Сыр бойындаға көне қалалар (Қызылорда облысы тарихынан)
Сыр бойының көне қалалары – жазба деректер мен археологиялық материалдар нәтижесінде анықталған байыр қоныс орындары, қала жұрттары. 6-9 ғасырларда Оңтүстік Қазақстанда қала мәдениеті жақсы дамыды. Бұл кезеңде көшіп жүрген жер аумағы шектеліп, көш жолдары қалыптасты, тұрақты қыстаулар мен жайлаулар орнығып, егіншілік пайда болды. Жекелеген рулық топтар отырықшылыққа көшті. Ортақ тіл мен жазу қалыптасты, сауда және мәмілегерлік байланыстар дамыды.Осындай жағдайда әкімшілік және қолөнер, сауда, мәдениет орталығы ретінде қалалар салына бастады. Орта ғасырдағы елді мекендер мен қалалар, мұнда қалалық мәдениет пен өркениеттің ежелден қалыптасып, дамығанын көрсетеді. Қазақ хандығының 550 жылдығына орай, көне қалалар - қазақ хандығының астанасы деген мазмұнда және туған өлке тарихынағы сұраныстарды қанағаттандыру мақсатында әдебиеттердің ұсыныстық тізімі дайындалып, көпшілікке ұсынылып отыр. Кітаптар Әбіласанов Ә. Сығанақ: /Жоғалған қалалар тарихы/. – Алматы: Өнер, 1991. – 152 б. Баршынкент //Қазақстан тарихы: Энциклопедиялық анықтамалық / Бас сарапшы Б.Аяған, М.Қойгелдиев. – Алматы: Аруна, 2006. - 120 б.- (Мәдени мұра) Бестамқала //Қазақстан тарихы: Энциклопедиялық анықтамалық / Бас сарапшы Б.Аяған, М.Қойгелдиев. – Алматы: Аруна, 2006. - 146 б. Бөрілі /қола дәуірден калған қоныс,Жаңадария өзенінің жағалауы/ //Қазақстан тарихы: Энциклопедиялық анықтамалық / Бас сарапшы Б.Аяған, М.Қойгелдиев. – Алматы, 2006. -165 б. Жанкент / көне қала/ //Қазақстан тарихы: Энциклопедиялық анықтамалық / Бас сарапшы Б.Аяған. – Алматы, 2006. - 252 б. Жаңақала бекінісі: / Қазалыдан 70 шақырым жерде,19 ғ. салынған/ //Қазақстан тарихы. Энциклопедиялық анықтамалық / Бас сарапшы Б.Аяған. – Алматы, 2006.256 б. Жент /ортағасырлық қала/ //Қазақстан тарихы: Энциклопедиялық анықтамалық / Б.Аяған. – Алматы, 2006. - 266 б. Жетіасар. Жетіасар мәдениеті //Қазақстан тарихы: Энциклопедиялық анықтамалық / Б.Аяған. – Алматы, 2006. – 267-268 б. Жолдасбаев С. Ортағасырлық Сығанақ қаласы (Х-ХІІІ ғғ): Көмекші оқу құралы. – Түркістан: Тұран, 2010. – 224 б.: түрлі-түсті суреттер Кәрібаева Б. Қасым хан: Тарих, тұлға, уақыт /Сығанақ қаласы туралы айтылады/ - Алматы: Аруна, 2004. – 966 б. 1
Келінтөбе: /ежелгі қала орны/ //Қазақстан тарихы: Энциклопедиялық анықтамалық / Бас сарапшы Б.Аяған. – Алматы, 2006.- 317 б. Қазақстанның ежелгі қалалары //Қазақстан тарихы: Энциклопедиялық анықтамалық / Бас сарапшы Б.Аяған.- Алматы, 2006. – 432-436 б. Қатынқамал /тарихи үңгір, Жаңақорған ауд./ //Қазақстан тарихы: Энциклопедиялық анықтамалық / Бас сарапшы Б.Аяған. – Алматы, 2006.- 507 б. Қоңыратбаев Т. Ертедегі ескерткіштер: Сыр бойының ежелгі тарихы мен мәдениеті. – Алматы: Өнер, 1996. – 272 б. /Жанкент, Бестам, Өзгент, Сауран, Көккесене, Баршынкент, Асанас, Жетіасар, Жент, Шірік Рабат қалалары туралы / Құмқала /орта ғасырдағы бекініс орны/ //Қазақстан тарихы: Энциклопедиялық анықтамалық / Бас сарапшы Б.Аяған.- Алматы, 2006. – 534 б. Мәми Т. Сыр елінің мәдени мұралары. Ертедегі Асанас қаласы.- Қызылорда, 2006. – 160 бет Мәмиев Т. Кейінгі орта ғасырдағы Арал өңірі қалалары (ХІІІ-ХҮІІІ ғғ): Тарих ғыл. канд. дисс.авторефераты / Мәмиев Т.- Алматы, 2000.- 26 б. Мәмиев Т. Қорқыт ата туралы аңыз бен ақиқат: Арал өңірінің ежелгі тарихы мен қала мәдениеті / Мәмиев Т. - Оқу құралы/ Қорқыт Ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университеті. Қызылорда облыстық мәдениет басқармасы.- Қызылорда, 2000.- 150 б.: суретті. Мәмиев Т.Кейінгі орта ғасырдағы Арал өңірі қалалары /ХІІІ-ХҮІІІғғ/: Тарих ғыл. канд. дисс.авторефераты / Мәмиев Т.- Алматы, 2004.- 34 б. Ордакент /ежелгі қала орны, Жаңақорған кентінен 7 км. жерде/ //Қазақстан тарихы: Энциклопедиялық анықтамалық / Бас сарапшы Б.Аяған. – Алматы, 2006. – 617 б. Өзгент (Өгізгент) /ортағасырлық қала/ //Қазақст тарихы: Энциклопедиялық анықтамалық / Бас сарапшы Б.Аяған. – Алматы, 2006. - 628 б. Сексеуіл /энеолит дәуірінен сақталған қоныс орны, Арал ауд./ //Қазақстан тарихы. Энциклопедиялық анықтамалық / Бас сарапшы Б.Аяған. – Алматы, 2006. 662 б. Серікбайұлы Ш. Ұлылар мен ұлықтар: Деректер. Аңыздар. Үш жүздің әулиеәфсаналары мен ардақтылары жайлы әңгіме.- Қызылорда: Нұр-Сәулет, 1998. – 160 б. Сопыбеков А. Жаңақорған: тарихнама. – Шымкент: Кітап, 2008. – 648 б. / Сығанақ, Көккесене, Қатынқамал, Аққорған, Қаратау, Өзгент, Жаңақорған т.б. туралы/ Сопыбеков А. Өнерім сіздерге: / Сығанақ туралы мәлімет бар/.- Алматы, 2007. – 408 б . Сығанақ, Сунақ /орта ғасырлық қала/ //Қазақстан тарихы: Энциклопедиялық анықтамалық / Бас сарапшы Б.Аяған. – Алматы, 2006. – 668 б. Сыр елінің мәдени мұралары: Бірінші жинақ / Құраст. Жонтаева Ж.А., Әбдібаев Ш.Ш.- Қызылорда, 2005.-152 б.- (Мәдени мұра) Шірік - Рабат мәдениеті /сақтардың астанасы туралы/ //Қазақтан тарихы: Энциклопедиялық анықтамалық / Бас сарапшы Б.Аяған. – Алматы, 2006. – 753 б. 2
Мерзімді басылымдар Абдраманов Е.С. Сырдың көне көмбелері: /Сыр бойындағы ежелгі түркілер мекенінде табылған тарихи ескерткіштер туралы / Абдраманов Е.С., Самуратова А.Ү // Ақмешіт хабаршысы.- 2009.-№1.- 16-18 б. Адамбеков Ә. Ортағасырлық жазба деректердегі Сығанақ қаласы //Қазақстан тарихы: әдістемелік журнал.- 2012.-№9.- 10 – 13 б. Аймағанбетов Ж. Далалық семинар ғалымдарды таң қалдырды: Қорқыт ата атындағы ҚМУ-де Қазақстан археологтарының арасында өткізілетін дәстүрлі далалық семинар болып өтті. Ежелгі қалалар/ //Ақмешіт ақшамы. – 2012. – 24 қазан. – 4 б. Аймаханов Е. Көккесене мен Баршынкент – тарихи орын //Тәрбие құралы. 2013.-№4.-56-59 б. Ақмырзаұлы М. Жент қаласының қысқаша тарихы //Жалағаш жаршысы. – 2005. – 8 қаңтар Ақылбекұлы Н. Көккесене: /Көккесене қүмбезі мен Баршын- кент қаласы туралы. Жаңақорған ауданы/ //Сыр бойы.-2007.-2 маусым Ақынұлы М. Сортөбе су астында қалғалы тұр: /Жосалы қыстағындағы ежелгі қорған жайында/ //Айқын. – 2007. – 13 шілде Алмағанбетов Ә. Қазалыдағы көне қоныс орны:/Қызылорда облысының Қазалы ауданынан 100 шақырым жерде Тапа атты ауылдың жанынан көне қалашықтың орны табылды / // Егемен Қазақстан.- 2013. - 17 шілде.- 8 б. Алмағанбетов Ә. Жент қаласы жіті зерттеуді қажет етеді: /"Мәдени мұра" бағдарламасы бойынша "Шірік-Рабат" пен "Жент-Жаңақала» қалаларын зерттеу жұмыстары барысы айтылады / // Сыр бойы.- 2009.-16 желтоқсан Алпартегі Ж. Тарихта қалған тоғыз астана //Айқын апта. – 2013. – 4 шілде. – 28 б. Аманбайұлы Ж. Деректер тоғысындағы тарихи шындық: /Барчкент қаласы және Гүлбаршын сұлу жайлы/ //Айқын. – 2013. -1 қазан(№180).-8 б.; Жаңақорған тынысы. – 2013.- 28 қырқүйек(№74).-3 б. Амандықов Р. Құм жұтқан қала: /Сығанақ/ //Егемен Қазақстан. – 2014. – 21 тамыз(№162). – 7 б. Ахметова А. Ұрпаққа қалған ұлы мұра: /Шірік - Рабат, Жанкент, Сауран қалалары тур./ //Ақмешіт апталығы.- 2009.- 9 сәуір.- 6 б. Әлжан Т. Құм астындағы қала: /Шірік – Рабат қаласындағы археологиялық жұмыстар / Әлжан Т. // Сыр бойы.- 2005. - 29 қазан Әлішев Әлмәмбет. Жанкент шаһары: /Қазалы жерінің тарихы / Әлішев Әлмәмбет // Тұран-Қазалы.- 2007.-14 қараша Әмиша Н. Құм астындағы қалалар: /Жанкент қаласы туралы / Әмиша Н. // Айқын.- 2007.-29 қыркүйек Әмиша Н. Шірік-Рабат қаласынан ежелгі жазу табылды // Айқын.- 2008.-24 қазан 3
Әмиша Н.Теңіз түбінде қала бары ақиқатқа айнала бастады: /Арал теңізі табанынан екі қала орны табылды/ // Халық.- 2004.- 6 мамыр Әнесұлы О. Шірік-Рабат Жетіасар алқабындағы ежелгі өркениет жауһарлары //Сыр бойы. – 2013. – 26 қазан(№159-160). – 8 б. Әуелбек Ә. Алғашқы астана Сығанақ қаласының тарихы қағаберіс қалып жүрген жоқ па? //Алматы ақшамы. – 2015. – 15 қаңтар(№4). – 16-17 б. Байпақов К.Арал түбіндегі көне ескерткіштер: /Кердері мавзолейі, Сығанақ, Көк кесене, Ақанас т.б. ежелгі қалалар туралы / Байпақов К. // Парасат.- 2008.-№1.1-3 б. Батырбеков А. Тарихи қаланың тамыры тереңде: /Бестам шаһарының тарихы/ //Өскен өңір. – 2013. – 9 қараша. – 2 б. Бектасова Г. Көне Сығанақтың киелі орны: / Жаңақорған ауд./ //Түркістан. – 2010 . – 8 шілде Біләлов С. Ортағасырлық қалалардың қорғаныс жүйесі:/ Асанас, Жанқала, Жанкент, Кескен-күйік, Күйікқала, Сортөбе, Бестамқала, Сырлытам, Заңғарқала, Құмқала/ //Қазақ тарихы: ғылыми-әдістемелік журнал. – 2013. - №4. – 22-24 б. Гончаров Е. Баршынкенттен Ескіжұртқа: мавляна Ахмадбин Махмуд әлБарджинлыги / ГончаровЕ., Зайцев И.; ауд. А.Ержанова //Әлімсақ.-2014.-№5.-24-27 б Дербісәлі Ә. Сунақ ата: Халық осылай атап кеткен ортағасырлық оқымысты бабамыз Хұсам ад-дин ас-Сығанаки туралы деректер //Егемен Қазақстан. – 2010. – 24 ақпан. ; Дүйсенұлы Р. Тарихи мүралар тұғыры: /Сығанақ көне қала/ //Сыр бойы. – 2014.- 24 маусым(№90).- 4 б. Елеуов Е. Сақтардан қалған сарқыт: Сақ тайпасының астанасы Шірік-Рабат қаласы туралы //Сыр бойы. Сыр өнері. – 2006. – 13 мамыр Елеуов Е. Сунақ ата: Оқымысты Сығанақи ата және көне қала туралы //Ақмешіт апталығы. – 2009. – 1қазан. – 3 б. Елеуов Е. Сырдың төменгі ағысындағы ортағасырлық қалалар: /Сауран, Қырөзгент, Аққорған, Сығанақ, Асанас // Ақмешіт апталығы.- 2009.-8 қазан.-3 б. Елтай Н. Көне қала құпиясы: /Х-ХІ ғ. Бестам қаласы жайында. Шиелі / Елтай Н. // Сыр бойы.- 2008.- 4 наурыз Елтай Н. Ескі шежіре зерттеліп, жаңа жоба іске асады: /Жаңақорған ауданындағы тарихи орындар жайлы. Сығанақ қ./ //Сыр бойы. – 2013. – 17 қазан(№154). – 2 б. Елтай Н. Сығанақ - Сыр өңіріндегі көне қала // Айқын.- 2013. - 19 маусым. - 5 б. Елтай Н. Сығанақтың сыңарындай бұл ауыл //Сыр бойы. – 2013. – 21ақпан. – 1, 5 б. Ержан А. «Алтын асардың» алтыны қайда екен?: / Қармақшы ауданындағы асарлар / //Сыр бойы. – 2008. – 28 маусым Ержанов А. Баршынкент: /көне қала/ //Әлімсақ.-2014.-№12.-29-28 б. 4
Ержанов А. Көне заман теңгелері: /Сығанақ қаласының жәдігерлері/ //Жаңақорған тынысы. – 2010. – 11 қыркүйек Ержанов А. Сығанақ сағанасы //Әлімсақ. – 2012. - №2. –36 б. Ертасов Қ. Игі бастама-жарқын ойдың жемісі: /Көккесене күмбезі жайлы/ //Жаңақорған тынысы.-2011.-26 қаңтар Жайлыбай З. Бестамның беймәләм беттері: /Ежелгі қала/ //Сыр бойы. – 2006. – 4 наурыз Жайлыбай З. Сығанақ - қыпшақ даласының айлағы // Қазақ Елі.- 2004.- 22 қырк. (N37).- 4-5б.; Дала.- 2004.- N3.- 14-17 б. Жайлыбай З. Сырлы Сығанақ /көне қала/ //Ақиқат. – 2005. – №6.-3-8 б. Жайлыбай З.Сырлы Сығанақ: /Сығынақ қаласы туралы /Жайлыбай З. // Ақиқат.- 2005.- N6.- 3-8 б. Жақыпұлы Ә. Сыр бойы қалалары: /Сыр бойындағы көне қалалар/ // Қазақ батырлары.- 2007. - №1. - қаңтар. -10 б. Жантөреева Қ. Тарих тереңінен тағылым: / Ежелгі Сауран қаласына сапар // Дала мен Қала.- 2010.-19 шілде Жарылқасынов Р. Алтын асар құпиясы:/ Көне қала жайлы/// Сырбойы.- 2013. 21 қыркүйек (140-141). - 5 б.; Егемен Қазақстан.- 2014. - 7 қаңтар (№2). - 4 б. Жеті қабырғаның ар жағындағы қала: /Сауран қаласы туралы/ // Алтын Орда.2007. - 21-27 маусым. - 31б. Жолдасбаев С. Сығанақ қаласы //Егемен Қазақстан. – 2014. – 11 қараша(№220). – 9 б. Жолдасбаев С. Тарихқа тағзым – ұрпақ парызы: Сығанақ қаласы //Сыр бойы. – 2013. – 23 қараша(175/176). – 5 б. Жолдасбайұлы С. Орта ғасырдағы Сығанақ қаласы // Қазақ тарихы.- 2005.- N4.48-51 б. Жолдасбайұлы С.Құм жұтқан қала: / Сығынақ қаласы туралы / Жолдасбайұлы С. // Егемен Қазақстан.- 2004.-26 мамыр Жолдаспайұлы С. Аспан астындағы мұражай: /Сығанақ қаласы орнында мұражай ашылады / Жолдаспайұлы С. //Сыр бойы.- 2008.-26 сәуір Зәкірұлы Қ. Түркі халқының жүрегін ашатын кілт - Қорқыт пен Жанкент //Әлімсақ.-2013.-№9.-13-19 б. Игілік Р. Шірік-Рабатта құпия сыр көп: / Қызылорда обл. Қармақшы ауд. археологиялық жұмыс / Игілік Р. //Айқын.- 2006.-13 қаңтар Исхан М. Қазақ мемлекетінің астаналары //Қазақстан – ЗАМАН. – 2008. – 3 шілде. – 7 б. Көне қалалар күмбірі: /Жібек жолындағы жәдәгерлер туралы профессорғалымдар М.Киреев, Ә.Жақыпов, доцент А.Алматов сыр толғайды/ // Сыр бойы.2003. - 15 ақпан Көшекбаев Ә. Сырдарияның төменгі ағысындағы ежелгі қалалардың тәуелсіздікке дейінгі зерттелу тарихынан // Мәдени мұра.- 2014. - №4. - 53-57 б. 5
Қалданова Д. Ертедегі Шірік-Рабат қаласы: / Сақ тайпаларының астанасы. Қармақшы ауданы, Қуаңдария ауылы / Қалданова Д., Өтешбаев А. // Қазақстан тарихы: әдістемелік журнал.- 2010.-№7.-36-37 б. Қараманова М.Жанкенттен табылған жәдігерлер қолды болып жатқан жоқ: / Тарих ғылымының канд. М.Қарамановамен әңгіме/Әңг. Е.Сәрсенбай / // Ақмешіт апталығы.- 2009.-27 тамыз.-1,3 б. Қарапаева А. Көккесене сағасының сыры: /Елбасының тапсырмасымен Қазақстанда мәдени мұраны түгендеуге айырықша назар аударылып отыр/ //Сыр бойы. – 2011.-6 наурыз.-8 б. Қонысов Ж. Сыр бойындағы шаһарлар: ертедегі қалалар //Жарасымды жанұя. – 2012. - №9.– 46-49 б. Құралай Д. Ортағасырлық Сығанақтан табылған теңгелер тарихы //Мәдениет. – 2013. - №10.- 26-28 б. Құрманқұлов Ж. 2004-2010 жылдары Шірік-Рабат ескерткіштеріне жүргізілген археологиялық зерттеулер //Базар жырау. – 2012. - №2. – 50-58 б. Құрманқұлов Ж. Көненің көл-көсір қазынасы: Қарағанды облысы Ұлытау өңірі мен Қызылорда облысындағы Шірік-Рабат қаласында жүргізілген археологиялық зерттеулер жайында //Қазақ батырлары. – 2004. – қараша(№11). - 13 б. Құрманқұлов Ж. Шірік Рабаттағы археологиялық зерттеулер:/ Көне қала / Құрманқұлова Ж., Жетібаев Ж./ // Мәдени мұра.- 2009.- №4.-90-96 б. Құрмаш А."Шірік-Рабат» құпиялары / Құрмаш А., Ибраева Н. //Қазақстан тарихы: әдістемелік журнал.- 2012. - №10. - 12-24 б.; Мектептегі сыныптан тыс жұмыстар. – 2011. - №2. – 46-51 б. Құрышжанов Ә. Сығанақ немесе қасиетті қорған туралы сөз: /Көне қала туралы / Құрышжанов Ә., Әбіласан Ә. //Түркістан.- 2003.- 25 желтоқсан(N52).- 7 б. Қызылорда облыстық мәслихат шешімі: Жаңақорған ауданында орналасқан Сығанақ (Сунақата) қалашығының тарих және мәдениет ескерткішін қорғау аймақтарын және қорғалатын табиғат ландшафты аймақтарының шекарасын бекіту туралы //Сыр бойы. – 2013. -қазан(№148/149).-12 б. Қызылорда облысындағы ескерткіштер дүниежүзілік мәдени мұра тізіміне енеді: Қызылордада облыстың тарихи-мәдени мұраларын қорғауға және насихаттауға бағытталған ғылыми-әдістемелік Кеңестің алғашқы отырысы өтті //Тіл сақшысы. – 2013. – 1-15 шілде(№13).-2 б. Мұхтарова Г.Р. Қазақстан территориясындағы Ұлы Жібек жолындағы қалалар //Дарын. – 2006.- №1.-90-98 б. Орынбаева А. Арал түбіндегі қалалар: Аралдағы ежелгі қалалардың бірі Арал-Асар жайлы / Орынбаева А. // Мөлдір бұлақ.- 2013. - №3. - 17 б. Пірназар С. Құпия қала: /ҮІІ-ІХ ғғ. аралығындағы қала орны табылды. Жосалы кенті / // Егемен Қазақстан.- 2007.-29 тамыз Пірназар С. Орта ғасырдағы оғыздар астанасы: Қазалы ауданы Жанкент қаласы / Пірназар С. // Егемен Қазақстан.- 2007.-10 қазан 6
Пірназар С. Шірік - Рабат шежіресі: /Көне қалалар тарихы / Пірназар С. //Айқын апта.- 2007. - 30 тамыз. – 23 б. Пірназар С. Шірік-Рабат туралы не білеміз?: Сақтардың астанасы туралы //Егемен Қазақстан. – 2005. – 8 маусым Пірназар С.Шірік - Рабат туралы не білеміз?: /Сыр бойындағы көне қалалар тарихы / Пірназар С. // Егемен Қазақстан.- 2005. - 8 маусым Раханов С., Қалекеев Н. Көккесене сағанасы мен Баршынкентті білесіз бе?: /Сыр бойындағы Көккесене күмбезі мен Баршынкент қаласы жайлы/ //Ел тілегі. – 2011. – 11 ақпан. – 4-5 б. Сабырұлы Н. Қармақшыдан Қорқыт дәуірінің қаласы табылды: /Жосалы қонысының маңынан ежелгі қала мәдениетінің жұрты табылды/ //Сыр бойы. – 2007. – 21 тамыз Садуова Р. Сырға толы Сыр өңірінің портреті жасалады: /Сыр бойындағы ежелгі қалаларға жасалған экспедиция жұмыстары жайлы / // Ақмешіт ақшамы.2013. - 23 қазан (№43). - 10 б. Сайлау А. Жент жәдігерлері: /Археология нәтижелері/ //Ақмешіт апталығы. – 2010.- 16 желтоқсан.-6 б. Сайлау А. Қызылорда облысындағы тарихи-танымдық туризмнің даму мүмкіншіліктері: Сығанақ-Сунақ т.б./ //Әлімсақ. – 2013. - №7. – 13-15 б. Сақтапберген Н. Сығанақ сыры: Қазақ хандығының астанасы тур. //Ақмешіт апталығы. – 2011. – 7 сәуір. – 9 б. Саркенова Қ. Оғыз-қазақтың бір тамыры: Жаркент оғыз астанасы //Қазақстан ЗАМАН. – 2013. – 17 қаңтар.- 9 б. Сәтбай Д. Экспедиция жұмыстары қорытындыланды: Шірік-Рабат //Қазақ тарихы. – 2013. - №6. – 59 б. Сейіл Б. Кердеріден басталған құпиялар: /Арал теңізі табанынан екі қала орны табылды / Сейіл Б. // Қазақ батырлары.- 2005.- ақпан (N2).- 10б. Серікбайұлы Ш. Жанкент - көне Сырдың астанасы:/ Көне қалалар тарихы / Серікбайұлы Ш. // Сыр бойы.- 2005. - 1 желтоқсан Смағұлов Е. Сырдың Сауран шаһары: / Мәдени мұра /Смағұлов Е. // Қазақ әдебиеті.- 2006.-6-12 қаңтар (№1).-1,4-5 б. Сопыбеков А. Баршынкент қаласы табылды / Сопыбеков А. //Сыр бойы.2013.-5 қыркүйек(№131).-1 б.; Жаңақорған тынысы.- 2013. - 4 қыркүйек (№67). – 3 б. Сопыбеков А. Көккесене: күмбезі туралы //Сыр бойы.-2005.-24 маусым; Жаңақорған тынысы.-2014.-3 қыркүйек.-3 б.; Айқын апта.-2014.-11 қыркүйек.-17 б. Сопыбеков А. Құм астындағы Сығанақ: /Көне қала Сығанақ шаһары жайлы / Сопыбеков А. // Сыр бойы.- 2013. - 7 қыркүйек (№132-133). - 8 б. Сопыбеков А. Сауран қамалы: /Көне қалалар тарихы/ // Сыр бойы.- 2006. – 2 ақпан Сопыбеков А. Сығанақ //Жаңақорған тынысы. – 2014. – 18 қазан(№81). – 3 б. 7
Сопыбеков А. Тағы да Баршынкент қаласы жайлы //Айқын апта. – 2013.- 28 қараша(№220).-25 б.; Жаңақорған тынысы.-2013.-18 желтоқсан(№97). – 3 б. Сұлтанова Ж. Сарғайған Сауран саудасы: / ХІІІ-ХҮІІІ ғасырларда тіршілік еткен Сауран қаласы / // Сыр бойы.- 2009.-22 сәуір.-4 б. Сыдықова Ж. Жұмбағы көп Жанкент: Ежелгі қала //Сыр бойы. – 2013. – 20 сәуір. – 9 б. Сыр өңірінің сырын ішіне бүккен тарихи белестері тарихи орындар мен тарихи есімдерді жаңғыртатын уақыт жетті //Әлімсақ.- 2013.- №6. – 18-19 б. Таждинов Б. Көне дәуірден жеткен жәдігерлер: Сығанақ қаласы Қыпшақ хандығының (ХІ-ХІІІ ғғ), Ақ Орданың (ХІҮ-ХҮ ғғ), қазақ хандығының (ХҮ-ХҮІ ғғ) астанасы //Жаңақорған тынысы. – 2015. – 4 ақпан(№9). -3 б. Тарих және мәдениет ескерткіштерінің қорғау аймақтары және қорғалатын табиғат ландшафты аймақтары туралы: Қызылорда облыстық мәслихаты шешімі //Сыр бойы. – 2013. – 6 сәуір.- 15 б. Тарихтан сыр шерткен Жанкент аңызы: Көне қала туралы аңыз //Әлімсақ. – 2013. - №9. – 23 б. Тәжекеев Ә. Ел рухын оятқан ерен бастама: /Тарихи жәдігерлер тур. //Сыр бойы. – 2014. – 31 желтоқсан(№194).-5б. Тәжекеев Ә. Тұран өркениеті: Шірік-Рабат қаласы //Мәдени мұра-Қультурное наследие. – 2013. - №4. – 59-68 б. Теңіз табанынан қала табылды // Халық.- 2004.- 29 сәуір Төлегенов Ә. Жанкент - көне қала / Төлегенов Ә. //Ұлағат.- 2010.-23 ақпан Тұрсын Н. Шірік - Рабат – сақтардың астанасы //Әлімсақ. – 2011. - №4. – 16 б. Түменбаева М. Сығанақ - ежелгі астана // Ана тілі.- 2013. - 14 - 20 ақпан. - 2 б. Тілегенұлы Н. Байқоңырдың тарихы табан астында жатыр: /Ежелгі қалалар тарихы: Алтын асар, Жеті асар, Жанкент/ // Алтын орда.- 2007. - 1 мамыр- 6 мамыр (№22). - 6-7б. Үмбет Ә. Ескі шаһарлар елеусіз қала бере ме?: /Сыр бойында мыңнан астам көне қаланың орны бар / // Алаш айнасы.- 2012. - 27 қаңтар. - 1, - 5 б. Үмбет Ә. Жанкент шаһары жыландар шабуылынан қирады ма? / Үмбет Ә. // Алаш айнасы.- 2013. - 15 маусым. -1,6 б. Үмбет Ә. Жанкенттен көне құмыра табылды //Алаш айнасы. – 2010. – 11 желтоқсан. – 3 б. Үмбет Ә. Көне Баршынкентке кім көңіл бөледі?:/ ежелгі шаһар жайлы/ //Алаш айнасы.-2013.-2 қазан(№172).-5 б. Үмбет Ә. Көне шаһарлар зиратқа айналып бара жатыр //Алаш айнасы. – 2013. – 29 қараша. – 1,5 б. Үмбет Ә. Құпиясы көп Көккесене: /Төманарық елді мекеніндегі ескерткіш туралы/ //Алаш айнасы.-2011.-5 наурыз Үмбет Ә. Сығанақ қаласына соны зерттеулер басталды //Алаш айнасы. – 2013. – 11 маусым 8
Үмбет Ә. Сығанақидің 880 жылдығы атап өтілді: Ғұлама, ғалым туралы //Алаш айнасы. – 2012. – 17 қазан. – 5 б. Үмбет Ә. Сырға толы Сығанақ: /Көне Сығанақ қаласының құпиясы туралы / Үмбет Ә. // Сыр бойы.- 2010. - 3 желтоқсан; Алаш айнасы.2010.-18 қыркүйек.-5 б. Үмбет Ә. Топырақтағы тарихты електен кім өткізеді?.: /Сыр өңіріндегі ертедегі қалалар жайлы / Үмбет Ә. // Алаш айнасы.- 2013. - 20 шілде (№124). - 1,3 б. Шалапов Н. Жылан жұтқан ежелгі көне қалашық Мейрамтөбе / Шалапов Н. // Әлімсақ.- 2013. - №12. -34-35 б. Шалапов Н. Тарихы терең Жаңақорған: тарихи ескерткіштер жайлы //Әлімсақ.- 2013. - №6. – 20-23 б. Шоханов М. Сырға толы Сығанақ //Сыр бойы. – 2014. – 20 мамыр(№70). -4 б.
9