Αρβανίτε Πρεβεδάνοσ Εσγενία
σσνΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ ο ΠΟΛΙΣΙΜΟ, μετανισμός για ΤΝΕΡΓΑΙΑ
Qui volore imagnihillit que la nimolora vellorendemporaecab imperit harum que dolor mint faccabori inveles et 1 maiones. fugitibus dioris
ςυν - Α Ν Σ Α Γ Ω Ν Ι Μ Ο ο ΠΟΛΙΣΙΜΟ μθχανιςμόσ για ΤΝΕΡΓΑΙΑ
Σίτλοσ πρωτοτφπου υν - Α Ν Σ Α Γ Ω Ν Ι Μ Ο ο ΠΟΛΙΣΙΜΟ, μηχανιςμόσ για ΤΝΕΡΓΑΙΑ επτζμβριοσ 2010
© Αρβανίτθ Πρεβεηάνου Ευγενία e-mail: evgenia.arvaniti.prevezanou@gmail.com www.evgenia.gr ISBN 978-618-82177-3-7
ΑΡΒΑΝΙΣΗ - ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
ςυν - Α Ν Σ Α Γ Ω Ν Ι Μ Ο ο ΠΟΛΙΣΙΜΟ μθχανιςμόσ για ΤΝΕΡΓΑΙΑ
ΑΘΗΝΑ 2010
© Αρβανίτθ Πρεβεηάνου Ευγενία Κάκε εκτφπωςθ ι ανατφπωςθ τθσ παροφςασ μελζτθσ πρζπει να φζρει το όνομα τθσ ςυγγραφζωσ, ωσ ςτοιχειϊδθ αναγνϊριςθ τθσ προςπάκειασ. www.evgenia.gr
ΤΝ-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ Ο ΠΟΛΙΣΙΜΟ, γίνεται ο μηχανιςμόσ για ΤΝΕΡΓΑΙΑ! Γνϊςθ, αλικεια ελευκερία, αξία, πρόοδοσ, κοινωνία, λογικι, θκικι, οικονομία, παράδοςθ, καταλλακτικι τάξθ, εξζλιξθ, πολιτιςμόσ, επιςτιμθ. Όλεσ είναι ζννοιεσ – μιμίδια. Κινοφνται ανάμεςα ςε άτομα, χϊρο και χρόνο και ςυνεχϊσ εξελίςςονται και μεταλλάςςονται.
ΠΡΩΣΗ ΔΗΜΟΙΕΤΗ το Πολιτιςτικό Περιοδικό «ΕΝ ΜΑΡΚΟΠΟΤΛΩ» Αϋ Μζροσ Μάρτιοσ - Απρίλιοσ 2008 Βϋ Μζροσ Μάιοσ - Ιοφνιοσ 2008 Σο παρόν είναι περίλθψθ τθσ μονογραφίασ του 2007 «13+13 Ερωτήςεισ για τον πολιτιςμό του υνανταγωνιςμοφ» Φωτογραφία: Chess του Lucian-Popesc, ςε φωτογράφιςθ του Pandov
Η εξέλιξη της κοινωνίας Αν κάνουμε μια προςπάκεια να κατατάξουμε τθν γνώςθ που ζχουμε για τθν κοινωνία, κα διαπιςτώναμε ότι, δεν ταυτίηεται με καμία ζννοια αντικειμενικοφ δεδομζνου. Καταλιγω δε ςε αυτό το ςυμπζραςμα διότι θ κοινωνία διαφζρει από το φυςικό κόςμο. Κακώσ δε, μοιάηει περιςςότερο με οργανιςμό παρά με μθχανι, δεν ακολουκεί φυςικοφσ κανόνεσ ςτθν εξζλιξθ τθσ. Η εξζλιξθ τθσ κοινωνίασ, γίνεται με μικρά βιματα και προκφπτει κυρίωσ, ςαν παράπλευρο προϊόν ανάγκθσ των ανκρώπων, χωρίσ κεντρικό ςχεδιαςμό.
ΑΡΒΑΝΙΣΗ – ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
O άνκρωποσ όμωσ, επειδι ζχει περιοριςμζνεσ γνώςεισ για τθν κοινωνία, μπορεί να επιδιώκει ςτόχουσ αλλά επίςθσ να ακολουκεί και πολλοφσ άλλουσ, τουσ οποίουσ δεν αντιλαμβάνεται. Πολλζσ φορζσ ακόμα, κατά τθν διάρκεια τθσ διαδικαςίασ τθσ εξζλιξθσ τθσ κοινωνίασ, πζφτει πάνω ςε λφςεισ αρκετών, τυχαίων προβλθμάτων. Η εξζλιξθ τθσ κοινωνίασ ςτθρίηεται από τθν μια μεριά ςτθ μίμηση και από τθν άλλθ ςτθ καινοτομία. Μποροφμε να χωρίςουμε τθν εξζλιξθ, ςε τρεισ κατθγορίεσ, ανάλογα τουσ παράγοντεσ που τθν επθρεάηουν, βιολογικι, κοινωνικι και επιλογών δράςεων.
υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Βιολογικι εξζλιξθ τθσ κοινωνίασ – ΓΟΝΙΔΙΑ Κοινωνικι εξζλιξθ τθσ κοινωνίασ – ΜΙΜΙΔΙΑ Σο μιμίδιο τθσ ζννοιασ «ΕΛΕΤΘΕΡΙΑ» Ακουςίωσ προκφπτουςα τάξθ (spontaneous order) Θεωρία των παιγνίων Μθχανιςμοί ΤΝΕΡΓΑΙΑ ςτθν «ακουςίωσ προκφπτουςα τάξθ» Η Λογικι ςε ηθτιματα ΗΘΙΚΗ Η διαδικαςία τθσ ΜΕΘΕΞΗ και θ λειτουργία τθσ Οι παράγοντεσ τθσ ΕΠΙΣΤΧΙΑ Η εξζλιξθ τθσ ΠΑΡΑΔΟΗ «ΚΑΣΑΛΛΑΚΣΙΚΗ» τάξθ τθσ αγοράσ Ο ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ, προωκεί τθν ζννοια τθσ ςυνεργαςίασ Ο ΠΟΛΙΣΙΜΟ ςαν Μθχανιςμόσ για τθ ςυνεργαςία Ο ςυν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ δθμιουργεί και εξελίςςει τθν ανκρωπότθτα ΛΕΞΙΚΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΕ
συν - Α Ν Σ Α Γ Ω Ν Ι Μ Ο ΑΡΒΑΝΙΣΗ - ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
1
12 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
ΓΟΝΙΔΙΑ Βιολογικι εξζλιξθ τθσ κοινωνίασ Είναι γνωςτόσ ο ρόλοσ των γονιδίων ςτθ βιολογικι εξζλιξθ τθσ κοινωνίασ. Σα γονίδια επιλζγονται μζςω φυςικισ επιλογισ και ςυμμετζχουν ςτθν διαδικαςία μεταφοράσ γενετικϊν πλθροφοριϊν από γενιά ςε γενιά, με ςτακερι αξιοπιςτία και τρόπο (αυτοαντιγραφι). Σα γονίδια είναι εν δυνάμει ακάνατα (ψθφιακά και κβαντιςμζνα/digital), αναγεννϊμενα με τον τφπο τθσ ψθφιακισ αναπαραγωγισ.
«Φορείσ» των γονιδίων κεωροφνται τα «άτομα»
ΑΡΒΑΝΙΣΗ – ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
13
ΜΙΜΙΔΙΑ Κοινωνικι εξζλιξθ τθσ κοινωνίασ Η κοινωνικι εξζλιξθ τθσ κοινωνίασ, μασ επιβεβαιϊνει ότι, θ κοινωνία είναι ζνασ οργανιςμόσ που εξελίςςεται. Σα μιμίδια (mims=mimetics = νζοι αντιγραφείσ) μετά από φυςικι επιλογι ςυμμετζχουν ςτθ κοινωνικι εξζλιξθ τθσ κοινωνίασ με τθ μεταφορά κοινωνικϊν πλθροφοριϊν. Αυτι ςε αντίκεςθ με τθν γονιδιακι μεταφορά πλθροφοριϊν, γίνεται ακοφςια ι εκοφςια, με τθν μζκοδο τθσ μίμθςθσ.
14 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
Τα μιμίδια κεωροφνται «μονάδεσ κοινωνικοφ ανταγωνιςμοφ» Σα μιμίδια μποροφν να μεταφζρουν από άνκρωπο ςε άνκρωπο, ιδζεσ, μουςικι, ικθ και ζκιμα, κανόνεσ ςυμπεριφοράσ, μόδα, αντικείμενα, εξιςϊςεισ κ.α. Η δυνατότθτα αναπαραγωγισ των πλθροφοριϊν που μεταφζρουν, αντίκετα από τα γονίδια, ζχει χαμθλι αξιοπιςτία με αποτζλεςμα να υπάρχει ανάγκθ διαχωριςμοφ τθσ πλθροφορίασ ςε ςχζςθ με τον κόρυβο που μεταφζρει (ο τφποσ αναπαραγωγισ τθσ πλθροφορίασ είναι ςαν το χαλαςμζνο τθλζφωνο).
ΑΡΒΑΝΙΣΗ – ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
15
Οι άνκρωποι κεωροφνται «ξενιςτζσ» των μιμιδίων Οι άνκρωποι προςπακϊντασ να κατανοιςουν τθ γενικι ςτάςθ τθσ κοινωνίασ και τθν λειτουργία τθσ, δθμιουργοφν ςυνκικεσ και ζννοιεσ όπωσ, καταμεριςμόσ εργαςίασ, χρθματιςμόσ τθσ οικονομίασ (ανακαλφφκθκαν τα νομίςματα και δεν γίνονται πλζον ανταλλαγζσ εμπορευμάτων), μόδα (ροφχα, τρόποσ ηωισ). κ.α.
Η βιολογικι εξζλιξθ τθσ κοινωνίασ προκφπτει ςυνδυαςτικά με τθν βοικεια των γονιδίων, τθν κοινωνικι τθσ εξζλιξθ μζςω μιμιδίων και με ςυνδυαςμό κοινωνικϊν επιλογϊν με ανταγωνιςμό. 16 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
Το μιμίδιο τθσ ζννοιασ «ΕΛΕΥΘΕΙΑ» Αν κατανοιςουμε τι ρόλο παίηει θ λογικι και θ εμπειρία ςτισ αποφάςεισ μασ και πόςο μασ επθρεάηουν, κα προβλθματιηόμαςταν με τισ
εξίςου ιςχυρζσ και αντίκετεσ απόψεισ που κυριαρχοφν. Η κεωρία του René Descartes και των νοθςιοκρατιϊν (rational), τονίηει ότι θ επιδίωξθ κάκε ςτόχου επθρεάηεται αρχικά από τθ Λογικι και ωσ εκ τοφτου:
«Η λογικι είναι θ μόνθ πθγι βζβαιθσ γνϊςθσ!»
ΑΡΒΑΝΙΣΗ – ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
17
Αντίκετα, ο David Hume και oι εμπειριςτζσ, κεωροφν ότι, θ λογικι δεν επαρκεί για να κατανοιςουμε και να λφςουμε πλιρωσ τα προβλιματα ςτθ κοινωνία που είναι περίπλοκα, κακϊσ, «θ εμπειρία, είναι απαραίτθτθ αφετθρία, κάκε ςτοχαςμοφ!» Ο ςκωτςζηικοσ Διαφωτιςμόσ με τουσ Carl Gustav Jung και Adam Smith, από τθν άλλθ, πρεςβεφει:
«Ο άνκρωποσ δεν είναι υπολογιςτικι μθχανι αλλά μοιάηει περιςςότερο με οργανιςμό!» Σζλοσ ςτθν κεωρία τθσ Ψυχανάλυςθσ διακθρφττεται ότι:
- «Πλα ερμθνεφονται βάςει νόμων!»
18 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
Αν ςυμβαίνουν όλα όςα αναφζρκθκαν και ακόμα περιςςότερα, τότε
«Ρου βρίςκεται θ ΕΛΕΤΘΕΡΙΑ ΒΟΤΛΗΗ για τον άνκρωπο;» τθν πορεία τθσ ανκρϊπινθσ ιςτορίασ, δεν ζχει διευκρινιςτεί αν θ ζννοια τθσ ΕΛΕΤΘΕΡΙΑ, υπάρχει ςαν κεμελιϊδθσ ι υπό αίρεςθ αξία, οφτε αν είναι προδιάκεςθ ι επίκτθτο χαρακτθριςτικό, διότι εξελίςςεται μαηί με τθν ανκρϊπινθ πορεία.
Η «Ελευκερία» προςδιορίηει τθν ατομικι μασ δράςθ, κακϊσ και τισ απαιτιςεισ που ζχουμε από τθν κοινωνία μασ. Σθν ΕΛΕΤΘΕΡΙΑ μποροφμε να τθν κατατάξουμε ςε προςωπικι και ςε κοινωνικι. ΑΡΒΑΝΙΣΗ – ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
19
Αν ςυνδυάςουμε τθν ζννοια τθσ ΕΛΕΥΘΕΙΑΣ, με τθν ακουςίωσ προκφπτουςα τάξθ και τθν εξζλιξθ, κα διαπιςτϊςουμε ότι, για τθν εφαρμογι τθσ, απαιτείται νομιμότθτα με ςαφι κακοριςμό ςυνκθκϊν και δεδομζνο πλαίςιο δράςθσ του κάκε ατόμου.
Tο “εγϊ”ορίηεται περιςςότερο από τον ςυνάνκρωπο και τα πράγματα, παρά από τον εαυτό μασ, ι ακόμα από κάποιον ανϊτερο ι κατϊτερο Θεό.
20 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
Η «ΕΛΕΥΘΕΙΑ» προκφπτει από ςχζςεισ Ιςότθτασ και Δθμοκρατίασ Mζςω τθσ ελεφκερθσ βοφλθςθσ, διεκδικείται θ ΠΡΟΟΔΟ, θ οποία προκφπτει ςαν αλλαγι πραγμάτων με περιςςότερα και πολφπλοκα πειράματα ηωισ, χωρίσ περιοριςμοφσ με πλικοσ δυνατοτιτων και οραματιςμϊν. Tελικά μιπωσ θ ιδζα τθσ ελευκερίασ αλλά και ςυνεπειϊν των επιλογϊν μασ, είναι αποκλειςτικά και μόνο, απόρροια του ςυςτιματοσ των ςυμπεριφορϊν που μασ ετερο-προςδιορίηουν; Αν ιςχφει αυτό όμωσ. ςθμαίνει ότι «θ ΕΛΕΥΘΕΙΑ ζχει όλα τα χαρακτθριςτικά ενόσ μιμιδίου!»
ΑΡΒΑΝΙΣΗ – ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
21
Kατά τθν διάρκεια τθσ διαδικαςίασ τθσ εξζλιξθσ, τα άτομα πζφτουν πάνω ςε λφςεισ τυχαίων προβλθμάτων.
22 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
H κοινωνικι εξζλιξθ Η κοινωνικι εξζλιξθ είναι παράπλευρο προϊόν ανάγκθσ των ανκρϊπων, χωρίσ κεντρικό ςχεδιαςμό. Η εξζλιξθ τθ κοινωνίασ, επιδιϊκει ςτόχουσ αλλά επίςθσ ακολουκεί ςτόχουσ, πολλοφσ από τουσ οποίουσ δεν αντιλαμβάνεται. Η κοινωνία διαφζρει από το φυςικό κόςμο διότι μοιάηει με οργανιςμό. υνεπϊσ, δεν ακολουκεί τουσ φυςικοφσ κανόνεσ ςτθν εξζλιξθ τθσ. Η εξζλιξθ ςτθ κοινωνία γίνεται με μικρά βιματα. Ο άνκρωποσ ζχει περιοριςμζνεσ γνϊςεισ για τθν κοινωνία.
ΑΡΒΑΝΙΣΗ – ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
23
τθν κοινωνία υπάρχει αλλθλεπίδραςθ φαινομζνων που ευνοοφν τθν ακοφςια προκφπτουςα τάξθ ι αλλιϊσ ακοφςια ςυνεργαςία (spontaneous order) που είναι το αποτζλεςμα τθσ ανκρϊπινθσ δράςθσ, αλλά όχι ανκρϊπινου ςχεδιαςμοφ.
24 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
Ακουςίωσ προκφπτουςα τάξθ (spontaneous order) Η εξζλιξθ ςτθ κοινωνία προκφπτει από τθν
ανάγκθ ςυντονιςμοφ δράςεων των ατόμων ςε ςυνδυαςμό με τθν ανκρϊπινθ ςυμπεριφορά και τθν ςυλλογικι ευφυΐα, για το ςυλλογικό καλό. Σα πολιτιςτικά χαρακτθριςτικά επιτρζπουν και πολλζσ φορζσ επιβάλλουν τθ ςυνεργαςία των ανκρϊπων ςτθ κοινωνία και αυτό κεωρείται εξζλιξθ τθσ Κοινωνίασ
ΑΡΒΑΝΙΣΗ – ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
25
Η Ακουςίωσ προκφπτουςα τάξθ υπάρχει από τθν αλλθλεπίδραςθ φαινομζνων και τθσ ανκρϊπινθσ ςυμπεριφοράσ που ευνοοφν τθν ακοφςια ςυνεργαςία. Η «ακοφςια ςυνεργαςία» ωσ αποτζλεςμα τθσ ανκρϊπινθσ δράςθσ, αλλά όχι ανκρϊπινου ςχεδιαςμοφ, διακζτει χαρακτθριςτικά τα οποία προκφπτουν ςτθν διαδικαςία, αλλθλεπιδρϊντασ μεταξφ των ανκρϊπων, με ςτόχουσ και κανόνεσ, ϊςτε να διευκολφνεται θ ςυνεργαςία.
Αποτζλεςμα: θ ςυμπφκνωςθ τιμϊν και αξιϊν. Λειτουργεί ςε περίπλοκα περιβάλλοντα Μπορεί να εξελίςςεται ςε χϊρο και χρόνο αποδεικνφοντασ τθν ανάγκθ ςυνεργαςίασ μεταξφ των ατόμων.
Αν όμωσ, δεν είναι λειτουργικι, αντικακίςταται.
26 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
Θεωρία των παιγνίων τθ κεωρία των παιγνίων, υπάρχει το ΔΙΛΗΜΜΑ ΣΟΤ ΦΤΛΑΚΙΜΕΝΟΤ. Θεωρείται θ ναυαρχίδα των παιγνίων ανάμεςα ςε ςχζςεισ ςυνεργαςίασ και προδοςίασ και μασ δίνει τα παρακάτω ςυμπεράςματα: ε παιχνίδια, που παίηονται μια φορά και ζξω για να νικιςει ο παίκτθσ, ςωςτι επιλογι είναι θ ςτάςθ τθσ ΜΗ ςυνεργαςίασ μεταξφ των εμπλεκομζνων παικτϊν. Αντίκετα, ςε παιχνίδια επαναλαμβανόμενα απαραίτθτθ προχπόκεςθ και ανάγκθ είναι θ ςτάςθ ςυνεργαςίασ μεταξφ των εμπλεκομζνων παικτϊν.
ΑΡΒΑΝΙΣΗ – ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
27
Αυτό ςυμβαίνει, διότι πρόκειται για παιχνίδια εξελικτικισ διαδικαςίασ, τα οποία λειτουργοφν ανεξάρτθτα και δεν αφοροφν τουσ παίκτεσ, αλλά το σύστημα. Πρζπει να ζχουμε υπόψθ μασ ότι θ ςυνεργαςία μεταξφ των ανκρϊπων είναι παιχνίδι ςχζςεων, ΜΗ ΜΗΔΕΝΙΚΟΤ ΑΘΡΟΙΜΑΣΟ για παραγωγι ςυνολικοφ οφζλουσ. Είναι φυςικό λοιπόν να αναρωτθκοφμε, πωσ μποροφμε να ςυνεργαηόμαςτε με ανκρϊπουσ που δεν γνωρίηουμε και πωσ να επωφελοφμαςτε εμείσ αλλά και το κοινωνικό ςφνολο. Για να γίνει αυτό πρζπει να γνωρίηουμε τουσ μθχανιςμοφσ που πρζπει να ακολουκοφνται ςε μια ςυνεργαςία, λαμβάνοντασ υπόψθ τθν ακοφςια διαδικαςία τθσ εξζλιξθσ (spontaneous order). 28 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
Μθχανιςμοί ςυνεργαςίασ ςτθν «ακουςίωσ προκφπτουςα τάξθ» Ακουςίωσ προκφπτουςα τάξθ ςφμφωνα με τον Friedrich August Hayek ζχει αρκετά πλεονεκτιματα όπωσ το ότι, ςε κάποιο φαινόμενο που εμφανίηεται με λίγεσ πλθροφορίεσ, ξζρουμε ανάλογα τι μπορεί να γίνει και ςτο μζλλον. Η ακουςίωσ προκφπτουςα τάξθ, παράγει λφςεισ και αναπροςαρμόηεται ανάλογα με τισ ςυνκικεσ, δίνοντασ τθν καταλλθλότερθ λφςθ ςτο εμφανιηόμενο πρόβλθμα μζςω των μθχανιςμϊν εξζλιξθσ τθσ.
ΑΡΒΑΝΙΣΗ – ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
29
Διαπιςτϊνουμε ότι, πολλά φαινόμενα ςτθν κοινωνία μασ προζκυψαν, εξελικτικά, εριμθν μασ και χωρίσ κανόνεσ (π.χ. γλϊςςα, αγορά, τιμζσ). Η γνϊςθ προοδεφει όςο διευρφνεται ο κόςμοσ! Η επιςτιμθ ςυςςωρεφει απαντιςεισ ςε ςυγκεκριμζνα προβλιματα. Όταν όμωσ, δεν μπορεί να τα επιβεβαιϊςει παρατθροφμε ότι υπάρχει ανάγκθ «διαψευςιμότθτασ». Αυτό ςυμβαίνει, διότι θ επιςτιμθ εξελίςςεται, αποκλείοντασ λανκαςμζνεσ υποκζςεισ και αςχολοφμενθ με όλο και πιο ενδιαφζροντα προβλιματα.
30 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
Ο μθχανιςμόσ εξζλιξθσ και θ εξζλιξθ τθσ επιςτιμθσ είναι θ αλλαγι ςυνκθκϊν και αυτό μπορεί να γίνει μόνο μζςα από τθν «διαδικαςία δοκιμισ και λάκουσ». Οι ίδιοι οι μθχανιςμοί τθσ εξζλιξθσ που ακολουκοφνται είναι ςυνικωσ, αφαιρετικά διατυπωμζνοι, δεν είναι περίπλοκοι και ακολουκοφν τθν αναγκαία ςυνκικθ ϊςτε να ΜΗΝ ςυμβάλλουν ςε ςυγκεκριμζνο ςκοπό αποκλειςτικά και μόνο για το προςωπικό κζρδοσ κάποιου. αλλά να εξυπθρετοφν ταυτόχρονα και το κοινό όφελοσ.
ΑΡΒΑΝΙΣΗ – ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
31
“H θκικι δεν είναι παρά το αποτζλεςμα τθσ λογικισ και του “θκικοφ αιςκιματοσ” που ζχει ο κακζνασ μασ, μζςα του.”
David Ηume (1711 – 1776)
32 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
Η Λογικι ςε ηθτιματα Ηκικισ Η ανκρϊπινθ φφςθ είναι κάτι περιςςότερο από λογικι ικανότθτα και απαραίτθτοσ είναι ο ςυντονιςμόσ των δράςεων (αλλθλεγγφθ, αξιοπρζπεια, ςυμμετοχι, χαρά, λφπθ, ευτυχία) θ αξία των οποίων υπερβαίνει το προςωπικό όφελοσ και εξαρτάται και από τουσ νόμουσ τθσ κοινωνίασ.
Ποιο ρόλο παίηει θ λογικι ςε ηθτιματα θκικισ; - Πωσ ο διαχωριςμόσ τθσ ζννοιασ του καλοφ και του κακοφ επθρεάηει τθν ανκρϊπινθ ςυμπεριφορά;
ΑΡΒΑΝΙΣΗ – ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
33
Για να λειτουργιςει θ ελεφκερθ αγορά και ςυμπεριφορά είναι απαραίτθτθ μια κοινότθτα αξιϊν που ςθμαίνει κοινοφσ κανόνεσ ςυμπεριφοράσ που αλλθλοδεςμεφουν τθν δράςθ όλων ςυντονίηοντασ, ςχεδιάηοντασ και κακορίηοντασ τθ ςυμπεριφορά μασ, για το ΚΟΙΝΟ ΟΦΕΛΟΣ.
«θ εξζλιξθ ςκζψθσ και δράςθσ εξαρτάται από αυτά που κεωροφμε ΔΕΔΟΜΕΝΟ» Thomas Kuhn (1922-1986)
34 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
Η ανκρϊπινθ ςυμπεριφορά δεν κακορίηεται μόνο από τθν μεγιςτοποίθςθ του κζρδουσ αλλά ςυνδυάηεται με τθν επιδίωξθ επιτυχίασ ςτόχων και κζρδουσ και με τθν ταυτόχρονθ ςυνειδθτι ι αςυνείδθτθ, τιρθςθ των κανόνων ςυμπεριφοράσ μασ.
ΑΡΒΑΝΙΣΗ – ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
35
Η λειτουργία τθσ διαδικαςίασ ΜΕΘΕΞΗΣ Η ςυλλογικι ευφυΐα, είναι ςυνδυαςμόσ των πράξεων του ανκρϊπινου γζνουσ για το ςυλλογικό καλό με τθν διαδικαςία τθσ μζκεξθσ (empathy), δθλαδι τθσ ΕΜΡΙΣΤΟΣΥΝΗΣ. Απαραίτθτθ προχπόκεςθ για ςυνεργαςία μεταξφ των ατόμων είναι θ δυνατότθτα μζκεξθσ θ οποία λειτουργεί διττά. Θεωρθτικά λοιπόν οι άνκρωποι που ςυνεργάηονται μαηί μασ
Α_ ςκζφτονται περίπου ςαν εμάσ και Β_ τθροφν τουσ ίδιουσ κανόνεσ με μασ. 36 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
Οι παράγοντεσ τθσ ΕΡΙΤΥΧΙΑΣ Αν ψάξουμε να βροφμε από ποιουσ παράγοντεσ κακορίηεται θ επιτυχία τθσ επιδίωξθσ ενόσ ςτόχου κα διαπιςτϊςουμε ότι επενεργοφν βιολογικοί και κοινωνικοί παράγοντεσ. Επιπλζον θ επιτυχία των ςτόχων και του κζρδουσ επθρεάηονται από
περιοριςμοφσ τθσ λογικισ και τιρθςθ κανόνων ςυμπεριφοράσ. Οι διαφορζσ ςτθν εφαρμογι και τιρθςθ κανόνων και αξιϊν, ςτθν ανκρϊπινθ κοινωνία, που ςχετίηονται με τουσ κανόνεσ ςυμπεριφοράσ που κακορίηουν τθ ςκζψθ και τθ δράςθ μασ και αφοροφν τθν πολιτιςτικι μασ κλθρονομιά!
Είναι θ ΡΑΑΔΟΣΗ που κουβαλάμε.
ΑΡΒΑΝΙΣΗ – ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
37
φμφωνα με το γαλλικό και ιταλικό δίκαιο οι κανόνεσ και οι νόμοι τθσ ανκρϊπινθσ ςυμπεριφοράσ, διατυπϊνονται ακολουκϊντασ τθν ΡΑΑΔΟΣΗ. Ο δικαςτισ εφαρμόηει το νόμο που είναι απόρροια του ιςχφοντοσ φυςικοφ νόμου. Όμωσ, με διαφορετικό ςκεπτικό κινείται το αγγλικό και αμερικανικό πρότυπο για το δίκαιο τθσ ανκρϊπινθσ ςυμπεριφοράσ και Ο ΝΟΜΟΣ, ΑΡΟΚΑΛΥΡΤΕΤΑΙ. υνεπϊσ για να λθφκοφν δίκαιεσ αποφάςεισ, ο δικαςτισ νομοκετεί βάςει των ιςχυουςϊν αρχϊν που υπάρχουν ςτθν κοινωνία ανκρϊπινθσ ςυμπεριφοράσ.
38 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
Η εξζλιξθ τθσ ΡΑΑΔΟΣΗΣ Η «παράδοςθ» αφορά πρακτικζσ και νοοτροπίεσ, ιςτορικά πετυχθμζνεσ, τισ οποίεσ αναςφρουμε για να τισ εφαρμόηουμε, μιμθτικά, ςτο μζλλον Η εξζλιξθ τθσ παράδοςθσ, εκφράηει τθν ςφγχρονθ κοινότθτα των ανκρϊπινων αξιϊν και διατελείται όπωσ και θ εξζλιξθ τθσ κοινωνίασ,
μζςω ςυμπεριφορϊν μίμθςθσ και καινοτομίασ. Τα «μιμίδια» ςαν «εγωιςτικά γονίδια» μεταφζρουν πλθροφορίεσ και γνϊςθ για τθν παράδοςθ μάλλον ατελείσ και αποςπαςματικζσ, με αποτζλεςμα να διαφζρει θ γνϊςθ τουσ από αυτι, ενόσ φυςικοφ φαινομζνου.
ΑΡΒΑΝΙΣΗ – ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
39
«ΚΑΤΑΛΛΑΚΤΙΚΗ» τάξθ τθσ αγοράσ Μετά τον Β’ Παγκόςμιο πόλεμο υπιρξε ζνα αίτθμα για κεντρικό ςχεδιαςμό τθσ παγκόςμιασ οικονομίασ κακϊσ και να ςυγκεκριμενοποιθκοφν οι προχποκζςεισ για τθν λειτουργία τθσ καταλλακτικισ τάξθσ τθσ αγοράσ. O Friedrich August Hayek και απζναντι ςτισ απόψεισ των οικονομολόγων τθσ εποχισ του δθλϊνει ότι :
« θ αγορά λειτουργεί ςαν ακουςίωσ προκφπτουςα τάξθ. Συμπυκνϊνει παραδείγματα, δεδομζνα και κανόνεσ ϊςτε ο άνκρωποσ να μπορεί να προγραμματίηει τθν ατομικι του δράςθ» 40 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
Δεν μπορεί να υπάρξει τίποτα ςτακερό, κακϊσ ο άνκρωποσ είναι ζνα ςυνεχϊσ μεταβαλλόμενο όν, το οποίο κινείται ςε ζναν διαρκϊσ μεταβαλλόμενο κόςμο! Αρβανίτθ Πρεβεηάνου Ευγενία
ΑΡΒΑΝΙΣΗ – ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
41
«ζνασ κεντρικόσ ςχεδιαςμόσ τθσ οικονομίασ δεν είναι οφτε εφικτόσ, οφτε επικυμθτόσ, διότι θ οικονομία λειτουργεί με διαφορετικοφσ κανόνεσ από αυτοφσ των φυςικϊν Επιςτθμϊν». Friedrich August Hayek «θ γνϊςθ εξελίςςεται, απαντϊντασ ςε προβλιματα τθσ κοινωνίασ και βρίςκεται υπό ςυνεχι ανακεϊρθςθ!» Σα παραπάνω μασ οδθγοφν ςτο ςυμπζραςμα ότι «θ γνϊςθ για τθν κοινωνία και τθν οικονομία επθρεάηεται από τθν αλλθλεπίδραςθ των ατομικϊν δράςεων.» Karl Raimund Popper Οι ατομικζσ δράςεισ μεταβάλλονται ςυνεχϊσ με απρόβλεπτο τρόπο διότι βαςίηονται ςε αποςπαςματικι γνϊςθ των περιςτάςεων και ατομικζσ προτιμιςεισ. 42 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
Ρωσ κα ξεπεράςουμε τισ παγίδεσ τθσ εγωκεντρικισ μασ ςυμπεριφοράσ; Οι επιρροζσ μασ υπόκεινται ςε ςυναιςκθματικζσ δεςμεφςεισ και θκικά αιςκιματα, με ςυνζπεια να κατευκυνόμαςτε προσ το δίλλθμα, αν κα τθριςουμε ςτάςθ εγωιςμοφ ι ορκολογικισ ιδιοτζλειασ. Αςφαλϊσ ςιμερα δεν καταναλϊνουμε τόςο εγωιςτικά ςε ςχζςθ με τουσ άλλουσ, αλλά ταυτόχρονα πάντα ςυγκρινόμαςτε με τουσ άλλουσ προκειμζνου να μθν υςτεριςουμε και εμείσ.
ΑΡΒΑΝΙΣΗ – ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
43
Ο ρόλοσ των τιμϊν ςτθν αγορά ε αποκεντρωμζνο επίπεδο οικονομικισ δράςθσ υπάρχουν μθχανιςμοί που επιτρζπουν το ςυντονιςμό γνϊςεων, δράςεων και εκμετάλλευςθσ, ειδικό χϊρο και χρόνο, όπωσ π.χ. ζνασ μεςάηων που μπορεί να προγραμματίςει τθ δράςθ του, ανάλογα τισ ςυνκικεσ τθσ αγοράσ, το προϊόν και τουσ αγοραςτζσ. Ωςτόςο ςιμερα διαπιςτϊνουμε, τθν αποτυχία ενόσ κεντρικοφ οικονομικοφ ςχεδιαςμοφ, κακϊσ
δεν επιτρζπει ςτισ δυνάμεισ των ανκρϊπων να
ςυμμετζχουν, να ςυντονιςτοφν και να ςυνεργαςτοφν, λόγω ανεπαρκοφσ ΕΜΠΕΙΡΙΑ εξαιτίασ ζλλειψθσ ΓΝΩΗ (άφατθ γνϊςθ).
44 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
«ζνα ςφςτθμα αποτελείται από ςτοιχεία και από τθν ςχζςθ των ςτοιχείων μεταξφ τουσ». Friedrich August Hayek Πωσ κα μπορζςουμε να εξαςφαλίςουμε τθν καλφτερθ δυνατι χριςθ τθσ κατατετμθμζνθσ και υποκειμενικισ γνϊςθσ που ζχουν τα άτομα, ϊςτε να μποροφμε να αναηθτοφμε και να βρίςκουμε τα μθ εμφανιηόμενα ςτοιχεία ι ςυνκικεσ που επθρεάηουν το εκάςτοτε οικονομικό περιβάλλον (τιμζσ); Η τιμι ενόσ προϊόντοσ ζχει ζνα πολφ ςθμαντικό ρόλο για τθν αγορά.
υμπυκνϊνει
όλθ
τθ
διακζςιμθ
γνϊςθ
παραγόντων
όπωσ περιβάλλοντοσ, προτιμιςεων, παραγωγισ, διαχείριςθσ, αγοράσ, ηιτθςθσ αρχικά και ςτθ ςυνζχεια, κατατάςςει το προϊόν ςτθ ςυμφερότερθ τιμι χριςθσ του για τον αγοραςτι.
ΑΡΒΑΝΙΣΗ – ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
45
Ο Ανταγωνιςμόσ, προωκεί τθν ζννοια τθσ ςυνεργαςίασ Ο Ανταγωνιςμόσ ςυντονίηει τα ατομικά ςχζδια και βρίςκει λφςεισ ςε ςυγκεκριμζνα προβλιματα που αφοροφν όχι μόνο τθν οικονομία αλλά και τθν κοινωνία.
τθν εξζλιξθ τθσ κοινωνίασ ο ανταγωνιςμόσ προωκεί τθν ζννοια τθσ ςυνεργαςία μζςω τθσ ανάγκθσ εξζλιξθσ, τθσ κοινωνίασ και τθσ επιςτθμονικισ γνϊςθσ, τθσ δθμιουργίασ ιδεολογικοφ υπόβακρου μζςα από
αμφιςβιτθςθ και ζρευνα και τζλοσ τθσ υπζρβαςθσ αδιζξοδου, ϊςτε ο ανταγωνιςμόσ να είναι κετικόσ ςτθν εξζλιξθ τθσ κοινωνίασ. 46 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
Κοινωνικόσ ανταγωνιςμόσ Οι εξελίξεισ ςτθν επιςτθμονικι γνϊςθ και ςτθ κοινωνία προκφπτουν μζςα από το ζντονο κοινωνικό ανταγωνιςμό, ο οποίοσ δεν γίνεται ανάμεςα ςτα άτομα για να βρεκοφν λφςεισ για δεδομζνα προβλιματα, αλλά ανάμεςα ςε ομάδεσ και ςε ιδζεσ. Ο κοινωνικόσ ανταγωνιςμόσ τροφοδοτεί τθν επιςτθμονικι εξζλιξθ μεταξφ των ομάδων. αν μονάδεσ κοινωνικοφ ανταγωνιςμοφ τα μιμίδια, επθρεάηουν τισ ςχζςεισ μεταξφ των ομάδων οι οποίεσ μποροφν να είναι μεταλλαςςόμενεσ ι ανταγωνιςτικζσ ανάλογα τθσ αποδοχισ που υπάρχει, ςε ςχζςθ με τθ κοινότθτα αξίων μασ.
ΑΡΒΑΝΙΣΗ – ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
47
Ο
κοινωνικόσ
ανταγωνιςμόσ
αποτελείται
επίςθσ,
από
κεμελιϊδεισ
ομόκεντρουσ πυρινεσ ιδεϊν. το κζντρο τοποκετείται ο πυρινασ τθσ βαςικισ ιδεολογίασ του ανκρϊπου, όπου κινείται μια «κεντρικι ιδζα» όπωσ και θ οποία επθρεάηει τουσ υπόλοιπουσ ομόκεντρουσ με αυτι
πυρινεσ που αφοροφν επίςθσ
περιφερειακι, μεταλλαςςόμενθ, εξελιςςόμενθ και ευκολο-επθρζαςτθ ιδεολογία.
«Yπάρχει ςυνεχισ διαδοχι ΘΕΩΙΑΣ και ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ που ςυνδζονται μεταξφ τουσ, μζςω μιασ ΚΕΝΤΙΚΗΣ ΙΔΕΑΣ.» Imre Lakatos
48 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
Ο ΡΟΛΙΤΙΣΜΟΣ, ςαν Μθχανιςμόσ για τθ ςυνεργαςία Όταν ο ανταγωνιςμόσ που βοθκά ςτθν εξζλιξθ τθσ κοινωνίασ είναι κετικόσ τότε γίνεται γόνιμοσ ςυν-ανταγωνιςμόσ. Αυτό ςθμαίνει ΡΟΛΙΤΙΣΜΟΣ!
Ο πολιτιςμόσ μπορεί να κεωρθκεί μιμίδιο.
ΑΡΒΑΝΙΣΗ – ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
49
Σο ενεργό μιμίδιο του πολιτιςμοφ, αναπαράγεται μζςω ταινιϊν, βιβλίων, μουςικισ κ.ά. αλλά και μζςω των γονιδίων του οργανιςμοφ, αυτονομοφμενο και εξελιςςόμενο με μακροβιότθτα, δυνατότθτα αναπαραγωγισ και πιςτότθτα αντιγραφισ.
Ο Πολιτιςμόσ, ςαν μθχανιςμόσ που προωκεί τθν ςυνεργαςία μζςα από τθν εξζλιξθ τθσ κοινωνίασ μασ και τθσ ακοφςιασ προκφπτουςασ τάξθσ είναι ςθμαντικόσ παράγων ςτθν εποχι μασ, με τθν ςυμβολι των γονιδίων και των μιμίδιων να είναι εντυπωςιακά ιςχυρι και λογικι.
50 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
Οι άνκρωποι ζχουν το γονίδιο του πολιτιςμοφ, ωσ μονάδα πολιτιςτικισ μεταβίβαςθσ. Πρόκειται για ζνα ενεργό μιμίδιο το οποίο μεταφζρει δεδομζνα, ςυνειδθτά από γενιά ςε γενιά (οριηόντια) και εξελιςςόμενα από ενιλικα ςε ενιλικα.
ΑΡΒΑΝΙΣΗ – ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
51
Γνϊςθ, αλικεια ελευκερία, αξία, πρόοδοσ, κοινωνία, λογικι, θκικι, οικονομία, παράδοςθ, καταλλακτικι τάξθ, εξζλιξθ, επιςτιμθ, όλεσ είναι ζννοιεσ-μιμίδια κινοφνται ανάμεςα άτομα, χϊρο και χρόνο οι οποίεσ ςυνεχϊσ εξελίςςονται και μεταλλάςςονται.
52 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
Ο ςυν-ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ δθμιουργεί και εξελίςςει τθν ανκρωπότθτα τθν εποχι τθσ νεωτερικότθτασ του πολιτιςτικοφ γίγνεςκαι μζςω τθσ παγκοςμιοποίθςθσ, ο ςυν-ανταγωνιςμόσ μασ δίνει τισ άπειρεσ δυνατότθτεσ που χρειαηόμαςτε για να προοδεφςουμε, όςεσ είναι τα διςεκατομμφρια φωτεινά αςτζρια του ςφμπαντοσ μασ. Ο ςφγχρονοσ άνκρωποσ μπορεί να οδθγθκεί ςτο μζλλον, απενοχοποιθμζνοσ από τισ καταπιεςτικζσ δοξαςίεσ του παρελκόντοσ, ακολουκϊντασ από εδϊ και ςτο εξισ τισ οποιεςδιποτε επιλογζσ του, ζχοντασ πλζον κατακτιςει το δικαίωμα τθσ εξζλιξθσ του, μζςα από τον μθχανιςμό τθσ δοκιμισ και του λάκουσ.
ΑΡΒΑΝΙΣΗ – ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
53
Ο Ρολιτιςμόσ είναι ο μθχανιςμόσ που προωκεί τθν ςυνεργαςία μεταξφ μασ, για τθν επιτυχι επίτευξθ των ςτόχων μασ, ςυντονίηοντασ τθν δράςθ όλων με κανόνεσ ςυμπεριφοράσ που αλλθλοδεςμεφουν, για το κοινό όφελοσ. αν άτομα, ζχουμε ευκαιρία να καταταχκοφμε ςε κεντρικι κζςθ δράςεων και δραςτθριοτιτων και να απολαφςουμε τθ ηωι μασ, εδϊ και τϊρα, κλθρονομϊντασ ςτουσ απογόνουσ μασ, μια ολοκαίνουργια, πολιτιςμζνθ και εξελιγμζνθ κοινωνία, τθσ οποίασ κα είμαςτε ςοφοί δθμιουργοί.54 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
συν - Α Ν Τ Α Γ Ω Ν Ι Σ Μ Ο Σ ΑΡΒΑΝΙΤΗ - ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΥ ΕΥΓΕΝΙΑ 1
9
56 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
Αγορά, ςτθν οικονομικι επιςτιμθ χαρακτθρίηεται ζνασ κεωρθτικόσ χϊροσ ςτον οποίο απαντάται θ προςφορά και ηιτθςθ αγακϊν ι παροχι υπθρεςιϊν, ςυγκεκριμζνοσ χϊροσ που ςυγκεντρϊνονται ςυναλλαςςόμενου εμπορικά ι ακόμα και το ςφνολο αυτϊν των ςυναλλαςςομζνων ι του είδουσ αυτϊν, κατά ακολουκοφμενθ πρακτικι. Ανταγωνιςμόσ, είναι ο αγϊνασ μεταξφ περιςςοτζρων του ενόσ ενδιαφερομζνων, για τθν επικράτθςθ ι για τθν επίτευξθ κάποιου ςκοποφ. τα οικονομικά ανταγωνιςμόσ μεταξφ επιχειριςεων είναι ο αγϊνασ μεταξφ τουσ
για τθν επικράτθςθ ςτθν αγορά και τθν αφξθςθ του μεριδίου αγοράσ του κακενόσ. Θ Πολιτικι του Ανταγωνιςμοφ ορίηει τουσ ςτόχουσ, που επιδιϊκονται μζςω του ανταγωνιςμοφ. Σο «μονοπώλιο» είναι το αντίκετο του ανταγωνιςμοφ. Αυτοαντιγραφή, κεωρείται θ διαδικαςία όπου το υλικό του DNA (που βρίςκεται εντόσ των χρωμοςωμάτων) αντιγράφεται ζτςι ϊςτε ακριβϊσ το ίδιο υλικό DNA να περνιζται ςε νζα κφτταρα που ςχθματίηονται.
ΑΡΒΑΝΙΣΘ – ΠΡΕΒΕΗΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
57
Βοφληςη, καλείται θ εςωτερικι παρόρμθςθ και ικανότθτα του ατόμου να κζτει ςκοποφσςτόχουσ και να αποφαςίηει να τουσ πραγματοποιεί, υπερπθδϊντασ εμπόδια που κζτει το περιβάλλον, αλλά και τθν κλθρονομικότθτα. Θ βοφλθςθ δεν ταυτίηεται με το «κζλω» αλλά με το «κζλω και πρζπει» κακϊσ προκακορίηεται από υλικοφσ ι εξωτερικοφσ παράγοντεσ, ενϊ θ ελεφκερθ κζλθςθ με το «κζλω και μπορϊ». Ελευθερία Βοφληςησ, ςφμφωνα με τον Χομπσ, είναι θ ικανότθτα να λαμβάνουμε αποφάςεισ για τισ πράξεισ μασ, Οι πράξεισ
58 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
μασ είναι δφο ειδϊν, δθλαδι ακοφςιασ (μθ ελεγχόμενθσ) και εκοφςιασ (εκελοφςιασ) δράςθσ. Γονίδιο, είναι θ βαςικι μονάδα γενετικισ πλθροφορίασ. Κάκε περιοχι του DNA που αναφζρεται ςε ζνα ςυγκεκριμζνο χαρακτθριςτικό ονομάηεται γονίδιο. Είναι θ βαςικι μονάδα τθσ κλθρονομικότθτασ, αποτελοφμενθ από DNA, τον κϊδικα για ςυγκεκριμζνεσ πρωτεΐνεσ. Σα γονίδια μζςω των γονιδιακϊν προϊόντων τουσ ελζγχουν κάκε κυτταρικι δραςτθριότθτα και κατευκφνουν τθ φυςικι ανάπτυξθ και
ςυμπεριφορά του οργανιςμοφ διεκνϊσ ο,τιδιποτε αναφζρεται ι ζχει ςχζςθ με γονίδια να χαρακτθρίηεται γενετικόσ ι γενετικό (genetic).
δεδομζνα, είναι το ςωρευτικό αποτζλεςμα τθσ ατομικισ, τθσ κοινωνικισ και τθσ πολιτικισ ελευκερίασ κακϊσ και των εςωτερικϊν ελευκεριϊν.
Δεδομζνο, κεωρείται ζνα γεγονόσ ι ςτοιχείο (αρικμθτικό, ςτατιςτικό κλπ) που είναι ιδθ γνωςτό και του οποίου θ αλικεια δεν αμφιςβθτείται. Επίςθσ, το ςτοιχείο που είναι ιδθ γνωςτό και χρθςιμεφει ςτθ λφςθ ενόσ προβλιματοσ ι τθν εξαγωγι κάποιου ςυμπεράςματοσ Ελευθερία, για ζναν άνκρωπο, θ δυνατότθτά του να δρα κατά βοφλθςθ. Θ κακολικι ελευκερία, με τα ςθμερινά
Επιτυχία, ςθμαίνει το αποτζλεςμα του πετυχαίνω, το να καταλιγει μια ανκρϊπινθ ενζργεια ςτο επικυμθτό ςτο επιδιωκόμενο αποτζλεςμα. Εμπιςτοςφνη , είναι θ πίςτθ, θ βεβαιότθτα κάποιου ότι ζνα ςυγκεκριμζνο πρόςωπο ζχει οριςμζνθ ικανότθτα ι ιδιότθτα όπωσ εντιμότθτα.
ΑΡΒΑΝΙΣΘ – ΠΡΕΒΕΗΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
59
Εμπειρία, χαρακτθρίηεται θ γνϊςθ και θ δεξιότθτα που ςτθρίηεται ςτθν παρατιρθςθ και ςτθν πρακτικι εξάςκθςθ και αποκτάται με τθν πάροδο του χρόνου. Εξζλιξη, θ αλλαγι ςτισ ιδιότθτεσ ενόσ πλθκυςμοφ οργανιςμϊν ςτο πζραςμα του χρόνου, μεταξφ διαφορετικϊν γενεϊν. Αν και τζτοιου τφπου εξελικτικζσ μεταβολζσ παρατθροφνται ςε μικρι κλίμακα ςε κάκε γενιά, μακροπρόκεςμα και ακροιςτικά μποροφν να οδθγιςουν ςε ςθμαντικζσ διαφοροποιιςεισ ςτισ ιδιότθτεσ ενόσ οργανιςμοφ, ϊςτε να οδθγιςουν τελικά ςτθ δθμιουργία νζων διακριτϊν ειδϊν.
60 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
Ηθική, εννοείται ο κλάδοσ τθσ φιλοςοφίασ που αςχολείται κυρίωσ με το παρακάτω ερϊτθμα: - ποιεσ ανθρώπινεσ πράξεισ είναι αποδεκτζσ και ορθζσ και ποιεσ ανάρμοςτεσ και λανθαςμζνεσ; Θ θκικι ευκφνθ περιορίηεται ςτθν ιδιωτικι ςφαίρα και το άκροιςμα των ατομικϊν ελεφκερων αποφάςεων μζςω τθσ ψιφου είναι εντελϊσ απο-ςυνδεδεμζνο από τθ δυνατότθτα φπαρξθσ κακολικϊν θκικϊν κανόνων ςυλλογικότθτασ και αλλθλεγγφθσ. Καταλλακτική, είναι θ κεωρία που εξθγεί τθ λειτουργία τθσ Ελεφκερθσ αγοράσ και κακορίηει τιμζσ ανταλλαγισ. Εκτόσ από
ανταλλαγι, ςθμαίνει επίςθσ «δζχομαι ςτθν κοινότθτα» και «αλλάηω από εχκρό ςε φίλο». Καταλλακτική, από τθν αρχαία Ελλθνικι λζξθ για τον αντιπραγματιςμό ι τθν ανταλλαγι, καταλλάττειν (απαρζμφατο του καταλλάςςω).
κάποιου πράγματοσ ι θ νζα διαδικαςία αυτισ τθσ υλοποίθςθσ, κακϊσ επίςθσ και θ εφαρμογι νζων εφευρζςεων ι ανακαλφψεων για τθν πραγματοποίθςθ κάποιου αποτελζςματοσ. υχνά ο όροσ αυτόσ, χρθςιμοποιείται ςε οικονομικό επιχειρθματικό - εμπορικό πλαίςιο.
«Παιχνίδι τησ καταλλαγήσ» μπορεί να ονομαςτεί το παιχνίδι τθσ αγοράσ, με το οποίο μποροφμε να προτρζψουμε ζναν άγνωςτο να μασ καλωςορίςει και να μασ εξυπθρετιςει.
Λογική, ζχει δφο ζννοιεσ. Είναι θ μελζτθ των τρόπων ςυλλογιςμοφ (εκείνων που ιςχφουν, κακϊσ και των εςφαλμζνων) και θ χριςθ ζγκυρων ςυλλογιςμϊν.
Καινοτομία , κεωρείται θ νζα και πρωτοποριακι ιδζα για τθν υλοποίθςθ
Μονοπώλιο, ζχουμε, όταν μόνο μια επιχείρθςθ δραςτθριοποιείται ςτθν αγορά ωσ
ΑΡΒΑΝΙΣΘ – ΠΡΕΒΕΗΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
61
πωλθτισ (όταν είναι μοναδικόσ αγοραςτισ, ονομάηεται μονοψϊνιο). Θ φυςικι τάςθ όλων των επιχειριςεων είναι να αυξιςουν το κζρδοσ τουσ. Ο μονοπωλιακόσ προμθκευτισ αυξάνει το κζρδοσ του μειϊνοντασ τθν παραγωγι και αυξάνοντασ τισ τιμζσ. τθν αγορά κυκλοφοροφν λιγότερα αγακά και ο καταναλωτισ τα πλθρϊνει ακριβά.
αποτελοφν κεμελιϊδεισ μονάδεσ-φορείσ πολιτιςμικισ κλθρονομιάσ (τραγοφδια, τρόποι ςυμπεριφοράσ, μόδα, επιςτθμονικζσ ιδζεσ, κρθςκευτικζσ πεποικιςεισ-δοξαςίεσ, κτλ) οι οποίεσ μεταδίδονται από το ζνα άτομο ςτο άλλο.
Μιμίδιο, ο όροσ ειςιχκθ από τον κοινωνιοβιολόγο Ρίτςαρντ Ντόκινσ (Richard Dawkins) το 1976, κατ' αναλογία προσ το γονίδιο. Σα μιμίδια ι μιμήματα (ενικόσ αρχ. μίμθμα)
Οργανιςμόσ, ςτθ βιολογία και τθν οικολογία ςθμαίνει το ςφνολο από λειτουργικζσ δομζσ που ςυνδζονται αναπόςπαςτα μεταξφ τουσ και ςχθματίηουν ζνα ενιαίο ηωντανό ον που μπορεί να ειδωκεί ωσ μια μονάδα (όλον).
62 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
Ξενιςτήσ, ο οργανιςμόσ ςτον οποίο ηει κάποιο παράςιτο ςυμβιωτικά ι παραςιτικά.
τθν κοινωνικι ορολογία είναι μια ομάδα ανκρϊπων με ζναν ι περιςςότερουσ κοινοφσ ςτόχουσ, τουσ οποίουσ επιδιϊκουν μζςω επίςθμα κακοριςμζνων αρχϊν και κεςμϊν. Παράδοςη, θ ςυνικεια που τθρεί επί πολφ χρόνο ζνα ςφνολο, πχ τα ζκιμα μιασ χϊρασ που διατθροφνται από γενιά ςε γενιά. Πολιτιςμόσ, είναι θ ςφνκεςθ μιασ κοινωνίασ (πολυπολιτιςμικι κοινωνία), θ επιςτθμονικι πρόοδοσ, θ αναβάκμιςθ των κεςμϊν, το επίπεδο διαβίωςθσ και κοινωνικισ ςυμβίωςθσ κακϊσ και το ςφνολο των ανκρωπίνων επιτευγμάτων. Από τισ λζξεισ
πόλισ> πολίτησ>πολιτιςμόσ . Εμφανίςτθκε ςτα ελλθνικά γράμματα τον 19ο αι. από τον Αδαμάντιο Κοραι. Συμφζρον, αυτό που αποφζρει κζρδοσ ι ωφζλεια, θκικοφ, ςυναιςκθματικοφ και κυρίωσ υλικοφ περιεχομζνου. Τιμή, θ απόδοςθ αξίασ ςε κάποιο πρόςωπο ι αντικείμενο. Αυτό μπορεί να γίνει με πολλοφσ τρόπουσ, όπωσ ο ευφθμιςμόσ, θ προςκφνθςθ, θ προαγωγι, θ εξφμνθςθ, το φίλθμα, το χειροκρότθμα, ο ςεβαςμόσ, θ αγάπθ προσ αυτό, κλπ. τθν οικονομία ενόσ προϊόντοσ, είναι θ χρθματικι αξία που προςδιορίηεται
ΑΡΒΑΝΙΣΘ – ΠΡΕΒΕΗΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ
63
γι' αυτό. Θ τιμι ενόσ προϊόντοσ ςε ζνα κεφαλαιοκρατικό ςφςτθμα, είναι ζνα δείγμα τθσ ςχετικισ ςπανιότθτασ του. Θ ςχετικι Φιλελευθεριςμόσ, είναι μια πολιτικι φιλοςοφία ι κοςμοκεωρία, κεμελιωμζνθ ςτισ ιδζεσ τθσ ατομικισ ελευκερίασ και ατομικισ ιδιοκτθςίασ. Οι φιλελεφκεροι υποςτθρίηουν ιδζεσ, όπωσ θ διεξαγωγι ελεφκερων και δίκαιων εκλογϊν, τα πολιτικά δικαιϊματα, θ ελευκερία του Σφπου, θ κρθςκευτικι ελευκερία, το ελεφκερο εμπόριο και τθν ιδιοκτθςία. Ζγινε για πρϊτθ φορά μια ξεχωριςτι πολιτικι κίνθςθ κατά τθ διάρκεια του Διαφωτιςμοφ, όταν ζγινε δθμοφιλισ μεταξφ των φιλοςόφων και των
64 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΙΜΟ
ςπανιότθτα, αντίκετα με τθν απόλυτθ, κακορίηεται από τθν προςφορά και τθ ηιτθςθ του προϊόντοσ ςε μια αγορά. οικονομολόγων του Δυτικοφ Κόςμου. Ο φιλελευκεριςμόσ απζρριψε ζννοιεσ, όπωσ τα κλθρονομικά προνόμια από τίτλουσ ευγενείασ, τθν κρατικι κρθςκεία, τθν απόλυτθ μοναρχία και τθν ελζω Θεοφ βαςιλεία. Ο κυρίαρχοσ ιδεολογικόσ αντίπαλοσ του φιλελευκεριςμοφ ιταν ο κλαςικόσ «ςυντθρθτιςμόσ». Φορζασ, αυτόσ που μεταδίνει, ο κομιςτισ, το μζςο με το οποίο γίνεται θ μετάδοςθ ι «φζρεται» αυτι. Πθγι: https://el.wikipedia
συν - Α Ν Τ Α Γ Ω Ν Ι Σ Μ Ο Σ ΑΡΒΑΝΙΤΗ - ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΥ ΕΥΓΕΝΙΑ 1
9
66 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΛΜΟ
René Descartes (en Touraine 1596 - Stockholm, 1650) Ο Ρενζ Ντεκάρτ (ʀəˈne deˈkaʀt, Λατινικά Renatus Cartesius La Haye εξελλθνιςμζνο όνομα: Καρτζςιοσ) ιταν Γάλλοσ φιλόςοφοσ, μακθματικόσ και επιςτιμονασ φυςικϊν επιςτθμϊν. Κεωρείται ςτακμόσ ςτθν ιςτορία τθσ φιλοςοφίασ, κακϊσ φζρεται ωσ δάςκαλοσ και ταυτόχρονα κφμα του Διαφωτιςμοφ. Ο Καρτζςιοσ το 1618, ειςιλκε ςτθν υπθρεςία του πρίγκιπα Prince Maurice of Nassau, κυβερνιτθ των Ενωμζνων Επαρχιϊν των Κάτω Χωρϊν. Πρόκεςι του ιταν να δει τον κόςμο και να ανακαλφψει τθν αλικεια. Προςπάκθςε και κατόρκωςε να απεγκλωβίςει τθ φιλοςοφία από τον ςχολαςτικιςμό, να αποκαταςτιςει τθν εμπιςτοςφνθ ςτισ νοθτικζσ δυνάμεισ του ανκρϊπου και να απελευκερϊςει το ανκρϊπινο πνεφμα από τθν αυκεντία του παρελκόντοσ.
ΑΡΒΑΝΛΣΘ - ΠΡΕΒΕΗΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΛΑ 67
O René Descartes uπιρξε μια από τισ ςθμαντικότερεσ μορφζσ του θπειρωτικοφ -ευρωπαϊκοφ ορκολογιςμοφ και αναφζρεται ςυχνά πωσ εκείνοσ ςυνζλαβε τθν πιο ακραία μορφι ςκεπτικιςμοφ. Ο Καρτζςιοσ, κζτοντασ τα όρια μεταξφ πνευματικοφ και υλικοφ κόςμου και αντιμετωπίηοντάσ τον ωσ επαρκζσ και αυτόνομο αντικείμενο μελζτθσ, βοικθςε ςτθν επικράτθςθ του υλιςμοφ ζναντι τθσ πνευματοκρατίασ.
68 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΛΜΟ
David Hume (Edinburgh, 1711 - Edinburgh, 1776) Ο Ντζιβιντ Χιουμ, ιταν κωτςζηοσ ιςτορικόσ και φιλόςοφοσ, που επθρζαςε τθν ανάπτυξθ δφο ςχολϊν φιλοςοφίασ του ςκεπτικιςμοφ και του εμπειριςμοφ. Αςχολικθκε ζντονα με τα προβλιματα τθσ κεωρθτικισ φιλοςοφίασ, θκικισ και πολιτικισ οικονομίασ και ζγραψε τα «Ηθικά και Πολιτικά Δοκίμια». Ζγινε κυρίωσ γνωςτόσ από το ζργο του «Φιλοςοφικά Δοκίμια για την Ανθρϊπινη Αντίληψη», αργότερα μετονομάςτθκε «Ζρευνα για την Ανθρϊπινη Αντίληψη», το οποίο δθμοςιεφτθκε το 1748. Θ φιλοςοφικι κζςθ του Χιουμ επθρεάςτθκε από τισ ιδζεσ δυο Βρετανϊν φιλοςόφων, του John Locke και του επιςκόπου George Berkeley. Ο Hume και ο Berkeley ζκαναν διάκριςθ ανάμεςα ςτο λόγο και ςτθν αίςκθςθ, επιδιϊκοντασ να αποδείξει ότι ο λόγοσ και οι λογικζσ κρίςεισ είναι απλϊσ ςυνικεισ ςυνειρμοί διακριτϊν αιςκιςεων ι εμπειριϊν. ΑΡΒΑΝΛΣΘ - ΠΡΕΒΕΗΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΛΑ 69
Ο Hume απζρριψε τθ βαςικι ιδζα τθσ αιτιότθτασ, ενϊ ςτο πεδίο τθσ θκικισ, ο Χιουμ υποςτιριηε ότι θ ζννοια του ορθοφ και του εςφαλμζνου δεν απορρζει από τον λόγο, αλλά προζρχεται από το ενδιαφζρον του κακενόσ μασ για ευτυχία. Σο ανϊτατο θκικό καλό, κατά τθν άποψι του, είναι θ καλοςφνθ, ζνα ανιδιοτελζσ ενδιαφζρον για τθ γενικι ευδαιμονία τθσ κοινωνίασ, το οποίο κεωροφςε ςυνϊνυμο με τθν ανθρϊπινη ευτυχία. Θ οικονομικι του κεωρία επθρζαςε τον κωτςζηο φιλόςοφο και οικονομολόγο Adam Smith, κακϊσ και μεταγενζςτερουσ οικονομολόγουσ. τισ ιδζεσ του Hume περιλαμβανόταν θ πεποίκθςθ ότι ο πλοφτοσ δεν εξαρτάται από το χριμα, αλλά από τα αγακά, αναγνωρίηοντασ και τθν επίδραςθ των κοινωνικϊν ςυνκθκϊν ςτθν οικονομία.
70 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΛΜΟ
Adam Smith (Kirkcaldy, 1723 - Edinburgh 1790) O Άνταμ μιθ, ιταν κωτςζηοσ οικονομολόγοσ και θκικόσ φιλόςοφοσ. Κεωρείται ζνασ από τουσ πρωτοπόρουσ τθσ πολιτικισ οικονομίασ και κεμελιωτισ τθσ ςχολισ των κλαςικϊν οικονομικϊν, ενϊ δίδαξε θκικι φιλοςοφία. Δθμοςίευςε τθ «Θεωρία των ηθικϊν ςυναιςθημάτων», ενϊ ζκεςε τα κεμζλια τθσ κλαςικισ οικονομικισ κεωρίασ τθσ ελεφκερθσ αγοράσ. Ιταν κφριοσ εκπροςϊποσ του κωτςζηικου Διαφωτιςμοφ και ςφγχρονοσ του David Hume. υγγραφζασ του ζργου: «Μια ζρευνα τησ φφςησ και των αιτιϊν του πλοφτου των εθνϊν» (1776), μετονομαηόμενο ωσ «Πλοφτοσ των Εθνϊν» ιταν ο προάγγελοσ των ςφγχρονων οικονομικϊν. Ο Smith δίδαξε ότι το αίτιο αφξθςθσ του εκνικοφ πλοφτου είναι θ εργαςία παρά θ ποςότθτα του χρυςοφ και του αργφρου που αποτελεί τθ ΑΡΒΑΝΛΣΘ - ΠΡΕΒΕΗΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΛΑ 71
βάςθ του μερκαντιλιςμοφ, τθσ οικονομικισ κεωρίασ που κυριαρχοφςε ςτθν οικονομικι πολιτικι τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ τθν εποχι εκείνθ. Οι μελετθτζσ αναγνωρίηουν παραδοςιακά μια αντίφαςθ ανάμεςα ςτθ «Κεωρία των Θκικϊν υναιςκθμάτων» και τον «Πλοφτο των Εκνϊν». το πρϊτο βιβλίο τονίηει τθν ςυμπάκεια προσ τουσ άλλουσ, ςτο δεφτερο επικεντρϊνεται ςτο ρόλο τθσ ιδιοτζλειασ, δίνοντασ ζμφαςθ ςε διαφορετικζσ πτυχζσ τθσ ανκρϊπινθσ φφςθσ που ποικίλουν ανάλογα τθν περίςταςθ. Οι υποςτθρικτζσ των πολιτικϊν τθσ ελεφκερθσ αγοράσ, απζδωςαν ςτον Adam Smith, τθ φιμθ του ιδρυτι τθσ οικονομίασ τθσ ελεφκερθσ αγοράσ, άποψθ που αντανακλάται και ςε διαφόρουσ οργανιςμοφσ όπωσ το Λνςτιτοφτο Adam Smith ςτο Λονδίνο, θ Εταιρεία Adam Smith και ο Αυςτραλιανόσ Όμιλοσ Adam Smith, αλλά και ςε όρουσ όπωσ θ γραβάτα Adam Smith. Σο 2005, ο «Πλοφτοσ των Εθνϊν», ανακθρφχκθκε ανάμεςα ςτα 100 καλφτερα ςκωτςζηικα βιβλία όλων των εποχϊν. 72 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΛΜΟ
Θ πρϊθν πρωκυπουργόσ τθσ Βρετανίασ Margaret Thatcher, λζγεται ότι ςυνικιηε να ζχει ςτθν τςάντα τθσ ζνα αντίγραφο του βιβλίου.
ΑΡΒΑΝΛΣΘ - ΠΡΕΒΕΗΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΛΑ 73
74 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΛΜΟ
Carl Gustav Jung (Kesswil am Bodensee, 1875 - Kýsnacht, 1961) Ο Καρλ Γκοφςταβ Γιουνγκ, ιταν Ελβετόσ γιατρόσ και ψυχολόγοσ, ειςθγθτισ τθσ ςχολισ τθσ Αναλυτικήσ Ψυχολογίασ. τθν περίοδο 1895 1899, ο Carl Gustav Jung ζκανε πειράματα πνευματιςμοφ με τθν εξαδζλφθ του Ellen Prasverk και θ διδακτορικι του διατριβι είχε τίτλο «Ψυχολογία και Παθολογία των Αποκαλοφμενων Απόκρυφων Φαινομζνων» (1902). Ο Carl Gustav Jung ερεφνθςε τα ςυγχρονιςτικά φαινόμενα και εξζδωςε το 1952, το βιβλίο «υγχρονικότητα: Μια μη αιτιατή ςυνεκτική αρχή» με τισ μαντικζσ μεκόδουσ, τθν ερμθνεία των ονείρων και τθν κρθςκεία. Τποςτιριηε ότι "Η εποχή μασ ζχει ανάγκη από αγίουσ", ενϊ πίςτευε βακιά πωσ αν δεν ζχει κανείσ με τι να αντικαταςτιςει το κρθςκευτικό ζνςτικτο κα πρζπει να το αφινει άκικτο, κακϊσ αποτελεί κεμζλιο του ατομικοφ κόςμου. Πιςτόσ ςτισ ιδεαλιςτικζσ του κεωρίεσ, τον ζφεραν μακρφτερα από τον Sigmund Freud όπου ςυνεργαηόταν, κακϊσ ΑΡΒΑΝΛΣΘ - ΠΡΕΒΕΗΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΛΑ 75
κεωροφςε παραφορτωμζνθ τθ κεωρία του για τθ ςεξουαλικότθτα. Αντίκετα από τον Sigmund Freud, ο οποίοσ μετά τθ ριξθ απζφευγε να αναφζρει το όνομά του, ο Jung δεν κζλθςε να χαράξει μια απόλυτα διαχωριςτικι γραμμι ςτθν ςυνεργαςία τουσ και ζτςι τα ζργα και οι επιςτολζσ του είναι γεμάτεσ αναφορζσ ςτο ζργο του διδαςκάλου του. Ο Jung εξζφραςε τθν αποψθ ότι ςτο «αςυνείδητο» ατομικό και ςυλλογικό περιλαμβάνονται απωκθμζνεσ οδυνθρζσ ςκζψεισ και ςυναιςκιματα. Ο Carl Gustav Jung, ζςτεψε μία ηωι βυκιςμζνθ ςτθ μελζτθ τθσ ανκρϊπινθσ φφςθσ, τθσ φιλοςοφίασ, των κρθςκειϊν και των πολιτιςμϊν. Άφθςε πίςω του ζνα τεράςτιο ςυγγραφικό ζργο, που αρικμοφςε 300 τόμουσ, ενϊ περίπου 100 άρκρα του είχαν δθμοςιευτεί ςε διάφορα ζντυπα, προϊόν τθσ εμπλοκισ του ςτθν κλινικι παρατιρθςθ, ενϊ παράλλθλα άνοιξε νζουσ δρόμουσ παρατιρθςθσ και ζρευνασ για τθν ανθρϊπινη ψυχή.
76 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΛΜΟ
Friedrich August Hayek (Wien, 1899 - Freiburg, 1992) Ο Αυςτριακόσ - Βρετανόσ Φρίντριχ A. Χάγιεκ , ιταν ζνασ από τουσ ςθμαντικότερουσ οικονομολόγουσ και πολιτικοφσ φιλοςόφουσ του 20οφ αιϊνα. Βαςικόσ εκπρόςωποσ τθσ αυςτριακισ οικονομικισ ςχολισ, αςχολικθκε επίςθσ με τθ κεωρία τθσ νομικισ επιςτιμθσ και τθ γνωςιακι επιςτιμθ. υνζβαλε ςτθν εκ νζου επικαιροποίθςθ του φιλελευκεριςμοφ και αντιτάχκθκε ςκεναρά ςτο ςοςιαλιςμό, τον κολεκτιβιςμό και τθν ιδζα ότι θ λογικι επαρκεί για τθ ριηικι αναδόμθςθ τθσ κοινωνίασ. Κεντρικι κζςθ ςτθ ςκζψθ του ζχει θ ιδζα τθσ ακουςίωσ προκφπτουςασ τάξθσ (spontaneous order), ότι πολλοί επωφελείσ κοινωνικοί κεςμοί είναι το εξελικτικό αποτζλεςμα τθσ ανκρϊπινθσ αλλθλόδραςθσ, αλλά όχι ανκρϊπινου ςχεδιαςμοφ.
ΑΡΒΑΝΛΣΘ - ΠΡΕΒΕΗΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΛΑ 77
Επθρζαςε κακοριςτικά όχι μόνο τθ μεταπολεμικι φιλελεφκερθ πολιτικι κεωρία αλλά και τθ διακυβζρνθςθ του Ronald Pigkan, τθσ Margaret Thatcher και πολλά κινιματα υπζρ τθσ δθμοκρατίασ ςτθν ψυχροπολεμικι Aνατολικι Ευρϊπθ και τισ επακόλουκεσ κυβερνιςεισ μετά τθν πτϊςθ του Tείχουσ του Βερολίνου. Ο Friedrich August Hayek, τιμικθκε για το ζργο του με το βραβείο Νόμπελ Οικονομίασ το 1974 και με το Προεδρικό Μετάλλιο Ελευκερίασ των ΘΠΑ το 1991.
78 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΛΜΟ
Karl Raimund Popper (Wien, 1902 - Wien, 1994) Ο Αυςτριακόσ Καρλ Πόππερ, ιταν φιλόςοφοσ που άςκθςε μεγάλθ επιρροι ςτθν πολιτικι και κοινωνικι φιλοςοφία. Αςχολικθκε με τθν επιςτθμολογία, όπου ζκανε μια από τισ πιο επιδραςτικζσ τομζσ ςτθν ιςτορία του κλάδου με τθ κεωρία του ¨περί διαψευςιμότητασ¨ ενϊ άςκθςε κριτικι ςτον ιςτορικιςμό και ςτισ νεομαρξιςτικζσ τοποκετιςεισ. Θ κεωρία του Popper ςυνδζεται με τθν φςτερθ επιςτθμολογία του, που ςυνίςταται ςτθν κεωρία των «τριϊν κόςμων» και τθν εξελικτικι επιςτθμολογία. Οι «τρεισ κόςμοι» του Popper είναι : 1. ο κόςμοσ των υλικϊν αντικειμζνων 2. ο κόςμοσ υποκειμενικϊν ςκζψεων και ςυναιςκθμάτων 3. ο κόςμοσ των αντικειμενικϊν οντοτιτων Σα ζργα του μεταφράςτθκαν ςε ςαράντα γλϊςςεσ.
ΑΡΒΑΝΛΣΘ - ΠΡΕΒΕΗΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΛΑ 79
Πολλοί ιταν οι θγζτεσ που ςυνάντθςαν τον Karl Raimund Popper, με δικι τουσ πρωτοβουλία μεταξφ των οποίων, οι γερμανοί καγκελάριοι Helmut Schmidt και Helmut Kohl, ο γερμανόσ πρόεδροσ Richard von Weizsäcker, ο αυτοκράτορασ τθσ Λαπωνίασ Akihito, o πρωκυπουργόσ τθσ Πορτογαλίασ Mario Soares, κακϊσ και ο πρωκυπουργόσ τθσ Σςεχικισ Δθμοκρατίασ Vaclav Havel. Ο Popper ιταν ζνασ από τουσ ςθμαντικότερουσ φιλοςόφουσ τθσ επιςτιμθσ του 20οφ αιϊνα και τιμικθκε με αναρίκμθτα βραβεία ςε πολλζσ χϊρεσ και του απενεμικθ ο τίτλοσ του επίτιμου διδάκτορα ςε δεκάδεσ πανεπιςτιμια, (ζνα από αυτά ιταν και το Πανεπιςτιμιο Ακθνϊν το 1993).
80 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΛΜΟ
Thomas Kuhn (Ohio, 1922 Massachusetts, 1996) Ο Thomas Kuhn, κεωρείται ωσ ζνασ από τουσ ςπουδαιότερουσ διανοθτζσ του 20ου αιϊνα που με το ζργο του κακόριςε τισ εξελίξεισ ςτθν ιςτορία των επιςτθμϊν και ςτθν επιςτθμολογία, του 20οφ αιϊνα. Σο 1957 εξζδωςε το βιβλίο του «Κοπερνίκεια Επανάςταςη» και το 1962 το βιβλίο του «Η Δομή των Επιςτημονικϊν Επαναςτάςεων», το οποίο ζγινε ςθμείο αναφοράσ για τθν ιςτοριςτικι ςτροφι ςτθν επιςτθμολογία. Θ επιςτθμονικι εξζλιξθ κατά Kuhn, ςυνοψίηεται ςτα ςτάδια τθσ προεπιςτιμθσ, κανονικι επιςτιμθ, κρίςθ, επανάςταςθ, νζα κανονικι επιςτιμθ, νζα κρίςθ. Θ ςυςςϊρευςθ ανωμαλιϊν προκαλοφν «κρίςθ» αναδφοντασ ζνα νζο παράδειγμα που αντικακιςτά το παλιό, δθμιουργϊντασ «Αςυμμετρία». Θ αςυμμετρία μπορεί να είναι πολλϊν ειδϊν, όπωσ θ αςυμμετρία εννοιϊν, θ αςυμμετρία κριτθρίων και θ αςυμμετρία τθσ αντίλθψθσ. ΑΡΒΑΝΛΣΘ - ΠΡΕΒΕΗΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΛΑ 81
Ο Thomas Kuhn ςυνζχιςε μζχρι το τζλοσ τθσ ηωισ του, το 1996, να δθμοςιεφει άρκρα, βιβλία, να βελτιϊνει και να υπεραςπίηεται τισ κζςεισ του.
82 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΛΜΟ
Imre Lipschitz (Debrecen, 1922 - London, 1974) Ο Οφγγροσ Ίμρε (Αβραάμ) Λίπςιτσ, γνωςτόσ ωσ Lakatos. Απζφυγε τουσ διωγμοφσ των Εβραίων από τουσ Ναηί αλλάηοντασ το επϊνυμό του ςε Molnár. Kατά τθ διάρκεια του Βϋ Παγκόςμιου Πολζμου, ανζπτυξε κομμουνιςτικι δράςθ και άλλαξε για μία ακόμα φορά το επϊνυμό του ςε Lakatos (κοινό ουγγρικό επϊνυμο που ςθμαίνει κλειδαράσ) προσ τιμι του ςτρατθγοφ Geza Lakatos. Ιταν φιλόςοφοσ των μακθματικϊν και τθσ επιςτιμθσ. Γνωςτόσ για τθν εργαςία του πάνω ςτο μθ αλάκθτο των μακθματικϊν και για τθ «μεκοδολογία των αποδείξεων και των αναςκευϊν» του ςτα προαξιωματικά ςτάδια αναπτφξεωσ, κακϊσ και για τθν ειςαγωγι τθσ ζννοιασ του «ερευνθτικοφ προγράμματοσ» ςτθ μεκοδολογία τθσ επιςτθμονικισ ζρευνασ. ΑΡΒΑΝΛΣΘ - ΠΡΕΒΕΗΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΛΑ 83
Ο Imre Lipschitz και ο ςυνάδελφόσ του πφροσ Λάτςησ οργάνωςαν ζνα διεκνζσ ςυνζδριο αφιερωμζνο αποκλειςτικά ςτθ μελζτθ ιςτορικϊν περιπτϊςεων-παραδειγμάτων τθσ μεκοδολογίασ του Lakatos για τα ερευνθτικά προγράμματα ςτισ φυςικζσ επιςτιμεσ και τα οικονομικά, που επρόκειτο να γίνει ςτθν Ελλάδα το 1974, και ζλαβε χϊρα παρά τον πρόωρο κάνατο του. Ο Imre Lipschitz πρότεινε ςτθν ζκκεςθ του, περί μακθματικισ γνϊςθσ βαςιςμζνθ πάνω ςτθν ιδζα τθσ δοκιμήσ και του λάθουσ και τθν «διαψευςιμότητα» (falsificationism). Θ φιλοςοφία των μακθματικϊν κατά Lakatos είναι εμπνευςμζνθ από τθν εγελιανι και μαρξιςτικι διαλεκτικι, από τθ γνωςιοκεωρία του Karl Popper και από το ζργο του μακθματικοφ Οφγγρου George Pólya ( 1887 – 1985) . Ο Imre Lipschitz - Lakatos παρζμεινε ςτθ χολι Οικονομικϊν και Πολιτικϊν Επιςτθμϊν του Λονδίνου (London School of Economics and 84 υν-ΑΝΣΑΓΩΝΛΜΟ
Political Science ι LSE) μζχρι τον αιφνίδιο κάνατό του ςτο Λονδίνο, από εγκεφαλικι αιμορραγία, τον Φεβρουάριο 1974 ςε θλικία μόλισ 51 ετϊν. Σο «Βραβείο Λάκατοσ» κεςμοκετικθκε από τθν LSE και απονζμεται ςτθ μνιμθ του.
ΑΡΒΑΝΛΣΘ - ΠΡΕΒΕΗΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΛΑ 85
ΑΡΒΑΝΙΣΘ - ΠΡΕΒΕΗΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙΑ Επικοινωνιολόγοσ - φμβουλοσ ςτρατηγικήσ - υγγραφζασ
Με Διεθνείσ πουδζσ Επικοινωνίασ και Πολιτιςμοφ, απόφοιτοσ τμήματοσ Δημοςιογραφίασ Παντείου Πανεπιςτήμιου αςχολείται με την επικοινωνία και τα social media. Δυναμική ακτιβίςτρια, οι προτεραιότητεσ που θζτει είναι η προϊθηςη τησ αλληλοβοήθειασ με ανθρϊπινη αξιοπρζπεια, η ανάδειξη τησ κοινωνίασ των πολιτϊν, η ηθική τησ ελληνικήσ οικογζνειασ, η δημιουργία, η διατήρηςη τησ λαϊκήσ παράδοςησ και ο πολιτιςμόσ. Ζχει ςυγγράψει μονογραφίεσ, μελζτεσ και αρθρογραφία ςε ζντυπο και διαδικτυακό τφπο. Για τισ δράςεισ τησ ζχει λάβει τιμητικζσ διακρίςεισ, ενϊ αςχολήθηκε ωσ εκδότησ, αρχιςυντάκτρια, υπεφθυνη ζκδοςησ βιβλίων και εφημερίδων και εντφπων.
1
9
ο ΠΟΛΙΣΙΜΟ μθχανιςμόσ για ΤΝΕΡΓΑΙΑ
ςυν - Α Ν Σ Α Γ Ω Ν Ι Μ Ο ISBN
ΑΡΒΑΝΙΣΗ - ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΤ ΕΤΓΕΝΙA Επικοινωνιολόγοσ - φμβουλοσ ςτρατθγικισ - ςυγγραφζασ
Δεν μπορεί να υπάρξει τίποτα ςτακερό ςτθν ηωι, κακώσ ο άνκρωποσ είναι ζνα ςυνεχώσ μεταβαλλόμενο όν, το οποίο κινείται ςε ζνα διαρκώσ μεταβαλλόμενο κόςμο! Η βιολογικι εξζλιξθ τθσ κοινωνίασ προκφπτει ςυνδυαςτικά με τθν βοικεια των γονιδίων, τθν κοινωνικι τθσ εξζλιξθ μζςω μιμιδίων και τον ςυνδυαςμό κοινωνικών επιλογών με ανταγωνιςμό. Ο Πολιτιςμόσ είναι ο μθχανιςμόσ που προωκεί τθν ςυνεργαςία μεταξφ μασ, για επιτυχι επίτευξθ των ςτόχων μασ, ςυντονίηοντασ τθν δράςθ όλων με κανόνεσ ςυμπεριφοράσ που αλλθλοδεςμεφουν, για το κοινό όφελοσ 978-618-82177-3-7 2010 1