Σκακιστική Γιορτή - 2015
1
Σκακιστική Γιορτή - 2015
Ο Μύθος της Γέννησης του Σκακιού Στην μακρινή Ινδία, υπήρχε ένας Βασιλιάς που θεωρούσε πως ήταν έξυπνος και ικανός, καλύτερος από όλους του άντρες της αυλής του. Ήθελε να το αποδείξει λοιπόν και έτσι ζήτησε από όλους τους σοφούς στο Βασίλειό του, να φτιάξουν ένα παιχνίδι που δεν θα κέρδιζε ο πιο τυχερός, αυτός που το ζάρι θα αποφάσιζε, αλλά ο πιο έξυπνος και θαρραλέος. Αρκετοί σοφοί έδειξαν στον Βασιλιά πολλά παιχνίδια, αλλά ο Βασιλιάς ενθουσιάστηκε με αυτό που του έδειξε ο Βραχμάνος Σίσσα. Ο Σίσσα του έδειξε ένα παιχνίδι πολέμου που ρόλο δεν παίζει η τύχη, αλλά η εξυπνάδα, η στρατηγική και η ανδρεία. Είχε όλα τα καλά του πολέμου, αλλά κανένα κακό, μια που στο τέλος του παιχνιδιού κανένας δεν έχανε τη ζωή του, αλλά γινόταν εξυπνότερος για την επόμενη μάχη. Την επόμενη δηλαδή παρτίδα. Ο Βασιλιάς ρώτησε τον Σίσσα τι θα ήθελε ως ανταμοιβή. Τότε ο σοφός εκείνος ζήτησε τόσους κόκκους σιτάρι όσους θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν στα 64 τετράγωνα της σκακιέρας βάζοντας στο πρώτο ένα κόκκο, στο δεύτερο δύο, στο τρίτο τέσσερις, στο τέταρτο οκτώ κτλ, διπλασιάζοντας δηλαδή κάθε φορά την ποσότητα στο επόμενο τετράγωνο. Ο Βασιλιάς κρίνοντας το αίτημα ασήμαντο τον ξαναρώτησε αν ήθελε κάτι πιο σημαντικό ως αμοιβή. Αφού επέμενε όμως, ο σοφός ο Βασιλιάς διέταξε να αδειάσουν μια καμήλα φορτωμένη σιτάρι δίπλα του. Η έκπληξή του όμως υπήρξε μεγάλη όταν ο 2
Σκακιστική Γιορτή - 2015
θησαυροφύλακάς του και προϊστάμενος των αποθηκών τού ανέφερε ότι όχι μόνο το σιτάρι του Βασιλείου του, αλλά και όλων των γειτονικών να συγκεντρωθεί δεν φθάνει να ικανοποιήσει το αίτημα του Σίσσα. Πράγματι το σιτάρι που χρειάζονταν περιείχε συνολικά 18.446.744.073.709.551.615 κόκκους, κάτι που σημαίνει συνολικό βάρος 977.677.436.907 τόνων! (επιμελημένη έκδοση της ιστορίας που αναφέρεται στο αντίστοιχο λήμμα της Wikipedia)
3
Σκακιστική Γιορτή - 2015
Η Πραγματική Ιστορία του Παιχνιδιού Το σύγχρονο Σκάκι, όπως το γνωρίζουμε σήμερα, είναι ένα παιχνίδι που γεννήθηκε στην Ισπανία του 15ου αιώνα, κατά τη διάρκεια της βασιλείας της Ιζαμπέλας της Καστίλης. Προς τιμή της μεγάλης αυτής προσωπικότητας που ένωσε τα Ισπανικά Βασίλεια και έδιωξε τους Άραβες από την Ιβηρική χερσόνησο (στην οποία βρίσκονταν σαν κυρίαρχοι επί 700 χρόνια!), το πολύ αδύναμο κομμάτι που βρισκόταν δίπλα στον Βασιλιά και ονομαζόταν τότε Βεζίρης, έγινε το πιο δυνατό και δραστήριο σε όλη την σκακιέρα, η πανίσχυρη Βασίλισσα! Μαζί με μερικές άλλες αλλαγές, το σύγχρονο Σκάκι έγινε ένα γρήγορο, δυναμικό παιχνίδι που κατάφερε να επιβιώσει τον σκληρό ανταγωνισμό των επιτραπέζιων παιχνιδιών που παίζονταν με τράπουλα, μια που η πρόσφατη εφεύρεση της τυπογραφίας έκανε την τράπουλα μια φτηνή αγορά για όλο και περισσότερο κόσμο στην Ευρώπη. Οι Ισπανοί γνώρισαν το Σκάκι (την παλιά του εκδοχή) από τους Άραβες, που το ονόμαζαν «Σατράνζ». Αυτό το όνομα άκουγαν οι Βυζαντινοί και ονόμασαν αυτό το αρχαίο παιχνίδι «ζατρίκιον». Οι Άραβες με την σειρά τους είχαν γνωρίσει το Σκάκι από τους Πέρσες και αυτοί από τους Ινδούς που έπαιζαν ένα παιχνίδι πολέμου που ονομαζόταν «Τσατουράνγκα» το οποίο ήταν δημοφιλές στην Ινδική χερσόνησο τουλάχιστον από το 600μΧ. Το ίδιο παιχνίδι από την Ινδία πήγε και ανατολικά, στην Κίνα και μετά στην Ιαπωνία, όπου
4
Σκακιστική Γιορτή - 2015
ακόμα και σήμερα εκατομμύρια κόσμου παίζει τις εκεί παραλλαγές του Σκακιού, το Σόγκι και το Ξιαν Τσι. Το κάθε στάδιο στην εξέλιξη του παιχνιδιού αυτά τα 1500 χρόνια αντικατοπτρίζει τις ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες της κάθε εποχής με πολύ ενδιαφέρον τρόπο. Ήδη αναφέραμε τη διαδικασία μέσα από την οποία γεννήθηκε η σύγχρονη Βασίλισσα. Ένα άλλο εξαιρετικό παράδειγμα είναι το σταδιακό σταμάτημα της χρήσης του ζαριού από το Τσατουράνγκα . Αυτό το γεγονός δεν είναι εύκολο να εξηγηθεί λαμβάνοντας υπόψη πως οι κοινωνίες της Ινδικής χερσονήσου ήταν βαθύτατα μοιρολατρικές και όλα τα επιτραπέζια παιχνίδια έκριναν απαραίτητη την «εξωτερική παρέμβαση» από μια ανώτερη δύναμη που ελέγχει την ζωή όλων και θα αποφάσιζε την επόμενη κίνηση μέσα από το ρίξιμο ενός ζαριού. Σύμφωνα με τον Ρώσο ιστορικό του Σκακιού Γιούρι Άβερμπαχ, σε ένα βιβλίο που εκδόθηκε στα Αγγλικά το 2010, για να συμβεί κάτι τέτοιο χρειαζόταν απαραίτητα η παρέμβαση ενός πολιτισμού που εκτιμούσε την ελεύθερη σκέψη. Αυτός ο πολιτισμός, σύμφωνα πάντα με τον Ρώσο μελετητή, δεν θα μπορούσε να είναι άλλος από τους Έλληνες αφού η επιρροή της δικής του σκέψης επηρέασε βαθύτατα για πολλούς αιώνες από τον ερχομό του Μέγα Αλέξανδρου όλη την Ανατολή. Πώς κατάφερε να φτάσει ο Άβερμπαχ σε αυτό το συμπέρασμα; Αφορμή ήταν η «ελληνική μύτη» που είδε σε ένα γλυπτό του Βούδα σε ένα μουσείο της περιοχής! Περισσότερες πληροφορίες και παραπομπές σε πλήθος πηγών στο βιβλίο «Οι Πρώτες μου Σκακιστικές Περιπέτειες» (Νίκος Ντίρλης, Μαρία Αθανασίου 2014). 5
Σκακιστική Γιορτή - 2015
Το Τυφλό Σιμουλτανέ Σκάκι (Simultané BlindFold Chess) Σιμουλτανέ Όρος που προέρχεται από την αγγλική λέξη simultaneous, που σημαίνει ταυτόχρονα. Στο σιμουλτανέ, ένας έμπειρος παίκτης σκακιού, αντιμετωπίζει ταυτόχρονα, ένα μεγάλο αριθμό αντιπάλων που είναι χαμηλότερης κατηγορίας. Το παγκόσμιο ρεκόρ στο σιμουλτανέ σκάκι, το κατέχει η Ελληνίδα Πρωταθλήτρια Άννα – Μαρία Μπότσαρη, που αντιμετώπισε 1102 αντιπάλους στα Καλάβρυτα το 2001 μέσα σε 30 ώρες καταφέρνοντας 1095 νίκες και 7 ισοπαλίες.
6
Σκακιστική Γιορτή - 2015
Τυφλό σκάκι Στο τυφλό σκάκι, ο ένας ή και οι δυο παίκτες δεν βλέπουν τη θέση των κομματιών ούτε επιτρέπεται να ακουμπάνε τη σκακιέρα διατηρώντας έτσι τη θέση των κομματιών στο μυαλό τους. Η αναγγελία των κινήσεων γίνεται προφορικά χρησιμοποιώντας την καθιερωμένη σκακιστική ορολογία. Διάσημες έχουν μείνει οι επιδείξεις τυφλού σκακιού εναντίον πολλών αντιπάλων, που έγιναν το 18ο αιώνα από τον Φιλιντόρ (αντιμετώπισε ταυτόχρονα τρεις αντιπάλους) και τον 19ο αιώνα από τον Μόρφυ, που αντιμετώπισε ταυτόχρονα οχτώ αντιπάλους. Τον καιρό εκείνο αυτό το κατόρθωμα θεωρούνταν ότι άγγιζε τα όρια του ανθρώπινου εγκεφάλου. Μετά το τέλος του 2ου Παγκοσμίου πολέμου, ο Μιγκέλ Νάιντορφ, ο οποίος ταξίδεψε από την Πολωνία στην μακρινή Αργεντινή, έπαιξε εναντίον 40 αντιπάλων (κάνοντας μόλις τρεις ήττες) και έτσι δημιούργησε ένα αξεπέραστο ρεκόρ. Αυτή η επίδειξη οργανώθηκε σε μια προσπάθεια να επικοινωνήσει με τους γονείς του για να μάθουν ότι είναι ζωντανός, μια που αυτό το κατόρθωμα κέρδισε παγκόσμια αναγνωρισιμότητα, αφού γράφτηκε σε όλες τις εφημερίδες της εποχής. Δυστυχώς, οι γονείς του δεν διάβασαν ποτέ αυτό το νέο, γιατί το τέλος του πολέμου τους βρήκε νεκρούς.
7
Σκακιστική Γιορτή - 2015
Αναζητώντας τον Μπόμπι Φίσερ Η ταινία αφηγείται την ιστορία του γιου του Τζος, ενός παιδιού-θαύματος στις ΗΠΑ, από τη γνωριμία του με το παιχνίδι στο στέκι της Ουάσιγκτον Σκουέαρ, ως την εγγραφή του στον όμιλο Μάρσαλ, την ανάληψή του από τον γνωστό Αμερικανό προπονητή Παντολφίνι και την κατάκτηση του πρωταθλήματος παίδων των ΗΠΑ. Η ταινία είναι του Αμερικανού σκηνοθέτη Στίβεν Ζέιλιαν (1993) και αντλεί υλικό από το βιβλίο που έγραψε ο πατέρας για να δώσει μια ρεαλιστική εικόνα του σκακιστικού κόσμου στις ΗΠΑ. Στο βιβλίο δίνεται έμφαση στη συμβολή του σκακιού στην ενηλικίωση του μικρού και στο πνεύμα μαχητικότητας που καλλιεργεί. Στην ταινία, ο Ζέιλιαν δίνει μια διαφορετική έμφαση, για να σχολιάσει τα ζητήματα των αξιών και προτύπων που καλλιεργεί το σκάκι στη νεολαία. Ο τίτλος του έργου παραπέμπει στη διάσταση ανάμεσα στο ακραία ανταγωνιστικό, ατομικιστικό πρότυπο του Φίσερ, και το αθλητικό πνεύμα, που από τη φύση του προάγει το σκάκι. Ο δημιουργός αναζητά έναν πιο ανθρώπινο Φίσερ και αυτά τα ανθρώπινα στοιχεία προβάλλει στο πρόσωπο του Τζος. Μέσα από την πλοκή των αντιθέσεων ανάμεσα στον προπονητή, που βάζει πάνω από όλα τη σκακιστική πρόοδο του μικρού, τη μητέρα, που ανησυχεί για τις επιπτώσεις της μονόπλευρης αφοσίωσης στο παιγνίδι, και τον ταλαντευόμενο πατέρα, αλλά και της επιστημονικής αντιμετώπισης του προπονητή προς τη ριψοκίνδυνη προσέγγιση του Βίνι, 8
Σκακιστική Γιορτή - 2015
βλέπουμε πώς ο μικρός κατορθώνει να βρει μια ισορροπία. Σε αυτό τον βοηθά η σκακιστική του ενασχόληση, οπλίζοντάς τον με κριτήρια και πρωτοβουλία ώστε να αντιδρά ενεργά στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Καταλυτική είναι η τελική σκηνή, όπου ο Ζέιλιαν, αλλάζοντας την πραγματική ιστορία, βάζει τον Τζος να προτείνει ισοπαλία στον αντίπαλο, ενώ έχει δει ότι κερδίζει. Σε αυτή τη χειρονομία, ένδειξη προθυμίας να μοιραστεί τη χαρά της νίκης αντί να την έχει όλη δική του, αποτυπώνεται η υπεροχή της ευγενούς άμιλλας, απέναντι στο σκληρό, στείρο ανταγωνισμό. Μετά τη προβολή ταινίας θα γίνει μια ολιγόλεπτη αναφορά ως προς το τέλος της ταινίας όπου έχουμε το φινάλε της παρτίδας που αναδεικνύει στο μάθημα του σκακιού τη βαθύτερη προσέγγιση της κατάστασης που βιώνουν οι παίκτες.
9
Σκακιστική Γιορτή - 2015
Σχετικά με τον Ντίρλη Νικόλαο: Γεννήθηκε το 1984 στην Πάτρα. Έχει τελειώσει Μηχανικός Η/Υ στο Πολυτεχνείο της Πάτρας και συνεχίζει τις σπουδές του για να πάρει το διδακτορικό του, ενώ ταυτόχρονα ασχολείται επαγγελματικά με το Σκάκι. Κατέχει τον τίτλο του Fide Trainer από την Παγκόσμια Ομοσπονδία και ήταν προπονητής της Εθνικής ομάδας Ανδρών της Δανίας σε δυο συνεχόμενες Σκακιστικές Ολυμπιάδες, τον Σεπτέμβριο του 2012 στην Κωνσταντινούπολη και τον Αύγουστο του 2014, στο Τρόμσο της Νορβηγίας. Συνεργάζεται με σκακιστές κατηγορίας Grand Master όπως ο Νο 2 παίχτης της Ιταλίας GM Sabino Brunello, η 6η στο παγκόσμιο νεανίδων στη Σλοβενία τον Νοέμβριο του 2012 WIM Marina Brunello, ο Νο 2 παίχτης του Ιράν GM Elshan Moradiabadi, ο πρωταθλητής Σκωτίας 2012 GM Jacob Aagaard και ο Πρωταθλητής Δανίας 2015 GM Sune Berg Hansen. Είναι συγγραφέας και επιμελητής του κορυφαίου εκδοτικού οίκου Quality Chess ο οποίος έχει κυκλοφορήσει τα δύο βιβλία του (GM Repertoire: The Tarrasch Defence, 2011 και Playing the French,2013).
10
Σκακιστική Γιορτή - 2015
Σχετικά με την Αθανασίου Μαρία: Γεννήθηκε το 1985 στην Πάτρα. Έχει τελειώσει το Τμήμα Νηπιαγωγών στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου στη Ρόδο. Στο ίδιο πανεπιστήμιο πήρε και το M.E.d στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Έχει σχεδιάσει εκπαιδευτικά προγράμματα για το Μουσείο Τεχνολογίας & Επικοινωνιών του Πανεπιστημίου Πατρών στο πλαίσιο εθελοντικής δράσης. Κατέχει τον τίτλο του National Instructor από την Παγκόσμια Ομοσπονδία Σκακιού. Έχει συμμετάσχει εθελοντικά στο πρόγραμμα «Παίζω σκάκι – μαθαίνω σκάκι 20122013» που οργανώθηκε από την Ένωση Σκακιστικών Σωματείων Πελοποννήσου υπό την αιγίδα του Δήμου Πατρών όπου συμμετείχαν πάνω από 1.500 μαθητές. Επιλέχθηκε από την ένωση σκακιστών Θεσσαλονίκης να συμμετάσχει ως προπονήτρια στο πρόγραμμα «Σκάκι στα σχολεία 2014-2015», με συνδιοργανωτές το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και το Kasparov Chess Foundation Europe. Είναι συγγραφέας του βιβλίου «Οι Πρώτες μου Σκακιστικές περιπέτειες», το οποίο χρησιμοποιήθηκε για την επιμόρφωση 150 εκπαιδευτικών από τρεις νομούς, πάνω στη Παιδαγωγική του Σκακιού.
11
Σκακιστική Γιορτή - 2015
Εκπαιδευτήρια «Αναγέννηση» Γηροκομείου 61 - ΠΑΤΡΑ τηλ.: 2610224260 e-mail: info@anagennisiedu.gr www.anagennisiedu.gr 12