«ӨРЛЕУ» БІЛІКТІЛІКТІ АРТТЫРУ ҰЛТТЫҚ ОРТАЛЫҒЫ» АҚЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ ФИЛИАЛЫ Жамбыл облысы бойынша педагог қызметкерлердің біліктілігін арттыру институты «ДЕҢГЕЙЛІК БАҒДАРЛАМАЛАР ОРТАЛЫҒЫ»
Д.Қ. Әлімбек
Презентация әзірлеуде Microsoft Power Point 2010 бағдарламасын қолдану әдістемесі Әдістемелік нұсқаулық
ӘОЖ 37.01+004 Ә45 Д.Қ.Әлімбек Презентация әзірлеуде Microsoft Power Point 2010 бағдарламасын қолдану әдістемесі (әдістемелік нұсқаулық) - 48 б.
Деңгейлік Бағдарламалар орталығының отырысында талқыланып, сараптау кеңесіне ұсынылды. №3 хаттама, «25» наурыз 2014 ж. «Өрлеу» БАҰО АҚ филиалы ЖОБПҚ БАИ Сараптау кеңесінде талқыланды. №2 хаттама, «26» наурыз 2014 ж. Пікір жазғандар: «Өрлеу» БАҰО АҚ филиалы ЖОБПҚ БАИ Деңгейлік бағдарламамалар орталығының тренері, ф-м..ғ.к. Смайлова Улмекен Мухитовна Тараз мемлекеттік институты «Ақпараттық жүйелер» кафедрасының меңгерушісі, т.ғ.к. Тасуов Болат Тасуулы
Ұсынылып отырған әдістемелік нұсқаулық Microsoft компаниясы шығарған Microsoft Office бағдарламалық пакетінің құрамына кіретін Microsoft Power Point 2010 нұсқасының құралдарымен қалай жұмыс істеуді үйретуге арналған. Нұсқаулық презентация әзірлеуге қажетті дағды біліктерін арттыруға ниеттенген мұғалімдер, білімгерлер, оқушылар үшін пайдасын тигізеді деген ойдамыз.
ISBN 978-9965-37-174-5
Мазмұны
Кіріспе .............................................................................................................. 3 Мicrosoft Office Powerpoint 2010 ................................................................... 5 PowerPoint 2010 ерекшеліктері ...................................................................... 5 Бұл нұсқаның нендей жаңалығы бар............................................................. 6 PowerPoint 2010 қосымшалары ..................................................................... 6 Microsoft Office Powerpoint 2013 ................................................................... 7 Powerpoint 2013 программасының ерекшеліктері........................................ 7 Powerpoint 2013-тің жүйелік талаптары ........................................................ 7 Плагиндер, қосымшалар, патчтар .................................................................. 8 Кеңестер, әдістер ............................................................................................. 8 Жұмысқа дайынсыз ба? .................................................................................. 14 Жаңа слайд қосуда макет таңдау ................................................................... 17 SmartArt графикалық элементтерімен жұмыс ............................................. 19 Макетті таңдағанда нені ескеру қажет? ........................................................ 20 Мәтін аймағы ................................................................................................... 22 SmartArt графикалық элементінің стильдері, түстері және эффектілері ............................................................. 26 Жаңа ұйымдастырылған диаграммалармен жұмыс ..................................... 29 PowerPoint-қа қалай әуен қосуға болады? .................................................... 31 Прзентацияға видео ендіру немесе сілтеме жасау ....................................... 38 Картиналар библиотекасынан анимациялық GIF-файл ендіру ................. 39 Видеофайлға сілтеме жасау ........................................................................... 40 Видеоны монтаждау........................................................................................ 41 Бір презентациядағы слайд ............................................................................ 42 Өзге презентация слайдына сілтеме жасау ................................................... 42 Қорытынды ...................................................................................................... 44 Пайдаланылған әдебиеттер ............................................................................ 45
46
КІРІСПЕ Қазіргі уақытта компьютерлік технологиялардың қарыштап дамуы ісжүзінде адам өмірінің барлық саласын қамтыды. Бүгінде өз идеяңды көпшілік алдына шығып жәй ғана айту жеткіліксіз. Тыңдаушылар қозғалған мәселе туралы ілестірме суреттерді, әзірленген сұлбаларды, сызбаларды, үшөлшемді объектілерге айналдырылған екіөлшемді сызбаларды, видеоклиптерді, видеороликтерін көргілері келеді. Сондықтан да қазіргі уақытта нендей бір ақпаратты демонстрациясыз, презентациясыз оқытуды елестету мүмкін емес. Және де бұл кездейсоқтық емес, себебі адамдардың 10-70% естіген материалын, 20-72% көргенін, және 65-85% біруақытта естіп-көргенін қабылдайтыны белгілі. Баяндама жасауда немесе коммерциялық мақсатта қолданылатын мұндай материалдар презентация деп аталады. Презентациялар адам ісәрекетінің түрлі салаларында ажырамас құралға айналды. Атап айтсақ: дизайнда, маркетингте, педагогикада, коучингте, экономикада, инженерлеуде және т.б. Презентацияларды пайдалану – бұл қайсыбір тұрғыда табыс кепілі деуге болады, себебі үдеріске қатысушылар алдында ойлауды жетілдірудің жаңа көкжиектері, шығармашылық қабілеттері, шығармашылықты шыңдау мен оқу үшін жаңа мүмкіндіктер ашылады. Бүгінде Microsoft PowerPoint программасы компьютерде презентация әзірлеп, оны слайд-шоу түрінде демонстрациялауға мүмкіндік беретін танымал программалардың бірі. PowerPoint программасы құжаттар, электрондық кестелер мен презентациялар әзірлеуге қажетті программалық өнімдердің жиынынан тұратын Microsoft Office пакетінің құрамына кіреді. PowerPoint – бұл аудиторияға проектор көмегімен ұсынылатын материалдарды әзірлеуге арналған программа. Microsoft Office программасы бірнеше жыл көлемінде, пайдаланушы жұмысын жеңілдететін, уақытын үнемдейтін жаңа мүмкіндіктерді қосу арқылы өз программаларының жаңа нұсқаларын шығарып келеді. Аталмыш нұсқаулықтың қажеттілігі қолданушыларға PowerPoint программасының жаңа мүмкіндіктерін оқып-білуіне, күнделікті жұмыстарында еркін қолдануларына көмектесуден туып отыр. Себебі көптеген қолданушылар программаның қарапайым мүмкіндіктерін пайдаланғанымен, нұсқалары арасындағы артықшылықтарын, қосылған жаңа мүмкіндіктері мен функцияларын біле бермейді. Мақсат, сол артықшылықтары мен мүмкіндіктерін ашу, мысалдар арқылы оқырманға жеткізу. Нұсқаулықтағы материалдарды терең оқып-үйреніп, тәжірибеде қолдану үшін, Microsoft PowerPoint 2010 программасы, дыбыс колонкасы қажет. Сіздерге нұсқаулықпен қатар DVD-тасымалдауышта видеосабақтар да ұсынылып отыр. Ол өз кезегінде программаны жылдам игеруге үлес қосады деген 3
ойдамын. Осы әдістемелікті оқып, тәжірибе жасағаннан кейін сіз: Жаңа қолданушы интерфейсін сенімді қолдана аласыз және оның қалай жұмыс істейтіндігін түсінетін боласыз. Презентация жасау және дайындау үшін дағдыларыңызды қалыптастырасыз. PowerPoint программасының жаңа файл форматын тиімді пайдалана аласыз.
4
Әдебиеттер 1. Microsoft Office программасының қазақша нұсқасының ресми сайты. –URL: http://office.microsoft.com/kk-kz/ 2. Пахомов И.В. Создание презентаций в PowerPoint 2010: Наука и техника / И.В. Пахомов, Р.Г Прокди; Под ред. И.В. Пахомов. – Москва, 2011. – 80 с. 3. ИнфоДонр Икт для некоммерческих организаций.–URL: http:// www.infodonor.ru/product/ls-42373. 4. Microsoft PowerPoint 2010 делает уроки более яркими.–URL: http:// www.tematix.ru/powerpoint-2010.html. 5. Свиридова М.Ю. Создание презентации в PowerPoint: Академия / М.Ю. Свиридова.-СПБ, 2012.-224 c. 6. Сурядный А.С. Office 2010: Астрель, Полиграфиздат /А.С. Сурядный.-Москва, 2012.-64 с. 7. Офис и работа с документами.- URL: http://www.teachvideo.ru/catalog/23. 8. Руководство по продукту Microsoft PowerPoint 2010. – 1-е изд. –М.: «Microsot Office 2010»; 2010. – 79 c.
45
Мicrosoft Office Powerpoint 2010 Қорытынды Нұсқаулықта Microsoft PowerPoint 2010 программасының мүмкіндіктері мен ерекшеліктері, презентация әзірлеу қарастырылды. Алдыңғы нұсқалармен салыстырғанда PowerPoint 2010 видео қосу, видеоны монтаждау, мультимедиа файлдарын ықшамдау, суреттерді редакторлеуден басқа аса көп өзгерістерге түсе қойған жоқ. Презентацияны демонстрациялау жүйесі жетілдіріген, енді оларды Интернет арқылы көрсетуге мүмкіндік туындаған. PowerPoint 2010 программасының артықшылықтарын түйіндейтін болсақ: PowerPoint 2007 немесе 2003 нұсқаларына қарағанда PowerPoint 2010 пакетінде жұмыс істеу ыңғайластырылған. Жүйелік талаптар өзгертілместен Office 2010 пакеті жаңа деңгейге көтерілген. PowerPoint 2010 мобильді құрылғылармен үйлесімді жұмыс істейді. Бұл өз кезегінде презентация әзірлеуді жеңілдетеді. Жеке шаблон әзірлеу көп уақыт алмайды және графикалық редакторлармен жұмыс дағдыларын, шығармашылық қабілеттерін арттыруға ықпал етеді. Қорыта келгенде презентация сапасын арттыру үшін белгісіз болса да, жаңа нұсқаларды пайдалануға өту керек, себебі олардың мүмкіндіктері анағұрлым кең болады. Қолданушылардың көпшілігіне тән қасиет ол білген программаларын қолданатындығында. Алайда дағдылы, үйреншікті программаларды қолдану сіздің жұмысыңыздың тиімділігін арттыруға, уақыт үнемдеуге, алға жылжуға мүмкіндік бермейді. Сондықтан да әрдайым жаңалыққа құштар болайық оқырман!
44
2010 жылы қолданушыларға ұсынылған PowerPoint 2010 графикалық редакторы қазіргі компьютерлерді онсыз елестете алмайтын, өзімізге таныс Microsoft Office программалар пакетінің жалғасы деуге болады. PowerPoint-тың 2003 және 2007 жылдары шығарылған нұсқалары программаны одан әрі жетілдіруге, анағұрлым ыңғайлы, ақпараттық, айырықша безендірілген презентация материалдарын әзірлеуге негіз салды. Программаның жаңа нұсқасы – бұл жай жақсартылған интерфейс және қосымша функциялардың интеграциясы ғана емес, бұл сапасы жағынан кәсіби программалық жабдықтардан кем түспейтін презентация әзірлеуге арналған жаңа құрал. Графикалық редактордың көптеген мүмкіндіктерінің арасынан: жобаларды әзірлеу, басқару және біріккен жұмыс; презентациялардың нұсқаларын салыстыру, ықпалдастыру және автосақтау; жеке терезелерде әртүрлі файлдармен жұмыс; бейнелердің текстураларын өзгерту; фонды дәлме-дәл қию және өшіру; көптеген арнайы эффектілерді таңдау; алдын ала монтаж жасау арқылы видеоклиптер қосу; видеоклиптер мен дыбыстық файлдарға белгі орнату; анимация элементтерінің баптауларын көшіру; презентацияларды әдеттегі видеофайлдарға түрлендіру; слайдтарды кең жолақты режимде трансляциялау; материалдарды жылдам қалпына келтіру функциясының жақсартылуы. PowerPoint 2010 ерекшеліктері Тақырыптық бөліміне қарай слайдтарды реттеу мүмкіндігі. Аталмыш функция бір презентациядағы көптеген слайдтарды бөлімдерге бөлу арқылы сұрыптауға мүмкіндік береді. Бұл өз кезегінде үлкен жобалармен бірігіп жұмыс істегенде қажетті слайдты жылдам табуға және басқаруды жеңілдетуге көмектеседі. Видеолиптерді монтаждау Презентацияға видеожазбаны қосу кезінде алдын ала монтаждау мүмкіндігі іске асырылған. Қолданушылар видеоклипті қию, оның түстік параметрлерін өзгерту, видеожазба стильдерін өзгерту, мәтін қою сияқты безендірудің көптеген түрлерін іске асыра алады. Видеофильмдерге сілтеме қою мүмкіндігі
5
PowerPoint 2010 программасы әдеттегі сілтемелерді қолдану арқылы, видеоматериалдарды әртүрлі веб-сайттардан қоюға мүмкіндік береді. Интернет желісіне жоғары жылдамдықпен қосылған болсаңыз, программа видеороликті жүктеусіз-ақ автоматты түрде трансляция жасайды. Бұл нұсқаның нендей жаңалығы бар 2010 жылғы нұсқасында келесі жаңашылдықтар іске асырылған: заманауи аудио және видео форматтарды қолдайды; анимация құралдарының Переходы және Анимация бөлімдеріне бөлінуі; анимация элементтерін үлгі бойынша орнату; Smart Guides бағыттауыштары қосылды; көркемдік эффектілер құралдары қосылды; презентацияларды PDF және XPS форматтарына түрлендіру; қауіпсіздік параметрлері күшейтілген.
презентациядағы гиперсілтеме жұмыс істемейді. 1. Қалыпты режимде сілтеме ретінде қолданылатын мәтінді немесе объектіні белгілеңіз 2. Вставка қаттамасының Связи тобынан Гиперссылка кнопкасын басыңыз 3. Связать с аумағында файлом, веб-страницей пунктін таңдаңыз 4. Гиперсілтеме жасалатын слайды бар презентацияны көрсетіңіз 5. Закладка пунктін шертіңіз, сонан соң сілтеме көрсетілетін слайд тақырыпшасын шертіңіз
PowerPoint 2010 қосымшалары Қандай да бір типтегі презентация – баяндама, оқыту материалын немесе фотоальбом әзірлегенде дайын құрылымы бар шаблондарды пайдалануға болады. Бұл презентация әзірлеу үдерісін оптимизациялауға және безендірілуін анағұрлым әсерлі етуге көмектеседі. 1. Oomfo плагині құрғақ статистикалық мәліметтерді көрнекілендіруге көмектесетін едәуір күрделі графиктер мен диаграммаларды әзірлеуге арналған. 2. iSpring Pro қосымшасын мәтіндер әзірлеуде және презентацияға Flash-роликтерді қоюда қолдану ұсынылады. 3. A+ Suite плагині веб-камерадағы бейнелерді олардың түстік параметрлерін басқару мүмкіндігін сақтай отырып басқаруға мүмкіндік береді. Презентациялық материалдарды әзірлегенде келесі ережелерді есте сақтаңыз: Минимум құралды пайдаланып, максимум әсер беруге тырысыңыз. Презентацияңызды алдын ала жақсылап ойластырыңыз, қолданушы келесі слайдты көруге ынтызар болуы керек. Ерекше болудан қорықпаңыз. Елеусіз суреттің өзі егжей-тегжейлі жасалған диаграммаға қарағанда жақсы қабылданып, есте ұзақ сақталатындығы дәлелденген. Дизайнды өзгертуден қорықпаңыз. Ол көрерменнің қызығушылығын қайта арттыруға мүмкіндік береді. Қарапайым тіркестер мен ірі шрифтерді қолданыңыз. Мәтіндер мен бейнелерді біркелкі бөлістіріңіз. 6
43
PowerPoint программасында гиперсілтеме бір презентациядағы слайдты екіншісімен (мысалы, еркін көрсету гиперсілтемесі) немесе өзге презентациядағы слайдпен, электрондық почта адресімен, веб-бетпен немесе файлмен байланыстыруды жүзеге асырады. Бір презентациядағы слайд 1. Қалыпты режимде сілтеме ретінде қолданылатын мәтінді немесе объектіні белгілеңіз 2. Вставка қаттамасының Ссылки тобынан Гиперссылка кнопкасын басыңыз 3. Связать с аумағында местом в документе пунктін таңдаңыз 4. Төменде келтірілген әрекеттердің бірін орындаңыз Ағымдағы презентацияда слайдтарды көрсетуге сілтеме жасау 1. Выберите место в документе аумағында гиперсілтеме мақсатында қолдану үшін произвольный показ жазбасын шертіңіз. 2. Показать и вернуться тұсына жалауша қойыңыз. Ағымдағы слайдқа сілтеме жасау 1. Выберите место в документе аумағында гиперсілтеме мақсатында қолдану үшін слайдты шертіңіз.
Microsoft Office Powerpoint 2013 Microsoft Office Powerpoint 2013 – жарқын мультимедиалық презентацияларды әзірлеу мен көруге арналған әмбебап программа. Қазіргі уақытта Powerpoint қосымшасы өз сегментінде іс жүзінде көшбасшы болып саналады. Программаны қолдану бұл қосымшаны алғаш ашып отырған қолданушыларға да қиындық тудырмайды. Мұның бәрі әрине өзімізге үйреншікті, стандартты Microsoft Office интерфейсінің арқасында. Программаның көмегімен тақырыпты таңдауға, дизайн нұсқасын әзірлеуге, суреттер мен мәтінді теңестіруге, сонымен қатар оның өзге де мүмкіндіктерін пайдалануға болады. Программа Windows платформасындағы соңғы операциялық жүйелерге арналған. Дұрысы кез келген разрядтағы Windows 8 (7) қолдану. Powerpoint 2013 программасының ерекшеліктері Жұмысты жылдам бастаудың жаңа мүмкіндіктері жаңа тақырыптарды бірден таңдауға көмектеседі. Әртүрлі түстік схема жиынынан қажетті тақырыпты таңдап, бар болғаны тышқанды бір рет шертумен ғана іске асыру қарастырылған. Жұмысты аяқтаған соң мәтіндік блоктарды, фигураларды және мәтінге байланысты өзге де графиктерді теңестіру мүмкіндігі бар. Бір немесе бірнеше фигураларды біріктіру үшін біріктіру, фрагментациялау, топтастыру, қию, қиыстыру құралдары пайдаланылады. Егер сіз презентацияңызды екінші экранға түсіретін болсаңыз, онда баптау файлдың қажетті экранда керекті форматпен көрсетілуін қамтамасыз ете алады. Powerpoint 2013-тің жүйелік талаптары Процессор: 1ГГц және одан жоғары, x86 немесе x64-р. Операциялық жүйе: Windows Server 2008 R2 болмаса Server 2012,7,8 Жады (ЖЕЖ): 1ГБ бастап ЖЕЖ (32-разр.); 2ГБ ЖЕЖ (64-разр) Экран: DirectX10 қолдауындағы плата, 1024 x 576 көрсеткішімен Қатты диск: 3,0 ГБ бос орын болуы керек
Өзге презентация слайдына сілтеме жасау Ескеріңіз Негізгі презентациядан екіншісіне сілтеме жасап, кейіннен негізгі презентацияны ноутбукке, көшіретін болсаңыз, онда байланысқан презентацияның негізгі презентация көшірілген папкаға көшірілгеніне көз жеткізіңіз. Егер байланысқан презентация көшірілмесе, немесе аты өзгертілсе, орны ауыстырылған, өшірілген болса онда негізгі 42
Бұл нұсқаның нендей жаңалығы бар Microsoft Office Powerpoint 2013 перезентациясынан кейін алдыңғы нұсқаларын қолданушыларда программаның әр нұсқасында нақ не өзгергенін білуге деген қызығушылық пайда болып, жаңалау қажет пе деген сұрақ туындайды. Бірден айту керек бұл программамен Powerpoint 2007 нұсқасына қарағанда анағұрлым әсерлі және тартымды презентациялар әзірлеуге болады. Безендіруге қажетті тақырыптардың көптігі және жұмысты жедел бастау өзінің әрқилылығымен таң 7
қалдырады. Powerpoint заманауи үлкен экрандар үшін кеңформатты файлдар құра алады. Сондай-ақ демонстрация режимінен шықпай-ақ қолдануға болатын автокеңейту опциясы пайда болған. Тағы бір жаңашылдығы құжаттарды онлайн-презентациялар көмегімен басқару мүмкіндігі. Басқаша айтқанда қолданушы әріптесінің презентациясын Интернет-трансляция көмегімен көре алады. Программаның бұл нұсқасында алдыңғы нұсқадағы кейбір ұсақ функциялар жетілдіріліп, фигуралармен және түстермен жұмыс жеңілдетілген. Ең басты жаңалық Microsoft Office Powerpoint 2013-те «бұлтта» жұмыс істеу мүмкіндігі пайда болды. Енді қолданушы файлды жұмыс немесе үй компьютерінде әзірлеп, жұмыстан үйге қайтқанда немесе керісінше мобильді құрылғысының көмегімен файлды редакторлей алады, сондай-ақ Office орнатылмаған компьютерде түзету енгізуге мүмкіндігі бар. Сонда сіз қай жерде болсаңыз да өз құжаттарыңызды өңдеу үшін программамен онлайнда жұмыс істей аласыз. Программаға әріптестеріңізбен құжаттармен бірігіп жұмыс істеу үшін видеоконференция ұйымдастыруға мүмкіндік беретін скайп ендірілген. Сонымен қатар дизайны да біршама өзгерген, ол Metro Windows 8 стиліне барынша ұқсастырылған. Өзгерістердің басым бөлігі тек сырт пішіміне ғана қатысты, көптеген элементтері алдыңғы нұсқаларындай орналастырылған. Айта кету керек бұл жерде программаны жасаушылар қолданушыларға бұрыннан таныс та түсінікті функциялардың орындарын өзгертіп, тәуекелге барғылары келмеген секілді.
Видеоны монтаждау Видеоны қарауда кейде видеоклиптің басында немесе соңында камераның дірілін байқауға немесе одан презентацияның мазмұнына сай емес жерлерін өшіру қажет болады. Видеоны монтаждау бұл проблемаларды жоюға мүмкіндік береді. 1. Қалыпты режимде видео жиегіндегі Воспроизведение элементін басыңыз. 2. Слайдтан видеоролик таңдаңыз 3. Воспроизведение қаттамасындағы Редактирование тобынан Монтаж видео элементін таңдаңыз. 4. Монтаж видео терезесінде төменде көрсетілген бір немесе бірнеше әрекетті орындаңыз: Видеоклипті бас жағынан қию үшін бастапқы нүктені таңдаңыз (келтірілген суретте сол жағынан жасыл белгіше түрінде берілген) Тышқан көрсеткіші екі жақты стрелкаға өзгерген кезде, стрелканы видеоның қажетті басталу орнына жылжытыңыз. Видеоклипті соңғы жағынан қию үшін аяқтау нүктесін таңдаңыз (келтірілген суретте оң жағынан қызыл белгіше түрінде берілген) Тышқан көрсеткіші екі жақты стрелкаға өзгерген кезде, стрелканы видеоның қажетті аяқталу орнына жылжытыңыз.
Плагиндер, қосымшалар, патчтар Presente3D – бұл плагин PowerPoint-та стерео 3D презентациялар әзірлеуге арналған. Flash-роликтер қосылуы үшін компьютеріңізде Adobe Flash Player орнатылған болуы керек. iSpring программасы презентацияға Flash-роликтерді видео, сурет, дыбыстарды жылдам қоюға мүмкіндік береді. Кеңестер, әдістер Alt + F5 пернетақталарының көмегімен баяндамашы режиміне өтуге болады. Бұл режимде сіз ағымдағы слайдты, одан кейінгі слайдты, презентация ұзақтығы мен уақытын, слайдтар санымен бірге келесі басқару кнопкаларын көре аласыз: басынан бастау, үзіліс жасау, масштабын өзгерту, ерекшелеу элементтерін пайдалану, Windows-тің тапсырмалар панелін көрсету және т.б. PowerPoint программасының 2007 жылғы нұсқасын пайдаланушылар программа интерфейсінің елеулі өзгергеріске түскенін біледі. Терезенің 8
41
Видеофайлға сілтеме жасау Слайды қаттамасынан қалыпты жағдайда видеофайл немесе анимациялық GIF-файл қойылатын слайдты таңдаңыз. Вставка қаттамасындағы Мультимедиа тобынан Видео жазуының астындағы стрелканы шертіңіз. Видео из файла пунктін таңдап, сонан соң сілтеме жасалатын файлды таңдаңыз. Вставить кнопкасындағы төмен бағытталған стрелканы шертіп, Связать с файлом пунктін таңдаңыз.
Видеоға негізгі көрініс бетін қосу көрермендерге бейнені алдын ала көруді демонстрациялауға мүмкіндік береді. Видеоны жүргізу үшін Воспроизведение кнопкасын басыңыз.
Кеңес. Видеоны қолданылатын заставканы көргенше жүргізе беріңіз. Формат қаттамасындағы Работа с видео бөліміндегі Выбрать заставку тобынан келесі: Текущий кадр Изображение из файла элементтердің бірін таңдаңыз. 40
жоғарғы бөлігінде бұрнағы ескі командалардың орнына кнопкалар мен қаттамалардың (вкладки, жұмыс істеуі мен түріне байланысты осылай алып отырмын) жаңа жүйесі орналасқан. Командаларды бұлайша орналастыру тартымды презентациялар жасауға ыңғайлы. Жаңа PowerPoint 2010 программасын пайдаланып көріңіз. Ненің және неліктен өзгергенін байқаңыз. Содан кейін әдеттегі әрекеттеріңізді істеп презентациямен жұмыс істеңіз. Программаның жаңа мүмкіндіктерін пайдаланғаннан соң кері ескі нұсқасына оралғыңыз келмейтін болады. PowerPoint терезесінің жоғары жағы елеулі өзгерістерге ең көп ұшыраған аймақ болып табылады. Әдетте көріп жүрген мәзірлер мен құралдар тақталарының орнына бұл жерде топтарға реттелген көптеген өте көрнекі командалары бар ұзын кең жолақты көруге болады. Бұл жолақ лента деп аталады және ол презентация әзірлеуді басқаруға мүмкіндік береді. Бұл нұсқаулықта лентамен жұмыс істеп үйренуге, оның құрылымы мен жұмысын ұйымдастыруға арналған жалпы мағлұматтар берілген. Сонымен қатар PowerPoint 2010 программасының басқа да ерекшеліктері пернелердің, жылдам қол жеткізу панелінің қызметтері қарастырылады. Сонымен, программаны жасаушылар үйреншікті командалар жүйесін не мақсатпен өзгерткен? Себебі, программаны әзірлеушілер қолданушылардың қалай жұмыс істейтінін жылдар бойы зерттеген. Зерттеу нәтижесінде PowerPoint программасын қолданушылар нақты бір командаларды өзгелеріне қарағанда жиі пайдаланатыны байқалған. Сол себепті бұл командалар қол жетімді болуы үшін ерекшелендіріліп, алғашқы бетке қойылған. Олар көрсетілмейтін мәзірлерден немесе құралдар тақталарынан іздеп жүрмеу үшін үнемі көрініп тұратындай етіп алғашқы бетке орналастырылған. Анағұрлым жиі пайдаланылатын командалар лентаның басқарудың алғашқы қабаты Главная деп аталатын қаттамасына ендірілген. Кнопкалар түрінде берілген бұл командалар ең жиі қолданылатын көшіру мен қою, слайдтарды қосу, слайд орналасуын өзгерту, мәтінді пішімдеу мен орналастыру және мәтінді табу мен ауыстыру сияқты әрекеттерді іске асыруға мүмкіндік береді. Лентада басқа да қаттамалар (вкладки) бар. Қаттамалардың әрқайсысы презентация жасау барысында орындалатын жұмыстардың түріне арналған. Қаттамадағы командалар логикалық топтарға бөлінген. Әр топтағы ең көп пайдаланылатын командалар, өлшемдері бойынша, аз пайдаланылатындарына қарағанда үлкен. PowerPoint-тың алдыңғы нұсқаларында қолданушыларға қажетті, бірақ қол жеткізу аса да оңай болмаған жаңа командалар көрнекі әлі қолжетімді жерге орналастырылған.
9
Лента бірнеше қаттамалардан тұрады. Главная қаттамасынан өзге келесі қаттамалар бар: Вставка Бұл слайдқа орналастырылуы мүмкін әртүрлі элементтерді – кестелер, суреттер, схемалар, диаграммалар, мәтіндік өңездер, дыбыстар, гиперсілтемелер мен колонтитулдар қоюға мүмкіндік береді. Дизайн Слайдтың жалпы түрін, фондық суретті, қаріптерді және түстік сұлбаларды таңдауға мүмкіндік береді. Сонан соң слайд параметрлерін тереңірек баптауға болады. Переходы презентация көрсетілімінде слайдтан слайдқа ауысу эффектілерін таңдауға мүмкіндік береді. Анимация анимациялық эффектілерді таңдауға мүмкіндік береді. Тізімдегі және диаграммалардағы негізгі анимацияларды қосқан оңай. Показ слайдов көрсетілім басталатын қандай да бір слайдты немесе қалам түсін таңдауға мүмкіндік береді, дыбыс жазуды, барлық слайдтарды көруді және басқа да дайындық іс-әрекеттерін жүзеге асырады. Рецензирование Емлені тексеру мен анықтамалық материалдар қызметінің командаларынан тұрады. Қолданушылар тобы презентацияны көру барысында ескертпелерді қосып, оқи алады. Вид терезеде ашық тұрған барлық презентацияларды реттеуге немесе слайдқа сызбалар мен торды қосуға, ескертпелер режиміне жылдам ауысуға мүмкіндік береді. Қажет жағдайда пайда болатын қаттамалар презентациямен жұмыс істеу барысында лентада ерекше түспен белгіленген қаттамалар пайда болады. Бұлар суреттермен және графикалық элементтермен жұмыс істеуге арналған форматтаудың арнайы құралдары бар контекстік (жанама) қаттамалар. Олар туралы алда айтылады. PowerPoint 2010-ның алдыңғы нұсқалардан ерекшелігі слайдтан слайдқа өту эффектілері бөлек Переходы қаттамасы ретінде берілген. 1. Лентаның переходы қаттамасында слайд ауысуларының бірнеше типі көрсетілген. 2. Қалған эффектілерін көру үшін Дополнительнын параметры кнопкасын шертіңіз. 3. Ауысу эффектілерінің толық жиыны көрсетіледі. Қандай да бір эффектінің слайдқа қалай әсер ететіндігін көрі үшін сол эффектіге курсорды алып барыңыз. Эффекті қолдану үшін оны шертіңіз. 10
Картиналар библиотекасынан анимациялық GIF-файл ендіру 1. Қалыпты режимде анимациялық GIF-файл ендірілетін слайдты таңдаңыз. 2. Вставка қаттамасындағы Мультимедиа тобынан Видео жазбасының астындағы стрелканы басып, Видео из организатора клипов пунктін таңдаңыз. 3. Картинки тапсырмалар аймағынан Искать аумағына анимациялық GIF-файлды сипаттайтын, керекті сөзді енгізіңіз. 4. Искать аумағына іздеу критерилерін анықтайтын параметрлері үшін жалаушалар орнатыңыз. 5. Искать объекты аумағында тек Видео тұсына жалауша қойылғанына көз жеткізіңіз. 6. Начать кнопкасын басыңыз.
Кеңес. Қажетті нәтижеге жету үшін видеоклипті іздеуге сұранысты бірнеше мәрте қайта жазу керек болады. 39
Прзентацияға видео ендіру немесе сілтеме жасау Microsoft PowerPoint 2010 видеоны файлдардан тікелей презентацияға ендіруге мүмкіндік береді. Сонымен қатар PowerPoint-тың алдыңғы нұсқаларындағыдай әртүрлі форматтағы видеоны немесе картиналар жинағынан GIF-файлдарды қолдануға да болады. Қойылған видео үшін тасымалдау кезінде файлды жоғалтып аламын деген алаңдаушылық туындамайды. Себебі барлық файлдар презентацияға ендіріледі. Презентация көлемін шектеу үшін дискідегі немесе веб-сайттағы (мысалы, YouTube немесе hulu т.с.) видеофайлға сілтеме жасауға болады.
PowerPoint программасы қандай да бір нұсқалардың ішінен біреуін таңдауға мүмкіндік бергенде мысалы форма стильдері, WordArt элементтерінің типі немесе анимациялық эффектілердің нұсқалары лентада көрсетіледі. Нұсқалардың толық галереясын көру үшін суретте көрсетілгендей Дополнительные параметры стрелкасын шертіңіз. Алдын ала көру үшін тышқан көрсеткішін қажетті орынға алып барыңыз. Эскизге тышқан кнопкасын алып барған кезде галереядан слайдтағы форманың, анимациялық эффектінің қалай бейнеленетінін көруге болады. Егер бұл эффект қажет болмаса өзгесін таңдаңыз. Тышқан көрсеткішін әртүрлі эскиздерге алып барып, өзіңіз шешім қабылдаған эскизге тоқталыңыз. Егер топтамада қажетті элемент бейнеленбеген болса, (Шрифт топтамасындағы суретті қараңыз) төменгі бұрыштағы стрелканы шертіңіз.
Ескеріңіз. Дискідегі орын мен өнімділікті арттыруға мультимедиа файлдарын сығымдау да мүмкіндік береді. Видеоны файлдан ендіру 1. Қалыпты режимде видео ендірілетін слайдты таңдаңыз; 2. Вставка қаттамасындағы Мультимедиа тобынан Видео жазбасының астындағы стрелканы басып, Видео из файла пунктін таңдаңыз. 3. Вставка видеозаписи терезесінен ендірілетін файлды таңдап, Вставить кнопкасын басыңыз. Кеңес. Видео қою үшін макеттердегі Видео белгішесін де шертуге болады.
38
Қосымша параметрлері бар сұқбат терезесі ашылады. Топтамаларда көрінбейтін көптеген кнопкалар мен командалар бар. Соның ішінде топтамада анағұрлым жиі қолданылатындары ғана көрсетіледі. Қалған кнопкаларды көру үшін топтаманың оң жақ төменгі бұрышындағы стрелканы шертіңіз. Мысалы, Главная қаттамасындағы Шрифт топтамасында форматтаудың негізгі кнопкалары: шрифтің типі 11
мен көлемі, қалыңдап немесе курсивпен ерекшелеу, түсі т.б. ғана көрсетілген. Егер форматтаудың өзге командаларын қолдану қажет болса, мысалы жол үсті орналасуы (дәрежелеу), онда Шрифт сұқбат терезесін ашу үшін осы топтаманың төменгі бөлігіндегі стрелканы шертесіз.
Стрелка топтамада слайдпен жұмыс жасау барысында осы топтамадағы команда қажет болған жағдайда бейнеленеді. Мысалы слайдтағы мәтінмен жұмыс істеуде стрелка Главная қаттамасының мәтінмен жұмыс істеуге қажетті командалары бар барлық топтамаларында пайда болады. Кеңес: Лента жинау. Егер жұмыс істеу үшін экранда көбірек кеңістік қажет болса, лента командаларын уақытша жасыруға болады. Бұл әрекет нұсқаулықтың тәжірибелік бөлімдерінде баяндалады. Презентациямен жұмыс істеуде нақты бір жұмыс кезеңімен байланысы жоқ жалпы немесе қайталанатын мысалы, файлды сақтау немесе орындалған әрекеттен бас тарту сияқты амалдарды орындауға тура келеді. Мұндай командалар үшін жылдам қол жеткізу панелі бар. Бұл лентаның сол жақ жоғарғы жағындағы шағын кнопкалар топтамасы. Ол Сохранить (Сақтау), Отменить (Бас тарту) және Повторить (Қайталау) немесе Вернуть (Қайтару).
көрсетілген. Ескеріңіз: Office 2010-да, Office 2007-де пайда болған XML негізіндегі DOCX, XLSX және PPTX файл форматтарын қолдану жалғасын тапқан. Осылайша Microsoft PowerPoint 2010 программасында әзірленген файлдарды PowerPoint 2007 программаларында функционалдығын жоғалтпастан, жекелеген баптауларды орнатпай-ақ ашуға болады. Тек оларды ескі форматта қалдыру немесе жаңа форматта сақтау туралы шешуіңіз қажет. PowerPoint 2010 мынадай шешімдер қабылдауға мүмкіндік береді: Сәйкестікті тексеру Сәйкестікті тексеру құралын қосу үшін төмендегі әрекеттерді орындаңыз PowerPoint 2010 программасында сәйкестікке тексеру қажет презентацияны ашыңыз. Файл қаттамасын ашыңыз. Сведения элементін шертіңіз Подготовить к общему доступу жазуының сол жағынан Поиск проблем, сонан соң — Проверка совместимости таңдаңыз. Презентацияны ашу кезінде PowerPoint 2010 программасы оның ескі форматта сақталғанын таниды. Егер презентациямен жұмыс барысында оған мысалы ескі форматта сақтау барысында бұрмаланатын жаңа SmartArt суреті қосылған болса, онда программа мұны ескереді. Қолданушы Сохранить кнопкасын басқан кезде суретте көрсетілгендей Презентация PowerPoint 97-2003 (PPT-файл), форматымен сақтау кезінде PowerPoint 2010 элементтерімен не болатыны сипатталатын Проверка совместимости сұқбат терезесі ашылады. Тексеру терезесін жауып Сохранить как сұқбат терезесінде жаңа файл форматын таңдаңыз. Сондай-ақ ескі форматта сақтауды жалғастыруға да болады.
1. Көру режимінің кнопкалары PowerPoint программасының алдыңғы нұсқаларындағы бойынша қалған. Енді олар терезенің басқа бөілігіне орналастырылған. 2. Слайд бейнесін ұлғайтып, кішірейту үшін масштаб сырғытпасын жылжытыңыз. Осы тектес эффектіге (-) және «плюс» (+) кнопкаларын басып қол жеткізуге болады. 3. Бұл кнопканы масштабты өзгерткеннен соң слайдты терезе көлеміне сәйкес орналастыру үшін басыңыз.
12
37
PowerPoint программасымен жұмыс істеу барысында көру режимдерін жиі ауыстыруға тура келеді. Бұл операцияны бұрынғыдай «Обычный», «Сортировщик слайдов» және «Показ слайдов» кнопкаларының көмегімен жылдам орындауға да болады, бірақ енді олар терезенің оң жақ төменгі бұрышына орналастырылған. Олар масштаб өзгертілген соң слайдты терезе көлеміне қарай қайта реттейтін масштаб сырғатпасы мен кнопкасы бар жаңа панельдің құрамы болып табылады.
Назар аударыңыз. Көрудің басқа да режимдерінен – белгі беттер режимі, негізгі сипаттар, өзге де презентациялар тізімі және басқа да элементтерден тұратын Вид қаттамасы да бар.
Ескеріңіз. Егер Microsoft Windows баптауларында файлдардың кеңейтілімдерін (файл атынан кейін нүкте арқылы жазылатын әріптер) көрсету орнатылған болса, онда бұл өңезде файл атының кеңейтілімі көрсетіледі: Презентация PowerPoint (*.pptx). «х» әрпі программаның 2007 жылғы нұсқасынан бастап қосылған. Презентацияны жаңа форматта сақтауда файлға, мысалы: «Рефлексиялық есеп.pptx» түрінде ат беріледі. Айталық презентация жаңа файл форматымен сақталған болсын. Бірақ осы презентациямен жұмыс істейтін әріптесіңізде PowerPoint программасының ілгерідегі нұсқасы орнатылған делік. Әріптесіңіз PowerPoint 2010 нұсқадағы файлды аша алады ма? Ия. Мысалы әріптесіңіз PowerPoint 2003 жылғы нұсқасын пайдаланады делік. Егер компьютерінде Office 2003 пакетінің барлық жаңалаулары орнатылған болса, онда бұл файлды ашуда оған презентацияны ашуға мүмкіндік беретін конвертерді жүктеу ұсынылады. Егер әріптесіңіздің компьютерінде PowerPoint программасының алдыңғы нұсқаларында жоқ PowerPoint 2010-ның барлық мүмкіндіктері орнатылса, презентация түпнұсқаға қарағанда басқаша көрінуі мүмкін. Бұл презентацияны ашуға, өзгертуге PowerPoint 2010 форматында сақтауға болады. Сәйкестікті тексеру құралдарының сұқбат терезесінде файлды едәуір ескі форматта сақтау кезінде қандай мүмкіндіктердің жоғалатыны 36
Егер PowerPoint программасымен жұмыс барысында сізге тышқаннан гөрі пернетақталарды пайдаланған ыңғайлы болса, онда пернелердің қызметін тереңірек білгеніңіз жөн. Лента пернелердің жаңа жүйесімен жабдықталған. Оның екі артықшылығы бар: пернелердің тіркесі әрбір кнопкаға қарастырылған (алдыңғы нұсқаларда перне тіркестері менюлердің барлық командаларына сәйкестендірілмеген болатын) сонымен бірге пернелердің жаңа тіркестері қысқаша берілген. Төменде пернелердің тіркестерін қолдану мүмкіндіктері сипатталған. 1. Алдымен ALT пернесін басыңыз. 2. Лентаның әртүрлі бөлігінде пернелер тіркесінің көрсеткіштері деп аталатын ақ түсті тікбұрышты жиектердің ішінде әріптер мен цифралар пайда болады. Перне тіркестерінің көрсеткіштері лентаның барлық қаттамаларынан әріп түрінде көрсетіледі. Жылдам қол жеткізу панелінде олар сандар түрінде көрсетіледі. Пернелер туралы көрсеткіштері бар ақ жиектер карточкалар деп аталады. Қосымша командалар мен кнопкаларды көрсету үшін бекітілген пернелердің бірін басыңыз. Мысалы Главная қаттамасындағы топтама үшін барлық перне көрсеткіштерін шығару үшін Н пернесін басыңыз. 3. Тізбекті аяқтау үшін топтама элементтеріне бекітілген пернелердің бірін басыңыз. Мысалы, ALT, H, L пернелерін басу Макет кнопкасын басуға эквивалент.
13
Жаңа презентация әзірлеу үшін: 1. Файл қаттамасын басыңыз 2. Ашылған менюден Создать командасын таңдаңыз 3. «Доступные шаблоны и темы» терезесінен Новая презентация белгішесін таңдап, оң жақтағы Создать кнопкасын басыңыз.
жаңа форматтың бірқатар артықшылықтары бар, мысалы файл көлемінің ықшамдалуы мен презентация қауіпсіздігінің арттырылуын айтуға болады. PowerPoint 2010 программасында ілгеріде жасалған презентацияларды ашып өзгертуге болады. Бірақ файл форматын өзгерту PowerPoint 2010 ескі және жаңа нұсқадағы файлдарды алмастырғанда проблема туындатуы мүмкін. Төменде PowerPoint 2010 программасы жоқ қолданушылардың PowerPoint 2010-да әзірленген презентацияларды аша алатындығы туралы қарастырылады. Сонымен бірге ертеректегі презентациялардың жаңа форматтағы файлға қалай түрлендірілетіні туралы да айтылмақ. Бұл форматтар Office Open XML жаңа форматтарының бөлігі болып табылады. Ол XML программалау тілінің негізінде жасалған. Мұнда қолданушы үшін XML туралы білу міндетті емес. Бұл жерде біз оның тек PowerPoint жұмысын жақсартатыны туралы айтқымыз келеді. Оның негізгі артықшылықтары төменде келтірілген: Презентациялардың қауіпсіздігі анағұрлым жетілдірілген Түрлі макростар мен басқару элементтерінен және қажетсіз программалары бар презентацияларды тауып, тоқтату жеңілдетілген. Файл көлемі ықшамдалған Презентациялар автоматты түрде сығымдалады. Ақпаратты қорғау жақсартылған жеке басыңыздың және корпоративті мәліметтіріңізді өшіру жеңілдетілген. Ақау пайда болған файлдарды қалпына келтіру жетілдірілген. Файлды егер ол ішінара ақау алса да ашуға болады Қарапайым интеграция Презентациядағы мәліметтерді басқа программаларда ашып, көруге болады. PowerPoint программасы жаңа презентацияны автоматты түрде жаңа форматта сақтайды. Файлдың қандай форматта сақталғанын Сохранить как сұқбат терезесінен тексеруге болады. Ол үшін Файл қаттамасындағы Сохранить как командасын таңдаңыз. Сохранить как сұқбат терезесінде Тип файла өңезіне назар аударыңыз. Файлдың жаңа форматы орнатылған және де ол Презентация PowerPoint деп аталады. Алдыңғы нұсқаларда ол Презентация деп аталатын.
14
35
Бұрынғы перне тіркестерімен жұмыс. Бұрынғы CTRL басталатын перне тіркестері де қолжетімді және оларды қолдануға болады. Мысалы CTRL+C пернелерінің тіркестері арқылы мәліметтерді алмастыру буферіне көшіруге, ал CTRL+V көмегімен оларды буферден алып қайта қоюға болады. Меню командаларын шақыруға арналған ALT пернелерінің бұрынғы тіркестері де қолжетімді. Дегенмен оларды пайдалану үшін пернелерді басу ретін толықтай білу керек. Жұмысқа дайынсыз ба? Төменде қалай презентация әзірлеу керектігі туралы мәліметтер келтірілген. Бұл бөлімде PowerPoint 2010 программасында жаңа презентация әзірлеу туралы, оған фон мен түстерді қалай қолдану қажеттігі туралы айтылады. Лента қаттамалары және элементтерді қоюға арналған құралдар сондай-ақ безендіру жұмыстары қарастырылатын болады. Сонан кейін слайдтарды көрсетуді баптау және оларды баспаға шығару туралы сипатталатын болады. Сонымен қатар презентациямен жұмыс туралы көптеген мәліметтер де келтіріледі.
Файлдардың жаңа форматтары PowerPoint 2010 программасы жаңа файлдарды жаңа форматта сақтайды. Ескі презентацияларды да ашып, жаңа форматта сақтауға болады. Дегенмен форматты ауыстыру мәселесі PowerPoint 2010 презентациялары мен оның алдындағы нұсқаларының презентацияларын алмастырғанда туындайды. Тақырыптың қалай көрінетіндігін көру үшін келесі әрекеттерді орындаңыз: 1. Тышқан көрсеткішін (курсорды) тақырып эскизіне алып барыңыз 2. ... слайдта таңдалынған нұсқа бейнеленеді 3. толық жинақ пен желідегі тақырыптарға сілтемелерді қарап шығу үшін Дополнителтные параметры стрелкасын шертіңіз.
PowerPoint-та файлдардың жаңа форматы қолданылады. Алда форматтың презентацияларға қалай әсер ететіні туралы айтатын боламыз. Файл форматының өзгеруінің қолданушы үшін мәні неде? Біріншіден 34
Презентацияның қалай көрінетіндігін көру үшін жұмыс басында презентация тақырыбын таңдаңыз. Бұл жағдайда тақырып түсі слайдқа қандай да бір объектілерді, мысалы диаграмма немесе кесте қойғаныңызға қарай өзгереді. Тақырып презентацияның сыртқы түрі мен безендірілуін анықтайды. Ол фонды, мәтіннің және өзге де объектілердің орналасуын, мәтіннің шрифтін, түсін сондай-ақ слайд элементтерін анықтайды. Тақырыптармен жұмысты Дизайн қаттамасы қамтамасыз етеді. Тақырыптар топтамасынан PowerPoint программасының алдыңғы нұсқаларындағыдай тақырыптар галереясын ашуға болады. Әрбір тақырыптың көрсеткіш арқылы көрсетіліп тұратын өз атауы бар. Тышқан көрсеткішін тақырып эскизіне жүргізгенде сол тақырыпты алдын ала көру
15
жүзеге асырылады. Тақырыпты қолданар алдында оның қалай көрінетіндігін байқауға болады, егер көңілге қонбаса бас тартуға мүмкіндігіңіз бар. Тышқан көрсеткіші эскизден алынған сәтте алдын ала көру тоқтатылады.
Қосымша мәліметтер мен нұсқаларды мысалы аталмыш программада қандай тақырыптар пайдаланылатынынын көру үшін Тақырыптар топтамасының оң жағындағы стрелканы шертіңіз. Сол жерде басқа тақырыптарға да мысалы Microsoft Office Online веб-торабына сілтемелер болады. Тақырып параметрлерін өзгерту 1. Дизайн қаттамасынан Цвета, Шрифты және Эффекты галереяларын қолданыңыз 2. Стили фона галереясынан басқа да фон стильдерін қараңыз. Фон нұсқаларында тақырып түстері қолданылады. 3. Фонды алдын ала көру үшін тышқан көрсеткішін оның эскизіне жүргізіңіз. 4. Өзіңіздің жеке фоныңызды әзірлеп, қолдану үшін (мысалы суретіңізді) Формат фона таңдаңыз. Таңдалынған тақырыпта безендірудің барлық эелементтері болғанымен қажет жағдайда жекелеген элементтерін өзгертуге болады. Дизайн қаттамасында тақырыпты өзгертуге мүмкіндік беретін галерея қосымша галереялар бар. Әрбір галерея ондағы эскиздерге тышқан көрсеткішін жанастырған кезде оларды слайдтан алдын ала көруге мүмкіндік береді. Цвета Әрбір тақырыпта нақты бір түстер жиыны болады. Тақырыптың кез -келген түсін белгілеп, өзгерте аласыз. Шрифты Слайдқа қажетті шрифті қолдану үшін Шрифты галереясындағы үлгіні шертіңіз. Әрбір үлгіде негізігі мәтін мен тақырыпқа арналған шрифтер бар. Эффекты Бұл фигураларға арналған визуалды мысалы, жарықтандыру, көлем беру немесе әрлеу сияқты эффектілер жинағы. Стили фона Тақырыптың қалған өзге түстерін сақтай отырып, тақырып фонын ұқыпты өзгерту. Үлгілер суретте көрсетілген. 16
Емлені қалай тексеруге болады? Рецензирование қаттамасында Орфография кнопкасын басыңыз. Қажетті параметрлерді таңдаңыз.
Слайд әзірлеуге қажетті командалар Показ слайдов және Рецензирование қаттамаларында орналасқан. Сөзбен сүйемелдеу, баптау. Показ слайдов қаттамасының көмегімен сөзбен сүйемелдеу жасауға, слайдтардың бүкіл реттілігін көруге, еркін көрсету жасауға, бірнеше мониторда көру үшін көрсетуді баптауға және өзге де әрекеттерді орындауға болады. Емлені тексеру, анықтамалық материалдар мен ескертпелер. Рецензирование қаттамасының көмегімен бұрынғыдай емлені тексеруге, анықтамалық материалдарды, тезаурусты пайдалануға және презентацияларға ескерімдер әзірлеуге болады. Алдын ала көрсетуді ашу үшін Тышқан көрсеткішін Файл қаттамасындағы Печать командасына жүргізіңіз. Бүкіл программаның жұмыс параметрлерін өзгерту үшін Параметры PowerPoint шертіңіз. Баспа мен алдын ала көру параметрлерін баптау үшін Файл қаттамасын шертіңіз. PowerPoint-тың алдыңғы нұсқаларындағыдай алдын ала көру режимінде баспа түсін, колонтитулдердің параметрлерін баптауға болады. Бұл меню Подготовить для компакт-диска командасымен бірге бірнеше жаңа командалардан тұрады. Бұл команда презентация мен өзге де қажетті файлдарды компакт дискіге немесе ортақ папкаға көшірмелейді. PowerPoint-ты жеке баптау Тұтас программаға қатысты параметрлерді таңдауда мысалы келісім бойынша көру режимін өзгерту немесе емлені автоматты тексеру үшін менюдің төменгі жағынан Параметры командасын таңдаңыз. Осы жерде Жылдам қолжеткізу панеліне қосатын командаларды да табуға болады.
33
Ұйымдастыру панелінен Включить контент сайта Office.com тұсына құсбелгі қойып, Начать кнопкасын басқаннан кейін Microsoft библиотекасынан әртүрлі дыбыстар қолжетімді болады.
Жаңа слайд қосуда макет таңдау 1. Главная қаттамасынан слайд белгішесінің астындағы Создать слайд кнопкасын басыңыз. 2. Таңдалынған макетпен слайд қою үшін сол макетті шертіңіз. Нұсқаулықтың бірінші бөлімінде макет автоматты түрде қолданылатын жаңа слайд қою туралы қарастырылған болатын. Макетті слайдты қоймастан бұрын, сондай-ақ қойғаннан кейін де таңдауға болады. Ол үшін Главная қаттамасынан Макет кнопкасын шертесіз. Ары қарай макет нұсқаларын таңдау ғана қалады.
Енді презентацияға өзіміздің қатқыл дисктен музыкалық аудиофайл қосалық, ол үшін Звук из файла пунктін таңдап, Проводниктен аудио файл іздейміз. Презентацияға қойылған дыбыстық файлымыз үшін әркет параметрін берелік. Ол үшін оны тышқан курсорымен белгілеп, Воспроизведение қаттамасына өтеміз. Өздеріңіз көріп отырғандай мұнда сіз дыбыстың қалай жүргізілетінін,
дыбыс қатқылдығы, қайталануы сияқты баптауларды іске асыра аласыз. Сонымен қатар Скрыть при показе пунктіне жалауша қою арқылы дыбысты басқару элементтерін толықтай фондық жасай аласыздар. Тағы бір пайдалы функциясы – дыбысты монтаждау мүмкіндігі. Оны таңдау арқылы егер аудиофайлдың белгілі бір бөлігін ғана ойнату қажет болса, оның басталу және аяқталу уақытын бере аламыз.
PowerPoint 2010-да программаның алдыңғы нұсқаларына қарағанда макеттермен жұмыс істеу ыңғайластырылған. Макеттердің біразы мәтін мен график қою үшін мазмұндық толықтырғыштармен қамтылған. Мысалы Заголовок и объект макетіндегі жиек ортасында бірнеше белгіше орналастырылған:
Сәйкес типтегі объектіні – кесте, диаграмма, SmartArt суретін, файлдан 32
17
алынған сурет, картинка немесе видеофайл қою үшін белгішелердің бірін шертіңіз. Бұл белгішелерге назар аудармай-ақ макет қолдайтын мәтінді енгізе беруге болады. Айталық слайд мазмұнын иллюстрациялау үшін презентацияға компания жетекшісінің суретін немесе картинка қою қажет болсын делік. Жоғарыда айтылғандай суреттерді слайдтағы толтыру өңезі арқылы қоюға болады. 1. Өз суретіңізді қою үшін Вставить рисунок из файла белгішесін шертіңіз 2. Картинка қою үшін Картинки белгішесін шертіңіз 3. Сурет орынтолтыру өңезіне орналастырылады 4. Айталық сурет қойғаннан соң оның көлемін өзгерту немесе арнайы эффект қолдану қажет болды делік. Ол үшін алдымен слайдтағы суретті белгілеңіз. 5. Лентада Работа с рисунками қаттамасы пайда болады. Формат қаттамасын ашып суреттермен жұмыс істеуге қажетті кнопкаларды және параметрлерді пайдаланыңыз. Сурет бұрыштарын тікбұрыштауға немесе доғалдауға, көлеңке түсіруге немесе жарықтандыруға, түрлітүсті жиек қосуға суретті қиюға, көлемін өзгертуге т.б. мүмкіндік береді. Слайдтан сурет қою әсіресе слайдта бірнеше орынтолтыру өңезі болғанда ұтымды әдіс болып табылады, себебі белгішелер көмегімен объектілер қойғанда слайдтағы сурет тура сол орынға орналастырылады. (Егер суретті слайдтағы белгішелер көмегімен қою керек болып, қажетті типтегі орынтолтыру өңезі жоқ болса, макетті жеңіл ауыстыруға болады. Бұл тәжірибелік мысалдарда көрсетіледі). Бұл жерде Вставка қаттамасы туралы да ұмытпау керек. Вставка қаттамасының көмегімен де суреттер және слайдтың өзге де элементтерін қоюға болады. Бұл әдіс алдыңғысынан суреттің автоматты түрде қандай орынға қойылатындығымен ерекшеленеді. Мәтіндік өңездердің стильдері 1. «Средства рисования» қаттамасындағы Формат қаттамасы мәтіндік өңездер мен өзге де фигуралардың стильдерінен тұрады. 2. Фигуралар коллекциясын ашып, тышқан көрсеткішін кез келген стильге жүргізіңіз. 3. Слайдтағы мәтіндік өңезге қолданылатын стильді алдын ала көру іске асырылады.
18
Көрсеткішті бейнелеу параметріне жүргізген кезде PowerPoint программасы слайдтағы анимация эффектілерін алдын ала көруді қамтамасыз етеді. Суретте слайдта пайда болған фигура көрсетілген. Анағұрлым күрделі эффектілі анимациялар әзірлеу үшін, немесе қолданылған эффектінің орындалу жылдамдығын өзгерту үшін осы қаттамадағы Настройка анимации-ды таңдаңыз. Сонымен бірге слайдтарға өту эффектілері де қолжетімді. Айталық келесі слайдқа өтуде шахмат немесе өшіру эффектілерін мысалға келтурге болады.
PowerPoint-қа қалай әуен қосуға болады? Бұл бөлімде Microsoft PowerPoint 2010 программасында презентацияға музыканы немесе аудио жазбаны қалай қосу керектігі туралы айтатын боламыз. PowerPoint программасын қосқаннан соң Вставка қаттамасына өтеміз. Қаттаманың оң жақ жоғарғы бұрышының Звук пунктін анықтаңыз. Жазудың төменгі тұсындағы стрелканы шертіп, ашылған менюден программаның дыбыспен жұмыс істеу мүмкіндіктерін қарастырайық. Әрбір опцияны кезекпен қарастырар болсақ Записать звук дыбыс жазу пунктінен басталық. Бұл опция микрофоннан дыбыс жазып, оны тікелей презентацияға қоюға мүмкіндік береді. Болашақ дыбыс файлына ат беріп, Запись кнопкасын басалық. Қажетті жазбаны жасағаннан соң Стоп кнопкасын, сонан соң презентацияға дыбысты қою үшін ОК басамыз. Сонымен бірге презентацияға клип ұйымдастырушысынан да дыбыстар қосуға болады.
31
Диаграммамен бірге мәтін енгізілетін мәтін аумағы да бейнеленеді. Мәтін аумағына енгізілетін мәтін, диаграммадағы фигураларға қолданылады. Ол диаграммада енгізу барысында бейнеленеді. Жоғарыда белгішелердің көмегімен суреттер немесе басқа да графикалық объектілердің Заголовок и объект макетіне қалай қойылатындығы айтылды. Бұл белгішелердің арасында ұйымдастырылған диаграммалардың макеттерін таңдауға мүмкіндік беретін SmartArt суреттерінің, сондай-ақ PowerPoint 2010 программасының өзге диаграммаларының да белгішелері бар. Егер SmartArt суретіне шертетін болсаңыз онда экранда қолжетімді графикалық макеттердің коллекциясы пайда болады.
Ұйымдастырылған диаграммалар мен өзге де графикалық объектілер графикалық фигуралардан бөлек мәтін енгізуге болатын мәтін аумағымен қамтамасыз етілген. Бұл тек диаграммаға ғана мәтін енгізетін жағдайда өте ыңғайлы. Сонымен қатар басқа да бағытта жұмыс істеуге болады: мысалы слайдтағы маркерленген тізімді Главная қаттамасындағы Преобразовать в рисунок SmartArt кнопкасының көмегімен графикалық бейнелерге түрлендіруге болады. Диаграмманы слайдқа Вставка қаттамасындағы SmartArt топтамасының көмегімен қоюға болады. Осы қаттаманың көмегімен кестелер мен диаграммалар да қоюға болады. Ұйымдастырылған диаграммаға қарапайым анимация қолдану үшін Анимация қаттамасын ашыңыз. Диаграмманы белгілеп, эффект тізімін шығару үшін Анимация аумағы жанындағы стрелканы шертіңіз. Слайдтағы ұйымдастыру диаграммасы элементтерінің бейнелену параметрлерін таңдаңыз. Оларды біруақытта, тізбектеп, деңгейі бойынша, фигуралар бойынша шығаруға болады.
30
Суретке жазба қосу үшін мәтіндік өңез қойыңыз. Мұны Вставка қаттамасының көмегімен жүзеге асыруға болады. Мәтіндік өңез қойған кезде Средства рисования қаттамасы бейнеленеді. Формат қаттамасын шертіп, ондағы бар командалардың көмегімен келесі әрекеттерді орындаңыз: 1. Мәтіндік өңез үшін фигура стилін: фигура бояуын, градиентті бояуды, фигура контурының түсін, эффектілерді, көлеңке немесе жарықтандыруды таңдаңыз. 2. Фигураларды қойыңыз, өзгертіңіз, ауыстырыңыз; 3. Фигуралардың орналасу орындары мен ретін өзгертіңіз
SmartArt графикалық элементтерімен жұмыс SmartArt графикалық элементтері мәліметтер мен идеялардың көрнекіліктерін арттыруға қызмет етеді. Мәліметтерді жылдам, жеңіл және тиімді жеткізу үшін оларды әртүрлі макеттердің негізінде құруға болады. Қолданушылардың көпшілігі мазмұнды есте сақтауға мүмкіндік беретін қабылдауды жақсартуға арналған иллюстрацияларды қолдануды орнына тек мәтінмен ғана шектеледі. Сапалы безендірілген иллюстрацияларды әзірлеу егер қолданушы кәсіби дизайнер болмаса немесе оны жалдамаса оңай шаруа емес. Microsoft Office-тің Office 2007 дейінгі анағұрлым ертеректегі нұсқаларында құжаттың мазмұнына назар бөлуден гөрі фигураларды көлемі, сұлбасы бойынша теңестіруге, мәтінді сыйыстыруға және фигураларды құжаттың жалпы стиліне сай форматтауға уақыт көп кетірілетін. SmartArt графикалық элементтерінің көмегімен және өзге де мүмкіндіктердің арқасында мысалы тышқанды бірнеше мәрте шерту арқылы кәсіби сападағы иллюстрацияларды әзірлеуге болады. SmartArt графикалық элементтерін Excel, PowerPoint, Word программаларында да сондай-ақ Outlook программасындағы электрондық почта мәліметтерінен 19
әзірлеуге болады. Office-тің өзге бағдарламаларында SmartArt графикалық элементтерін әзірлеуге болмайтындығына қарамастан оларды алмастыру буфері арқылы сурет тәрізді көшіріп қоюға болады. PowerPoint презентацияларында маркерленген тізімі бар слайдтар жиі кездесетіндіктен PowerPoint-пен жұмыс істеу барысында слайд мәтінін SmartArt графикалық элементтеріне түрлендіруге болады. Сондай-ақ PowerPoint слайдындағы суреттерді де фотографиялармен жұмыс істеуге арналған жаңа SmartArt графикалық макеттерінің бірінің көмегімен SmartArt графикалық элементтеріне жылдам түрлендіруге мүмкіндік бар. Сонымен қатар PowerPoint презентацияларында SmartArt графикалық элементтеріне анимация қосуға болады. SmartArt графикалық элементтерін әзірлеуде оның типін мысалы, Процесс, Иерархия немесе Связь таңдау қажет. Тип SmartArt графикалық элементтерінің катеогрияларына сәйкес және бірнеше түрлі макеттерден тұрады.
Цветной типіндегі SmartArt графикалық элементінде назарды шеңбер бойымен жылжуға аудару үшін Диапазон градиента - Контрастные n цвета параметрлерінің кез келгенін қолдануға болады. Бұл түстер градиент бойынша орталық фигураларға, сонан соң бірінші фигураға қайта ауысады
Макетті таңдағанда нені ескеру қажет? SmartArt графикалық элементтері үшін макет таңдағанда мәліметтердің бейнелену әдістерін ойластырған жөн. Макеттерді жылдам әрі оңай ауыстыруға болатындықтан, бірнеше әртүрлі макеттерді (әртүрлі типтегі) мәліметтерге сай тауып, қолданып көріңіз. Әртүрлі типтермен және макеттермен төмендегі кестеде келтірілген мәліметтерді қолдана отырып эксперимент жасап көріңіз. Макеттерді ауыстыру барысында мәтіндердің басым бөлігі басқа да құрамдары, сонымен қатар түстер, стилдер, эффектілер мен мәтін форматтаулары автоматты түрде жаңа макет ауысады. Ескеріңіз: Келесі кестеде таңдауға мүмкіндік беретін мәліметтер келтірілген, бірақ олар мүмкін нұсқалардың толық тізімі болып табылмайды.
Түстерді таңдауда аудиторияның SmartArt графикалық элементтерін қағазға басып немесе оларды интерактивті режимде көретіндігін ескеру қажет. Мысалы Основные цвета темы түстері ақ-қара түсті баспаға арналған. КЕҢЕС. Суреті бар фондық слайд немесе басқа сипаттағы эффектідегі слайд болса, аты айтып тұрғандай құжаттың жетілдірілген құрылымын білдіретін Прозрачный сөзі бар түстік комбинацияларды қолданған жөн. Жаңа ұйымдастырылған диаграммалармен жұмыс
20
Ұйымдастырылған қолданылады.
диаграммада
29
жалпы
тақырыптың
түстері
Реттелмеген мәліметтерді бейнелеу
Қолданылаты н тип Тізім
Уақыт шкаласын немесе үдеріс кезеңдерін бейнелеу
Процесс
Үзіліссіз үдерісті бейнелеу
Цикл
Ұйымдастырылған диаграмма әзірлеу
Иерархия
Шешімдер тармағын бейнелеу
Иерархия
Байланыстарды иллюстрациялау
Байланыс
Бөліктер байланысын тұтас бейнелеу
Матрица
Қандай да бір идеяны немесе мазмұнды ерекше көрсету үшін суреттерді пайдалану Пропорционалдық қатынастарды бейнелеу. Компоненттер жоғарыдан төмен немесе төменнен жоғары ықшамдалады.
Сурет
Әрекеттер
КЕҢЕС. SmartArt графикалық элементінің үшөлшемді стильдерін, әсіресе түсіру жоспарының үшөлшемді моделі берілетін ақпарат тақырыбына кері әсер етуі мүмкін, сондықтан да оларды сақтықпен қолданған жөн. SmartArt графикалық элементінің үшөлшемді стильдерін құжаттың бірінші бетінде немесе презентацияның бірінші слайдында қолдану ұсынылады. Анағұрлым қарапайым үшөлшемді эффектілер мысалы жиектердің кері әсерлері аз болғанымен, оларды байқап қолдану қажет Процесс типіндегі SmartArt графикалық элементінің жекелеген кезеңдеріне маңыз беру үшін Цветной топтамасының кез келген комбинациясын қолдануға болады.
28
Пирамида
Сондай-ақ мәтіннің көлемін де ескеріңіз, себебі мәтін мен фигуралар саны макет типінің жақсы көрінісін анықтайды. Ең маңыздысы не: детальдар ма әлде соңғы нәтиже ме? SmartArt графикалық элементтері мәтін мен фигуралар саны маңызды сәттерді бейнелеуге жеткілікті болғанда анағұрлым тиімді болады. Мәтіннің тым көп қолданылуы SmartArt графикалық элементінің визуалды ұсынылуына кері әсер етіп, қабылдауды қиындатады. Айта кету керек мысалы Трапеция түріндегі тізім (Тізім типі) секілді кейбір макеттерде үлкен көлемдегі мәтіндер қарастырылған. SmartArt графикалық элементтерінің кейбір макеттерінде фигуралар саны шектеулі. Мысалы Уравновешивающие стрелки (Байланыс типі) макеті екі қарама қарсы идеяны немесе тұжырымды бейнелеуге арналған. Мәтін тек екі фигурада ғана болуы мүмкін және идеяға немесе тұжырымдамаға баса назар аударту үшін макетті өзгертуге болмайды. Фигуралар саны шектеулі макетті таңдауда SmartArt графикалық элементтерінде мазмұнның бейнеленбейтін бөлігін көрсетуге болады. Бейнеленбейтін мазмұнның мәтін аймағында қызыл түсті «Х» таңбасы пайда болады.
21
Екеуден артық идеяны бейнелеу үшін фигуралар саны көп мысалы Простая пирамида (Пирамида типі) секілді өзге макетке ауысыңыз. Есіңізде болсын макеттерді немесе типтерін өзгерту мәліметтердің мәнін де өзгертуі мүмкін. Жекелей алғанда оңға бағытталған стрелкасы бар макет мысалы Простой процесс (тип Процесс) мәні бойынша SmartArt графикалық элементіндегі шеңбер бойына орналасқан мысалы Непрерывный цикл (тип Цикл) суретінен айырмашылығы бар. Стрелкалар үдерістің немесе жағдаят барысының бағытын білдірсе, стрелкалардың орнына байланыстыру сызықтарынан тұратын осыған ұқсас макет жағдаят барысы мен үдерісті емес байланысты меңзейді. Егер қажетті макетті таба алмасаңыз онда макет құрылымын баптау үшін SmartArt графикалық элементіне фигуралар қосуға және өшіруге болады. Мысалы Простой процесс (Процесс типі) макетінде үш фигура бейнеленеді, ал сіздің иллюстрацияңыз үшін тек екі немесе бес фигура қажет. Фигураларды қосуыңызға немесе өшіруіңізге және мәтінді редакторлеуіңізге, осы фигуралар ішіндегі мәтін көлеміне қарай SmartArt графикалық элементі макетінің алғашқы шекарасы мен дизайнына икемделіп, автоматтты түрде жаңарып отырады. Макетті таңдауда орналастырылатын мәтін (мысалы [Текст]) бейнеленеді. Орналастырылатын мәтін баспаға шықпайды және PowerPoint презентациясы кезінде көрінбеді. Орналастырылатын мәтін орнына өзіңіздің материалыңыздың мазмұнын енгізе аласыз. Орналастырылған мәтіні бар фигуралардың үнемі бейнеленіп тұратындығына және өшірмейінше баспаға шығарылатынына назар аудару керек. КЕҢЕС. Егер SmartArt графикалық элементінің көрінісі ойыңыздан шықпаса, еншілес фигуралары бар басқа макетке ауысыңыз, болмаса SmartArt графикалық элементінің өзге стилін немесе түстік безендірілуін қолданыңыз. Мәтін аймағы Мәтін аймағы SmartArt графикалық элементінде бейнеленетін мәтінді енгізуге және редакторлеуге арналған. Ол SmartArt графикалық элементінің сол жағына орналастырылған. Мәтін аймағының мазмұнына 22
SmartArt графикалық элементтері үшін қарапайым кәсіби эффектілер комбинациясын жылдам әзірлеуге SmartArt графикалық элементінің стильдерін қолдану арқылы жылдам қол жеткізуге болады. SmartArt стильдеріне фигураларды бояу, шекаралары, көлеңкелер, сызба стильдері, түстер градиенттері және үшөлшемді перспективалар кіреді және барлық SmartArt графикалық элементтеріне қолданылады. Сондай-ақ жекелеген стильді SmartArt графикалық элементінің бірнешеуіне немесе біреуіне ғана қолдануға болады. Изменить цвета екінші коллекциясында әрқайсысының көмегімен SmartArt графикалық элементінің фигураларына бір немесе бірнеше түстік тақырыптарды SmartArt графикалық элементіне қолдануға арналған әртүрлі түстік параметрлердің диапазоны ұсынылған. SmartArt графикалық элементінің стильдері мен түстік комбинациялары мазмұнды ерекшелеуге арналған. Мысалы, егер SmartArt графикалық элементінің үшөлшемді стилі перспективамен қолданылатын болса, барлығы бір деңгейде бейнеленетін
болады. Сондай-ақ SmartArt графикалық элементінің перспективалы үшөлшемді стилі болашаққа бағытталған уақыт шкаласына назар аудартуға акцент жасау үшін қолданылады.
27
мәтін қосу мен редакторлеуге қарай SmartArt графикалық элементі автоматты түрде жаңартылып отырады – фигуралар қажеттілікке қарай қосылып, алынады. SmartArt графикалық элементін әзірлеуде суретке де және оның мәтін аймағына да қолданушы өзінің мәліметтерін жаза алатын орналастырмалы мәтін қойылады. Мәтін аймағының жоғарғы бөлігінде SmartArt графикалық элементінде бейнеленетін мәтінді редакторлеуге болады. Төменгі бөлігінде SmartArt графикалық элементі туралы қосымша ақпараттарды көруге болады.
білдіреді.
КЕҢЕС. Егер тұтас мәтінді жекелеген фигуралар ішіне орналастыру қажет болмаса, барлық мәтін маркерлер ретінде бейнеленетін өзге макетке ауысыңыз. Мәтін аймағындағы символдарға форматтауды қолдануды болатындығына қарамастан, (мәтін қарпін, сызбасын, көлемін өзгерту) мәтін аймағында ол көрінбейді. Дегенмен форматтаудағы барлық өзгерістер SmartArt графикалық элементінде бейнеленетін болады. Егер мәтінді SmartArt графикалық элементінің фигураларының біріне ендіргеннен кейін шрифт көлемі сығымдалатын болса, онда SmartArt графикалық элементінің қалған фигураларындағы шрифт көлемдері де сол көлемге дейін сығымдалады. Бұл суреттің кәсіби түрі мен бірегейлігін сақтауға мүмкіндік береді. Макетті таңдау арқылы ондағы мәліметтердің қалай бейнеленетіндігін алдын ала көруге болады. Оны тышқан көрсеткішін лентадағы кез келген макетке жүргізіп, макетті қолданғаннан кейін мәліметтердің қалай бейнеленетіндігін көру үшін, динамикалық көру функциясын қолдану арқылы іске асыра аласыз. SmartArt графикалық элементінің стильдері, түстері және эффектілері
Бекітілген фигура санынан ғана тұратын SmartArt графикалық элементтерінің мәтін аймағында мәтіннің тек бөліктері ғана бейнеленеді. Бейнеленбейтін мәтін, сурет өзге де мәліметтер мәтін аймағында қызыл түсті «Х» таңбасымен беріледі. Егер басқа макетке ауысатын болсаңыз бейнеленбейтін мәліметтер қолжетімді болуы мүмкін, ал егер бұл макетті жабатын болсаңыз қолданушының мәліметтерін қорғауды қамтамасыз ету мақсатында мәліметтер сақталмайды.
Конструктор қаттамасындағы Работа с графическими элементами SmartArt топтамасында SmartArt графикалық элементінің түрін жылдам өзгертуге арналған екі коллекция – Стили графического элемента SmartArt және Изменить цвета бар. Егер осы коллекциялар эскиздерінің кез келгеніне курсорды ұстап тұрар болсақ, SmartArt графикалық элементінің стилі немесе түстік безендірудің SmartArt графикалық элементіне қалай әсер ететіндігін көруге болады.
26
23
болмаса фигура ішіндегі маркер ретінде беріледі. Мысалы бір мәтіннің төменде келтірілген екі SmartArt графикалық элементтерінде әртүрлі бейнеленетіндігін қараңыз. Бірінші мысалда енгізілген маркер жеке фигура түрінде берілген. Екінші мысалда енгізілген маркер фигура ішіндегі маркер түрінде берілген.
Мәтін аймағы SmartArt графикалық элементінің мәліметтерінде ғана бейнеленетін құрылымға немесе маркерленген тізімге ұқсас. SmartArt графикалық элементінің әрбірінің мәтін аймағындағы маркерлер мен суреттегі фигураларға қандай да бір сәйкестігі бар. Мәтін аймағында маркерленген мәтінге жаңа жол ашу үшін ENTER клавишін басыңыз. Мәтін аймағындағы жол шегінісін ұлғайту үшін, шегінісін ұлғайту қажет жолды таңдап, Конструктор қаттамасындағы Работа с графическими элементами SmartArt тобының Создать рисунок топтамасындағы Понизить уровень кнопкасын басыңыз. Жодағы шегіністі кішірейту үшін Повысить уровень кнопкасын басыңыз. Сонымен қатар мәтін аймағында шегіністі ұлғайту үшін TAB клавишін, кішірейту үшін SHIFT+TAB клавиштерін басуға болады. Бұл әрекеттердің әрқайсысы SmartArt графикалық элементінің мәтін аймағындағы маркерлері мен макет фигураларына әсер етеді. Мәтін шегінісін мәтіндегі жоғары тұрған жолдың орналасқан тұсынан, сондайақ жоғарғы деңгейдегі фигура шегінісінен салыстырмалы түрде бір деңгейден артық кішірейтуге болмайды. Егер Работа с графическими элементами SmartArt немесе Конструктор қаттамалары ашылмаса SmartArt графикалық элементін екі рет шертіңіз. ЕСКЕРІҢІЗ. Таңдалынған макетке байланысты мәтін аймағындағы әрбір маркер SmartArt графикалық элементінде не жаңа фигура не 24
Егер «Көмекші» фигураларымен ұйымдастырылған диаграмма макеті қолданылса, онда жолға бектіліген маркер «Көмекші» фигурасын 25