Monitorowanie działań pilotażowych by Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności

Łukasz Browarczyk Maciej Dębski | 1 Anna Kwaśnik

Raport za pierwszy i drugi okres sprawozdawczy. Monitoring realizacji pilotażowych wdrożeń testujących model Gminny Standard Wychodzenia z Bezdomności

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności Gdańsk 2013

Spis treści Wprowadzenie ............................................................................................................................................. 3 I Karta osoby bezdomnej/zagrożonej bezdomnością M1 ................................................................ 13 II Karta usług dla uczestnika projektu M4 ............................................................................................. 23 III Arkusze monitorujące M3. Monitorowanie ryzyka, działań, rezultatów i wskaźników .............. 49 IIIa Rezultaty i wskaźniki – przegląd problemów .................................................................................. 51 IIIb Analiza działań pilotażowych wdrożeń .......................................................................................... 53 Główne odstępstwa/trudności pojawiające się w realizacji działań ......................................... 53 Podejmowane przez partnerstwa działania .................................................................................... 57 Rozkład problemów w czasie ............................................................................................................. 59 IIIc Analizą ryzyk pilotażowych wdrożeń ............................................................................................... 60 Grupowanie zagrożeń .......................................................................................................................... 64 Charakterystycznie próby łagodzenia zagrożeń ............................................................................ 67 IV Posumowanie ........................................................................................................................................ 68

Wprowadzenie

Materiał niniejszy stanowi ilustrację zaawansowania pilotażowych wdrożeń realizowanych w 19 partnerstwach lokalnych rozsianych na obszarze całego kraju. Wdrożenia zaplanowane są na okres od kwietnia 2012 do sierpnia 2013. Testowaniu podlegają Standardy pomocy ludziom bezdomnym i zagrożonym bezdomnością w sześciu obszarach (partnerstw lokalnych, pracy socjalnej, mieszkalnictwa i pomocy doraźnej, zdrowia, zatrudnienia i edukacji oraz streetworkingu). Raport powstał w oparciu o kilka źródeł danych. Najważniejsze z nich to arkusze monitorujące M1 (Karta osoby bezdomnej/zagrożonej bezdomnością), M2 (Arkusz nasycenia standardów), M3 (Arkusz monitorowania działań Partnerstwa Lokalnego), M4 (Karta usług dla uczestnika projektu). Ponadto bazowano na wnioskach aplikacyjnych przygotowanych przez partnerstwa realizujące wdrożenia. Całe przedsięwzięcie toczy się w ramach projektu „Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej”

zadanie nr 4 w zakresie standaryzacji pracy z bezdomnymi w tym: opracowanie modelu „Gminny Standard Wychodzenia z Bezdomności”. Okresów sprawozdawczych, które wyznaczają rytm powstawania raportów monitorujących jest pięć. Pierwsze dwa upłynęły się w lipcu i październiku 2012 – one stanowią postawę niniejszego dokumentu. Kolejny okres upłynął w styczniu 2013, następne dwa planowane są | 4 na maj i sierpień 2013. Z kolei terminy powstawania następnych raportów planowane są na luty 2013, maj 2013 i wrzesień 2013. Dodatkowo na przełomie maja i czerwca powstanie dokument zbierający i podsumowujący wcześniejsze dokumenty. Należy odróżnić raporty z monitorowania od powstałych i powstających raportów ewaluacyjnych. Te pierwsze koncentrują się na opisie przebiegu pilotażowych wdrożeń, natomiast te drugie traktują o modelu GSWB, stanowią próbę jego oceny. Treści prezentowane w raporcie opracowywane były z perspektywy ich użyteczności dla dalszych prac nad Modelem GSWB, skonstruowana narracja ma pozwolić zilustrować przebieg pilotaży, ale na pewnym stopniu ogólności. Całość dzieli się na kilka części. W pierwszej prezentowane są dane zebrane w karcie osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością czyli w arkuszu M1. Następna część raportu prezentuje wyniki zebrane w karcie usług uczestnika projektu czy narzędziu M4. W tych obu częściach zebrane dane mają charakter ilościowy i prezentowane są w zestawieniach tabelarycznych. W raporcie nie prezentuje się wszystkich zmiennych, czytelnikowi przedstawiono jedynie te, które mogą się wydawać najbardziej interesujące. Zwraca się również uwagę na wszelkiego rodzaju nieścisłości jakie pojawiły się na etapie wypełniania arkuszy monitorujących. Trzecią część stanowi przegląd osiąganych rezultatów i wskaźników, następna koncentruje się na opisie działań. W tym miejscu należy zaznaczyć, że w analizie szczególną uwagę poświecono kwestiom odstępstw, trudności oraz sposobów, różnych strategii ich przezwyciężania. Ostatnia część dokumentu prezentuje zbiorczą analizę zagrożeń identyfikowanych w pilotażowych wdrożeniach, ponadto zbiera różne strategie ich minimalizowania.

Wyjaśnienia wymaga dlaczego pierwszym cząstkowym raportem z monitorowania pilotażowych wdrożeń jest dokument zbierające dane z dwóch okresów sprawozdawczych. Zostało to podyktowane obiektywnymi trudnościami związanym z rozpoczęciem realizacji wdrożeń. Mimo, że trwają od marca 2012, to były znaczne opóźnienia w podpisaniu umów (podpisywano je dopiero w sierpniu) oraz w przekazywaniu środków finansowych (zaczęły spływać we wrześniu). Te trudności wydatnie opóźniły rozpoczęcie realizacji wdrożeń i tym | 5 samym sprawiły, że pierwszy okres sprawozdawczy zaowocował niewielkim zakresem zebranych danych – dotyczyły one głownie kwestii związanych z zarządzaniem i piętrzeniem się trudności w realizacji wdrożeń. Pilotażowe wdrożenia realizuje 19 partnerstw lokalnych rozsianych po obszarze całego kraju. Partnerstwa zawiązały się zarówno w dużych (m.in. Kraków), średnich (m.in. Włocławek) małych gminach (m.in. Jarosław). Przypomnieć warto, że nie jest tak, że każde z partnerstw musi wdrażać pakiet wszystkich standardów, a w ich ramach wszystkie działania. Tabela nr 1 ilustruje liczbę testowanych standardów. Widać, że standard partnerstw lokalnych testują wszystkie partnerstwa (choć kwestia Stargardu Szczecińskiego wymaga rozwinięcia) – wynika to z formalnego zobligowania partnerstw do wdrażania tego standardu. W tym zestawieniu wyjątkowa jest pozycja Stargardu, otóż partnerstwo to twierdzi, że nie testuje tego standardu, jednak praktyka realizacji wdrożenia oznacza coś odmiennego. Aby przystąpić do wdrożeń należało zawiązać partnerstwo (co prawda projektowe). Należało podjąć działania wpisujące się w realizacje pewnych elementów standardu partnerstwa lokalnego, także już samo testowanie pociąga za sobą podejmowanie działań z obszaru partnerstwa. Niemniej cała sytuacja jest niejednoznaczna – partnerstwo w praktyce realizuje elementy standardu, który teoretycznie odrzuca. Drugim standardem, którego elementy testują wszystkie partnerstwa jest praca socjalna. Jego wdrażanie nie było obligatoryjne. Niemalże wszystkie partnerstwa, bez dwóch podjęły się wdrażania elementów standardu mieszkalnictwa i pomocy doraźnej. Najmniejszym powodzeniem cieszą się standardy zdrowia, zatrudnienia i edukacji oraz streetworkingu.

Tabela nr 1. Liczba testowanych standardów we wdrożeniach partnerstwo lokalne

praca socjalna

mieszkalnic two i pomoc doraźna

1. Białogard

testuje

2. Białystok

testuje

3. Częstochowa

testuje

4. Dąbrowa Górnicza

testuje

nie testuje

testuje

nie testuje

5. Gdańsk

testuje

nie testuje

6. Jarosław

testuje

nie testuje

7. Kielce

testuje

8. Kraków

testuje

nie testuje

9. Lwówek

testuje

nie testuje

10. Nowe

testuje

nie testuje

testuje

nie testuje

11. Piła

testuje

12. Radom

testuje

nie testuje

testuje

13. Słupsk 14. Stargad Szczeciński

testuje

nie testuje

testuje

15. Strzelce Opolskie 16. Warszawa Praga Południe

testuje

nie testuje

testuje

17. Warszawa Ursus

testuje

nie testuje

18. Włocławek

testuje

nie testuje

19. Zabrze testuje testuje Opracowano w oparciu o arkusz monitorujący M2.

testuje

Partnerstwo

zdrowie

zatrudnieni e i edukacja

streetworki ng

Analiza arkuszy monitorujących z dwóch pierwszych okresów rozliczeniowych pozwala nieco więcej powiedzieć o rozmachu pilotażowych wdrożeń. Już nie tylko o liczbie testowanych standardów, ale o konkretnych działaniach w ich ramach podjętych. W tabeli nr 2 prezentujemy wynik analizy i zestawienia działań i rezultatów pilotażowych wdrożeń, jakie widnieją we wnioskach aplikacyjnych. Stanowi to ilustrację planowanych i |7 realizowanych we wdrożeniach działań. W tabeli zebrano informacje o liczbie zatrudnionych specjalistów w poszczególnych obszarach, liczbie usług, rodzajach planowanych szkoleń i warsztatów.

Tabela nr 2. Zakres działań i rezultatów pilotażowych wdrożeń w sześciu obszarach stworzony w oparciu o wnioski aplikacyjne streetworking 29 streetworkerów 2 pracowników socjalnych świadczących streetworking 7 szkoleń streetworkerskich 6 superwizorów

praca socjalna 34 pracowników socjalnych; 1 pracownik ds. bezdomności; 14 superwizorów; 5 asystentów pracy socjalnej; 3 organizatorzy pracy socjalnej 3 trenerów; 5 prawników; 3 psychologów; 4 terapeutów; 3 pedagogów; 1 mediator; 1 doradca finansowy; 2 doradców zawodowych; 2 szkolenie dla pracowników socjalnych; 1 szkolenie-couching; 1 szkolenie-praca z trudnym klientem; 1 szkolenie dla pracowników OPS; 2 warsztaty integracyjno-eduk.; 1 trening kompetencji społecznych; 1 warsztat aktywnego poszukiwania pracy; 1 trening alternatywnych metod radzenia sobie z agresją; 1 warsztat racjonalnego gospodarowania budżetem; 1 warsztat autoprezentacji; 1 kurs obsługi komputera; 1 warsztat z ekonomii społecznej; 1 wyjazd studyjny

mieszkalnictwo i pomoc doraźna 5 ogrzewalni; 3 schroniska; 2 noclegownie; 40 mieszkań treningowych/chronionych/wspieranych; 6 pokoi treningowych; 2 punkty wydawania żywności i odzieży; 4 Punkty Informacyjno-Konsultacyjne; 2 świetlice; 2 łaźnie; 1 stołówka; 1 Centralny Magazyn Żywności; 1 Punkt Pomocy Obywatelskiej; 1 pralnia; 16 opiekunów ; 14 koordynatorów/kierowników/animatorów; 1 asystent rodziny; 1 asystent OB.; 1 pracownik socjalny; 1 specjalista ds. pozyskiwania darczyńców; 1 lekarz

partnerstwo lokalne 2 kampanie społ.promocyjne; 3 konferencje; 1 film; 1 konkurs szkolny; 44 spotkań PL; 1 strona WWW; 3 szkolenia; 1 superwizor; 1 audycja radiowa;

zdrowie

zatrudnienie i edukacja

3 psychiatrów; 5 terapeutów; 9 pielęgniarek; 3 psychologów; 2 lekarzy; 1 asystent OB

3 trenerów; 5 psychologów; 3 terapeutów; 8 doradców zawodowych; 1 akompaniator OB.; 2 pośredników pracy; 4 prawników; 2 treningi budżetowe; kursy komputerowy, prawa jazdy, uprawnień SEP; wózka jezdniowego; spawania; pilarza; asertywności; stolarski (we wszystkich kursach łącznie weźmie udział min 220 os.) warsztaty: gastronomiczny, ogólnobudowlany; edukacyjny; ceramiczny; fotograficzny; 1 sklep społeczny; cykl treningów ekonomicznych; cykl warsztatów radzenia sobie ze stresem; cykl warsztatów komunikacyjnointerdyscyplinarnych; szkolenia prawnicze

Opracowano w oparciu o wnioski aplikacyjne partnerstw lokalnych. Wnikliwy czytelnik spostrzeże, że prezentowane dane dotyczące tego, co dzieje się w konkretnych partnerstwach są różne i widać rozbieżności. Wynika to z zestawienia trzech źródeł danych – wniosków aplikacyjnych (wraz budżetami), arkusza nasycenia standardów M2, arkusza monitorowania działań M3 (zakładka rezultaty i wskaźniki). Te trzy materiały powstawały w różnym czasie, do różnych celów, to może być źródłem rozbieżności. Najbliższymi prawdy wydają się wnioski aplikacyjne oraz rejestracja działań w arkuszu M3.

Prezentowane niżej dane stanowią jedynie wyimek z monitorowania informacji na temat testowanych standardów.

gromadzonych

ramach

Standard partnerstwa lokalnego mimo, że wszystkie partnerstwa były zobowiązane go testować nie jest szeroko wdrażany. Jeśli w samym standardzie można wyróżnić dwie podstawowe kategorie działań – konstytuowanie się i pogłębianie współpracy partnerskiej | 10 oraz promowanie partnerstwa i tematyki, którą się zajmuje. Analiza wniosków aplikacyjnych pokazuje, że większym zainteresowaniem cieszyły się działania z drugiego obszaru – co dobrze ilustrują pozycje w arkuszach monitorujących: organizacja seminariów, organizacja konferencji tematycznych, wydawania ulotek, plakatów, kampania społeczna. Działania związane z funkcjonowaniem samego partnerstwa zawierają się w takich kategoriach jak: spotkania partnerstwa, mapa zasobów i potrzeb gminy w obszarze bezdomności, tworzenie procedur postępowania, ujednolicanie regulaminów placówek, poszerzenie partnerstwa, poprawa przepływu informacji, spójność systemu. Jedną z najważniejszych kategorii z perspektywy standardu jest chęć dalszej współpracy. Podawane przez partnerstwa dane ilościowe nie ilustrują trafnie całości pilotażu – często nie są podawane informacje o częstotliwości spotkań, o liczbie zaangażowanych partnerów, ale jeśli się pojawiają to w przypadku spotkań mowa jest o jednym –dwóch spotkaniach na miesiąc. W odniesieniu do liczby zaangażowanych podmiotów – w informacji od czterech partnerstw mowa o zaangażowaniu w spotkania łącznie 57 podmiotów. Pamiętać należy, że 19 testujących partnerstw jest tworzonych przez 54 podmioty sektora publicznego i pozarządowego. W przypadku standardu pracy socjalnej interesująca była by informacja o skali nowozatrudnionych pracowników socjalnych, którzy koncentrują się na pracy z ludźmi bezdomnymi i zagrożonymi bezdomnością. Dane te są jednak trudne do agregacji – w arkuszach monitorujących odnajduje się liczbę 5 pracowników socjalnych, jednak nie wszędzie partnerstwa podawały informację na ten temat (w Gdańsku jej brakuje). Prezentacja niektórych danych ilustrujących zakres testowanego standardu jest problematyczna, co wynika z przyjęcia przez partnerstwa różnych skal prezentowania

rezultatów. Niektórzy podają liczbę przepracowanych godzin, inni zrealizowanych spotkań, jeszcze inni mówią o środowiskach objętych pomocą, a także pojawiają się odniesienia do liczby osób objętych wsparciem. Tak różnorodne dane nie podlegają agregacji, co za tym idzie nie jest uprawnione stawianie kategorycznych sądów dotyczących całości pilotażowych wdrożeń. Zwracając uwagę na podjęte działania należy wymienić – zrealizowane wywiady środowiskowe, niemniej niż 886; przeprowadzone diagnozy – nie mniej | 11 niż 192; opracowane indywidualne programy wychodzenia z bezdomności – nie mniej niż 168. Wspomnieć należy też o opracowanych planach działania – nie mniej niż 95 czy zawartych kontraktach socjalnych – nie mniej niż 176. Na podstawie arkuszy monitorujących można też określić minimalną liczbę przeszkolonych pracowników socjalnych – 44. Obszar mieszkalnictwa i pomocy doraźnej wymaga odwołania się do pomiaru nasycenia standardu (arkuszy M2) – czyli ilustracji zakresu w jakim standard jest testowany. W tym standardzie jest dziesięć różnego rodzaju usług: ogrzewalnia – testuje ją 6 partnerstw (inna liczba wynika z analizy wniosków aplikacyjnych – 5); noclegownia – 4 partnerstwa (inna liczba wynika z analizy wniosków aplikacyjnych – 2); schronisko – 4 partnerstwa (inna liczba wynika z analizy wniosków aplikacyjnych – 3). Najwięcej podmiotów zdecydowało się wdrażać mieszkania treningowe/wspierane – 14. Usługi z zakresu pomocy doraźnej wdrażane są przez: świetlica – 2; punkt konsultacyjno-informacyjny – 5; punkt wydawania żywności – 4; odzieży – 5; jadłodajnia – 2; łaźnia przez 4 partnerstwa. Pogrubione cyfry mówią o liczbie partnerstw wdrażających daną usługę, liczby w nawiasach odnoszą się do konkretnych usług zliczonych na podstawie analizy wniosków aplikacyjnych. W obszarze zdrowia podejmowane działania koncertują się w obszarze pomocy przedmedycznej, promocji zdrowego trybu życia, opieki pielęgniarskiej, lekarskiej, spotkań z psychologiem, korzystania z terapii uzależnień i ogólnie zabiegów koncentrujących się na zwiększaniu szans osób bezdomnych w dostępie do ochrony zdrowia. Można powiedzieć, że do października 2012 nie mniej niż 174 osoby korzystały z opieki pielęgniarskiej czy konsultacji medycznych, pomocy przedmedycznej udzielono co najmniej 1 293 osobom. Z konsultacji

psychologicznych skorzystało co najmniej 77 osób. W ramach realizacji standardu przeprowadzono szkolenie z pomocy przedmedycznej dla co najmniej 37 osób. Ze standardu zatrudnienia i edukacji wdrażane były głównie takie działania jak kierowanie uczestników na prace społecznie użyteczne/roboty interwencyjne – co najmniej 72 osoby. Często wykonywano prace na rzecz placówki – w tej aktywności wzięły udział co najmniej | 12 273 osoby. Na realizację działań z zakresu tego obszaru podpisywano też kontrakty socjalne, indywidualne programy czy indywidualne plany – nie mniej niż 77 osób objęto tego rodzaju współpracą. W różnego rodzaju warsztatach, szkoleniach, spotkaniach ze specjalistami uczestniczyło nie mniej niż 374 osoby. W ramach testowania zaangażowano takich specjalistów jak trener zatrudnienia, prawnik, psycholog. W obszarze streetworkingu, testowanym w 11 partnerstwach, do października 2012 zatrudniono co najmniej 20 streetworkerów, którzy odnotowali co najmniej 418 kontaktów z osobami przebywającymi w przestrzeni publicznej. Liczby te należy traktować ostrożnie, zostały one zagregowane na podstawie arkuszy monitorujących, które nie muszą oddawać rzeczywistości partnerstwa lokalnego. Przywołać tu należy dwa arkusze – białostocki i kielecki. W tym pierwszym nie ma ilościowych miar dotyczących realizacji usługi, a określa się miękkie oddziaływania: Realizacja działania będzie miała pozytywny wpływ na osoby bezdomne pozostające poza systemem pomocy instytucjonalnej, natomiast w drugim już odnajdujemy: Liczba osób bezdomnych, które otrzymały wsparcie w ramach realizowanego standardu czy Liczba wypełnionych kart kontaktów. W oparciu o tak różnorodne podejście do mierzenie usługi należy pokreślić, że dane liczbowe nie oddają pełnej skali wdrożenia. Podana liczba jest niepełna, część partnerstw do tego czasu jeszcze nie podjęła działań, zatem docelowo skala będzie większa.

I Karta osoby bezdomnej/zagrożonej bezdomnością M1 | 13 Ta część powstała w oparciu o narzędzie służące do zbierania podstawowych danych o osobie bezdomnej i zagrożonej bezdomnością, która była objęta wsparciem w pilotażowych wdrożeniach. Zbierane dane dotyczą podstawowych cech społeczna demograficznych. Pozwalają określić takie fundamentalne kwestie jak liczebność odbiorców usług we wdrożeniach, ich zróżnicowanie ze względu na płeć, wiek itp. Dają także możliwość porównywań między poszczególnymi partnerstwami w kwestii liczby i charakterystyki osób objętych wsparciem w ramach wdrożeń. Prezentowane dane zostały zebrane w oparciu o kwestionariusze wywiadów – czyli respondenci byli „odpytywani” z kwestii, o których traktuje narzędzie badawcze. W wyjątkowych sytuacjach stworzono możliwość uzupełnienia danych z innych źródeł. Liczebności nie w pełni odzwierciedlają pełną skalę oddziaływania projektu. Postanowiono, że z pewnymi kategoriami osób bezdomnych nie należy przeprowadzać wywiadu. Do tych kategorii włączono wszystkie osoby, z którymi kontakt jest powierzchowny i przelotny (klienci usług doraźnych – streetworking, poradnictwo, pomoc doraźna). Innymi słowy wywiad przeprowadza się z osobami, które podejmują stałą współpracę ze specjalistami w ramach wdrożenia. Dane prezentowane w tej części nie są ujęte w podziale na okresy sprawozdawcze. Zrobiono tak z prostej przyczyny – w pierwszym okresie sprawozdawczym nie przewidziano zbierania danych z karty osoby bezdomnej, mimo tego spłynęły arkusze z czterech partnerstw lokalnych. Zestawianie tak znikomej liczby wpisów i porównywanie jej z tym, co zebrano w

drugim okresie sprawozdawczym, prezentowanie tak otrzymanych wyników w zestawieniach tabelarycznych wydawało się niecelowe. Należy przypomnieć pierwszy okres sprawozdawczy wyznaczony datą spływania sprawozdań 20 lipca 2012 nie obejmował karty osoby bezdomnej, drugi okres upływał 8 października 2012. W pierwszych nadesłanych kartach osoby bezdomnej – tych z lipca – znajdowało się | 14 łącznie 112 wpisów – czyli co najmniej tyle osób bezdomnych lub zagrożonych objęto oddziaływaniem wdrożeń. Podkreślić warto, że liczba wypełnionych kart osoby bezdomnej, którą operuje się w tej części raportu nie oddaje całkowitej liczby uczestników wdrożeń. Kart nie wypełniano ze wszystkimi osobami objętymi oddziaływaniem: Dyskusyjne jest jej [karty osoby bezdomnej] stosowanie w przypadku osób bezdomnych przebywających na ulicy (streetworking) albo w placówkach niskoprogowych w sytuacjach bardzo pobieżnego i powierzchownego kontaktu. W takich sytuacjach rekomenduje się, aby karta wypełniana była tylko z osobami, które są gotowe do stałej współpracy ze specjalistą (np. osoba bezdomna na ulicy, która wyraziła zgodę na rozmowę i cykliczny kontakt) (M1. INSTRUKCJA KARTA OSOBY BEZDOMNEJ/ZAGROŻONEJ BEZDOMNOŚCIĄ) Jak łatwo można się domyśleć karty nie były wypełnianie z wieloma osobami objętymi oddziaływaniem streetworkerów, także z częścią klientów placówek pomocy doraźnej i częścią usług w zakresie zdrowia. Wszędzie tam gdzie kontakt był krótkotrwały.

Tabela nr 3. Liczba wypełnionych kart osoby bezdomnej Partnerstwo lokalne N

Procent ważnych

1. Białogard

0,9

2. Białystok

239

16,9

3. Częstochowa

154

10,9

4. Dąbrowa Górnicza

2,2

5. Gdańsk

6. Jarosław

2,8

7. Kielce

0,4

8. Kraków

225

15,9

9. Lwówek

2,7

10. Nowe

1,2

11. Piła

6,9

12. Radom

13. Słupsk

2,3

14. Stargard Szczeciński

3,8

15. Strzelce Opolskie

2,5

16. Warszawa Praga Południe 17. Warszawa Ursus

1,8

6,7

18. Włocławek

203

14,4

19. Zabrze

107

7,6

Ogółem

1413

100,0

Opracowano w oparciu a arkusze M1.

| 15

Do drugiego okresu sprawozdawczego wypełniono 1413 kart osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością. Dwa partnerstwa nie wykazały żadnej wypełnionej karty – są to Gdańsk oraz Radom. Natomiast trzy największe liczebności pochodzą z Białegostoku, Krakowa i Włocławka. Tabela nr 4. Czy re s po nde nt je s t o s o bą be zdo mną c zy zag ro żo ną be zdo mno ś c ią? Procent N ważnych osoba bezdomna 1061 76,4 osoba zagrożona bezdomnością

328

23,6

Ogółem

1389

100,0

Opracowano w oparciu a arkusze M1. Ponad trzy czwarte wypełnionych kart należy do osób bezdomnych, natomiast niespełna jedna czwarta do osób zagrożonych bezdomnością. Widać również w stosunku do całkowitej liczby, że w przypadku części osób kategoria ta nie została wypełniona. Tabela nr 5. Pł e ć mężczyzna

N 1066

Procent ważnych 75,6

kobieta

344

24,4

Ogółem

1410

100,0

Opracowano w oparciu a arkusze M1. Również ponad trzy czwarte wypełnionych kart należy do mężczyzn. Pozytywnie należy odebrać stosunkowo wysoki odsetek kobiet, wyższy niż wskazywałyby proporcje między płciami w populacji ludzi bez domu.

| 16

Tabela nr 6. Czy posiada Pan/i jakiekolwiek kwalifikacje zawodowe?

tak

N 1030

Procent ważnych 73,1

nie

375

26,6

0,3

1409

100,0

nie wiem/nie dotyczy Ogółem Opracowano w oparciu a arkusze M1.

W przypadku pytania o kwalifikacje zawodowe niespełna trzy czwarte pytanych zadeklarowało, że takowe posiada. Wydaje się to niski odsetek, wskazujący na konieczność prowadzenia szeroko zakrojonych działań edukacyjnych, tym bardziej, że nie wiadomo, jakiego rodzaju kwalifikacje posiadają ci, co deklarowali, że takowe posiadają. Tabela nr 7. Czy aktualnie ma Pan/i o rze c zo ny s to pie ń o nie pe ł no s prawno ś c i/g rupę inwalidzką? Procent N ważnych tak 462 33,2 nie nie wiem/nie dotyczy Ogółem

923

66,3

0,6

1393

100,0

Opracowano w oparciu a arkusze M1. Około jednej trzeciej pytanych wskazało, że posiada orzeczony stopień niepełnosprawności lub grupę inwalidzką. Informacja ta wydaje się ważna ponieważ rzutuje ona takie kwestie jak skuteczność aktywizacji zawodowej i mówiąc szerzej szanse na powrót na rynek pracy. Tak

| 17

duży odsetek osób niepełnosprawnych wymusza dopasowanie działań w ramach testowanych standardów do unikalnych potrzeb tego rodzaju uczestników. Tabela nr 8. Czy aktualnie ko rzys ta Pan/i z jakie jko lwie k po mo c y s po ł e c zne j? Procent N ważnych tak 1127 79,9 nie nie wiem/nie dotyczy Ogółem

282

20,0

0,1

1411

100,0

Opracowano w oparciu a arkusze M1. Pytanie o korzystanie z pomocy społecznej wydaje się ważne z kilku przyczyn. O czym może świadczyć wartość odsetka osób niekorzystających z pomocy – jedna piąta? Mogą być to ludzie, którzy rzeczywiście nie korzystają z pomocy, albo nieświadomi korzystania ze wsparcia. Szczerość odpowiedzi i ich zgodność z autentyczną sytuacją wydaje się stosowna w wypadku osób zagrożonych bezdomnością uczestniczących w projekcie oraz w odniesieniu do korzystających ze streetworkingu. Tu można wyobrazić sobie sytuację, w której dane osoby nigdy nie korzystały z wsparcia systemu pomocy. Jest jeszcze jedna kwestia, czy deklaracje o pomocy odnoszą się do sytuacji obecnej (uczestnictwa w pilotażach) czy do przeszłości. Jeśli do przeszłości uprawnionym jest wniosek o nieskuteczności, nieadekwatności udzielanej pomocy (jeśli ktoś korzystał ze wsparcia a mimo, to wciąż znajduje się w orbicie oddziaływania systemu pomocy).

| 18

Tabela nr 9. Czy po s iada Pan/i jakie ś nie s pł ac o ne dł ug i, po życ zki, zale g ł o ś c i finans o we , bądź inne bie żąc e zo bo wiązania finans o we , np. c o mie s ięc zne alime nty? Procent N ważnych tak 593 42,4 nie

776

55,4

nie wiem/nie dotyczy

2,2

1400

100,0

Ogółem Opracowano w oparciu a arkusze M1.

Niespełna połowa wypełniających karty zadeklarowała, że ma różnego rodzaju niespłacone zobowiązania finansowe. Co jest powszechnym i prawdopodobnie coraz powszechniejszym zjawiskiem wśród osób bezdomnych i zagrożonych bezdomnością. Problem ten rzutuje na pracę z osobami szczególnie w obszarze aktywizacji zawodowej. Tabela nr 10. Jakie je s t Pana/i wyks ztał c e nie ?

niepełne podstawowe

N 17

Procent ważnych 1,2

podstawowe

400

29,3

gimnazjalne

1,8

zawodowe

630

46,2

średnie

261

19,1

wyższe

2,3

trudno powiedzieć

0,1

1365

100,0

Ogółem Opracowano w oparciu a arkusze M1.

| 19

Patrząc na wykształcenie uczestników wdrożeń dominuje zawodowe oraz podstawowe. Blisko jedna piąta wskazała wykształcenie średnie. Patrząc na odsetek deklarujących wykształcenie gimnazjalne można powiedzieć, że powinny być to osoby nie starsze niż 28 lat. Wydaje się to uzasadnione ponieważ ten szczebel edukacji został stosunkowo niedawno wprowadzony (1999). Tabela nr 11. Gdzie, w jakich miejscach przebywał/a Pan/i w ciągu ostatnich 12 miesięcy? Odpowiedzi N Procent schronisko

408

29,3

noclegownia

371

26,7

ogrzewalnia

120

8,6

dworzec, wagony, bocznice kolejowe

3,6

mieszkania wspierane/chronione

1,6

zakład penitencjarny

2,6

altanki, baraki na działkach

109

7,8

klatki schodowe, strychy, piwnice

6,2

rury i węzły ciepłownicze, bunkry

1,2

stancje, pokoje wynajmowane

135

9,7

kątem u rodziny lub znajomych

239

17,2

szpital

6,8

pustostany

6,9

mieszkanie komunalne

134

9,6

mieszkanie socjalne

1,9

mieszkanie własnościowe, spółdzielcze

6,8

pomieszczenie tymczasowe

1,3

inne miejsce, jakie?

102

7,3

Ogółem

2158

155,1*

* Procenty nie sumują się do stu ponieważ można było zaznaczyć więcej niż jedno miejsce. Z liczby zaznaczonych miejsc wynika, że osoby średnio przebywają w 1,5 miejsca. Opracowano w oparciu a arkusze M1

| 20

Miejsca przebywania osób wypełniających karty wskazują na różnorodność uczestników wdrożeń. Widać również, że dominują osoby, które przebywały w kilku określonych miejscach – najwięcej wskazań jest przy schronisku i noclegowni, następną licznie reprezentowana kategorią jest zamieszkiwanie kątem u znajomych, rodziny. Interesujące jest, że reprezentację mają też takie kategorie jak zakład penitencjarny – czyli 36 uczestników trafiło do wdrożeń po opuszczeniu aresztu śledczego lub zakładu karnego. Wspomnienia wymaga również | 21 kategoria pomieszczenia tymczasowego – zaznaczona przez 18 osób. Można przypuszczać, że to osoby, które zostały wcześniej eksmitowane ze swoich dotychczasowych miejsc zamieszkania. Tabela nr 12. Rodzaje miejsc przebywania uczestników w ciągu ostatnich 12 miesięcy Odpowiedzi N miejsca niemieszkalne dworzec, wagony, bocznice kolejowe altanki, baraki na działkach

248

ogrzewalnia

120

placówki pomocy (noclegownie, schroniska) mieszkania wspierane/chronione

779

stancje, pokoje wynajmowane, kątem u rodziny, znajomych samodzielne mieszkanie

374

zakład penitencjarny

szpital

pomieszczenie tymczasowe

inne miejsce

102

Ogółem

109

255

2158*

* Liczebność jest wyższa niż liczba wypełnionych kart osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością. Opracowano w oparciu a arkusze M1.

Zbicie kategorii do mniejszej liczby wskazuje na dużą liczbę uczestników nie korzystających z pomocy instytucjonalnej w formie schronienia, a pozbawionych swojego dachu na głową – 357 osób przebywało w miejscach niemieszkalnych lub w ogrodach działkowych. Zaznaczenia wymaga brak dwóch ważnych zestawień – wieku uczestników oraz deklarowanego czasu pozostawania osobą bezdomną. Nie przedstawiono w tym raporcie | 22 tych analiz ze względu na drobne, ale liczne błędy w nadesłanych arkuszach monitorujących. Błędy dotyczą niekonsekwencji w zapisywaniu zarówno liczby lat, jak i dat. Błędy wymagają żmudnego usuwania, co nie uniemożliwia przeprowadzenia analizy, jednak odsuwa ją w czasie. W prezentacji danych z karty osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością ograniczono się do wybranych zmiennych.

II Karta usług dla uczestnika projektu M4 Ta część raportu z monitorowania wdrożeń pokazuje globalną liczbę testowanych usług. Pozwala obliczyć ile wsparcia udzielono osobom bezdomnym i zagrożonym bezdomnością. W analizie starano się ukazać różnorodność miedzy partnerstwami. Różną liczbę osób bezdomnych i zagrożonych korzystających z usług w różnych obszarach. Na tym etapie analizy nie zestawiano liczebności partnerstwami, a prezentuje się jej poszczególnymi standardami. Pojawiające się w analizie liczeby różnią się od tych prezentowanych w poprzedniej części raportu. Wynika to z innej metody zbierania danych. W przypadku karty osoby bezdomnej źródłem danych jest wywiad kwestionariuszowy przeprowadzany z uczestnikiem wdrożenia, natomiast w odniesieniu do karty usług dla uczestnika projektu źródłem jest dokumentacja projektowa. Wydaje się, że jest to sposób pozwalający uchwycić pełną liczbę osób korzystających z działań we wdrożeniach. Na głębszym poziomie analizy danych można pokusić się o zestawienie danych zebranych w oparciu o kartę osoby bezdomnej i zestawienie ich z kartą usług dla uczestnika projektu. W ramach niniejszego raportu nie podjęto jednak tej próby ze względu na liczne wątpliwości, które wymagają wyjaśnienia. Wspomnieć tu należy choćby określenie, jakie strategie przyjęły partnerstwa lokalne. Czy w narzędziu M4 uwzględniały wszystkich uczestników wdrożenia (tak można przypuszczać na podstawie znanych prezentowanych przez Kraków) czy może ograniczały się jedynie do tych osób, które zostały ujęte w karcie osoby bezdomnej (tak jak w przypadku partnerstw testujących streetworking gdzie liczby podane w M1 odpowiadają tym prezentowanym w M4). Jeśli te partnerstwa arkusze M4 tworzyłyby w oparciu o przegląd kart pierwszego kontaktu to powinny być tu znacznie wyższe liczebności niż te, które widzimy w niniejszym raporcie.

| 23

Zadanie będzie trudne, ale możliwe jest również pokazanie narastania w czasie trwania projektu tych usług. Pokazanie jak z okresu sprawozdawczego na okres przybywa nie tylko odbiorców, ale jak odbiorcy korzystają z coraz większego pakietu usług. Przeprowadzenie takiej analizy umożliwia rzetelnie selekcjonowanie nadesłanych arkuszy i porządkowanie ich ze względu na okres sprawozdawczy, a następnie porównywanie ich między sobą. Poniżej zaprezentowano ogólne, podstawowe poszczególnych obszarów, czyli standardów.

zestawienie

tabelaryczne

dotyczące

| 24

Tabela nr 13. Wyniki o g ó ł e m dla ws zys tkic h partne rs tw lo kalnyc h re alizując yc h s tandard prac a s o c jalna Partnerstwo lokalne

Białogard

Białystok

127

Częstochowa

157

Dąbrowa Górnicza

Gdańsk

Jarosław

Kielce

Kraków

183

Lwówek

Nowe

Piła

Radom

Słupsk

Stargard Szczeciński

Strzelce Opolskie

Warszawa Praga Południe

Warszawa Ursus

Włocławek

Zabrze

Ogółem

1062

Opracowano w oparciu a arkusze M4. Dane prezentowane w tabeli wymagają wyjaśnienia. Należy zwrócić uwagę czytelnika na fakt, że liczebności są zapisem nie tylko pewnego momentu we wdrożeniach, ale również pewnego stanu zaawansowania w pracy nad arkuszami monitorującymi. W dwóch

| 25

partnerstwach mamy wartości „0” – w Gdańsku i Radomiu. Wynikają one stąd, jak już wcześniej wspomniano, Gdańsk uzasadnia, że działań z uczestnikami nie rozpoczynał do października 2012, Radom analogicznie, co więcej to partnerstwo jaskrawe późno podpisało umowę na realizację pilotażowego wdrożenia. Standard pracy socjalnej testują wszystkie partnerstwa. Widać, że jakąkolwiek usługę z | 26 obszaru standardu udzielono łącznie we wszystkich partnerstwach 1062 osobom. Liczbę stu odbiorców przekroczono w trzech partnerstwach: Białymstoku, Częstochowie i Krakowie. Poniżej znajduje się zakres działań/usług jakie są mierzone w obszarze pracy socjalnej w ramach karty usług dla uczestnika projektu: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19.

Czy poświęcono czas na nawiązanie pierwszego kontaktu z osobą? (1. TAK; 2. NIE) Czy zdiagnozowano sytuację danej osoby? (1. TAK; 2. NIE) Czy osoba została poinformowana o uprawnieniach i możliwościach uzyskania wsparcia? (1. TAK; 2. NIE) Czy osobie określono i zapewniono pakiet socjalny? (1. TAK; 2. NIE) Czy osobie udzielono porad socjalnych? (1. TAK; 2. NIE) Czy osobę objęto planem pomocy? (1. TAK; 2. NIE) Czy osobę objęto IPWzB? (1. TAK; 2. NIE) Czy osoba podpisała kontrakt socjalny? (1. TAK; 2. NIE) Czy osobie wskazano możliwość skorzystania z pomocy specjalisty lub oferty placówki specjalistycznej? (1. TAK; 2. NIE) Czy osobie zapewniono usługi opiekuńcze? (1. TAK; 2. NIE) Czy osobie zapewniono asystę? (1. TAK; 2. NIE) Czy osoba skorzystała z pomocy w uzyskaniu świadczeń pieniężnych? (1. TAK; 2. NIE) Czy osoba uzyskała skierowanie do udziału w grupie edukacyjnej ? (1. TAK; 2. NIE) Czy osoba uzyskała skierowanie do udziału w grupie wsparcia? (1. TAK; 2. NIE) Czy osobę skierowano na trening budżetowy? (1. TAK; 2. NIE) Czy osobę skierowano na trening mieszkaniowy? (1. TAK; 2. NIE) Czy osobę skierowano na trening kompetencji rodzicielskich? (1. TAK; 2. NIE) Czy dla osoby opracowano plan likwidacji zadłużeń oraz udzielono pomocy w ich restrukturyzacji? (1. TAK; 2. NIE) Czy osobę pokierowano do działań i grup samopomocowych? (1. TAK; 2. NIE)

20. Czy osoba skorzystała z pomocy w uzyskaniu świadczeń rzeczowych? (1. TAK; 2. NIE) 21. Czy osobie udzielono informacji na temat bezpłatnej infolinii? (1. TAK; 2. NIE) 22. Czy osobie wskazano dostęp do specjalistycznych usług medycznych i ewentualnie udzielono pomocy w korzystaniu z nich? (1. TAK; 2. NIE) 23. Czy osobie wskazano możliwości skorzystania z oferty placówek dla osób bezdomnych i / lub grup samopomocowych? (1. TAK; 2. NIE) 24. Czy osobie zapewniono usługi mające na celu redukcję szkód oraz zapobieganie dalszej degradacji osoby? (1. TAK; 2. NIE) 25. Czy asystowano osobie w usamodzielnianiu się? (1. TAK; 2. NIE) 26. Czy wobec osoby podjęto działania ukierunkowane na powrót do miejsca zamieszkania (neutralizacja oddziaływania sprawcy przemocy)? (1. TAK; 2. NIE) 27. Czy osobie zapewniono dostęp do specjalistycznych usług medycznych? (1. TAK; 2. NIE) 28. Czy osobie udzielono pomocy w postaci uzyskania samodzielnego mieszkania? (1. TAK; 2. NIE) 29. Czy osoba była motywowana do podjęcia leczenia uzależnienia i terapii? (1. TAK; 2. NIE) 30. Czy osobie udzielono innego wsparcia, jakiego? (1. TAK; 2. NIE)

W kolejnych raportach monitorujących będzie istniała możliwość bardziej szczegółowego zestawiania i prezentowania jakich konkretnych usług dostarczono uczestnikom wdrożeń. W tej chwili prezentujemy jedynie kilka wybranych arbitralnie rozkładów danych. Poniższe zestawienie nie obejmuje danych z Białogardu (6 odbiorców) oraz Słupska (30 odbiorców). Dane te zostaną zaktualizowane na etapie dalszej analizy.

| 27

Tabela nr 14. Liczba osób korzystających z wybranych usług w zakresie standardu pracy socjalnej N 908 Czy poświęcono czas na nawiązanie pierwszego kontaktu z osobą? 891 Czy zdiagnozowano sytuację danej osoby? 829 Czy osobę objęto planem pomocy? 206 Czy osobę objęto IPWzB? 354 Czy osoba podpisała kontrakt socjalny? 71 Czy dla osoby opracowano plan likwidacji zadłużeń oraz udzielono pomocy w ich restrukturyzacji? 269 Czy osobie zapewniono usługi mające na celu redukcję szkód oraz zapobieganie dalszej degradacji osoby? Opracowano w oparciu a arkusze M4. Zestawienie z karty usług pokazuje dwie kwestie – liczbę osób objętych wsparciem z zakresu pracy socjalnej oraz liczbę tych, z którymi nawiązano pierwszy kontakt (908). Interpretacji wymaga liczebność nieobjętych pierwszym kontaktem. Czy to osoby objęte pracą socjalną przed wdrożeniem? Czy pracowały wcześniej z tym samym pracownikiem socjalnym? Na 1026 (analiza nie obejmuje danych z Białogardu oraz Słupska) osób objętych wsparciem w obszarze standardu pracy socjalnej z 891 przeprowadzono diagnozę sytuacji. Planem pomocy objęto mniej uczestników niż diagnozą. Jednak jest to wciąż ponad cztery piąte wszystkich korzystających ze wsparcia w standardzie pracy socjalnej. Indywidualnym programem wychodzenia z bezdomności objęto 206 osób. Kontraktem socjalnym objęto 354 osoby. Stanowi to więcej niż jedną trzecią objętych wsparciem z obszaru pracy socjalnej. Z uczestników wdrożeń 71 zostało objętych wsparciem z zakresu pomocy w likwidacji zadłużeń. Należałoby się zastanowić czy jest to adekwatna liczba w odniesieniu do zadeklarowanej liczby tych, którzy mają zaległości finansowe a uczestniczą we wdrożeniach.

| 28

Tabela nr 15. Wyniki dla wszystkich partnerstw lokalnych wdrażających standard mieszkalnictwa i pomocy doraźnej Partnerstwo lokalne

Białogard

Białystok

Częstochowa

Dąbrowa Górnicza

Gdańsk

Jarosław

Kielce

Kraków

538

Lwówek

Nowe

Piła

Radom Słupsk

Stargard Szczeciński

Strzelce Opolskie

Warszawa Praga Południe

Warszawa Ursus Włocławek

Zabrze

Ogółem

984

Opracowano w oparciu a arkusze M4. Tabela ilustrująca zakres usług w zakresie standardu mieszkalnictwa i pomocy doraźnej pokazuje nie tylko liczbę osób, które skorzystały z usługi w danym obszarze w danym

| 29

partnerstwie, ale również pokazuje, w których partnerstwa nie jest realizowany standard. Dwa partnerstwa nie testują żadnej usługi w tym standardzie, są to Radom oraz Warszawa Ursus. Natomiast w przypadku pozostałych partnerstw, które wskazały zera należy założyć, że do października nie rozpoczęły działań bezpośrednio skierowanych do osób bezdomnych w ramach standardu. | 30 Do października odbiorcami usług w zakresie mieszkalnictwa i pomocy doraźnej były 984 osoby. Należy zwrócić uwagę na najwyższą liczebność – z Krakowa 538. Krakowska liczebność zwraca uwagę ponieważ jest nie tylko najwyższa spośród wszystkich partnerstw wdrażających usługi z tego obszaru, ale jest również wyższa niż liczba kart osoby bezdomnej. Innymi słowy liczebność w tym standardzie M4 przewyższa liczebność z M1. Należy założyć, że krakowskie partnerstwo na podstawie dokumentacji świadczonej usługi wypełniało arkusz M4, sąd liczba w karcie usługi nie odzwierciedla tej przedstawionej w arkuszu M1. Poniżej znajduje się zakres działań/usług, jakie są mierzone w obszarze mieszkalnictwa i pomocy doraźnej w ramach karty usług dla uczestnika projektu: Czy osoba skorzystała z możliwości ogrzania się w ogrzewalni? (1.TAK; 2. NIE) Czy osoba skorzystała z usług bytowo – zdrowotnych w ogrzewalni? (1.TAK; 2. NIE) Czy osoba skorzystała z usług higienicznych w ogrzewalni? (1.TAK; 2. NIE) Czy osobie udzielono informacji o dostępnych formach pomocy/formach wsparcia w ogrzewalni? (1.TAK; 2. NIE) 5. Czy osoba skorzystała z dostępnych usług formy pomocy/formy wsparcia w ogrzewalni ? (1.TAK; 2. NIE) 6. Czy osoba skorzystała z tymczasowego noclegu w noclegowni? (1.TAK; 2. NIE) 7. Czy osobie udzielono informacji o dostępnych formach pomocy w noclegowni? (1.TAK; 2. NIE) 8. Czy osoba skorzystała z dostępnych usług pomocy w noclegowni? (1.TAK; 2. NIE) 9. Czy osoba w noclegowni skorzystał z informacji/ pomocy uzyskania podstawowych dokumentów osobistych ? (1.TAK; 2. NIE) 10. Czy osoba skorzystała z pomocy medycznej w noclegowni ? (1.TAK; 2. NIE) 11. Czy osoba skorzystała z pomocy psychologicznej w noclegowni ? (1.TAK; 2. NIE) 12. Czy osoba skorzystała z posiłku w schronisku? (1.TAK; 2. NIE) 1. 2. 3. 4.

13. Czy osoba skorzystała z usług higienicznych w schronisku? (1.TAK; 2. NIE) 14. Czy osoba skorzystała z usług medycznych w schronisku? (1.TAK; 2. NIE) 15. Czy osoba brała udział w spotkaniach indywidualnych w zakresie aktywizacji społecznej w schronisku? (1.TAK; 2. NIE) 16. Czy osoba brała udział w spotkaniach grupowych w zakresie aktywizacji społecznej w schronisku? (1.TAK; 2. NIE) 17. Czy osoba w schronisku skorzystała ze wsparcia w zakresie uregulowania sytuacji prawnej ? | 31 (1.TAK; 2. NIE) 18. Czy osoba skorzystała z pomocy psychologicznej w schronisku? (1.TAK; 2. NIE) 19. Czy osoba skorzystała z pomocy terapeutycznej w schronisku? (1.TAK; 2. NIE) 20. Czy osoba skorzystała z terapii uzależnień w schronisku? (1.TAK; 2. NIE) 21. Czy osoba skorzystała z terapii zajęciowej w schronisku ? (1.TAK; 2. NIE) 22. Czy osoba skorzystała z prawa do samodzielnego zamieszkania w lokalu socjalnym lub komunalnym? (1.TAK; 2. NIE) 23. Czy osoba skorzystała z prawa do samodzielnego zamieszkania w DPS/ZOL? (1.TAK; 2. NIE) 24. Czy osoba skorzystała ze świadczeń zdrowotnych w schronisku? (1.TAK; 2. NIE) 25. Czy osoba skorzystała z udzielonego tymczasowego schronienia w mieszkaniu wspieranym ( chronionym, readaptacyjnym, treningowym)? (1.TAK; 2. NIE) 26. Czy osoba skorzystała z treningu budżetowego w mieszkaniu wspieranym ( chronionym, readaptacyjnym, treningowym)? (1.TAK; 2. NIE) 27. Czy osoba skorzystała z treningu samoobsługi i zaradności życiowej w mieszkaniu wspieranym ( chronionym, readaptacyjnym, treningowym)? (1.TAK; 2. NIE) 28. Czy osoba skorzystała ze wsparcia rzeczowego i finansowego w mieszkaniu wspieranym ( chronionym, readaptacyjnym, treningowym)? (1.TAK; 2. NIE) 29. Czy osoba skorzystała z opieki medycznej w mieszkaniu wspieranym ( chronionym, readaptacyjnym, treningowym)? (1.TAK; 2. NIE) 30. Czy osoba skorzystała z porad/pomocy prawnych w mieszkaniu wspieranym ( chronionym, readaptacyjnym, treningowym)? (1.TAK; 2. NIE) 31. Czy osoba skorzystała z zapewnienia dziennego pobytu w świetlicy? (1.TAK; 2. NIE) 32. Czy osoba skorzystała z dostępnych mediów ( prasa, telewizja, Internet) w świetlicy? (1.TAK; 2. NIE) 33. Czy osoba została poinformowana o dostępnych formach wsparcia w świetlicy? (1.TAK; 2. NIE) 34. Czy osoba otrzymała łatwiejszy dostęp do ofert pracy w świetlicy ? (1.TAK; 2. NIE) 35. Czy osoba skorzystała w punkcie informacyjno-konsultacyjnym z pomocy psychologicznej ? (1.TAK; 2. NIE)

36. Czy osoba skorzystała w punkcie informacyjno-konsultacyjnym z pomocy medycznej? (1.TAK; 2. NIE) 37. Czy osoba skorzystała w punkcie informacyjno-konsultacyjnym z pomocy prawnej? (1.TAK; 2. NIE) 38. Czy osoba skorzystała w punkcie informacyjno-konsultacyjnym z pomocy pedagogicznej? (1.TAK; 2. NIE) 39. Czy osoba skorzystała w punkcie informacyjno-konsultacyjnym z pomocy socjalnej? (1.TAK; 2. | 32 NIE) 40. Czy osoba skorzystała w punkcie informacyjno-konsultacyjnym z pomocy poradnictwa indywidualnego? (1.TAK; 2. NIE) 41. Czy osoba skorzystała w punkcie informacyjno-konsultacyjnym z pomocy poradnictwa telefonicznego / e-mailowego? (1.TAK; 2. NIE) 42. Czy osoba skorzystała w punkcie informacyjno-konsultacyjnym z informacji o pomocy doraźnej i długofalowej ? (1.TAK; 2. NIE) 43. Czy osoba skorzystała z darów i artykułów spożywczych w punkcie wydawania żywności? (1.TAK; 2. NIE) 44. Czy osoba w punkcie wydawania odzieży skorzystała z wydawanej odzieży? (1.TAK; 2. NIE) 45. Czy osoba w punkcie wydawania odzieży skorzystała z możliwości przebrania się? (1.TAK; 2. NIE) 46. Czy osoba w jadłodajni skorzystała z wydawanych gorących posiłków na podstawie skierowania? (1.TAK; 2. NIE) 47. Czy osoba w jadłodajni skorzystała z wydawanych gorących posiłków bez skierowania? (1.TAK; 2. NIE) 48. Czy osoba skorzystała w jadłodajni z informacji o instytucjach wspieranych osoby i rodziny ( w tym bezdomne)? (1.TAK; 2. NIE) 49. Czy osoba skorzystała z dostępu do zabiegów higienicznych w łaźni? (1.TAK; 2. NIE) 50. Czy osoba uzyskała informację o organizacjach i instytucjach udzielających wsparcia osobom ubogim i bezdomnym w łaźni ? (1.TAK; 2. NIE) 51. Czy osoba skorzystała z dostępu do zabiegów odwszawiających łaźni? (1.TAK; 2. NIE) 52. Czy osoba skorzystała z dostępu do wymiany odzieży w łaźni? (1.TAK; 2. NIE) 53. Czy osoba skorzystała z dostępu do pierwszej pomocy przedmedycznej w łaźni? (1.TAK; 2. NIE) 54. Czy osoba skorzystała z innego wsparcia? jakiego?................................. (1.TAK; 2. NIE)

Poddając zebrane dane głębszej analizę będzie można grupować usługi np. pomocy doraźnej, placówek niskoprogowych, stacjonarnych, mieszkań wspieranych itd. Tabela nr 16. Liczba osób korzystających z wybranych usług w zakresie standardu mieszkalnictwa i pomocy doraźnej Czy osoba skorzystała z możliwości ogrzania się w ogrzewalni?

N 127

Czy osoba skorzystała z tymczasowego noclegu w noclegowni?

Czy osoba skorzystała z usług higienicznych w schronisku?

Czy osoba skorzystała z udzielonego tymczasowego schronienia w mieszkaniu wspieranym ( chronionym, readaptacyjnym, treningowym)? Czy osoba skorzystała z zapewnienia dziennego pobytu w świetlicy?

Czy osoba skorzystała w punkcie konsultacyjno-informacyjnym z pomocy psychologicznej? Czy osoba skorzystała w punkcie informacyjno-konsultacyjnym z informacji o pomocy doraźnej i długofalowej? Czy osoba skorzystała z darów i artykułów spożywczych w punkcie wydawania żywności?

39 115

Czy osoba w punkcie wydawania odzieży skorzystała z wydawanej odzieży?

103

Czy osoba w jadłodajni skorzystała z wydawanych gorących posiłków na podstawie skierowania? Czy osoba w jadłodajni skorzystała z wydawanych gorących posiłków bez skierowania?

562

Opracowano w oparciu a arkusze M4. Tabela nr 16 prezentuje częstotliwość świadczenia wybranych usług z zakresu mieszkalnictwa i pomocy doraźnej. Interesujące są wskaźniki dla takich usług jak korzystanie z punktu wydawania żywności, odzieży – widać, że w obszarze tego standardu dominują usługi w zakresie pomocy doraźnej. Niemniej pozytywny jest fakt, że 23 osoby wskazano jako korzystające z usługi mieszkalnictwa treningowego/wspieranego. Pamiętać należy, że liczebności powinno się interpretować jako wartości minimalne na koniec września 2012, a nie jako stan rzeczywisty ilustrujący precyzyjnie zakres wdrożenia.

| 33

Tabela nr 17. Rapo rt dla ws zys tkic h partne rs tw wdra żając yc h s tandard zdro wia

Ważne

Białogard

N 0

Białystok

Częstochowa

Dąbrowa Górnicza Gdańsk Jarosław

Kielce

Kraków

192

Lwówek

Nowe Piła

Radom Słupsk Stargard Szczeciński

Strzelce Opolskie

Warszawa Praga Południe Warszawa Ursus Włocławek Zabrze

Ogółem

595

Opracowano w oparciu a arkusze M4. Standard zdrowia testuje 11 partnerstw. Spośród nich jedno do października nie rozpoczęło działań skierowanych już bezpośrednio do uczestników – Białogard. Globalnie do drugiego

| 34

okresu sprawozdawczego z usług w tym obszarze skorzystało 595 osób. Znów największą liczebność osiągnęło partnerstwo krakowskie – niespełna dwieście osób. Poniżej znajduje się zakres działań/usług jakie są mierzone w obszarze pracy socjalnej w ramach karty usług dla uczestnika projektu: 1. Czy osoba uzyskała potwierdzenia prawa do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych? (1. TAK; 2. NIE) 2. Czy osoba skorzystała z domowej opieki hospicyjnej w placówce dla osób bezdomnych? (1. TAK; 2. NIE) 3. Czy osoba skorzystała ze stacjonarnego długoterminowego programu terapii uzależnień od substancji psychoaktywnych? (1. TAK; 2. NIE) 4. Czy osoba skorzystała ze stacjonarnego krótkoterminowego programu terapii uzależnień od substancji psychoaktywnych? (1. TAK; 2. NIE) 5. Czy osoba skorzystała z dziennego programu terapii uzależnień od substancji psychoaktywnych? (1. TAK; 2. NIE) 6. Czy osoba skorzystała z ambulatoryjnej terapii uzależnień od substancji psychoaktywnych? (1. TAK; 2. NIE) 7. Czy osoba skorzystała z programu postrehabilitacyjnego? (1. TAK; 2. NIE) 8. Czy osoba objęta została wsparciem instruktora/specjalisty terapii uzależnień na terenie placówki? (1. TAK; 2. NIE) 9. Czy osobie zażywającej środki psychoaktywne dożylnie zostały wymieniony lub rozdane igły i strzykawki? (1. TAK; 2. NIE) 10. Czy osobie rozdano prezerwatywy? (1. TAK; 2. NIE) 11. Czy osoba skorzystała z edukacja z zakresu redukcji szkód o charakterze indywidualnym? (1. TAK; 2. NIE) 12. Czy osoba skorzystała z edukacji z zakresu profilaktyki uzależnień o charakterze indywidualnym? (1. TAK; 2. NIE) 13. Czy osoba skorzystała z edukacji z zakresu redukcji szkód o charakterze grupowym? (1. TAK; 2. NIE) 14. Czy osoba skorzystała z edukacji z zakresu profilaktyki uzależnień o charakterze grupowym? (1. TAK; 2. NIE) 15. Czy osoba została objęta procedurą postępowania z zakresu przedmedycznej pomocy doraźnej wdrażana w przypadku brudnej skóry i jej wytworów (skóra bez wykwitów patologicznych)? (1. TAK; 2. NIE)

| 35

16. Czy osoba została objęta procedurą postępowania z zakresu przedmedycznej pomocy doraźnej wdrażana w przypadku świądu skóry? (1. TAK; 2. NIE) 17. Czy osoba została objęta procedurą postępowania z zakresu przedmedycznej pomocy doraźnej wdrażana w przypadku zmian grzybiczych stóp? (1. TAK; 2. NIE) 18. Czy osoba została objęta procedurą postępowania z zakresu przedmedycznej pomocy doraźnej wdrażana w przypadku świerzbu? (1. TAK; 2. NIE) 19. Czy osoba została objęta procedurą postępowania z zakresu przedmedycznej pomocy | 36 doraźnej wdrażana w przypadku wszawicy głowy? (1. TAK; 2. NIE) 20. Czy osoba została objęta procedurą postępowania z zakresu przedmedycznej pomocy doraźnej wdrażana w przypadku wszawicy łonowej? (1. TAK; 2. NIE) 21. Czy osoba została objęta procedurą postępowania z zakresu przedmedycznej pomocy doraźnej wdrażana w przypadku gorączki? (1. TAK; 2. NIE) 22. Czy osoba została objęta procedurą postępowania z zakresu przedmedycznej pomocy doraźnej wdrażana w przypadku nadmiernego pocenia się spowodowanego utratą przez skórę ciepła z organizmu mającego charakter patologiczny? (1. TAK; 2. NIE) 23. Czy osoba została objęta procedurą postępowania z zakresu przedmedycznej pomocy doraźnej wdrażana w przypadku wyziębienia organizmu? (1. TAK; 2. NIE) 24. Czy osoba została objęta procedurą postępowania z zakresu przedmedycznej pomocy doraźnej wdrażana w przypadku wszawicy odzieżowej? (1. TAK; 2. NIE) 25. Czy osoba została objęta procedurą postępowania z zakresu przedmedycznej pomocy doraźnej wdrażana w przypadku czyraka? (1. TAK; 2. NIE) 26. Czy osoba została objęta procedurą postępowania z zakresu przedmedycznej pomocy doraźnej wdrażana w przypadku miejscowych odmrożeń? (1. TAK; 2. NIE) 27. Czy osoba została objęta pielęgniarską opieką długoterminową domową? (1. TAK; 2. NIE) 28. Czy osoba została objęta usługą opiekuńczo-pielęgnacyjną? (1. TAK; 2. NIE) 29. Czy osoba została objęta rehabilitacją ruchową realizowaną na terenie placówki świadczącej usługi osobom bezdomnym? (1. TAK; 2. NIE) 30. Czy osoba została objęta usługą rehabilitacyjną poza placówką? (1. TAK; 2. NIE) 31. Czy osoba uzyskała dostęp do leczenia (np. zapewnienie podstawowych leków, pomoc w zaopatrzeniu w materiały opatrunkowe, leczenie dietetyczne itp.)? (1. TAK; 2. NIE) 32. Czy osoba wzięła udział w terapii zajęciowej? (1. TAK; 2. NIE) 33. Czy osoba skorzystała z wsparcia psychiatry? (1. TAK; 2. NIE) 34. Czy osoba skorzystała z wsparcia psychologa? (1. TAK; 2. NIE) 35. Czy osoba skorzystała z innego wsparcia? Jakiego……………………….. (1. TAK; 2. NIE)

Tabela nr 18. Liczba osób korzystających z wybranych usług w zakresie standardu zdrowia Czy osoba uzyskała potwierdzenia prawa do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych? Czy osoba skorzystała z domowej opieki hospicyjnej w placówce dla osób bezdomnych?

N 225 49

Czy osoba skorzystała ze stacjonarnego długoterminowego programu terapii uzależnień od substancji psychoaktywnych? Czy osoba została objęta procedurą postępowania z zakresu przedmedycznej pomocy doraźnej wdrażana w przypadku wszawicy głowy? Czy osoba została objęta procedurą postępowania z zakresu przedmedycznej pomocy doraźnej wdrażana w przypadku wyziębienia organizmu? Czy osoba została objęta procedurą postępowania z zakresu przedmedycznej pomocy doraźnej wdrażana w przypadku czyraka? Czy osoba została objęta procedurą postępowania z zakresu przedmedycznej pomocy doraźnej wdrażana w przypadku miejscowych odmrożeń? Czy osoba została objęta pielęgniarską opieką długoterminową domową?

Czy osoba została objęta usługą opiekuńczo-pielęgnacyjną?

160

Czy osoba skorzystała z wsparcia psychiatry?

Czy osoba skorzystała z wsparcia psychologa?

148

58 50 96 50 15

Opracowano w oparciu a arkusze M4. Mimo, ze standard zdrowia jest testowany jedynie przez jedenaście partnerstw lokalnych, a w każdym z nich w niepełnej formie, to liczba osób, które skorzystały z usług świadczonych w jego ramach stwarza pozytywne wrażenie. Widać, że dominuje „potwierdzenia prawa do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych” – 225 osób objętych. Kolejne dwie licznie reprezentowane kategorie to objęcie usługą opiekuńczo-pielęgnacyjną (160) oraz wsparciem psychologicznym (148). Warto zwrócić wagę na wartości liczbowe przy

| 37

takich usługach jak domowa opieka hospicyjna (49), pielęgniarska opieka długoterminowa domowa (15). Tabela nr 19. Dane dla o g ó ł u partne rs tw lo kalnyc h wdrażając yc h s tandard zatrudnie nie i e dukac ja | 38 Białogard

N 0

Białystok

Częstochowa

115

Dąbrowa Górnicza

Gdańsk Jarosław

Kielce

Kraków Lwówek

Nowe

Piła

Radom Słupsk Stargard Szczeciński

Strzelce Opolskie

Warszawa Praga Południe

Warszawa Ursus Włocławek Zabrze

100

Ogółem

484

Opracowano w oparciu a arkusze M4.

Standard z obszaru zatrudnienia i edukacji testuje trzynaście partnerstw lokalnych. Spośród tej liczby do października działań bezpośrednio skierowanych do uczestników nie podjęły jeszcze trzy z tej liczby realizatorów. Z usług w ramach standardu skorzystało niespełna pięćset osób. Najwięcej w Częstochowie, Pile i Zabrzu. Należy zwrócić uwagę na partnerstwa z Białogardu, Dąbrowy Górniczej i Strzelec Opolskich, które w obszarze tego standardu przedstawiły puste rubryki. W partnerstwie ze Strzelec Opolskich w analizie nie wskazano | 39 żadnego uczestnika usług w zakresie omawianego standardu, jednoczenie w arkuszu M4 znajdujemy 35 wpisów, jednak obarczony jest lukami i w obecnym kształcie poddanie go obróbce byłoby niecelowe. Dane te zostaną uwzględnione w następnym raporcie z monitorowania. Poniżej znajduje się zakres działań/usług jakie są mierzone w obszarze pracy socjalnej w ramach karty usług dla uczestnika projektu:

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Czy osoba skorzystała z pomocy i wsparcia przy opracowywaniu autodiagnozy kondycji życiowej? 1. TAK; 2. NIE Czy osoba skorzystała z grupy wsparcia? 1. TAK; 2. NIE Czy osoba skorzystała z pracy socjoterapeutycznej w postaci warsztatów socjoterapeutycznych dla mieszkańców placówek dla osób bezdomnych? 1. TAK; 2. NIE Czy osoba brała udział w pracy na rzecz placówki / wolontariat ( prace remontowo-naprawcze, porządkowe, kulinarne i inne ) – partycypacja w prowadzeniu placówki? 1. TAK; 2. NIE Czy osoba brała udział w treningu ekonomicznym – nauka gospodarowania własnymi środkami, ekonomia społeczna? 1. TAK; 2. NIE Czy osoba brała udział w warsztatach edukacyjnych? 1. TAK; 2. NIE jeśli osoba nie brała udziału w warsztatach edukacyjnych proszę ominąć wpisywanie danych w pytaniach od 7.1 do 7.8 7.1 Jaki był zakres tematyczny warsztatów edukacyjnych, w których osoba brała udział: Prawa i obowiązki obywatela 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 7.2 Jaki był zakres tematyczny warsztatów edukacyjnych, w których osoba brała udział: Prawa człowieka 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 7.3 Jaki był zakres tematyczny warsztatów edukacyjnych, w których osoba brała udział: Podstawowe normy etyczne 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU

7.4 Jaki był zakres tematyczny warsztatów edukacyjnych, w których osoba brała udział: Ochrona zdrowia 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 7.5 Jaki był zakres tematyczny warsztatów edukacyjnych, w których osoba brała udział: Seksualność 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 7.6 Jaki był zakres tematyczny warsztatów edukacyjnych, w których osoba brała udział: Dyskryminacja 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 7.7 Jaki był zakres tematyczny warsztatów edukacyjnych, w których osoba brała udział: | 40 Przemoc 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 7.8 Jaki był zakres tematyczny warsztatów edukacyjnych, w których osoba brała udział: inne 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 8. Czy osoba brała udział w warsztatach aktywizacji społecznej? 1. TAK; 2. NIE 9. Czy osoba brała udział w warsztatach integracyjnych/wyjazdach integracyjnych? 1. TAK; 2. NIE 10. Czy osoba brała udział w stymulacji inicjatywności społecznej poprzez realizację projektów na rzecz społeczności lokalnej? 1. TAK; 2. NIE 11. Czy osoba korzystała z punktu informacyjnego o możliwościach uzyskania pomocy i udziału w Programie Wychodzenia z Bezdomności – punkty informacyjne 1. TAK; 2. NIE 12. Czy osoba brała udział w działaniach z zakresu aktywizacji zawowodej? 1. TAK; 2. NIE jeśli osoba nie brała udziału w działaniach z zakresu aktywizacji zawodowej proszę ominąć wpisywanie danych w pytaniach od 12.1 do 12.12 12.1. W którym działaniu z zakresu „aktywizacji zawodowej” osoba brała udział ? Rejestracja w Urzędzie Pracy, agencjach zatrudnienia i agencjach pracy tymczasowej 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 12.2.W którym działaniu z zakresu „aktywizacji zawodowej” osoba brała udział ? Skierowanie do projektów/ programów rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 12.3 W którym działaniu z zakresu „aktywizacji zawodowej” osoba brała udział ? Przygotowanie Indywidualnego Planu Działania, Indywidualnego Programu Wychodzenia z Bezdomności bądź innej formy kontraktu socjalnego, 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 12.4 W którym działaniu z zakresu „aktywizacji zawodowej” osoba brała udział ? Realizacja Indywidualnego Planu Działania, Indywidualnego Programu Wychodzenia z Bezdomności bądź innej formy kontraktu socjalnego 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 12.5 W którym działaniu z zakresu „aktywizacji zawodowej” osoba brała udział ? udzielanie informacji o poszukiwanych zawodach, sytuacji na rynku pracy oraz możliwości zdobycia nowych kwalifikacji lub przekwalifikowania się 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU

12.6 W którym działaniu z zakresu „aktywizacji zawodowej” osoba brała udział ? udzielanie porad ułatwiających wybór zawodu lub pracy, zmianę kwalifikacji , badanie predyspozycji zawodowych 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 12.7 W którym działaniu z zakresu „aktywizacji zawodowej” osoba brała udział ? kierowanie na specjalistyczne badania psychologiczne i lekarskie umożliwiające wydawanie opinii o przydatności zawodowej do pracy 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 12.8 W którym działaniu z zakresu „aktywizacji zawodowej” osoba brała udział ? Pośrednictwo | 41 pracy - pozyskiwanie ofert pracy na otwartym rynku pracy lub zatrudnienia subsydiowanego 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 12.9 W którym działaniu z zakresu „aktywizacji zawodowej” osoba brała udział ? Warsztaty aktywizacji zawodowej – zajęcia Klubu Pracy, Klubu Integracji Społecznej 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 12.10. W którym działaniu z zakresu „aktywizacji zawodowej” osoba brała udział ? Indywidualna współpraca z doradcą zawodowym i trenerem pracy - wsparcie w poszukiwaniu zatrudnienia, adaptacji w miejscu pracy oraz utrzymaniu pracy i awansu 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 12.11 W którym działaniu z zakresu „aktywizacji zawodowej” osoba brała udział ? Prace społecznie użyteczne 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 12.12 W którym działaniu z zakresu „aktywizacji zawodowej” osoba brała udział ? Inne 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 13. Czy podczas uczestniczenia w projekcie osoba kontynuowała naukę w szkole w systemie wieczorowym bądź zaocznym? 1. TAK; 2. NIE 14. Czy podczas uczestniczenia w projekcie osoba brała udział w warsztatach edukacyjnych, komputerowych, pogadankach czy konsultacjach o różnej tematyce ( np. hobby, historia, kultura itp.)? 1. TAK; 2. NIE 15. Czy podczas uczestniczenia w projekcie osoba uzyskała wsparcie w procesie samokształcenia, w tym e-learning? 1. TAK; 2. NIE 16. Czy podczas uczestniczenia w projekcie osoba uzyskała wsparcie w rozwijaniu zainteresowań hobbystycznych? 1. TAK; 2. NIE 17. Czy osoba brała udział w działaniach z zakresu edukacji zawodowej? 1. TAK; 2. NIE jeśli osoba nie brała udziału w działaniach z zakresu edukacji zawodowej proszę ominąć wpisywanie danych w pytaniach od 17.1 do 17.5 17.1 W którym z działań „edukacji zawodowej” osoba uczestniczyła: Staże w miejscu pracy edukacja i praca 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU

17.2 W którym z działań „edukacji zawodowej” osoba uczestniczyła: Przygotowanie zawodowe dorosłych – praktyka zawodowa u pracodawcy kończąca się egzaminem zawodowym 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 17.3 W którym z działań „edukacji zawodowej” osoba uczestniczyła: Kursy zawodowe uczestniczenie w ofertach publicznych i niepublicznych placówek oświatowych 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 17.4 W którym z działań „edukacji zawodowej” osoba uczestniczyła: Zatrudnienie socjalne w | 42 ramach Centrów Integracji Społecznej lub Klubów Integracji Społecznej 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 17.5 W którym z działań „edukacji zawodowej” osoba uczestniczyła: INNE 1. WYBRANE; 0. NIE WYBRANE 18. Czy osoba uzyskała jakieś kursy zawodowe w projekcie? 1. TAK; 2. NIE jeśli osoba nie brała udziału w kursach zawodowych proszę ominąć wpisywanie danych w pytaniach od 18.1 do 18.11 18.1 Jakie kursy zawodowe osoba uzyskała dzięki udziałowi w projekcie: Magazyniera 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 18.2 Jakie kursy zawodowe osoba uzyskała dzięki udziałowi w projekcie: Technologa prac budowlano-wykończeniowych 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 18.3 Jakie kursy zawodowe osoba uzyskała dzięki udziałowi w projekcie: Spawacza 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 18.4 Jakie kursy zawodowe osoba uzyskała dzięki udziałowi w projekcie: Pracownika ochrony 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 18.5 Jakie kursy zawodowe osoba uzyskała dzięki udziałowi w projekcie: Operatora wózków widłowych 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 18.6 Jakie kursy zawodowe osoba uzyskała dzięki udziałowi w projekcie: Konserwatora zieleni 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 18.7 Jakie kursy zawodowe osoba uzyskała dzięki udziałowi w projekcie: Pracownika gastronomii 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 18.8 Jakie kursy zawodowe osoba uzyskała dzięki udziałowi w projekcie: Pracownika opiekuńczo-pomocowego 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 18.9 Jakie kursy zawodowe osoba uzyskała dzięki udziałowi w projekcie: Pilarza 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 18.10 Jakie kursy zawodowe osoba uzyskała dzięki udziałowi w projekcie: Kurs prawa jazdy 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 18.11 Jakie kursy zawodowe osoba uzyskała dzięki udziałowi w projekcie: Inne…………….1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU

19. Czy osoba brała udział w zatrudnieniu wspieranym w projekcie? 1. TAK; 2. NIE jeśli osoba nie brała udziału w zatrudnieniu wspieranym proszę ominąć wpisywanie danych w pytaniach od 19.1 do 19.10 19.1 Czy osoba brała udział, w którejś z form zatrudnienia wspieranego: Programy specjalne dla osób bezdomnych w ramach programów rynku pracy 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 19.2 Czy osoba brała udział, w którejś z form zatrudnienia wspieranego: Skierowanie do programu | 43 robót publicznych 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 19.3 Czy osoba brała udział, w którejś z form zatrudnienia wspieranego: Skierowanie do prac interwencyjnych 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 19.4 Czy osoba brała udział, w którejś z form zatrudnienia wspieranego: Refundacja wynagrodzeń i kosztów utworzenia stanowiska pracy ze środków PFRON i Funduszu Pracy 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 19.5 Czy osoba brała udział, w którejś z form zatrudnienia wspieranego: Innowacyjne formy zatrudnienia wspieranego realizowane we współpracy z firmami biznesu społecznie odpowiedzialnego 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 19.6 Czy osoba brała udział, w którejś z form zatrudnienia wspieranego: Własna działalność gospodarcza 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 19.7 Czy osoba brała udział, w którejś z form zatrudnienia wspieranego: Utworzenie i zatrudnienie w spółdzielni socjalnej 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 19.8 Czy osoba brała udział, w którejś z form zatrudnienia wspieranego: Zatrudnienie w Zakładzie Aktywności Zawodowej 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 19.9 Czy osoba brała udział, w którejś z form zatrudnienia wspieranego: Zatrudnienie w organizacji pozarządowej prowadzącej działalność gospodarczą 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 19.10 Czy osoba brała udział, w którejś z form zatrudnienia wspieranego: inne 1. BRAŁ/A UDZIAŁ; 2.NIE BRAŁ/A UDZIAŁU 20. Czy osoba skorzystała z innego wsparcia? Jakiego?.............................. 1. TAK; 2. NIE Jak widać kategorie – konkretne mierzone działania są bardzo jasno określone. W pomiarze skoncentrowano się na możliwie najprostszych, najbardziej elementarnych kwestiach. Na potrzeby dalszej analizy będzie jednak istniała możliwość uogólniania wyników i prezentowania ich np. warsztatów edukacyjnych, zajęć aktywizacyjnych, kursów.

Tabela nr 20. Liczba osób korzystających z wybranych usług w zakresie standardu zatrudnienia i edukacji Czy osoba skorzystała z pomocy i wsparcia przy opracowywaniu autodiagnozy kondycji życiowej? Czy osoba skorzystała z grupy wsparcia? Czy osoba skorzystała z pracy socjoterapeutycznej w postaci warsztatów socjoterapeutycznych dla mieszkańców placówek dla osób bezdomnych? Czy osoba brała udział w pracy na rzecz placówki / wolontariat ( prace remontowonaprawcze, porządkowe, kulinarne i inne ) – partycypacja w prowadzeniu placówki? Czy osoba brała udział w treningu ekonomicznym – nauka gospodarowania własnymi środkami, ekonomia społeczna? Czy osoba brała udział w warsztatach aktywizacji społecznej?

N 126 117 64 231 39 194

Czy osoba brała udział w warsztatach integracyjnych/wyjazdach integracyjnych?

Czy osoba brała udział w działaniach z zakresu aktywizacji zawodowej?

225

Czy podczas uczestniczenia w projekcie osoba kontynuowała naukę w szkole w systemie wieczorowym bądź zaocznym? Czy podczas uczestniczenia w projekcie osoba brała udział w warsztatach edukacyjnych, komputerowych, pogadankach czy konsultacjach o różnej tematyce ( np. hobby, historia, kultura itp.)? Czy osoba brała udział w działaniach z zakresu edukacji zawodowej?

Czy osoba uzyskała jakieś kursy zawodowe w projekcie?

Czy osoba brała udział w zatrudnieniu wspieranym w projekcie?

Opracowano w oparciu a arkusze M4. Patrzą na wybrane usługi z zakresu standardu zatrudnienia i edukacji zwraca uwagę, że ze 126 osobami przeprowadzono autodiagnozę sytuacji życiowej, podobną popularnością cieszyły się grupy wsparcia. Bardzo często stosowano działanie – praca wolontaryjna na rzecz placówki – 231 osób ją wykonywało. Częściej osoby uczestniczyły w działaniach z zakresu aktywizacji zawodowej (225) niż społecznej (194). W kursach zawodowych uczestniczyło 35 osób.

| 44

Tabela nr 21. Wyniki o g ó ł e m dla ws zys tkic h partne rs tw lo kalnyc h wdrażając yc h s tre e two rking

Białogard

N 0

Białystok

Częstochowa

Dąbrowa Górnicza Gdańsk Jarosław Kielce

Kraków Lwówek Nowe Piła

Radom

Słupsk

Stargard Szczeciński

Strzelce Opolskie

Warszawa Praga Południe

Warszawa Ursus Włocławek Zabrze

Ogółem

334

Opracowano w oparciu a arkusze M4. Standard streetworkingu testuje jedenaście partnerstw lokalnych. Spośród tej jedenastki trzy partnerstwa – z Białogardu, Radomia oraz Pragi Południe nie wykazały, że przeprowadziły

| 45

działania bezpośrednio skierowane do uczestników do drugiego okresu sprawozdawczego. Łączna liczba osób, które skorzystały z usługi streetworkingu wynosi 334. Nie jest to duża liczebność, a jej wielkość domaga się dookreślenia. W tej chwili uzasadnione wydaje się założenie, że partnerstwa realizujące streetwork arkusze M4 wypełniały nie w oparciu o np. karty pierwszego kontaktu, a w oparciu o zrealizowane wywiady do arkusza M1. Takie zawężenie nie pozwala oddać rzeczywistej skali testowanej usługi. Ten obszar wymaga zatem | 46 rekonstrukcji. Poniżej znajduje się zakres działań/usług jakie są mierzone w obszarze pracy socjalnej w ramach karty usług dla uczestnika projektu: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.

Czy z osobą bezdomną nawiązano kontakt rokujący na dalszą współpracę? (1. TAK; 2. NIE) Czy osoba bezdomna na podstawie nawiązanego kontaktu wyraziła zgodę na współpracę ze streetworkerem? (1. TAK; 2. NIE) Czy podjęto z osobą bezdomną rozmowę motywacyjną nakierowaną na zmianę stylu życia? (1. TAK; 2. NIE) Czy osoba bezdomna była cyklicznie odwiedzana przez streetworkerów? (1. TAK; 2. NIE) Czy towarzyszono osobie bezdomnej w drodze do placówki dla osób bezdomnych? (1. TAK; 2. NIE) Czy towarzyszono osobie bezdomnej w drodze do ośrodka pomocy społecznej? (1. TAK; 2. NIE) Czy towarzyszono osobie bezdomnej do szpitala lub lekarza? (1. TAK; 2. NIE) Czy towarzyszono osobie bezdomnej w drodze do innej instytucji? (1. TAK; 2. NIE) Czy motywowano osobę bezdomną do wyjścia z bezdomności? (1. TAK; 2. NIE) Czy udzielono osobie bezdomnej informacji na temat możliwości uzyskania pomocy ? (1. TAK; 2. NIE) Czy rozdano osobie bezdomnej ulotkę zawierającą treści związane z możliwością uzyskania pomocy? (1. TAK; 2. NIE) Czy udzielono osobie bezdomnej pomocy przedmedycznej? (1. TAK; 2. NIE) Czy osoba skorzystała z innego wsparcia? Jakiego?.............................. (1. TAK; 2. NIE)

Tabela nr 22. Liczba osób korzystających z wybranych usług w zakresie standardu streetworkingu Czy z osobą bezdomną nawiązano kontakt rokujący na dalszą współpracę? Czy osoba bezdomna na podstawie nawiązanego kontaktu wyraziła zgodę na współpracę ze streetworkerem? Czy podjęto z osobą bezdomną rozmowę motywacyjną nakierowaną na zmianę stylu życia? Czy osoba bezdomna była cyklicznie odwiedzana przez streetworkerów? Czy motywowano osobę bezdomną do wyjścia z bezdomności? Czy udzielono osobie bezdomnej informacji na temat możliwości uzyskania pomocy? Czy rozdano osobie bezdomnej ulotkę zawierającą treści związane z możliwością uzyskania pomocy? Czy udzielono osobie bezdomnej pomocy przedmedycznej? Opracowano w oparciu a arkusze M4.

N 227 232

235 106 232 237 157 34

W obszarze streetworkingu wypełniono 334 karty usługi. Przegląd wybranych usług w zakresie standardu wskazuje, że nie wszystkie były realizowane z taką samą częstotliwością. Odnotowano 227 kontaktów rokujących na dalszą współpracę, przeprowadzono 235 rozmów motywujących nakierowanych na zmianę stylu życia. Ulotki informujące o formach pomocy rozdano 157 razy. Warta odnotowania jest liczba osób, którym udzielono pomocy przedmedycznej – 34. Wydaje się to ważne szczególnie w kontekście dyskusji na temat zasadności przeszkolenia streetworkerów z kursu pierwszej pomocy. Liczebności podawane w tej części należy traktować jako wartości minimalne. Uprawnione wydaje się założenie, że rzeczywiście świadczona pomocy mogła mieć nieco większy

| 47

rozmach niż wynika to z wypełnionych narzędzi. Różnice jednak nie powinny być duże. Z pewnością nie jest tak, że np. w przypadku streetworkingu wartości te są dramatycznie duże. Pamiętać należy, że raport oddaje sytuację z przełomu września i października 2012. Czyli mimo, że był to już 6 miesiąc pilotaży, to jednak środki na jego realizację były przekazywane dopiero we wrześniu i dla wielu partnerstw był to czas uruchamiania wszystkich zadań, które, wcześniej często były realizowane w ograniczonym zakresie lub w ogóle zawieszane. | 48

III Arkusze monitorujące M3 Monitorowanie ryzyka, działań, rezultatów i wskaźników | 49 Ta cześć raportu złożona jest z trzech podstawowych fragmentów, odpowiadających strukturze narzędzia monitorującego. Osobne ustępy poświęcone są poszczególnym częściom narzędzia. Najpierw czytelnik ma możliwość zapoznania się z analizą ryzyk pilotażowych wdrożeń. W miejscu tym jest mowa o sześciu obszarach, w których mogły pojawić się zagrożenia w realizacji wdrożenia (ryzyka finansowe, związane z osobami bezdomnymi, związane z zarządzaniem, proceduralne, związane ze standardem, związane ze środowiskiem zewnętrznym). Następnie opisano zaawansowanie realizacji przedsięwzięcia czyli działania. Tu narracja uporządkowana jest według testowanych standardów (kolejno omawiany jest zakres pracy w obszarach partnerstwa lokalnego, pracy socjalnej, mieszkalnictwa i pomocy doraźnej, zdrowia, edukacji i zatrudnienia oraz streetworkingu). Na koniec opisano zagadnienia związane z osiąganiem rezultatów i wskaźników. Tu wywód również został uporządkowany standardami. Materiał prezentuje zbiorcze ujęcie – nie wyszczególniono opisów dotyczących poszczególnych Partnerstw. Zebrane dane uogólniono na wszystkie Partnerstwa Lokalne testujące model GSWB. Jeśli w tekście pojawia się mowa o konkretnym partnerstwie to zawsze dzieje się to w kontekście całości. Innymi słowy owo wspominane Partnerstwo w jakiś sposób wyróżnia się na tle pozostałych. W opracowywaniu danych koncentrowano się na unikaniu nadmiernej rozwlekłości materiału. Taka strategia wymusiła określone podejście do zebranego materiału. W każdym z trzech zasygnalizowanych obszarów analizy podejmowanych w tej części raportu

koncentrowano się w trakcie analizy na następujących zagadnieniach: odstępstwach od normy, nagromadzeniu odpowiedzi sygnalizujących brak trudności, ale również tych przeciwnych – wskazujących na trudności, szczególną uwagę zwracano na to, jak partnerstwa radziły sobie z pojawiającymi się trudnościami/problemami. Najsilniejszy akcent położony został na ukazanie pojawiających się problemów oraz podejmowane strategie ich rozwiazywania. | 50

IIIa Rezultaty i wskaźniki – przegląd problemów Sygnalizowane problemy są bardzo podobne do trudności związanych z działaniami. Należy zwrócić uwagę na takie trudności, jak trudność z szacowaniem osób poddanych oddziaływaniu streetworkingu, niechęć osób bezdomnych, trudność we współpracy z instytucjami, rotacja. Rozkład trudności i przyczyn nieosiągania zakładanych rezultatów i wskaźników jest inny w dwóch okresach sprawozdawczych. W pierwszym, przy wskazywaniu przyczyn, dominują te formalne – brak umowy z CRZL brak środków finansowych. Sporadycznie pojawiają się odwołania do dynamiki zjawiska bezdomności w lecie – innymi słowy, partnerstwo zgłasza trudność w rekrutacji osób bezdomnych tłumacząc ją tym, że latem nie są zainteresowani uczestnictwem w działaniach projektowych. Natomiast w drugim okresie sprawozdawczym zaczynają się pojawiać inne przyczyny nieosiągania zakładanych wyników – trudności formalne/proceduralne, związane np. z pozyskiwaniem lokali na mieszkania treningowe. Okazało się, że partnerstwa nie rozpoznały procedur przekazywania mieszkań przez miasto realizatorom wdrożeń, nie oszacowały czasu ile one pochłaniają. Niemnie najbardziej destruktywny wpływ na testowanie miały opóźnienia związane z rozpoczęciem projektów – późne podpisanie umowy i późne przekazywanie środków na realizację wdrożenia. W przypadku streetworkingu jako trudność w osiąganiu zamierzonych rezultatów wskazywano na problemy alkoholowe osób bezdomnych negatywnie wpływające na rezultaty pracy z nimi. Wskazywano, że dynamizm bezdomności pozainstytucjonalnej utrudniał, nawet uniemożliwia precyzyjne określenie jej skali – słowem klienci streetworkerów są zbyt ruchliwi aby ich ewidencjonować. Zwracano uwagę na trudności we współpracy miedzy instytucjami. Co interesujące – pojawiła się uwaga, że są trudnodostępne miejsca i aby do

| 51

nich dotrzeć nie zawsze starcza komunikacja publiczna, a warto byłoby dysponować autem. Wskazywano – w obszarach innych standardów też na niechęć osób bezdomnych do uczestnictwa w działaniach – np. w warsztatach psychoedukacyjnych, do współpracy z pracownikiem socjalnym (warto się zastanowić nad naturą tej trudności – czy wynika ona z charakteru samych osób bezdomnych czy jest rezultatem deficytów w motywowaniu do uczestnictwa). Trudności z uczestnikami deklarowano w 9 partnerstwach lokalnych. | 52 Partnerstwa zwracały uwagę na problem z trudnością ze znalezieniem osób, które mimo, ze deklarują chęć uczestnictwa w działaniach projektowych, to się jednak formalnie nie kwalifikują do uczestnictwa w nich. Sporadycznie pojawiającą się trudnością, ale istotną jest niechęć do współpracy służb mundurowych. Osobnej wzmianki wymaga trudność odnotowana w Krakowie – otóż odnotowano większe zainteresowanie usługą niż planowano. Podsumowując – dominowały dwie kategorie problemów – opóźnienia w uruchomieniu środków finansowych oraz lokowano trudności po stronie osób bezdomnych – niechęć do uczestnictwa, brak motywacji.

IIIb Analiza działań pilotażowych wdrożeń

Mimo, że tu każdy z dziewiętnastu arkuszy monitorujących jest inny, odpowiada swoim kształtem zakresowi realizowanego przez Partnerstwo Lokalne programu, to narracja jest uogólniona. Opisane są działania w ramach poszczególnych standardów, a nie w obszarze każdego Partnerstwa. Narracja została tak zbudowana, aby pokazać ogólny obraz postępu we wdrożeniach. Akcentowano pojawiające się trudności, odstępstwa. Materiał jest ułożony standardami. Osobny dział poświęcony jest zakładce „zarządzanie pilotażowym wdrożeniem”.

Główne odstępstwa/trudności pojawiające się w realizacji działań Zarządzanie Pilotażowym wdrożeniem Punkt ten jest wyjątkowy – nie odnosi się do żadnego konkretnego standardu a dotyczy realizacji, organizacji i zarzadzania całym wdrożeniem. Partnerstwa były tylko w pierwszym okresie sprawozdawczym zobowiązane do jego wypełnienia, po wielu uwagach o nadmiernym obciążeniu realizatorów wdrożeń czynnościami związanymi z monitorowaniem zrezygnowano z prowadzenia tej części arkuszy, mimo to większość zebranych dokumentów ma tę część wypełnioną. Dlatego też zdecydowano się poddać ją analizie. Tu najwyraźniej rysują się różne strategie radzenia sobie partnerstw z trudnościami. Pojawiały się tu następujące strategie: wstrzymywanie działań, realizacja jedynie tych które można bez kosztowo przeprowadzić, praca wolontariacka zakładanie środków własnych (NGO),

| 53

zakładanie środków własnych (OPS). Wymienione strategie są względnie równo rozłożone między poszczególnie partnerstwa, podawanie liczbowych proporcji między testującymi. Warto zwrócić uwagę na rzadko pojawiające się trudności, problemy, ale z perspektywy funkcjonowania partnerstwa wydające się istotne. Zaliczyć tu należy konieczność włączania dotacji do budżetu gminy, niedopasowanie kategorii budżetowych do rzeczywistych kosztów | 54 zadań, brak odpowiedzi na zapytania ofertowe.

Partnerstwo lokalne Przez wszystkie kategorie narzędzi monitorujących przewijają się uwagi dotyczące braku umowy z CRZL oraz braku środków finansowych. Wybrzmiewają one w każdym ze standardów. Te problemy są zawsze uznawane za przyczynę opóźnień w realizacji zadania. Zwracając uwagę na rzadziej pojawiające się kwestie nie można pominąć takich uwag jak: wydłużenia się prac nad regulaminem partnerstwa, trudnościami w odbywaniu się regularnych spotkań partnerstwa, niechęci niektórych członków w uczestniczeniu w spotkaniach (policja), problemy z zaangażowaniem przedsiębiorców. W drugim okresie sprawozdawczym pojawiły się kłopoty z komunikacją między partnerami, a także odnotowano rozprężenie – które uzasadniano sezonem urlopowym. Podkreślenia wymaga, że w 3 partnerstwach w tym obszarze nie odnotowano żadnych problemów.

Praca socjalna Najczęściej powtarzające się trudności związane były z formalnym brakiem umowy i środków, co prowadziło do opóźnień w harmonogramie. Po problemach formalnych najczęściej deklarowano trudności we współpracy z uczestnikami projektu – osoby bezdomne, zdaniem specjalistów, nie chciały uczestniczyć w działaniach, była duża rotacja, niska motywacja.

Kolejnym istotnym problemem były trudności proceduralne wewnątrz samych instytucji realizujących zadanie – problemy w rekrutacji pracowników, w znalezieniu specjalistów.

Mieszkalnictwo i pomoc doraźna Podstawowe i najczęściej pojawiające się trudności dublują się z tymi przejawiającymi się w dotychczas omawianych obszarach. Z arkuszy wynika, że problemy formalne, uniwersalne | 55 rzutowały na działania w każdym z obszarów i tak wywoływały trudności specyficzne dla danego obszaru. W przypadku bieżącego obszaru – były to opóźnienia otwarciu planowanych usług zgodnie z harmonogramem. Warte odnotowania są problemy z pozyskaniem mieszkań – przekazaniem ich przez miasto ośrodkowi. Jeśli się pojawiły to sparaliżowały realizację standardu – uruchomienie mieszkań treningowych/wspieranych. Tej samej usługi dotyczą również trudności wynikające z niejasności co do zasad współfinansowania tego rodzaju mieszkań. Pojawiły się problemy związane z długim czasem oczekiwania na decyzje budowlane. Na zakończenie warto wspomnieć, że pojawiały się sytuacje, w których rezygnowano z działań przewidzianych w harmonogramie, ponieważ okazały się zbędne (np. odstąpienie od usługi zduna – okazała się zbędna).

Zdrowie W tym obszarze poza trudnościami pojawiającymi w każdej przestrzeni – brak umowy, opóźnienia w płatnościach – pojawiły się problemy swoiste dla standardu: opór uczestników, niestawianie się na umówione spotkania. Jedno partnerstwo zwróciło uwagę na zmiany w standardzie między momentem planowania usług a rozpoczęciem wdrożenia, partnerstwo planowało realizować usługę transportu, która została usunięta z ostatniej wersji standardu. Należy zaznaczyć, że uwag dotyczących trudności jest stosunkowo niewiele i nie są to problemy paraliżujące testowanie standardu, raczej wskazują na specyfikę populacji ludzi bezdomnych a nie błędną konstrukcję planowanych usług.

Zatrudnienie i edukacja W tym obszarze zasygnalizowane trudności powielają się z tymi z poprzednich obszarów. Ważniejsze uwagi pojawiające się w tym obszarze dotyczą podważenia kwalifikowalności | 56 środków planowanych na dodatek szkoleniowy przewidziany dla uczestników projektu. Streetworking W ramach działań w polu streetworkingu nie pojawiały się nowe trudności, nieodnotowane w innych standardach – zatem najczęściej mówiono o opóźnieniach wynikających z braku umowy, braku środków finansowych. Co istotne, nie było uwag dotyczących niechęci osób bezdomnych.

Zbierając w jednym miejscu najczęściej pojawiającej się trudności w realizacji wdrożeń wymienić należy: a) brak umowy z CRZL b) brak środków finansowych c) opóźnienia w harmonogramie d) problemy z rozliczeniami e) brak zainteresowania ze strony osób bezdomnych i zagrożonych bezdomnością f) problemy w rekrutacji pracowników g) trudności w sprostaniu lokalnym procedurom (w OPS, w obrębie urzędu miasta, gminy) h) kategorie w budżecie okazały się za niskie i) nie przewidziano wszystkich kwestii (brak zaplanowanej opieki dla dzieci) j) brak odpowiedzi na zapytania ofertowe k) brak zaangażowania służb mundurowych l) zbyt szczegółowy harmonogram.

Podejmowane przez partnerstwa działania Środki zaradcze podejmowane przez partnerstwa lokalne koncentrowały się na kwestiach związanych z przyśpieszeniem podpisania umowy o dofinansowanie oraz na jak najszybszym przekazaniu środków finansowych. Ponadto koncentrowano się na minimalizacji zagrożeń | 57 wynikających z niechęci, oporu osób bezdomnych w uczestnictwie we wdrożeniu. Podejmowano również kroki zmierzające do minimalizowania zagrożeń związanych z trudnościami w rekrutacji pracowników. Tabela nr 23. Działania partnerstw lokalnych zmierzające do minimalizacji odstępstw od harmonogramu Kategorie trudności Podejmowane działania Kwestie finansowe - wzmożone kontakty z CRZL - interwencje u opiekuna merytorycznego - interwencje w MPiPS - wstrzymanie działań - praca wolontariacka - zakładanie środków własnych - przesunięcia harmonogramu - kumulowanie działań - przesunięcia działań Kwestie kadrowe - intensyfikacje rekrutacji - powtarzanie rekrutacji - listy rezerwowe Problemy z uczestnikami - listy rezerwowe - powtórna rekrutacja - rozmowy motywacyjne Opracowano w oparciu a arkusze M3.

Proporcje między działaniami podejmowanymi w różnych obszarach wdrożenia jasno ilustrują to, co zaprzątało uwagę partnerstw lokalnych w dwóch pierwszych okresach sprawozdawczych. Uzasadnione wydaje się przypuszczenie, że energia realizatorów ukierunkowana była na kwestie formalne, administracyjne zdecydowanie bardziej niż na merytoryczna realizację wdrożenia. Widać też jakie podejmowano strategie niezawieszania prac merytorycznych – zwraca uwagę zakładanie środków własnych, praca wolontaryjna. Te | 58 działania z kolei każą powiedzieć, że partnerstwom lokalnym zależało na samym wdrożeniu, na realizacji zaplanowanych zadań, innymi słowy, na testowaniu modelu GSWB. Zawieszanie działań nie było rozpowszechnioną strategią, a zaliczającą się raczej do rozwiązań mniejszościowych. Koncentrując się na działaniach podejmowanych w celu zmniejszania różnego rodzaju pojawiających się problemów z uczestnikami wdrożeń widać, że te były rozsądne.

Powyżej prezentowane trudności pojawiające się w różnych obszarach działań zaplanowanych w pilotażowych wdrożeniach oraz zasygnalizowane strategie, jakie były podejmowane w celu zażegnania trudności mogą wywołać nie do końca zgodne z prawdą wrażenie nagromadzenia problemów. Bardziej uprawnione jest przekonanie, że mimo początkowych trudności, niekiedy nawet wątpliwości czy całe przedsięwzięcie dojdzie do skutku, osiągano nawet przed otrzymaniem dofinansowania bardzo obiecujące rezultaty mierzone liczbą osób do których dotarto, które zgodziły się na objęcie oddziaływaniem we wdrożeniach. Liczba ponad tysiąc czterystu osób ujętych w karcie osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością oraz kilka tysięcy zrealizowanych usług robi zdecydowanie większe wrażenie niż same opóźnienia i przesunięcia harmonogramu. Można nawet zaryzykować stwierdzenie, że zaawansowanie wdrożeń jest tym bardziej godne podziwu, że tak późno zostało dofinansowane (opóźnienia w płatnosciach).

Rozkład problemów w czasie Były dwa okresy. W pierwszym, partnerstwa lokalne były przytłoczone nagromadzeniem | 59 problemów formalnych (umowa, płatności, opóźnienia). Dopiero w drugim okresie sprawozdawczym sporadycznie zaczęły pojawiać się trudności merytoryczne takie jak: problem z rekrutacją uczestników, różnice między planem a rzeczywistością, problemy administracyjne, problemy z pozyskiwaniem lokali na mieszkania, problemy techniczne itp. Pojawianie się problemów natury merytorycznej nie świadczy o wadliwej konstrukcji wdrożeń ale wskazuje na to, że rzeczywiście w partnerstwach lokalnych są podejmowane działania nakierowane bezpośrednio na osoby bezdomne i zagrożone bezdomnością.

IIIc Analizą ryzyk pilotażowych wdrożeń Część narzędzia monitorującego zbierającego dane o ryzykach jest taka sama dla wszystkich | 60 dziewiętnastu Partnerstw Lokalnych, zakładka poświęcona temu tematowi została wystandaryzowana. Zbudowana jest z sześciu części odpowiadających sześciu obszarom tematycznym odnoszącym się do konkretnych rodzajów ryzyk. W analizie zwracano uwagę na takie kwestie jak: najczęściej pojawiające się ryzyka; najczęściej pojawiające się rozwiązania – w tym kontekście zwracano uwagę na miejsca nagromadzenia podobnych odpowiedzi. Zwracano też uwagę na odstępstwa – odpowiedzi różnorodne, a także na niespotykane problemy, niespotykane rozwiązania. Odpowiedzi będą grupowane kategoriami, nie Partnerstwami, dzięki temu można zobaczyć częstotliwość pojawiania się różnego rodzaju ryzyk, gdzie (w których kategoriach) się kumulują. To pozwoli zidentyfikować partnerstwa, w których jest większe nagromadzenie ryzyk, a także określić globalne natężenie zagrożeń – czyli, w których obszarach najczęściej pojawiały się problemy. Tak prowadzona analiza stwarza również możliwość określenia długotrwałości utrzymywania się zagrożeń. Część narzędzia monitorującego zbierającego dane o ryzykach jest taka sama dla wszystkich dziewiętnastu Partnerstw Lokalnych, zakładka poświęcona temu tematowi została wystandaryzowana. W analizie zwracano uwagę na takie kwestie jak: najczęściej pojawiające się ryzyka; najczęściej pojawiające się rozwiązania – w tym kontekście zwracano uwagę na miejsca nagromadzenia podobnych odpowiedzi. Zwracano też uwagę na

odstępstwa – odpowiedzi różnorodne, a także na niespotykane problemy, niespotykane rozwiązania.

procent partnerstw, w których wystąpiło

średnia ważność*

1.Czy wystąpiło ryzyko związane z brakiem płynności finansowej w projekcie po stronie CRZL (Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich)? 6. Czy wystąpiło ryzyko związane z cechami osobowościowymi osób bezdomnych: niechęć do zmiany życia, niechęć do korzystania ze wsparcia, brak motywacji, uzależnienie od pomocy, wyuczona bezradność, nadmierna adaptacja do istniejących warunków, niska samoocena 7. Czy wystąpiło ryzyko związane z rezygnacją osoby bezdomnej z uczestnictwa w projekcie? 9. Czy wystąpiło ryzyko związane z brakiem współpracy, brakiem zgody bądź niechęcią do współpracy osób bezdomnych w ramach projektu?

100,0%

4,4

70,6%

64,7%

2,3

58,8%

2,6

2. Czy wystąpiło ryzyko związane z brakiem płynności finansowej w projekcie po stronie lidera Partnerstwa Lokalnego?

58,8%

4,2

3. Czy wystąpiło ryzyko związane z brakiem płynności finansowej w projekcie po stronie partnera Partnerstwa Lokalnego?

58,8%

4,1

5. Czy wystąpiło ryzyko związane z poniesieniem nieprzewidzianych kosztów w projekcie przez Partnerstwo Lokalne?

52,9%

8. Czy wystąpiło ryzyko dużej rotacji osób bezdomnych (związane z częstymi migracjami osób bezdomnych)?

52,9%

2,5

17. Czy wystąpiło ryzyko związane z brakiem osiągania zakładanych rezultatów/produktów? 25. Czy wystąpiło ryzyko związane ze zbyt małą aktywnością i brakiem zainteresowania instytucji/podmiotów/organizacji w pilotażowym wdrażaniem standardów, np. niechęć przedstawicieli instytucji zdrowia, mieszkalnictwa, lokalnego uniwersytetu, itp.? 4. Czy wystąpiło ryzyko związane z brakiem akceptacji wniosków o płatność? 10. Czy wystąpiło ryzyko związane z niewywiązywaniem się osób bezdomnych z nałożonych obowiązków w projekcie, np. nieprzestrzeganie regulaminu w placówkach, niewywiązywanie się z warunków najmu, itp.?

47,1%

2,5

47,1%

2,8

7 7

41,2% 41,2%

2,5 2,1

(*zagrożenie dla prawidłowej realizacji projektu, jakie wywołuje dane ryzyko określano na skali od 1 do 5, gdzie 1 - bardzo małe; 2 - małe; 3 umiarkowane; 4 - duże; 5 - bardzo duże)

w ilu partnerstwach wystąpiło

Tabela nr 24. Zagrożenia pilotażowych wdrożeń numer i rodzaj ryzyka

| 61

11. Czy wystąpiło ryzyko związane ze współpracą wewnątrz partnerstwa lokalnego: brak sprawnej komunikacji, niesprawne podejmowanie decyzji w partnerstwie lokalnym?

35,3%

2,9

28. Czy wystąpiło ryzyko związane z brakiem wystarczającej infrastruktury dla wsparcia osób bezdomnych na terenie gminy partnerstwa lokalnego, np. brak mieszkań do testowania dla osób bezdomnych, itp.? 12. Czy wystąpiło ryzyko związane z niezapewnieniem odpowiedniej kadry do realizacji projektu, rezygnacją kadry, itp.?

35,3%

3,5

29,4%

2,4

26. Czy wystąpiło ryzyko związane z występowaniem negatywnego stereotypu osoby bezdomnej; w tym niechęć udzielania pomocy przez przedstawicieli społ. Lokalnej?

29,4%

15. Czy wystąpiło ryzyko związane z niechęcią osób do realizacji i udziału w projekcie? 20. Czy wystąpiło ryzyko związane ze zmianą przepisów prawnych w trakcie realizacji działań projektowych?

4 4

23,5% 23,5%

2,8 3,6

23. Czy wystąpiło ryzyko związane z innowacyjnością testowanego standardu? 16. Czy wystąpiło ryzyko związane z małym doświadczeniem realizacji projektów unijnych? 22. Czy wystąpiło ryzyko związane z małą przydatnością i niską trafnością przygotowanego standardu? 24. Czy wystąpiły ryzyka związane z niechęcią do realizacji działań innowacyjnych? 27. Czy wystąpiło ryzyko kadrowe związane z brakiem odpowiednio wykwalifikowanej kadry niezbędnej do zatrudnienia w projekcie, np. brak osób chętnych do podjęcia pracy streetworkera, psychologa, terapeuty, itp.? 18. Czy wystąpiło ryzyko związane z wadliwym rozliczaniem projektu? 13. Czy wystąpiło ryzyko związane z niewłaściwym zaplanowaniem działań, harmonogramu oraz wydatków projektowych 14. Czy wystąpiło ryzyko związane z niewłaściwie dobraną grupą docelową beneficjentów ostatecznych w projekcie 19. Czy wystąpiło ryzyko związane z postępowaniem przetargowym, zapytaniem ofertowym, np. niewystarczająca ilość czasu na realizację procedury, brak wykonawcy zamawianej usługi, itp. 21. Czy wystąpiło ryzyko związane z konkretnymi zapisami standardu

4 3 2

23,5% 17,6% 11,8%

2,5 3,3 3

2 2

11,8% 11,8%

2,8 2,4

1 0

5,9% 0

3 0

Opracowano w oparciu a arkusze M3.

W arkuszu monitorującym przygotowano 18 różnego rodzaju ryzyk jakie mogą się pojawić w trakcie realizacji pilotażowych wdrożeń i zagrozić powodzeniu przedsięwzięcia. Każde z ryzyk choć raz zostało odnotowane, choć większość w niewielkim odsetku partnerstw i, co istotne w niewielkim natężeniu (ryzyka określano na skali pięciopunktowej, gdzie „1” oznaczało

| 62

niewielkie natężenie, a „5” duże natężenie). Granica natężenia „duże” została przekroczona w wypadku trzech ryzyk. Natomiast w odniesieniu do pozostałych ich średnie natężenie wacha się od 2,1 do 3,6. Liczebność całkowita wynosi tu 17, ponieważ jedynie taka liczba partnerstw wypełniła tę część arkuszy monitorujących (brakuje Włocławka oraz Lwówka). Zwraca uwagę, że dominowały ryzyka odnoszące się do kwestii formalnych: „ryzyko związane z brakiem płynności finansowej w projekcie po stronie CRZL (Centrum Rozwoju | 63 Zasobów Ludzkich)” wybrane przez wszystkie partnerstwa, osiągnęło średnie natężenie 4,4 – czyli należy je określić jako zbliżone do bardzo dużego; podobnie „ryzyko związane z brakiem płynności finansowej w projekcie po stronie lidera Partnerstwa Lokalnego”, zaznaczyło je 10 partnerstw, a średnie natężenie wyniosło 4,2; kolejne ryzyko, które przekroczyło średnią wartość dużego (wynosiło 4,1) odnosiło się do braku płynności finansowej partnera w partnerstwie lokalnym – zaznaczyło je 10 partnerstw. Omówienia wymagają te ryzyka, które mówią o „niechęci do zmiany życia, niechęci do korzystania ze wsparcia, braku motywacji, uzależnieniu od pomocy, wyuczonej bezradności, nadmiernej adaptacji do istniejących warunków, niskiej samoocenie”. Aby uprzedzić, naszym zdaniem, błędne interpretacje tej grupy zagrożeń warto zasugerować właściwą interpretację zapisu odnoszącego się do problemów z uczestnikami projektu. Problemy te odnoszą się do różnicy między skalą rzeczywistych problemów osób uczestniczących we wdrożeniach, a wyobrażeniem specjalistów na temat skali owych problemów. Zatem jeśli sygnalizowane jest, że w świadczeniu usługi kłopotliwa była niechęć osób bezdomnych do korzystania z niej, nie należy tego traktować jako uskarżania się na odbiorców, którzy nie chcą korzystać z tego co się im oferuje, ale jako oznakę potrzeby większego zaangażowania, zwiększenia oddziaływania motywacyjnego, zachęcającego, a może przemyślenia trafności dobranych usług dla danej grupy. Jest to sygnał o tym, że być może należy wpierw przezwyciężyć uzależnienie od pomocy, a dopiero w drugiej kolejności podejmować pracę w innych obszarach? Kwestie te wymagają przemyślenia i głębszej analizy.

Zwraca uwagę, ze cztery spośród ryzyk nie zostały w ogóle zaznaczone przez partnerstwa. Należą one do trzech kategorii– związanych z zarządzaniem, proceduralnych, związanych ze standardem.

Grupowanie zagrożeń Ryzyka zostały ponumerowane od 1 do 28 i pogrupowane w 6 kategorii. Podział ich ilustruje tabela nr 25.

Tabela nr 25. Kategorie ryzyk Kategoria ryzyka

Ryzyko

1. Ryzyko związane z brakiem płynności finansowej w projekcie po stronie CRZL (Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich) 2. Ryzyko związane z brakiem płynności finansowej w projekcie po stronie lidera Partnerstwa Lokalnego RYZYKA FINANSOWE 3. Ryzyko związane z brakiem płynności finansowej w projekcie po stronie partnera Partnerstwa Lokalnego 4. Ryzyko związane z brakiem akceptacji wniosków o płatność 5. Ryzyko związane z poniesieniem nieprzewidzianych kosztów w projekcie przez Partnerstwo Lokalne 6. Ryzyko związane z cechami osobowościowymi osób bezdomnych: niechęć do zmiany życia, niechęć do korzystania ze wsparcia, brak motywacji, uzależnienie od pomocy, wyuczona bezradność, nadmierna adaptacja do istniejących warunków, niska samoocena, itp RYZYKA ZWIĄZANE Z 7. Ryzyko związane z rezygnacją osoby bezdomnej z uczestnictwa w projekcie OSOBAMI 8. Ryzyko dużej rotacji osób bezdomnych (związane z częstymi migracjami osób bezdomnych) BEZDOMNYMI 9. Ryzyko związane z brakiem współpracy, brakiem zgody bądź niechęcią do współpracy osób bezdomnych w ramach projektu 10. Ryzyko związane z niewywiązywaniem się osób bezdomnych z nałożonych obowiązków w projekcie, np. nieprzestrzeganie regulaminu w placówkach, niewywiązywanie się z warunków najmu, itp.

| 64

11. Ryzyko związane ze współpracą wewnątrz partnerstwa lokalnego: brak sprawnej komunikacji, niesprawne podejmowanie decyzji w partnerstwie lokalnym 12. Ryzyko związane z niezapewnieniem odpowiedniej kadry do realizacji projektu, rezygnacją kadry, itp 13. Ryzyko związane z niewłaściwym zaplanowaniem działań, harmonogramu oraz wydatków RYZYKA ZWIĄZANE Z projektowych ZARZĄDZANIEM 14. Ryzyko związane z niewłaściwie dobraną grupą docelową beneficjentów ostatecznych w projekcie 15. Ryzyko związane z niechęcią osób do realizacji i udziału w projekcie 16. Ryzyko związane z małym doświadczeniem realizacji projektów unijnych 17. Ryzyko związane z brakiem osiągania zakładanych rezultatów/produktów 18. Ryzyko związane z wadliwym rozliczaniem projektu 19. Ryzyko związane z postępowaniem przetargowym, zapytaniem ofertowym, np. RYZYKA niewystarczająca ilość czasu na realizację procedury, brak wykonawcy zamawianej usługi, itp. PROCEDURALNE 20. Ryzyko związane ze zmianą przepisów prawnych w trakcie realizacji działań projektowych 21. Ryzyko związane z konkretnymi zapisami standardu RYZYKA ZWIĄZANE 22. Ryzyko związane z małą przydatnością i niską trafnością przygotowanego standardu ZE STANDARDEM 23. Ryzyko związane z innowacyjnością testowanego standardu 24. Ryzyka związane z niechęcią do realizacji działań innowacyjnych 25. Ryzyko związane ze zbyt małą aktywnością i brakiem zainteresowania instytucji/podmiotów/organizacji w pilotażowym wdrażaniem standardów, np. niechęć przedstawicieli instytucji zdrowia, mieszkalnictwa, lokalnego uniwersytetu, itp. RYZYKA ŚRODOWISKA ZEWNĘTRZNEGO

26. Ryzyko związane z występowaniem negatywnego stereotypu osoby bezdomnej; w tym niechęć udzielania pomocy przez przedstawicieli społ. lokalnej, 27. Ryzyko kadrowe związane z brakiem odpowiednio wykwalifikowanej kadry niezbędnej do zatrudnienia w projekcie, np. brak osób chętnych do podjęcia pracy streetworkera, psychologa, terapeuty, itp. 28. Ryzyko związane z brakiem wystarczającej infrastruktury dla wsparcia osób bezdomnych na terenie gminy partnerstwa lokalnego, np. brak mieszkań do testowania dla osób bezdomnych, itp.

Opracowano w oparciu a arkusze M3.

| 65

Ryzyka finansowe Ryzyka związane z osobami bezdomnymi Ryzyka związane ze środowiskiem zewnętrznym Ryzyka związane z zarządzaniem Ryzyka proceduralne Ryzyka związane ze standardem Opracowano w oparciu a arkusze M3.

17 12 8 8 4 4

średnia ważność*

(*zagrożenie dla prawidłowej realizacji projektu, jakie wywołuje dane ryzyko określano na skali od 1 do 5, gdzie 1 – bardzo małe; 2 – małe; 3 – umiarkowane; 4 - duże; 5 – bardzo duże)

w ilu partnerstwach wystąpiło

Tabela nr 26. Średnie natężenie ryzyk w poszczególnych kategoriach kategoria ryzyka

3,6 2,5 2,9 2,1 1,8 2,7

Pogrupowanie ryzyk kategoriami pokazuje dwie kwestie, po pierwsze w ilu partnerstwach zaznaczono któreś zagrożenie z kategorii oraz jaka była średnia wartość skali zagrożenia dla danej kategorii. I tak w poszczególnych grupach kolejno – finansowe zaznaczyły wszystkie partnerstwa wypełniające arkusz, kolejne kategorie miały zaznaczenie 12 partnerstw, 8, i dwie ostatnie 4. Średnie natężenie oceny zagrożenie wacha się w przedziale od 1,8 (bardzo małe) w przypadku ryzyk proceduralnych do 3,4 (umiarkowanie duże) w przypadku ryzyk finansowych.

| 66

Charakterystycznie próby łagodzenia zagrożeń Działania partnerstw (ich częstotliwość) odpowiadały pojawiającym się zagrożeniom. Kiedy pojawiały się zagrożenia finansowe wynikające z braku podpisania umowy to partnerstwa wpisywały jako podjęte działania wzmożone kontakty z CRZL, z opiekunem merytorycznym, w | 67 celu przyśpieszenia procesu i zażegnania zagrożenia. Bardziej interesujące były działania zaradcze w przestrzeni od wstrzymania realizacji projektu, poprzez bez kosztową realizację działań, pracę wolontariacką, zakładanie środków własnych (w NGO), do zakładania środków własnych w OPS. Inne podejmowane działania – motywowanie potencjalnych uczestników do włączenia się w projekt, zintensyfikowanie rozmów. Wydaje się, że motywowanie osób bezdomnych do uczestnictwa (nie rezygnacji) poprzez intensyfikację spotkań, rozmów, wydają się krokami właściwymi. Należy zauważyć, że pojawiające się ryzyka, jak i próby ich zmniejszenia były raczej spójne.

IV Posumowanie

Raport stanowi ujęcie stanu realizacji pilotażowych wdrożeń na przełom września i października 2012. Jest propozycją uogólnionej narracji o testowaniu modelu GSWB, stara się pokazać sposoby trafiania usług do ludzi objętych oddziaływaniem pilotaży, stara się pokazać skalę przedsięwzięcia i oczywiście zgodność rzeczywiście podejmowanych działań w stosunku do wcześniejszych założeń. Przy prezentowanych danych znajdują się informacje o tym, jak autorzy raportu oceniają ich jakość. Te kwestie wydają się istotne z perspektywy dalszej obróbki i analizy zebranego materiału. W oparciu o zebrany w procesie monitorowania materiał badawczy uzasadnione wydaje się, stwierdzenie, że mimo znacznych opóźnień – sięgających pięciu miesięcy w podpisaniu umowy i zamykających się w półroczu – przekazanie środków finansowych wdrożenia przebiegają sprawnie. Mimo tak znacznych początkowych problemów wypełniono ponad tysiąc czterysta kart osoby bezdomnej i zagrożonej bezdomnością. Skala usług świadczonych w dwóch okresach sprawozdawczych również jest imponująca. Śledzenie zgodności z harmonogramem działań planowanych we wdrożeniach wskazuje na niewielką skale odstępstw. Pokazuje też dużą koncentrację działań w celu minimalizacji opóźnień.

| 68

| 69