เคล็ดลับกล้วย กล้วยช่วยสุขภาพ

เค ล็ ด ลั บ

เคล็ดลับ

กล้

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

ก ล ย ้ ว ้ ล ก ภาพ ย ช่วยสุข

กรมอนามัย 1 กระทรวงสาธารณสุ ข

“

“

ผมกินกล้วยน้ำว้ามา 15 ปี

เช้า 2 ผล เย็น 2 ผล อารมณ์ดี สุขภาพแข็งแรง

เชื่ อ ว่ า หลายๆ ท่ า นคงเคยได้ ยิ น สรรพคุ ณ ของกล้ ว ยน้ ำ ว้ า มาแล้ ว และ อาจจะเป็นผลไม้สุดโปรดของอีกหลายๆ ท่าน เราจึงได้ยกเรื่อง “กล้วยน้ำว้า” มาให้ทุกท่านได้ศึกษาเพื่อให้ทราบถึงประโยชน์มากขึ้น

ครั้ ง นี้ เราได้ รั บ เกี ย รติ จ าก ดร.นพ.พรเทพ ศิ ริ ว นารั ง สรรค์ อธิบดีกรมอนามัย ซึ่งเป็นผู้เชี่ยวชาญทางด้านกล้วยน้ำว้า มาให้ข้อมูลต่างๆ เกี่ ย วกั บ กล้ ว ยน้ ำ ว้ า ซึ่ ง เริ่ ม แรกตั ว ท่ า นเคยเป็ น โรคกระเพาะและพอได้ ล องทาน กล้วยน้ำว้า ปรากฏว่าอาการก็ดีข้ึน เมื่อได้ศึกษาค้นคว้าไปได้สักระยะหนึ่งก็พบว่า กล้ ว ยน้ ำ ว้ า เป็ น ผลไม้ ม หั ศ จรรย์ ที่ มี คุ ณ ค่ า ทางโภชนาการและคุ ณ ประโยชน์ ที่หลากหลาย จึงอยากให้ทุกท่านลองทานกล้วยให้ติดเป็นนิสัยและอยากจะให้กล้วย กลายเป็ น ค่ า นิ ย มใหม่ ที่ ค นไทยนิ ย มรั บ ประทาน ทั้ ง เด็ ก วั ย รุ่ น วั ย ทำงาน และผู้สูงอายุ

ดร.นพ.พรเทพ ศิริวนารังสรรค์

กล้ ว ยน้ ำ ว้ า เป็ น สิ่ ง สำคั ญ ที่ อ ยู่ กั บ คนไทย ตั้ ง แต่ บ รรพบุ รุ ษ อย่ า งยาวนาน นั บ พั น ๆ ปี กล้ ว ยเป็ น ส่ ว นหนึ่ ง ในการดำเนิ น ชี วิ ต ประจำวั น ซึ่ ง เป็ น วั ฒ นธรรมที่ เ รา ผูกพันกันตั้งแต่เกิดจนตาย

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ เจ้าอาวาสวัดสุทัศนเทพวราราม ได้ ให้มนต์วิเศษ เรื่องกล้วยไว้ว่า “ปลูกกล้วย 10 ร่อง ดีกว่าขุดทอง 10 ปี” หมายความว่า การปลูกกล้วยต้องทำการยกร่อง หากมีที่ 10 ไร่ ให้ยกร่องเป็น 10 แถว แต่ละร่องกว้าง 2 เมตร มีร่องน้ำอีกประมาณ 1 เมตร ให้น้ำ เข้าไปถึง แต่ละหลุมห่างกัน 2 เมตร รับรองว่าเก็บกล้วยขายได้กำไร อย่างน้อยวันละ 1,000 บาท แน่นอน

ท่านได้กล่าวต่ออีกว่า “เมื่อก่อนในสถานีอนามัยจะนิยมปลูก กล้วยเพื่อใช้เก็บวัคซีน โดยตัดต้นกล้วยให้เหลือโคนเล็กน้อย แล้วขุดหลุม ไว้จะมีน้ำไหลออกมาจากหลุม ซึ่งมีความเย็นประมาณ 8 องศา เป็นน้ำที่ ดูดมาจากใต้ดินและรากกล้วยซึ่งสามารถเก็บวัคซีนได้”

หนังสือเล่มนี้จัดทำเพื่อเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับกล้วยน้ำว้า ทั้งความรู้ทั่วไป, โภชนาการ และหวังว่าจะเป็นประโยชน์ต่อทุกท่านนะครับ...

คว

. ง . . อ ่ ื . ร เ ้ ู ร ม า

เคล็ดลับ

กล้

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

ว ำ ้ า น ้ ย ้ ว กล

A AN N BA

5

ความเป็นมาของ

กล้วย

กล้วยที่ปลูกกันอยู่ทุกวันนี้ ตามหลักฐานปรากฏว่า มี ถิ่ น กำเนิ ด อยู่ เ อเชี ย ตะวั น ออกเฉี ย งใต้ มี เ อกสารกล่ า วว่ า คนแถบนี้ ใ ช้ ป ระโยชน์ จ ากกล้ ว ยกั น มานานแล้ ว แม้ ว่ า ประวั ติ ค วามเป็ น มาของกล้ ว ยจะไม่ แ พร่ ห ลายนั ก แต่ เ ป็ น ที่ รู้ กั น ว่ า กล้ ว ยเป็ น ผลไม้ ช นิ ด แรกที่ ค นเอเชี ย แถบร้ อ นชื้ น โดยเฉพาะในเอเชี ย ตะวั น ออกเฉี ย งใต้ ป ลู ก ใช้ เ ป็ น อาหาร ก่อนรู้จักการดื่มนม

เกร็ดความรู้ กล้วย...กล้วย....

ในอินเดียได้รู้จักกล้วยมานานกว่าสามพันปีมาแล้ว โดยมีข้อความปรากฏตอนหนึ่งในมหากาพย์รามายณะกล่าวว่า “ เมื่อนางเกาสุริยาได้ฟังว่า พระรามมิได้มีการแต่งตั้งให้เป็นกษัตริย์แล้ว พระนางถึงกับล้มราวกับต้นกล้วยถูกฟันด้วยคมมีด ”

6

เคล็ดลับ

กล้

ความเป็นมาของกล้วยในประเทศไทย

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

สำหรั บ ความเป็ น มาของกล้ ว ยในประเทศไทย จากหลักฐานที่เก่าแก่ที่สุด คือ จดหมายเหตุของลาลูแบร์ ที่ เขี ย นขึ้ น ในรั ช สมั ย ของสมเด็ จ พระนารายณ์ ม หาราช จดหมายเหตุ ก ล่ า วถึ ง กล้ ว ยงวงช้ า ง และกล้ ว ยงาช้ า ง น่าจะหมายถึง กล้วยยักษ์ และกล้วยร้อยหวี ตามลำดับ อย่างไรก็ตาม เมื่อกล้วยมีกำเนิดอยู่ทางเอเชียตะวันออก

เฉี ย งใต้ ดั ง ที่ ก ล่ า วแล้ ว นั้ น จึ ง ย่ อ มเชื่ อ ได้ ว่ า

มี ก ารปลู ก กล้ ว ยในเมื อ งไทยมานานก่ อ นสมั ย

อาณาจักรศรีวิชัย (พ.ศ. 1200 โดยประมาณ)

7

กล้วยมากมายหลายพันธุ์

ชนิดพันธุ์ของกล้วยมีอยู่มากมาย เช่น กล้วยป่า กล้วยไข่ กล้วยเล็บมือนาง กล้วยหอมเขียว หอมทอง กล้วยน้ำว้า น้ำว้าค่อม กล้วยน้ำพัด กล้วยลังกา กล้วยน้ำ กล้ ว ยร้ อ ยหวี กล้ ว ยหั ก มุ ก กล้ ว ยตานี กล้ ว ยเทพรส เป็นต้น

ปั จ จุ บั น พั น ธุ์ ก ล้ ว ยที่ ส ำคั ญ ของไทย ได้ แ ก่ กล้วยน้ำว้า ปลูกกันมากที่สุดในจังหวัดเลย หนองคาย และระนอง ตามลำดับ

กล้วยหักมุก เกร็ดความรู้ กล้วย...กล้วย....

นอกจากกล้วยน้ำว้าแล้ว กล้วยที่นิยมปลูกรองลงมาได้แก่ กล้วยไข่ ซึ่งปลูกกันมากที่สุด ที่จังหวัดกำแพงเพชร ตาก และนครสวรรค์

8

กล้วยตานี

กล้วยเทพรส

เคล็ดลับ

กล้

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

กล้ ว ยน้ ำ ว้ า

เป็ น กล้ ว ยชนิ ด ที่ นิ ย มปลู ก เนื่องจากกล้วยน้ำว้าคงความสดอยู่ได้หลายวัน และมีคุณค่า ทางอาหารมากมาย มีชื่อเรียกเป็นภาษาพื้นเมืองแตกต่างกัน ออกไปในแต่ ล ะท้ อ งถิ่ น คื อ ภาคเหนื อ จะเรี ย กว่ า กล้ ว ยใต้ กล้วยมณีอ่อง กล้วยมะอ่องกระเหรี่ยง ที่แม่ฮ่องสอน เรียกว่า กล้วยสะถุย ที่จันทบุรี เรียกว่า กล้วยเจก ภาคกลาง ภาคใต้ และภาคอีสาน เรียกว่า กล้วยน้ำว้า โปรตีน

นอกจากจะรับประทานสดแล้ว ยังสามารถนำมาแปรรูป เป็นกล้วยปิ้ง กล้วยเชื่อม กล้วยบวชชี สามารถรับประทาน กรดอะมิโน เป็นอาหารได้หลายชนิด เหมาะสำหรับคนทุกวัย เริ่มตั้งแต่ทารก อายุ 6 เดือนเต็ม จนถึงผู้สูงอายุ

9

ลักษณะทั่วไปของกล้วยน้ำว้า กล้วยน้ำว้าจัดเป็นพืชล้มลุก ลำต้นสูง ลำต้นที่อยู่พื้นดินมีรูปร่างกลม มีกาบใบหุ้มซ้อนกัน ใบมีสีเขียว ขนาดใหญ่ เรียกว่าใบตอง ส่วนก้านใบจะยาว ต้น ลำต้นสูงไม่เกิน 3.5 เมตร เส้นผ่าศูนย์กลาง 15 เซนติเมตร กาบลำต้นด้านนอกมีสีเขียวอ่อน

มีประดำบ้างเล็กน้อย ใบ ก้านใบมีร่องค่อนข้างแคบ เส้นกลางใบสีเขียว ดอก ก้านช่อดอกไม่มขี น ปลีรปู ไข่คอ่ นข้างป้อม ปลายป้าน

ด้านนอกสีแดงอมม่วงมีนวลหนาด้านในสีแดงเข้ม ผล เครือหนึ่งมีประมาณ 7 - 10 หวี หวีหนึ่งมี 10 - 16 ผล

ก้านผลยาว เปลือกหนา สุกมีสีเหลืองเนื้อสีขาว รสหวาน

ไส้กลางมีสเี หลือง ชมพูหรือขาว ทำให้แบ่งออกเป็น

กล้วยน้ำว้าเหลือง กล้วยน้ำว้าแดง

กล้วยน้ำว้าขาว เกร็ดความรู้ กล้วย...กล้วย....

กล้วยน้ำว้า จะชอบอากาศร้อนชื้นและอบอุ่น อุณหภูมิที่เหมาะสมไม่ควรต่ำกว่า 15 องศาเซลเซียส หรือสูงกว่า 35 องศาเซลเซียส

10

เคล็ดลับ

กล้

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

วิธีการปลูก 1. ควรปลูกในที่ที่มีแสงแดดเข้าถึง 2. ขุดหลุมกว้าง 1 เมตร ยาว 1 เมตร และลึก 1 เมตร 3. นำมูลสัตว์จำพวกเป็ด ไก่ ใส่ลงไปในก้นบ่อ ผสมกับดิน 4. วางหน่อกล้วยลงในหลุม โดยให้หน่อลึกลงไปประมาณคืบกว่าๆ 5. กลบดินที่เหลือลงในหลุม 6. รดน้ำให้ชุ่ม

เทคนิคเพิ่มเติม หากปลูกมากกว่า 2 ต้นขึน้ ไป ให้ระยะห่างประมาณ 1 เมตร ระหว่างต้น และกล้วย 1 ต้น ควรจะมีหน่อกล้วย เพิ่มมาไม่เกิน 3 หน่อ เพื่อไม่ให้เกิดการแย่งอาหารกัน 11

การดูแลรักษา ต้นกล้วยหนึ่งต้นสามารถให้ผลผลิตได้ 1 ครั้ง แล้วจะตาย พอต้นแรกให้ผลเสร็จ เราต้องตัดทิ้ง แล้วรอหน่อที่แทงขึ้นมาใหม่โต แต่ละหลุมที่ปลูก ให้เก็บหน่อไว้ 4 หน่อ ลดหลั่นกันไปเรื่อยๆ จะได้ อ อกผลไล่ กั น ได้ เรื่ อ ยๆ อย่ า ปลู ก หน่ อ ที่ โ ตพร้ อ มๆ กั น เพราะจะแย่งอาหารกัน และห้ามปลูกในที่ร่ม เพราะต้นกล้วย หากไม่โดนแสงแดดจะตาย ควรปลูกในที่สว่างๆ มีแสงแดดส่องถึง ระวังอย่าให้ดินแห้ง ต้องหมั่นรดน้ำ พรวนดิน ใส่ปุ๋ยสม่ำเสมอ

12

เคล็ดลับ

กล้

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

การปฏิบัติหลังการเก็บเกี่ยว

หลังจากเก็บเกี่ยวแล้ว ต้องรีบแยกกล้วยออกจากเครือ เพราะถ้า กล้วยอยู่ในเครือจะไม่เหลือง แต่พอแยกกล้วยออกแล้ว จะมีการคลายน้ำ ทำให้กล้วยเหลืองสุก พอแยกเป็นผลๆ จะใช้เวลา 3 วัน กล้วยจะเหลืองพอดีทาน แต่หากตัดแยกเป็นหวีๆ จะใช้เวลา 5 วันจึงจะสุกพอดีทาน

การเก็บเกี่ยว

การเก็บเกี่ยวกล้วยพิจารณาจากการนับจำนวนวัน โดยเฉลี่ยแล้ว ผลกล้วยจะ แก่เมื่อมีอายุประมาณ 100 - 110 วัน หรือพิจารณาจากเหลี่ยมมุมของผล ผลแก่จะมี ลักษณะค่อนข้างกลมไม่เป็นเหลี่ยม เก็บเกี่ยวโดยใช้มือข้างหนึ่งจับปลายเครือแล้วใช้มีด ตัดก้านเครือให้ขาดออก 13

เคล็ดลับการเก็บ

วิธีเก็บกล้วยที่ดีที่สุด ก็คือ ให้แยกกล้วย ออกเป็นผลๆ แล้วทิ้งไว้ให้กล้วยเหลือสีเขียวสัก 10 เปอร์เซ็นต์ จากนั้นให้ใช้กระดาษห่อผลกล้วย แช่ไว้ในตู้เย็นเพราะจะทำให้ไม่ดำและเน่าเสีย สิ่ ง สำคั ญ คื อ ห้ า มให้ ก ล้ ว ยถู ก กระแทก เพราะ เมื่อไหร่ที่กล้วยโดนกระแทกจะเกิดเป็นรอยช้ำ และจะเน่าเสีย

2. ห่อ นำกล้วยแต่ละผลห่อด้วยกระดาษ ครั้งละไม่เกิน 1-2 ผล เพื่อรักษาความชื้น และป้องกันการสัมผัสระหว่างผิวกล้วย กับความเย็น รวมทั้งเพิ่มความสะดวก ในการหยิบรับประทาน

14

1. ฉีก

โดยการแยกกล้วยออกเป็นผลๆ เริ่มต้นจับที่ขั้วแล้วดึงออก ควรฉีกกล้วยตอนห่ามๆ (มีส่วนที่เป็นสีเหลือง 10 - 20 เปอร์เซ็นต์ของผล) ถ้าซื้อสุกมาก็ควรฉีก แต่ไม่ควรจับที่ผล เพราะจะทำให้ช้ำ และเน่าได้ หลังจากที่ฉีกกล้วยออกเป็นผลแล้ววางทิ้งไว้ประมาณ 10 - 15 นาที เพื่อให้ยางเคลือบผิวรอยที่ฉีกแห้งสนิท ช่วยชะลออายุการสุกของกล้วย

เคล็ดลับ

กล้

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

3. เก็บ นำผลกล้วยที่ห่อแล้วเก็บใส่ถุงพลาสติก มัดปากถุงพอหลวมๆ นำเข้าเก็บในตู้เย็น หากเก็บไว้ในช่องเก็บผักผลไม้ จะช่วยยืดอายุการเก็บให้นานยิ่งขึ้น

4. กิน แกะถุง หยิบออกตามปริมาณที่ต้องการจะรับประทาน แนะนำให้ทานเช้า และ เย็น มื้อละ 1 - 2 ผล

15

การเลือกกล้วยน้ำว้า 1. ควรเลือกกล้วยที่มีลักษณะผลกลมๆ ไม่มีเหลี่ยม 2. ผิวสีเขียว ไม่สุกมาก ผิวเนียน ผลไม่ใหญ่มาก ไม่มีแผล 3. ให้นับจำนวนกล้วยในแต่ละหวี ถ้าได้ประมาณ 13 - 15 ผล แสดงว่าเป็นกล้วยกลางเครือ เป็นกล้วยที่จะมีอาหารไปเลี้ยงมาก ทำให้มีสารอาหารต่างๆ ที่มีประโยชน์มากกว่า จึงแนะนำให้เลือกกล้วยกลางเครือ 4. ไม่ซื้อกล้วยที่สุกงอม จะทำให้เน่าเร็ว

16

เคล็ดลับ

ำ ้ น ว ย า ้ ้ ว ล ก รพดั ประโยชน์

กล้

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

สา

VITAMIN

17

ประโยชน์จากการบริโภคกล้วยน้ำว้า

กล้วยน้ำว้ามีสารอาหารหลากหลายชนิด ทั้งพลังงาน คาร์โบไฮเดรต โปรตีน วิตามินและแร่ธาตุ เป็นอาหารที่ทานได้ทุกวัย เริ่มตั้งแต่วัยทารก อายุ 6 เดือนเต็ม เด็กปฐมวัย นักเรียน วัยรุ่น ผู้ใหญ่ และผู้สูงอายุ

เกร็ดความรู้ กล้วย...กล้วย.... การปลูกกล้วยแต่ละหลุม ควรห่างกัน 2 เมตร เพราะใบจะขยายออกไป 1 เมตร จะได้ไม่บังแดดกัน

18

เคล็ดลับ

กล้

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

ระบบขับถ่ายดีขึ้น

หากรับประทานกล้วยเป็นประจำ จะทำให้ระบบขับถ่ายดีขนึ้ ช่วยแก้ปัญหาโรคท้องผูกและป้องกันโรคริดสีดวงทวารได้

ท้องเสียก็ช่วยได้

หากท้องเสียก็ให้ทานกล้วยดิบ โดยการนำกล้วยดิบ มาบดเป็นผงๆ และทาน จะช่วยสมานแผลในลำไส้และ โรคกระเพาะด้วย เพราะกล้วยมีรสฝาดสมาน

19

ช่วยเรื่อง มะเร็งลำไส้ขั้นแรก ๆ

ส่วนคนทีเ่ ป็นมะเร็งสำไส้ขนั้ แรกๆ ทีช่ อบรับประทานแต่เนือ้ สัตว์ ให้ลดทานเนื้อสัตว์แล้วหันมาทานผักผลไม้แทน โดยเฉพาะกล้วยน้ำว้า เพราะเนื้ อ ของกล้ วยมีความอ่อนนิ่มพอดี เป็นผลไม้ที่ทานได้ง่ายๆ ไม่ยุ่งยากสำหรับผู้ที่มีปัญหาเรื่องโรคระบบทางเดินอาหาร และกล้วย ยังมีสภาพเป็นกลางไม่เป็นกรด ทำให้ลดการระคายเคือง และยังไป เคลือบผนังลำไส้

20

เคล็ดลับ

กล้

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

กล้วยน้ำว้า ยังสามารถป้องกันการเป็นเบาหวานและ ควบคุมน้ำหนักได้ เมื่อทานในปริมาณที่เพียงพอ เพราะกล้วยน้ำว้า 1 ผล มีนำ้ ตาลประมาณ 3 - 5 กรัม หากรับประทานในปริมาณทีพ่ อเหมาะ จะทำให้สามารถควบคุมน้ำหนักได้

21

ทานแล้วอารมณ์ดี มีความสุข

กล้วยน้ำว้า มีโพแทสเซียม ซึ่งเป็นสารอาหารสำคัญ ที่ช่วยให้การ เต้นของหัวใจเป็นปกติ การส่งออกซิเจนไปยังสมอง และปรับสมดุลน้ำ และแร่ธาตุ ในร่างกาย เวลาเกิดอารมณ์เครียด และทำให้ระดับโพแทสเซียมในร่างกายของเรา ลดลง แต่เมือ่ รับประทานกล้วยน้ำว้าเข้าไป โพแทสเซียมจะช่วยให้เกิดความสมดุล

อี ก ทั้ ง กล้ ว ยน้ำว้ามีสารที่เรียกว่า ทริปโตเฟน (Tryptophan) ที่เป็น สารตั้งต้นของฮอร์โมนเซโรโทนิน ที่หลั่งออกมาแล้วจะทำให้มีความสุข เกร็ดความรู้ กล้วย...กล้วย.... ระมัดระวังศัตรูพืช เช่น ด้วงงวงกล้วย ด้วงเจาะลำต้น หรือหนอนม้วนใบกล้วย

22

เคล็ดลับ

กล้

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

การใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำวัน

ในชี วิ ต ประจำวั น ส่ ว นใหญ่ เราจะใช้ ใ บตองในการห่ อ ผั ก สดและอาหาร เนือ่ งจากใบตองสดมีความชืน้ ดังนัน้ เมือ่ ใช้หอ่ ผักสดหรืออาหาร ความชืน้ จะช่วยรักษาผัก หรืออาหารให้สดอยู่เสมอ นอกจากนี้ใบตองยังทนทานต่อความเย็นและความร้อน ดังนั้นเมื่อนำใบตอง ห่ออาหารแล้วเอาไปปิ้ง นึ่ง ต้ม ใบตองก็จะไม่สลายหรือละลายเหมือนเช่นพลาสติก และนอกจากจะทนความร้อนได้แล้ว ยังทำให้เกิดความหอมของใบตองอีกด้วย ในสมัยโบราณ เมื่อยังใช้เตารีดที่เป็นเตาถ่าน หากเตาร้อนมากไป ก็เอามารีดบนใบตองสด ก่อนนำไปรีดบนผ้า เพราะใบตองมีสารจำพวก ขี้ผึ้งหุ้มอยู่ ขี้ผึ้งจะช่วยเคลือบเตารีด ทำให้รีดผ้าไม่ติด

23

ใบตองแห้ง

24

ใบตองแห้ง นำมาใช้ทำกระทงเพื่อใส่อาหาร ห่อกะละแม โดยใบตองแห้ง ก็จะมีกลิ่นหอมเช่นกัน นอกจากนี้ใบตองแห้งยังนำไปใช้ในงานศิลปกรรมไทย ได้อีกหลายอย่าง เช่น นำไปทำ รักสมุก ในงานของช่างเขียน ช่างปั้น ช่างแกะ และช่ า งหุ่ น เพราะรั ก สมุ ก ใบตองแห้ ง ช่ ว ยในการเคลื อ บและปกป้ อ ง เนื้อไม้ ขัดแต่งง่าย เมื่อแห้งผิวเป็นมัน น้ำหนักเบา เหมาะในการทำหัวโขน และการลงรักปิดทอง

เคล็ดลับ

กล้

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

กาบกล้วย

ใช้ในศิลปะการแทงหยวกไว้ที่เชิงตะกอนเวลาเผาศพ ส่วนใหญ่ใช้กาบกล้วยตานี เพราะกาบกล้วยตานีขาวสะอาด ทำให้หยวกที่แทงมีลวดลายสวยงาม งานแทงหยวกเป็น งานที่ต้องทำหลายคนแล้วเอามาประกอบกัน โดยช่างผู้ทำต้องสลักเป็นลายไทยต่างๆ นอกจากนี้กาบกล้วยยังนำมาฉีกเป็นเส้นใหญ่ๆ ใช้มัดผักเป็นกำๆ เช่น ชะอม ตำลึง เพื่อให้ความชื้นกับผัก เพราะกาบกล้วยมีน้ำอยู่มาก ถ้าฉีกเป็นเส้นเล็กๆ ก็ใช้มัด ของแทนเชือกได้ กาบกล้วยเมื่อแห้งอาจนำมาทำเป็นเชือกกล้วย สำหรับผูกของและสานทำเป็น ภาชนะรองของ หรือสานเป็นกระเป๋าสุภาพสตรี นอกจากนี้ใยของกาบกล้วยยังนำมาใช้ ทอผ้าได้ด้วยเช่นกัน 25

ต้นกล้วย

ต้นกล้วย ทีห่ นั่ เป็นท่อนๆ อาจใช้เป็นทุน่ ลอยน้ำให้เด็กๆ ใช้ หั ด ว่ า ยน้ ำ หรื อ นำมาทำเป็ น แพสำหรั บ ตั้ ง สิ่ ง ของให้ ลอยอยู่ในน้ำ

26

เคล็ดลับ

กล้

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

ก้านกล้วย

ก้ า นกล้ ว ย เมื่ อ เอาแผ่ น ใบออก แกนกลางหรื อ เส้นกลางใบ อาจนำมาใช้มดั ของ หรือนำมาทำของเล่นเด็กๆ ได้ เช่น ทำเป็นม้าก้านกล้วย และปืนก้านกล้วย ซึ่งเป็นของเล่น ของเด็กไทยในสมัยก่อน

27

การใช้ประโยชน์ใน พิธีกรรมต่างๆ

ในการปลูกบ้าน เมื่อมีพิธีทำขวัญยกเสาเอก จะใช้หน่อกล้วยผูกมัดไว้ที่ปลายเสา ร่วมกับต้นอ้อย และเมือ่ เสร็จพิธี ก็จะมีการลาต้นกล้วยและต้นอ้อยนัน้ นำมาปลูกไว้ในบริเวณบ้าน จากนั้นประมาณ 1 ปี หรือเมื่อปลูกบ้านเสร็จแล้วพร้อมอยู่อาศัย ก็มีกล้วยไว้กินพอดี ในพิธีทำขวัญเด็ก เมื่อเด็กอายุได้ 1 เดือน กับ 1 วัน มีการทำขวัญเด็กและโกนผมไฟ จะมีกล้วย 1 หวี เป็นส่วนประกอบในพิธีด้วย ในพิธีแต่งงาน มักมีต้นกล้วยและต้นอ้อยในขบวนขันหมาก พร้อมทั้งมีขนมกล้วย และ กล้วยทั้งหวี เป็นการเซ่นไหว้เทวดาและบรรพบุรุษ

ในงานศพ ในสมัยโบราณ มีการนำใบตองมารองศพ ก่อนนำศพวางลงในโลง ในพิธีทางศาสนา เช่น การเทศน์มหาชาติ และการทอดกฐิน

28

เคล็ดลับ

กล้

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

ว ำ ้ า ้ น ย ้ ว กลคา่ ทางโภชนาการ ุ คณ

29

โปรตีน

วิตามิน

แร่ธาตุและน้ำ คาร์โบไฮเดรต

30

กล้วย เป็นอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง มีสารอาหาร เกือบครบทุกชนิดทีร่ า่ งกายต้องการ คือมีพลังงาน คาร์โบไฮเดรต โปรตีน วิตามิน แร่ ธ าตุ แ ละน้ ำ โดยเฉพาะกล้ ว ยน้ ำ ว้ า เป็ น ผลไม้ ท่ีมีคุณ ค่ า ทางโภชนาการสู ง มีคุณสมบัติที่ย่อยง่าย กล้วย กล้วยเป็นแหล่งพลังงานสำรองชั้นดี ในกล้วย 1 ผล สามารถ ให้พลังงานได้ 59 แคลอรี กล้วยประกอบด้วย คาร์โบไฮเดรต รวมไปถึงใยอาหาร โปรตีน ยังอุดมด้วย วิตามินและแร่ธาตุ เป็นแหล่งโพแทสเซียม ฟอสฟอรัส วิตามินเอ กลุม่ วิตามินบี และซี มีปริมาณไขมัน และ โซเดียมต่ำ ดังนัน้ ถ้าหากหิว ก็สามารถทานกล้วยรองท้องได้ ทุกส่วนของกล้วยใช้ประโยชน์ได้ทง้ั หมด

เคล็ดลับ

กล้

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

กล้วยดิบจนถึงห่าม มีคุณสมบัติเป็นแป้งพลังงานต่ำ หรือแป้งที่ ทนต่อการย่อยด้วยเอนไซม์ (resistant starch) สูง การบริโภคกล้วยเป็นประจำนัน้ ถือเป็นทางเลือกที่ดีต่อสุขภาพ เพราะมีอัตราการย่อยที่ช้ากว่าแป้งอื่นๆ และ การเปลี่ยนแปลงแป้งเป็นน้ำตาลอย่างช้าๆ จะได้ช่วยลดอัตราการดูดซึมและ การเปลี่ ย นเป็ น พลั ง งาน ทำให้ ร่ า งกายได้ รั บ พลั ง งานที่ ต่ ำ ลง นอกจากนี้ รีซสิ แทนต์สตาร์ชของกล้วยยังมีคุณสมบัติเป็นพรีไบโอติก (Prebiotic) ซึ่งเป็น อาหารที่ดีสำหรับจุลินทรีย์กลุ่มที่ดีในลำไส้ เป็นผลให้การทำงานของระบบ ทางเดิ น อาหารเป็ น ปกติ ดี จึ ง สามารถช่ ว ยลดอั ต ราเสี่ ย งต่ อ โรคในระบบ ทางเดินอาหาร

31

กล้วยน้ำว้า ยังเป็นผลไม้ที่เหมาะสำหรับผู้ที่เป็นโรคเกี่ยวกับ ทางเดิ น อาหาร และท้ อ งเสี ย บ่ อ ยเพราะสามารถช่ ว ยลดแก๊ ส ใน กระเพาะอาหารได้ กล้วยดิบจะมีแป้งมากแต่เมื่อสุกแป้งจะเปลี่ยนเป็น น้ำตาล ดังนั้นหากท้องเดิน การกินกล้วยดิบ จะช่วยทำให้ อาการท้องเดินหยุดได้ กล้วยน้ำว้าดิบ และห่ามมีสารแทนนิน มีฤทธิ์ฝาดสมาน รักษาอาการท้องเสียที่ไม่รุนแรงได้ โดยกินครั้งละครึ่งผล หรือ 1 ผล อาการท้องเสียจะทุเลาลง นอกจากนี้จากการศึกษาวิจัย ยังพบว่า มีผลในการรักษาโรคกระเพาะได้อีกด้วย

เกร็ดความรู้ กล้วย...กล้วย.... ในสมัยก่อน จะให้หน่อกล้วยในงานแต่ง และนำไปปลูก กล้วยจะออกลูกประมาณหนึ่งปี ซึ่งจะตรงกับช่วงเวลาที่ลูกคลอดพอดี

32

เคล็ดลับ

กล้

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

กล้วยสุก ประกอบด้วยโปรตีนที่มีกรดอะมิโนที่จำเป็นสำหรับเด็กโดยเฉพาะ

มีกรดอะมิโนทีม่ ชี อ่ื ว่า อาร์จนิ นิ (arginine) และ ฮิสติดนี (histidine)

ซึง่ กรดอะมิโนทัง้ 2 ตัวนี้ เป็นกรดอะมิโนที่จำเป็น

ต่อการเจริญเติบโตของทารก และยังมี

กรดอะมิโนจำเป็นทีส่ ำคัญอีกตัวหนึง่ คือ ทริปโตเฟน (tryptophan) เมือ่ สารนีเ้ ข้าไปในร่างกายจะถูกเปลีย่ นเป็น เซอโรโทนิน (serotonin) เป็นที่รู้จักกันดีว่าช่วยผ่อนคลายปรับอารมณ์ให้ดีขึ้นได้ คือทำให้เรา รู้สึกมีความสุขเพิ่มขึ้นนั่นเอง เมื่อรับประทานแล้ว ก็จะกลืนลงกระเพาะง่าย ด้วยเหตุที่กล้วยกลืน ลงกระเพาะได้ง่ายทำให้บางคนไม่ค่อยเคี้ยวกล้วย ซึ่งเป็นวิธีการที่ผิด การรับประทานกล้วยจำเป็นต้องเคี้ยวให้ละเอียด เพราะกล้วยมีแป้งร้อยละ 20 – 25 ของเนื้อกล้วย ถ้าเคี้ยวไม่ละเอียด น้ำย่อยในกระเพาะต้องทำงานหนักหากย่อยไม่ทัน ทำให้ท้องอืด

33

กล้วยน้ำว้า ยังเป็นแหล่งของโพแทสเซียม ซึ่งเป็น แร่ธาตุชนิดหนึ่งที่มีความจำเป็นต่อร่างกาย โดยมีบทบาทสำคัญ ในการช่วยให้การทำงานของระบบต่างๆ ในร่างกายเป็นปกติ เช่น ระบบประสาทและกล้ามเนือ้ โพแทสเซียมช่วยรักษาสมดุลแร่ธาตุ และสมดุลของกรด – ด่าง ในร่างกาย ป้องกันภาวะกรดเกิน ในกระเพาะอาหาร (hyperacidity) และยังช่วยควบคุมความดัน โลหิตทีส่ งู และลดความเสีย่ งของโรคหัวใจและหลอดเลือดอีกด้วย และโรคไม่ตดิ ต่อเรือ้ รังชนิดอืน่ ๆ ลดความเสีย่ งของภาวะการอุดตัน ของเส้นโลหิตที่ไปเลี้ยงสมอง (Stroke)

34

เคล็ดลับ

กล้วยน้ำว้า มีแคลเซียม ฟอสฟอรัส ช่วยบำรุง กระดูก ฟัน และเหงือกให้แข็งแรง มีวิตามินซีช่วยให้ผิวพรรณดี และสามารถ รักษาโรคเลือดออกตามไรฟันในเด็กเล็กได้ กล้วยน้ำว้าห่ามและสุก มีธาตุเหล็ก ช่วยสร้างเม็ดเลือดแดง ป้องกันโรคโลหิตจาง

กล้

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

กล้ ว ยน้ ำ ว้ า ก็ มี วิ ต ามิ น เออยู่ ด้ ว ย แม้ จ ะไม่ ม ากเท่ า วิตามินเอที่ได้จากมะละกอหรือมะม่วงสุก แต่ก็มีวิตามินเอมากกว่า ผลไม้อีกหลายๆ ชนิด กล้วยน้ำว้า มีเบต้าแคโรทีน และมีวิตามินอยู่เกือบ ครบทุกชนิด ทั้งวิตามินบี 1 วิตามินบี 2 วิตามินบี 3 นอกจากนีก้ ล้วยน้ำว้ามีใยอาหาร ช่วยให้ระบบขับถ่ายคล่องขึน้ กินกล้วยน้ำว้าสุก จะช่วยระบายท้อง นอกจากนีช้ ว่ ยลดอาการเจ็บคอ เจ็บหน้าอกที่มีอาการไอแห้งร่วมด้วย ลดกลิ่นปากและผิวพรรณดี 35

คุณค่าทางโภชนาการของกล้วยน้ำว้า

ปริมาณตัวอย่าง พลังงาน คาร์โบ น้ำตาล ใยอาหาร โปรตีน ไขมัน แคลเซียม เหล็ก โปแตสเซียม แมกนีเซียม ฟอส ชนิด ปริมาณ นน. (กิโล ไฮเดรต (ก.) (ก.) (ก.) (ก.) (มก.) (มก.) (มก.) (มก.) ฟอรัส เอ เบตา บี 1 อาหาร (ผล) (ก.) แคลอรี) (ก.) (มก.) (มคก. แคโรทีน (มก.)

อาร์อี) (มก.)

วิตามิน บี 2 (มก.)

บี 3 (มก.)

ซี (มก.)

vit E (มก.)

กล้วยน้ำว้า

100

148

35.4

22

2.3

1.1

0.2

7

0.8

320

-

43

9

54

0.04

0.02

1.4

11

-

กล้วยน้ำว้า

40

59

14.2

9

0.9

0.4

0.08

2.8

0.3

128

-

17

3.6

22

0.016

0.008

0.56

4

-

1

กล้วยน้ำว้ามีคุณค่าอาหารสูง เพียง 1 ผลให้พลังงานถึง 59 กิโลแคลอรี 1 ส่วน = 1 ผลเล็ก = น้ำหนักส่วนที่กินได้ 40 กรัม ปริมาณที่แนะนำต่อวันตามธงโภชนาการ ควรรับประทานให้ได้ 3 - 5 ผลต่อวัน เกร็ดความรู้ กล้วย...กล้วย.... ลองใช้ด้านในของเปลือกกล้วยทาบริเวณที่ถูกยุงกัด เพราะเปลือกกล้วยสามารถแก้เม็ดผื่นคันที่เกิดจากยุงกัดได้

36

เมน.ู ..

เคล็ดลับ

กล้

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

ำ ้ ว น า ้ ย ้ ว ล ก

37

เมนูกล้วย กล้วย

ในต้ น กล้ วยต้นหนึ่ง สามารถนำผลิตภัณฑ์จากต้นมาปรุงเป็นอาหาร ได้หลากหลายชนิด นับเป็นภูมิปัญญาของคนไทยที่ดัดแปลงอาหารจากวัตถุดิบ ทีม่ อี ยูใ่ นท้องถิน่ มาแปรรูปเป็นทัง้ อาหารคาว อาหารหวาน จากหัวปลี หยวกกล้วย รวมทั้งผลกล้วยดิบและสุก มาปรุงอาหาร ดังนี้ 38

เคล็ดลับ

กล้

ว

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

อาหารคา

แกงกล้วยดิบ

ส่วนผสม ปริมาณ กล้วยน้ำว้าดิบ 40 กรัม เนื้อหมู 2 ช้อนกินข้าว ชะอมเด็ด 3 ช้อนกินข้าว ชะพลูหั่นหยาบ 3 ช้อนกินข้าว หอมแดงซอย 1 ช้อนกินข้าว พริกขี้หนูแห้ง 5 เม็ด กระเทียม 1 ช้อนชา หอมแดง 1 ช้อนชา ข่าหั่น 1 ช้อนกินข้าว ตะไคร้ซอย 1 ช้อนกินข้าว กะปิ 12 ช้อนชา ปลาร้าต้มสุก 12 ช้อนกินข้าว เกลือ

วิธีทำ 1. ปอกเปลือกกล้วยออก หั่นบางๆ แช่ในน้ำผสมเกลือ โขลกเครื่องแกง รวมกันให้ละเอียด 2. คั่วเครื่องแกงให้หอม ใส่น้ำ พอเดือดใส่หมูสามชั้น ต้มให้หมูสุก 3. ใส่กล้วย ต้มประมาณ 10 นาที จนกล้วยสุก 4. ใส่หอมแดงซอย ใส่ผักชะอม ใบชะพลู พอเดือด ปิดไฟ คุณค่าทางโภชนาการ สูตรต่อ 1 คน พลังงาน คาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน โซเดียม แคลเซียม (กิโลแคลอรี)

(กรัม)

(กรัม)

170

25

13

(กรัม) (มิลลิกรัม) (มิลลิกรัม)

2

334

160 39

ส้มตำกล้วย ส่วนผสม พริกขี้หนูสวน กระเทียมปอก กล้วยน้ำว้าดิบปอกเปลือก มะเขือเหลืองใช้แต่เปลือก ปูเค็มล้างน้ำเดือด น้ำปลา น้ำตาลปี๊บ น้ำมะนาว น้ำมะขามเปียกคั้นข้น น้ำปลาร้าต้มสุก

ปริมาณ 1 1 40 2 2 1 2 2 1 1

ช้อนชา ช้อนชา กรัม ลูก ตัว ช้อนชา ช้อนชา ช้อนกินข้าว ช้อนโต๊ะ ช้อนโต๊ะ

วิธีทำ โขลกพริกกับกระเทียมให้แหลก ใส่กล้วย มะเขือเหลืองลงโขลกให้นิ่ม ใส่ปูเค็มลงโขลก ปรุงรสด้วยน้ำปลา น้ำตาล น้ำมะนาว น้ำมะขาม น้ำปลาร้า เคล้าให้เข้ากัน ปรุงรสให้เปรี้ยวนำ คุณค่าทางโภชนาการ สูตรต่อ 1 คน รับประทานกับข้าวเหนียวนึง่ ไก่ยา่ ง ผักสดต่างๆ เช่น ผักบุง้ ไทย พลังงาน คาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน โซเดียม แคลเซียม ใบชะพลู ใบทองหลาง กะหล่ำปลี ถั่วฝักยาว

40

(กิโลแคลอรี)

(กรัม)

(กรัม)

85

20

1.2

(กรัม) (มิลลิกรัม) (มิลลิกรัม)

0

465

27

เคล็ดลับ

กล้

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

ยำหั วปลี ส่วนผสม ปริมาณ หัวปลีเผา 1 หัว น้ำพริกเผา 1 ช้อนกินข้าว กุ้งสดแกะแล้วนึ่ง 1 ช้อนกินข้าว ไก่ฉีกใช้เฉพาะเนื้อหน้าอก 1 ช้อนกินข้าว หัวหอมซอย 1 ช้อนกินข้าว กระเทียมซอยแล้วเจียว 1 ช้อนกินข้าว น้ำปลา 1 ช้อนชา น้ำตาลปี๊บ 2 ช้อนชา น้ำมะนาว 1 ช้อนกินข้าว พริกขี้หนูหั่นซอย 1 ช้อนชา คุณค่าทางโภชนาการ สูตรต่อ 1 คน พลังงาน คาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน (กิโลแคลอรี)

(กรัม)

(กรัม)

(กรัม)

160

22

9

4

วิธีทำ 1. ทำความสะอาดหัวปลีดว้ ยน้ำสะอาด หลังจากนัน้ นำไปเผาไฟพอดูวา่ มีกลิน่ หอม 2 นำหัวปลีหลังจากเผาไฟมาแกะเปลือกออก ให้เอาเฉพาะส่วนที่อ่อนๆ เท่านั้น เพราะส่วนที่แก่ๆ อาจจะทำให้เหนียวและมียาง 3. นำมาหั่นเป็น 2 ท่อน แล้วจึงหั่นตามยาวเป็นชิ้นๆ ใส่ถ้วยเตรียมไว้ 4. นำเนื้อกุ้ง เนื้อไก่ ใส่รวมกัน แล้วจึงปรุงรสด้วยน้ำพริกเผา น้ำมะนาว น้ำปลา น้ำตาลปี๊บ แล้วคนให้เข้ากัน 5. เมื่อส่วนผสมเข้ากันดีแล้วจึงใส่หัวปลีที่แกะเตรียมไว้ โซเดียม แคลเซียม คลุกให้เข้ากันตักใส่จาน โรยกระเทียมเจียว หอมเจียว พริกแดง (มิลลิกรัม) (มิลลิกรัม) ผักชี พร้อมเสิร์ฟ 821 63 41

ยำกล้วย ส่วนผสม กล้วยดิบ เนื้อกุ้ง ใบมะกรูด ตะไคร้ซอย มะพร้าวคั่ว น้ำพริกเผา น้ำมะนาว น้ำปลา น้ำตาลปี๊บ

ปริมาณ 40 กรัม 1 ช้อนกินข้าว 1 ช้อนกินข้าว 1 ช้อนกินข้าว 1 ช้อนชา 1 ช้อนกินข้าว 1 ช้อนกินข้าว 1 ช้อนชา 2 ช้อนชา

คุณค่าทางโภชนาการ สูตรต่อ 1 คน พลังงาน คาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน

42

(กิโลแคลอรี)

(กรัม)

(กรัม)

(กรัม)

181

20

5

9

วิธีทำ 1. นำกล้วยดิบทั้งผลไปต้มให้สุก นำขึ้นมาปอกเปลือกหั่นเป็นชิ้นเล็กๆ ใส่ถ้วยพักไว้ น้ำกุ้งสดที่ลวกแล้วมาสับพอหยาบๆ ใส่ถ้วยพักไว้ 2. ทำน้ำยำด้วยการผสมน้ำพริก มะนาว น้ำปลา น้ำตาลปี๊บคลุกเคล้า ให้เข้ากัน ใส่มะพร้าวคั่วคนให้เข้ากัน โซเดียม แคลเซียม 3. นำกล้วยและกุ้งที่พักไว้มาใส่ในชามน้ำยำ คลุกเคล้า (มิลลิกรัม) (มิลลิกรัม) ให้ เข้ า เนื้ อ ทั่ ว กั น เสร็ จ แล้ ว ตั ก ใส่ จ าน ก่ อ นเสิ ร์ ฟ โรยด้ ว ย ตะไคร้ซอยและใบมะกรูด 814 157

เคล็ดลับ

กล้

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

ทอดมั นหัวปลี

ส่วนผสม ปริมาณ หัวปลีอ่อนซอยละเอียด 40 กรัม ไข่ไก่ 1 ฟอง หมูสับ 2 ช้อนกินข้าว 1 แป้งสาลี 2 ถ้วย น้ำพริกแกงเผ็ด 1 ช้อนกินข้าว ใบกระเพรา 2 ช้อนกินข้าว ใบมะกรูดหั่นฝอย 1 ช้อนชา น้ำมันพืช 1 ถ้วยตวง คุณค่าทางโภชนาการ สูตรต่อ 1 คน พลังงาน คาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน (กิโลแคลอรี)

231

(กรัม)

(กรัม)

(กรัม)

8

14

20

วิธีทำ 1. แกะเปลื อ กหั ว ปลี อ อกให้ เ หลื อ ส่ ว นที่ มี สี ข าว ผ่ า ครึ่ ง ตามยาวแล้ ว หั่ น ตามขวางให้ขนาดเท่ากัน นำไปแช่น้ำที่ผสมมะนาว 2. ผสมแป้ง ไข่ น้ำพริกให้เข้ากัน ใบมะกรูดหั่นฝอย หัวปลี แล้วนำคลุกเคล้า กับแป้งให้เข้ากัน 3. ตั้งกระทะที่มีน้ำมันบนไฟกลางจนน้ำมันร้อน ตักหัวปลี ลงทอดใช้ ทั พ พี ท ำเป็ น แผ่ น กลม ลงทอดจนสุ ก ตั ก ขึ้ น โซเดียม แคลเซียม (มิลลิกรัม) (มิลลิกรัม) สะเด็ดน้ำมัน 4. เสิร์ฟทอดมันหัวปลีพร้อมอาจาดแตงกวา 735 140 43

แกงหยวกกล้วยใส่วุ้นเส้น ส่วนผสม ปริมาณ หยวกกล้วย 60 กรัม (1 ถ้วยตวง) ผักชี 1 กรัม (1 ต้น) วุ้นเส้นแช่น้ำ 35 กรัม ( 14 ถ้วยตวง) ต้นหอมตัดเป็นท่อน 1 กรัม (1 ต้น) น้ำมันพืช 5 กรัม (1 ช้อนชา) หมูแดง 40 กรัม (2 ช้อนโต๊ะ) ใบชะอม 15 กรัม (3 ยอด) ส่วนผสมเครื่องแกง พริกแห้ง 5 กรัม (3 เม็ด) หอมแดง 5 กรัม (2 หัว) กระเทียม 5 กรัม (2 กลีบ) กะปิ 5 กรัม (1 ช้อนชา) คุณค่าทางโภชนาการ สูตรต่อ 1 คน พลังงาน คาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน โซเดียม แคลเซียม

44

(กิโลแคลอรี)

(กรัม)

(กรัม)

(กรัม) (มิลลิกรัม) (มิลลิกรัม)

132.9

18.35

10.61 1.91 443

55.0

วิธีทำ 1. โขลกเครื่องแกงทั้งหมดให้ละเอียด 2. ผัดเครื่องแกงกับน้ำมัน จนมีกลิ่นหอม ใส่หมูผัดให้เข้ากัน เติมน้ำซุป 3. ใส่หยวกกล้วย ต้มจนนิ่ม 4. พอเดือดใส่วุ้นเส้น 5. ใส่ใบชะอม ปิดไฟโรยด้วยต้นหอม ผักชี

เคล็ดลับ

กล้

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

าน

ว อาหารห

กล้วยบวชชี ส่วนผสม กล้วยน้ำว้า หางกะทิ ใบเตย น้ำตาลปี๊บ น้ำตาลทราย เกลือ

ปริมาณ 1 หวี 3 ถ้วยตวง 2-3 ใบ 2 ช้อนกินข้าว 2 ช้อนกินข้าว 1 ช้อนชา 8

คุณค่าทางโภชนาการสูตรต่อ 1 คน พลังงาน คาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน (กิโลแคลอรี)

(กรัม)

(กรัม)

(กรัม)

157

27

1.7

5.4

วิธีทำ

1. นำกล้วยไปนึ่งในน้ำเดือดประมาณ 3-5 นาที หรือนึ่งจนกระทั่ง ผิ ว กล้ ว ยเริ่ ม แตกออก จึ ง ปิ ด ไฟและนำออกมาปอกเปลื อ กและหั่ น ครึ่ ง ผล จากนั้นจึงหั่นเป็นชิ้นเล็กๆ 2. นำหางกะทิไปต้มในหม้อและใส่ใบเตยลงไปด้วย เมื่อเดือดแล้วจึงใส่ กล้วยที่หั่นไว้แล้วลงไป ตามด้วยน้ำตาลปี๊บ น้ำตาลทรายขาวและเกลือนิดหน่อย

3. เมื่อกะทิเริ่มเดือดอีกครั้งจึงใส่หัวกะทิลงไป และปล่อยทิ้งไว้ให้เดือด อีกประมาณ 3 นาที ถ้าต้องการให้น้ำข้นเหนียวก็ให้ใส่แป้งมันลงไปประมาณ 1 ช้อนชาและคนให้ละลายทั่ว

4. อย่ า ต้ ม นานจนเกิ น ไปเพราะจะทำให้ ก ล้ ว ยเละ โซเดียม แคลเซียม (มิลลิกรัม) (มิลลิกรัม) กล้วยควรจะยังแข็งนิดหน่อยจากนั้นตักใส่จานและเสิร์ฟทันที 81 13 สูตรนี้ทำขนมกล้วยบวชชี เสิร์ฟได้ 7 คน

(1 หน่วยบริโภคเท่ากับ 50 กรัม)

45

ขนมกล้วย ส่วนผสม

ปริมาณ

กล้วยน้ำว้าปอกเปลือกและบดให้เละ 100 กรัม แป้งข้าวเจ้า 1 ช้อนกินข้าว แป้งมัน 1 ช้อนชา น้ำตาล 2 ช้อนชา 1 เกลือ 8 ช้อนชา เนื้อมะพร้าวขูด 1 ช้อนกินข้าว น้ำกะทิ 1 ช้อนกินข้าว คุณค่าทางโภชนาการต่อ 4 ชิ้น พลังงาน คาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน โซเดียม แคลเซียม (กิโลแคลอรี)

80 46

(กรัม)

(กรัม)

(กรัม) (มิลลิกรัม) (มิลลิกรัม)

16

0.66 1.32 113

2.89

วิธีทำ 1. ผสมแป้งข้าวเจ้า แป้งมัน น้ำตาลทราย เกลือ กะทิคั้นน้ำ นวดเข้า ด้วยกัน 2. เติ ม กล้ ว ยบดทั้ ง 2 ชนิ ด นวดให้ เข้ า กั น อี ก ครั้ ง เติ ม มะพร้ า ว ขูดขาวผสมให้เข้ากัน 3. เทใส่กระทงหรือถ้วยตะไล ประมาณ 1 ช้อนโต๊ะ แล้วนำไปนึ่ง ในน้ำเดือดประมาณ 20 – 25 นาที สู ต รนี้ ท ำขนมกล้ ว ยได้ 14 ชิ้ น 1 ชิ้ น มี น้ ำ หนั ก ประมาณ 15 กรั ม เสิร์ฟได้ 3 คน (1 หน่วยบริโภคเท่ากับ 4 ชิ้น)

เคล็ดลับ

กล้

ขนมกล้วยฉาบ ส่วนผสม

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

ปริมาณ

กล้วยน้ำว้าดิบ 1 หวี น้ำมันพืช 2 ถ้วยตวง น้ำตาลทราย 2 ถ้วยตวง 1 ช้อนชา เกลือป่น 2 น้ำสะอาด 2 ถ้วยตวง วิธีทำ 1. ปอกเปลือกกล้วยดิบ ด้วยมีดปอกเปลือก (มีดสองคม) 2. นำกล้วยทีป่ อกเปลือกให้หมดทัง้ หวี ล้าง และแช่ไว้ในน้ำสะอาด ตัง้ พักไว้ 3. ตั้ ง กระทะให้ ร้ อ นเติ ม น้ ำ มั น พื ช ลงในกระทะ พอน้ำมันร้อน จึงฝานเนื้อกล้วยดิบเป็นแผ่นบางๆ ตามความยาวของผล (ด้วยมีดสองคม) ใส่ลงทอดในน้ำมันทันที เมื่อกล้วยลอยตัวขึ้นมาบนผิวน้ำมัน (ประมาณ 20 - 30 วินาที) ให้หมั่นคนและพลิกชิ้นกล้วย กลับให้ถูกน้ำมัน เพื่อความร้อนสม่ำเสมอทั่วกันทุกชิ้น จนเหลืองดีแล้วตักขึ้นให้สะเด็ดน้ำมัน 4. เทน้ำมันออกจากกระทะให้หมด ตั้งไฟเบาๆ ใส่น้ำตาล น้ำ และเกลือ ลงในกระทะนั้น ต้มจนน้ำตาลละลายและเคี่ยวต่ออีกครู่ จนน้ำตาลเหนียว 5. ใส่กล้วยที่ทอดไว้ ลงในกระทะน้ำเชื่อมทันทีที่ยกลง คุณค่าทางโภชนาการต่อ 50 กรัม จากเตา เคล้าเบาๆ ให้น้ำเชื่อมจับชิ้นกล้วยให้ทั่วถึง พักไว้ พลังงาน คาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน โซเดียม แคลเซียม จนเย็นสนิทและน้ำเชื่อมแห้งสนิทด้วย จึงเก็บใส่ขวดโหล (กิโลแคลอรี) (กรัม) (กรัม) (กรัม) (มิลลิกรัม) (มิลลิกรัม) หรือภาชนะฝาปิดสนิท 190 34 0.7 6 78 4 สูตรนี้ทำกล้วยฉาบได้ เสิร์ฟได้ 10 คน (1 หน่วยบริโภคเท่ากับ 50 กรัม)

47

กล้วยแขกทอด ส่วนผสม ปริมาณ กล้วยน้ำว้าห่าม 1 หวี แป้งสาลี 1 ถ้วยตวง 1 ช้อนชา เกลือ 2 ผงฟู 1 ช้อนชา 1 ถ้วยตวง น้ำตาลปี๊บ 2 1 ถ้วยตวง หัวกระทิ 2 ใบเตยหอม 3-5 ใบ น้ำมันพืช 2 ถ้วยตวง งาขาวคั่ว ปริมาณตามความชอบ

วิธีทำ 1. นำกล้วยมาปอกเปลือกและหัน่ ตามยาวเป็นชิน้ บางๆ หนึง่ ผลควรหัน่ ให้ได้อย่างน้อย 3 ชิ้น 2. นำแป้ ง ข้ า วเจ้ า , แป้ ง สาลี , เกลื อ , ผงฟู , น้ ำ ตาลปี๊ บ , งาขาว น้ำปูนใสและหัวกะทิ ผสมเข้าด้วยกันในชามขนาดใหญ่ คนจนแป้งและ น้ำตาลละลายดี ส่วนผสมทั้งหมดเข้ากันเป็นเนื้อเดียว คุณค่าทางโภชนาการต่อ 50 กรัม 3. ใส่น้ำมันลงในกระทะ และนำไปตั้งบนไฟค่อนข้างแรง พลังงาน คาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน โซเดียม แคลเซียม รอจนน้ำมันเดือด จึงใส่ใบเตยลงไปทอดก่อนให้น้ำมันหอม (กิโลแคลอรี) (กรัม) (กรัม) (กรัม) (มิลลิกรัม) (มิลลิกรัม) 4. นำกล้วยที่หั่นเตรียมไว้ในขั้นตอนที่หนึ่งชุบแป้งแล้ว 155 26 19 10 78 10 นำไปลงทอดจนเหลืองสุกและกรอบ จึงตักออกมาสะเด็ดน้ำมัน 5. เรียงจัดใส่จานและเสิร์ฟเป็นของว่างทานเล่น 48

เคล็ดลับ

กล้

ย กลภาพว้ ย ช่วยสุข

กล้วยน้ำว้าเชื่อม ส่วนผสม ปริมาณ กล้วยน้ำว้าเปลือกสีกระดังงา 30 กรัม ใบเตยหอม 2-3 ใบ น้ำตาลทรายขาว 1 ช้อนกินข้าว น้ำตาลปี๊บ 1 ช้อนกินข้าว น้ำตาลทรายแดง 1 ช้อนชา เกลือ (เล็กน้อย) 18 ช้อนชา น้ำมะนาว (เล็กน้อย) 1 เสี้ยว น้ำสะอาด 1 ถ้วยตวง น้ำปูนใส

วิธีทำ 1. นำกล้วยที่หั่นแล้วลงแช่น้ำปูนใส ประมาณ 15 นาที ระหว่างนี้ ก็เคี่ยวน้ำเชื่อมไว้รอ โดยใช้น้ำตาลกับน้ำในสัดส่วนที่เท่ากัน ใส่ใบเตย ตัง้ ไฟพอเดือดก็หรีไ่ ฟลงให้เหลือแค่ไฟกลาง 2. ใส่กล้วยลงในน้ำเชือ่ ม เคีย่ วไฟกลางไปเรือ่ ยๆ ประมาณ 45 นาที คุณค่าทางโภชนาการ สูตรต่อ 1 คน กลับกล้วยบ้างจะได้สุกทั่วกัน 3. พอกล้วยเริ่มฉ่ำน้ำเชื่อม โรยน้ำตาลอีก 2 - 3 ช้อนโต๊ะ พลังงาน คาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน โซเดียม แคลเซียม ลงไป น้ ำ ตาลที่ ใ ส่ จ ะทำให้ ก ล้ ว ยรั ด ตั ว ยิ่ ง ขึ้ น และทำให้ (กิโลแคลอรี) (กรัม) (กรัม) (กรัม) (มิลลิกรัม) (มิลลิกรัม) เป็นเงาน่าทาน เคี่ยวต่ออีก 10 นาที ก็ปิดไฟได้ 194 48 0.31 0.05 390 13 49

คณะผู้จัดทำ ที่ปรึกษา

ดร.นพ.พรเทพ ศิริวนารังสรรค์ นพ.ณรงค์ สายวงศ์ นพ.ณัฐพร วงษ์ศุทธิภากร ทพ.สุธา เจียรมณีโชติชัย นายพิษณุ แสนประเสริฐ

อธิบดีกรมอนามัย รองอธิบดีกรมอนามัย รองอธิบดีกรมอนามัย รองอธิบดีกรมอนามัย รองอธิบดีกรมอนามัย

กองบรรณาธิการ

นางสุจิตต์ สาลีพันธ์ นางสุชาดา สารบุญ นางศุภรัตน์ อสุวพงษ์พัฒนา นายสมเกียรติ ปฏิรพ นายคัมภีร์ งานดี นายพงษ์ศักดิ์ เทศน์ธรรม นายนพรัตน์ อินทร์ทิม นายปิยะ ปุริโส นางสาวทิพรดี คงสุวรรณ

นางสาวนาตยา อังคนาวิน

50

ชื่อหนังสือ ISBN จัดพิมพ์โดย พิมพ์ที่ พิมพ์ครั้งที่ 1/2558

นักวิชาการสาธารณสุขทรงคุณวุฒิ (ด้านโภชนาการ) ผู้อำนวยการสำนักสื่อสารและตอบโต้ความเสี่ยง นักประชาสัมพันธ์ชำนาญการ นักประชาสัมพันธ์ชำนาญการ นักประชาสัมพันธ์ชำนาญการ นายช่างศิลป์ชำนาญงาน นักนิเทศศิลป์ นักโภชนาการปฏิบัติการ นักโภชนาการปฏิบัติการ นักโภชนาการ

เคล็ดลับกล้วย...กล้วย ช่วยสุขภาพ 978-616-11-2619-3 สำนักสื่อสารและตอบโต้ความเสี่ยง กรมอนามัย ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด จำนวน 28,000 เล่ม

กล้ 52

เคล็ดลับ

ย กลว้ ย

ช่วยสุขภาพ

กรมอนามัยส่งเสริมให้คนไทยสุขภาพดี