Журнал той (1)

119 118

Саят Әбдіғали, әнші, сазгер: «Саяттың әндерін тыңдағанда інжу-маржан тізілген сыңғыры мен сыбдыры жан баураған сұлу сазға малшынасың. Әдемі әндердің кейбірі жүректі жұлып алардай сұңғыла кездері бір естіген соң көкіректі мәңгі бақи ұялап қалады екен. Қай әнін тыңдасаңызда махаббат пен ғадауыттың сазды үні,ғашық әні жайбарахат қалдырмайды...» Кәкімбек Салықов

РУБРИКА

119

Мен өзі романтик жігітпін - «Балалық мекені» атты тамаша әніңіз бар. Кезінде бейнебаян да түсірдіңіз. Балалық шағыңызға саяхат жасасақ...

- Балдаурен шақ Қарағанды облысы Шет ауданының Төменгі Қайрақты жерінде өтті. Ол күндер бақытқа, алаңсыз ойынға толы тәтті күндер еді ғой. Сол заманның сәбиі боп, балғын шақты Қайрақты жерінде өткергеніме мақтанам. Үйіміз әрқашан қонақтан босамайтын. Түсте дәмге жайғасқан қонақтар ән айтып, күй тартып кеш қарайғанша отырушы еді.

ағамыз алғысөзін жазып, ақ батасын берген болатын. Қазақ поэзиясының қара нары Мұқағалидың рухты, отты, нәзік жырларынабіраз ән жаздым. Өз өлеңдеріме жазылған әндер де жеткілікті.

- Сонда өнерге деген махаббатыңызды оятқан кім?

- Әкем мен шешем. Әкем домбыра шертіп, күйдің, шіркін, түр-түрін ойнаушы еді. Анам ән айтатын. Мектеп бітірген соң, Алматыға құрылыс колледжіне түсіп, еңбек жолымды мемлекеттік қызметтен бастадым. Уақыт өте атбегілікпен әуестеніп, бәйгеге сәйгүлік дайындап, машина ұтып алам деген үлкен қызығушылық болды (күліп). Сонда анам «балам, сенің жолың - өнер, мәшинеңді де, керегіңді де сол жолдантабасың»-деп киелі сахнаға бет бұруыма түрткі болған. Жалпы,ән мен жырдың ортасында өсірген ата-анама алғысым шексіз.

- Биыл «Біздің әнші» мерекелік кеші өткенін білеміз. Жобаны өткізу идеясы өзіңіздікі ғой?

- Қарағанды жұртшылығынаөңіріміздің өнерлі жастарға толы екенін көрсеткім келді. Осындай форматтағы кеш өткізу бұрыннан ойымда жүрген. Сахнаға шыққан өнерпаздардың көбі әуесқой, тойдың сәні болып жүрген әншілер. Концертті жоғары деңгейде өткізу үшін, көп дайындық өтті. Жас әншілерді сахна мәдениетіне үйретіп, репертуарындағы әндерін сахналық әндерге қарайөзгерттік. Жас әншілер көп дүниені үйреніп, көңілдеріне түйіп, кеш ерекше өтті. Шымылдық жабылғанмен, кеткісі келмеген қалың елдің ықыласынан білдік оны.

- Жігітке жеті өнер де аз дейді. Атбегілік қырыңыз да бар екен ғой.

- Ия, әкем атбегі болған, аңшылықпен айналысқан адам. Жанындағы дос-жарандары да таза сері, атбегілер еді. Ал анамның шешесі Қарашаш Құсайын деген атақты атбегінің қызы. Арқа өңірінде талай бәйгенің алдын бермеген Ақшағыр, Көкшағыр деген сәйгүліктерді баптаған адам.

- Өнер жолымен қоса бұл кәсібіңізді де қатар алып жүреді екенсіз. Жақында алған жүлдеңіз құтты болсын!

- Иә, жақында жүлделі болған жайым бар. Ықыласыңызға рақмет! Доскей аулында Сармантай бабаға арнап ас, аламан бәйге өткізілді. Сол жарыста менің Нұрлы атты сәйгүлігім екінші келді. Мотоцикл мініп қайттық. Қызметтен сәл қолым босаса, сәйгүліктеріме асығам. Тақымым атқа тисе, қиялыма қанат бітіп, қуат қосып, қайраттанып қайтам.

- Шығармашыл адамның жаны нәзік болады. Өзіңіз романтикаға жақынсыз ба?

- Әрине, өзімді романтикпін деп санаймын. Романтикаға жоқ болсақ, жүрегіңді тербер ән мен санаңды тербейтін сазды әуендер дүниеге келмеуші еді. Романтиканы табиғатпен сырласудесем де болар. Қармақты салып қойып, балық аулауға жаным құмар. Кейде қармаққа ештеңе ілінбей де жатады. Әйткенмен, жаның тынышталып, түрлі әуендер мен идеялар туады.

- Шығармашылығыңыздағы сұлу саздың сиқыры табиғаттың тылсым күшінен туған дейсіз ғой. Әндеріңіздегі ерекше сарын мен қайталанбас ырғақ бір тыңдаған адам көпке дейін ыңылдап айтып жүрер ерекше. Жергілікті телеарналардан жиі көрсететін «Бауырым әнім» қалай дүниеге келді?

- Жазмыштан озмыш жоқ. Жалғыз ағам тым ерте өтті өмірден. Жүректің тұңғиығындағы сағынышты ән арқылы жеткізгім келді.Бұл әнге бейнебаян Алматы қаласында жүргенде түсірілді. Жаман шықпаған сияқты.

- Ән жазасыз ғой?

- Ия, 2001 жылы «Арман ғашық» атты ән жинағым шықты. Оған түрткі болған тағы анам. Кәкімбек Салықов

- Артыңыздан ерген шәкірттеріңіз бар ма?

- Шәкірт деген сөзді пайдалана қоймаймын. Ұстаздық – ұлы жол. Ақыл сұрап, алдымнан келіп өтетін талантты жас әншілер көп.Сол жастарға тәрбие берердей үлгі бола алсақ жеткілікті.

- Қаламыздың өнер сүйер қауымына келесі кешті қашан өткізбексіздер?

- Жылына бір-екі рет өткізіп тұруды мақсат еттік. Алла қаласа, жаңа жыл қарсаңында тағы бір тамаша кешті тарту етпекпіз.

- Үшінші альбомыңыз қашан шығады?

- Бір жаңа әніме бейнебаян түсірем деген жоспарым бар. Әр намысшыл ер-азамат өсіп, өркендесе кіші отанына қолдау көрсетіп, көмегін тигізуге құштар ғой. «Ағадыр вальсі» деген әнге бейнебаян түсірейік деп, Ағадырдың бір топ азаматтары демеушілік етіп,қолқа салған-ды. Жақында сол жұмысты қолға алмақпыз. Бір диск боп шығатын оннан аса өлеңнің де басы құралып қапты, ол да болар Алла қаласа.

- Тойға шығып тұрасыз ба? Жас әншілерге қарағанда, өзіңізді шақыруға той иелерінің қалтасы көтере ме?

- Әрине көтереді. Мен қатып қалған бағаны айтпаймын. Ағайынның көңіліне, тойдың өтер жеріне қарай той иесімен келісіп жатамыз.

- «Той» журналына тілегіңіз.

- Журналдың идеясы мен концепциясы дұрыс құрылған. Уақытында ашылып, көптің көңілінен шығып жүрген дүние. Қазір той-думанды дүркіретіп, тойдың төрелері болып алған асаба-әншінің өсуіне бастау болған басылым. «Ағайынның аты озғанша, ауылдастың тайы озсын» демекші, жақында журналды Алматыда бір адамның қолынан көріп, қатты қуандым. «Бұл бізде шығатын журнал» - деп бір мақтанғаным бар. Ендігі Алматы жұртының керегіне жараңыздар! Сұқбаттасқан Гүлнұр Ермұрат

119 118

Саят Әбдіғали, әнші, сазгер: Мен өзі романтик жігітпін «Саяттың әндерін тыңдағанда інжу-маржан тізілген сыңғыры мен сыбдыры жан баураған сұлу сазға малшынасың. Әдемі әндердің кейбірі жүректі жұлып алардай сұңғыла кездері бір естіген соң көкіректі мәңгі бақи ұялап қалады екен. Қай әнін тыңдасаңызда махаббат пен ғадауыттың сазды үні,ғашық әні жайбарахат қалдырмайды...» Кәкімбек Салықов

- «Балалық мекені» атты тамаша әніңіз бар. Кезінде бейнебаян да түсірдіңіз. Балалық шағыңызға саяхат жасасақ...

- Балдаурен шақ Қарағанды облысы Шет ауданының Төменгі Қайрақты жерінде өтті. Ол күндер бақытқа, алаңсыз ойынға толы тәтті күндер еді ғой. Сол заманның сәбиі боп, балғын шақты Қайрақты жерінде өткергеніме мақтанам. Үйіміз әрқашан қонақтан босамайтын. Түсте дәмге жайғасқан қонақтар ән айтып, күй тартып кеш қарайғанша отырушы еді.

- Сонда өнерге деген махаббатыңызды оятқан кім?

- Әкем мен шешем. Әкем домбыра шертіп, күйдің, шіркін, түр-түрін ойнаушы еді. Анам ән айтатын. Мектеп бітірген соң, Алматыға құрылыс колледжіне түсіп, еңбек жолымды мемлекеттік қызметтен бастадым. Уақыт өте атбегілікпен әуестеніп, бәйгеге сәйгүлік дайындап, машина ұтып алам деген үлкен қызығушылық болды (күліп). Сонда анам «балам, сенің жолың - өнер, мәшинеңді де, керегіңді де сол жолдантабасың»-деп киелі сахнаға бет бұруыма түрткі болған. Жалпы,ән мен жырдың ортасында өсірген ата-анама алғысым шексіз.

РУБРИКА

- Жігітке жеті өнер де аз дейді. Атбегілік қырыңыз да бар екен ғой.

- Ия, әкем атбегі болған, аңшылықпен айналысқан адам. Жанындағы дос-жарандары да таза сері, атбегілер еді. Ал анамның шешесі Қарашаш Құсайын деген атақты атбегінің қызы. Арқа өңірінде талай бәйгенің алдын бермеген Ақшағыр, Көкшағыр деген сәйгүліктерді баптаған адам.

- Өнер жолымен қоса бұл кәсібіңізді де қатар алып жүреді екенсіз. Жақында алған жүлдеңіз құтты болсын!

- Иә, жақында жүлделі болған жайым бар. Ықыласыңызға рақмет! Доскей аулында Сармантай бабаға арнап ас, аламан бәйге өткізілді. Сол жарыста менің Нұрлы атты сәйгүлігім екінші келді. Мотоцикл мініп қайттық. Қызметтен сәл қолым босаса, сәйгүліктеріме асығам. Тақымым атқа тисе, қиялыма қанат бітіп, қуат қосып, қайраттанып қайтам.

- Шығармашыл адамның жаны нәзік болады. Өзіңіз романтикаға жақынсыз ба?

- Әрине, өзімді романтикпін деп санаймын. Романтикаға жоқ болсақ, жүрегіңді тербер ән мен санаңды тербейтін сазды әуендер дүниеге келмеуші еді. Романтиканы табиғатпен сырласудесем де болар. Қармақты салып қойып, балық аулауға жаным құмар. Кейде қармаққа ештеңе ілінбей де жатады. Әйткенмен, жаның тынышталып, түрлі әуендер мен идеялар туады.

- Шығармашылығыңыздағы сұлу саздың сиқыры табиғаттың тылсым күшінен туған дейсіз ғой. Әндеріңіздегі ерекше сарын мен қайталанбас ырғақ бір тыңдаған адам көпке дейін ыңылдап айтып жүрер ерекше. Жергілікті телеарналардан жиі көрсететін «Бауырым әнім» қалай дүниеге келді?

- Жазмыштан озмыш жоқ. Жалғыз ағам тым ерте өтті өмірден. Жүректің тұңғиығындағы сағынышты ән арқылы жеткізгім келді.Бұл әнге бейнебаян Алматы қаласында жүргенде түсірілді. Жаман шықпаған сияқты.

- Ән жазасыз ғой?

- Ия, 2001 жылы «Арман ғашық» атты ән жинағым шықты. Оған түрткі болған тағы анам. Кәкімбек Салықов ағамыз алғысөзін жазып, ақ батасын берген болатын. Қазақ поэзиясының қара нары Мұқағалидың рухты, отты, нәзік жырларынабіраз ән жаздым. Өз өлеңдеріме жазылған әндер де жеткілікті.

- Артыңыздан ерген шәкірттеріңіз бар ма?

- Шәкірт деген сөзді пайдалана қоймаймын. Ұстаздық – ұлы жол. Ақыл сұрап, алдымнан келіп өтетін талантты жас әншілер көп.Сол жастарға тәрбие берердей үлгі бола алсақ жеткілікті.

- Биыл «Біздің әнші» мерекелік кеші өткенін білеміз. Жобаны өткізу идеясы өзіңіздікі ғой?

- Қарағанды жұртшылығынаөңіріміздің өнерлі жастарға толы екенін көрсеткім келді. Осындай форматтағы кеш өткізу бұрыннан ойымда жүрген. Сахнаға шыққан өнерпаздардың көбі әуесқой, тойдың сәні болып жүрген әншілер. Концертті жоғары деңгейде өткізу үшін, көп дайындық өтті. Жас әншілерді сахна мәдениетіне үйретіп, репертуарындағы әндерін сахналық әндерге қарайөзгерттік. Жас әншілер көп дүниені үйреніп, көңілдеріне түйіп, кеш ерекше өтті. Шымылдық жабылғанмен, кеткісі келмеген қалың елдің ықыласынан білдік оны.

119

- Қаламыздың өнер сүйер қауымына келесі кешті қашан өткізбексіздер?

- Жылына бір-екі рет өткізіп тұруды мақсат еттік. Алла қаласа, жаңа жыл қарсаңында тағы бір тамаша кешті тарту етпекпіз.

- Үшінші альбомыңыз қашан шығады?

- Бір жаңа әніме бейнебаян түсірем деген жоспарым бар. Әр намысшыл ер-азамат өсіп, өркендесе кіші отанына қолдау көрсетіп, көмегін тигізуге құштар ғой. «Ағадыр вальсі» деген әнге бейнебаян түсірейік деп, Ағадырдың бір топ азаматтары демеушілік етіп,қолқа салған-ды. Жақында сол жұмысты қолға алмақпыз. Бір диск боп шығатын оннан аса өлеңнің де басы құралып қапты, ол да болар Алла қаласа.

- Тойға шығып тұрасыз ба? Жас әншілерге қарағанда, өзіңізді шақыруға той иелерінің қалтасы көтере ме?

- Әрине көтереді. Мен қатып қалған бағаны айтпаймын. Ағайынның көңіліне, тойдың өтер жеріне қарай той иесімен келісіп жатамыз.

- «Той» журналына тілегіңіз.

- Журналдың идеясы мен концепциясы дұрыс құрылған. Уақытында ашылып, көптің көңілінен шығып жүрген дүние. Қазір той-думанды дүркіретіп, тойдың төрелері болып алған асаба-әншінің өсуіне бастау болған басылым. «Ағайынның аты озғанша, ауылдастың тайы озсын» демекші, жақында журналды Алматыда бір адамның қолынан көріп, қатты қуандым. «Бұл бізде шығатын журнал» - деп бір мақтанғаным бар. Ендігі Алматы жұртының керегіне жараңыздар! Сұқбаттасқан Гүлнұр Ермұрат