HEUS 13 7e jaargang nummer 2 A3 boeken

HEUS 7e jaargang • nummer 2

Een heus magazine over oude wijsheden nieuwe inzichten 2E HELFT 2019 leven met de natuur – een uitgave van A3 boeken I NT ER V I EW

Experimenteer, ontdek, geniet en verwonder je met kruiden I N T E R VI E W

Intuïtie is de taal van je ziel INT ERV I EW

TA ROT I NW IJ D I N G SWE G VOO R D O E - H E T - Z E LV E R T HE M A

Ontmoeting met Isis en krachtdieren NIE UW : K LEUR ENP R A CHT M E T KR U I DE NKRA CHT – MARIJK E EERI N G E N M A R JA NNE HU I S I NG – A CT IEF ME T D E TAROT – JA N TON – ONT W I KKE L J E INT UÏT IE EN BE AN T WO O RD J E L E V E NS V R A G E N – S A S KIA BA ST EN Heus 13-2019.indd 1

02-09-19 16:40

Zoals alle levende wezens hebben bomen een uitstraling met een eigen kracht en kwaliteit. maja kooistra

De aarde, de hemel en de bomen

Heus 13-2019.indd 2

02-09-19 16:34

voorwoord Rode draden, dwarsverbanden, synchroniciteit… het speelde allemaal mee toen de nieuwe uitgaven voor de tweede helft van 2019 zich aandienden.

Mooi hoe de nieuwe titels perfect in het fonds passen, andere aanvullen en net weer een andere insteek hebben. Ook bij het ontstaan van deze nieuwe HEUS, de dertiende alweer, werkte het zo.

Een cadeautje van het universum: alles viel gewoon op zijn plek. Deze keer zelfs geen ruimte voor de rubriek ‘Dit & dat’, omdat er al zo veel mooie interviews en artikelen lagen. Graag nodig ik je uit om je te laten inspireren door dit magazine en op ontdekkingsreis te gaan – in de natuur en in jezelf – en grote schatten te ontdekken.

adrie beyen, hoofdredacteur en uitgever info@A3boeken.nl – twitter @AdrieA3boeken – www.facebook.com/A3boeken

inhoud

THEMA

INTERVIEW

Experimenteer, ontdek, geniet en verwonder je met kruiden

Marijke Eering en Marjanne Huising

2

Ontmoeting met Isis en krachtdieren

“De tarot is een inwijdingsweg voor de doe-het-zelver” Jan Ton

6

“Intuïtie is de taal van je ziel”

Saskia Basten

10 16 19 22 24 26

De vrouwelijke krachten in het jaarwiel

12

Opstellingen met ‘Het elfenspel’

Schrijvend oogsten

DE LEZER Cathleen Seculier

CITAAT Een moment voor jezelf

OVERPEINZING

27

Zelfliefde en imperfectie

Margo Ruiter

L egenda Boek(en)

Spel(len)

Boek(en)/ spel(len)

Fondslijst

28

h eus 13 – 2019

Heus 13-2019.indd 3

02-09-19 16:34

interview

Experimenteer, ont verwonder je met k Ze delen elkaars passie voor kruiden en hebben daar elk op hun eigen manier hun werk van gemaakt. Op een dag kwamen Marijke Eering en Marjanne Huising aan de praat over de walnoot en toen de walnoot eenmaal ging rollen… Nu zijn hun passie en expertise gebundeld in een boek dat uitnodigt om vol verwondering op ontdekking te gaan in de wereld van verfbaden, ecoprinten, heling en rariteiten.

“

M

agisch”, een ander woord kan Marijke niet vinden voor de eerste keer – inmiddels 15 jaar geleden – dat ze zelf iets verfde met planten. Ze wilde het steeds opnieuw beleven en ging van alles uitproberen: “Iedere plant op mijn erf bij de boerderij bekeek ik ineens met andere ogen. Wat voor een kleur zou daar nou uit komen? De verwondering als de kleur heel anders uitpakte dan gedacht, blij met nieuwe ontdekkingen, maar zeker ook teleurstelling als het eigenlijk maar een vaag kleurtje opleverde.”

Ook Marjanne neemt het woord “magisch” in de mond als ze terugdenkt aan haar eerste ervaring met plantaardig verven: “Toen ik dertig was ben ik voor het eerst gaan verven met plantaardig materiaal. Op twee vuren had ik enorme pannen staan met water.

Ik had er wat over gelezen en ben het gaan doen.

Flink wat berkentakken verzameld en verven maar.

Toen met zout en azijn. Vraag me niet waar ik het vandaan had. Het was al zo bijzonder om zo’n grote pan met berkenthee te maken, maar het allermooiste was hoe de stukken schapenvacht verkleurden. Zo mooi geelgroen! Ik vergeet nooit meer deze magische dag, de verwondering en de blijdschap. Van deze wol heb ik nog heel lang gesponnen en een kleed en kussen gehaakt. Wat een bijzondere ervaring om met schapenwol, berkentakken en vuur een kleur te vinden waarvan ik niet wist dat de berk die in zich had.”

Liever niet uit een potj e Na die magische ervaring was verven uit een potje voor Marijke natuurlijk helemaal niets, want dat is makkelijk, snel en altijd met een vergelijkbaar

2

Heus 13-2019.indd 4

resultaat. “Dat is nogal saai. Ik word er niet echt door uitgedaagd. De kleuren zijn vaak vol en diep. Prachtig op je wol en zijde. Maar ik mis de diepgang, de nuances, de verrassingen die natuurlijk verven opleveren.

Dat moet je ook beter voorbereiden, je hebt er geduld voor nodig en je past je aan de seizoenen aan. Daar houd ik van, leven met de flow van de natuur. Ik werk ook met gedroogde natuurlijke materialen, maar met het verse spul werken vind ik het allerfijnste om te doen. Het verschil is net zo als bij een saus uit een potje gebruiken voor de pasta of er zelf een maken van verse tomaten en kruiden. Het langzamere proces werkt voor mij heel ontspannend.”

Daarnaast houdt Marijke liever de controle op wat er verder aan stoffen wordt gebruikt. Destijds is ze dan ook meteen op zoek gegaan naar recepten, maar veel recepten werken met stoffen die ze niet wil, maar ook niet mag gebruiken. Zoals kopersulfaat en tinchloride. “Ga je natuurlijk verven en dan gooi je er gif bij. Daar kan ik met mijn pet niet bij. Ik gooi het liefste mijn water dat over is na het verven bij de planten in de tuin, dus dan moet er geen rotzooi in zitten.

Er zijn maar heel weinig Nederlandstalige boeken over natuurlijk verven en die zijn vooral heel technisch. Juist dat experiment aangaan zorgt ervoor dat je iedere keer weer die verwondering kunt ervaren.

Een beetje kennis over hoe verven gaat, is natuurlijk wel handig als basis, maar ik wil heel graag dat mensen blij worden van natuurlijk verven.”

“Soms den k j e geel . . . …en dan wordt het toch groen”, lacht Marijke hartelijk. “Het blijft lastig inschatten of een kruid een kleur gaat afgeven bij het maken van een verfbad als je er nog helemaal nooit mee hebt geverfd. Bij onbekende kruiden, onbekend wat het verven betreft, zijn het over het algemeen gelige en groenige kleuren.

Met beitsstoffen zoals aluin en wijnsteenzuur kun je de zuurgraad van een bad veranderen en kunnen kleuren intenser worden. Ze worden dan vaak ook beter houdbaar. Maar dat geldt niet voor alle planten.

Zo vragen mensen mij regelmatig of je kunt verven

heus 13 – 2019

02-09-19 16:34

f oto’s: andré sie tsm a

ontdek, geniet en et kruiden

met rode bieten of bramen. Natuurlijk kun je ermee verven, maar de kleur blijft niet goed zitten. Soms ziet het er heel hoopvol uit in de pan en soms zelfs na het spoelen ook nog wel, maar met een beetje zeep verandert het lichte lila van de braam in een onbestendige grijzige kleur die je er steeds verder uitwast.

Daarnaast zullen bepaalde kruiden in andere delen van het land ook andere kleur(nuances) kunnen geven. Zit je in een gebied met ijzerrijk grondwater en je gebruikt dat bij het verven, dan heeft dat invloed op je kleur. Maar ook de grond waarin een plant groeit heeft invloed op de kleur die het kan afgeven.”

P roefk oni jn Najaar 2018 waren Marijke en Marjanne samen aan het werk in winkel Kruid & Ambacht. Toen ze even pauzeerden aan de grote tafel raakten ze aan de praat over de walnoot. Marijke: “We vroegen ons af of de geneeskrachtige werking van walnoot doorwerkt als je iets draagt dat in een walnootbad is geverfd. En als je bijvoorbeeld allergisch bent voor noten of je dan

h eus 13 – 2019

Heus 13-2019.indd 5

wel iets kan dragen dat geverfd is met de walnotenbolsters. Op die vragen hebben we aan die tafel niet direct antwoord gevonden, maar we waren het erover eens dat je omhullen met kleur iets doet met je stemming, je gevoel.” Marjanne vult aan: “Toen kwam Marijkes grote wens op tafel. Ze vertelde wat ze mist in ‘natuurlijk verfland’ en dat ze dat gat graag wilde opvullen met een eigen boek. Maar dan wel met de kruidige en energetische aspecten erbij. Dat zou mijn inbreng dan zijn. Niet alleen de kleurenpracht, maar ook de kruidenkracht.”

De walnoot leende zich uitstekend om als proefkonijn te dienen, om uit te vinden of het plan voor een gezamenlijk boek zowel inhoudelijk als praktisch zou werken. En wat zou er dan allemaal in moeten komen? Natuurlijk een recept voor het verven met walnoot, aan te leveren door Marijke. Marjanne had het beeld van een kop thee drinken terwijl het verfbad pruttelt voor ogen. Dus leuke en lekkere recepten en informatie over de genezende en ondersteunende kracht van een kruid. Ze keken elkaar aan en concludeerden tegelijk dat dit wel een beetje karig

3

02-09-19 16:34

zou zijn, want er is zoveel meer te beleven en te ontdekken. Marjanne: “Waar welk idee begon en wie het opperde kan ik niet terughalen, maar er ontstond gewoon co-creatie. Natuurlijk moesten we iets met kleur. En natuurlijk iets met de geverfde wol, lappen en vezels. Naast een idee wat je zou kunnen maken wilden we de betekenis van de kleur verbinden met waar en hoe je iets draagt. Even een voorbeeld, want dit is wat vaag. Een omslagdoek maken, haken of breien, van wol die geverfd is met guldenroede. De kracht van guldenroede is de nieren reinigen en de nieren zijn verbonden met de emotie angst. Dus een omslagdoek van guldenroede helpt je om niet in de angst te schieten. Een omslagdoek die je warm houdt, waardoor je meer bij jezelf blijft en je herinnert aan je kracht en waarom die angst naar boven komt. Vergezocht? Welnee, de basis is kruidengeneeskunde vertaald naar ons lichaam dat verbonden is met de geest.”

Een aspect dat Marijke eerder al even aanhaalde en erg belangrijk vindt, is dat we zuinig moeten zijn op onze aarde. “Daarom maken we gebruik van natuurlijke materialen, hergebruiken we kleding en verven we resten als een bos uitgebloeide bloemen, uienschillen, thee en koffie. Veel verfbaden kun je zelfs meerdere keren gebruiken. Om maar een paar dingen te noemen.”

D e k ruiden Bij ‘kruiden’ denken veel mensen alleen aan keukenkruiden en tuinkruiden. Maar onder ‘kruiden’ valt veel meer, aldus kruidenvakvrouw Marjanne. “Alles wat groeit in de natuur wordt van oudsher in een naam gevat en dat is ‘kruiden’. In het boek vind je bomen zoals berk en plataan, struiken zoals laurier en hibiscus, vaste planten zoals guldenroede en vrouwenmantel, wilde planten zoals heermoes, maar ook riet, zevenblad en esdoorn.” Maar welke kruiden verdienden een plek in het boek? “In eerste instantie hebben we gekeken welke kruiden in onze directe natuurlijke omgeving en keukenkastjes interessant waren”, begint Marijke. “Ze moesten ook een uitdaging in zich hebben, ruimte voor experimenteren bieden. En uiteraard ook kruidenkracht in zich hebben. Marjanne had een aantal kruiden op haar wensenlijstje staan. Van een aantal wist ik al meteen dat ze echt geen kleur zouden geven. Met enkele andere moest ik aan de slag, omdat ik daarmee nog geen ervaring had. Paardenbloem is bijvoorbeeld afgevallen, net als rabarber en avocadopitten en – schillen. Laurier, klimop en hibiscus bleken prachtige aanvullingen te zijn voor het boek. Hibiscus heeft mij echt verrast. Robertskruid moest er ook inkomen, maar is qua verfbad niet zo interessant maar als ecoprint dan weer wel.” Marjanne vult aan:

4

Heus 13-2019.indd 6

“Vooral de ervaringen met verven waren een uitgangspunt. We zijn allebei onze lievelingskruiden langsgegaan of ze geschikt waren om mee te verven.

Berk is mijn lievelingsboom en geeft prachtige kleuren. Dat was me door mijn eerste verfexperiment al duidelijk geworden. Nieuwsgierigheid speelde ook een grote rol bij de selectie.” Daar heeft Marijke een mooi voorbeeld van: “De violier! Tja, een verhaal apart. Het lijstje met planten en recepten voor het boek was eigenlijk al klaar. Ik kreeg een bos violieren van een vriendin en zette deze in een vaas. De afgevallen bloemetjes verzamelde ik en gek als ik ben op het experiment deed ik ze in een glas en goot er water overheen. Een nieuw recept was geboren. De violieren gaven prachtige paarslila kleuren. Dat hoop je ook, maar ik verwachtte het eigenlijk niet.” Zo veroverde de violier een plek in het boek en prijkt ze zelfs op de omslag.

E coprinten Sommige kruiden doen niets in een verfbad, maar zijn juist heel geschikt voor ecoprinten en kunnen prachtige resultaten geven. ‘Ecoprinten’ is een verzamelnaam voor het maken van afdrukken op stof, papier of zelfs steen en beton van delen van planten zoals bloemen, bladeren, zaden of bast. Ook roestige voorwerpen kunnen hiervoor worden gebruikt. Je maakt gebruik van de kleur die al in zo’n plantendeel zit en brengt deze kleur over op een ondergrond. Tien jaar geleden kwam Marijke met deze relatief jonge techniek in aanraking door het boek ‘Eco colour’. “Ik was sprakeloos toen ik zag wat er allemaal mogelijk was. Tot op de dag van vandaag worden er nog nieuwe manieren bedacht om de prints nog mooier, echter en

heus 13 – 2019

02-09-19 16:34

komen, omdat de kleur echt iets toevoegt aan het kleurenpalet van natuurlijke kleuren, het geen plant was of een exoot. Toen was het rariteitenkabinet geboren. Marijke noemt cochenille als voorbeeld. Dat geeft prachtige kleuren rood-roze maar is een luis en heeft met kruiden niet zoveel te maken behalve dan dat hij leeft op de schijfcactus. En ja, wat is een verfboek zonder indigo?

DO E N! kleurrijker te maken. Ergens haak ik zelf dan af. Ik hou meer van de kleine prints, teer, breekbaar, en dan ineens weer krachtig als er een esdoorn vleugel zijn afdruk en indruk afgeeft aan een stuk wollen deken.

Ik streef niet naar de perfectie, maar ga bij ecoprinten misschien zelfs nog wel meer dan bij het natuurlijk verven voor het experiment, de ontdekking, de verrassing. Het maken van een ecoprint en deze stof of dat papier gebruiken om iets betekenisvol van te maken voor jezelf is toch prachtig!”

P ER k RuID Na de inleiding waarin enkele begrippen en technieken worden uitgelegd, volgen 31 hoofdstukken. Een kruid per hoofdstuk. Elk hoofdstuk heeft een aantal vaste onderdelen. Marjanne legt uit welke: “We beginnen met de kracht van het kruid en heel vanzelfsprekend over hoe het kruid eruit ziet en waar je het kan vinden. Dan de kleurenpracht, een soort verleiding om te kiezen voor een kleur om je te verbinden met de kleuren die uit een kruid kunnen ontstaan. Natuurlijk verven met recepten voor eerste en tweede verfbaden plus extra tips waarbij ‘toveren’ het woord is dat in me opkomt, maar waar zeker ervaring en wetenschap spreken. Dan is de kruidengeneeskunde aan de beurt waarbij kennis en recepten elkaar aanvullen. Om vervolgens de kleurenpracht te verbinden met het dragen van de kleur en wat de energie met je humeur, je lijf en je zelfvertrouwen kan doen. We sluiten af met lekkere recepten en verhalen en weetjes. Wat je kan inspireren of leuk is om te weten.” Marijke vult aan: “Soms komt ook de geschiedenis van een kleur aan de orde. We geven suggesties voor wat je zou kunnen maken van al die mooie geverfde wol en stoffen, zodat het kruid nog meer voor je kan doen. Wat een wonder toch dat een plant dat allemaal voor ons in petto heeft!”

RARIT EIT EN Bij het uitzoeken van de planten, recepten en ideeën voor het boek konden Marijke en Marjanne heel veel kruiden van hun lijst goed kwijt in de onderverdeling naar de tijd van het jaar waarin ze een bepaalde plant of kleur wilden behandelen. Maar ze hielden enkele verfrecepten over die er wel in moesten

h eus 13 – 2019

Heus 13-2019.indd 7

Geel is helemaal niet de kleur van Marijke, maar een strengetje gele wol zal ze nooit wegdoen. “Guldenroede geeft een lichtgevend of helder geel. Een paar jaar geleden verfde ik een strengetje wol mee. Dat draag ik bij me op momenten dat ik even niet meer weet hoe verder of als ik mijn energie moet terugvinden. Ik zal het nooit wegdoen.” Een mooi voorbeeld van kleurenpracht met kruidenkracht! Dergelijke kostbare ervaringen en kleinoden gunnen Marijke en Marjanne iedereen. Marijke wil met het boek ‘Kleurenpracht met kruidenkracht’ mensen stimuleren om naar buiten te gaan en met een andere blik om zich heen te kijken: “Zie wat er huist in de kruiden, planten en bomen. Word blij van werken met je handen en dat je als cadeautje ook nog eens prachtige kleuren kunt maken. Ga vooral experimenteren.

Kom los van de gebaande paden!”

“Precies, het groeit allemaal gewoon om je heen en is beschikbaar”, beaamt Marjanne. “Laten we vooral niet vergeten om ‘dankjewel’ te zeggen, diep respect te hebben voor wat de natuur ons schenkt. We hebben een doeboek gemaakt waarmee mensen een bredere kijk op de natuur en op zichzelf krijgen. Dit klinkt heel groots, maar het zit voor mij ook in het zetten van een kopje thee van de berkenblaadjes die je niet gebruikt voor het verfbad.”

N I E UW Kleurenpracht met kruidenkracht Marijke Eering en Marjanne Huising 21 x 21 cm, fc, 192 pagina’s € 29,50 isbn 978 94 91557 47 7 nur 420 728 Verschijnt november 2019

5

02-09-19 16:35

jAN TO N:

“De tarot is een inwijdingsweg voor de doe-het-zelver”

f o to: j os bou w m an

INTERVIEW

De tarot speelt al bijna 50 jaar een centrale rol in het leven van jan Ton. Nog altijd is de tarot springlevend voor hem en komt er geen eind aan de verwondering, het mysterie, de onverwachte aha-momenten en de langzame verdieping die onzichtbaar plaatsvindt.

O

p een tamelijk banale manier, aldus Jan, begon zijn avontuur met de tarot in 1970.

Hij was 19 jaar, studeerde voor landbouwkundig ingenieur in Wageningen en woonde in een studentenflat. Op een dag kwam een medebewoner aanzetten met een tarotspel en een boekje. Hij kraaide triomfantelijk: “Ik ga jullie toekomst voorspellen!” In die tijd was Jan een rationalist en stond hij sceptisch tegenover alles wat maar zweemde naar religie of spiritualiteit. Hij las in het

6

Heus 13-2019.indd 8

boekje en knapte meteen af op boodschappen als “Je krijgt een erfenis” of “Een blonde jonge man brengt goed nieuws.” Ze waren niet van plan het serieus te nemen, maar waarom zouden ze het niet eens proberen? Jan bood zich aan als proefkonijn voor een legging in het patroon van het Keltisch kruis. Hij moest tien kaarten trekken en de eerste was de Ridder van Bokalen. “Mijn eerste gedachte was: ‘Dat ben ik’”, weet Jan nog heel goed wat er toen door hem heen ging. “Die gedachte kwam uit het niets en ik schrok

heus 13 – 2019

02-09-19 16:35

ervan. Geen idee wat dat te betekenen had en ik vond het te gek, te ongerijmd om het hardop te zeggen.

Het moment was snel voorbij en de rest van de avond hebben we ons vermaakt met de teksten die nergens op sloegen. Maar er was iets geraakt en mijn nieuwsgierigheid was gewekt. De volgende dag heb ik het spel te leen gevraagd. Daar zat ik dan met 78 plaatjes vol geheimzinnige symboliek. Nu ben ik dankbaar voor zo’n puur begin, niet gehinderd door kennis, vooroordelen of verwachtingen. Goede boeken over de tarot waren er niet of ik kende ze niet. Het waren alleen de plaatjes die me fascineerden.”

D ROME N

f o to: j os bou w m an

In die tijd maakte Jan ook kennis met Jung en zijn visie op symbolen: “Voor hem is symboliek de taal van het onbewuste en hij geeft veel praktische aanknopingspunten om creatief met symbolen te werken. Jung is mijn grote held omdat hij niet aan de zijlijn van zogenaamde objectieve studie bleef staan.

Hij ging het avontuur aan en bracht in praktijk wat hij ontdekte. Hij wakkerde mijn interesse aan voor dingen als beeldende kunst, visualisatietechnieken, dromenwerk en psychodrama. Daar vond ik de gereedschappen om zonder hulp van boeken of leermeesters met de tarot aan de slag te gaan. Natuurlijk kwamen later de boeken en de leermeesters wel, maar die eerste jaren waren helemaal van mij.”

Jan kreeg in die tijd twee dromen die richting hebben gegeven aan zijn leven en dat doen ze nog steeds. In de eerste droom loopt hij door een kerk naar voren richting het altaar en ziet dat alles grijs is.

“De mensen in de banken, het licht, de sfeer. Alles is grijs. Op sterven na dood. Als ik bij het altaar kom, daalt er plotseling een felle lichtstraal naar beneden.

Ineens is er licht, bezieling, warmte. Het is te intens voor mij en ik word wakker. De droom maakte me duidelijk dat ik de gereformeerde kerk waarmee ik was opgegroeid kon loslaten, maar niet het spirituele pad. Destijds ervoer ik het als een licht dat van buitenaf naar me toe kwam. Nu zie ik de droom meer als een oproep om mijn eigen licht te laten stralen in de duisternis.”

In de tweede droom moet hij een brief wegbrengen in opdracht van een moederfiguur. De weg is lang en zwaar en op het eind loopt hij tot zijn nek door de stront, maar tenslotte lukt het hem om de brief af te leveren. “Op het eind is iedereen blij, maar voor mijn gevoel loop ik nog altijd met die brief te zeulen. Het voelt als mijn hoogste opdracht, zonder dat ik weet wat de inhoud daarvan is. Die verandert ook steeds en krijgt vele vormen. Ook al heb ik vaak geen idee wat te doen en waarheen te gaan, toch voel ik me geleid en deel van een groter geheel dat ik niet hoef te begrijpen. Wat ik nodig heb, krijg ik.”

h eus 13 – 2019

Heus 13-2019.indd 9

A LION CANNOT BECOME A MONkEY In 1973 verbleef Jan een half jaar in Auroville (India).

Daar kwam hij in een diepe identiteitscrisis. Enerzijds was hij een hoogvlieger, op zoek naar de snelste methode om ‘verlicht’ te raken. Tegelijk was hij nog altijd een simpele, verlegen boerenzoon uit een streng gereformeerd gezin van de Zeeuwse klei die zich praktisch nuttig wil maken. Op een nacht was hij zover dat hij bereid was om alles los te laten. “Ja, mijn miezerige ego incluis. Toen had ik opnieuw een ontmoeting met dat intense licht. Het doorstroomde me van top tot teen en ik voelde me opgenomen in een allesomvattend, kosmisch circuit van Christusenergie. Daarna heb ik een paar dagen ‘verlicht’ rondgelopen. Ik was vol liefde en volmaakt gelukkig.

Iedereen lachte naar mij, ook de bedelaar op wieltjes.

Ik kwam op straat een man tegen, zo’n typische oude wijze met een lange baard en een doordringende blik. Die zei: ‘A lion cannot become a monkey, remember that.’ Dat was een grote les. De hoogvlieger in mij wilde ‘verlicht’ zijn, de gereformeerde in mij wilde ‘vroom’ zijn en de wetenschapper in mij wilde ‘objectief’ zijn. Maar dat zijn allemaal wensen, doelen, goed om na te streven, maar het ligt toch ergens om de hoek. Het is wie ik wil zijn, niet wat ik ben. Dus gek genoeg kon ik door het loslaten van mijn ego beter voelen wie ik was. Daarna was het besluit snel genomen. Mijn spirituele zoektocht naar het oosten was afgelopen en ik ging terug naar Nederland, zonder enig idee wat mijn volgende stap zou zijn.”

kEuZES Terug in Nederland wilde hij stoppen met zijn studie, maar zijn professor vroeg hem te vertellen wat hij graag wilde en dan zouden ze samen kijken af dat mogelijk was. Dat was precies in zijn straatje. Hij ging zich specialiseren in twee richtingen: communicatieleer en fenomenologie. “Bij de eerste trainingen communicatieleer voelde ik me meteen als een vis in het water. Ik ontdekte dat ik goed kon luisteren en kreeg daar veel bevestiging op. Fenomenologie komt eigenlijk neer op waarnemen zonder vooropgezette theorie. Zodra je iets zoekt of wenst of verwacht, kleurt dat je waarneming. Als je laat zijn wat er is, kun je ook zien wat er is. Dat ik die keuzes maakte, heeft alles te maken met mijn ervaringen met de tarot en mijn dromen. Bij het werken met de tarot speelt kennis van de kaarten maar een kleine rol en vaak is die kennis eerder een belemmering dan een hulp. Hetzelfde geldt voor de interpretatie van dromen. De symbolen kunnen je een weg wijzen, maar de antwoorden op je vragen vind je in jezelf. De waarheid die je zoekt ligt vlak voor je als je goed kijkt. De vragen die je stelt bevatten al het begin

7

02-09-19 16:35

van een antwoord. Waarheid is niet iets om na te streven of te zoeken, maar om te ont-dekken. Volgens mij komen vele vormen van bewustzijnsgroei neer op een her-innering van wat je al wist.”

Uiteindelijk studeerde Jan toch af. Officieel als landbouwkundig ingenieur, maar de inhoud ervan was inmiddels ver verwijderd van het beeld dat zijn vader ervan had. Na zijn studie zocht hij geen vaste baan, maar begon hij met een opleiding dromenwerk, een astrologiestudie en ging hij zelf tarotcursussen geven. Het lijntje met zijn ouders werd wel erg dun.

“Gelukkig zijn mijn ouders oud geworden en groeiden we weer naar elkaar toe. Van de opstandige puber is nu weinig meer over. Ik vind dat ik een fantastische jeugd heb gehad en voel steeds meer hoeveel waardevols ik heb meegekregen.”

LEVENS LOOP Een tijdlang deed Jan veel naast elkaar: communicatietrainingen, tarotcursussen en -consulten en ook steeds meer astrologieconsulten. “Het was een bijzonder vruchtbare combinatie. Ik gebruikte gesprekstechnieken bij consulten, deed allerlei groepsdynamische oefeningen in tarotcursussen, gebruikte jungiaanse technieken in consulten. Alles liep op rolletjes die jaren. Mijn boek ‘Beeld van Tarot’ werd goed verkocht, mijn cursussen zaten vol. Ik begon vervolgcursussen te geven en dat groeide uit tot een heuse tarotopleiding in de jaren negentig.

Ook het individuele werk groeide en werd intensiever. Eenmalige consulten konden uitgroeien tot een langdurige begeleiding. De astrologie zette me op het spoor van de levensloop en de verschillende cycli die we doorlopen. Ook dat bleek een vruchtbare combinatie: de astrologie helpt om de levensloop in kaart te brengen en doordat ik het levensverhaal van mensen beter leer kennen, groeit weer mijn begrip van de astrologie. Maar in 1998 had ik een burn-out. Mijn voeten konden me niet meer dragen. Ik had even genoeg van alle mensen met hun sores en verlangde naar rust en vrijheid. Ik ging intensief Tai Chi beoefenen, beeldhouwen en tuinieren. In die rustperiode heb ik ‘De Levende Tarot’ kunnen schrijven. Daarna heb ik mijn werk weer opgepakt, maar in een trager tempo en met een meer selecte groep cursisten. Mijn ervaringen met individuele begeleiding resulteerden in 2011 in ‘Coaching en bewustzijn’.”

P SYCHODRAMA Psychodrama loopt als een rode draad door het werk van Jan. Jung wakkerde zijn interesse ervoor aan en het stond ook op het programma van de communicatietrainingen. Daar was het vaak in de vorm van een rollenspel. In de opleiding dromenwerk die hij bij de Elfenbank volgde, speelden ze dromen uit. Later ging

8

Heus 13-2019.indd 10

hij de methode toepassen in het werk met Tarot: “Je kunt een legging uitspelen door verschillende groepsleden te vragen om een kaart te ‘representeren’. Ook het werken met ‘opstellingen’ hoort in dezelfde categorie thuis. Het geheim van de methode is in mijn ogen weer erg fenomenologisch: geen vooropgezette theorieën, maar laten zijn wat er is en laten komen wat komt. De magie van de methode ligt in het verbazingwekkende feit dat je elkaars spreekbuis kunt zijn. Ik speelde ooit de vader van een Franse vrouw en kreeg spontaan pijn in mijn knie. Toen ik dat meldde, bleek dat de man in de oorlog in zijn knie geschoten was. Zelfs na de sessie bleef ik nog een tijdje mank lopen vóór de pijn verdween. Door psychodrama’s heb ik ook geleerd hoeveel we op elkaar lijken. Jij bent een deel van mij en ik ben een deel van jou en samen zijn we deel van een groter geheel.”

WAI T E E N SM I T H Jan leerde de Rider Waite kaarten als eerste kennen, op die gedenkwaardige dag in 1970. Het spel is voor hem nog steeds de standaard: “Sinds de verschijning ervan in 1909 zijn er vele nieuwe spellen verschenen, maar het zijn meestal variaties op het spel van Arthur Waite en Pamela Colman Smith. Arthur Waite heb ik heel hoog zitten als kenner van de westerse esoterie. Als rozenkruiser koesterde hij het ideaal van een betere wereld, geleid vanuit hooggestemde spirituele en in wezen puur christelijke idealen. Hij heeft de tarot ontworpen als een leerboek, een gids en een landkaart voor de spirituele zoeker.

Tijdens het schrijven van mijn nieuwe boek heb ik me verdiept in het leven van Pamela Colman Smith en haar bijdrage aan de tarot zoals we die nu kennen.

Mijn waardering voor haar werk is alleen maar toegenomen. Daarom wil ik ook pleiten voor een nieuwe naamgeving voor het spel: de Waite-Smith tarot.”

N I E UW

Actief met de tarot Jan Ton 17 x 24 cm, 144 pagina’s € 19,50 isbn 978 94 91557 48 4 nur 728 Verschijnt eind 2019

heus 13 – 2019

02-09-19 16:35

Het is duidelijk dat Jan de afbeeldingen op de tarotkaarten een grote rol toedicht. In de inleiding van zijn boek ‘Actief met de tarot’ schrijft hij dan ook dat de tarot een beeldtaal is. “Veel mensen kijken niet goed naar de kaarten als ze met de tarot werken. Ze zoeken de ‘betekenissen’ van de kaarten op in een boekje, maar dan plaats je het gebeuren buiten jezelf.

Goed kijken naar de kaart en vooral naar wat de kaart bij jou oproept, is het eerste begin.”

D e vier elementen Bladerend door ‘Actief met de tarot’ valt meteen op dat er weinig ‘theorie’ in staat die je als het ware passief tot je kunt nemen. Er is veel plek ingeruimd voor uitdaging, oefeningen, meditaties en visualisaties.

Naar het hoe en waarom gevraagd antwoordt Jan: “De meeste tarotbeoefenaars werken met de elementen lucht en water. Lucht zoekt naar inzichten, de juiste interpretaties, de juiste keuzes, de objectieve waarheid. Water duikt onder in de subjectieve beleving van gevoelens, verbeelding en associatie. Deze twee elementen zijn grenzeloos. Je kunt eindeloos doorgaan met verbanden leggen en associëren zonder dat er iets hoeft te gebeuren. Het wordt spannender als je het element vuur erbij haalt, want dan wordt er een beroep gedaan op jouw creativiteit. Je beseft dat de ‘betekenis’ van een kaart je eigen creatie is. Aarde vraagt naar wat we er concreet mee doen.

Hoe geef je vorm aan je inzichten? Welke concrete besluiten neem je? Als je bijvoorbeeld bezig bent met de Keizerin, kun je diepe bespiegelingen wijden aan de moedergodin of de vrouwelijke lijn in je familie onderzoeken. Dat zal vast een hoop inzichten opleveren, daar is niks mis mee. Maar het is iets heel anders om een dag lang rond te lopen als Keizerin. Dan ga je vanzelf voelen en ervaren hoe zorgzaam je wel of niet bent, wat je te geven hebt en wat je nodig hebt.

Kortom: in mijn boek probeer ik de elementen lucht en water te beteugelen en de elementen vuur en water naar boven te halen.”

Favoriet De Ridder van Bokalen is de eerste tarotkaart die Jan onder ogen kreeg en is zijn hele leven al een constante factor, omdat hij zich heel makkelijk met deze kaart kan identificeren. De Zot die op de omslag van het boek prijkt, is zonder meer zijn favoriete kaart: “De Zot inspireert me om onbevangen en vol vertrouwen het leven tegemoet te treden. Hij biedt ook de grootste uitdaging, omdat hij me oproept om volledig te aanvaarden dat ik een kind van God ben en dat ook bij anderen te herkennen. Het is heel grappig om te zien hoe mijn beeld van een kaart kan meeveranderen met hoe ik zelf verander. Zo had ik als antiautoritaire adolescent een hekel aan de Keizer. Toen

h eus 13 – 2019

Heus 13-2019.indd 11

ik een eigen praktijk runde, werd hij mijn inspiratiebron en nu ik ouder word, voel ik hoe fragiel het bouwsel van de Keizer is. Oorspronkelijk voelde ik onrust en angst bij de Maan, maar naarmate ik leerde om meer op mijn lichaam en mijn intuïtie te vertrouwen, vind ik er juist een serene rust.”

O ntdek k ingsreis Met ‘Actief met de tarot’ zet Jan de lezers aan het werk. Achterover leunen is er niet bij. “Ik zie de tarot als een inwijdingsweg voor de doe-het-zelver. Zelf doen betekent zelf-waarneming, zelf-reflectie, creatief zijn, verantwoordelijkheid nemen. Daarmee vraag ik misschien veel van mijn lezers, maar ik wil ze ook serieus nemen als zelfstandige, creatieve mensen die hun eigen koers bepalen en hun eigen beslissingen nemen. Dit is misschien niet mijn makkelijkste boek, maar wél het eerlijkste en het meest consequente.

Nu overheerst bij mij de verwondering dat ik na bijna vijftig jaar intensief werken met dit spel nog altijd geboeid ben en nieuwe dingen ontdek. Ik zie mezelf het liefst als een ontdekkingsreiziger. Van mijn reizen kan ik verhalen en zo hopelijk de lezers tot gids zijn op hun ontdekkingsreis.”

9

02-09-19 16:35

THEMA

De vrouwelijke k in het jaarwiel Sjamanisme is deels universeel, maar daarnaast ook zeer plaatsgebonden. In ons DNA liggen de herinneringen, doorgegeven door de voorouders.

De lokale goden en godinnen zijn verbonden met onze gronden, sjamanistische kracht is verbonden met je wortels. Maar weet jij welke godinnen hier wonen, in de klei, in de duinen, in de polder? En weet jij van het levens- of jaarwiel, waarop ze cirkelen?

S

jamanisme kwam en komt voor op alle continenten. Bij vrijwel elk volk is sjamanisme de diepste wortel, de basis van vele geloofsstructuren, intiem verweven met de geografische eligging, de plaatselijke grond/aarde en de ma ria n pu nt wezens die er van nature voorkomen. Ook onze eigen Noordwest-Europese voorouders voerden sjamanistische rituelen uit. Ze maakten met oker schilderingen op rotswanden, bouwden tempels, vroegen goden en godinnen om hulp en begeleiding, bij eigen haard of samen met de hele groep, stam of het hele volk. Veel van die rituelen waren verbonden met de dieren en planten die op het Europese continent groeiden en met de lokale grondsoorten en landschappen.

H ET jAARWIEL In bijna elke cultuur speelt het wiel als concept een grote rol. Het jaarwiel, het rad, het levenswiel: in onze tijd soms ook medicijnwiel genoemd. Dit is echter een koloniaal woord, gegeven door de eerste kolonisten in Noord-Amerika aan cirkels van stenen die ze zagen liggen in het hun nog onbekende landschap en waren gemaakt door de inheemse bevolking. ‘Helend heilig wiel’ (healing hoop of sacred hoop) werd vertaald in ‘medicijnwiel’.

De gemiddelde Nederlander die geïnteresseerd is in sjamanisme heeft vaak geen weet van het Noordwest-Europese jaar- of levenswiel, en van de inheemse goden en godinnen die er wonen. Dat is een groot gemis, want deze krachten horen bij ons en zijn onze wortels. De krachten van het wiel kunnen ons inzicht geven in onze levenscyclus en hoe levenskracht werkt.

10

Heus 13-2019.indd 12

Het jaarwiel verdeelt het jaar in vier windrichtingen, ook wel hoofdrichtingen genoemd: oost, zuid, west en noord. Daarnaast zijn er de tussenrichtingen, de overgangsrichtingen: noordoost, zuidoost, zuidwest en noordwest. Elke richting vertegenwoordigt een specifiek energieveld en is onder andere verbonden met een jaargetijde, de landbouwcultuur (zaai, oogst en offerfeesten) en met de goden en godinnen van hier. Ze hebben elk hun eigen kleur. Hoewel de goden hun eigen plek hebben op het jaarwiel, richt ik in dit artikel mijn aandacht alleen op de vrouwelijke krachsa sk ia va n w ten, de godinnen.ee ld en

H E T G O DI NNE NWI E L Het Noordwest-Europese wiel begint in het Noordoosten, in de wintermaanden januari, februari en de helft van maart. Het is nog winter, het is donker, maar de dagen beginnen te lengen. Mensen hebben het grootste deel van de winter vooral binnen vertoefd en komen weer naar buiten. Er groeit nog niets, de levenskracht is laag. Men voedde zich met de voorraden van het jaar daarvoor en die zijn nu bijna op. Dit is de tijd van de voorouders en hier woont de oudste voormoeder van je familielijn. Voormoeder geeft haar DNA door en haar opgedane kennis. Ze is de bewaarder van zaadjes en eitjes, van alle kennis verzameld in de hele stamboom, bewaakster van pril leven dat nog niet zichtbaar maar wel aanwezig is.

Elke baby geboren in de familie zal de kennis en glevenskracht e r da g e lde r merven. an De wereld is zalmkleurig – het wit van het Noorden vermengt zich met het eerste zonlicht, het eerste geel.

In het oosten van het wiel huist de godin Idunn.

Vanaf half maart tot begin mei (lente) is ze voelbaar in de natuur om ons heen en in onszelf. Deze godin versterkt de levenskracht die ze aannam van de eerste voormoeder. Zaadjes en eitjes zijn nu versmolten, de natuur is ‘zwanger’. De levenskracht is nu zowel sterk als kwetsbaar: het leven wil groeien, maar kan ook nog sterven. In deze tijd van het jaar groeit onze persoonlijke levenskracht, verbinden we ons met nieuwe doelen en bedenken we nieuwe acties en projecten. De wereld is geel.

heus 13 – 2019

02-09-19 16:35

e krachten In het zuidoosten van het wiel (late lente) woont de godin Freya. Ze heeft vele aspecten, maar is vooral bekend om haar vruchtbaarheidsaspect. Door Freya komt de levensenergie nu volop naar buiten, en wil zich verbinden met de materie. Soms ‘stottert’ de levenskracht en heeft ze groeispurten, soms willen we te snel. In deze tijd van het jaar zetten we onze acties en projecten in de materie. Alles om ons heen en alles in ons groeit en bloeit. De wereld is groen.

Het zuiden, de zomer, is het domein van de godin Sunna of Sol, de Noordwest-Europese zonnegodin.

Tegenwoordig ervaren velen, door invloed van andere niet-inheemse invloeden, de maan als vrouwelijk en de zon als mannelijk, maar onze voorouders geloofden in een vrouwelijke zon en een mannelijke maan. De levenskracht is nu op haar hoogst.

Alles komt tot wasdom en we plukken er de eerste vruchten van. Mensen, planten en dieren zijn nu op het hoogtepunt van hun leven. De wereld is rood.

In het zuidwesten, de vroege herfst, begint het sterfproces. De levenskracht begint nu de eerste sporen van verval te tonen en daalt. We worden geconfronteerd met onze eigen sterfelijkheid. In deze tussenrichting woont Huldra, tussen de eerste gevallen herfstbladeren. Ze woont onder de heg of haag, op schemerplekken. Ze eet bessen en gevallen vruchten.

Soms ziet ze er uit als een jong meisje, soms als een grootmoeder. Ze verzamelt botjes, veertjes en vodden. Huldra werd vroeger om hulp gevraagd bij miskramen, abortussen en vruchtbaarheidsproblemen. De wereld is donkerrood, tegen bruin aan.

In het westen, de late herfst, woont de godin Hel of Hella, onze godin van sterven en dood. De helft van haar lichaam en gezicht is dood, de andere helft leeft.

Alle bladeren zijn van de takken gevallen of gewaaid, de oogsten zijn binnengehaald en het land is dor en schijnbaar levenloos. Hella helpt mens, dier en plant om over te gaan naar het volgende stadium in de levenscyclus, want de dood is een doorgang en niet het einde van alles. De wereld is zwart.

In het Noordwesten, de vroege winter, huist de godin Holle. Net als haar twee voorgangsters heeft ze twee

HERDRUK Goden en sjamanen Linda Wormhoudt Verschijnt oktober 2019 isbn 978 90 77408 50 6 224 pagina’s, h 22 eus 13cm, – 2019 x 23 € 32,50

Heus 13-2019.indd 13

Levenswiel gemaakt door Digna Reket, godinnen gemaakt door Linda Wormhoudt kanten: een jonge kant en een oude kant. Holle bewaakt de zielen van de nog ongeborenen onder haar mantel, geeft rust aan vermoeide zielen, en maakt de balans op. Wat heb je gedaan in je leven? Dat wat je hebt gedaan, krijg je van haar terug. Holle is verbonden met lot en met karma. De wereld is grijs.

In het Noorden van het wiel zitten drie schikgodinnen, de Nornen, onder een enorme boom, wol te spinnen. Yggdrasil, de levensboom, staat in het midden van het wiel. De Nornen bepalen het (levens) lot van alle zielen ontdaan van hun lichaam en plaatsen ze in gesponnen draden. Die laten ze los in de Oer- of Urbron, de bron waar iedereen en alles vandaan komt en altijd weer naar terug keert. Hier in de bron rusten zielen, tot het tijd voor hen is om weer verbonden te worden met een nieuw lichaam, met zaadje, met eitje. De wereld is wit.

Jij bent inheems. Je DNA is inheems. Verbind je met je lokale krachten, met het wiel, met de stadia van je eigen levenskracht en met de godinnen die cirkelen op het wiel.

Linda Wormhoudt sjamaniste en rouwvrouw

11

02-09-19 16:35

interview interview

S as k ia B asten :

“ Intuïtie is de taal van je ziel” Als wetenschapper gebruikte Saskia Basten vooral haar linker hersenhelft.

Invallen deed ze af als impulsiviteit, terwijl ze vaak heel goed uitpakten.

Pas rond haar dertigste raakten haar persoonlijke en spirituele groei in een stroomversnelling en begon ze bewuster op haar intuïtie te varen. Natuurlijk kon ze het niet laten om intuïtie als verschijnsel te onderzoeken. Ze ontdekte dat iedereen zijn intuïtie heel goed kan ontwikkelen als je het een beetje praktisch en logisch aanpakt.

I

n haar ouderlijk huis werden aan de keuken­ tafel levendige discussies gevoerd, maar gevoelens, creativiteit en spiritualiteit kwamen nauwelijks aan bod. Net zoals haar oudere broer kon ze makkelijk leren en lag het gymnasium voor de hand. Daarna volgde een studie biologie aan de universiteit van Wageningen en promoveerde ze op moleculaire geneeskunde. “Ik ben van nature een nieuwsgierig en onderzoekend mens. De studie en het promotieonderzoek waren erg interessant. Het ging bij beide in principe om belangrijke levensvragen, zoals: Hoe zit het leven in elkaar? Bij moleculaire genetica onderzoek je hoe de diversiteit van het leven is vastgelegd in de genen. We werkten met een klein plantje, de zandraket. De Latijnse naam is Arabidopsis thaliana. Alle cellen van dit plantje komen uit dat ene bevruchte eicelletje en toch ontstaan er bij de groei verschillen in zo’n plantje. Er komen namelijk wortels, bladeren en bloemen aan. De onderzoeksgroep waarin ik werkte, onderzocht hoe die verschillen ontstaan als je weet dat alle cellen van die plant dezelfde genen hebben. Ik vond het werken op zo’n lab best wel leuk, omdat je alleen resultaten kreeg door goed samen te werken en vooral alle resultaten samen heel goed te bespreken. Wat betekent dit resultaat en hoe kunnen we hierdoor antwoorden op onze vragen krijgen? Welke vragen roept dit resultaat nou juist weer op?” Omdat het onderzoekswerk in Nederland niet veel zekerheid biedt, stapte Saskia na enkele jaren over naar een onderzoeksbureau waar ze milieuonderzoeken ging doen en later projecten op het gebied van ruimtelijke ordening.

12

Heus 13-2019.indd 14

Persoonli j k proces Na jaren vooral haar hoofd (linker hersenhelft) te hebben gebruikt, ging het kriebelen. De rechterkant van haar hersenen werd in haar beleving langzaam wakker: “Ik ging spirituele boeken lezen, cursussen en trainingen volgen, allemaal onderdeel van mijn proces van persoonlijke en spirituele groei. Dit is weliswaar begonnen toen ik een jaar of twintig was, maar rond mijn dertigste ging het allemaal wat sneller en werd het serieuzer. Belangrijk moment was toen ik het boek ‘De nevelen van Avalon’ las. Dit boek maakte iets in mij wakker dat lang had liggen slapen.

Ik ging op onderzoek uit en kwam al snel uit bij een stadje in Engeland, Glastonbury genaamd. Daar gaf Kathy Jones een opleiding tot ‘Vrouwe van de Godin/ Vrouwe van Avalon’. Het besluit om deze opleiding te volgen was het begin van drie prachtige, indrukwekkende jaren waarin ik een nieuw thuis ontdekte.

Mijn hart ging open en ik leerde op een andere manier te kijken naar mezelf, mijn leven, mijn wereld. De Godin was nu in mijn leven en werd al snel een waardevolle innerlijke gids. In 2011 opende ik mijn praktijk voor coaching en trainingen en in 2013 nam ik een spirituele organisatie in Moergestel over. Nu organiseer ik vanuit het Huis van Transformatie lezingen, workshops en cursussen over zin­ geving, spiritualiteit, gezondheid en persoonlijke ontwikkeling. Zo heb ik mijn persoonlijke proces langzaam maar zeker omgezet in mijn werk.”

I ntu ï tie is …

Op de vraag wat intuïtie is, geeft Saskia eerst aan wat het niet is. Intuïtie is niet een gave die alleen sommige mensen bezitten. Intuïtie is niet zweverig. Het

heus 13 – 2019

02-09-19 16:35

D e taal van je ziel Als je niet hoeft na te denken voor een inzicht, waar komt het dan vandaan? Waar haalt je intuïtie die informatie dan vandaan? Alvorens het antwoord te

h eus 13 – 2019

Heus 13-2019.indd 15

fo to: ingrid m e uw isse n

foto: ingrid m e uw isse n

is niet helderziend zijn, heldervoelend of iets wat begint met ‘helder’. Het is ook niet iets paranormaals.

Wat dan wel? De Dikke van Dale zegt: “Intuïtie is inzicht zonder nadenken.” Wikipedia geeft: “Intuïtie kan worden omschreven als een ingeving, een vorm van direct weten zonder dat men dit beredeneerd heeft.” In de filosofie wordt intuïtie wel gezien als zuivere, directe kennis, die niet uit eerder kennis kan worden afgeleid. In de theosofie wordt het zelfs boven het denken gezet, omdat intuïtie vaker correct is. Het idee is dan dat je eerst gebruik maakt van je intuïtie en daarna van je verstand, om te toetsen of datgene wat je intuïtie je ingeeft klopt of niet. Al deze beschrijvingen kloppen wel in de ogen van Saskia: “Je hebt een inzicht, een ingeving, zonder dat je daar eerst over na moest denken. Niks zweverigs aan, toch?”

geven op die vragen legt Saskia uit dat ieder mens uit vier delen bestaat, ook wel vier soorten bewustzijn genoemd: Je lichaam – je fysieke bewustzijn; Je brein – je mentale bewustzijn; Je hart – je emotionele bewustzijn; Je ziel – je spirituele bewustzijn.

• • • •

“Iedere vorm van bewustzijn heeft een eigen taal.

Deze taal kennen we in principe allemaal. De taal van je lichaam gaat via je zintuigen: ogen, oren, tong, neus en tast. Deze zorgen ervoor dat je kunt zien, horen, proeven, ruiken en voelen. Je lichaam kan dit feilloos. Je lichaam is van nature erg gevoelig, het kan ook heel goed een boodschap van een van de andere vormen van bewustzijn oppikken. Zo krijgen veel mensen hoofdpijn van stress. Hoofdpijn is lichaam en stress is brein. Ook kun je vlinders in je buik voelen, dat is lichaam, van verliefdheid, dat komt uit je hart. De taal van je brein is denken. Vrijwel continu gaat er een stroom van gedachten door je hoofd.

13

02-09-19 16:35

De taal van je hart omvat zowel de liefde als gevoelens. Liefde in allerlei vormen, zoals voor je partner, kinderen, familie, vrienden en dieren. Voorbeelden van gevoelens zijn geluk, tevredenheid en zorg. En… nou komt het… Wat is dan de taal van je ziel? De taal van je ziel is intuïtie. Die ingevingen en inzichten komen dus van je ziel. Intuïtie is de taal van je ziel.

Ieder mens is uniek en omdat jouw ziel met jou verbonden is, is jouw ziel ook uniek. Je ziel bevat informatie en is intelligent. Of misschien nog wel beter: je ziel is wijs. Daarom kan je ziel ook zo goed fungeren als een kompas. Je ziel kan jou de inzichten en antwoorden geven op je vragen, omdat ze jou heel goed kent én omdat ze zo wijs is.”

IED EREEN k AN Z IjN INT u ï T I E GEBRuIk E N

De titel van Saskia’s boek luidt: ‘Ontwikkel je intuïtie en beantwoord je levensvragen’. Wat zijn levensvragen en waarom is het belangrijk dat we die (zelf) beantwoorden? In haar boek maakt Saskia onderscheid tussen gewone vragen en levensvragen. Met gewone vragen bedoelt ze vragen als: Zal ik vandaag naar de stad gaan of een dagje rust houden? Zal ik mijn baas deze week vragen of ik een dag minder kan werken? Waar ligt toch dat boek dat ik nu wil lezen?

“Daarnaast zijn er ook levensvragen. Deze gaan over echt belangrijke zaken en kunnen een grote impact hebben op je leven. Het zijn meestal vragen die naar boven komen als je al iets ouder bent en wat levenservaring hebt. Soms gaan mensen zich deze vragen stellen als ze bijvoorbeeld ontslagen zijn, ziek worden of een ongeluk hebben overleefd. Deze vragen zijn belangrijk voor je, maar er is meestal niet een concreet antwoord op te geven. Dit soort vragen zijn vragen waar je echt voor moet gaan zitten en goed bij jezelf voelen wat het antwoord voor jou kan zijn. Voorbeelden van levensvragen zijn: Wie ben ik nu eigenlijk echt, diep van binnen? Wat wil ik nu echt graag? Wat is de rode draad in mijn leven en wat wil me dat zeggen? Wat is mijn levensmissie? Hoe kan ik veranderen en het leven leiden dat ik wil?

Dit zijn geen vragen die je even in vijf minuten beantwoordt, want een goed antwoord voor jezelf hierop krijgen, betekent nog wel eens dat je je leven zal gaan veranderen. Vaak is dat ook (onbewust) de reden dat je jezelf dit soort vragen gaat stellen. Je voelt dan al aan dat er iets in je leven moet veranderen om te bereiken wat jij echt wilt. Daarom is het ook belangrijk dat jij zelf met dit soort vragen aan de slag gaat en ze niet bij iemand anders neerlegt.

Natuurlijk kun je een goede vriend(in) of coach om raad vragen, maar belangrijke beslissingen over

foto: s a s k ia ba s ten

Voordat ze zich bewust met intuïtie bezighield had Saskia regelmatig invallen en inzichten. Als ze die opvolgde, pakte dat meestal heel goed uit. Eerst deed ze het af als impulsief gedrag, maar later ging ze zich realiseren dat ze niets met impulsiviteit te maken hadden, maar met intuïtie. Dit riep vragen bij haar op. Waarom gebeurt dit af en toe? Waarom niet vaker, gewoon als ik het wil? Wat is intuïtie precies?

“En wat doe je dan als onderzoeker”, lacht Saskia. “Je maakt er een studie van. Ik heb dus vele boeken gelezen, trainingen en opleidingen gevolgd en oneindig veel geoefend. En weet je wat ik ontdekte? Je intuïtie gebruiken is niet iets wat je kunt of niet kunt. Iedereen kan het. Het is net zo gewoon als voelen, luisteren en logisch denken. Het is dus helemaal niet zweverig. Je kunt je intuïtie zelfs heel goed ontwikkelen als je het een beetje praktisch en logisch aanpakt.

Met de uitleg en oefeningen in mijn boek help ik je om je meer bewust te worden van je intuïtie èn er meer op te vertrouwen.”

ANT WO O RD O P L E V E NSVRAGE N

14

Heus 13-2019.indd 16

heus 13 – 2019

02-09-19 16:35

je leven wil je toch uiteindelijk zelf maken? Jouw intuïtie, oftewel jouw ziel, kan je daarbij heel goed helpen.”

D E AARDE S T ER Een van de belangrijkste inzichten die Saskia tijdens haar onderzoek naar intuïtie kreeg, is dat niet het antwoord maar de vraag het belangrijkste is: “Veel mensen willen graag iets beter begrijpen en wachten dan op een inzicht vanuit hun intuïtie. Vaak komt dit ook wel, maar het kan even duren en in de tussentijd ben je dan alweer afgeleid door allerlei andere dingen. Het kan ook anders, want veel mensen realiseren zich niet dat je je intuïtie simpelweg om inzicht kan vragen. Dat werkt heel goed. Sterker nog, je intuïtie kan juist heel goed reageren op vragen.

Dus als je met je intuïtie gaat werken is het heel handig om je te beseffen dat je je intuïtie gewoon kunt vragen om inzichten. Dat was de aanzet tot de ontwikkeling van de Aardestermethode. De Aardester is een energieknooppunt ongeveer een halve meter onder je voeten. De Aardester is verbonden met jouw lichaam en helpt om goed te aarden. Om goed met beide voetjes op de vloer te blijven staan.

Wat ik me ook realiseerde is dat je intuïtie echt beter werkt, als je er even rustig voor gaat zitten en je ontspant. De Aardestermethode telt vijf stappen en ontspannen is er een van.”

D E Z IE L E S T ER Behalve de Aardestermethode ontwikkelde Saskia ook de Zielestermethode. Net zoals de Aardester is de Zielester een energieknooppunt, maar deze zit boven je hoofd en verbindt je met de kosmos en je Hoger Zelf. “Dus”, zo betoogt Saskia, “via de Zielester krijg je niet alleen informatie door van je ziel maar ook van je Hoger Zelf en de kosmos. Je kunt hiermee dus loepzuivere informatie krijgen. De Zielester is opgebouwd uit vijf lichtbollen en die zijn met elkaar verbonden door lichtstralen. De vijf lichtbollen hebben de naam van vijf bekende hemellichamen:

N I E UW Ontwikkel je intuïtie en beantwoord je levensvragen Saskia Basten 17 x 24 cm, 144 pagina’s € 19,50 isbn 978 94 91557 49 1 nur 728 Verschijnt eind 2019

h eus 13 – 2019

Heus 13-2019.indd 17

vier planeten en een ster. Dit zijn de Aarde, de Maan, Mercurius, Venus en de Zon. Ik vind het mooi dat het astrologische symbolen zijn, want astrologie is voor mij een universele taal. Deze staat los van locatie, cultuur of religie. We zien allemaal de maan aan de hemel staan. De zon schijnt voor ons allemaal en we staan allemaal met onze beide voetjes op de aarde. En de lichtbollen dragen meer dan alleen de naam van deze hemellichamen. Ze hebben ook de energie van deze planeten en ster. De energie van deze vijf lichtbollen kan je fantastisch helpen om je bewustzijn zo te verruimen dat je je ziel veel sterker zult ervaren.

Dit komt omdat deze lichtbollen ook zijn verbonden met de levensboom uit de Kabbala. Het is dus gebaseerd op oeroude kennis. De Zielestermethode geeft verdieping, omdat je een diepe verbinding met je ziel maakt. Hierdoor zet je een extra deur open naar een groter bewustzijn voor jezelf. Daarom vind ik het ook zo mooi dat er twee poorten zijn afgebeeld op de omslag van het boek.”

H E T SPRO O k j E VAN M AAN k I N D Het boek is een handleiding voor het ontwikkelen van je intuïtie en bevat veel informatie, oefeningen en de eerder genoemde methoden. Daarnaast heeft Saskia ervoor gekozen om ook nog een sprookje in haar boek op te nemen, zodat mensen op verschillende manieren de boodschap tot zich kunnen laten komen: “Verhalen kunnen kennis overdragen naar een diepere laag in je bewustzijn. ‘De Alchemist’ van Paulo Coelho kun je lezen als het reisverhaal van een jonge herder, maar er zitten diepere lagen in die je aan het denken zetten. Dat vind ik erg bijzonder. In mijn sprookje is Maankind een jonge nieuwsgierige vrouw die iets van haar leven wil maken en leert dat haar intuïtie haar precies brengt waar ze wil zijn.

Ik hoop dat ik met dit alles mensen enthousiast kan maken om bewuster met hun intuïtie om te gaan en deze te ontwikkelen. Je intuïtie is direct verbonden met jouw eigen ziel. En jouw ziel is zo mooi. Het is zo belangrijk om de fluisteringen van je ziel te kunnen horen. Dat geeft zoveel innerlijke rust en vrede. Ik hoop met heel mijn hart dat veel mensen dit zullen ervaren. Je ziel is als een supergoed kompas, het stuurt je echt de goede kant op. Het ziet en weet dingen die jij niet altijd ziet en weet. Het heeft een groter bewustzijn dan jij en door er een goede verbinding mee te hebben, zal jouw bewustzijn ook groter worden. En dan is je intuïtie gebruiken ineens een stuk makkelijker, iets wat heel natuurlijk stroomt. Dat maakt jouw reis door dit leven ook een stuk makkelijker.”

15

02-09-19 16:35

thema

Ontmoeting met Isis e Inmiddels ben ik drie keer naar Egypte geweest met deelnemers van de Isis Mysterieschool en de jaarcursus krachtdieren. Het is een magisch land waar oude wijsheid voor het oprapen ligt. De mystieke ervaringen zijn intens en je komt er als een ander mens vandaan. Gelukkig is er tussendoor altijd tijd voor eigen onderzoek en persoonlijke afstemming met bijvoorbeeld Isis en vele (kracht)dieren.

I

k was twaalf en zat in de brugklas toen ik over het oude Egypte hoorde. Het was iets ouds en bekends, iets waarnaar ik een verlangen had en waarover ik droomde. Ik vergeet nooit meer de droom die ik rond mijn zeventiende had. Ik was vlak bij de Grote Piramide en moest een test ondergaan die zou bepalen of ik werd binnengelaten. Ik was bevriend met de dochter van de farao of een hoog iemand, daarom mocht ik aan deze inwijding meedoen. Er was een lint gespannen waar ik overheen moest springen. Na mijn sprong moest ik exact een bepaalde lengte zijn (die ik niet had). Ik sprong, gebruikte mijn innerlijke kracht, ik werd opgemeten en het was gelukt. Ik mocht de piramide in. Via een soort liftje ging ik diep naar beneden, onder het oppervlak van de piramide, naar een verdieping waar niemand vanaf wist, naar de bibliotheek… Pas enkele jaren later las ik over de ruimte onder de Grote Piramide, hoewel dat niet ‘de bibliotheek’ was. Er waren meer gebeurtenissen en ik kreeg onder andere contact met Hathor en Isis. Mijn ziel was altijd al met Egypte verbonden, maar het duurde vele jaren voordat ik fysiek in het oude land kwam.

In de sarcofaag Samen met co-auteur Els Lijesen van het boek ‘Isis en de 14 sleutels tot heelwording’ startte ik de Isis Mysterieschool met de jaartraining gebaseerd op het boek. Twee jaar geleden vonden Yvon Arendsen en Mariëlle van der Giessen elkaar tijdens onze jaartraining en organiseerden ze hun eerste Egyptereis voor de deelnemers van die groep. Eindelijk een reis die goed voelde en waarbij ik dankbaar aansloot.

Inmiddels ben ik met drie reizen naar Egypte geweest, zowel met de Isis Mysterieschool als met mijn Krachtdier-jaarcursus (al die goden in diergedaante passen hier zo prachtig bij). Voor mij is het meest magische dat we steeds starten met een privébezoek aan de Grote Piramide. In mij resoneerde alles, zelfs mijn cellen zinderden, toen ik de eerste keer in de vroege ochtend bij de Grote Piramide stond. Het voelde als thuiskomen. Omdat alleen onze

16

Heus 13-2019.indd 18

groep twee uur lang binnen was, mochten we in de Koningskamer ook in de sarcofaag liggen. Deze oude plek voor inwijdingen is nog steeds heel krachtig en heilig. Het woord ‘heilig’ verwijst naar heil en heelheid. In de sarcofaag ben je direct verbonden met de eenheid (buiten de wereld van de dualiteit), met de goddelijkheid en dus de heelheid in jezelf, met sterrenenergie, en ben je deel van Al. Het heelal is in jou, want je bent Heel-Al. In februari stond ik met Yvon en Hamada (onze Egyptische gids) in de Koninginnekamer toen het licht uitviel. Het was pikkedonker, maar we zagen gouden bollen neerdalen, levende energie. De muren en de doorgang waren toch zichtbaar, we konden zien in het donker! Helemaal onderin de piramide, bij de put, is het ook bijzonder en beweegt de energie net zo hard. De hele Grote Piramide is een levende, hoge energetisch geladen plek die nog vele geheimen in zich verborgen heeft, maar wie zoekt die vindt - in eerste plaats in zichzelf!

I sis en O siris Voor mij was de Grote Piramide dé plek van herinnering en her-kenning, maar ook de tempels zijn nog vervuld van oude magie en wijsheid. De tempel van Hathor in Dendera raakte mij diep door het verhaal van Isis en Osiris dat staat afgebeeld op de muren. Deze mythe beeldt de ontwikkeling van het menselijk bewustzijn uit. Isis (de ziel) bevrijdt Osiris (het ware zelf) uit de kist (het lichaam waar de ziel in gaat en waarmee het zich vereenzelvigt) en zoekt in een ander stadium de veertien lichaamsdelen van Osiris bij elkaar. Het beeldt uit hoe wij uit de eenheid komen, dan in de wereld van dualiteit een menselijke ervaring opdoen, onszelf daarin ook verliezen als we ons identificeren met de stof. We lopen allemaal het pad van Osiris. Maar het verhaal laat ook zien dat de ziel de mogelijkheid heeft om de afgescheiden delen van het zelf los te maken van de illusie dat ze slechts tot de vergankelijke, tijdelijke wereld van de materie behoren. Isis brengt alle zielendelen bij elkaar en zo keert het besef van eenheid en onsterfelijkheid in het zelf terug. De ziel bezit de

heus 13 – 2019

02-09-19 16:35

s en krachtdieren kracht van de wedergeboorte en herrijzenis. Deze diepe wijsheid staat al zo’n vierduizend jaar op de muren in deze tempel en is met veel liefde nagelaten, opdat wij een richtlijn hebben om van stoffelijk bewustzijn weer naar spirit(ueel bewustzijn) te gaan, van schepsels naar scheppers.

Isis (rechts) en Nephtys (links) met wouwvleugels staan beschermend bij de dode Osiris. Hathor tempel, Dendera.

Wouw

over krachtdieren tot me komt en hoe (kracht)dieren ons benaderen om ons ergens bewust van te maken.

Ni j lpaard Voor mijn tweede krachtdierenboek had ik al een hoofdstuk gereserveerd voor Nijlpaard. Tijdens de reis van afgelopen februari zag ik op een muur in de tempel in Abydos een nijlpaard met in iedere hand een groot mes. Een gids vertelde dat nijlpaardgodin Tawaret de kraamvrouw was die de navelstreng doorsneed. Het resoneerde, groeide tot een groter beeld en tijdens het schrijven over krachtdier Nijlpaard kwam er mede daardoor prachtige vernieuwende informatie tot me. Nijlpaard heeft nu een speciale plek in mij en door enkele bevindingen rond Tawaret heb ik zelfs samen met Yvon (organisatie) een heel speciale astrologische reis naar Egypte in elkaar gezet voor oktober 2020.

Toen Isis probeerde Osiris weer tot leven te wekken, waren haar armen (en ook die van haar zuster Nephtys) de vleugels van een wouw. Door haar vleugels te bewegen bracht ze de lucht in beweging en gaf Osiris levenslucht. Ze omhult hem ook wel beschermend met haar vleugels: de ziel wekt het ware zelf en beschermt dat. Isis nam de gedaante van een wouw aan tijdens de resurrectie van Osiris. Wouw komt in mijn tweede krachtdierenboek (verschijnt in 2020 dea volente) en daarin zul je zowel de connectie met als de prachtige boodschap van Isis terugvinden. Een bijzondere droom die ik had tijdens het werken aan Wouw ging over een vogeltje dat dood leek en was opgegeven, maar ik hield het bij me, stuurde energie en liefde en… het kwam weer tot leven.

Isis en de gier In Egypte kwamen de dieren die bij de plek, god of godin horen soms letterlijk voorbij. Tijdens een eerste bezoek aan de Isis tempel in Aswan zag ik een groep gieren boven de tempel zweven. De gier is zowel een teken van bescherming en zorgzaamheid als van transformatie van stoffelijk naar onstoffelijk (van dood naar leven). Isis draagt een gierentooi. De ziel (Isis) beschermt het hoger zelf (haar zoon Horus) zolang het nog kwetsbaar is. In Kom Ombo, een dubbeltempel voor krokodilgod Sobek en valkgod Horus, vloog een torenvalk langere tijd boven mijn hoofd.

En in de Vallei der Koningen liet de wouw zich zien.

Ik ben steeds weer verrast en dankbaar hoe de kennis

h eus 13 – 2019

Heus 13-2019.indd 19

Bij de Isistempel op het eiland Philae

17

02-09-19 16:35

thema

Kat Kat en Leeuw zijn speciaal voor mij. Afgelopen februari zag ik, liggend in de sarcofaag in de Grote Piramide, een Leeuwwezen en twee Kattenwezens (voor mij verbonden met Orion en Sirius). Kat en Leeuw, kattengodin Bastet en leeuwinnengodin Sekhmet tonen mij sindsdien op allerlei manieren nieuwe inzichten en wegen.

Bastet, de katgodin, was de beschermer van de farao, van zwangere vrouwen en kinderen en haar afbeelding op een amulet bevorderde zowel vruchtbaarheid als bescherming tegen vijanden. Net als Hathor werd ze geassocieerd met sensualiteit, affectie, muziek, dans en trance. De scarabee op haar borst en voorhoofd tonen haar connectie met de ochtendzon.

Krachtdier Kat maant aan om trouw te zijn aan je eigen hart voordat je dat weggeeft aan een ander. Ze wil eenheid beleven in de liefde, koestert, maar kent ook de innerlijke strijd tussen afhankelijkheid en onafhankelijkheid. Net als Bastet betreedt ze dapper haar eigen onderbewuste en rekent daar af met angsten en schaduwen zodat ‘de zon weer kan opkomen’.

Sekhmet, de leeuwinnengodin, is nog sterker verbonden met de Zon. Ze is de vurige energie, de levenskracht en passie die bezieling geeft. Op afbeeldingen in Egyptische tempels is zij te zien bij iedere grote gebeurtenis. De gigantische kracht van deze leeuwin werd aangeroepen en aangewend, maar zij is nu veelal weggestopt achter deurtjes en in musea.

In Karnak bijvoorbeeld staat een heel krachtig Sekhmetbeeld, maar weggestopt in een afgesloten kamertje. Karnak vond ik een heel mannelijke plek waar grootheid en macht werden vergeleken. Vlakbij, als een vrouwelijke tegenhanger, is de tempel van moedergodin Mut, met het halve maansmeer en de vele, vele Sekhmetbeelden. Een gigantisch beeld staat centraal en straalt (net als krachtdier Leeuw) uit: leef je passie, wees groots en tegelijk goed, lever jouw bijdrage aan de wereld, ontwikkel je innerlijke autoriteit en eigenliefde, wees een verantwoordelijk leider.

Zittend bij haar beeld kwamen voor mij verschillende lijntjes samen die te zijner tijd tot een nieuw boek gaan leiden. Maar eerst bezoek ik haar weer in november en werk ik door aan mijn tweede krachtdierboek.

Mut Sekhmet Petra Stam trainer en spiritueel coach Isis en de 14 sleutels tot heelwording Isis mysteriekaarten Krachtdieren (boek) Krachtdieren (kaarten)

18

Heus 13-2019.indd 20

heus 13 – 2019

02-09-19 16:35

thema

O pstellingen met ‘ H et elf enspel’ Je kunt de kaarten uit ‘Het elfenspel’ gebruiken als inzichtkaarten of orakel. Voor jezelf of in groepen.

Daarnaast kun je ze inzetten bij opstellingen en dan wordt er gebruik gemaakt van het veld. Dat is de energetische wereld die onze fysieke wereld vorm geeft. Energetische opstellingen worden van oudsher gebruikt door natuurvolken en bieden op een magische manier toegang tot innerlijke krachtbronnen en oplossingen voor vraagstukken.

T

oen Bert Hellinger na de Tweede Wereldoorlog als missionaris in Zuid-Afrika was, kwam hij in aanraking met een eeuwenoude werkwijze voor het ‘oplossen’ van vraagstukken op zowel individueel als groepsniveau.

Dit vormde de grondslag voor zijn methode van systemische opstellingen, een vorm van psychotherapie die een enorme vlucht heeft genomen. Bij opstellingen kun je zowel vraagstukken van individuele mensen (denk bijvoorbeeld aan ziekte, emoties, werk, ambities, relaties, levenskracht) als die van organisatorische, politieke en maatschappelijke bewegingen centraal stellen. Door bij opstellingen ‘Het elfenspel’ in te zetten, betrek je ook het veld van de natuurwezens erbij. Hierop waren en zijn de oude culturen van nature aangesloten, maar wij zijn dit contact in de loop der eeuwen kwijtgeraakt en zijn het gaan zien als een sprookje. We hebben ons steeds meer afgewend van onze gevoelens en onze ratio heeft de overhand gekregen. Dat mag wel weer in evenwicht worden gebracht.

Natuurwezens Natuurwezens helpen ons om meer inzicht te krijgen in wie we zijn. Alle wezens op de kaarten van ‘Het elfenspel’ vertegenwoordigen aspecten die wij allemaal bezitten en waarop je je kunt stemmen, zodat er heling kan ontstaan. De Trol bijvoorbeeld staat voor miskenning, het verborgene en transformatie. De Centaur voor instinct, aardse kracht en behoeftes. Hoe meer we met het spel spelen, hoe opener het veld wordt, waardoor er heling ontstaat, wij weer kunnen geloven en zij er weer mogen zijn.

h eus 13 – 2019

Heus 13-2019.indd 21

H oe het wer k t In de vele jaren dat we al opstellingen doen met de kaarten (al voordat ze officieel werden uitgegeven) hebben we gemerkt dat het spel dat ontstaat afhankelijk is van het invoelen van de spelbegeleider, de deelnemers, de mensen die ‘toevalligerwijs’ in de ruimte aanwezig zijn en daardoor ook verbonden zijn met het veld, en de locatie. We maken altijd gebruik van een rode en een blauwe dobbelsteen. Wordt met de rode dobbelsteen bijvoorbeeld 5 gegooid, dan worden er vijf rollenkaarten getrokken. Valt de blauwe dobbelsteen op 3, dan worden er drie krachtkaarten getrokken. Vijf mensen trekken blind een krachtkaart en gaan daarmee het veld in. Zonder te kijken naar de kaart zoeken ze hun plaats in de ruimte. Op deze manier ontstaat er al van alles in het veld. Pas was iemand enorm aan het giechelen en ze kon niet meer stoppen. Ze bleek kaart ‘Innerlijk kind’ te hebben getrokken. Als het veld stopt met bewegen (iedereen heeft zijn plek gevonden) mogen de vijf personen de kaart omdraaien. Degene met het laagste nummer vervult in principe de sleutelrol en mag voorlezen wat er op zijn kaart staat. Elke beweging, impuls en het voorlezen van een kaart heeft gevolgen voor het veld. Zolang steeds iedereen bij zijn gevoel blijft, zullen de personen die in de opstelling staan blijven bewegen, blijven reageren op elke verandering die zich voordoet in het veld. Zodra het veld stilstaat, voeg je een nieuwe impuls toe, bijvoorbeeld door een rollenkaart te laten lezen, een krachtkaart toe te voegen (helpt oplossing vinden) of een vraag te stellen. De magie is steeds dat alle posities nodig zijn om het spel sluitend te krijgen, de oplossing voor het vraagstuk te vinden, en dat de antwoorden steeds diep van binnen in de mensen zitten die ‘toevallig’ aanwezig zijn. Alle ingrediënten zijn steeds samen genoeg, samen heel, samen één.

Voelen Als je voor het eerst aan een opstelling meedoet, kan het lastig zijn om je gevoel in te schakelen en je ratio en ego uit te schakelen. Maar als je je aandacht verlegt naar je buik en daar doorheen ademt, dan komt er vanzelf een opening naar het voelen. Als je dat moeilijk vindt, volg dan gewoon je benen waar die heen willen. Als er bijvoorbeeld woorden naar boven borrelen waarvan je niet weet waarvandaan ze

19

02-09-19 16:35

THEMA

komen, dan weet je dat je goed zit. Vanuit het gevoel nemen mensen op verschillende manieren waar. De een ervaart alleen fysiek iets in zijn lichaam, een ander krijgt beelden door. Sommigen zien licht of kleuren, weer anderen ruiken iets of weten ineens iets met grote stelligheid. Vertrouw erop dat iedereen een eigen manier heeft om zich open te stellen en dat alle manieren goed zijn. Zoek de manier die het beste bij jezelf past.

D E k ABOuT E R Om een idee te krijgen wat er tijdens een opstelling met ‘Het elfenspel’ kan gebeuren, volgt nu een kort verslag van een recente opstelling. Met de rode dobbelsteen wordt 5 gegooid en met de blauwe 3. Er worden door de spelbegeleider intuïtief vijf rollenkaarten getrokken en vijf personen krijgen elk een kaart. De personen met een rollenkaart mogen hun plek in het veld innemen en past als ze op de plek staan die goed voelt, mogen ze de kaart lezen. Het is overduidelijk dat een persoon heel graag heel dicht bij een ander wil zijn. Die ene persoon blijkt rollenkaart “Kabouter” te hebben. Maar hij wil deze kaart helemaal niet hebben. Hilariteit alom. We zien dat hij het er moeilijk mee heeft om kabouter te zijn en blijft op en neer lopen. Dan kijkt hij die ander aan.

Deze blijkt kaart “Pegasus” te hebben. De Kabouter kijkt Pegasus aan: “Ik moet op je rug. Ik moet hoger.”

Pegasus antwoordt: “Dat voel ik ook!”

20

Heus 13-2019.indd 22

heus 13 – 2019

02-09-19 16:35

illustraties: w illek e d e w it

Rollenkaart “Water” kleurt het veld: er moeten emoties worden opgeruimd. Hoe en wat is nog niet duidelijk. Zeemeermin staat ergens aan de zijkant en houdt zich afzijdig. De getrokken krachtkaarten zijn: Priesteres, Zwaard, Bevroren emotie. Zodra de krachten het veld betreden, gaat Bevroren emotie meteen naar de Priesteres. Zwaard loopt naar Grootvader Zon. De Zeemeermin gaat aan de kant van de Bevroren emotie staan. De Priesteres voelt zich niet in haar kracht staan. Ze heeft haar eerlijkheid en schoonheid verloren en op het moment dat ze dit zegt, kan de Zeemeermin dichterbij komen. De Bevroren emotie is echter nog niet weg.

De Zeemeermin en de Priesteres maken een beweging naar Grootvader Zon en het Zwaard. Het Zwaard kan de kracht van de Zon voelen en de zware stukken bij de Priesteres wegsnijden. De Priesteres kan nu dichterbij komen. Ook de Zeemeermin voelt zich nu meer in haar kracht en kan haar eigen schoonheid weer omarmen.

Ondertussen zit de kabouter nog steeds op Pegasus en samen bewegen ze door het veld. Ze komen tegenover de priesteres te staan, die nog steeds bij de Zon staat en wordt gesteund door de Zeemeermin. Grootvader Zon verspreidt nog steeds warmte. De Priesteres kijkt de Kabouter aan. De Kabouter voelt zich voor het eerst gezien, voelt zich gedragen door Pegasus en voelt zich opstijgen. Hij voelt de waardering

h eus 13 – 2019

Heus 13-2019.indd 23

voor al het werk dat hij steeds heeft gedaan en waarvan hij dacht dat het ongezien was. Hij voelt zich groter en belangrijk. De priesteres die nu zuiver is, kan hem in zuiverheid ontvangen en zijn plaats teruggeven in het geheel. De Bevroren emotie verdwijnt uit het veld.

k RAC H T E N Het mooie van opstellingen is dat als we onze pijn, angsten, belemmeringen en levensvragen aangaan, we onze eigen talenten mogen ontdekken, weer leren om onze kracht te omarmen. We halen verloren stukjes op en kunnen ze weer integreren in ons leven, zodat we bewuster verder kunnen gaan met wie we werkelijk zijn. We kunnen dit doen door ons simpelweg over te geven aan het veld. Dan krijgen we weer toegang tot de innerlijke krachtbronnen die verscholen liggen onder oude overtuigingen die voortkomen uit onze opvoeding en afkomstig zijn van onze ouders, grootouders en voorouders.

Jan-Pieter Schreur sjamaan, transitiebegeleider en blauwdrukontwikkelaar Willeke de Wit kunstenaar en opsteller Het elfenspel

21

02-09-19 16:35

thema

Schrijvend oogsten Aan het einde van elk jaar schreef ik in lange lijsten al mijn doelen en wensen voor het nieuwe jaar. Ik verlangde ernaar om op 1 januari met een schone lei te kunnen beginnen, zonder de ballast en teleurstellingen uit het jaar daarvoor met me mee te nemen en mijn doelen waar te maken. Ik schreef zo gedetailleerd mogelijk in de hoop dat ik in het nieuwe jaar energiek en gefocust zou zijn én blijven. Maar het kan anders!

H

et was altijd een hele tour, want de laatste weken in december waren tot de rand gevuld met afspraken, workshops, feestdagen, boodschappen, huis versieren en cadeautjes. Ik voelde alles behalve tijd, ruimte en rust om met mijn aandacht naar binnen te gaan en daar te ontdekken wat mijn diepe verlangens waren.

Maar ik probeerde ergens in die drukte tijd te vinden om die lange lijsten te schrijven die me in het nieuwe jaar uit deze drukte en chaos zouden leiden.

Het voelde als een extra klus, die me op dat moment alles behalve inspireerde.

Waarom doe ik mezelf dit steeds aan? Is eind december wel de geschikte tijd om hiermee bezig te zijn?

Waarom hecht ik zo aan een nieuw begin? Ik hoef toch niet te wachten tot het einde van het jaar om stil te staan bij wat werkelijk verlang?

Ik stelde deze vragen aan mezelf op een kleine camping in Spanje. Het was september en ik zat onder de luifel voor ons camperbusje te schrijven. Ik speelde in mijn dagboek met mijn favoriete schrijftechnieken en voelde hoe de rust van de afgelopen zomer me af en toe liet stilvallen en mijn aandacht moeiteloos naar binnen keerde. Er was weinig afleiding geweest en schrijvend keek ik terug op hoe het tot aan de zomer was gegaan, hoe ik me erbij voelde en wat er nu vanuit de rust in me aanwezig was. Wonderlijk om te ervaren dat er in die stille vakantieweken op de achtergrond en in de diepte van alles was gebeurd.

Ideeën, inspiratie, gemengd met ervaring en talent rijpen ongezien in mijn bewustzijn. Zonder er zelf aan te trekken groeit het tot kleurrijke zoete vruchten vol vruchtbaar zaad – kortom een rijke oogst.

22

Heus 13-2019.indd 24

Het antwoord op de vraag “Wat verlang ik nu echt?” had in deze ruimte alle kans gekregen om te groeien, zich op te richten naar het licht en daar te rijpen. De lijst die ik als antwoord in de schaduw van de luifel schreef raakte mijn essentie. Het ging niet langer over wat ik dacht dat ik zou moeten willen of kunnen, omdat het anderen zou plezieren, maar over wat mijn hart me zacht en helder influisterde. Als ik mijn eigen zoete vruchten deel met anderen, worden we allemaal gevoed! Als er iets is wat ik zeker weet, is dat wanneer we openhartig en zonder schroom onze innerlijke rijkdom met anderen delen we niet alleen de wereld mooier maken, maar we ook zullen ervaren dat geven en ontvangen hetzelfde zijn.

Ben jij ook benieuwd wat er in de afgelopen zomermaanden in jou heeft kunnen groeien en rijpen?

Deze schrijfoefeningen helpen je te oogsten wat rijp is. Ze vormen een prachtig drieluik, waardoor je met andere ogen zult kijken naar wat jouw hart je influistert.

1 Associatie f schrij ven Clusterschrijven is een bijzondere creatieve en associatieve manier van schrijven en kent vele vormen.

Een daarvan is het raster.

Noteer bij 1 het woord ‘oogsten’. Ga snel te werk en noteer het eerste waar je nu aan denkt bij 2. En dan ga je daar verder: waar denk je aan als je dat woord leest? Noteer de eerste twee associaties die bij je opkomen bij 3 en 4. En als je die twee begrippen bij elkaar ziet staan, waaraan doen zij je denken? Noteer dit op 5.

Ga terug naar het woord ‘oogsten’ en herhaal de stappen nu bij 6 tot en met 9.

Tot slot kijk je naar wat er bij je opkomt als je 5 en 9 samen ziet en dit schrijf je op 10.

heus 13 – 2019

02-09-19 16:35

2 3

6 4

7

5

8 9

10 Rasteroefening

Lees nu nog een keer in alle rust alle items in het raster en schrijf gedurende 10 minuten over het woord ‘oogsten’ en het woord dat je bij 10 hebt geschreven. Laat je verrassen door snel te schrijven en je geen zorgen te maken over spelling of opbouw van je tekst.

2 DICHT E R BIj DE k ERN Het rondeel is een gedicht van acht regels met een aantal herhalingen. Doordat er enkele dichtregels worden herhaald ontstaat er als vanzelf een ritme én krijgen die woorden nog meer betekenis.

Lees de tekst die je net naar aanleiding van het raster hebt geschreven hardop en aandachtig aan jezelf voor. Onderstreep de twee belangrijkste regels of korte fragmenten. Deze twee regels/fragmenten zijn in feite de eerste twee regels van jouw rondeel. Voordat je begint is het goed te weten dat een rondeel met korte en kernachtige regels aan kracht wint. Kijk nog eens naar jouw onderstreepte regels en wellicht kun je ze iets inkorten.

Welke van de twee dichtregels vind jij de belangrijkste? Dit is de eerste regel van je rondeel en deze komt ook op regel 4 en 8 in het gedicht te staan. Die andere wordt de tweede regel en wordt herhaald op de zevende regel.

h eus 13 – 2019

Heus 13-2019.indd 25

Het herhaalschema van een rondeel is als volgt: 1 2 3 4=1 5 6 7=2 8=1 Als je de eerste twee regels én de herhalingen in het rondeel hebt geschreven, zie je welke regels nog open zijn en waarvoor je nu jouw eigen dichtregels kunt schrijven.

Draag tot slot het rondeel aan jezelf voor en ga daarna direct verder met de volgende stap.

3 PRI O RI T E I T E N ST E L L E N Hoewel iedereen ervaring heeft in het schrijven van lijstjes, wil ik je toch nog een paar tips aanreiken: Schrijf snel, kort en bondig de allereerste gedachten die bij je opkomen.

Maak je geen zorgen over spelling.

Beoordeel niets tijdens het schrijven van de lijst.

Herhalingen zijn prima.

• • • •

f oto: m a rik e w oute rs

1

Zet de timer op zeven minuten en schrijf zoveel mogelijk items op jouw lijst in antwoord op de vraag: Welke zaadjes neem ik mee de herfst en winter in?

Blijf schrijven en als je niets meer denkt te weten kun je altijd een item herhalen. Het zal je verrassen hoeveel antwoorden je kunt opschrijven.

Stop met schrijven zodra de timer gaat en lees de lijst met aandacht aan jezelf voor. Welke items raken je nu het meeste? Noteer die in jouw top 3.

Schrijf tot slot per item in jouw top 3 een tekst van vier regels hoe je voor deze zaadjes gaat zorgen, zodat ze allemaal ontkiemen, groeien en in het nieuwe jaar voor een kleurrijke en vervullende oogst zorgen.

Christine de Vries trainer reflectief en systemisch schrijven

Shodo schrijfboekjes: 1 Open zinnen (e-book) 2 Clusters 3 Rondelen 4 Lijstjes

23

02-09-19 16:35

de lezer Cathleen Seculier (43 jaar) woont met Jan, honden Lola en Pinkie en bejaarde kater Jimmy in Wevelgem (België). Ze werkt op de personeelsdienst van een grote federale overheidsinstelling.

Ze houdt van de natuur, wandelen, zon en zee, en van lezen, uiteraard. Verder is ze sociaal en politiek heel erg geëngageerd.

Wat is het eerste boek dat je je kunt herinneren?

Er zijn twee boeken die ik me meteen herinner. Het eerste is ‘Ronja de roversdochter’ van Astrid Lindgren.

Ik moet een jaar of acht, negen geweest zijn toen ik het de eerste keer las. Ik herkende mezelf direct in Ronja, een rebelse en eigenzinnige jonge dame, die verdomd goed wist wat ze wilde in het leven en vasthield aan haar eigen idealen. Net als Ronja had ik ook een vriend, Wim, met wie ik allerlei avonturen beleefde. Ik heb het boek gelezen en herlezen tot het bijna uit elkaar viel. Het tweede boek is ‘De geheime tuin’ van Frances Hodgson Burnett. Mooi in dat boek is dat realisme en magie in elkaar verweven worden tot een spannend en mooi verhaal over vriendschap, samen iets bereiken en elkaar doen groeien ook.

Hoe belangrijk zijn boeken voor jou?

Als kind verslond ik boeken! Toen de bibliotheek een limiet oplegde van vijf boeken nam ik zelfs de lidkaart van mijn moeder en zus mee om zo toch vijftien boeken te kunnen lenen. Elke vrije minuut las ik. In de zomer in de tuin, maar ik vond het ook zalig om ’s avonds in bed te lezen, als het een spannend boek was zelfs tot ’s morgens vroeg. Hoewel ik nu de discipline heb om ’s avonds een boek wat sneller dicht te klappen, vind ik het nog steeds ontspannend om in bed te lezen voor het slapen gaan. Ik ben leergierig en lees graag om bij te leren.

Hoeveel boeken heb je in huis en waar zijn die te vinden?

Ik schat een driehonderdtal. Het grootste deel staat in mijn boekenkast in de woonkamer. Er ligt telkens ook een stapeltje boeken op mijn nachttafeltje en op de salontafel. Dat zijn de boeken die ik in de nabije toekomst wil lezen. Verder liggen er in huis altijd wel een paar boeken verspreid om eens snel in te bladeren. Mijn favorieten om op een dood moment even af te dwalen zijn de gebundelde dagstroken van Snoopy van Charles M. Schulz of de cartoonboeken van ‘Calvin and Hobbes’ van Bill Watterson. Heerlijke (zelf)relativerende strips vind ik dat! Van Snoopy en Charlie Brown ben ik pas fan geworden sinds we zelf een beagle hebben. Ook reisgidsen of stedengidsen zijn ideaal om enkele minuten in te lezen en wat weg te dromen. Of de gedichtenbundel van Paul Verlaine,

24

Heus 13-2019.indd 26

één van de grootste Franse poëten uit de 19e eeuw. Ik vind zijn gedichten prachtig, er zit zoveel schakeringen van gevoel in, zoveel mystiek en symboliek achter zijn woorden. Omdat voor Verlaine de klank van het gedicht even belangrijk was als de inhoud, worden zijn gedichten als het ware muzikaal.

Welk soort boeken spreekt je aan en waarom?

Ook op literair vlak ben ik een veelvraat, een Bourgondiër. De Scandinavische thrillers kunnen me meestal wel boeien. ‘Stalker’ van Lars Kepler was best wel spannend. In de categorie Amerikaanse ‘misdaad en spionage’ heb ik heel erg genoten van het debuut van Terry Hayes, ‘Ik ben Pelgrim’. Een klepper van meer dan 700 pagina’s die je in een ruk zou kunnen uitlezen. Het verhaal over een geheim agent en een radicaliserend moslim is rauw en hard, maar ook emotioneel en menselijk.

Ik heb een enorme interesse in de politiek in het Midden-Oosten, ik lees dan ook heel graag boeken met dat thema, zowel fictie als non-fictie. ‘De bijenhouder van Aleppo’ van Christy Leftery ligt te wachten om gelezen te worden.

Verder lees ik graag non-fictie met als thema politiek en maatschappij en filosofie. ‘De schaduw van de verlichting. De westerse worsteling met welzijn’ van Eddy van Tilt, bijvoorbeeld, een boek dat de link legt tussen enerzijds het groeiend welzijn in onze Westerse wereld, maar anderzijds het groeiend aantal depressies en zelfmoorden. Of ‘De dronkenmanswandeling. Hoe toeval ons leven bepaalt’ van de Amerikaanse natuurkundige Leonard Mlodinow. Het boek gaat over toeval en onzekerheden, en hoe we als mens geneigd zijn om orde te zoeken in chaos, te zoeken naar de redenen van de dingen.

Is er een boek dat voor jou heel belangrijk is?

Vele boeken samen hebben mijn denken, mijn visie op het leven ‘verbeterd’. Als twintiger was ik heel erg op zoek naar de zin van het leven. Mijn vroegere docent Filosofie heeft me de voorbije jaren een verscheidenheid aan lectuur aangeraden. Onder andere ‘De dronkenmanswandeling’ las ik via hem. Het is onder meer die lectuur die mijn visie op het leven in een bepaalde richting heeft gestuurd. Ik probeer heel

heus 13 – 2019

02-09-19 16:35

foto: j ok e boot

mindfull te leven, zelfs wat volgens het taoistisch gedachtengoed. In dat opzicht vind ik de boeken ‘The Tao of Pooh’ en ‘The Te of Piglet’ van Benjamin Hoff geweldig.

Welk boek ben je nu aan het lezen?

‘In het spoor van Ebola. Mijn leven als virusjager’ van de Belgische viroloog en microbioloog én medeontdekker van het Ebolavirus Guido van der Groen.

Sommigen ervaren het boek als langdradig. Ik vind het echter boeiend om te lezen hoe wetenschappers slechts enkele decennia geleden op relatief primitieve wijze een levensgevaarlijk virus en een remedie ervoor (onder)zochten. Van der Groen schrijft op nuchtere wijze over de feiten, maar daarnaast durft hij ook zijn eigen emoties en reflecties te verwoorden.

Wie is jouw favoriete auteur?

Zonder twijfel is dat Herman Koch! Als Belgische was hij mij totaal onbekend. Intussen weet ik dat Koch niet gezien wordt als een groot literair schrijver, maar ik hou erg van zijn ironisch-realistische schrijfstijl. Maatschappelijke of zelfs banale thema’s verwerkt hij als de beste in een dramatisch verhaal. Ik hou ervan hoe hij de lezer op een verkeerd spoor zet, en hoe halverwege het boek de verhaallijn helemaal kan omslaan tot een geheel onverwachts plot. Hij kan als de beste van de werkelijkheid een karikatuur maken, zonder dat het ongeloofwaardig overkomt.

Welk boek van A3 boeken wil je anderen van harte aanbevelen?

Een verrassing was zeer zeker ‘Het lied van de bij’ van Jacqueline Freeman. De ondertitel ‘Luister naar de

h eus 13 – 2019

Heus 13-2019.indd 27

wijsheid van de bijen’ maakte me nieuwsgierig. De schrijfster vertelt ons hoe wij in harmonie kunnen leven, samen met de bijen. Een thema dat ten tijde van klimaatopwarming en overmatig gebruik van pesticiden zeker meer in the picture mag staan. Het boek is geschreven vanuit spiritueel oogpunt, doch zonder zijn nuchterheid of geloofwaardigheid te verliezen.

Maar als hondenliefhebber is mijn ab-so-lu-te topper ‘Kluiven uit de hemel’ van Suzanne Clothier. Een boek over de relatie tussen hond en ‘(bege)leider’ dat eindelijk komaf maakt met de traditionele manier van ‘opvoeden’ vanuit het behaviorisme of het beïnvloeden van gedrag door straffen en/of belonen. Een boek dat brandhout maakt van de al lang voorbijgestreefde, maar jammer genoeg nog steeds toegepaste dominantietheorie.

Op een vaak ontroerende manier schrijft ze hoe diep de relatie tussen hond (of dier) en mens wel kan gaan. Het boek is niet geschreven als zelfhulpboek of trainingsboek en ook dat is een verademing. Clothier schrijft vanuit haar eigen ervaringen, het is als het ware een dagboek van haar ontmoetingen en relaties met dieren. Gaandeweg begin je als lezer te begrijpen dat de diepere verbintenis tussen hond en mens gebaseerd is op respect en vertrouwen. Dat er geen eerlijker wezen bestaat dan de hond, maar dat wij als mens moeten openstaan voor die eerlijkheid. Dat doen we door te luisteren naar de hond. Te luisteren naar wat de hond wil, wat de hond nodig heeft, van ons, de mens. Door inzicht te krijgen in je hond, krijg je vanzelf inzicht in jezelf. Je leert naar jezelf te luiteren. Je leert jezelf te respecteren. Of hoe je, door een beter baasje te worden, ook een beter mens wordt.

25

02-09-19 16:35

C I TA AT

Een moment voor jezelf Je kunt alleen iets bereiken als je het zelf ook echt wilt. Weet dat het resultaat afhankelijk is van je wils- en daadkracht. Besef dat je veel meer kunt dan je denkt. Dat heeft te maken met de universele wet van manifestatie. Deze wet zegt dat waaraan je denkt, waarover je praat, waarop je je aandacht richt, zich manifesteert. Alles wat je aandacht schenkt groeit. Het bewustzijn heeft scheppingskracht. De macht om de uiterlijke werkelijkheid gestalte te geven. Via meditatie kun je leren beelden te visualiseren, zodat je jouw wensen steeds helderder door kunt geven aan het universum.

Ga rustig op een fijn plekje zitten. Neem tijd om te ontspannen. Laat alle indrukken die je vandaag hebt opgedaan los.

Zucht maar eens diep en merk hoe je de buitenwereld mag laten voor wat het is om even tijd voor jezelf te nemen. Ontspan, omdat er even helemaal niets hoeft.

Voel dat de ontspanning van je spieren ook invloed heeft op je geest. Geniet van de rust en laat een vredig gevoel toe.

Houd deze rust vast als je in gedachten door een tuin loopt, kijk maar om je heen. Wat zie je? Hoe ziet de tuin eruit? Zie je bomen, bloemen, fonteinen, beelden? Loop even rond om alles goed in je op te nemen. Neem je kans waar en fantaseer een prachtige tuin. Laat die roos maar verschijnen, door eraan te denken gebeurt het al. Jij bent in staat om iets te creĂŤren. Het overkomt je niet, jij stuurt het aan.

Alleen maar door je aandacht op dat fijne, mooie te richten.

Je komt bij een oude stenen muur. Je zoekt een deur of poort. Ga die maar door en je ziet dat je door een bos loopt. De bomen hebben dikke stammen, de blauwe lucht schemert door het bladerdak en je ruikt heerlijke bosgeuren.

Je vindt een mooie boom omringd door zacht mos.

Ga rustig zitten met je rug tegen de boomstam.

Luister naar de vogels die zingen, een specht die klopt, de wind die door de bladeren ruist. Probeer een te worden met deze vredige atmosfeer.

Je zit heerlijk op het zachte mos. De bomen reiken naar de hemel en dat geeft je vertrouwen. Oeroude krachtplaatsen worden beschermd en je voelt je veilig. De geluiden van het duizenden jaren oude bos met eiken en beuken transformeren zich tot fluisterende boodschappen. Wat hoor je?

Denk aan dingen die je een fijn gevoel geven. Een geliefde, een kind, een dier dat je aankijkt. Merk op hoe je gevoel verandert als je aan iets moois of iets leuks denkt, al is het verschil nog zo klein. Richt je aandacht op dat veranderende fijne gevoel. Door je aandacht op dat fijne te richten laat je het groeien.

Kom in je eigen tempo, langzaam van het mos overeind en bedank de oude boom. Dan valt je oog op iets wat op het mos ligt. Pak het maar op, het is voor jou. Kijk goed wat het is.

Je loopt naar het pad waarover je bent gekomen en gaat terug. Je ziet de oude bomen, de blauwe lucht.

Je hoort de specht en het gezang van vogeltjes; een bij zoemt er lustig op los.

Voel hoe vrede naar je hart stroomt. Je loopt naar de oude stenen muur, naar de deur of toegangspoort waardoor je bent gekomen en gaat de tuin weer in.

Je ademt diep en rustig in en je blijft zo doorademen. Langzaam word je je bewust van je lichaam.

Bewust van de ruimte waarin je je bevindt.

Kom in je eigen tempo terug in het hier en nu en open je ogen.

Uit: Arcana Corrie van Hese Balten

26

Heus 13-2019.indd 28

heus 13 – 2019

02-09-19 16:35

OVERPEINZING

Zelfliefde en imperfectie, een nieuwe hype?

M

ij kwam een krantenartikel onder ogen over de tendens in zelfhulpboeken om imperfectie te promoten. In de afgelopen zes jaar zou er een ware explosie geweest zijn aan zelfhulpboeken.

Mijn boek ‘In je kracht door kleur’ is er eentje van. Het zette me aan het denken.

De frequentie van kleur resoneert op de frequentie van liefde. Liefde komt in vele vormen. Kleur komt in vele tinten. Je verbinden met kleur helpt je bij je eigen liefde te komen in diepe verbinding met je lichaam.

In mijn boek geef ik oefeningen die je kan volgen om jouw eigen kleurentaal beter te begrijpen en dichter bij je zielenkracht te komen.

Ik was op mezelf aangewezen, nadat ik een ongeluk kreeg zevenendertig jaar geleden. Ik probeerde tevergeefs vast te houden aan het concept dat ik had gecreëerd over hoe het leven eruit zag. Alles was veranderd. Er bestond nog geen internet. Ik realiseer me nu dat dit medium een waar walhalla is voor mensen die in een

soortgelijke situatie zijn beland. Er is echter een nadeel: hoe kom je tot je eigen gedachten als je overal meteen een antwoord op vindt? Het enige wat er voor mij bestond was de stilte waarin ik mijn waarheden ter discussie stelde. Zo ging ik steeds meer open staan voor ingevingen die me een ander perspectief aanreikten. Er was angst, woede, onmacht, teleurstelling, depressie.

Ik was in gevecht om terug te gaan naar mijn oude leven.

Later bleek dat het een gevecht was om een leven te bereiken dat het leven dat ik kende oversteeg. Wat begon als een gevecht transformeerde naar een levenshouding waarin het volgen van mijn passie centraal stond naast dankbaar zijn voor de dag en de nacht die daarop volgt. Een leven waarin lief zijn voor mezelf voortaan op de eerste plaats stond. De kleuren wezen me de weg.

Ik ben teruggegaan naar vroeger en heb de stappen gevolgd die mij leidden naar het kleurrijke leven dat ik heb gecreëerd. Het zijn stappen die me leerden tevreden te zijn met wie

ik ben, goed voor mezelf te zorgen en toegewijd voort te gaan op dit pad. Nu zou ik niets liever meer willen, maar op mijn achttiende wilde ik gewoon de meute volgen en mijn vleugels uitslaan. Het schrijven van het boek is niet zomaar uit de lucht gevallen. Er is een leven van hard werk aan vooraf gegaan. Volgens de krant valt mijn leven in een hype…

Zelfhulpboeken zijn een logisch gevolg van missers in de maatschappij en individuele zoektochten die hierop een antwoord geven. Of misschien zijn het geen missers. Misschien worden enkele individuen zo gestuurd om uiteindelijk een ander van dienst te kunnen zijn door hun ervaring te delen en een voorbeeld te zijn. Blijkbaar is nu het thema perfectionisme aan de beurt. Gaat het er niet altijd om dat je leert lief te hebben wat imperfect aan jezelf is en dat je jezelf los gaat zien van de massa? Dat je je kleurrijke zelf vindt te midden van het rumoer. Want welk leven is nu perfect? Bestaan er imperfecte kleuren? Ik moet de eerste nog ontdekken!

Margo Ruiter Healing life designer en kleurlichttherapeut In je kracht door kleur

h eu s 13 – 2019

Heus 13-2019.indd 29

27

02-09-19 16:35

• isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn

‘Aardevrouwen spreken’, Manon Tromp 978 90 77408 99 5 (red.), ‘ABC van 15 emoties’, Marja Postema, 978 94 91557 36 1 ‘Actief met de tarot’, Jan Ton, 978 94 91557 48 4 ‘Ademtocht, verhalen over de dood’, Linda Wormhoudt, 978 90 77408 68 1 ‘Arcana, de geheimen van het leven’, Corrie van Hese Balten, 978 94 91557 44 6 ‘Beschermheer’, Linda Wormhoudt, 978 94 91557 06 4 ‘Blijvend meer energie volgens de vijf elementen’, Jeanine Hofs, 978 90 77408 95 7 ‘Clusters – shodo schrijfboekje 2’, Chris978 90 77408 64 3 tine de Vries, ‘Creatief mediteren voor meer bewustzijn, ontspanning en creativiteit’, Wendy Smit, 978 94 91557 32 3 ‘Dagboek als spiegel’, Christine de Vries, 978 90 77408 43 8 ‘De aarde, de hemel en de bomen’, Maja 978 94 91557 45 3 Kooistra, ‘De aarde roept... ontdek de natuur als bron van inzicht en heling’, Gerwine 978 90 77408 60 5 Wuring, ‘De absolute werkelijkheid’, 978 90 77408 92 6 Jaap Dijkstra, ‘De geheimen van Hildegard von Bingen’, Gerrit Jan Keizer, 978 94 91557 03 3 ‘De glimlach van de sirene’, Selma Seven978 90 77408 49 0 huijsen, ‘De Groene Man en de Groene Vrouw’, Joke en Ko Lankester, 978 90 77408 86 5 ‘De heilige buxusmoeder en 33 andere levensbomen’, Marjanne Huising, 978 94 91557 23 1 ‘De herberg’, Christine de Vries, 978 94 91557 43 9 ‘De kracht van water, aarde, lucht en vuur – leven met de natuur’, Gerwine Wuring 978 90 77408 37 7 e.a., ‘De sneeuwkoningin’, Hans Christian Andersen, pastels Juke Hudig, 978 90 77408 81 0 ‘De sterren van je leven’, Ria Borst e.a., 978 90 77408 12 4 ‘De sterrenpas’, Petra Stam, 978 94 91557 26 2 ‘De verborgen boom’, Gerrit Jan Keizer, 978 90 77408 98 8 ‘Dieren en wij – hun welzijn, onze ethiek’, Monique Janssens, 978 90 77408 85 8 ‘Dionysos, de vegetatiegod’, Joke en 978 94 91557 19 4 Ko Lankester,

28

Heus 13-2019.indd 30

• isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn • isbn

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

‘En de drummers waren vrouwen’, ‘Nevelvrouw’, Linda Wormhoudt, 978 90 77408 97 1 isbn 978 94 91557 29 3 Layne Redmond, ‘Gaia’s kracht’, Roelien de Lange, ‘Ontdek jezelf door tekenen en reflectief 978 90 77408 75 9 schrijven’, Wendy Smit, ‘Goden en sjamanen in Noordwestisbn 978 94 91557 05 7 ‘Ontwikkel je intuïtie en beantwoord je Europa’, Linda Wormhoudt, 978 90 77408 50 6 levensvragen’, Saskia Basten, ‘Godinnen van eigen bodem’, Ineke Bergisbn 978 94 91557 49 1 978 90 77408 35 3 ‘Pythia, de hogepriesteres -symboliek man, ‘Heilige bronnen in de Lage Landen’, en mythologie in de tarot’, Petra Stam, isbn 978 94 91557 01 9 Linda Wormhoudt e.a.

978 94 91557 09 5 ‘Rondelen - shodo schrijfboekje 3’, Chris‘Groen leven doet je goed’, Anna Maria van tine de Vries, isbn 978 90 77408 72 8 978 94 91557 31 6 ‘Schrijven met het creatiepentagram’, den Berg, ‘Het lied van de bij’, Jacqueline Freeman, Yoeke Nagel, isbn 978 94 91557 13 2 978 94 91557 40 8 ‘Seidr, het Noordse pad’, Linda Worm‘Het oergevoel’, Agnes Meijs, houdt, isbn 978 90 77408 74 2 978 90 77408 77 3 ‘Sharing nature’, Joseph Cornell, ‘In het licht van de Maan’, Petra Stam isbn 978 94 91557 04 0 ‘SoulCollage®’, Seena B. Frost, vertaling en Marja de Zeeuw, 978 90 77408 00 1 Adrie Beyen, isbn 978 94 91557 21 7 ‘In je kracht door kleur’, Margo Ruiter, ‘ Vingerlabyrintlopen’, John Musterd, 978 94 91557 27 9 isbn 978 94 91557 22 4 ‘Innerlijk pelgrimeren’, Christine ‘ Witte wieven en elfen’, Ruud Borman, 978 90 77408 82 7 isbn 978 90 77408 90 2 de Vries, ‘Isis en de 14 sleutels tot heelwording’, ‘ Woordenregen, 1 jaar schrijven’, Mar­greet Petra Stam en Els Lijesen, Schouwenaar, isbn 978 90 77408 91 9 978 94 91557 11 8 ‘Kaboutersoep en wonderblaadjes’, ‘De essentie van edele stenen’, Anneke 978 94 91557 14 9 Ity Busstra, Agterberg, isbn 978 94 91557 07 1 ‘Kleurenpracht met kruidenkracht’, ‘De Maan, 66 mystieke kaarten voor Marijke Eering en Marjanne Huising, bewustwording’, Petra Stam, 978 94 91557 47 7 isbn 978 94 91557 16 3 ‘Kluiven uit de hemel’, Suzanne Clothier, ‘Het elfenspel’, Jan-Pieter Schreur en Wil978 94 91557 39 2 leke de Wit, isbn 978 94 91557 42 2 ‘Krachtdieren, inspiratie en wijsheid ‘Het levenskunstspel’, Anky Floris, isbn 978 9077408 51 3 uit het dierenrijk’, Petra Stam, 978 94 91557 35 4 ‘Isis mysteriekaarten’, Petra Stam en ‘Kruidenkracht voor tieners’, Marjanne Els Lijesen, isbn 978 94 91557 24 8 978 94 91557 41 5 ‘Krachtdieren, 66 boodschappen uit het Huising, ‘Kruidenwijsheid’, Marjanne Huising, dierenrijk’, Petra Stam, 978 94 91557 02 6 isbn 978 94 91557 38 5 ‘Lijstjes - shodo schrijfboekje 4’, Christine ‘Kruidenwijsheid – 66 affirmatie- en actie978 90 77408 73 5 de Vries, kaarten’, Marjanne Huising, ‘Mannen zijn geen vrouwen’, Jos Kester, isbn 978 94 91557 15 6 978 94 91557 37 8 ‘Levensbomen, 68 zielskrachtkaarten’, ‘Maya wijsheid voor je levenspad’, Elvira Marjanne Huising, 978 90 77408 89 6 isbn 978 94 9155734 7 van Rijn, ‘Maya wijsheid voor je levensreis’, Elvira ‘Luister naar je ziel, 50 troost- en kracht978 94 91557 18 7 van Rijn, kaarten’, Janet Werner, ‘Maya wijsheid voor je levensreis isbn 978 90 77408 84 1 ‘Maak werk van je droom! 52 realisatielogboek’, Elvira van Rijn, 978 94 91557 20 0 kaarten’, Louisa Perreyn, ‘MeCards4Kids™’, Nancy Weiss en isbn 978 90 77408 93 3 978 94 91557 25 5 ‘Maya wijsheid creatiekaarten’, Jane Raphael, ‘Mensen verhalen over bomen’, Elvira van Rijn en Patricia Mooren, 978 90 77408 04 9 isbn 978 94 91557 10 1 Adrie Beyen, ‘Mythen van de dierenriem’, Jan de Graaf, 978 94 91557 33 0 Vrijwel alle titels zijn verkrijgbaar in ‘Nephilim’, Linda Wormhoudt, (web)boekwinkels en alle titels zijn te koop 978 90 77408 96 4 in de webshop op www.A3boeken.nl

(Prijs)wijzigingen voorbehouden

f ondsli j st

HEUS verschijnt twee keer per jaar en is een uitgave van A3 boeken,

Oosterveldweg 15, 7274 DZ Geesteren, T 0545 48 11 40, info@A3boeken.nl

Een online versie van HEUS is te vinden op www.A3boeken.nl HEUS wordt gratis verspreid via A3 auteurs, diverse boekwinkels en spirituele centra, en derden. heus 13 – 2019 abonneren is niet mogelijk. Overname van artikelen is toegestaan na toestemming van de uitgever en met bronvermelding. vormgeving: Villa Y, henxel – drukwerk: Damen Drukkers

02-09-19 16:35

CONSULT DE DOORBRAAK! REMEMBER HER?

she is still there...inside you...waiting let’s go get her https://www.heelbewust.com/consult/consult-de-doorbraak info@heelbewust.com

Levenskunst intens leven vraagt lef om kleur te bekennen om jezelf te zijn

Maankalender 2020 Esther van Heerebeek

ISBN 978-94-6331-814-3

r! uteu * * * a e w * Nieu * * * * * erp! w * t * n * * * ieuw o N

Maanagenda 2020 thema: maanrituelen ISBN 978-94-6331-815-0

anky floris Bezoek onze webwinkel

‘Het levenskunstspel’

www.hajefa.nl

CRANIO-SACRAAL THERAPIE VOOR HONDEN (Prijs)wijzigingen voorbehouden

Zachte doeltreffende aanpak voor herstel van natuurlijk evenwicht Bindweefsel bevindt zich overal in het lichaam en hierin kan zich spanning opbouwen door fysieke en emotionele oorzaken. Normaal gesproken laat het bindweefsel de spanning weer los, maar als er (te) veel is gebeurd, gaat dit niet meer vanzelf. Dan ontstaan er blokkades en allerlei klachten: fysiek, mentaal, gedrag of een combinatie. Cranio-sacraal therapie is een zachte methode die specifiek al het bindweefsel en de verbinding ervan met het centrale zenuwstelsel behandelt. De therapie biedt zo een oplossing voor een scala aan zowel acute als chronische lichamelijke en mentale/emotionele klachten, zoals:

Kreupelheid Artritis, artrose en reuma Spondylose Rugpijn Nekpijn Hoofdpijn Spijsverteringsproblemen Ademhalingsproblemen Kaakgewrichtsproblemen Algemene stijfheid Vermoeidheid

Angst Uitvalgedrag Verminderd leervermogen Emotionele disbalans Zichtbare stress Neurotisch gedrag Spanning Afgeslotenheid Moeilijk contact maken Depressie Hypergedrag

Ook zonder een concrete klacht is een cranio-sacraal behandeling voor een hond aan te raden voor meer innerlijke rust en een groter algeheel welbevinden. Bijvoorbeeld bij een verhuizing, wanneer je een herplaatser in huis neemt, een nieuwe hond of ander gezinslid erbij.

Ingrid Timmermans * www.ittom.nl * info@ittom.nl * 06 12979285

EN. ITGEVER kERS

Heus 13-2019.indd 31

02-09-19 16:36

Als de avondstilte gedachten tot bedaren brengt en de schemer ogen went aan het donker komen we tot onszelf.

Een voor een lichten de sterren op. Onder deze majestueuze, ongerepte hemel, nog niet overstraald door kunstlicht of verdoezeld door smog, heeft de mensheid zich ontwikkeld. Ooit zagen we de hemel als een beschuttend sterrendak waaronder we ons thuis voelden. Elke avond begroetten we de sterrenbeelden als oude vrienden en van de meeste kenden we de verhalen. We lazen de hemel als een fluwelen prentenboek, waarin de ijle gestalten van goden en godinnen schitterend oplichten tegen het diepe donker van de nacht.

Jan de Graaf Mythen van de dierenriem

Heus 13-2019.indd 32

02-09-19 16:36

illu s tr a ti e: r uzi ca p a rs ons

illu s tr a tie: r uz ica pa r s ons

D e poĂŤzie van de k osmos