumn.

Van Klingeren terug op de Binckhorst

‘Als een IKEA-bouwpakket’ Door Mieke van Dixhoorn

Het Van Klingeren Paviljoen, de voormalige jeugdherberg Ockenburgh, krijgt een tweede leven op de kop van de Binckhorsthaven, vlak bij Mama Kelly, de Caballerofabriek en – aan de andere kant – het oude KPN-hoofdkantoor. Frank van Klingeren ontwierp behalve de jeugdherberg onder meer de beroemde Meerpaal in Dronten (1967) en ‘t Karregat in Eindhoven (1973). Volgens hem was de ideale maatschappij te vinden op een camping: zo veel mogelijk gemeenschappelijke ruimtes. De eens grootste jeugdherberg van Europa werd in 2010 gedemonteerd in plaats van gesloopt, mede dankzij architecten Leon Thier en Gerrit van Es. Sindsdien ligt deze opgeslagen in een loods in Pijnacker. Thier: “We moeten het weer in elkaar gaan schroeven als een soort IKEA-bouwpakket.” Op de nieuwe locatie willen de architecten en ontwikkelaar Stebru ook het gedachtegoed van Van Klingeren nieuw leven inblazen. Iets waar verantwoordelijk wethouder Boudewijn Revis (VVD, stadsontwikkeling kerngebieden) helemaal achter staat:

In het Van Klingerengebouw aan de Melkwegstraat komen 146 woningen, horeca en ruimte voor start-ups. | Artist’s impression: Stebru

“Er is veel behoefte aan bedrijfsverzamelruimtes als de Caballerofabriek en Binck36. Duurzame en sociale concepten worden nu veel meer gewaardeerd dan vóór de crisis.” In het paviljoen komen een restaurant, een lofthotel en – bovenop – een rooftopbar. Achter de oude jeugdherberg zien de architecten een enorme, hoge hal voor zich waar start-ups zich kunnen vestigen. Zodra zij klaar zijn om uit te breiden, bouwen ze er een verdieping bij. “Het gebouw moet ﬂexibel zijn,” vertelt Thier. Onder in de woontorens komen zaken als

een ﬁtness en een wasserette, en ook de parkeergarage is ﬂexibel. “Door een hoger plafond kan de garage op den duur ook anders gebruikt worden. Boven op de bedrijvenhal komen twee woontorens van 50 en 70 meter hoog met 146 woningen, waarvan de helft sociale huur wordt.” De gemeente begint in 2017 met het opknappen van de buitenruimte in het gebied. Als alles goed gaat, kunnen de eerste bewoners en bedrijven in 2020 hun intrek nemen in het nieuwe gebouw.

Meer vroegen voorschoolse educatie Er komt vanaf 2018 meer geld beschikbaar voor vroegen voorschoolse educatie in Haagse achterstandswijken. Het rijk geeft gemeenten dan meer ﬁnanciële middelen voor peuterspeelzalen en kinderopvang. Wethouder Van Engelshoven (D66, onderwijs) investeert dit geld in de Schilderswijk, Transvaal, Stationsbuurt, Groente- en Fruitmarkt, Laak, Rustenburg-Oostbroek, Moerwijk, Morgenstond en Bouwlust/ Vrederust. In deze gebieden zijn de onderwijsachterstanden het grootst. “De kansengelijkheid van kinderen verbeteren, dat is de inzet. Wie de basisschool met een achterstand begint, blijft achterlopen. Daarom moeten we alles op alles zetten om gelijke startkansen voor kinderen te realiseren.” Het verschil tussen een peuterspeelzaal (voor kinderen vanaf twee jaar) en kinderopvang is heel klein. Daarom wordt vanaf 2018 alleen nog maar over kinderopvang gesproken.

Revalidatiecentra willen fuseren Het Haagse Sophia Revalidatie en het Rijnlands Revalidatie Centrum in Leiden willen fuseren. Hiermee beogen de

Sophia Revalidatie aan de Vrederustlaan. | Foto: DHC/Nick van den Brink

besturen van beide centra de specialistische revalidatiezorg in de regio te versterken en de kwaliteit van de zorg te verbeteren. Een bundeling van krachten levert, zo stellen de centra, een meerwaarde op voor patiënten, partners én medewerkers. Sophia Revalidatie en het Rijnlands Revalidatie Centrum werken al jaren samen, bijvoorbeeld bij de opleiding van revalidatieartsen, bij wetenschappelijk onderzoek en door kennisuitwisseling. Met een fusie kunnen verdere plannen worden uitgevoerd. Zoals de e-health toepassingen waarmee de patiënt de revalidatie thuis kan afmaken. Instructievideo’s en onlinecontact besparen zorgkosten en hiermee kunnen meer patiënten tegelijk worden geholpen. De twee revalidatiecentra vormen samen met het Leids Universitair Medisch Centrum, de Hogeschool Leiden en de Haagse Hogeschool een academische kern die zich richt op toegepast wetenschappelijk onderzoek. De fusieplannen worden voorgelegd aan de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en de Autoriteit Consument en Markt (ACM). Dit traject duurt enkele maanden.

De nieuwe treinen (rechts) staan bij de Binckhorst. | Foto: DHC/Nick van den Brink

NS test nieuwe intercity Den Haag-Eindhoven De Nederlandse Spoorwegen (NS) zijn deze week begonnen met het testen van de nieuwe intercity tussen Den Haag en Eindhoven. De komende drie weken rijdt ieder halfuur een testtrein. Tussen Rotterdam en Breda maakt de intercity gebruik van het traject van de hogesnelheidslijn (HSL). Tijdens de testritten kunnen nog geen passagiers mee met de trein. Vanaf 23 januari 2017 zijn de deuren open voor reizigers. De trein rijdt dan nog maar tot Breda, waar doorgaande reizigers naar Tilburg en Eindhoven tijdelijk moeten overstappen. Vanaf medio april rijdt de nieuwe intercity het volledige traject tussen Den Haag en Eindhoven. De tijdswinst ten opzichte van de vorige dienstregeling tussen beide steden is dan ruim tien minuten.

ADVERTORIAL

Nederlandse handelsgeest biedt wereldwijd kansen Handelen zit Nederlanders in het bloed. Dat zien wij ook bij ondernemers die klant bij ons zijn. Maar liefst 40 procent van hen heeft de ambitie om internationaal zaken te doen. En waarom ook niet? Waarom zou je niet onderzoeken of er nog meer kansen zijn? Zo startte Rabobank zelf ook jaren geleden met internationaal zakendoen. Als Nederlandse bank zijn we toen onze grenzen gaan verleggen naar andere delen van de wereld, vooral op het gebied van food en agri. Het oer-Hollandse ‘‘koopmannen’’-gedrag, zeg maar. Die handelsgeest heeft ervoor gezorgd dat de Rabobankgroep actief is in 120 landen. In Europa, maar ook in Australië, China, Brazilië, Argentinië, Singapore en Indonesië. Wereldwijd werken er meer dan tienduizend Rabobankmedewerkers in het buitenland, die zich stuk voor stuk inzetten om Nederlandse bedrijven met internationale ambities te faciliteren. Teleperformance is sinds kort één van deze klanten. Deze onderneming in ‘‘uitbesteed klantencontact’’, vroeger ook wel ‘‘callcenter’’ genoemd, heeft meer dan vierduizend medewerkers, vier vestigingen in Nederland en één in Suriname. Tot voor kort bankierden ze bij een andere bank, maar als je groeit moet je soms ook je grenzen op financieel gebied verkennen. Daarom hebben wij dit jaar, geheel in hun eigen stijl, een ‘‘cold call’’ gedaan naar de Financieel Directeur van

Teleperformance. We vroegen hem of we eens mochten kijken of we hun financiële stromen tegen lagere kosten konden realiseren. En dat bleek het geval. Als onderneming ga je bij het wisselen van een bank natuurlijk niet over één nacht ijs. Het is niet iets wat iemand in zijn eentje regelt en bovendien moeten er nogal wat knoppen worden omgezet. Er moet dus wel iets substantieels tegenover staan. Bij Teleperformance was dit heel duidelijk het geval. Nadat we een voorstel hadden neergelegd in Zoetermeer, zijn we met een team afgereisd naar Parijs, waar we de besluitvormer persoonlijk de hand hebben geschud. Dat persoonlijke karakter gaf de doorslag. Sinds enkele weken is Rabobank nu huisbankier van

Teleperformance. Naast een hogere winst heeft deze marktleider nu ook meer gemak, omdat we een aantal financiële processen voor hen versimpelden. In het totale traject konden we hen maximaal ondersteunen. En daar zijn ze gelukkig heel blij mee. Niet alleen gevestigde ondernemingen die reeds internationaal zakendoen, kunnen wij helpen. Ook de ondernemers die internationaal gezien alleen nog in de verkennende fase zitten. In twintig verschillende landen hebben wij onze zogenoemde Dutch Desks, waar Nederlandssprekende accountmanagers werken die de weg weten in het betreffende land. Ze zijn bijvoorbeeld thuis in de infrastructuur, kennen de weg naar benodigde vergunningen en hebben een heel netwerk aan ondernemers en specialisten waaraan ze je kunnen koppelen. Onmisbaar als je wilt gaan exporteren of importeren. Dus waarom zou je de sprong niet wagen? De handelsspirit zit al in je roots en wij helpen je maximaal verder met onze kennis en ons netwerk. Een ondernemend nieuwjaar toegewenst, met nieuwe kansen, hier én over de grens! Jaap Wielaart Directievoorzitter Rabobank Regio Den Haag Gelooft in vakmanschap en ondernemerschap. jaap.wielaart@rabobank.nl

WOONT U BEGIN 2017 OP DEZE TOPLOCATIE IN DE HAAGSE BINNENSTAD? Vorstelijk wonen in een stijlvol appartement in de prachtige monumentale Stadsvilla of Oranjerie op een toplocatie in de luwte van de Haagse binnenstad. Dat is wonen in Sophia Villa Apartments. Aan de Sophialaan in het Willemspark zijn vijf exclusieve appartementen gerealiseerd in de monumentale witgepleisterde Stadsvilla. In de tuin achter de villa ligt de Oranjerie met zes luxueuze nieuwbouwappartementen. Uw auto parkeert u in de private parking onder de Oranjerie die het unieke project samen met de prachtig aangelegde tuin compleet maakt. De appartementen worden dit jaar nog opgeleverd. Informeer naar de beschikbaarheid van de laatste appartementen. Prijzen vanaf â&#x201A;Ź1.295.000,-.

SOPHIA-THEHAGUE.NL Frisia Makelaars 070-342 01 12 wonen@frisiamakelaars.nl

Nelisse Makelaarsgroep 070-350 14 00 info@nelisse.nl

Citylight | Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

HET ANDERE NIEUWS OVER DE STAD

VUURFEEST | KOFFIETAFELBOEK | TUINTRENDS | EN MEER....

Benoordenhout houdt nu al van Le Quartier

‘Het is overweldigend’

| Foto’s: Casper van Dort

Door Annerieke Simeone

‘De helft van de buurt is jonger dan vijfendertig jaar. Je kunt qua restaurant dus beter een allemansvriend zijn’

igenaren Marcel de Kroes en Margreet van Drenth vonden het niet echt nodig om de opening van Le Quartier, hun nieuwe Franse brasserie aan het Van Hoytemastraat, wereldkundig te maken. Geen borrel vooraf, laat staan een feestje. Hooguit wat tekst en foto’s op Facebook. Het maakt allemaal niks uit, na een paar dagen draaien weet het Benoordenhout de plek massaal te vinden. “Dit weekend zitten we al vol, het is overweldigend,” vertelt Van Drenth. Vreemd is die hoge opkomst nou ook weer niet. In deze gegoede buurt waar bewoners vaak van een dubbel modaal inkomen of meer genieten, valt weinig te beleven in de avonduren. Je kunt terecht bij La Luna of Lof der Zotheid, maar dan houdt het wel zo’n beetje op. Kortom, ze waren wel toe aan een eigentijds buurtrestaurant. Zodra je binnenstapt, waan je je even in Parijs. Ontwerpersduo Pubblik & Vos nam de zaak onder handen en combineerde klassiek met een moderne noot. Typische bistroelementen vallen als eerste op, zoals de witte metrotegels, Thonetstoelen, bollampen en marmeren tafelbladen. Maar anders dan de veelal zwart-witte tegels die je in de Franse hoofdstad aantreft, heeft deze vloer eigenwijze schuine strepen gekregen. De banken zijn op maat gemaakt, ook naar Frans voorbeeld, hier met een frisse, bladgroene kleur die ook is doorgevoerd in de menukaart. Achterin, bij de leestafel, hebben de vormgevers prachtige wandkasten gemaakt, waar het personeel, gekleed in zwart-wit gestreepte shirtjes, de voorraad in opbergt. Merkenbouwer Dat Le Quartier er gekomen is, is grotendeels te danken aan Van Drenth. Deze lange, slanke dame met blonde krullen en priemende, blauwe ogen volgde als student de middelbare hotelschool, om zich vervolgens te ontwikkelen als merkenbouwer. Dat deed ze jarenlang voor grote bedrijven als ANWB, BMW en KoppertCress. Haar liefde voor eten bleef. “Ik ben een echte foodie en houd de trends nauwlettend in de gaten.” De stap om terug te gaan in de horeca was dus niet zo groot, ze moest alleen nog de juiste zakenpart-

ner vinden. Die diende zich onverwachts aan. Margreet van Drenth, die al een tijdje nadacht over dat leegstaande pand aan het Van Hoytemastraat, lunchte op een middag met vrienden bij restaurant BIT aan het Buitenhof. Daar kwam ze in gesprek met mede-eigenaar Marcel de Kroes, een vriend van haar vrienden. “Ik zou daar wel een restaurant in willen beginnen,” zei ze tegen hem. De Kroes, zelf bewoner van het Benoordenhout, vond het een goed idee. De volgende dag belde hij haar op. “Oké, we gaan het doen.” Bistronomie Na een grondige doelgroepanalyse kwam Van Drenth erachter dat de gemiddelde leeftijd in het Benoordenhout niet zo hoog ligt als de meeste mensen denken. “De helft van de buurt is jonger dan vijfendertig jaar. Je kunt qua restaurant dus beter een allemansvriend zijn. Bij Le Quartier ga je niet uit eten maar een hapje eten.” De term bistronomie valt. “Helemaal booming in Parijs.” Klassieke Franse gerechten, van hoge kwaliteit en betaalbaar. En licht. Rick Reedijk (exThe Fish Club, Kijkduin), de man die de gerechten onder zijn hoede heeft, zal daar dus rekening mee moeten houden. Een quiche werd door de blonde eigenaresse afgekeurd. “Dat wil je toch niet als vrouw, zo’n deeglap.” Er kwam dus een groentetaartje van dun briquedeeg met daarbovenop een torentje van groentelaagjes. Ook geen tierelantijntjes bij de omelet. Die eet je bij Le Quartier ‘naturel’. Van Drenth: “Een goede omelet heeft namelijk niks extra’s nodig.” Het vlees laat ze (Van Drenth is vegetarisch) liever over aan Reedijk en De Kroes. Die laatste is de jongste telg uit de bekende slagerfamilie en bestierde jarenlang De Resident aan de Denneweg. Hij koos voor een vergeten stuk vlees: gebakken kalfslever met spek, ui, appel en eigen jus. “Toen ik tien jaar geleden kalfslever bij De Resident serveerde, werd het per week zo’n vijfendertig keer verkocht. Bij BIT was dat het dubbele: zeventig borden per week. Nu heb ik het weer op de kaart gezet, want je eet het verder nergens, en blijkbaar hebben gasten wel zin in dit klasseproduct.” Le Quartier, Van Hoytemastraat 43, dagelijks geopend van 09.00 tot 23.00 uur. Meer informatie: www.le-quartier.nl

Citylight | Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

BonFire Beach Fest grootste van Nederland

et BonFire Beach Fest, volgend jaar tussen de Scheveningse haven en het Zwarte Pad, wordt het grootste strandevenement van Nederland. Tijdens dit festival – naar verwachting rond eind april/begin mei en met 200.000 euro subsidie van de gemeente – worden op diversie locaties aan de kust culturele, muzikale, culinaire en sportieve activiteiten georganiseerd. Bezoekers kunnen theatrale vuuracts, vuurspuwers, glow-in-the-dark, lichten vuurwerkshows, tangodansers en een nachtelijke fakkeltocht over het strand verwachten. Het BonFire Beach Fest moet als feestelijke aftrap van het strandseizoen fungeren. Wethouder Karsten Klein (CDA, stedelijke economie) vertelt: “Vele miljoenen mensen komen jaarlijks genieten van

| Foto: DHC/Nick van den Brink

onze badplaats. Daar past een vlammende opening van het strandseizoen bij.” BonFire Beach Fest is door de gemeente gekozen uit zeventien inschrijvingen van evenementorganisatoren. Het winnende bureau is het Haagse LUSTR, onder andere verantwoordelijk voor Festival Classique. De organisatie wil de strandpaviljoens en de horeca op de Pier en aan de boulevard betrekken bij het BonFire Beach Fest. Klein ziet het evenement helemaal zitten: “Het thema van het festival is ‘vuur’. Dit sluit naadloos aan bij de kracht van Scheveningen en haar tradities: vuurwerk en vreugdevuren. Ik heb er alle vertrouwen in dat dit evenement volop bezoekers naar de Haagse kust zal trekken.”

Miraculeus

Verdwenen stadsbeeld: het Spui als gracht met uiterst rechts het sierhek van de Nieuwe Kerk, geschilderd door J.C.K. Klinkenberg, ca. 1890. | Collectie: Haags Historisch Museum

Knuffelhormoon in december

ecember is een wrede maand. December ver groot de eenzaamheid en bevestigt de gulzigheid. Van het begin tot het eind van de maand. Bij mijn vorige baan, in mijn vorige land, kregen we op de afdeling Actualiteiten aan het eind van de maand december de statistieken van de sterfgevallen rond de feestdagen en de oorzaken daarvan gepresenteerd. Geen vrolijk moment, maar in mijn ogen onthulden de cijfers voor altijd die andere dimensie van kerst: de eenzaamheid. Niet iedereen gaat immers elke week in december shoppen, niet iedereen koopt in december inpakpapier, niet iedereen heeft plannen en niet iedereen is welkom

Citylight | Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

Haagse historie kleurig samengevat Door Herman Rosenberg

e Haagse historie is wel zo’n beetje geschreven, zou je denken. Er zijn de drie delen ‘Geschiedenis van de Stad’, verschenen rond 2005. Maar dat werk is uitverkocht. Het compacte ‘Den Haag Boek’ is nog wel leverbaar. Uitgeverij Bekking & Blitz uit Amersfoort meende dat het tijd was voor een nieuw boek. In een net begonnen reeks verschijnt nu ‘Geschiedenis van Den Haag in vogelvlucht’. Het is een koffietafelboek in de goede zin des woords. Groot formaat, harde kaft en kleurig plaatwerk, maar ook een verantwoorde tekst. Dat kan ook niet anders met deze auteurs – Michiel van der Mast, Chris Nigten en Robert van Lit – een op elkaar ingespeeld trio dat zijn sporen in de Haagse historie ruimschoots heeft verdiend. Vooral voor de niet ingewijde lezer biedt het boek een nuttig overzicht van de geschiedenis. Veel Haagse merkwaardigheden worden uitgelegd, zoals de twee gezichten van de stad: een statig bestuurscentrum rond het Binnenhof en een daaraan lang ondergeschikt dorp bij de Grote Kerk. Maar ook het betreurde verdwijnen van vele grachten, de zware schade in de Tweede Wereldoorlog en latere sloopwoede komen aan de orde. Het verklaart waarom de stad naast veel moois ook minder geslaagde plekken kent. Haagse Harry Het probleem voor Haagse geschiedschrijvers is vaak de balans. Deze stad kent en kende zo veel prinsen, magistraten, diplomaten en andere dik-

bij familie. Niet iedereen vergeet en vergeeft, voor sommigen is het te laat of te vroeg, en ‘the spirit of Christmas’ raakt misschien wel andere organen, maar steeds minder het hart. Deze week heb ik iemand ontmoet die, zo was mij van tevoren verteld, handen van

doeners, dat de gewone man makkelijk over het hoofd wordt gezien. In de tweede helft van het boek komen we hem vaker tegen, bijvoorbeeld als demonstrerende arbeider of bewoner van een van de vele sloppen in de stad; Haagse Harry missen we. En ook over Joden – alleen genoemd als slachtoffers – en andere migranten lezen we niet heel veel. Alleen aan de ‘nieuwe inwoners’ van na 1945 is een pagina gewijd.

Het probleem voor Haagse geschiedschrijvers is vaak de balans

| Foto: Alblasserdamsnieuws.nl

Eigenwijs in 2017 Goed aan het boek is wel weer dat het uitgebreid aandacht besteedt aan de ‘stad van vrede en recht’. Tribunalen en andere internationale instellingen komen langs. Tot besluit zit de lezer aan in de Oranjezaal van Paleis Huis ten Bosch samen met VS-president Barack Obama, koning Willem-Alexander en vele andere leiders in het kader van de Nucleaire Top in 2014. Michiel van der Mast e.a., ‘Geschiedenis van Den Haag in vogelvlucht’. Uitgeverij: Bekking & Blitz. Prijs: € 29,90.

machtige mensen veel verdriet kunnen hebben’. Waarover mensen haar tijdens het masseren zoal vertellen? Over hoe het in de oorlog en in de Hongerwinter was. Ik vroeg haar of ze altijd oude handen wil aanraken en ze antwoordde eerlijk, maar probeerde haar

‘Als ik er niet de tijd voor kan nemen, wil ik ook geen handen aanraken’ oude mensen masseert. En die daar heel professioneel over kan vertellen. Over oxytocine, het ‘knuffelhormoon’, dat tijdens een handmassage in onze hersenen vrijgemaakt kan worden en dat over twee benen beschikt, ‘het ene rationeel en het andere emotioneel’. Die haar competentie voor luxe resorts inzet, maar ook, vooral nu, in de maand van de eenzaamheid, voor de gewone mens, tijdens gratis bijeenkomsten in haar wijk, Leyenburg. Veel details die ze me heeft verteld, heb ik niet onthouden. Wel dat ‘niet iedereen van dezelfde aanraking houdt’, dat ‘het verdriet aanraken zo moeilijk kan zijn’ en dat ‘ooit

Stadsgroen.

eerlijkheid mooi te verpakken: “Als ik er niet de tijd voor kan nemen, wil ik ook geen handen aanraken.” Door haar donkere ogen kan ze ook boos kijken, verzekerde ze me. Ik geloofde haar, want ze heeft naast het bloed van haar Nederlandse vader ook het bloed van meer dan één volk van de Balkan in zich: Macedonisch, Servisch en Kroatisch bloed. De betreffende talen en dialecten spreekt ze ook allemaal en daarnaast beheerst ze ook het Torlaaks, volgens haar het oudste Slavische dialect. Ik heb bewondering voor mensen die veel talen spreken, maar nog meer heb ik bewondering voor mensen die anderen

aanraken, juist nu in december, en Stana van Ginkel doet het allebei. Het oxytocinehormoon maakt ze vrij in december, in het kader van een bijzonder project van de gemeente Den Haag in de strijd tegen eenzaamheid: Haagse Luikjes. De eenzaamheid van de mens kunnen we niet ‘genezen’. De eenzaamheid van de buurman wel, voor even in ieder geval, in december, wanneer het knuffelhormoon zelfs al kan vrijkomen door een kofﬁe die je samen met je buurman drinkt. Mira Feticu Dit is de laatste bijdrage van Mira Feticu onder de noemer ‘Miraculeus’. In 2017 keert zij terug met een nieuwe wekelijkse column.

et is de laatste column van het jaar. De oliebollen liggen op de schaal en het zalige suikerpoeder heeft zich tussen de toetsen van mijn laptop genesteld. Eén ding tegelijk! Ik hoor het mijn grootmoeder nog zeggen. We gaan in deze laatste editie traditioneel weer een exclusief tipje van de tuintrendsluier oplichten, want wie wil er nou niet helemaal bij de tijd zijn? Een kleine terugblik. Van de trendvoorspellingen van de afgelopen jaren is er niet één uitgekomen. Voor de driedaagse werkweek met bijbehorende Happy Life-tuin hadden we het te druk, net als voor de zoektocht naar balans en harmonie. Bent u gaan winterweberen, het goedgemutste vrieskou barbecueën met uw buurtjes? Ach, waarschijnlijk niet. Net zomin heeft u uw schutting muisgrijs geverfd, paadjes van boomschors aangelegd of een hut van mos gebouwd. Maar wie weet, zit er in 2017 wel een trend voor u bij! Het wordt het Jaar van de Haan. Een jaar vol machogedrag, directheid, zonderlinge ﬁguren en schitterende ijdelheid. Een waakzaam jaar ook, met kans op spierballengedrag en een kans op een perfecte storm... een eufemisme voor een wereldschokkende verandering. Dit uit zich volgens watchers die het kunnen weten in drie stromingen voor de groene branche: 1) de zoektocht naar de waarheid, 2) de zoektocht naar evenwicht en 3) de nieuwe regels van het spel. De tijdgeest is vertaald naar drie stijltrends: Energise, Harmonise en Equalise. Een vierde trend kreeg wel een naam, maar werd niet uitgewerkt: Rebel. De tuin met de naam Energise speelt in op de belangstelling voor wellness en gezondheid. De sfeer is atletisch, wat betekent dat er kegelvormige buxussen en planten als vuurpijl en duizendknoop in de tuin staan. Krachtige, strakke bloemen bladvormen in

opvallende kleurbanen stralen energie uit en geometrische materialen met frisse strepen zorgen voor de verwijzingen naar de sport. Uit alles straalt een winnaarsmentaliteit waarmee we laten zien dat we de wereld aankunnen. De tweede tuin heet Harmonise. Beslotenheid, rituelen en intimiteit zijn hier de kernwaarden. De vormen zijn rond, alle planten geuren heerlijk en de kleur is hoofdzakelijk blauw. Er staan planten als salvia, blauwe regen en ridderspoor. De tuin bevat plekjes waar we ons kunnen terugtrekken en de natuur om ons heen kunnen voelen. Natuurlijke, ronde vormen geven ons een geborgen gevoel. De derde trendtuin heet Equalise. Ik kan niet inschatten of u nu net als ik ook al spontaan jeukende blaren voelt opkomen, maar houd nog even vol! Volgens deze trend moeten we vrouwelijke en mannelijke elementen op een rustige manier met elkaar in evenwicht zien te krijgen. Dat betekent dat u floxen naast daglelies zet, en winterheide naast anemonen. Dit alles speelt in op de behoefte aan waarheid en vertrouwen. Vrouwelijke bloemdessins en mannelijke dessins met kleine ruitjes en streepjes worden door elkaar heen gebruikt. Zo herstelt de disbalans het evenwicht. Ppfffffff..... lieve lezer, ik was al ‘lost’ bij tuin nummer 1... Sterker nog: ik voelde me gaandeweg steeds rebelser worden! Van de weeromstuit geniet ik extra van mijn oubollige beukjes rond mijn zinken teil, van mijn pas geplante tulpenbollen onder hun tuttige stro en van mijn bananenplant die in zijn winterkasje op het voorjaar wacht. Wat nou, trendvoorspellingen. We willen er niets van weten. Weet u wat? We maken het voor nu gewoon fijn in huis, met een takje mistletoe en wat kaarsjes. En een klein kerstboompje misschien. Daarna happen we een toastje, eten we een bol en controleren we of de flessen echt wel leeg zijn. Na een korte nachtrust koersen we naar Scheveningen voor de Nieuwjaarsduik en dan een nieuw begin... maar om nu te zeggen dat alles verandert? Tot volgend jaar! Wendy Hendriksen

Krant van bewoners en ondernemers in het Hofkwartier Den Haag

anno 2036

> Ineke Bresser-Hillen In de avondschemering loop ik de Molenstraat in. Er valt wat sneeuw. We krijgen vast een witte kerst. Wat een rust rond deze tijd. In de kleine bedrijfjes, gehuisvest in de oude winkelpanden, zijn ze nog aan het werk. Er rijden vier geluidloze karretjes waar heerlijk geuren uit opstijgen richting het voormalige International Office Centre. Daar wonen voornamelijk oudere mensen in de benedenkamers, daarboven jonge gezinnen. Mijn kleine auto, die op zonne-energie rijdt, staat op de parkeerplaats in de Torengarage. Er staan zo’n tweehonderd deel-auto’s, handig en duurzaam. Ik gebruik hem niet zoveel, meestal loop ik of ga ik op de fiets. Met mijn mand met boodschappen kom ik nu net terug van de markt. Handig zo’n kleine markt op het Kerkplein waar alles vers is. De markt met overdekte kramen en koffietentjes (gebaseerd op de Naschmarkt in Wenen) wordt gerund door ondernemers en vrijwilligers uit de buurt. Het is een komen en gaan naar die markt, maar te druk is het er nooit, bijna op elk plein in de binnenstad vind je zulke voedselmarkten. Achter de Koningspoort hoor ik kinder-

stemmen. Op die voormalige parkeerplaats is een prachtig speelterrein gekomen. Met allemaal bankjes eromheen waar de buurtbewoners op mooie avonden samenkomen. We kijken daar uit op de tuinen van het oude paleis van koning Willem-Alexander. Daar zit nu ondermeer een zorgcentrum. We hoeven niet ver te lopen voor de dokter, de verpleging, de fysio en al wat we meer nodig hebben. De oude kapper Louis heeft er met zijn medewerkers ook zijn plek. Er is een sauna en voor onze vermoeide lijven kun je er voor een praktische wederdienst een heerlijke massage krijgen. De hotels in het Hofkwartier doen goede zaken. Buurtbewoners gebruiken de hotelkamers meer en meer als logeerkamer. Het is er een komen en gaan van vertrouwde gasten. Gelukkig is er tegenwoordig veel groen in de straten van het Hofkwartier. Zoals in de Juffrouw Idastraat, die vroeger zo stil was, en nu een stuk levendiger is geworden. Daar hebben ze de bestrating vervangen door een prachtige tuin, je loopt er over een pad van houtsnippers tussen het groen. De bewoners houden deze lommerrijke stadstuin zelf bij. In de andere straatjes zijn tegen de gevels van een aantal huizen hangtuinen aangelegd. Op alle platte daken zijn die tuinen

doorgezet. De problemen met de waterafvoer zijn hiermee opgelost. Op de andere daken liggen de zonnepanelen voor onze stroomvoorziening. Veel winkels zijn er niet meer. Wel werkplaatsen met etalages waarin je de nieuwste vindingen kan bewonderen en met het zendertje in je wijsvinger producten kan bestellen. Een groot aantal winkelpanden is omgebouwd tot woning. De lichtspecialist Daniel Rybakken heeft fantastisch werk verricht. Je lijkt er te wonen in daglicht. De Oude Molstraat is inmiddels één groot terras. Voor elk wat wils: van een bruin café -het Proeﬂokaal zit er nog steeds- tot een pannenkoekenhuis en een schaakcafé, lekker ouderwets. En in de Paleistuin, de oude tuin van Louise de Coligny, vind je tegenwoordig een jeu-de-boulesbaan en een theehuis waar je zelf een taart of cake kan bakken. Die we vervolgens weer met de buren gaan delen. Want dat is wel anders geworden de afgelopen jaren: er wordt zoveel meer gedeeld dan vroeger. Ik kan me nu niet meer voorstellen dat alle woningen eigen verwarming, keukens en wasmachines hadden. We hebben zoveel woonruimte gewonnen door daar weer gemeenschappelijke plekken van te maken. De meeste van

dat soort voorzieningen zitten in de Prinsestraat. Ook daar zie je veel vrijwilligers. In een van de huizen is een plek voor kinderen ingericht. Er wordt voorgelezen uit oude verhalen en sprookjesboeken. Een openbaring voor die kinderen. Oud en nieuw gaan goed samen hier in het Hofkwartier. Ik ben al een oud mens, maar net als twintig jaar geleden woon ik hier nog steeds met veel plezier. Een krant met een kroontje (naar Jan Paul Bresser)

De krant het Hofkwartier verscheen van september 2011 tot december 2016. Met veel plezier heeft de redactie van de krant vijf jaar lang artikelen geschreven, teksten geredigeerd, beeldmateriaal vergaard en de krant vormgegeven. De redactie blijft met elkaar in gesprek over de schoonheid en de toekomst van het kwartier! Guus Boudestein, Jan Paul Bresser †, Ineke Bresser, Peter Drijver, Maaike van Eijk, Marleen Guthschmidt, Rita van Hasselt, Wendy Hendriksen en Valentijn van Koppenhagen. Voor meer verhalen: www.hethofkwartier.nl

De huiskamers van de Oude Mol > Rita van Hasselt In 1976 wordt een groot aantal panden in de Oude Molstraat opgekocht door de NVStadsherstel. Een van de mooiste straten van Den Haag wordt zo behoed voor de ondergang. In 1984 opent café Het Proeﬂokaal, ofﬁcieel Het Gulle Gasthuys, de deuren in het pand waar Wilhelm Richters Wijnhandel & Distilleerderij zat. De complete 19e-eeuwse distilleerderij is nog steeds aanwezig. Inmiddels zwaait Liesbeth alweer zeventien jaar de scepter. Zij houdt van haar huiskamer ‘waar je ongecompliceerd kan binnenlopen en weer weglopen’. Haar vaste gasten zijn aan elkaar gehecht. Zij vinden een luisterend

oor bij de barkeeper en de barkeeper geniet andersom van ‘de soap die zich regelmatig in het café afspeelt’. Maar je vindt er niet alleen de gasten van weleer, zoals onze oud-wethouder en gastschrijver van het Hofkwartier Henk Kool. Nieuwe bewoners en ondernemers weten het lokaal ook te vinden. Zij vinden elkaar na het werk voor een glaasje en vieren er belangrijke momenten in het leven. Op zondag kijken de supporters van ADO bij Liesbeth naar de wedstrijd. En als het op het grote nieuws aankomt, zoals bij de Amerikaanse verkiezingen, dan staat de televisie ook tot in de late uurtjes aan. Helaas wordt het nieuws niet meer gemaakt of vergaard in het

Proeﬂokaal. Moderne media hebben die cultuur voorgoed verjaagd. Het is de vraag of de ‘huiskamers’ in de Oude Molstraat het in de toekomst ﬁnancieel kunnen blijven bolwerken. Of Judith van Café De Oude Mol en Liesbeth het buurtfeest kunnen blijven organiseren. Laten we hopen dat ze kunnen blijven bestaan. Laagdrempelige plekken waar mensen elkaar ontmoeten. De bewoners die nu weer naar de binnensteden trekken, kunnen een plek voor een lach en een traan goed gebruiken. Een plek waar je het leven kan vieren als je daar zin in hebt. Over twintig jaar zal het Gasthuys nog net zo gul zijn als nu!

Citylight | Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

Eten.

Koken.

LEEF tapas

Michiel de Vlieger, eigenaar van ‘Cometa Culinair, de vliegende keuken’, heeft een voorliefde voor recepten met een Franse, Italiaanse en Noord-Afrikaanse inslag. Makkelijk, maar ook experimenteel.

Tapasrestaurant

+ puntpaprikasoep + gezellig - mosselen

Easy & hip: een knal oud-en-nieuwdip

G Nodig voor 4 personen: ◯ 700 gr rode paprika’s ◯ 150 gr walnoten ◯ 2 tenen knoﬂook schoongemaakt ◯ bieslook ◯ 75 gr wit broodkruim ◯ 1 tl komijnpoeder ◯ 50 ml grenadine melasse of -siroop ◯ citroensap van halve citroen ◯ droge rode peper grof ◯ EV olijfolie ◯ zout

rappig hoe mij ineens, zo aan het eind van het jaar, allerlei vragen bekruipen. Eerst over wat te maken voor kerst en nu spookt oudejaarsavond door mijn hoofd. Ik had de kerstterrine overigens met opzet een week eerder in de krant gezet, zodat u echt de tijd heeft om het ook te gaan maken. Deze week iets voor oudejaarsavond – of voor de nieuwjaarstafel natuurlijk. Bij mij thuis zou dat de nieuwjaarstafel worden, want na de viering van oud en nieuw hebben wij nog wel zin om iets te eten en daarvoor is een aantal kleine, smakelijke hapjes ideaal. Met deze veganistische dip bent u niet alleen heel duurzaam, maar ook heel hip. De oorsprong van deze saus ligt toevallig in de Syrische stad Aleppo en deze heet muhammara. De Aleppo-rode pepers schijnen een bijzondere smaak aan dit gerecht te geven. Die pepers heb ik niet, dus ik heb mijn uit Marokko meegenomen gedroogde rode peper gebruikt. Een aantal dips uit die regio kent u wellicht al, zoals de hummus en baba ghanoush. De ﬁrma Maza levert een heel scala van deze dips. Helaas kan geen fabrikant op tegen het zelf maken, alhoewel ik Maza wel heel goed vind, maar iets te ﬁjn van structuur. Bij deze dip, mits niet met te veel peper, past denk ik een mooie Champagne blanc des blancs. Tip: Pierre Moncuit. Ik wens u een heel gezellig oud en nieuw. Graag tot in het nieuwe jaar voor weer twaalf maanden lang lekker kokkerellen!

Bereidingswijze: Snijd de paprika’s in kwarten en ontpit. Rooster ze in de heteluchtoven met grillstand op 225 graden tot geblakerd. Doe over in een plastic zak en laat afkoelen. Voor het broodkruim ontkorst je een aantal witte boterhammen, die je vervolgens in de blender tot kruim draait. Verwijder de velletjes van de paprika’s. Je kan nu alles in de blender doen, maar dan maak je een zalfje. Dus… ouderwets met het mes ﬁjnhakken zodat de paprika nog herkenbaar is. Dat doe je ook met de walnoten, de bieslook en de knoﬂook. Doe alles samen in een kom met de grenadinemelasse, citroensap, broodkruim, zout en rode peper. Roer goed door, onderwijl de olijfolie toevoegend, het moet wel een lekkere, smeuïge massa worden. Controleer zeker of de smaak je bevalt, corrigeer als je wilt, maar realiseer je ook dat de smaak zich in dit gerecht echt moet ontwikkelen. Serveer deze dip met eersteklasbrood van Philip Galerne, Boulangerie Michel of gewoon van jezelf. Voor al uw culinaire vragen of opmerkingen mail naar michiel@cometaculinair.nl

Drinken.

Cijfer: 7+

‘Als ik niet zo nieuwsgierig was geweest naar de andere gerechten, had ik nóg een soepje besteld’

ADVERTENTIE

Sinds Marius van der Vliet in oktober 2005 zijn zaak Marius, Jouw Wijnvriend! opende aan de Piet Heinstraat, weten buurtbewoners en horecazaken hem te vinden. Hij werkt het liefst met ambachtelijk werkende wijnboeren. En dat die meestal beperkt produceren, vindt Marius juist prima. Die kleine oplagen treft u aan in zijn wijnwinkel.

De beroemdste en krachtigste Valpolicella

e Amarone della Valpolicella Classico (Veneto) van Stefano Accordini is een intens rijpe, zeer krachtige en toch droge wijn. Dieprood van kleur en gevinificeerd uit corvina-, rondinellaen molinara-druiven. De geur van gekonfijt fruit, krenten en pruimen komt je tegemoet. De smaak zet zeer geconcentreerd maar zacht in en ontwikkelt zich aromatisch met fijne, uitgerijpte tannine. Prachtige begeleider bij wildgerechten of na de maaltijd bij een stuk oude boerenkaas, gerijpte Parmezaan of Gorgonzola. Azienda Agricola Stefano Accordini is een typisch Italiaans familiebedrijf, waarin ouders, kinderen en kleinkinderen allemaal meewerken in diverse functies. Stamvader Stefano, met zijn jarenlange ervaring, maakt de wijn nog altijd zelf. Alleen de beste druiventrossen van de oudste wijnranken worden door Stefano geselecteerd. De geoogste druiventrossen worden door middel van het traditionele appassimentoproces ingedroogd. Na de vergisting rijpt de jonge wijn ongeveer twee jaar in kleine, eikenhouten fusten en nog eens een halfjaar in de kelders op fles. Prijs Resultaat van al die inspanning is een overdonderende wijn die Normaal: € 41,55 nu al op dronk is, maar ook een bewaarpotentieel van zeker zes Nu voor: € 29,95 jaar heeft. Wanneer je Amarone tijdens de kerstdagen schenkt, vergeet dan niet de wijn te karafferen. Bestellen bij: Marius, Jouw Wijnvriend! Piet Heinstraat 93, 2518 CD Den Haag. info@jouwwijnvriend.nl of 070 3633100

Adres Lange Houtstraat 25 Den Haag Telefoon 070-762 0150 Info www.leeftapas.nl Geopend dinsdag tot en met zondag van 15.00 tot 23.00 uur Onbeperkt tapas € 21,59 Nagerechten vanaf € 8,50

et toeval wilde dat ik vorige week twee avonden achter elkaar dineerde bij een ‘all you can eat’-tapasrestaurant. Donderdag bij ’t Zusje, vrijdag bij LEEF tapas. Even een snelle vergelijking, voordat ik met LEEF tapas verderga. De prijzen zijn min of meer hetzelfde. Bij ‘t Zusje, een landelijke franchiseformule, sinds kort gevestigd in het Kurhaus, betaal je € 27,80 inclusief desserts, bij LEEF – nog maar twee maanden open – dat midden in het centrum ligt, kun je eten voor € 21,50 exclusief desserts. Het personeel dat in beide zaken werkt, is beleefd en aardig. Maar bij LEEF tapas werden we bediend door een heel onervaren jongen die telkens onze bestelling vergat. Over de kwaliteit van het eten kunnen we kort zijn: LEEF tapas steekt er met vlag en wimpel bovenuit. Bij ’t Zusje ben ik op een gegeven moment gaan zoeken naar gerechten zonder saus of vinaigrette, want te zout of te zoet. Veel uit pakjes. Ook de desserts waren onder de maat uitgevoerd. De korrelige cheesecake zonder koekbodem zit in een klein bakje. Overigens zijn beide keukens scheutig met zout. Misschien om de drankinname wat te stimuleren. Verder met LEEF tapas. Per ronde mag je per persoon twee gerechten bestellen. Dat worden eerst de rundercarpaccio (mooi vlees, lekker veel parmezaan en rucola), de vitello tonnato (te weinig saus), garnalenkroketjes (tikkeltje te zout) en de pittige puntpaprikasoep. Bij die laatste wil ik even langer stilstaan. Wat een heerlijke verse soep, bereid met kokosmelk en een schep curry. Een klein zoetje, een beetje pit, perfect op smaak. Als ik niet zo nieuwsgierig was geweest naar de andere gerechten, had ik nóg een soepje besteld. Het is – tenzij je dronken wilt worden en een aanslag op je portemonnee wilt plegen – onmogelijk om bij alle kleine hapje toepasselijke wijnen te kiezen. Daarom houden we het bij een goede ‘doordrinkwijn’ (€ 3,75) van het wijnhuis Montado met Verdejo- en Chardonnay-druiven. Een ideale combinatie van fris, droog en fruitig. We merken dat de sfeer er lekker in zit bij LEEF tapas, de gerechten komen op tijd door, om ons heen zien we blije gezichten. Het loopt goed, zo hoorden we al toen we een reservering maakten. “U bent nog net op tijd,” zei degene die onze reservering de dag ervoor noteerde. Meerdere keren zijn de tafels bezet. We doen weer een rondje: huisgemaakte gehaktballetjes (vers, sappig, de favoriet van mijn tafelgenoot), mosselen gekookt in witte wijn (beetje taai), calamares (goudbruin gebakken, mals vanbinnen, krokant vanbuiten, met lekkere aiolisaus) en minihamburger met cheddar, rode ui, tomatenmayonaise (lekker sesambroodje, alleen het vlees is droger dan de gehaktballetjes). Al met al kun je concluderen dat er weinig creativiteit aan te pas komt bij de tapas, maar wat je krijgt, is meestal goed. Dan de nagerechten. De crema catalana is aardig uitgevoerd, maar met een wat onzeker dun gekaramelliseerd korstje. Mijn tafelgenoot is meer in voor een Irish koffie (€ 6,50). Ik doe mee met een sterk gezette koffie (€ 2,50). Met een ﬂes water en nog een paar glazen wit bedraagt de rekening € 80,75. LEEF tapas is ideaal voor de kleine en de grote lekkerbek. De een stopt na twee ronden, de ander gaat gewoon door. Het bedrag voor het eten van tapas blijft hoe dan ook hetzelfde.

Contant, pin & creditcards

Annerieke Simeone

18 | SPORT Hans

B&B en B&B

Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

Wilhelmus wenst iedereen een vrolijk kerstfeest Geen club in de Haagse regio kent zo’n groot expatcontingent als voetbalvereniging Wilhelmus (Voorburg). Maar hoe verschillend hun achtergrond ook is, één ding hebben expats gemeen: het kerstfeest blijft een bijzonder moment. In alle landen en in alle talen. Door Klaas-Jan Droppert

Wie ooit Engeland heeft aangedaan, kent het fenomeen Bed & Breakfast, kortweg B&B. Daar gaat het hier eigenlijk niet over; nou ja, ten dele. De eerste B&B in de kop dan. Vorige week was ik een paar dagen in Engeland, omdat een vriend van mij in Hull ging trouwen. Omdat dit minder dan een uur rijden is van Bridlington, besloot ik om daar – samen met mijn lieve vrienden Johan en Mariska die ook naar de trouwerij gingen – neer te strijken in Rosebery House. Inderdaad, een Bed & Breakfast, maar wat voor één! De uitbaters Helen en John zijn in deze tijd van het jaar dicht voor gasten maar open voor vrienden, en dat zijn ze in de loop der jaren écht geworden. Ik kwam ooit in dit pittoreske kustplaatsje terecht vanwege de Winmau World Masters Darts, een toptoernooi dat daar jaarlijks werd gehouden. The Spa, een groot evenementengebouw, was doorgaans de plaats van handeling en vanaf dag één verbleef ik bij John en Helen. Het weerzien was zonder meer geweldig en we hebben veel tijd doorgebracht met praten, lachen en het verorberen van al het geweldige eten dat ze ons voorzetten. Daarnaast maakten we een paar heerlijke wandelingen langs de kustlijn en door het havengebied. Uiteraard zijn we ook in de vernieuwde Spa geweest en toen kwamen er allerlei mooie herinneringen boven. Van Raymond van Barneveld die daar in 2005 won, en ook van Michael van Gerwen die een jaar later in Bridlington zijn eerste grote prijs pakte. Toen ik daar die mij zo bekende zaal overzag, gingen mijn gedachten hoofdzakelijk naar Van Barneveld. Bridlington en Barney, de tweede B&B in de kop. Op het moment van verschijnen van deze krant heeft de Haagse darter zijn eerste wedstrijd van het WK er alweer opzitten. Het is merkwaardig dat hij op wereldkampioenschappen altijd goed speelt. Een paar maanden geleden zijn we nog – samen met Arnout Verzijl, met wie ik samen de biograﬁe over hem schreef – uit eten geweest. Dat doen we jaarlijks en Raymond van Barneveld leek toen al wat scherper dan anders. De laatste toernooien voorafgaand aan het WK speelde hij meer dan uitstekend. Ik heb dan ook goede hoop op een zeer mooi resultaat. Niet alleen afgaande op zijn stijgende vorm, maar vooral door de rust die hij tegenwoordig uitstraalt tijdens wedstrijden. Voor hem telt alleen de overwinning en die gun ik hem van harte! Hans Willink

Francesco Lo Giudice, 22 jaar, student en linksback uit Italië. Buon Natale! “Het kerstfeest is in Italië het belangrijkste feest van het jaar. Dat begint op 24 december als we eerst naar de kerk gaan. Eenmaal thuis geven we elkaar cadeaus en gaan we eten. Op tafel staan dan pasta’s en lasagne, maar ook salami. Het eten daarvan brengt geluk voor het komende jaar. Op 25 december staan we later op en hebben we een lunch in het huis van mijn grootmoeder. De rest van de dag brengen we in gezelschap van de familie door. Of we gaan naar de ﬁlm. Op 26 december doen we niets, het is eigenlijk een dag waarop je kan doen wat je wil. Ik ga dan weleens naar een wedstrijd van de club uit mijn geboortestad Catania in Sicilië. Aan het kerstfeest heb ik heel mooie herinneringen. Vooral aan die toen ik 8 jaar was. Mijn broer en ik wilden heel graag een hond, maar dat leek niet te gebeuren. Tot die kerstavond, toen kwamen mijn ouders met een hond binnen. Dat was het mooiste kerstfeest ooit!” Jeverson Deggerone, 40 jaar, telecom-ingenieur en coach uit Brazilië. Felse Natal! “Kerstfeest is in Brazilië een echt familiegebeuren. Met alle neefjes, nichtjes, tantes en ooms bij opa en oma. Een kamer vol mensen en kinderen die door elkaar renden. Dat moet een nachtmerrie voor ouders zijn geweest, maar mijn oma had altijd alles onder controle. Het is een traditie, net als een kerkbezoek. Maar naar de kerk gaan mensen steeds minder, misschien nog maar de helft van de bevolking. Op 24 december komt iedereen samen, dat is het moment dat de familie compleet is. Eerst gaan we eten en dan gaan we cadeaus uitpakken. Op 25 december komen we ook samen, maar is er van een kerstsfeer minder sprake. We gaan dan vaak naar het strand, want het is 30 graden! Sneeuw heb ik met kerst in Brazilië nog nooit gezien. Dit jaar gaat het een beetje anders met kerst. Ik bezoek mijn ouders in Curitiba in het zuiden, maar mijn vrouw is naar mijn schoonouders en die wonen in het noorden. In Natal, de stad die naar kerst is vernoemd!” Marcus Petersson, 31 jaar, consultant en centrale verdediger uit Zweden. God Jul! “De kerstdagen zijn altijd de gezelligste dagen, zeker als er sneeuw ligt. Op 24 december hebben Zweedse families altijd een kerstlunch. Dat heet in het Zweeds ‘smörgårdsbord’. Daarop liggen gehaktballetjes, vis, kaas, eieren en worstjes. Afhankelijk van in welk deel je in Zweden bent, kan de samenstelling veranderen. Ik kom zelf uit het zuiden, uit Växjö. Al zestig jaar is er om 13.00 uur dezelfde tekenﬁlm van Walt Disney op de Zweedse televisie, en hoewel je die al helemaal uit je hoofd kent, kijkt iedereen ieder jaar. Na het uitpakken van de cadeaus gaan mensen televisiekijken, bij elkaar zitten of een spelletje spelen. Tegenwoordig gebeurt het steeds vaker dat de mensen in de nacht van 24 op 25 december, en dan vooral jongeren, naar een nachtclub gaan. Om de banden met oude vrienden die je lang niet hebt gezien, aan te halen. Op 25 december gebeurt er niet veel bijzonders. Mensen gaan wandelen of zoeken andere fami-

Francesco Lo Giudice, Marco Haubjerg, Marcus Petersson, Bas de Groot, Uroš Mijuškovic en Jeverson Deggerone wensen iedereen een vrolijk kerstfeest. | Foto: Bert Tielemans

Expatteams ruim opgezet Wilhelmus heeft zo’n tweehonderd spelers bij de senioren die een expatachtergrond hebben. Zij voetballen in vijf zaterdagteams, een zondagteam en een damesteam. “En ze komen uit alle windstreken,” zegt Bas de Groot, aanvoerder van het eerste zaterdagteam. “Uit Europa, Zuid-Amerika, Afrika en Azië. We hebben momenteel volgens mij alleen geen Amerikaan. De meesten werken bij Shell, The International Criminal Court of het Europees Octrooibureau.” De expatteams zijn ruim opgezet. “Normaal kan je met achttien spelers uit de voeten, maar bij expatteams heb je er wel dertig nodig. Die jongens zijn hier voor hun werk, dus dat betekent dat ze vaak in het weekend bezig zijn. Ook gaan ze weleens een weekendje terug naar huis. Bovendien worden er ook jongens

lieleden op. De 26ste december staat vooral in het teken van sport. Er zijn grote ijshockeywedstrijden op televisie, maar zelf ga ik vaak naar bandy, een variant op ijshockey, kijken. Bij mijn oude team, want ik heb het ooit gespeeld, of bij een topteam. Ik vind het kerstfeest altijd een bijzondere tijd, vooral omdat je dan je familie weer een keer ziet en je echt tijd voor elkaar hebt.” Uroš Mijuškovic, 39 jaar, manager en linksback uit Servië. Sretan Božic! “Op 24, 25 en 26 december vieren wij geen kerst. Dat zijn voor ons normale dagen. Ons kerstfeest valt op 6 en 7 januari, als het hier Driekoningen is. Dat komt door de Orthodoxe Kerk, die een andere kalender heeft. Het kerstfeest heeft sinds de val van het communisme in de jaren negentig een enorme opmars in Servië gemaakt. Daarvoor werd het ook gevierd, want dat kon gewoon in de communistische tijd, maar de grote kerstbomen die er stonden werden toegeschreven aan de jaarwisseling. Daarom heb ik zelf betere herinneringen aan oudejaarsavond. Kerstfeest staat bol van de tradities in Servië. Dat begint met het hoofd van de familie, die met een badnjak (een tak met bladeren) het huis binnenkomt en overal stro neerlegt. Vooral op de plek waar gegeten wordt. We eten dan vis, bonen en kool. Dit gebeurt met de familie. Daarna gaan we naar de kerk en dan worden de badnjaks op het plein voor de kerk verbrand. Ook luiden alle klokken van de stad. We eten ook een ‘pie’. Daarin zit een muntstuk verstopt

halverwege het seizoen door hun werkgever naar een ander land overgeplaatst. Over het algemeen hebben de teams een kern van tien vaste spelers en de rest wordt aangevuld.” Vorig seizoen speelde Wilhelmus 1 nog in de standaardklasse, maar dit jaar niet meer. “Daarin werden we net geen laatste, maar er waren maar zes of zeven spelers die het vereiste niveau haalden. Dan heeft het weinig zin. Daarom komen we nu uit in de reserveklasse.” Wilhelmus zal nog lang de expatsclub blijven. “We zijn de grootste in de regio, staan ook op expatsbeurzen met een stand om ons te promoten. Je ziet steeds vaker dat ook de kinderen van expats bij ons komen voetballen, maar we hebben nog geen echte expatjeugdteams. Dat is waarschijnlijk een kwestie van tijd.”

en degene die dat aantreft kan een gelukkig jaar tegemoetzien. Zoals gezegd heb ik betere herinneringen aan de jaarwisseling, maar wat ik altijd het mooiste aan kerstfeest vond, was het heel vroeg opstaan om te kijken welke cadeaus je had

gekregen. Deze keer mis ik waarschijnlijk het kerstfeest, omdat ik dan weer in Nederland aan het werk ben. Of ik het erg vind? Nee, niet echt, niemand zal het me kwalijk nemen. Nee, ik denk niet dat ik er in Nederland iets aan ga doen. Dit jaar sla ik kerst een keer over.” Marco Haubjerg, 30 jaar, ingenieur en verdediger uit Denemarken. Glædelig Jul! “Kerstfeest is het feest van traditie in Denemarken en dat zal dit jaar niet anders zijn. Op 24 december eten we altijd eend, geroosterd varken en rijstpudding met amandel. Altijd! Na de maaltijd dansen we rond de kerstboom en zingen we Deense kerstliedjes. Daarna pakken we de cadeaus uit. Op eerste kerstdag komen vrienden en familie samen en eten we typisch Deense dingen als smørrebrød en haring. Ook op 26 december eten en drinken we samen. De rest van de dag brengen we met familie door, daar is zelfs een typisch Deens woord voor: ‘hygge’, wat zoiets als gezellig betekent. Die dag is er ook altijd ‘The Christmas Carol’ in de uitvoering van Walt Disney op televisie. Mijn mooiste herinneringen aan het kerstfeest zijn die waarbij de hele familie aanwezig was. En toen er sneeuw lag, want dat gebeurt niet zo vaak.” Meer informatie: www.vvwilhelmus.nl

ADVERTENTIE

VOLK TEGEN ELITE Het is 1785. Rellen in de stad. De prins van Oranje vlucht. Hoe loopt dit af?

Je leest het in Haagse Historie geschiedenis van de stad in een kleurrijk blad.

085 - 040 74 00

ers m m u n 4 voor

o r u e 0 2 er jaar p

haagsehistoriemagazine.nl/abonnement

SPORT |

Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

Den Haag creëert in 2017 voorwaarden voor topsport

‘We kunnen talenten nog beter helpen’ Het jaar 2016 stond in de sport vooral in het teken van de Olympische Spelen. Dat leverde vijf Haagse medailles op. Voor 2017 worden er vooral gouden medailles uitgereikt aan de sportfaciliteiten. Die moeten ervoor zorgen dat Den Haag als sportstad enorm in trek is. Door Klaas-Jan Droppert

De wereld had deze zomer Rio de Janeiro, Den Haag had de Olympic Experience. Tijdens de Olympische Spelen in Rio stond er een heel dorp met verschillende takken van sport op het Scheveningse strand. Op Haags grondgebied is het uitgegroeid tot hét evenement van 2016. “Dat was echt een schot in de roos,” zegt Nienke Nijenhuis, directeur van Den Haag Topsport. “Het waarderingscijfer was 8,4, er zijn 56.000 bezoekers, die 103.000 bezoeken hebben afgelegd, geweest, dus gemiddeld kwam een bezoeker 1,8 keer.” Het enthousiasme bij het NOC*NSF is zo groot dat er plannen zijn voor een nieuwe editie. Waar die zullen plaatsvinden is nog onduidelijk, maar sport-

Sportcampus Zuiderpark. | Foto: Den Haag Topsport

wethouder Rabin Baldewsingh (PvdA) ziet het sportdorp het liefst in Den Haag terugkeren. De wethouder kan sowieso voor komend jaar nog wel een groot sportevenement gebruiken. Voor 2018 is de oogst (de ﬁnish van de Volvo Ocean Race, het WK zeezeilen en het EK beachvolleybal) meer dan overvloedig,

maar 2017 steekt daar met de wens voor de GP Judo en de World Tour Beachvolleybal schril bij af. Om grote toernooien binnen te slepen moeten de randvoorwaarden en faciliteiten in orde zijn. En daarin maakt Den Haag in 2017 grote stappen. In het voorjaar wordt de Sportcampus in het Zuiderpark, het nieuwe epicentrum

van de Haagse sport, opgeleverd. Vijfde Papendal Maar er gebeurt meer. Den Haag krijgt, samen met Rotterdam en Dordrecht, een Centrum voor Topsport en Onderwijs. Op de Sportcampus worden topsportprogramma’s voor zeilen en beachvolleybal aangeboden. Ook voor

badminton, wielrennen, korfbal, rugby, handbal, zwemmen, taekwondo, waterpolo, judo en golfsurfen zijn er programma’s. “Daarmee worden we het vijfde Papendal in Nederland,” zegt Nijenhuis. “Een echt topsportcentrum met enorm veel faciliteiten en netwerken. Daarmee kunnen we de talenten in de sport verder op weg helpen. Wij ondersteunen zo’n zevenhonderd talenten op alle mogelijke manieren. Dat Anicka van Emden een bronzen medaille op de Olympische Spelen wint, is fantastisch. Het straalt een beetje op ons af, maar in de laatste fase van haar topsportcarrière is onze rol marginaal. Wij helpen de jonge sporters die net zo goed als Anicka willen worden om dat te bereiken. Bijvoorbeeld iemand als judotalent Simeon Catharina die zich momenteel enorm goed staande houdt tussen de senioren. Voor ons nemen de werkzaamheden toe, want met skateboarden en golfsurfen komen er nieuwe sporten bij. En dat zijn sporten waarin Hagenaars goed zijn.” Nijenhuis heeft nog een tip voor 2017: “The Hague Open op de Metstennisbanen bestaat 25 jaar.”

ADVERTENTIE

Mike Tros, middenvelder van HBS:

pianoles

‘Een nieuwe trainer biedt altijd nieuwe kansen’ Waar HBS als team wisselvallig presteert, blijft Mike Tros dit seizoen uitstekend overeind op het middenveld. De linkspoot floreert onder de nieuwe trainer Marcel Koning. “Onder deze trainer kom ik letterlijk weer aan voetballen toe.”

in de buitenlucht. Een nieuwe manier van trainen waarmee eigenlijk iedereen ﬁt kan worden of blijven. Ontzettend leuk om te doen en het geeft me veel voldoening.”

Door Bert Tielemans

Na een jaar ‘trainen zonder wedstrijden’ keerde Mike Tros vorig seizoen op voorspraak van trainer André Wetzel terug naar de Daal en Bergselaan. Het leverde hem geen wekelijkse basisplaats op, maar wel het gevoel weer voetballer te zijn. De drie voorgaande seizoenen bij ADO Den Haag (Onder-19, Jong ADO en de profsectie) leverde hem geen doorbraak in het betaalde voetbal op. Daarom koos Tros voor een omweg richting het betaalde voetbal via Soccerproof. Dat is het initiatief van voormalig ADO- en Swanseaspeler Ferry Bodde om talenten zonder profcontract onder de vlag van Haaglandia klaar te stomen voor een grotere club. Een ongelukkige keuze. Mike Tros: “Topklassevoetbal bij Haaglandia leek interessant, maar van de gemaakte beloftes van Soccerproof kwam weinig terecht. Na drie maanden werd de stekker eruit getrokken en kon ik voor mezelf gaan trainen.” De middenvelder bleef, in aanvang nog met Bodde, trainen en wachten op een kans bij een nieuwe club. Een kans die zich uiteindelijk pas vorig seizoen voordeed bij HBS. “Sporten heeft me altijd veel plezier gebracht, dus ook hard trainen zonder echt te voetballen kon ik opbrengen”. Tijdens het clubloze seizoen werd bij Tros de ambitie aangewakkerd om zich te ontwikkelen als personal trainer en sportinstructeur. “Ik heb dat jaar verschillende ﬁtnessdiploma’s behaald en inmiddels ben ik zelfstandig trainer vanuit mijn eigen onderneming Focus on Fit bij het bootcampteam en enkele sportscholen in Den Haag. In parken in Den Haag en Naaldwijk geef ik nu bootcamptrainingen

‘Een bal controleren en zuiver inschieten kan ik wel, maar die goal tegen OJC Rosmalen zat er wel erg lekker in.’ | Foto: DHC

HBS snakt naar winterstop Zondag verloor HBS op eigen terrein schlemielig van EVV uit Echt (2-3). Het was de laatste wedstrijd voor de winterstop. Trainer Marcel Koning was er op de bank ‘moedeloos’ van geworden. In de slotminuten gaf de defensie van HBS de 2-1 voorsprong onnodig weg. “Dit begrijp ik echt niet. We staan zo amateuristisch te verdedigen met nota bene nog geen tien minuten te spelen.” Mike Tros ontbrak in de wedstrijdopstelling. De middenvelder heeft last van zijn heup. “Deze week onderga ik een scan. Het gekke is, tijdens een training of wedstrijd heb ik geen last, kan ik vol meedoen, maar daarna volgt een terugslag waardoor ik bijna niet kan lopen. Misschien een ontsteking. Ik hoop dat het zich snel oplost.”

Wisselvallig Voldoening die Tros tegenwoordig ook weer uit het voetballen haalt. Ook al presteert de selectie van trainer Marcel Koning wat wisselvallig in de derde divisie op zondag (18 wedstrijden, 20 punten), Mike Tros maakt een stabiel seizoen door. Tros: “Een nieuwe trainer biedt altijd nieuwe kansen. Onder Marcel Koning kom ik letterlijk weer meer aan voetballen toe. Dat is heerlijk, geeft vertrouwen en zorgt voor automatismen in je spel. De 4-3-3 spelwijze die de trainer graag speelt, is voor mij ook een lekker systeem. Het brengt meer voetbal in de ploeg en ik weet zo ook beter waar ik aan toe ben in het veld. Met een back in mijn rug en een buitenspeler voor me.” Tros maakt zich op dit moment geen zorgen over de wisselvalligheid van HBS: “Ook wij als spelers vragen ons af hoe dat komt. We wisselen soms in een wedstrijd perioden van heel goed voetbal af met mindere fases. Maar de punten gaan komen. Buiten De Dijk heb ik geen tegenstander gezien die tien keer beter is dan HBS. Op de training laten we een hoog niveau zien. Dat komt er straks ook in wedstrijden uit.” Hoger Over zijn eigen prestaties blijft de middenvelder kritisch: “Mijn handelingssnelheid kan verder omhoog, dat is ook nodig op dit niveau of hoger.” Want een hoger niveau dan HBS heeft de bootcamptrainer nog zeker niet uit zijn hoofd gezet. “Ik heb er altijd alles aan gedaan om het hoogst haalbare te bereiken. Dat blijf ik doen. Bij ADO Den Haag heb ik aan het betaalde voetbal geroken. Het moet een beetje meezitten, je moet geluk hebben en je moet een kans krijgen. Maar als die kans zich voordoet, zal ik hem pakken.”

voor beginners en gevorderden door ervaren gediplomeerd docent Hans van der Ham - 06 54705240 Burgemeester Patijnlaan 444 Den Haag mail@hansvanderham.nl

Proefles mogelijk

Laat nu uw gevelkachel of gashaard door ons schoonmaken! (geen voorrijkosten!) Bekend om zijn service

Brouwersgracht 5a Den Haag 070-389 73 01 www.zwennesdenhaag.nl Donderdag koopavond

HUURWONINGEN GEZOCHT PER DIRECT VOOR O.A. EXPATS Neem vandaag nog contact op:

verhuren@123wonen.nl 070 - 500 1800

39,95 49,95

19,95 FAVORIETSPORT.NL DEN HAAG & ** LEIDSCHENDAM

** ELKE ZONDAG OPEN!

20 | DE ACHTERPAGINA

Broeder Frans

Broeder Frans Wils <1> werd in 1941 geboren in Venlo. Sinds 1968 woont hij in Den Haag, daar maakt hij deel uit van de Broeders van Maastricht. Hij volgde een opleiding tot onderwijzer en werkte veertig jaar in het basisonderwijs, onder meer bij de Canisiusschool en als directeur van de Da Costaschool. Hij is ook kerststallenspecialist. Zijn collectie is van 27 t/m 29 december en van 3 t/m 5 januari (13.00-16.00 uur) te bezichtigen in het Stadsklooster aan het Westeinde. Daar woont Frans samen met de broeders Wim en Lex, enkele vluchtelingen en een paar studenten van het Institute of Social Studies.

KOFFIE “Ik drink graag koffie met een van mijn buren. Dat zou vaker moeten gebeuren, overal in de stad, zo houden we verbinding met elkaar. Verder kom ik in koffiezaakjes in het centrum. Laatst was ik bij Collectiv. in de Prinsestraat; ik kijk graag uit op de Grote Kerk <2>.”

2 | Foto: Jurjen Drenth

UITGAAN “Naar onbekend amateurtoneel of -cabaret in Theater aan de Steeg, favoriet zijn mensen met een beperking. Ook zeer interessant zijn de natuurkundelezingen van professoren in Diligentia.” WINKEL “Bij Zinderin maken mensen met een

verstandelijke beperking fantastisch keramiek. Ik heb ze ooit de opdracht gegeven voor een kerststal; dat is een van de mooiste die ik heb.” KERK “De Elandstraatkerk van architect Molenaar heeft een bijzondere kruisweg en aparte altaren waar de Bijbelse geschiedenis wordt verteld. Het publiek is gemengd: jong en oud, bruin en wit. Iedere woensdag is de kerk vrij te bezoeken.” WELDOENER M “Alle maatjes in Den Haag en daarmee bedoel ik natuurlijk ook de vrouwen. Het is een mooie en directe manier van hulpverlening, geven en ontvangen, je wordt er allebei beter van.” WELDOENER V “Marianne van Erp van het Multicultureel Ontmoetingscentrum bruist altijd van de ideeën om mensen samen te brengen. Midden in de Schilderswijk begon ze bijvoorbeeld een tuinproject en ze organiseert maaltijden en lezingen.” RESTAURANT “Al vijftien jaar lang komen elke vrijdag zo’n honderd daklozen eten bij het Straatpastoraat in de Vincentius’ Hof in het Stadsklooster. Ze krijgen een uitgebreide maaltijd en aandacht. Een fantastisch project waar honderd vrijwilligers bij betrokken zijn. Zelf eet ik graag

| Foto: Eveline van Egdom

Door Caroline Ludwig

BUURT “Ik woon in Kortenbos. De inwoners zijn als los zand, maar is er veel potentieel. Dat zie je tijdens ‘Kortenbos gaat los’, een evenement ieder jaar in september.”

Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

Chinees bij Ming Kee in Chinatown.” GEBOUW “Het Stadsklooster natuurlijk, ik ken geen ander art-decoklooster in Nederland. We hebben een stijlkamer ingericht met spullen uit deze stroming, die vond ik op straat of bij rommelmarkten. Ik ben nog op zoek naar een bureau.” AFBREKEN “Er zijn al veel te veel kerken afgebroken. Het is toch belachelijk dat gebouwen die twintig jaar oud zijn, worden

| Foto: Den Haag Marketing/Maurice Haak

neergehaald? Van die nieuwe torens met ministeries is geprobeerd iets te maken, maar toch vind ik ze saai. Ook de uniformiteit in de nieuwe woonwijken spreekt me niet aan; ik hoopte op meer creativiteit.” TYPISCH “Paul van Vliet heeft stijl, is humoristisch en kan goed in de huid van het

veen kruipen. Hij houdt van Den Haag en Den Haag houdt van hem.” ONTMOETINGSPLEK “In de Centrale Bibliotheek <3> aan het Spui zitten altijd zoveel jongeren, daar word ik blij van. Hier komt de hele stad samen.” RELIGIEUS “Op de begraafplaats St. Petrus Banden aan de Kerkhoﬂaan is het graf van de broeders; daar hoop ik later zelf ook rust te vinden. Het is hier altijd heel stil; Nederland heeft geen cultuur van kerkhofbezoeken. Ook het graf van Jan Toorop ligt er verlaten bij.” HAGENAAR M “Spinoza was een Hagenaar die zijn tijd ver voorbij was; hij pleitte voor vrijheid van religie en respect voor elkaar. Helaas leeft zijn nalatenschap nauwelijks in de stad.” HAGENAAR V “Marokkaanse meiden en vrouwen, er zitten er zoveel bij die echt een aanwinst zijn voor de maatschappij. Ze zien er verzorgd uit en ontwikkelen zich goed.” SUGGESTIE “Waardeer het mooie in de ander, dat zou ik graag als kerstboodschap willen meegeven.”

4 | Foto: Wikimedia

ONDERGEWAARDEERD “De Haagsche Bluf <4> vind ik een ontzettend leuk concept. Er zijn Haagse gevels nagemaakt, maar ik vrees dat niet veel mensen ze herkennen.” OMRIJDEN “Ik rijd graag met mijn ﬁets door de Paleistuin <5>, het leukste park van Den Haag. Je kunt er heerlijk relaxed zitten en genieten van de zon en elkaar.”

| Foto: Den Haag Marketing/Jurjen Drenth

ADVERTENTIE

Vul elk huis met muziek.

Audio/video centers Theresiastraat 153-157 Den Haag 070 – 322 22 73 info@praalder.nl WWW.PRAALDER.NL

Bespaar tot wel € 50 op Sonos. € 50 korting op PLAYBAR, SUB, PLAY:3 en PLAY:5. € 30 korting op PLAY:1. Kortingen zijn gebaseerd op adviesprijzen van Sonos. Deze aanbieding is geldig tot en met 31 december 2016 of zolang de voorraad strekt.

donderdag 22 december 2016 WEEK 51

De Appel is niet meer

‘Van die laatste voorstellingen betaalden wij ons salaris’ David Geysen in ‘Hamlet’. | Foto: Leo van Velzen

Het onvermijdelijke moment was daar: de allerlaatste voorstelling in het Appeltheater. Acteur Hugo Maerten: “Ik heb continu mensen getroost.” Door Kim Andriessen en Annerieke Simeone

et is voorbij. De Appel bestaat niet meer. Afgelopen zondag speelden de acteurs van Nederlands oudste theatergezelschap voor de laatste keer ‘Hamlet’. ‘Het stuk der stukken’, volgens regisseur David Geysen (sinds 2000 aan De Appel verbonden), die na het verpletterende commentaar van de kunstcommissie artistiek leider Arie de Mol noodgedwongen verving. De Mol nam met stille trom afscheid. Nu moeten ook de acteurs het pand verlaten. “De verhuisdozen zijn al ingepakt en opgestapeld,” vertelt oudgediende Hugo Maerten. Na de teleurstelling van het negatieve advies wil de acteur hangend over een pilsje in de foyer nog wel wat kwijt over het gebrek aan compassie van Haagse culturele instellingen. “Wij zijn door onze collega’s in de steek gelaten. Het lijkt wel of ze in een soort kramp zitten. Iedereen is alleen maar bezig met zijn eigen winkeltje. Neem Cees Debets (de nieuwe programmeur van Het Nationale Theater, red.). Ik ken hem al twintig jaar. Maar als ik hem zie,

zwaait ie alleen. Verder niets. Geen woord. Later hoorde ik dat hij bang was dat we met een nieuw idee wellicht zijn plannen zouden kunnen doorkruisen. Dat is jammer, met de Haagsche Comedie hadden we vroeger een veel gezondere concurrentie. Ik denk dat Het Nationale Theater het op termijn moeilijk krijgt met zo’n houding.” Genoegdoening komt van het publiek. “Daar ligt het in ieder geval niet aan!” De Facebookpagina van De Appel puilt uit van berichten die vol zijn van woede, onbegrip en verdriet. ‘De Appel doet mij altijd denken aan Erik Vos (oprichter, red.). Buitengewoon slecht dat dit gezelschap moet ophouden,’ valt te lezen. Ook schrijft iemand: ‘Het (Hamlet, red.) was een prachtige voorstelling, het was een prachtige tijd. Bizar om dit zomaar op te laten houden.’ En: ‘(…) stille hoop op toch andere tijden en oplossingen voor wat zo van waarde was, nog is en altijd zal zijn.’

“Hamlet was het eerste toneelstuk dat hij zag in z’n leven. Ik herkende die sprankel in z’n ogen. Daar doen we het voor.” ‘Hamlet’ is doordrenkt met symboliek. Het afscheid van De Appel spreekt zó nadrukkelijk uit Geysens bewerking van Shakespeare’s drama, dat ‘Hamlet’ eigenlijk een alibi is om het einde te kunnen verbeelden. Precies de bedoeling, zegt Maerten. “Het zou wezensvreemd zijn als mensen naar een mooie ‘Hamlet’ komen kijken die op zichzelf staat. Wij moesten het publiek juist een kader geven in de wetenschap dat het de laatste voorstelling is. Anders staan wij voor paal.” Zo is er de veelzeggende dialoog tijdens een scène waarin doodshoofden worden overgegooid. ‘Hé, dit was vast een politicus’ (...) ‘volgens mij een wethouder’. En Hamlet’s slotzin behoeft weinig inlevingsvermogen: ‘Het machtige gif overspoelt mijn geest. En de rest is stilte...’

Handtekening Op het eerste gezicht is aan het publiek weinig af te lezen tijdens de laatste avondvoorstelling op zaterdag 17 december. Wie niet weet dat het laatste fluitsignaal nabij is, merkt aan de sfeer weinig. Alleen pr-medewerker Eveline van Leeuwen staat bij de uitgang met tranen in haar ogen. Bezoekers uiten hun gevoelens vooral in de foyer. “Ik heb continu mensen getroost,” zegt Maerten. Een jongetje van tien vraagt David Geysen een handtekening.

Met liefde Behalve stilte rest ook onzekerheid. Want hoe nu verder? Het Appeltheater staat in de verkoop. De gemeente heeft een bod uitgebracht op de voormalige paardentramremise, om zo het pand te behouden voor de culturele sector en de medewerkers een ‘zachtere landing’ te kunnen geven. Maar wat de toekomst van het pand zal zijn weet nog niemand. En ook de acteurs tasten in het duister. Een afvloeiingsregeling is er niet. Want: geen geld. “We krijgen

‘Wij zijn door onze collega’s in de steek gelaten’ niets,” vertelt Maerten. “Vind je dat niet gek? In elk bedrijf zou zo’n regeling van pas zijn. Van de laatste voorstellingen konden wij alleen ons salaris betalen. Nu moet ik, net als iedereen, in de WW. Het is niet zo dat ik snel bij een ander gezelschap aan de slag kan. Alle producties en rollen zijn al lang en breed ingevuld. Maar als het Nationale Toneel mij bijvoorbeeld volgende week belt en zegt: een van onze acteurs heeft zijn been verstuikt, dan speel ik zijn rol met alle liefde,” glimlacht Maerten. Na de laatste avondvoorstelling, als de foyer leeggestroomd is, neemt hij de laatste slok van zijn biertje. Hij laat zijn hoofd theatraal tegen de tafel hangen en bezeert zich. Auw. Moet híj eigenlijk nog getroost worden? “Nee, ik realiseer het me nog niet zo goed. We speelden avond aan avond. Eigenlijk ben ik nu alleen maar moe.” Zie ook het interview met David Geysen in de kerstbijlage, pagina’s 20 en 21.

2 | UIT DE KUNST

Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

Passengers

Jim (Chris Pratt) en Aurora (Jennifer Lawrence) zijn onderweg naar een nieuw leven op een andere planeet. Maar de aanvankelijk zorgeloze ruimtereis neemt een gevaarlijke wending wanneer ze, als enigen van alle passagiers aan boord, negentig jaar te vroeg uit hun kunstmatige slaap worden gewekt. Als Jim en Aurora uitzoeken waarom hun slaapcabines defect zijn, ontdekken ze grote schade aan het ruimteschip. Niet alleen hun eigen leven, maar ook dat van duizenden medepassagiers is in groot gevaar. Te zien in alle PathÃ©-bioscopen. | Foto: 2016 Columbia Pictures Industries, Inc. All Rights Reserved

D E N H A A G DO 22 DEC 2016 T/M WO 4 JAN 2017

FILM A

Kassa open: Do, Vr 11:00 uur Za t/m Wo 10:00 uur PathÃ© CafÃ© dagelijks open vanaf 10:00 uur. Voor alle 3D voorstellingen gelden andere tarief voorwaarden.

Koop kaarten online: www.filmhuisdenhaag.nl Openingstijden: KASSA Dagelijks: 10:00 - 22:00 uur CAFÃ&#x2030; Ma. t/m Vr. 9:00 - 00.30 uur Za. en Zo. 10:00 - 00:30 uur

verlangen tijdens een lange nacht in Philadelphia.

Do 18:45 Vr 11:05 Za 18:20 Zo 12:00 Ma 10:10 Di 10:35 Wo 10:55

ONZE JONGENS

Dag. (beh Do.) 13:15; Do. 19:15; ook Za. Wo. 19:15; Vr. Zo. Di. 20:30; Ma. 21:30 (CL, AR, FR, ES, 107â&#x20AC;&#x2122;)

3E WEEK

Kurhausweg 2

Dag. (beh Do.) 11:30; Do. 17:00 21:30; ook Za. Wo. 21:30; Vr. Zo. Di. 20:45 (FR, DE, 113â&#x20AC;&#x2122;)

4E WEEK

Filminfo en reserveringen 0900-1458 (â&#x201A;¬ 0,80 cpm)

Do 11:00 13:00 Vr 13:00 Za 13:00 Zo 13:00 Ma 13:00 Di 13:00 Wo 13:00

Dag. 16:15 21:15 (GB, BE, 125')

4E WEEK

Kassa open: Dagelijks vanaf 15 minuten voor aanvang.

Do 11:05 13:15 17:50 19:30 Vr 14:35 19:30 Za 14:35 19:30 Zo 14:30 19:30 Ma 14:30 19:30 Di 14:30 19:30 Wo 14:30 19:30

Dag. 18:45; Dag. (beh Do.) 13:00; Do. 10:45 (GB, FR, BE, 100')

I, DANIEL BLAKE Gouden Palm winnar vol drama en humor!

5E WEEK

Dag. 11:00; ook Vr. Zo. Di. 18:15 (NL, 115')

5E WEEK

Dag. 12:30; ook Do. Za. Ma. 18:45 (NL, 98')

6E WEEK

Dag. (beh Zo.) 21:00; Dag. (beh Do.) 15:45 (DE, AT, 162')

7E WEEK

Voor alle 3D voorstellingen gelden andere tarief voorwaarden.

WHY HIM?

2E WEEK

COLLATERAL BEAUTY

Do 12:10 16:40 Vr 15:40 19:00 Za 10:10 15:40 19:00 Zo 10:10 15:40 19:00 Ma 10:10 15:40 Di 10:30 15:40 Wo 10:10 15:40

2E WEEK

ROGUE ONE: A STAR WARS STORY

LAYLA M. Indrukwekkende film over radicalisering van een moslimmeisje.

Do 17:20 Vr 17:35 Za 17:35 Zo 17:35 Ma 17:35 Di 17:35 Wo 17:35

TONI ERDMANN Grootste verrassing van het Cannes Filmfestival.

Vr 00:35 Za 00:35

DOWN TO EARTH Over bijzondere ontmoetingen met â&#x20AC;&#x2DC;Earthkeepersâ&#x20AC;&#x2122;.

Do 11:05 16:10 18:50 20:30 22:50 Vr 11:05 16:45 18:20 20:40 Za 10:20 16:45 20:45 Zo 10:20 16:40 18:20 20:40 23:00 Ma 16:40 18:20 20:40 Di 10:20 16:40 18:20 20:40 Wo 10:20 16:40 18:20 20:40

2E WEEK

SING (ORIGINELE VERSIE) 3D INCARNATE

11E WEEK

DE MATTHÃ&#x201E;US MISSIE Meesterlijke versie van Reinbert de Leeuw.

SOOF 2

3E WEEK

Do 11:10 14:20 21:40 22:45 Vr 14:15 17:10 21:00 00:25 Za 13:20 17:10 21:00 23:20 3E WEEK Zo 13:20 17:10 21:40 Ma 13:20 17:10 21:40 Di 13:20 17:10 21:40 Wo 13:20 17:10 21:40

KINDERVOORSTELLINGEN

OFFICE CHRISTMAS PARTY

Dag. 14:30 (CH, 100')

2E WEEK

Za 10:30 Zo 10:30 Ma 10:30 19:00 Di 19:00 Wo 19:00

6E WEEK

Dag. 14:30 (DK, 75')

JULIUS IN WINTERLAND Julius belandt in het magische Winterland.

3E WEEK

Do 19:45 Vr 11:30 14:45 19:10 Za 14:45 19:10 Zo 14:45 19:10 Ma 14:45 Di 14:45 Wo 14:45

6E WEEK

KAMPIOENEN VAN AMSTERDAM Vijf jongens uit Amsterdam

Vr 00:20 Za 00:20

7E WEEK

De speeltijden voor week 52 kunt u vinden op:Â www.theaterdakota.nl Do. Wo. 20:00; Vr. Di. 16:00; Vr. 21:00 (VS, 126')

Vr 21:50 Za 21:50 Zo 21:50 Ma 21:00 Di 21:00 Wo 21:00

SEPP, DE WOLVENVRIEND Avontuurlijk wintersprookje.

Do. Za. Di. 16:30 (NL, 70')

FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM 3D

2E WEEK

maken zich op voor het grootste straatvoetbaltoernooi van Nederland.

ARRIVAL

THE ACCOUNTANT

8E WEEK

LA LA LAND Met Ryan Gosling & Emma Stone.

Vr 22:30 Za 22:50 Zo 22:30 Ma 21:50 Di 21:50 Wo 21:50

ARRIVAL Met een glansrol van Amy Adams.

Do 17:40 Vr 23:55 Za 21:40 Zo 22:50 Ma 22:30 Di 22:30 Wo 22:30

JACK REACHER: NEVER GO BACK

ONCE UPON A TIME IN THE WEST Sergio Leone's meesterwerk.

Vr 21:40 Za 23:55

11E WEEK

HACKSAW RIDGE

Do. 16:00; Vr. 18:45; Di. 20:00 (VS, 116') Vr. 11:00 (IT, VS, ES, MX, 175')

KINDERVOORSTELLINGEN

SPUIMARKT

VOOR PROGRAMMERING VAN DONDERDAG 29 DECEMBER T/M WOENSDAG 4 JANUARI GA NAAR WWW.PATHE.NL/BUITENHOF

www.pathe.nl/ spuimarkt

Do 11:40 14:40 17:50 20:20 Vr 13:30 17:00 20:45 Za 14:15 18:15 20:45 PREMIÃ&#x2C6;RE Zo 14:45 17:40 20:30 Ma 15:10 18:50 20:45 Di 15:00 18:50 20:40 Wo 15:00 18:50 20:40 LA LA LAND PAC Do 12:10 21:20 Vr 14:15 21:20 Za 17:10 21:15 Zo 12:40 21:20 Ma 12:40 21:30 PREMIÃ&#x2C6;RE Di 12:40 21:30 Wo 12:40 21:30

PATHÃ&#x2030; BALLET: THE NUTCRACKER

Do 14:20 Vr 12:30 Za 11:40 Zo 12:30 Ma 13:10 Di 13:10 Wo 13:10

KAPPEN

PATHÃ&#x2030; CLASSICS

Do 23:20 Vr 00:00 Za 20:45 Zo 23:20 Ma 15:40 Di 15:40 Wo 23:20

Wo 4 januari 2017 13:30,15:30 NUTSHUIS KINDER CINEMA MINOES Vincent Bal / NL / 2001 / 93 min. / 6+ / Nederlands gesproken Voordat Carice van Houten internationaal doorbrak was ze Minoes: een poes in een vrouwenlichaam. Vincent Bal maakte een prachtige, lieve en aaibare familiefilm van het klassieke boek van Annie M.G. Schmidt. Een ideale Kerstvakantiefilm over de verlegen journalist Tibbe (Theo Maassen) die op het punt staat ontslagen te worden, maar hulp krijgt van Juffrouw Minoes om meneer Ellemeet, de directeur van de deodorantfabriek, te ontmaskeren als zwendelaar.

Do 14:50 19:20 Vr 14:50 19:30 Za 14:00 19:30 Zo 19:40 Ma 19:45 Di 10:45 19:45 Wo 10:15 19:45 A STREET CAT NAMED BOB PAC Zo 11:00

INFERNO

VOOR PROGRAMMERING VAN DONDERDAG 29 DECEMBER T/M WOENSDAG 4 JANUARI GA NAAR WWW.PATHE.NL/SPUIMARKT

TROLLS (3D NL) Geweldige animatiefilm!

PASSENGERS 3D

10E WEEK

22:30 Zo 21:00

DIE HARD

Di. 14:00; Wo. 15:00 (VS, 92â&#x20AC;&#x2122;)

8E WEEK

PREMIÃ&#x2C6;RE

PATHÃ&#x2030; BALLET 2E WEEK

ONZE JONGENS

Do 10:30 14:55 00:45 Vr 14:15 00:45 Za 13:30 00:45 Zo 13:40 00:45 Ma 14:15 00:45 Di 14:15 00:45 Wo 14:15

Spuimarkt 65 Filminfo en reserveringen 0900-1458 (â&#x201A;¬ 0,80 cpm) Kassa open: Dagelijks 15 minuten voor aanvang eerste voorstelling. Voor alle 3D, IMAX en IMAX 3D voorstellingen gelden andere tarief voorwaarden.

PASSENGERS

VOORPREMIÃ&#x2C6;RE

PREMIÃ&#x2C6;RE

Do 16:50 19:30 22:10 Vr 16:50 19:30 22:10 Za 16:50 19:30 22:10 PREMIÃ&#x2C6;RE Zo 16:50 19:30 22:10 Ma 16:50 19:30 22:10 Di 16:50 19:30 22:10 Wo 16:50 19:30 22:10 00:45

PASSENGERS 3D

Do 17:45 Vr 18:30 Za 17:00 21:00 Zo 13:50 19:45 Ma 18:30 Di 18:30 Wo 18:30 PREMIÃ&#x2C6;RE DANGAL PathÃ© Bollywood Do 11:15 16:50 19:20 21:50 00:20 Vr 16:50 19:20 21:50 00:20 PREMIÃ&#x2C6;RE Za 10:00 14:10 16:00 18:30 20:20 Zo 16:20 18:50 20:50 00:20 Ma 16:50 19:20 21:50 00:20 Di 16:50 19:20 21:50 00:20 Wo 16:50 19:20 21:50 00:20

WHY HIM?

Do 21:10 23:40 Vr 21:50 00:20 Za 21:40 00:15 Zo 21:40 00:15 Ma 21:50 00:20 PREMIÃ&#x2C6;RE Di 21:50 00:20 Wo 21:50 00:20

DONERSE SENINDIR Turkse Film

Do 13:50 Vr 12:15 Za 15:30 Zo 16:50 Ma 12:15 Di 12:15 Wo 12:15

KAPPEN

2E WEEK

Do 12:40 15:30 20:00 22:20 Vr 10:10 15:20 16:15 20:00 22:20 2E WEEK Za 09:40 15:20 17:40 20:00 Zo 10:10 15:20 17:40 20:00 Ma 10:10 15:20 16:15 20:00 22:20 Di 10:10 15:20 16:15 20:00 22:20 Wo 10:10 15:20 16:15 20:00 22:20

COLLATERAL BEAUTY

2E WEEK

SING (NEDERLANDSE VERSIE) 3D

3E WEEK

Za 16:30 Zo 13:00 Ma 13:25 Di 13:25 Wo 13:25

4E WEEK

Vr 13:20 Za 13:20 Zo 16:30 Ma 16:05 Di 16:05 Wo 16:05

4E WEEK

MEES KEES LANGS DE LIJN

VAIANA (NEDERLANDSE VERSIE)

VAIANA (NEDERLANDSE VERSIE) 3D SCHEVENINGEN

Do 11:10 Vr 11:20 Za 10:05 15:30 Zo 10:30 15:40 Ma 10:25 15:30 Di 10:15 15:30 Wo 10:10 13:00 15:30

Vr 11:00 Za 10:15 Zo 10:10 Ma 10:10 Di 10:10 Wo 10:10

PREMIÃ&#x2C6;RE

Vr 12:45 Za 12:15 Zo 12:10 Ma 12:10 Di 12:10 Wo 12:10

PREMIÃ&#x2C6;RE

BALLERINA (NEDERLANDSE VERSIE)

BALLERINA (NEDERLANDSE VERSIE) 3D

Vr 13:20 Za 10:05 12:25 Zo 10:05 12:25 Ma 10:05 12:25 Di 10:05 12:25 Wo 10:05 12:25

2E WEEK

Do 15:45 Vr 16:00 Za 11:30 13:50 16:15 Zo 11:30 13:50 16:15 Ma 11:30 13:50 16:15 Di 11:30 13:50 16:15 Wo 11:30 13:50 16:15

2E WEEK

Do 11:15 Vr 11:00 15:15 Za 10:00 12:35 15:15 Zo 10:15 12:35 15:15 Ma 10:00 12:35 15:15 Di 10:00 12:35 15:15 Wo 10:00 12:35 15:15

3E WEEK

Za 14:15 Zo 14:10 Ma 14:10 Di 14:10 Wo 14:10

4E WEEK

Do 15:15 Vr 13:30 16:20 Za 11:00 13:30 15:55 Zo 11:00 13:30 15:55 Ma 11:00 13:30 15:55 Di 11:00 13:30 15:55 Wo 11:00 13:30 15:55

4E WEEK

SING (NEDERLANDSE VERSIE)

SING (NEDERLANDSE VERSIE) 3D MEES KEES LANGS DE LIJN

VAIANA (NEDERLANDSE VERSIE) VAIANA (NEDERLANDSE VERSIE) 3D Do 15:00

TROLLS (NEDERLANDSE VERSIE)

Do 10:20 Vr 10:15 Za 10:05 Zo 12:20 Ma 10:20 Di 10:15 Wo 10:20 SPUIMARKT BALLERINA

Do 16:10 Vr 16:00 Za 11:45 15:20 Zo 12:20 14:10 Ma 12:50 14:30 Di 12:20 14:40 2E WEEK Wo 10:40 14:40

2E WEEK

ROGUE ONE: A STAR WARS STORY 3D

10E WEEK

13:00 Za 13:10 Zo 15:00 Ma 17:00 Di 10:50 17:00 Wo 12:10 17:00 BUITENHOF VrSING (NEDERLANDSE VERSIE)

KAPPEN

PATHÃ&#x2030; CLASSICS

KINDERVOORSTELLINGEN

Do 13:30 20:15 21:00 Vr 11:25 14:20 20:00 22:50 Za 14:20 20:00 2E WEEK Zo 14:20 20:00 Ma 14:20 19:10 20:00 Di 14:20 19:10 20:00 Wo 14:20 19:10 20:00

Vr. Zo. Di. 10:15 (NL, 75')

Filminfo en reserveringen 0900-1458 (â&#x201A;¬ 0,80 cpm)

PASSENGERS 3D

ROGUE ONE: A STAR WARS STORY 3D IMAX

Do 11:50 13:20 15:25 18:05 21:15 22:35 Vr 13:50 18:30 22:00 23:20 PREMIÃ&#x2C6;RE Za 18:30 22:00 00:25 Zo 18:30 22:00 Ma 18:30 22:00 Di 18:30 22:00 Wo 18:30 22:00

DE KINDEREN VAN JUF KIET Een Nederlandse Ã&#x160;tre et avoir!

Dag. 10:45 (VS, GB, 90')

DIE HARD

VOORPREMIÃ&#x2C6;RE

www.pathe.nl/ scheveningen

6E WEEK

Do 09:30 12:30 15:30 18:30 21:30 00:30 Vr 09:30 12:30 15:30 18:30 21:30 00:30 2E WEEK Za 09:30 12:30 15:30 18:30 21:30 00:30 Zo 09:30 12:30 15:30 18:30 21:30 00:30 Ma 09:30 12:30 15:30 18:30 21:30 00:30 Di 09:30 12:30 15:30 18:30 21:30 00:30 Wo 09:30 12:30 15:30 18:30 21:30 00:30

3E WEEK

6E WEEK

Do 19:10 23:20 Vr 12:25 20:15 Za 12:25 23:20 Zo 12:25 Ma 12:25 21:10 Di 12:25 21:10 23:20 Wo 12:25 20:15 Za 23:00 Zo 21:30

Do. Za. Ma. Wo. 20:45; Vr. Zo. Wo. 16:30; Vr. Zo. Di. 18:45 (IR, FR, 125')

Do 16:10 Vr 17:20 Za 17:50 Zo 17:50 Ma 18:10 Di 18:10 Wo 17:15

FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM 3D

7E WEEK

2E WEEK

FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM

15E WEEK

5E WEEK

BAD SANTA 2

Do 13:10 16:00 20:00 Vr 11:50 17:00 19:45 Za 11:50 17:00 19:45 PREMIÃ&#x2C6;RE Zo 17:00 19:45 Ma 11:45 17:00 19:45 Di 11:45 17:00 19:45 Wo 11:45 17:00 19:45 LA LA LAND PAC Do 11:10 13:40 16:20 18:30 21:10 Vr 11:20 16:40 18:45 21:20 22:55 PREMIÃ&#x2C6;RE Za 16:40 18:45 21:20 23:00 Zo 16:35 18:45 21:20 Ma 16:35 18:45 21:20 Di 16:35 18:45 21:20 Wo 16:35 18:45 21:20

4E WEEK

Do 14:45 Za 00:20 Zo 23:30 Ma 23:50

Do. Za. Ma. Wo. 10:15; Zo. 21:00; Wo. 18:45 (CH, NL, 81')

A QUIET PASSION Prachtig gestileerde film over dichter Emily Dickinson.

Buitenhof 20

6E WEEK

4E WEEK

VAIANA (ORIGINELE VERSIE) 3D

Do 10:20 Vr 23:20 Za 23:30 Zo 23:10 Ma 23:15 GORUMCE Turkse films Do 10:00 15:50 Vr 16:30 Za 16:05 Zo 16:10 Ma 16:30 Di 16:30 Wo 16:30

6E WEEK

3E WEEK

4E WEEK

UNDERWORLD: BLOOD WARS 3D

VOOR PROGRAMMERING VAN DONDERDAG 29 DECEMBER T/M WOENSDAG 4 JANUARI GA NAAR WWW.PATHE.NL/SCHEVENINGEN

WALKING DISTANCE Hedendaags sprookje over een man die aan huis gekluisterd is. Een oud fotorolletje verandert zijn leven. 2E WEEK Dag. 19:00; Dag. (beh Do.) 13:45; Do. 10:30 (FR, CA, 97')

FRANTZ Ingehouden melodrama van Francois Ozon.

www.pathe.nl/ buitenhof

Do 18:30 Vr 18:50 Za 12:20 18:30 Zo 13:15 18:40 Ma 18:30 Di 18:30 Wo 18:30

3E WEEK

Do 00:35 Vr 00:35 Za 00:40 Zo 00:40 Ma 00:40 Di 00:35 Wo 00:35

BRIDGET JONESâ&#x20AC;&#x2122;S BABY

NERUDA Over de Chileense schrijver-diplomaat en communist.

BUITENHOF

6E WEEK

OFFICE CHRISTMAS PARTY

ARRIVAL

LA LA LAND Van het scherm spattende musical koppelt oud aan eigentijds, Europa aan Hollywood. Een film die je meteen opnieuw wilt zien! PREMIÃ&#x2C6;RE

THE SALESMAN Van regisseur Asgar Farhadi (A seperation).

Riviervismarkt 5

5E WEEK

Do 12:20 18:20 20:50 00:10 Vr 11:50 18:20 20:50 23:10 Za 16:40 19:10 22:15 Zo 14:20 19:10 22:15 Ma 11:50 18:20 20:50 00:05 Di 11:50 18:20 20:50 00:05 Wo 11:50 18:20 20:50 23:10

Do 11:20 Zo 10:10 Ma 10:45 I, DANIEL BLAKE PAC Do 22:10 Vr 17:15 Za 17:15 Zo 22:10 Ma 22:15 Di 22:15 Wo 22:15 PERFETTI SCONOSCIUTI PAC Ma 10:50 15:50 Di 10:40 15:50 Wo 15:50

3E WEEK

SOOF 2

5E WEEK

Do 22:00 Di 23:50 Wo 23:50 Do 21:00 Vr 14:10 21:40 Za 11:50 18:40 Zo 10:10 18:40 Ma 14:10 19:00 Di 14:10 19:00 Wo 14:10 19:00

Do 11:50 19:45 Vr 18:40 Za 19:10 Zo 17:15 Ma 18:20 Di 18:20 Wo 18:20

2E WEEK

INCARNATE

2E WEEK

SING (ORIGINELE VERSIE) 3D

Zo 18:10

CHINAâ&#x20AC;&#x2122;S VAN GOGHS Man die vele Van Goghs namaakte krijgt een gezicht. SCHEVENINGEN

www.nutshuis.nl

Do 13:45 Vr 18:10 Za 16:00 Zo 17:50 Ma 18:10 Di 18:00 Wo 18:00

Do 17:30 18:30 Vr 17:30 19:10 Za 13:20 21:00 Zo 17:15 21:00 Ma 17:30 21:20 Di 17:30 21:20 Wo 17:30 21:20

SING (ORIGINELE VERSIE) 3D

Do 16:40 Vr 22:00 Za 22:00 Zo 20:45 Ma 21:45 Di 21:45 Wo 21:45

JUSTE LA FIN DU MONDE Met o.a. Nathalie Baye en Marion Cotillard.

Reserveren: 070 - 326 55 09 www.theaterdakota.nl Zuidlarenstraat 57 2545 VP Den Haag

ROGUE ONE: A STAR WARS STORY 3D

FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM 3D

PREMIÃ&#x2C6;RE

Dag. 12:30 18:45 (MX, 104')

2E WEEK

FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM

SPECIAL

Do 11:05 17:20 21:30 Vr 15:50 18:20 21:45 Za 13:00 17:40 21:30 Zo 15:15 21:00 Ma 15:20 21:00 Di 15:20 21:00 Wo 15:20 21:00

DE ZEVENDE HEMEL

GAY FILM NIGHT â&#x20AC;&#x201C; BEAUTIFUL SOMETHING Liefde, lust en

Dag. 15:15 20:45; Dag. (beh Do.) 10:30 (VS, 128')

ROGUE ONE: A STAR WARS STORY 3D

VAIANA (ORIGINELE VERSIE) 3D

THE CURIOUS WORLD OF HIERONYMUS BOSCH In het kader

ROGUE ONE: A STAR WARS STORY

SOOF 2

SPECIAL Hepburn ter ere van de expositie van Gemeentemuseum Den Haag â&#x20AC;&#x2DC;Hubert de Givenchy: To Audrey with Loveâ&#x20AC;&#x2122;. Dag. (beh Vr. Zo.) 16:00 FUNNY FACE Niet ondertiteld! Vr. Zo. 16:00 BREAKFAST AT TIFFANYâ&#x20AC;&#x2122;S Hepburn in een van haar beroemdste rollen. SPECIAL Ma. 17:00 (GB, 90') van Exhibition on Screen. De wonderlijke wereld van Bosch. Ma. 19:30 (VS, 97')

2E WEEK

Do 17:30 Vr 16:20 Za 10:10 Zo 10:45 Ma 12:15 Di 10:10 4E WEEK WATERBOYS PAC Do 15:00 21:50 Vr 11:00 22:15 Za 22:10 Zo 21:45 Ma 22:00 Di 22:00 Wo 22:00 4E WEEK NOCTURNAL ANIMALS PAC Do 16:20 Vr 15:30 Za 10:20 Zo 10:40 Ma 10:15 Di 12:10 Wo 11:10 4E WEEK

TO AUDREY WITH LOVE Twee klassiekers met Audrey

TEL: 070 365 6030

Do 17:30 20:30 23:30 Vr 17:30 20:30 23:30 Za 17:30 20:30 23:30 2E WEEK Zo 17:30 20:30 23:30 Ma 17:30 20:30 23:30 Di 17:30 20:30 23:30 Wo 17:30 20:30 23:30

2E WEEK

Do 13:55 19:00 20:50 Vr 13:45 19:50 21:10 Za 11:00 15:50 19:50 21:40 3E WEEK Zo 16:15 19:00 Ma 13:45 17:20 19:30 Di 13:45 17:20 19:30 Wo 13:50 17:20 19:30

De speeltijden voor week 52 kunt u vinden op:Â www.filmhuisdenhaag.nl

Adres: Spui 191 2511 BN Den Haag

Do 12:50 Vr 11:50 Za 10:50 Zo 10:20 Ma 10:20 Di 10:20 Wo 10:50 LES SAISONS PAC Ma 10:30 Wo 10:30

Vr 12:05 Za 12:00 Zo 09:30 Ma 12:05 Di 12:05 Wo 12:05

BALLERINA 3D

11E WEEK

PREMIÃ&#x2C6;RE

Do 09:45 12:05 14:30 Vr 09:45 12:05 14:30 Za 09:45 11:00 12:10 2E WEEK Zo 09:50 12:10 14:00 Ma 09:45 12:05 14:30 Di 09:45 12:05 14:30 Wo 09:45 12:05 14:30

SING (NEDERLANDSE VERSIE)

Do 11:00 13:30 16:00 Vr 11:20 13:40 16:00 Za 14:30 15:10 Zo 11:25 14:30 Ma 11:20 13:40 16:00 Di 11:20 13:40 16:00 Wo 11:20 13:40 16:00

2E WEEK

Do 09:30 Vr 09:40 14:30 15:35 Za 11:45 13:50 Zo 09:50 11:50 16:00 Ma 09:40 14:30 Di 09:40 14:30 Wo 09:40 14:30 15:35

3E WEEK

Do 10:00 Vr 09:30 10:45 13:10 Za 09:45 12:10 14:35 Zo 09:30 11:35 13:30 Ma 09:30 10:45 13:10 Di 09:30 10:45 13:10 Wo 09:30 10:45 13:10

4E WEEK

Do 12:30 15:00 Vr 10:00 12:30 15:00 Za 10:20 12:45 Zo 10:00 12:30 15:00 Ma 10:00 12:30 15:00 Di 10:00 12:30 15:00 Wo 10:00 12:30 15:00

4E WEEK

SING (NEDERLANDSE VERSIE) 3D MEES KEES LANGS DE LIJN

VAIANA (NEDERLANDSE VERSIE)

VAIANA (NEDERLANDSE VERSIE) 3D

Zo 11:40

11E WEEK

Vr 10:00 Za 09:45 Zo 09:40 Ma 10:00 Di 10:00 Wo 10:00

11E WEEK

TROLLS (NEDERLANDSE VERSIE) TROLLS (NEDERLANDSE VERSIE) 3D

UIT DE KUNST |

Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

Adriaan van Dis schenkt archief aan Literatuurmuseum Schrijver Adriaan van Dis schenkt zijn literaire archief aan het Haagse Literatuurmuseum. Onder meer manuscripten van romans als ‘Nathan Sid’, cahiers met aantekeningen voor ‘Ik kom terug’ en ‘Tikkop’, diverse foto’s en literaire cartoons en correspondentie met collega-schrijvers als Maarten ’t Hart, Geert Mak, Cees Nooteboom, Jan Siebelink en Joost Zwagerman komen in het bezit van het museum aan het Prins Willem-Alexanderhof. Deze bijzondere schenking doet Van Dis in de week van zijn zeventigste verjaardag, afgelopen vrijdag. Ter ere van de schenking is in het Li-

teratuurmuseum een kleine expositie te zien rondom zijn nouvelle ‘De rat van Arras’ (1986). Zo is een werkschemaatje op een kartonnen kaartje tentoongesteld. Ook de eerste versie van het manuscript, een veelkleurig labyrint van snel geschreven zinnen, is te zien. Open brief Van Dis, geboren in het Noord-Hollandse Bergen, koestert een bijzondere band met het Literatuurmuseum en het Kinderboekenmuseum. Hij is voorzitter van de Vriendenstichting van de beide Haagse musea en begin

dit jaar riep hij in een open brief minister van Onderwijs Cultuur en Wetenschap Jet Bussemaker (PvdA) op haar verantwoordelijkheid voor het Literatuurmuseum te nemen. Samen met andere prominente schrijvers als Arnon Grunberg en Connie Palmen vroeg hij de minister op het museum meer subsidie te geven. In het Radio 1-programma ‘Met het oog op morgen’ typeerden zij het Literatuurmuseum als de ‘hoeder van het Nederlands literair erfgoed’. Ook de cahiers met aantekeningen voor ‘De Rat van Arras’ zijn in het Literatuurmuseum te zien. | Foto: PR

Meer informatie: www.literatuurmuseum.nl

Gérard Lemaître 1936 – 2016

Charmeur van NDT danste tot het laatst Door Herman Rosenberg

Een van de grote mannen uit de geschiedenis van het Nederlands Dans Theater (NDT), Gérard Lemaître, is vorige week dinsdag op 80-jarige leeftijd overleden. Lemaître danste vanaf 1960 in totaal 22 jaar bij het Haagse topgezelschap en schitterde in 120 balletten. Hij was een van de grote vertolkers van het werk van Jiri Kylián en Hans van Manen. Het NDT noemt Lemaître in een in memoriam ‘een sleutelfiguur’. ‘We zullen zijn jeugdige glimlach, zijn speelsheid en zijn levendige, positieve energie enorm missen.’ Lemaître werd in 1936 geboren in Parijs, waar hij ook zijn dansopleiding genoot. In 1960 kwam hij naar Nederland met Hans van Manen, zijn vriend, die hem introduceerde bij het één jaar eerder door Benjamin Harkarvy en Carel Birnie opgerichte NDT. Critici en publiek vielen voor zijn danskunst, maar ook voor zijn charme en humor. ‘Ondeugend’, is hij ook wel genoemd. Toen Lemaître ouder werd en de samenwerking met Kylián begon te haperen, verliet hij het NDT. Hij werkte in Frankrijk en bij het Scapino Ballet.

| Foto: Joris-Jan Bos

Na tien jaar keerde hij terug naar Den Haag om zich bij NDT 3 te voegen, het gezelschap voor oudere dansers (vanaf 40) dat Kylián in 1991 had opgericht. Daarin heeft Lemaître tot het einde van zijn carrière in 2001 een centrale rol gespeeld. Hij danste met onder anderen Sabine Kupferberg, de vrouw van Kylián, in het

veelgeroemde ‘The Old Man en Me’ van Hans van Manen. Met het klimmen der jaren nam het lichamelijk ongemak toe. In 1999 zei Lemaître hierover in NRC Handelsblad: ‘Ik ben de afgelopen twee jaar zes keer geopereerd: aan liesbreuken, aan een hernia. De hernia is een rechtstreeks gevolg van mijn leven als danser. Er zijn dagen dat ik mezelf met moeite naar de repetitie sleep, maar zodra ik er ben, vergeet ik alles. Ik dans nog, dat is het enige dat telt.’ Vorig jaar nog danste hij in Oslo samen met andere oudere sterren in het stuk ‘Use my body while it’s still young’ van choreografe Hege Haagenrud. “We hebben heel hard gewerkt. Als je jong bent, pik je het na drie, vier keer op. Maar de samenwerking was goed en we hebben natuurlijk ook veel gelachten,” zei hij over zijn Noorse avontuur in deze krant. Lang is Lemaître ook als vrijwilliger actief geweest bij uitvoeringen van het NDT in Den Haag. De grote ster van weleer verkocht dan boekjes en programma’s. Zo hield hij contact met het gezelschap en het publiek, zei hij, want ‘het NDT zit in mijn bloed.’

Sander van der Pavert in zijn studio. | Foto: Maurice van Es

Lucky TV maakt theatershow Lucky TV gaat het theater in. Hagenees Sander van der Pavert, maker van de dagelijkse bijdrage aan het tv-programma ‘De Wereld Draait Door’ (DWDD), verhuist zijn werkplek tijdelijk naar het Zuiderstrandtheater voor de voorstelling ‘Lucky Live’. Bekende Lucky-karakters als koning Willy en de journalistieke onbenul in ‘Werken bij de NOS’ zullen niet ontbreken. ‘De bijdrage op tv duurt maar één minuut. Maar hier gaat een hele dag voorbereiding aan vooraf. (…) Alles wat ik van tafel moet vegen vanwege die ene minuut, heb ik nu gecomprimeerd tot een theatershow,’ lichtte Van der Pavert vorige week tegenover DWDDpresentator Matthijs van Nieuwkerk toe. ‘Ik verplaats mijn studio naar het podium en alle lol die ik normaal in mijn werkkamer beleef, deel ik nu met het publiek.’ Sander van der Pavert geniet grote populariteit vanwege zijn filmpjes, die

vanaf 2006 steevast DWDD afsluiten. Hierin vat hij op humoristische en lichtvoetige wijze de actualiteit samen. Vaak parodieert hij bekende nationale en internationale sterren. De succesvolste bijdrage van Lucky TV was de karikatuur van een presidentsdebat tussen Donald Trump en Hillary Clinton. Beide kandidaten zongen hierin ‘I’ve had the time of my life’. Dit filmpje was in de aanloop naar de verkiezingen veelvuldig op de Amerikaanse televisie te zien. De voorstelling ‘Lucky Live’ zal niet door Nederland toeren, maar alleen in het Zuiderstrandtheater te zien zijn. Van der Pavert: ‘Den Haag is dé stad van Lucky TV. Veel hoofdrolspelers komen ook uit de stad, met koning Willy natuurlijk als opper-Hagenees.’ ‘Lucky Live’, 24 april t/m 27 april en 22 mei t/m 1 juni, Zuiderstrandtheater. Meer informatie: www.luckytv.nl en www.zuiderstrandtheater.nl

Maarten Bakker nieuwe directeur van Dakota Maarten Bakker volgt per 1 januari ad interim Regien van der Sijp op als directeur van Theater Dakota in Escamp. Bakker komt uit Rotterdam, maar is geen onbekende in het Haagse. Hij werkte jarenlang bij theaterschool Rabarber en was actief als regisseur en schrijver in het Haagse amateurtheater. In Rotterdam heeft hij de afgelopen vijf jaar een wijktheater opgezet dat vorig jaar is uitgeroepen tot beste podium van Rotterdam Noord. | Foto: Roelof Jan Mulder

4 | UIT DE KUNST

Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

Verdubbeld Fotomuseum pakt breed uit Na een korte verbouwing heeft Fotomuseum Den Haag deze maand zijn deuren geopend met maar liefst drie bijzondere tentoonstellingen. Immers, ruimte genoeg nu. Ook voor meer en jongere bezoekers. Door Hendrik van Leeuwen Recensie

et Fotomuseum is met een spetterend feest geopend. Door een interne verhuizing is de beschikbare ruimte verdubbeld en dankzij een flinke doorbraak is de route door het ingewikkelde gebouw zichtbaar verbeterd. Net als in Amsterdam en Rotterdam kan de reikwijdte van de fotografie nu breeduit en met meerdere exposities tegelijk worden geschetst. Het doel is een jonger publiek aan te spreken, een gedachte die na het succes met Anton Corbijn – 70.000 bezoekers – is opgekomen. Om te beginnen zet Den Haag de spotlights op Werner Bischof, het vijfde lid van het befaamde Magnum-collectief. De vier oprichters die in 1947 de handen ineensloegen omdat ze niet langer afhankelijk wilden zijn van de gangbare smaak met de bijkomende censuur, maar zélf wilden bepalen wat een goede foto was, herkenden in Bischof een geestverwant. Daarmee is deze expositie een mooie binnenkomer om de historische dimensie van de fotografie neer te zetten. Magnum was een belangrijke stap in de emancipatie van het vak en Werner Bischof (1916-1954) is een toonbeeld van de onafhankelijke nomade die onvermoeibaar rondreist om het menselijk tekort, maar ook zijn moed en doorzettingsvermogen in beeld te brengen. Van Hongarije tot Hongkong richt hij de camera op de gewone man die met de nodige wilskracht overleeft. Beroemd werd zijn foto van het jongetje, hoog in de Andes, dat dapper voortstapt en tegelijk op zijn fluit speelt. Een bijzondere bijkomstigheid is zijn vakbekwaamheid. Hij was de eerste hooggeschoolde fotograaf bij Magnum en dat is toch wel heerlijk. Elke compositie is raak. Kader, contrast en

toonwaarde zijn keer op keer perfect. Wat het verhaal voor ons uniek maakt, is zijn reportage direct na de oorlog in Nederland. Op pad gestuurd door een Zwitserse hulporganisatie wordt hij hier ‘wakker’ als activist. Het gebombardeerde Den Haag, het onder water gezette Zeeland, Bischof lardeert het met magere jongens op kaplaarzen en mannen die vermoeid een kom eten naar binnen werken. De oorlogsschade treft hem diep en zijn visie op het vak verandert er acuut door. De moeder die haar kind zo lang mogelijk borstvoeding geeft in tijden van voedselschaarste, is exemplarisch voor zijn opvattingen.

’A mother breastfeeding her child as long as possible, to save him from malnutrition’, Bonn, GERMANY 1946. | Foto: Werner Bischof Magnum Photos

Strengere selectie Het Fotomuseum heeft aan deze reportage een speciale uitgave gewijd: ‘Werner Bischof in bevrijd Nederland’. De vormgeving sluit aan bij naoorlogse opvattingen: paginavullend. Helaas verdwijnen daardoor hele partijen van de foto in de knik van het boek en

wordt het geheel onleesbaar. Bovendien is de druk te zwart, terwijl de kersverse afdrukken op de tentoonstelling uitstekend zijn. De inrichting van de expositie is te klassiek. De presentatie in eindeloze rijen is vermoeiend. Dan bekijk je liever een (goed gedrukt) boek. Zeker het jonge publiek, waar het museum zo nadrukkelijk op mikt, zou gebaat zijn bij een strengere selectie. Maar goed, tegenover de oude rot in het vak plaatst conservator Wim van Sinderen jong talent uit België in een eigentijdse expositievorm. Lara Gasparotto (1989) sluit aan bij de populaire ‘lowtech’ dagboekfotoDirk de Herder (1914-2003), ‘The Amstelbrug Bridge graﬁe, die het over the river Amstel’, Amsterdam 1946. alledaagse op

een terloopse manier vastlegt en daarbij ook tot intiemere situaties doordringt. “Gelukkig maakt ze geen selfies,” benadrukt Van Sinderen, “maar de personages zijn wel vrienden en bekenden.” Het ligt voor de hand om haar kwaliteit af te meten aan de grondleggers van het genre. Waar Nan Goldin en Nobuyoshi Araki meer oog hebben voor de fysiek harde kant van menselijke interactie, overheerst bij Gasparotto een pastorale dromerigheid. Ze laat iemand naakt en nietig door een immens rotslandschap klauteren of in een vage zee van gele melk ronddobberen – vervolgens zoomt ze vol in op een portret in een knalrode ruimte. Of het beeld geregistreerd of geënsceneerd is, doet er niet toe. Het gaat om de poëzie van het beeld. Elke foto is een flard uit een tijdelijk bestaan. Alles hangt ook kriskras door elkaar in de donkergrijze kelder van het Fotomuseum, maar toch is er samenhang en gevoel voor nuance. Je proeft dat elk beeld door dezelfde dromerige geest wordt aangereikt. De drie kabinetten van het Fotomuseum zijn uitermate geschikt voor het reguliere afdrukformaat van de fotografie, al blijft het een onderaardse gang door het lage plafond. Heel toepasselijk laat conservator Wim van Sinderen ons een tocht door het nachtleven maken. Daarbij reikt hij een motto van Brassaï aan: ‘De nacht suggereert, zij onthult niet. De nacht verwart en verrast ons door haar vreemdheid. Ze maakte krachten in ons

vrij die overdag door de rede worden onderdrukt.’ Jammer genoeg ontbreekt de Parijse pionier zelf op ‘Nacht ontwaakt’, maar er valt genoeg te ontdekken in de greep uit de eigen collectie. Veel in zwart-wit uiteraard, maar ook het hemelse blauw dat zich bij extreme sluitertijden losmaakt boven de Noordzee. Door de interne verhuizing blijft er voor de actuele kunst van het GEM slechts één zaal over. “De liefhebbers zullen het betreuren,” geeft directeur Benno Tempel toe, “maar in het hoofdgebouw krijgt hedendaagse kunst al meer ruimte. Denk bijvoorbeeld aan de Projectenzaal.” Maar toch, hoe buig je krimp om in een positieve ervaring? Dat moet de openingstentoonstelling rond Soll LeWitt, duidelijk maken. Om alvast een tip van de sluier op te lichten: het is een mooie, intieme tentoonstelling geworden, maar er is wel meer uitleg bij nodig en dat gaat gebeuren middels een e-boek. “Die vorm sluit aan bij de wereld van nu,” zegt Tempel. “Zo vergroten we ook ons bereik. Tot in Amerika toe is men geïnteresseerd, maar om er nou speciaal voor over te komen?”

Nederland beland na een tournee in Europa, had in de Amsterdamse jazzclub Sheherazade Jopie Eksteen leren kennen, trouwde met haar, kreeg kinderen en vond zijn plek aan die Admiralengracht. ‘Als ik thuis ben, is het net vakantie,’ vertelde Byas toen aan het blad Down Beat. ‘Ik heb een heerlijke tijd met mijn kinderen en ga zwemmen en vissen. De mensen in Amsterdam houden van me, omdat ik hun taal spreek en me hun manier van leven heb eigen gemaakt.’ Wat Nederland niet deed, was platen opnemen met Don Byas. Schande achteraf, ook al omdat Byas hier zeventien jaar leefde. Er is maar één plaat, in 1962 opgenomen in Groningen, ‘Blues by Byas’, en daarmee houdt ’t op. Byas werd blijkbaar gezien als een Nederlander

– oh die zit toch in Amsterdam, die komt nog wel aan de beurt – en ‘echte’ Amerikanen gingen voor. Maar gelukkig is er het Nederlands Jazz Archief (NJA) dat de opnames vond van een concert dat Byas voor de VARA-radio gaf in het oude Rembrandttheater in Haarlem. Het NJA restaureerde ze en bracht ze op cd uit in de serie ‘Treasures of Dutch Jazz’ (eerder daarin Boy’s Big Band en Ben Webster meets Piet Noordijk) als ‘Groovin’ High’. Een heerlijke cd, door de spontaniteit ervan – Byas tussendoor aankondigend, eenmaal met zachte humor in het Nederlands – maar vooral door de moderniteit toen (1964) van Byas. Snelle stukken, ballads, het heeft een onnadrukkelijke eigenheid zoals je niet vaak (meer) tegenkomt. En hij wordt begeleid door het destijds razend populaire trio

van pianist Pim Jacobs. Daarin ook twee Nederlandse Helden van de Jazz die nog altijd spelen en regelmatig Den Haag aandoen: Bassist Ruud Jacobs, hier kortgeleden (met onder anderen pianist Peter Beets) zomaar in de Bordelaise te horen, en uiteraard drummer Johnny Engels, van de befaamde Haagse jazzfamilie. Don Byas stierf in Amsterdam in 1972 (een jaar later zou hier die andere ‘Amsterdamse’ held, Ben Webster, overlijden). Byas nam elders in Europa vooral in Parijs en Duitsland op, deze ‘Groovin’ High’ is een unieke Nederlandse herinnering aan hem. Veel te ‘tippen’ valt er niet zo aan het eind van 2016 in jazzy Den Haag, vandaar deze ‘historische’ tip. Mooi presentje voor onder de kerstboom.

Exposities Werner Bischof t/m 12 maart 2017, Lara Gasparotto en Nacht ontwaakt tot 26 februari 2017, Fotomuseum Den Haag. Expositie Soll LeWitt t/m 9 apri 2017, GEM, van dinsdag t/m zondag van 11 tot 17 uur (vanaf 1 januari om 10 uur open).

jazz

Don Byas met helden van hier

Het zal eind jaren zestig geweest zijn en het ﬁlmpje staat op YouTube. Je ziet er eerst beelden van decorachtignette huizen langs de Admiralengracht, alsof de werkster zojuist Amsterdam heeft gekuist, en aan het grachtenwater zit een donkere man te vissen. Wanneer de camera inzoomt, begint hij te praten. In het Nederlands met een licht Amerikaans accent, afgewisseld met een enkele Franse toonsoort. Het is

tenorsaxofonist Don Byas, toen een held en nog altijd een held voor wie iets om de lijnen van geleidelijkheid in de jazz geeft. Een tenorist die van swing naar bebop bewoog, simpel gezegd van Coleman Hawkins naar Parker, en die een ster was bij onder anderen Ellington en Dizzy. ‘Mijn vader was een Spanjaard,’ vertelt Don Byas – denk aan de Gonzalez Byas-sherry – ‘en mijn moeder een Cherokee-indiaanse.’ Hijzelf was in

Bert Jansma

UIT DE KUNST |

Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

Leo Spreksel (directeur van Korzo) houdt het voor gezien

‘We moeten op een lager pitje door. Dat is wrang’ Na dik 28 jaar gooit hij de handdoek in de ring. Op 1 september 2017, met de pensioengerechtigde leeftijd in zicht, stapt Leo Spreksel uit onvrede met het kunstbeleid op als artistiek directeur van Korzo. Door Eric Korsten

eo Spreksel, sinds 1988 artistiek roerganger van Korzo Theater, gooit het bijltje erbij neer. Eerder beledigd dan moegestreden. “We moeten volgend jaar op een lager pitje door. Dat is wrang.” Uitmuntende rapportcijfers, internationaal geroemd als danshuis, en een ‘hub’ genoemd: mede door zíjn inspanningen voert de Residentie trots het predicaat ‘Den Haag Dansstad’ in het vaandel. Hij kreeg onlangs de juryprijs uitgereikt van de Piket Kunstprijzen. Het stemt hem vooral bitter dat het Korzo niet gegeven is om voor ‘zijn’ productiehuis voor dans – uniek in Nederland – mee te kunnen proﬁteren van de landelijke maar sober gevulde subsidieruif voor de Kunstenplanperiode 2017-2020. Terwijl Korzo de afgelopen vier jaar al eens enorm heeft moeten interen door de toenmalige bezuinigingsslag in de kunsten. Ook de tien miljoen euro extra die in december op de valreep door de Tweede Kamer bij elkaar werd gesprokkeld, komt voor Korzo uiteindelijk neer op niet meer dan een druppel op een gloeiende plaat. Met de kerstdagen pal voor de deur is nog niet eens bekend hoeveel van dat extra geld per 1 januari naar Korzo vloeit. “En het is maar geld voor één jaar. Korzo valt heus niet om hoor, en de programmering, een mix van muziek, dans, theater en sinds kort ook circus, blijft grotendeels intact. De gemeente Den Haag steunt ons steeds geweldig hoor, dat moet gezegd. Maar in eigen huis met jong talent nieuwe dansproducties maken, jong talent omarmen, dat wordt nu wel veel lastiger. Doodzonde.” Visie en missie Spreksels grootste verdienste is dat het hem is gelukt om talentontwikkeling naar een hoger plan te tillen, in Den Haag en zelfs landelijk. Als weinigen begríjpt Spreksel jong talent, spreekt hun taal. “Het kunstklimaat van een stad kan alleen worden verrijkt als het professioneel en blijvend wordt ondersteund. Continuïteit is cruciaal. Talent loopt anders de stad uit, dat zie je nu al meteen gebeuren. Het besef moet doordringen dat zaaien pas over een paar jaar tot resultaat leidt, de toekomst is allang begonnen. Het steekt enorm dat wat we in dertig jaar bouwden, gevaar loopt. De stem van makers en kunstinstellingen wordt tegenwoordig nauwelijks meer gehoord. We zijn gekaapt door het populisme.” Met vastberaden blik: “We moeten harder terugvechten.” Bij Spreksel (1950) vallen geen soundbytes, oneliners of grote woorden. Nee, hier staat een man met een visie, met een bijna religieus op te vatten missie. “Den Haag heeft een heel eigen dansklimaat. Dat moet zo blijven. Dans en kunst zijn vitaal voor de samenleving, voor de leefgemeenschappen in een stad. Mensen moeten zich kunnen herkennen, zich kunnen spiegelen in wat op theaterpodia te zien is. Kijk,” legt hij bereidwillig uit, “als er geen goede pleinen meer worden ontworpen, dan moet het theater de functie van openbaar plein overnemen en mensen in de zalen samenbrengen.” Leo Spreksel: ‘We moeten harder terugvechten.’ | Archieffoto

val voor jonge dans van maakte, indertijd een noviteit. De stad werd daardoor een interessante vestigingsplaats voor makers. Dansers van NDT, nu een samenwerkingspartner, kregen van Spreksel de kans om zelf te gaan choreograferen. De humuslaag van Den Haag was definitief verrijkt. Op een goede dag werd Korzo gebeld door het ministerie. “Of we niet alsjeblieft een plan voor de Kunstenplanperiode 1992-1996 wilden indienen. Samen met Bernadette Stokvis heb ik toen met een fles wijn op tafel de bestaande plannen zwart op wit gezet.” Korzo was van de ene op de andere dag het allereerste productiehuis voor dans, en nationaal gesubsidieerd. Hij hekelt de bureaucratie en de rompslomp die tegenwoordig met het doen van aanvragen gepaard gaat. “Iedere aanvraag moet van a tot z zijn dichtgetimmerd, juridisch, zakelijk, financieel, marketingtechnisch. De inhoud lijkt soms bijzaak. Het is te vaak afvinken aan de hand van Excel-sheets. Betreurenswaardig.” CaDance 2017 Het tweejaarlijkse CaDance Festival, dat afwisselt met dat van samenwerkingspartner Holland Dance, is een vliegwiel gebleken. Eind januari staat de 18de editie op stapel, met als openingsvoorstelling een nieuwe productie van choreograaf Amos Ben-Tal en muzikant Spinvis. Die editie staat al voor 99 procent in de steigers. Volwaardig. Voor Korzo komt de pijn na komend jaar, als Leo Spreksel ‘weg’ is. Over driekwart jaar. Hij toont zich bevreesd voor wat er na 2017 op hem en ‘zijn’ Korzo afkomt. “Er móét iets gebeuren.” Geen gebalde vuist, geen spandoek vanuit het krakersbolwerk van weleer. Maar zijn strijdvaardige boodschap is gehoord.

ADVERTENTIE

Beelden aan Zee Blijft je bij Interactieve rondleidingen voor mensen met dementie en hun mantelzorgers

beeldenaanzee.nl

Wicht, Oswald Wenckebach (1950)

Juryprijs Voor zijn voortrekkersrol op dansgebied kreeg hij onlangs de juryprijs van de Piket Kunstprijzen. Een blijk van waardering voor bijna dertig jaar niet-aﬂatende inspanningen voor ontwikkeling van de dans als kunstvorm. Zo zette hij dansvormen als Indiase dans en breakdance op de kaart. Jaren geleden had hij al eens een prijsje gekregen. In eigen kring dan wel, en eigenlijk voor de gein. Spreksel, lachend: “Omdat ik er nooit een won.” Toen Corso (later Korso en ten slotte Korzo) in het voorjaar van 1984 begon in een kraakpand aan de Prinsestraat op de restanten van een bioscoop, was dat een statement. Theater in het Hofkwartier! Spreksel kwam vier jaar later om de hoek kijken, toen hij na een studie letteren en een opleiding tot danser aan de Universiteit van Amsterdam solliciteerde als dansprogrammeur, aanvankelijk onbezoldigd. “Maar ik zag toen al wel meteen de potentie van deze plek.” Het Nederlands Dans Theater en – eventjes – Djazzex vormden in die jaren de contouren van het danslandschap in de stad. Andere dansgroepen meden Den Haag veelal, want de Koninklijke Schouwburg was ongeschikt voor dans, het NDT programmeerde in het Danstheater aanvankelijk geen dansgroepen van buiten en Theater aan het Spui bestond nog alleen op de tekentafel. Spreksel spreekt van Den Haag als een woestenij, ‘terwijl in Amsterdam en elders in het land de dans bloeide’. De ommekeer in Den Haag kwam met het CaDance Festival, bedacht om moderne dans in de etalage te zetten. Het festival werd in 1988 door John Reinders van Het Gebeuren in het leven geroepen. Spreksels vondst is dat hij er een premièrefesti-

6 | UIT DE KUNST

Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

Gek op Kikker Het Kinderboekenmuseum trekt de aandacht met de expositie ‘Ik ben Kikker’, over de beroemde creatie van Max Velthuijs. Ook de andere dieren zijn een fijn excuus voor activiteiten, van schat graven tot schaatsen.

Karin Bloemen. | Foto: Nick van Ormondt

Debuut Karin Bloemen bij Residentie Orkest Paul van Vliet en vele andere artiesten gingen haar voor. In januari is het de beurt aan Karin Bloemen. Zij treedt op met het Residentie Orkest in het Nieuwjaarsconcert. De echte liefhebber van klassiek krabt zich misschien achter de oren, maar het orkest laat soms Bach en Beethoven even voor wat ze zijn, om een handreiking te doen naar andere muzieksoorten en genres. Cross-over, heet zoiets, en op 6 januari is het dus de beurt aan ‘La Bloemen’. Waarom zij? “Zij is een rasartiest, een allround talent met een enorme uitstraling,” zegt een woordvoerder van het orkest. Zelf wijst Bloemen op haar liefde voor de klassieke muziek en dan met name het vocale deel daarvan. Ze luisterde in haar jeugd vaak naar grootheden als Christina Deutekom, Mario Lanza en Maria Callas. Maar uiteindelijk koos ze voor de kleinkunst. “Ik was erg geïnspireerd geraakt door Jasperina de Jong, die met virtuoze zang, dans, acteren en cabaret de zaal plat kreeg. Dat wilde ik ook kunnen! Dus deed ik auditie aan de Kleinkunstacademie. Ik geloof dat ik indruk maakte met mijn ‘Koningin

van de nacht’ (uit Mozarts ‘Zauberﬂöte’, red.), want ik zong een hoge F alsof het niks was.” Het orkest begeleidt Bloemen in songs van Marlène Dietrich en een aantal Nederlandstalige klassiekers, zoals ‘Wat voor weer zou het zijn in Den Haag’ (Schmidt/Bannink) en ‘Het Dorp’ (Sonneveld/Ferrat). Speciaal voor de gelegenheid zijn arrangementen gemaakt, waardoor ook het orkest goed tot zijn recht komt. Bloemen heeft niet eerder met een symfonieorkest gezongen. Wel stond ze ervoor in het tv-programma ‘Maestro’. “Dat was waanzinnig om te doen, ik was een blij meisje en was heel erg op mijn plek!”, zegt ze daarover. En dat klopt ook wel, want hoewel ze de dirigentencompetitie niet won, bereikte ze wel de ﬁnale. Maar over het leiden van het orkest hoeft ze zich geen zorgen te maken bij het Nieuwjaarsconcert, want dat doet Jan Stulen, een oude rot in het vak, die vele jaren het Promenade Orkest leidde. Nieuwjaarsconcert Residentie Orkest, vrijdag 6 januari, 20.30 uur, Zuiderstrandtheater. Meer informatie: www.residentieorkest.nl

voor de doelgroep, zowel met pen als penseel. Eén raak streepje is genoeg om een uitdrukking weer te geven. Kinderen snappen het meteen.” Zo leren ze volgens Meinderts omgaan met emoties, geholpen door de overzichtelijke dynamiek tussen Kikker en bijfiguren. Door Olivier van Nooten Beer houdt van schat e groene graven, Rat is een klusser antiheld en Varkentje bakt graag Max Velthuijs. | Foto: PR met getaarten. Activiteiten in streepte het museum zijn daarop broek heeft waarschijnlijk meer afgestemd. Bezoekers kunnen schat graven, taarvan de wereld gezien dan zijn ten bakken, schaatsen en klussen. Verder vertelt schepper: de belevenissen van Kikker zijn in meer een Verhalendame en zijn er in de kerstvakantie dan vijftig talen te lezen. Hoe komt dat eigenlijk? sneeuw, haardvuur en workshops. Er zijn in totaal Aad Meinderts, directeur van het Literatuur- en drie exposities, dus jeugd van boven de zes kan Kinderboekenmuseum, heeft daar best een verklazich ook prima vermaken. Meinderts over ‘Papiria’: ring voor. Zijn favoriete ‘Kikker’ kan als illustratie “Degenen die de leeskunst machtig zijn, mogen het dienen. “Dat verhaal gaat over een dood vogeltje. gevaar dat Inktvraat heet bestrijden. Aan het eind Toegankelijk en volstrekt authentiek, zonder dat van de tocht heb je dan een eigen verhaalfiguur gehet zwaar wordt. Velthuijs bespreekt grote gevoemaakt.” lens als angst, liefde, het vreemde, vriendschap of Bierviltjes de dood. Veel kinderen komen er op jonge leeftijd toch mee in aanraking,” vertelt Meinderts, die beHeel soms kruipt er een Rupsje Nooitgenoeg (‘gevestigt dat veel kinderboeken zulke thema’s links niale vertaling’) het pand binnen, mits gepast; het laten liggen. overgrote deel van het vertoonde betreft vaderlandDe universele inhoud leverde ‘schrijvenaar’ Max se schrijfkunst. ‘Ik ben Kikker’ is de eerste expo die Velthuijs (1923-2005), als graficus begonnen op ook in het Engels te volgen is. “We hebben gemerkt de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, dat er veel bezoekers uit het niet-Nederlandse taalinternationaal succes op. “Waar ook op de aardbol, gebied komen. Hoofdtaak blijft de collectie, dat is je kan je inleven. De verhalen zijn avontuurlijk en het begin en eind. Een archief van zes kilometer hebben een positieve toon, zonder belerend te zijn. aan papier. Niet allemaal keurig op A4’tjes natuurAlsof hij wereldliteratuur heeft getransponeerd lijk, er zitten ook bierviltjes tussen.” Het digitali-

Rabarber met familievoorstelling rond Baron van Münchhausen

‘Heija. Heija! En nog eens heija!!’ Münchhausenland? Dat bestaat echt! Nabij Hannover. Rabarber fantaseerde vrijelijk op de vrolijke verhalen rond de legendarische baron.

verhalen over zijn reizen, de jacht, zijn honden en paarden, zijn gevangenschap en zijn avonturen ter zee, naar de maan, en dwars door de aarde.

Door Eric Korsten

“Het verhaal volgen we aan de hand van het ziekelijke jongetje Bram. In een koortsdroom waant hij zich de baron zelve, op pad naar Venetië om daar een klassiek concert te dirigeren. Bram wil afrekenen met alle kou in de wereld door muziek te maken, te vertellen, te verzinnen, te leven!”, vertelt regisseur en theaterdocent Jeroen de Graaf. De kernvraag in dit stuk is steeds: wat is echt, en wat is niet echt. “In dit wonderlijke verhaal gebeurt voor jong (5+) visueel aldoor een hoop; voor kijkers die al wat langer meegaan is het bloemrijke verhaal, geschreven door Marcel Roijaards, een gelaagd avontuur.”

T Jan Stulen. | Foto: PR

ijdens de doorloop in de Appelloods regent het volop nieuwe Georgina Verbaantjes en Bas Muijsjes, de twee ‘succesnummers’ van Rabarber. ‘Heija. Heija! En nog eens heija!!’, zo vuurt Ivana Tika, vernoemd naar de ex-vrouw van Donald Trump, stampvoetend ‘haar’ troepen aan. Het is een rol van de gedreven spelende Liz Vergeer (10) als hoofdofficier van De Witte Keizer. Het dondersteentje maakt deel uit van de cast voor de voorstelling ‘De onvoorstelbare avonturen van de Baron van Münchhausen’, dit jaar de grootscheepse familieproductie die Rabarber traditiegetrouw rond de kerstperiode met eigen leerlingen in de hoofdrol uitbrengt. Van de Duitse edelman wordt gezegd dat hij in de achttiende eeuw in het Russische leger vocht tegen de Turken. Later zou hij er op zijn landgoed over hebben opgeschept en zijn gasten de meest wonderbaarlijke geschiedenissen hebben opgedist. Pocherige

Kanonskogel Deze uiterst verbeeldingsrijke baron, Karl Friedrich Hieronymus welteverstaan, wordt bij Rabarber bij toerbeurt gestalte gegeven door Michiel Korte (14) en Frederik von Maltzahn (11). Allebei hebben ze sinds vier jaar les bij Rabarber, de een vooral op aansporing van zijn moeder, de ander omdat het

UIT DE KUNST |

Donderdag 22 december 2016 | Den Haag Centraal

Kikker beleeft avonturen die grote thema’s op een lichte manier aanstippen. | Illustraties: Max Velthuijs

seren daarvan is volgens de gedreven directeur een ‘vreselijk dure operatie, maar helaas niet sexy’. Eerder sprak hij zijn verontrusting uit over bezuinigingen (waarvan een deel is teruggedraaid), die de wetenschappelijke functie van zijn museum zouden ondergraven. “We worden afgerekend op een aantal factoren, waaronder het aantal bezoekers en eigen inkomsten.

Ons aankoopbudget is nul euro.” Hij vertelt hoe de frisse website van het Literatuurmuseum (waar een groeiend deel van de collectie toegankelijk is) in een halfjaar meer dan 100.000 nieuwsgierigen trok. De site won Europese prijzen, wekelijks verschijnen er artikelen. Het ‘onlineplatform’ blijkt een ander publiek te bereiken dan er normaal in het museum wandelt

(veelal vrouwen van over de vijftig, schat Meinderts). Een tentoonstelling is daarbij maar een paar maanden te bezoeken, waarvoor je ook nog eens naar Den Haag moet. Nu bedient de instelling bijvoorbeeld buitenlandse faculteiten ‘die de Nederlandse literatuur volgen’. Uiteindelijk lijkt het Meinderts vooral om de kracht van verhalen te gaan. “Wij geloven echt in literatuur, dus niet zomaar grappig voor erbij. Het gaat over grote thema’s als ‘de ander’, zeker op dit moment van maatschappelijk belang. Literatuur vergroot empathisch vermogen.” ‘Ik ben Kikker’, expositie (vanaf 0 jaar) in het Kinderboekenmuseum. Meer informatie: www.kinderboekenmuseum.nl

Mini & Maxi nodigen vluchtelingen uit

Scène uit 'Baron van Münchhausen'. | Foto: Yoni Serlie

sporten hem niet genoeg in het bloed zat. Hij noemt acteerlessen ‘ontsnappen aan het leven’. Een paar van de fantasieverhalen rond de baron kenden ze alle twee al wel, van horen zeggen of vertellen, of ooit op dvd gezien. “Het verhaal van de kanonskogel waarmee de baron met behulp van een reuzenlucifer wordt weggeschoten,” antwoordt Frederik op de vraag naar zijn favoriete verhaal uit de overleveringen van de baron.

“Voor mij is dat de spannende bevrijding uit het moeras,” zegt Michiel. “Al speel ik in die scène dan wel niet zelf de hoofdrol.” De Graaf slaat het vraaggesprek met genoegen gade. “Het is heel veel praten en uitleggen,” zegt hij. “Maar het mooie is: je ziet ze onder je ogen groeien.” Met de première in het verschiet is het voor de twee baronnen een kwestie van het hoofd koel houden. “Ik kan maar beter aan iets

anders danken dan de première,” bekent Michiel. “Maar ach, het komt vooral aan op de teksten goed uit het hoofd te leren.” Ook Federik voelt het stilaan kriebelen in z’n buik: “Het komt nu allemaal wel heel dichtbij.” Rabarber, ‘De onvoorstelbare avonturen van de Baron van Münchhausen’, maandag 26 december tot en met woensdag 4 januari 2017,Theater aan het Spui. Meer informatie: www.rabarber.net

Ruim een jaar zijn ze weer terug in de theaters, Karel de Rooij en Peter de Jong, beter bekend als het muzikaal-komische duo Mini & Maxi. Bijzonder is dat ze bij elke voorstelling vijftig stoelen reserveren voor vluchtelingen. “Dat wij weer samen kunnen en mogen spelen, is voor ons een geschenk. En daarom willen we anderen ook iets geven,” zegt De Rooij, die zich in het verleden al heeft ingezet om inburgeraars naar het theater te krijgen. “Ons programma is bij uitstek geschikt voor een breed publiek, omdat het vrijwel geen tekst bevat. Het is muzikaal variété dat iedereen kan begrijpen. We krijgen er ook goede en aandoenlijke reacties op.” De speciale gasten worden begeleid door leden van de Haagse rotaryclubs. De Rooij en De Jong spelen hun show ‘Nu’ nog tot en met mei 2017. In januari trappen ze af in de Koninklijke Schouwburg. “Vorig jaar zijn we voorzichtig begonnen in Den Haag , eerst op de zondagmiddag. Het lukte nog, twaalf jaar nadat we door Peters nekhernia met Mini & Maxi moesten stoppen. En de belangstelling was groot, zodat we snel het land zijn ingegaan. Natuurlijk, het tempo ligt minder hoog en we doen niet meer van die hele acrobatische dingen. We brengen een mix van oude en nieuwe dingen en toch ook een beetje tekst, in de vorm van scènes uit het stuk ‘Wachten op Godot’, dat we samen hebben gespeeld.” Mini & Maxi, ‘Nu’, 6 en 7 januari, 20.15 uur, Koninklijke Schouwburg. Meer informatie: www.ks.nl

8 | UIT DE KUNST

Den Haag Centraal | Donderdag 22 december 2016

Theater, Muziek & Evenementen Gegevens voor de UITagenda De brongegevens voor deze weekagenda zijn afkomstig van Den Haag Marketing. Vanwege de beperkte ruimte bevat de agenda een selectie van het totale culturele aanbod in de regio. Kijk voor het volledige programma en de omschrijvingen op www.denhaag.com Tips kunt u (uiterlijk een week van tevoren) uitsluitend mailen naar info@denhaag.com ter attentie van Arja Kalhorn en Rob Hogeslag.

vrijdag 23 december,

EBinnenstad Den Haag, gratis 19:00

23:00

23:30

23:59

Laaks Jeugdtheater - Hairspay | jeugd musical | Laaktheater, vanaf €6,00

10:00

11:00