ΚΕΦ. 7 - Η ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΤΟΥ ΙΠΠΟΥ Επειδή ‘µιά εικόνα αξίζει χιλιάδες λέξεις’ προτιµήθηκε η παράθεση εννιά εικόνων που περιγράφουν λεπτοµερώς την ανατοµία και τις γενικώς παρατηρούµενες παθήσεις του ίππου στην κάθε ανατοµική χώρα. Η ορολογία κάθε εικόνας είναι δίγλωσση (ελληνικάαγγλικά) για την καλύτερη κατανόηση της απο ιδιοκτήτες, ιππείς, κριτές, προπονητές, θεατές, δηµοσιογράφους και φιλίππους, που για όποιο λόγο µεταβαίνουν στο εξωτερικό ή βλέπουν ξένα κείµενα. Η ανατοµική σειρά των εικόνων που ακολουθούν είναι η εξής:
• • • • • • • •
Εξωτερική ανατοµική ορολογία του ίππου (Εικ 7.1) Ονοµατολογία των κυριώτερων µυών (Εικ 7.2) Ονοµατολογία των οστών του σώµατος (Εικ 7.3) Εσωτερικά όργανα - 1ο & 2ο µέρος (Εικ 7.4α, 4β) Οστά και µαλακά µόρια του γόνατος (Εικ 7.5) Οστά και µαλακά µόρια του ταρσού (Εικ 7.6) Οστά και µαλακά µόρια µεταποδίων-οπλής (Εικ 7.7) Παθήσεις ίππων κι η ανατοµική σχέση τους (Εικ 7.8)
1
1 κοιλιά 2 κυνήποδας 3 βραχίονας 4 ράχη 5 θώρακας 6 ακρορρίνιο 7 γλουτός 8 µετακάρπ./ -τάρσιο 9 παρειά κ. γνάθου 10 στήθος
11 στεφάνη 12 γραµµή αυχένα 13 πισινός 14 έκφυση ουράς 15 αγκώνας 16 επιρρίνιο 17 κενεώνας 18 κερκίδα/ωλένη 19 µέτωπο 20 προκόµη
21 κνήµη 22 γλουτιαίοι 23 ταρσός 24 οπλή 25 καρπός 26 οσφύς 27 χαίτη 28 µυκτήρες/ρώθων. 29 τράχηλος 30 µεσοκύνιο
31 ισχιακό φύµα 32 βάση ωµοπλάτης 33 ινίον 34 οπίσθια κνήµης 35 ωµοπλάτη 36 γόνατο 37 µηρός 38 λάρυγξ/φάρυγξ 39 τραχεία 40 ακρωµία
Εικ 7.1 Εξωτερική ανατοµική ορολογία του ίππου
2
41 απον.πλ. κοιλιακού 42 δικέφαλος βραχ. 43 δικέφαλος µηρού 44 βραχιόνιος µυς 45 βραχιοκεφαλικός 46 βυκανιστήριος µ. 47 έξω δακτυλικός 48 εν τω βάθει καµπτ 49 δελτοειδής µυς 50 έξω ριπ. καρπού 51 µετωπιαία φλέβα
52 πλατ. περιτονία 53 τέν.γαστροκνήµιου 54 γλουτ. περιτονία 55 επιπ. γλουτιαίος µ 56 σφαγίτιδα φλέβα 57 πλ.εκτ. φαλάγγων 58 επιµήκης ραχιαίος 59 ανυψ.άνω χείλους 60 ανυψ. ρινοχειλικός 61 εκτείν. φαλάγγων 62 θωρακοσφ. περιτ.
63 µασσητήρας 64 έξω λοξ.κοιλιακός 65 ωτο-παρωτιδικός 66 εν τω βάθ. θωρακι 67 επιπολής θωρακι. 68 ροµβοειδής 69 ιεροκοκκυγικός 70 κυλινδρικός 71 ηµιτενοντώδης 72 πριονοειδ. τραχηλ. 73 « θωρακ.
74 πελµατικός µυς 75 σπλ. τραχήλου 76 στερνοκεφαλικός µ. 77 υπερακάνθιος µυς 78 εκτ. πλατ. περιτονία 79 τραπέζιος µυς 80 τρικέφαλος βραχιόν 81 πλάγ. ωλένιος µυς 82 ζυγωµατικός µυς
Εικ 7.2 Ονοµατολογία των κυριώτερων µυών του ίππου
3
1 καρπός 2 αυχενικοί σπόνδυλοι (7). 3 κοκκυγικοί σπόνδυλοι (16) 4 κρανιακή κοιλότητα 5 µηριαίο 6 βραχιόνιο 7 ανώνυµα οστά (λεκάνης) 8 οσφυικοί σπόνδυλοι (6) 9 άνω γνάθος 10 κάτω γνάθος ο 11 µετακάρπιο (3 )
ο
12 µετατάρσιο (3 ) 13 ρινικό οστούν 14 επιγονατίδα η η η 15 1 -2 -3 φάλαγγα προσθίων η η η 16 1 -2 -3 φάλαγγα οπισθίων 17 κεφαλή κερκίδωλένης(1 οστ) 18 πλευρές (17-18) 19 ιερό οστούν 20 ωµοπλάτη 21 µετωπιαίος κόλπος 22 στέρνο
23 ταρσός 24 θωρακ. σπόνδ. (17-18) 25 κνήµη 26 περόνη ος 27 άτλας (1 αυχενικός) ος 28 άξων (2 αυχενικός 29 ζυγωµατικό οστούν 30 µείζονα σησαµοειδή 31 έλασσον σησαµ. (βέλος)
Εικ 7.3 Ονοµατολογία των οστών του σώµατος
4
1 θωρακική αορτή 2 βραχιονοκεφαλ.τµ. 3 τµ. αριστ.βρόγχου 4 τράχηλος µήτρας 5 αρ. κλάδ. παχέος 6 αριστ. στεφανιαία 7 διάφραγµα (τοµή) 8 καρδιά 9 παχύ έντερο 10 λεπτό έντερο
11 αριστ. νεφρός 12 ήπαρ 13 αρ. ωοθήκη 14 φάρυγξ 15 τµ. πνευµ. αρτηρ. 16 σπλήνας 17 θυρεοειδής 18 θωρακικός πόρος 19 τραχεία 20 αριστ. ουρητήρας
21 ουρήθρα 22 ουροδόχος κύστη 23 αριστ. σάλπιγγα 24 κόλπος 25 εγγύς κοίλη φλέβα 26 άπω κοίλη φλέβα 27 τυφλό έντερο 28 κόλον (δεξιά) 29 διάφραγµα (τοµή) 30 οισοφάγος
31 λεπτό έντερο 32 δεξιός νεφρός 33 ήπαρ 34 δεξιός πνεύµων 35 δεξιά ωοθήκη 36 πάγκρεας 37 απευθυσµένο 38 στοµάχι 39 δεξιά σάλπιγγα
Εικ 7.4α Εσωτερικά όργανα – 1ο µέρος
5
Εικ 7.4β Εσωτερικά όργανα – 2ο µέρος
6
1 επιγονατίδα 2 µες. επιγονατ. σύνδ. 3 έσω « « 4 έσω κόνδ. µηριαίου 5 µηριαίο οστούν 6 έσω µηροκνηµ. συνδ. 7 έσω µηνίσκος 8 έσω κόνδ.κνήµης 9 ακρολοφία τροχιλίας 10 χονδροϊνώδης ιστός 11 έπαρµα κνήµης
12 ορθ. µηριαίος µυς 13 µεγ. προσαγωγός µ. 14 έσω προσαγωγός µ. 15 γελαστήριος µυς 16 τένων σφηνοειδούς 17 πλάγ. µηροκν. σύνδ. 18 πλάγ. επιγον. σύνδ. 19 µέσος « σύνδ. 20 έσω « « 21 αρθρικός θύλακος 22 µηριαίο (--------)
23 έσω µηροκνηµ. συνδ 24 κνήµη 25 εκτείνων δακτυλ. µυς 26 πρόσθ. κνηµιαίος µ. 27 έσω µηνίσκος 28 πλάγιος µηνίσκος 29 δικέφαλος µυς 30-31 επιγονατίδα (-----) 32 µηριαίο οστούν 33 τετρακέφαλος µηρ. 34 τετρακέφαλος µηρ.
35 γαστροκνήµιος µυς 36 ιγνυακός µυς 37 πλάγ. µηροκνηµ. σύνδ. 38 « επιγον/µηρ. « 39 πλάγιος µηρ. κόνδυλος 40 πλάγιος µηνίσκος 41 πλάγ. επιγονατιδ. σύνδ 42 πρόσθιος κνηµιαίος µ. 43 έσω επιγονατιδ. σύνδ. 44 µέσος « « 45 κνηµιαίο έπαρµα
Εικ 7.5 Οστά και µαλακά µόρια του γόνατος
7
a οστεώδες φύµα b περονοταρσ. σύνδ. c υπέρεισµα αστραγ. d-eτροχιλία-ταρσοκνη ο f 1ο+2 οστ. ταρσού g κεντρικό (κυβοειδές) ο h 3 οστάριο ταρσού ο i 4 οστάριο ταρσού ο j 2 µετατάρσιο ο k 3 µετατάρσιο ο l 4 µετατάρσιο m κνήµη
1 πρόσθ. κνηµιαίος µ. 2 εν τω βάθει καµπτ. 3 επιπολής καµπτήρ 4 ασβεστώδες φύµα 5 δακτυλ. σύνδεσµος 6 οστούν κνήµης 7 µέγας εκτείνων τέν. 8 ταρσοκνηµ. θύλακος 9 σαφηνής φλέβα 10 θύλακος καµπτ.τεν 11 τέν. σφηνοειδούς 12 θύλ. προσθ. κνηµι.
13 θύλ.επιπολ. καµπτ 14 ταρσ.περιτ. καµπτ. 15 έσω σφυρός 16 έσω µακρ. τένων 17 2ο µετατάρσιο 18 3ο µετατάρσιο 19 τένων περονιαίου
1 οστεώδες φύµα 2 βραχ.πλάγ.σύνδεσµ 3 µακρ. « «
4 3ο µετατάρσιο 5 4ο µετατάρσιο 6 πελµατιαίος σύνδ. 7 εν τω βάθ.καµπ.µυς 8 πλάγ.εκτ. δακτ. µυς 9 µέγ.εκτ. δακτυλ. µυς 10 οστούν κνήµης 11 δακτυλιοειδ. σύνδ. 12 τέν. γαστροκνηµίου 13 επιπολ. καµπτ. τέν. 14 αρθρ. θύλ. ταρσού 15 δακτυλ. περιτονία
Εικ 7.6 Οστά και µαλακά µόρια του ταρσού
8
1 δέρµα 2 κοινός εκτείνων τένοντας ο 3 3 µετακάρπιο η 4 1 φάλαγγα η 5 2 φάλαγγα η 6 3 φάλαγγα 7 έλασσον σησαµοειδές 8 αρθρ.θύλακος κυνήποδα 9 µετακαρποφαλαγγ. άρθρω. 10 εγγύς φαλλαγική άρθρω. 11 πέλµα οπλής 12 χόριον
13 χελιδόνα 14 πλάγιος µαλακός χόνδρος 15 εν τω βάθει καµπτήρ τέν. 16 χόριον στεφάνης 17 περίοπλον 18 µέσος σησαµοειδής σύνδ. 19 επιπολής « « 20 κεντρίο (ή λοφίο) 21 ινώδης ιστός 22 επιπολής καµπτήρ τένων 23 σησαµοειδής σύνδεσµος 24 άπω φαλαγγική άρθρωση
1 βολβοί περόνης 2 µεσαία πελµατική κοιλότητα 3 γωνία τοιχώµατος οπλής 4 βραχίονες περόνης 5 πλάγια πελµατική κοιλότητα 6 λευκή γραµµή 7 κορυφή περόνης 8 τοίχωµα οπλής 9 πέλµα οπλής 10 µαστός οπλής 11 πλάγια µοίρα οπλής 12 πτέρνα
Εικ 7.7 Οστά και µαλακά µόρια µεταποδίων και οπλής
9
Εικ 7.8 Παθήσεις ίππων µε την ανατοµική τους σχέση
(λεπτοµέρειες στο 2ο τόµο, «Άλογα και Πρώτες Βοήθειες», 2009) µάτια: έκριµα, καταρράκτης, ραγοειδίτις, συγγενής/τραυµατική τύφλωση, τραύµατα κερατοειδούς στόµα: στερεότυπες συµπεριφορές (αεροφαγία κ.α), προγναθισµός, οδοντικές ακίδες, άφθες, κ.α ρώθωνες: ρινικό έκκριµα (απο αναπνευστικές παθήσεις, φλεγµονές ρινικών κόλπων, κ.ο.κ) κορυφή αυχένα: συρίγγιο βρεγµατικού θυλάκου, τραύµατα (απο την κορυφαία του χαλινού) τραχεία-λάρυγξ: συριγµός λόγω παράλυσης αριστ. φωνητικής χορδής (παλίνδροµο νεύρο) ωµοπλάτη: µυική ατροφία, χωλότητα τραυµατικής φύσεως, αρθρίτιδα, ρευµατισµοί, τραύµατα ακρωµία-ράχη: τραύµατα σαγής, συρίγγια, σύνδροµο σύµφυσης θωρακικών σπονδ. (Τ5 – Τ18) καρδιά-πνεύµονες: ανώµαλοι ήχοι (καρδιοπάθειες ή/και παθήσεις του αναπνευστ., εµφύσηµα) γεννητ. σύστηµα: ανωµαλίες µήτρας-κόλπου, συρίγγια ορθού-κόλπου (♀), κρυπτορχιδία (♂) κεφαλή µηριαίου: τραυµατισµοί, χωλότητες, αρθρίτιδα, ρευµατισµοί, βλάβες στρογγ. συνδέσµου ουρά: δερµατοπάθειες βάσης, τραυµατική παράλυση, εκτοπίες (απο κατάγµατα κοκκυγ. σπονδ.) αγκώνας-στέρνο: µασχαλίτιδες απο τραύµατα θυλάκου, τραυµατισµοί απο το έποχο σέλλας καρπός-µετακάρπια: οίδηµα, εξοστώσεις, αρθρίτιδες, κατάγµατα, τενοντίτις, συνδεσµίτις, κ.α. γόνατο-επιγονατίδα: χωλότητες, αρθρίτιδες, γονίτις, χαλάρωση συνδέσµων επιγονατίδος, κ.α. ου ου ταρσός-µετατάρσια: αλεκτορισµός, φλεγµονές αχιλ./γαστροκν. τένοντα, εξοστ. 3 /4 µεταταρσ. κυνήποδας-µεσοκύνιο-φάλαγγες: εγγύς/άπω αρθροπάθειες, εγγύς/άπω σησαµοειδίτιδες, κ.α. στεφάνη-οπλή: κερατογένεση, ενδονυχίτις, εκφύλ./σήψη/εξόστωση πλαγίων χόνδρων, ρωγµές οπλής, ηλοπατήµατα, κακώσεις πέλµατος, κακώσεις πτέρνας, µυρµηκιάσεις, σήψη χελιδόνος, κ.α
10