La Grande Cour Juweel voor de stad
52°23’00’’ NB
La Grande Cour
1
4°53’06’’ OL
La Grande Cour
2
La Grande Cour Juweel voor de stad
Een uitgave van The City Cour Combination
The City Cour Combination is een samenwerkingsverband van Bouwfonds MAB Ontwikkeling en Smit’s Bouwbedrijf.
La Grande Cour
3
La Grande Cour
4
Voorwoord
Een juweel voor de stad Een braakliggend eiland aan het Amsterdamse IJ transformeren naar een spannend stuk binnenstad. Dat was de missie toen Bouwfonds MAB Ontwikkeling en Smit’s Bouwbedrijf, verenigd in The City Cour Combination (CCC), tien jaar geleden hun visie ontwikkelden voor het Westerdokseiland. Anno 2008 is La Grande Cour, zoals het meest zuidelijke bouwblok heet, opgeleverd en bewoond. Het definitieve resultaat sluit naadloos aan op de oorspronkelijke ambitie; een spectaculair gebouw met niet-alledaagse dichtheden rondom lichte en luchtige binnenhoven, passend binnen het bestaande stedelijke weefsel en met fantastische uitzichten en doorkijkjes. Het ontwerp van coördinerend architectenbureau Meyer en Van Schooten Architecten voorziet in een programma met een ongekende dichtheid: 252 woningen, circa 2.600 vierkante meter bedrijfsruimte en een ondergrondse parkeergarage met 269 parkeerplaatsen. Drie torens die op de maximale bouwhoogte zijn omgeklapt, geven het gebouw zijn karakteristieke aanzicht. Stedelijk leven in optima forma. Verenigd in CCC sloegen Bouwfonds MAB en Smit’s Bouwbedrijf – en in eerste instantie Woningstichting Olympus (nu Eigen Haard) – tien jaar geleden de handen ineen. Een gouden combinatie waarbij de marktkennis van Bouwfonds MAB en de ontwikkelingsexpertise van Smit’s Bouwbedrijf elkaar aanvulden. De ambitieuze visie mondde daadwerkelijk uit in een realistisch en haalbaar plan. Van meet af aan heeft CCC vinger aan de pols gehouden om het hoge ambitieniveau te allen tijde vast te houden en La Grande Cour binnen de gestelde termijn te realiseren. Bezwaren van omwonenden, ingewikkelde bouwlogistiek en een neergaande economie hebben CCC niet van haar stuk gebracht. Anticiperen en oplossingsgericht werken was het parool, goed voor het onderlinge vertrouwen en draagvlak bij de gemeente en andere partijen. Met bijzondere doorkijkjes, een spel van licht, lucht en schaduw, bijzondere architectuur en fenomenale uitzichten over de historische binnenstad en het IJ, springt La Grande Cour in het oog. De ambities van de gemeente en de marktpartijen zijn uitgekomen. La Grande Cour is een juweel voor de stad. Namens The City Cour Combination
FOTO: JEROEN MUSCH
Rein Willems
Bert Kiewiet
Bouwfonds MAB Ontwikkeling
Smit’s Bouwbedrijf
La Grande Cour
5
Historie
La Grande Cour past in rijke geschiedenis Tien jaar na de eerste ruwe schetsen is La Grande Cour nu de blikvanger op het Westerdokseiland. Niets doet denken aan lang vervlogen tijden. Het vizier is op de toekomst gericht. Toch kent deze plek een rijke geschiedenis, waar La Grande Cour als een schip in de haven naadloos op aansluit.
Zwemles bij de Gemeentelijke Bad- en Zweminrichting op
ARCHIEFBEELDEN: STADSARCHIEF AMSTERDAM
de Westerdoksdijk (1893)
La Grande Cour
6
Het Westerdokseiland dankt zijn ontstaan aan de ha-
Ankers in het IJ
vengerelateerde activiteiten op de Westelijke Eilanden
vorige eeuw verloren de silo’s, douaneloodsen en het
– het Bickerseiland, Realeneiland en Prinseneiland –
spoorwegemplacement op het Westerdokseiland hun
in de Gouden Eeuw. De Nieuwe Waal, zoals het latere
functie. Ook langs andere plekken aan het IJ raakten
Westerdokseiland toen werd genoemd, deed dienst als
loodsen en pakhuizen in verval. Het moment voor
aanlegplaats voor schepen. De Westelijke Eilanden
nieuwe ambities en plannen was aangebroken.
vormden het middelpunt van de scheepvaart en aan-
De gemeente Amsterdam ontwikkelde eind jaren
verwante nijverheid. Pionierend fotograaf Jacob Olie
tachtig met architect Rem Koolhaas een ambitieus plan
groeide er op en legde de buurt op de gevoelige plaat
dat de IJoevers – van Sloterdijk tot IJselmeer – zou
vast. Vergezichten van Olie houden de herinneringen
veranderen in één grote skyline. Met grote pleinen,
aan deze tijd levend. Begin negentiende eeuw werd
culturele voorzieningen, brede boulevards en kantoren
het Noordhollands Kanaal (toen nog Groot Noord-
tot honderd meter hoog. Het verzet onder de Amster-
hollandsch Kanaal) aangelegd. In 1834 werden het
damse bevolking en de politiek tegen de plannen, die
Westerdok en Oosterdok uitgegraven. Dit om de groot-
in de volksmond het ‘Manhattan aan het IJ’ werden
ste schepen uit die tijd plaats te kunnen bieden.
genoemd, was echter groot. De plannen verdwenen
In de jaren zestig en zeventig van de
dan ook in de koelkast. Met de komst van het Centraal Station in 1889 veranderde er veel voor de stad én het Westerdokseiland.
Midden jaren negentig ontwikkelde de gemeente een
Het Centraal Station vormde een fysieke barrière
nieuw concept dat minder groots en meeslepend was,
tussen de stad en het IJ. Door het toenemende trein-
maar niettemin zorgde voor een metamorfose van
verkeer werd het oostelijk deel van het Westerdok
de Zuidelijke IJoever. Bovendien paste dit plan beter
gedempt om ruimte te bieden aan een rangeerterrein en opstelruimte voor treinstellen. Het westelijk deel van het Westerdok werd vervolgens drooggelegd ten behoeve van havengerelateerde activiteiten aan het IJ. Tevens werden graansilo’s gebouwd en kwamen er douaneloodsen voor het transport van goederen van en naar het buitenland.
Westerdoksdijk met op de achtergrond het Centraal Station
Het Westerdok gezien vanaf het Bickerseiland (1899) 7
bij het karakter van Amsterdam en de schaal van de
Woningstichting Olympus, geselecteerd voor de
binnenstad. ‘Terug naar het IJ’ was het motto; uit-
ontwikkeling en realisatie van La Grande Cour, het
gangspunt vormde de versterking van de relatie tussen
zuidblok op het Westerdokseiland.
de historische binnenstad en de Zuidelijke IJoever. Alle eilanden – Oostelijke Handelskade, Oosterdoks-
De rest is geschiedenis. Bijna tien jaar na de eerste
eiland, Stationseiland, Westerdokseiland en Silodam
ruwe schetsen is in het najaar van 2007 La Grande
– moesten dan ook een verbinding aangaan met ‘hun’
Cour opgeleverd en in gebruik genomen. Dit is niet
achterland. Ieder eiland kreeg ook een eigen identiteit
onopgemerkt gebleven. Kort na de oplevering stond La
en programma, met de openbare ruimte en het IJ als
Grande Cour volop in de belangstelling van de vakpers
rode draad die de eilanden onderling verbindt. Op een
en werd het zuidblok van het Westerdokseiland win-
aantal knooppunten springen bijzondere openbare ge-
naar van de prijs BNA Gebouw van het Jaar 2008 voor
bouwen in het oog, de zogenoemde ‘ankers in het IJ’.
de Regio Noordwest/Centrum en genomineerd voor de
Blauwdruk
landelijke verkiezing. Samen met Station Amsterdam In 1999 stelde de gemeente voor de ont-
Bijlmer Arena koerste La Grande Cour daarbij naar de
wikkeling van het Westerdokseiland het Stedenbouw-
eindstreep. La Grande Cour moest de prijs echter laten
kundig Programma van Eisen (SPvE) vast. Het SPvE
aan Station Amsterdam Bijlmer Arena. De jury roemt
vormde de blauwdruk voor de verdere ontwikkeling
La Grande Cour om haar ‘filmische en aangename
van het Westerdokseiland. Op basis daarvan ontwierp
binnenhoven, die een weergaloze stadsinterpretatie
Peter Defesche van OD 205 een stedenbouwkundig
bieden, met stegen, wisselende hoogten en ongekende
masterplan. Na een openbare prijsvraag van de ge-
uitzichten’. Volgens de jury is het complex van een
meente Amsterdam werd The City Cour Combination
uitzonderlijke grootsheid en kwaliteit, die zich
(CCC), een samenwerkingsverband van Bouwfonds
kenmerkt door een ver boven de opgave uitstijgende
MAB Ontwikkeling, Smit’s Bouwbedrijf en destijds
interpretatie van de opgave en een even slim als stevig concept. Als een stoomschip in de haven heeft La Grande Cour de potentie om de rijke historie van het Westerdok voort te zetten.
Het Amerikaanse oorlogsschip Pittsburgh aan de steiger op de Westerdoksdijk (1926)
La Grande Cour
8
De voormalige douaneloodsen
Bebouwing maakt plaats voor
Georganiseerde chaos aan de
van de NS hebben hun functie
de nieuwbouw op het Wester-
Westerdoksdijk (2001)
verloren (1999)
dokseiland (2003)
Woonschepen aan de Westerdoksdijk (2001) Loodsen op de Westerdoksdijk met het Westerdok op de voorgrond (1983)
Het Westerdokseiland met het IJ vanuit de lucht (2003) La Grande Cour
9
Proces en Visie
Kwaliteit als uitgangspunt Inzet van de gemeentelijke plannen voor het Westerdokseiland uit 1999 was een uitbreiding van het stedelijk weefsel in de richting van het IJ. The City Cour Combination voelde de ambities van de gemeente haarfijn aan. In een gezamenlijke visie gaven Bouwfonds MAB Ontwikkeling en Smit’s Bouwbedrijf invulling aan dit als ontwikkelaar die een dergelijke binnenstedelijke
stukje Amsterdam. Het startschot voor
opgave aankan, Smit’s Bouwbedrijf om haar ontwikkelings- en productiekennis van binnenstedelijk bouwen
een intensieve samenwerking.
en Woningstichting Olympus vanwege de kennis van de Amsterdamse woningmarkt. Gezamenlijk ontwikkelden de drie bedrijven één gezamenlijke visie op het Westerdokseiland.
De gemeente Amsterdam schreef voor de ontwikkeling en realisatie van de vier bouwblokken op het
Striptekeningen visualiseren
Westerdokseiland in 1999 een openbare prijsvraag uit,
de visie van The City Cour
waarvoor 23 ontwikkelcombinaties zich inschreven. De
Combination
prijsvraag bestond uit het ontwikkelen van een visie binnen de randvoorwaarden van de gemeente zoals vastgelegd in het Stedenbouwkundig Programma van Eisen (SPvE), plus een financiële onderbouwing van een lumpsum-overeenkomst voor de aankoop van de grond. Alle marktpartijen kregen de gelegenheid hun voorkeur uit te spreken en te onderbouwen voor één van de drie bouwblokken.
ILLUSTRATIES: Lucas Kukler
Bouwfonds MAB Ontwikkeling, Smit’s Bouwbedrijf en Woningstichting Olympus verenigden zich in The City Cour Combination (CCC). Daardoor werd de expertise van de drie marktpartijen gebundeld: Bouwfonds MAB
La Grande Cour
10
Vanwege de gunstige bezonning, ligging nabij de his-
tekeningen visualiseerden de coursgedachte, hetgeen
torische binnenstad en aan het Zuidplein sprak CCC de
doorslaggevend bleek bij de selectie van de ontwikkel-
voorkeur uit voor het zuidblok. CCC werd op basis van
combinatie.
haar visie geselecteerd en kreeg ook daadwerkelijk het zuidblok op het Westerdokseiland, nu La Grande Cour,
Huiswerk
toegewezen. Het startsein voor de daadwerkelijke rea-
sie verder uitgewerkt en verwoord in de randvoorwaar-
lisatie van het complex.
den van CCC. De randvoorwaarden van de ontwikkel-
Cours
Na de selectie voor het zuidblok werd de vi-
combinatie – waarin typen woningen, doelgroepen en Bijzonder aan La Grande Cour zijn de gemeen-
financieringsmogelijkheden werden vastgelegd – wer-
schappelijke buitenruimten in de vorm van publieke
den bovenop het SPvE meegegeven aan coördinerend
en begroeide dakterrassen en de zogenoemde ‘cours’.
architectenbureau Meyer en Van Schooten Architecten,
De cours waren onderdeel van het masterplan van
dat in overleg met de gemeentelijke supervisoren Kees
Peter Defesche van OD 205 en vormden één van de
Rijnboutt en Michael van Gessel en stedenbouwkundi-
randvoorwaarden voor de drie woonblokken op het
ge Peter Defesche voor deze opgave was geselecteerd.
Westerdokseiland. In Nederland een betrekkelijk
Aan Meyer en Van Schooten de taak om binnen het
nieuw begrip, maar in metropolen als Parijs en Madrid
pakket van randvoorwaarden een ontwerp te maken
veelvuldig toegepast en daarmee inspiratiebron voor
voor La Grande Cour. Een uiterst ambitieuze opgave
CCC.
met enorme, on-Amsterdamse dichtheden van 300 woningen per hectare. Binnen het dichtgetimmerde
Leefbaarheid van de cours vormde in de visie van CCC
programma heeft het architectenbureau een spectacu-
een hoofdthema. Het programma van La Grande Cour
lair ontwerp gemaakt.
ging immers uit van zeer uiteenlopende woningtypen, gecombineerd met werkruimten en publieke binnen-
Veranderde markt
tuinen. In de visie gaf CCC een uitgebreide toelichting
te geselecteerd, op een moment dat de woningmarkt
op de leefbaarheid en het beheer van de cours. Strip-
zich in een fase van economische hoogconjunctuur be-
La Grande Cour
11
CCC werd in 1999 door de gemeen-
vond. Echter in 2001 sloeg de conjunctuur om en zakte de economie – en daarmee de Amsterdamse woningmarkt – iets in. De veranderde markt, en de daaraan verbonden risico’s, was één van de redenen dat Eigen Haard (voorheen Olympus) uit CCC stapte. Wel bleef Eigen Haard afnemer van de 79 sociale huurwoningen en sociale bedrijfsruimten. Vanaf dat moment gingen Bouwfonds MAB en Smit’s Bouwbedrijf samen verder. In de veranderende markt kwam Delta Lloyd naar voren als geïnteresseerde koper voor 123 woningen voor haar beleggingsportefeuille. Delta Lloyd heeft met 123 woningen haast een meerderheidsaandeel in de Vereniging van Eigenaren. Dit komt het beheer en de kwaliteit van de cours ten goede; als eigenaar en verhuurder van de woningen heeft Delta Lloyd er belang bij dat de cours goed worden beheerd en onderhouden. Ondanks de aarzelende economie is er nooit afgeweken van de lijn die de marktpartijen bij de start hadden ingezet. Hoogwaardige kwaliteit bleef het
In een schets van Jeroen van
uitgangspunt. De oorspronkelijke ambities van de
Schooten zijn de eerste
gemeente voor stedenbouw en architectuur zijn meer
contouren van La Grande Cour
dan waargemaakt.
te herkennen
Artist impression van de Westerdokszijde van
ARTIST IMPRESSIONS: THEO VAN LEUR
La Grande Cour
La Grande Cour
12
Artist impression van de IJzijde van La Grande Cour
Bovenaanzicht van een maquette van La Grande Cour La Grande Cour
13
Architectuur
Een gebouw met drie eigen handschriften De speelruimte voor stedenbouw en architectuur was beperkt. Desondanks slaagde Meyer en Van Schooten Architecten erin het strak vastgelegde programma te vertalen in een spectaculair ontwerp. La Grande Cour kenmerkt zich door drie uit het gebouw overhangende torens, de zogenaamde periscopen. Bij La Grande Cour waren drie architectenbureaus –
Sinds de oplevering heeft het Zuidblok
Heren 5 architecten, de Architekten Cie. met Meyer en Van Schooten Architecten als coördinerend architect –
op het Westerdokseiland bijna
verantwoordelijk voor hun eigen bouwdeel en hiermee hun eigen stukje barcode. La Grande Cour is het enige
onophoudelijk in de schijnwerpers
bouwblok waarbij de barcode ook volledig is ontwikkeld. Omgeklapte torens
gestaan.
Vanuit de gemeentelijke opgave
moest The City Cour Combination (CCC) in het gebouw circa 2.600 vierkante meter bedrijfsruimte en 252 woningen realiseren (79 sociale huurwoningen, 123 vrije sectorIn het masterplan van Peter Defesche van OD 205
huurwoningen, 30 AMH-woningen en 20 koopwoningen).
werd het Westerdokseiland opgeknipt in vier bouw-
Gezien het grondoppervlak van 7.200 vierkante meter
blokken; van zuid naar noord La Grande Cour, VOC
een lastige opgave; het beoogde aantal te ontwikkelen
Cour, Westerkaap I en II. De stedelijke wand van het
woningen bleek niet te passen binnen de stedenbouw-
Westerdokseiland volgt aan de kant van het IJ de
kundige voorschriften van de gemeente. Aan coördine-
kromming van de Westerdoksdijk en aan de stadskant
rend architectenbureau Meyer en Van Schooten de taak
de rechte kade van het Westerdok.
hiervoor een passende oplossing te vinden zonder dat het ten koste ging van de leefbaarheid van het complex
Onderdeel van Defesche’s masterplan was een hori-
en tegelijkertijd voldeed aan de randvoorwaarden van
zontale, dwarslopende verdeling van bouwdelen van
de gemeente.
oost naar west (lopend van IJzijde naar stadszijde), waardoor alle blokken op het Westerdokseiland teza-
Om te voorkomen dat het gebouw te massief zou worden
men als het ware een ‘barcode’ zouden vormen.
en om woningengroottes te ontwerpen die voldeden aan
La Grande Cour
14
Constructie van de periscoop
Constructie van de periscoop
Constructie van de periscoop
van Heren 5
van de Architekten Cie.
van Meyer en Van Schooten
Doorsnede van La Grande Cour met de drie periscopen van Meyer en Van Schooten, de Architekten Cie. en Heren 5 (v.l.n.r.)
Westerdokseiland van bovenaf ILLUSTRATIE: DRO AMSTERDAM
met de oorspronkelijke barcode van Peter Defesche van OD 205
Doorsnede ter hoogte van de cour van Heren 5 met gevelaanzicht
Doorsnede ter hoogte van de cour van de Architekten Cie. met gevelaanzicht La Grande Cour
15
de door CCC meegegeven randvoorwaarden, was het
Om de leefbaarheid van La Grande Cour te garanderen
noodzakelijk om op de hoger gelegen verdiepingen
én een concurrerend product neer te zetten, voerde
meer oppervlak te realiseren. Meyer en Van Schooten
Meyer en Van Schooten diverse ruimtelijke studies uit.
slaagde hierin door torens die uit het complex oprijzen
Uitgangspunt hierbij was zoveel mogelijk licht in de
om te klappen op de maximaal toegestane bouwhoogte
cours te brengen teneinde zoveel mogelijk woningen te
van 35 meter. Hierdoor zijn de drie spectaculaire
voorzien van voldoende dag- en zonlicht en tevens de
‘periscopen’ ontstaan die over de schil van het gebouw
leefbaarheid van de cours te garanderen. Ruime, lichte
heen hangen.
cours en doorkijkjes vanuit het complex naar het IJ en de historische binnenstad zijn het resultaat. Drie architecten, drie handschriften
Vanuit het
ontwerp van coördinerend architectenbureau Meyer en Van Schooten voor het ‘skelet’ van La Grande Cour, werden de architectenbureaus de Architekten Cie. en Heren 5 architecten bij het project betrokken. Elk van de drie bureaus tekende een periscoop en een cour. De buitenschil – van paarsbruine, glanzende baksteen – houdt het geheel bijeen. Tevens zorgt het eenduidig gebruik van materialen in uitsluitend grijsachtige tinten, voor de nodige eenheid tussen de drie bouwdelen die boven de buitenrand uit rijzen. Toch blijven de handschriften van de drie architectenbureaus duidelijk herkenbaar. Alledrie de architectenbureaus hebben gekozen voor reflecterende materialen, hetgeen bijdraagt aan de lichttoetreding in de cours. Hoewel de drie periscopen een eigen gezicht hebben, lopen de drie bouwdelen volledig in elkaar over en staan tevens in verbinding met de tweelaagse parkeergarage en de commerciële en sociale bedrijfsruimten. Een complex plan ligt eraan ten grondslag deze programmaonderdelen met elkaar te verbinden.
Plattegronden van La Grande Cour van niveau twee, vier en acht (van beneden naar boven)
La Grande Cour
16
FOTOGRAFIE: ROB HOEKSTRA
De periscopen van Heren 5, de Architekten Cie. en Meyer en Van Schooten (v.l.n.r.)
Heren 5 – verantwoordelijk voor de meest noordelijke periscoop en cour – koos voor een hemelsblauwe, glimmend geëngobeerde baksteen. Deze zorgt niet
rubbergranulaat. Vooral ’s avonds zorgt de opvallende
alleen voor een lichte cour, maar de periscoop neemt
vloer voor een spectaculair aanzicht in de verlichte
hierdoor ook de kleur van de lucht aan. De steen werd
cour.
in samenwerking met de baksteenfabrikant speciaal voor La Grande Cour ontwikkeld. Daarnaast bepalen
Tot slot nam Meyer en Van Schooten zelf het bouw-
de hoge zilverkleurige vensters met een Frans balkon
deel, dat is gelegen aan het Zuidplein, voor haar reke-
de uitstraling van de periscoop. In de cour is gekozen
ning. De periscoop van grijze cementvezelplaten kent
voor een oplopende binnenstraat grenzend aan beton-
een patroon van verspringende glasvlakken in de ven-
nen bloembakken, waarachter private terrassen met
sters, waarin diepliggende ramen worden afgewisseld
houten vlonders schuilgaan.
met glasvlakken in de gevelwand. De cour van Meyer en Van Schooten is evenals de periscoop licht gehou-
De Architekten Cie. creëerde in het middelste bouw-
den. De cour is sober ingericht en heeft een zenachtige
deel een huiskamerachtige sfeer. Verticale aluminium
uitstraling met strakke vlakken van lichte bestrating,
gevelbekleding wordt doorbroken door ramen en
groen en in het midden een hemelboom. De transpa-
beprinte gevelbekleding. De zwart met wit beprinte
rante balustrades en ‘fijne’ doorvalbeveiligingen van
gevelbekleding in betonnen vensters wekt de indruk
geweven staal versterken de sfeer van de cour.
van ramen met gordijnen. De binnentuin van de Architekten Cie. springt direct in het oog. Een pad van
Kortom, drie eigen handschriften die de eenheid van
houten vlonders slingert over een ‘tapijt’ van oranje
het gebouw niet aantasten.
La Grande Cour
17
Productie en programma
Meerwaarde van samenwerking Na een periode van ruim vijf jaar, diverse bezwaren van omwonenden en een uitspraak van de Raad van State startte in december 2004 de bouw van La Grande Cour. Er werkten meer dan tweehonderd mensen van Smit’s Bouwbedrijf en onderaannemers aan de realisatie van het spectaculaire project. Na 34 maanden werden alle Cour negen liftschachten en trappenhuizen en
252 woningen, bedrijfsruimten en de
werd bijna 20.000 kubieke meter beton, met ongeveer 1.700.000 kilo wapening, gestort.
parkeergarage opgeleverd.
In de fase van voorlopig naar definitief ontwerp werd door het bouwbedrijf voortdurend gerekend en werden op basis van de calculaties verschillende wijzigingen De marktpartijen binnen La Grande Cour hebben
doorgevoerd. Echter zonder het ontwerp ingrijpend te
intensief met elkaar samengewerkt. Het werken in een
veranderen. Wel bleken tijdens de bouw enkele veran-
bouwteam leverde een aanzienlijke meerwaarde op
deringen in het ontwerp noodzakelijk om te voldoen
bij de ontwikkeling en realisatie van La Grande Cour.
aan de nadere eisen van brandweer en nutsbedrijven.
Zaken als risicobeheersing en logistieke moeilijkheden
Zo bleek het noodzakelijk het straatriool in de cours
werden op elkaar afgestemd, waarbij Bouwfonds MAB
te laten doorlopen en aan te sluiten op de aanliggende
Ontwikkeling en Smit’s Bouwbedrijf steeds het eind-
woningen. Vanwege het ‘open’ karakter van de cours
doel voor ogen hielden. Problemen konden daardoor
werden deze als straat beschouwd. De aanleghoogte
in een vroegtijdig stadium worden gesignaleerd. Vanaf
van de riolering vereiste daardoor dat in de parkeer-
de eerste schetsen gaf de aannemer Smit’s Bouw-
kelder, op laag min twee, pompputten moesten wor-
bedrijf haar visie en eisen mee aan de architecten ten
den aangelegd. Smit’s Bouwbedrijf heeft dit probleem
aanzien van de bouwmethodiek, technische kwaliteit,
weten te omzeilen met speciaal uitgedachte rioolput-
planning en de bouwlogistiek. Een must, gezien de
ten. Een innovatief idee dat momenteel ook elders
opgave 156 verschillende woningtypen te realiseren,
wordt toegepast.
waaronder maisonettes, penthouses, grondgebonden woningen en woningen verdeeld over meerdere lagen.
Zonder ondersteuningsconstructies
De verschillende woningen variëren in oppervlakte
zijn niet alleen een architectonisch hoogstandje, maar
van 60 tot 235 vierkante meter. Verder telt La Grande
ook bouwtechnisch spectaculair. Voor Smit’s Bouw-
La Grande Cour
18
De periscopen
Vanaf eind 2004 worden de contouren van La Grande Cour langzaam zichtbaar
La Grande Cour
19
bedrijf vormden de overhangende torens de grootste
en Smit’s Bouwbedrijf zorgde bovendien voor veel
uitdaging van La Grande Cour. In de ontwerpfase
vertrouwen onder alle betrokken partijen.
ontstond het idee om de torens zo te ontwerpen dat tijdelijke ondersteuningsconstructies niet meer nodig
Binnenstedelijk bouwen stelt altijd hoge eisen aan de
waren. De basis van de drie periscopen bestaat uit
bouwlogistiek. Voor de toestroom van bouwvakkers en
ingewikkelde staalconstructies – uitgewerkt door Van
aanvoer van bouwmaterialen moesten aparte vergun-
Rossum Raadgevende Ingenieurs – die voor iedere
ningen worden aangevraagd. Ondanks de bouwver-
periscoop vanuit een ander principe zijn ontworpen.
gunning mochten rondom de bouwplaats geen extra verkeersbewegingen ontstaan. Rondom de bouwplaats
Voor de periscopen van Heren 5 architecten en de
was een bouwweg van slechts vier meter breed aange-
Architekten Cie. is gebruik gemaakt van een platform-
legd voor de aan- en afvoer van materiaal en perso-
constructie. Stalen liggers zijn volgestort met beton
neel. Tegelijk met La Grande Cour werd de afgelopen
en ‘dragen’ als het ware de periscopen. Woningschei-
jaren op het Westerdokseiland ook gebouwd aan VOC
dende wanden en constructieve geveldelen zorgen
Cour en Westerkaap, respectievelijk het midden- en
voor een gelijkmatige belasting van het uitkragende
noordblok. Afstemming met de gemeente en andere
bouwdeel. De periscoop van Meyer en Van Schooten
partijen was hier dan ook noodzakelijk. En dat op een
heeft een geheel andere draagconstructie. Bij deze
terrein dat wordt omgeven door ‘natuurlijke’ grenzen,
periscoop vormt de woningscheidende wand in het
zoals het spoor, Westerdok en de Westerdoksdijk. Dat
midden van de periscoop de basis. De aan het uiteinde
La Grande Cour in het najaar van 2007 binnen de ge-
van de periscoop zichtbare stalen diagonalen dienen
meentelijk vastgestelde planning werd opgeleverd, is
als evenwichtsconstructie voor de ophanging van
dan ook een operationele prestatie van jewelste.
de vloeren. Voor de ophanging van periscoop waren tijdelijke staalconstructies noodzakelijk, die tijdens
Inmiddels wordt in La Grande Cour gewoond, gewerkt
de bouw van de verschillende verdiepingen werden
én geleefd. CCC had deze klus niet kunnen klaren zon-
afgevijzeld.
der de samenwerking met de gemeente Amsterdam,
Binnenstedelijk project
andere marktpartijen en diverse adviseurs die bij de La Grande Cour is een bin-
totstandkoming van La Grande Cour betrokken waren.
nenstedelijke locatie met alle aspecten die daarbij
Samenwerking leverde in dit geval daadwerkelijk een
horen. Dit soort projecten hebben doorgaans een lange
meerwaarde op. Het resultaat spreekt voor zich. Kijk
procedurele doorlooptijd. Niet zelden worden bezwa-
en oordeel zelf.
ren van omwonenden om tal van redenen uitgevochten voor de Raad van State. Zo ook in het geval van La Grande Cour. Eind 2004 ging de bouw van La Grande Cour zelfs van start zonder dat alle vergunningen definitief waren. Het oplossend vermogen van de marktpartijen is dan ook flink op de proef gesteld. De ontwikkelcombinatie heeft altijd het voortouw genomen om hindernissen uit de weg te ruimen. The City Cour Combination (CCC) kan het welslagen van het project en het halen van de gemeentelijk vastFOTO: JAN VERLAAT
gestelde planning dan ook op eigen conto bijschrijven. Het daadkrachtige optreden van Bouwfonds MAB
La Grande Cour
20
Achter de steigers komt een juweel van een gebouw vandaan
La Grande Cour
21
Vanaf het najaar van 2007 wordt er in La Grande Cour gewoond, gewerkt en bovenal geleefd
La Grande Cour
22
Kijk en oordeel zelf!
FOTOGRAFIE: DICK VERWOERD
La Grande Cour
23
Vanuit de cour van Heren 5 zijn de drie verschillende bouwdelen goed zichtbaar
La Grande Cour
24
La Grande Cour
25
De paarsbruine schil van La Grande Cour aan het Zuidplein La Grande Cour
26
De IJzijde van La Grande Cour met de periscoop van de Architekten Cie.
La Grande Cour
27
De periscoop van Meyer en Van Schooten met de binnengevels en cour van de Architekten Cie. op de voorgrond
La Grande Cour
28
Een van de vele doorkijkjes in La Grande Cour La Grande Cour
29
La Grande Cour
30
De cour met zenachtige uitstraling en hemelboom van Meyer en Van Schooten
La Grande Cour
31
La Grande Cour van onderaf met het overhangende deel van de periscoop van Meyer en Van Schooten La Grande Cour
32
La Grande Cour
Uitzicht op de historische binnenstad vanaf een van de dakterrassen La Grande Cour
34
La Grande Cour
35
Veel woningen beschikken naast de publieke buitenruimten over een eigen balkon of terras
La Grande Cour
36
De vele doorkijkjes en bijzondere zichtlijnen kenmerken La Grande Cour
La Grande Cour
37
La Grande Cour biedt ook ’s avonds een bijzonder aanzicht La Grande Cour
38
La Grande Cour
39
In het donker komt de serene uitstraling van de cour en binnengevels van Meyer en Van Schooten nog beter tot haar recht
La Grande Cour
40
De periscoop van de Architekten Cie. neemt haast de kleur aan van nachtelijk Amsterdam La Grande Cour
41
Architect Meyer en Van Schooten Architecten BV
Heren 5 architecten BV De Architekten Cie.
Constructie Van Rossum Raadgevende Ingenieurs Amsterdam BV
Aannemer Smit’s Bouwbedrijf B.V. Adviseur installaties Valk Technisch Adviesbureau Facilitair bureau Atelier Bouwkunde Rotterdam
Met dank aan alle medewerkers die hun bijdrage hebben geleverd aan de realisatie van La Grande Cour
Een uitgave van The City Cour Combination V.O.F. The City Cour Combination V.O.F. is een samenwerkingsverband van Bouwfonds MAB Ontwikkeling B.V. en Smit’s Bouwbedrijf B.V.
Bouwfonds MAB Ontwikkeling B.V.
Smit’s Bouwbedrijf B.V.
Schipholpoort 64
Parallelweg 8
Postbus 4376
Postbus 456
2003 EJ Haarlem
1940 AL Beverwijk
www.bouwfonds.nl
www.smitsbouwbedrijf.nl
COLOFON
Redactie en coördinatie ECORYS Rutten Communicatieadvies Kim van Eerde, Jan Rutten
Ontwerp
Fotografie
cg ontwerpers Hans van der Kooi Lighthouse Productions/Dirk Verwoerd
De Jong Luchtfotografie, Jeroen Musch Photography
Stadsarchief Amsterdam, Rob Hoekstra Fotografie,
Jan Verlaat Vakfotografie
Beeld Lucas Kukler, Theo van Leur, DRO Amsterdam Drukwerk
Drukkerij Mart.Spruijt
La Grande Cour
42
La Grande Cour
44