OPTIMAAL DATABEHEER
HAAL ALLES UIT JE OPSLAG:
SIMPEL BACK-UPPEN:
Ssd-experttips voor powerusers
Al je data veilig in 3 stappen
+ 15 TOOLS EN TRUCS VOOR BESTANDSBEHEER
SPECIAL Ssd
TOPPRESTATIES BEREIKBAAR VOOR IEDEREEN Samsung SSD 960 EVO Dat een moderne pc niet zonder ssd kan weet je vast wel. Toch ben je er met de keuze voor een ssd niet. Kies je er een die via sata moet worden aangesloten, dan wordt je beperkt door de limieten van de sata-standaard. Samsung heeft met de SSD 960 EVO een ssd gemaakt die daar geen last van heeft: dankzij de pci-express m.2-aansluiting is dit een van de snelste ssd’s van dit moment.
D
e meeste ssd’s sluit je nog altijd aan via de sata-
is sata een bottleneck, want ssd’s zijn met de jaren veel
interface. Die heeft een maximum snelheid van
sneller geworden. Zo heeft Samsungs SSD 960 EVO
zo’n 600 MB/s, meer dan genoeg voor harde
een maximale leessnelheid van maar liefst 3200 MB/s,
schijven en de eerste generaties ssd’s. Intussen echter
meer dan vijf keer zo snel als de sata-interface kan verwerken.
Samsungs SSD
Snelle m.2-aansluiting
960 EVo is een
In de vorm van pci-express beschikt een pc gelukkig al
moderne m.2-ssd.
over een interface die vele malen sneller is dan sata en bijvoorbeeld ook gebruikt wordt voor snelle grafische kaarten. Pci-express werkt met zogenoemde pci-lanes die in het geval van de huidige pci-express 3.0-standaard een snelheid bieden 1 GB/s. Vier van die lanes worden gecombineerd tot een razendsnelle verbinding van 4 GB/s. Een ssd in het formaat grafische kaart is natuurlijk niet echt handig, vandaar dat er m.2 bedacht is: een formaat waarin de ssd zo klein mogelijk is gemaakt. Samsungs SSD 960 EVO heeft het m.2 2280-formaat: 22 bij 80 mm. De pci-express-interface is niet de enige reden dat m.2-ssd’s zo snel zijn. De snelste exemplaren waaronder Samsungs SSD 960 EVO maken gebruik van het nvme-protocol dat speciaal voor ssd’s is ontworpen. Dankzij nvme kan een ssd veel meer op-
2
SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER
SPECIAL Ssd
drachten tegelijkertijd verwerken waardoor je systeem
eenvoudig in klikt. De installatie is hierdoor niet moeilij-
nog sneller werkt. Pci-express m.2-ssd’s worden
ker dan het plaatsen van een geheugenmodule en heb
daarom ook wel nvme-ssd’s
je een stuk sneller voor elkaar dan het inbouwen van
genoemd.
een 2,5 inch sata-ssd omdat je geen kabels hoeft aan te sluiten. In combinatie met Samsungs SSD 960 EVO kun je zo alle kracht uit een snelle Intel Core i5, i7- of AMD Ryzen 5 of 7 halen. De SSD 960 EVO is een ideale ssd voor enthousiaste gamers of professionals die bezig zijn met geavanceerde foto- en videobewerking. Met Samsungs 960 EVO weet je zeker dat je pc altijd optimaal presteert en zelfs de zwaarste gamelevels en 4K-videobestanden snel laadt.
Een m2-ssd is
Dunne laptops en compacte pc’s
Moderne
pacter dan een
Betaalbare topprestaties
2,5inch-schijf.
Natuurlijk ben je er met alleen een snelle aansluiting
is een flink stuk kleiner. Een belangrijk voordeel,
slot waar je de
niet. Het echte geheim van de SSD 960 EVO is de door
want dunne laptops en compacte computers zoals
Samsung 960
Samsung ontworpen Polaris Controller, die bijvoor-
Intels NUC worden steeds populairder. Stel je zelf
EVO eenvoudig
beeld ook in topmodel SSD 960 PRO gebruik wordt. De
een systeem op basis van bijvoorbeeld een NUC
in kunt klikken.
controller wordt gecombineerd met Samsungs eigen
samen, dan kun je kiezen voor een Samsung SSD
derde generatie V-NAND-flashgeheugen. Het grote ver-
960 EVO als opslag. Heb je een dunne laptop die
schil met de duurdere SSD 960 PRO is dat er in de EVO
voorzien is van een m.2-ssd, dan kun je die vaak
iets langzamer TLC-geheugen wordt gebruikt. Toch
vervangen door een SSD 960 EVO. Zo krijg je niet
weet de 960 EVO de snelheid van de 960 PRO erg dicht
alleen een snellere ssd, maar waarschijnlijk ook
te benaderen. Dat komt doordat Samsung TurboWrite
veel meer opslagcapaciteit. Want waar veel laptop-
m.2-ssd kunnen
toepast waarbij een gedeelte van het flashgeheugen
fabrikanten nog altijd kiezen voor een ssd met een
ook superdunne
wordt ingezet als zogenoemd SLC-flashgeheugen dat
opslagcapaciteit van zo’n 120 GB is Samsungs 960
laptops of
razendsnel is. Deze buffer kan dynamisch worden
EVO verkrijgbaar in 250 GB, 500 GB en 1 TB. Let er
compacte sys-
uitgebreid waardoor de 960 EVO onder alle omstan-
wel op dat er ook m.2-ssd’s zijn die gebruik maken
temen als Intel
digheden topprestaties neerzet. Het grote voordeel
van de sata-interface en sommige laptops alleen die
NUC voorzien
ten opzichte van de iets snellere 960 PRO is dat de 960
veel langzamere sata m.2-ssd’s accepteren.
worden van een
een stuk com-
EVO een stuk goedkoper is waardoor je topprestaties
Leg je een m.2-ssd naast de doorsnee 2,5 inch
moederborden
sata-ssd, dan is één ding direct duidelijk: de m.2-ssd
bieden een m.2-
Dankzij een
snelle ssd.
krijgt voor een scherpe prijs.
Haal alle kracht uit je pc Stel je zelf een pc samen en ben je op zoek naar de allerbeste prestaties, dan kun je niet om een pciexpress-ssd heen. Samsungs SSD 960 EVO biedt een uitstekende verhouding tussen de prestaties en prijs, zodat uitstekende prestaties ook voor thuisgebruikers bereikbaar zijn. Moederborden voor de meest recente platformen van zowel Intel als AMD zijn voorzien van een m.2-slot waar je Samsungs SSD 960 EVO
SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER
3
SPECIAL Experttips ssd’s
TIPS VOOR JE SSD Ssd-trucs voor de echte poweruser Je hebt de ideale ssd uitgekozen, geïnstalleerd en opgezet. Je hebt een frisse Windows-installatie uitgevoerd of je hebt al je data overgezet vanaf je oude schijf. Nu sta je eindelijk op het punt om ermee aan de slag te gaan. Maar wacht nog even: check eerst nog even deze tips zodat je zeker weet dat je aan alles gedacht hebt. JOCHEM DE GOEDE
1
Levensduur
Een andere optimalisatie die je kunt uitvoeren, is het systeemherstel uitschakelen. Op Windows 10 staat het al standaard uit, maar op oudere Windows-versies is dat niet altijd het geval. Systeemherstel is niet goed voor je ssd en werkt TRIM tegen, omdat er continu veel data wordt weggeschreven. Je schakelt systeemherstel op oudere Windows-versies uit door naar het Configuratiescherm / Systeem en beveiliging / Systeem / Systeembeveiliging te gaan. Je kunt dan op een schijf klikken en systeemherstel uitschakelen.
2
Zonder gebruikersinterface starten
Met moderne ssd’s hoef je je eigenlijk geen zorgen te
Als je Windows 7 gebruikt, dan kun je je pc of laptop
maken over de levensduur van de schijf, want je kunt er
met ssd nog een paar seconden sneller laten starten
honderden terabytes naar wegschrijven. Maar bij een
door zonder gebruikersinterface te starten. Geen
échte poweruser kan het soms toch nogal snel gaan,
mooi, draaiend Windows-logo tijdens het starten, maar
bijvoorbeeld als je Windows Insider bent of als je vaak
wel sneller aan de slag. Open msconfig en zet op het
wisselt van besturingssysteem. Om de levensduur van
tabblad Computer opstarten een vinkje bij Zonder
je schijf zo lang mogelijk uit te rekken, verminder je het
gebruikersinterface starten. Herstart de pc om de
aantal onnodige schrijfactiviteiten zo veel mogelijk. Dat
wijzigingen actief te maken.
houdt bijvoorbeeld in: geen sluimerstand (hibernate). Je schakelt sluimerstand uit met Windows-toets+X / Opdrachtprompt (administrator) en typ voer dan het commando powercfg /hibernate off.
Als je nog een paar seconden sneller wilt starten, doe je dat zonder gebruikersinterface.
3
Schijfruimte
Het beste houd je ongeveer tien tot twintig procent schijfruimte vrij op je ssd. Op die manier verleng je de
Systeemherstel is
levensduur van de chips en heb je optimale prestaties.
op nieuwe
Het is dan handig om daarvoor een extra harde schijf
Windows-versies
te gebruiken. Je kunt dan je persoonlijke bestanden op
automatisch
die harde schijf plaatsen. Misschien heb je ergens nog
uitgeschakeld.
een oude externe harde schijf liggen. Die heb je zo uit
4
SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER
SPECIAL Experttips ssd’s
Met Process
de behuizing gehaald en in je pc geplaatst. Voor een
6
Explorer houd
laptop kun je misschien je dvd-speler eruit schroeven
je in de gaten
en er een caddy met de schijf in terugzetten. Met een
welke processen
tweede, externe schijf bespaar je eenvoudig ruimte op
De belangrijkste onderdelen van een ssd zijn de geheu-
nieuwe firmwa-
erg veel weg-
je ssd. Om dan toch eenvoudig bij je bestanden te kun-
genchips en de controller. De controller is een chip die
re-updates voor
schrijven.
nen, maak je gebruik van de bibliotheken in Windows.
de schijf bedient. Deze bevat geavanceerde software
je ssd.
In Windows Verkenner in Windows 10 zijn die stan-
die verantwoordelijk is voor een groot deel voor de
daard verborgen. Klik even met rechts in de linkerbalk
prestaties van je ssd. Het is daarom een goed idee om
en kies voor Bibliotheken weergeven. Als je dan een
af en toe te kijken of er een firmware-update beschik-
bibliotheek selecteert en er weer met rechts op klikt
baar is. Download daarvoor even de software van je
en gaat naar Eigenschappen, kun je de map op de
fabrikant om te controleren op updates.
andere schijf opnemen in je bibliotheek.
Firmware-upgrade
Check regelmatig even op
Samsung:www.tiny.cc/samsung-ssdfw SanDisk: www.tiny.cc/sandisk-ssdfw
4
Process Explorer
OCZ: www.tiny.cc/ocz-ssdfw Corsair: www.tiny.cc/corsair-ssdfw
Met Process Explorer van Microsoft kun je in de gaten
Crucial: www.tiny.cc/crucial-ssdfw
houden hoeveel elk proces wegschrijft naar je schijf en
Kingston: www.tiny.cc/kingston-ssdfw
dus de levensduur ervan verkort. Je downloadt Process
Intel: www.tiny.cc/intel-ssdfw
Monitor vanaf TechNet: www.tiny.cc/proex. Voer het gedownloade bestand uit en klik op Agree. Klik op View / Select Columns. Ga naar Process I/O en vink de vol-
7
Raid
gende kolommen aan: Reads, Read Bytes, Writes, Write
Heb je misschien nog ergens een tweede ssd liggen?
Bytes. Je ziet dan bij de Bytes-kolommen hoeveel bytes
Dan kun je overwegen je beide ssd’s in raid te zetten.
een proces tijdens zijn levensduur heeft weggeschreven
Veel moederborden ondersteunen verschillende raid-
en bij Read of Write zie je het totaalaantal schrijf- en
types. Met een sata-kabel kun je dan zo aan de slag.
leesoperaties. Als je sorteert op I/O Write Bytes zie je
Dat kun je om verschillende redenen doen. Je kunt een
de boosdoeners. In Windows Taakbeheer zie je alleen
raid opzetten om simpelweg een grote schijf aan te
hoeveel megabyte een proces per seconde wegschrijft.
maken. Heb je bijvoorbeeld twee kleinere 128GB-ssd’s, dan is dat vaak krap voor Windows. Met raid0 kun je
5
Schijf optimaliseren
dan één schijf van 256 GB maken. Ook heb je dan in sommige gevallen prestatievoordelen. Let wel op dat
We noemden het in het eerder in dit nummer al even:
je een goede back-up maakt, want als één van de twee
Windows kan je schijf vanzelf optimaliseren, dankzij
schijven stukgaat, ben je ál je data kwijt. Gaat het je om
een ‘re-TRIM’-operatie. Het kan voorkomen dat dat
betrouwbaarheid, dan zet je de schijven in raid1. Let
niet automatisch gebeurt. Om automatisch elke week
wel op dat je dan alleen de schijfruimte van de kleinste
je schijven te optimaliseren, klik je in het optimali-
schijf kunt gebruiken. Stel: je hebt een schijf van 128
satieprogramma van Windows 10 en Windows 8 bij
GB en een van 256 GB, dan blijft er dus maar effectief
Geplande optimalisatie op Inschakelen en kies je
128 GB over, die dan gespiegeld wordt tussen de twee
hoe vaak er geoptimaliseerd moet worden en welke
schijven. Update vooraf wel even je chipsetdrivers,
schijven er meegenomen moeten worden.
voor de beste prestaties en betrouwbaarheid.
SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER
5
SPECIAL Masterclass schijven indelen
TIPS VOOR OPTIMALE DATAOPSLAG Bestanden veiliger en efficiënter bewaren Het spreekt voor zich dat je je data zo optimaal mogelijk wilt bewaren. Dat houdt meteen in dat je oog hebt voor aspecten als de snelheid, robuustheid en veiligheid van de opslagmethode en het opslagmedium. In dit artikel geven we je een aantal overwegingen en tips die je mee kunnen helpen om de beste keuzes te maken voor je dataopslag. TO O N VA N D A E L E
S
tel, je staat op het punt een nieuwe (desktop-) computer te kopen of je wilt je wat oudere exemplaar upgraden met
meer opslagmedia. Dan hebben we eigenlijk maar één advies: installeer een ssd voor je besturingssysteem en je meest gebruikte applicaties. Tegenwoordig heb je al een sata3-ssd van 500 GB voor minder dan 150 euro. Is snelheid voor jou doorslaggevend, dan kun je beter inzetten op een iets duurdere M.2 NVMe pcie-ssd. Een populair exemplaar als de Samsung 950 Pro (521 GB; circa 380 euro) bijvoorbeeld haalt sequentiële leessnelheden tot maar liefst
woordig ook bij (de wat duurdere) laptops aan-
daarbij kiezen uit twee partitiestijlen: mbr
2,5 GB/s en schrijfsnelheden tot 1,5 GB/s. Je
treft. Een mogelijk alternatief is nog een sshd:
(master boot record) en gpt (globally unique
moet er dan wel zeker van zijn dat de uefi op je
zo’n hybride schijf combineert een beperkte,
identifier partition table). Tenzij de overweging
moederbord zo’n schijftype ondersteunt zodat
snelle cachebuffer met een klassieke harde
hieronder je anders doet beslissen is het nieu-
je die als bootschijf kunt inzetten. Eventueel
schijf. Een slimme controller zorgt er weliswaar
were gpt doorgaans de betere oplossing. Gpt
valt zelfs een raid-opstelling met twee of meer
voor dat de meest gebruikte data in de buffer
kan namelijk met veel meer partities overweg
ssd’s te overwegen, althans, zolang het voor jou
belanden, maar bij intensief gebruik schiet zo’n
en is in tegenstelling tot mbr niet beperkt tot
betaalbaar blijft. Voor een optimaal gebruik van
oplossing weleens tekort.
schijfgroottes van 2,2 TB. Een gpt-systeem is
ssd’s verwijzen we naar de Masterclass van PCM 02/2017. Wil je echter meer data opslaan dan je op een
ook corruptiebestendiger, aangezien er twee
1
Gpt versus mbr
exemplaren van de gpt-huishouding op schijf worden bewaard, inclusief crc32-controles om
betaalbare ssd kwijt kunt, dan kunt je het best
Wanneer je een schijf in gebruik wilt nemen
corrupties te detecteren en te herstellen. Houd
kiezen voor een combinatie van ssd voor het
moet die eerst worden geïnitialiseerd. Dat kan
er echter rekening mee dat je over een 64bit-
besturingssysteem en een klassieke harde schijf
bijvoorbeeld vanuit het Windows Schijfbeheer,
versie van Windows 7 of hoger moet beschikken
voor archivering, een oplossing die je tegen-
via het commando diskmgmt.msc. Je kunt
in combinatie met een uefi-systeem om van zo’n
6
SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER
SPECIAL Masterclass schijven indelen
Een blik achter de schermen: mbr (links) versus – het modernere – gpt (rechts).
De verborgen msr-partitie wordt zichtbaar (in een verder wat onorthodoxe partitie-indeling).
gpt-schijf te kunnen opstarten. Omschakelen
opdrachtregel diskpart uitvoert, gevolgd door de
optie, maar wel tijdrovend. Veel sneller gaat het
tussen gpt en mbr is zo gebeurd, maar nadat je
commando’s select disk 0 en list partition. Zo’n
als je de bestaande partitie verkleint, met behoud
de schijf hebt gepartitioneerd, wordt het meteen
partitie vervangt in feite de oudere ‘verborgen
van de bestaande gegevens. Dat kan vanuit het
veel lastiger aangezien je dan eerst alle partities
sectoren’ die door sommige softwarecomponen-
Windows Schijfbeheer (diskmgmt.msc), maar
moet verwijderen!
ten werden gebruikt om data te bewaren. We
met deze module kun je in principe alleen maar
Goed om weten: installeer je een 64bit-versie van
raden je in elk geval aan deze speciale partities
de bestaande partitie verkleinen tot aan de laatst
Windows vanaf dvd en laat je de schijf tijdens
ongemoeid te laten.
bezette sector van die partitie en daar kunnen
deze setup partitioneren, dan wordt op een
Gebruik de C-partitie liefst alleen voor Win-
zich niet-verplaatsbare bestanden ophouden als
uefi-systeem automatisch voor gpt gekozen.
dows en de applicaties. Je persoonlijke data
het wisselbestand, sluimerstand-bestand, mft-
Verschijnt de foutmelding dat Windows niet kan
kun je het best bewaren op een afzonderlijke
back-up, bestanden voor het systeemherstel etc.
worden geïnstalleerd, dan was de schijf blijk-
partitie. Dat heeft het voordeel dat je met minder
Het kan dus gebeuren dat je de partitie nauwe-
baar eerder al met mbr gepartitioneerd terwijl
risico op gegevensverlies een systeemback-up
lijks kunt verkleinen, ook al bevat die nog veel
Windows dat nu met gpt wil doen of omgekeerd.
kunt maken en terugplaatsen. Als we ook de
vrije schijfruimte. De elegantste oplossing voor
Partitioneer je de volledige schijf in dat geval
adviezen rond ssd en gpt meenemen, komen we
dit probleem is een meer geavanceerde parti-
opnieuw, of wijzig je de opstartmodus van de pc.
(voor Windows 10) uit op een typische schijf- en
tiebeheerder als (de gratis) MiniTool Partition
partitie-indeling als:
Wizard (www.tiny.cc/partm), EaseUS Partition
schijf 1 (ssd, 250 à 500 GB) – gpt: herstelpar-
Master (www.easeus.com/partition-manager/
titie 450 MB, efs-systeempartitie 100 MB,
epm-free.html) of Aomei Partition Assistant
Tijdens de installatie van Windows wordt stan-
msr-partitie 128 MB, ntfs-C-partitie (Windows,
(www.disk-partition.com/free-partition-
daard een aantal partities aangemaakt. Welke
en toepassingen) 249 à 499 GB;
manager.html). Deze tools laten je tevens toe
partities dat zijn hangt onder meer af van de
schijf 2 (harde schijf, bijvoorbeeld 2 TB) – gpt:
om partities te verplaatsen, zodat je bijvoorbeeld
gekozen partitiestijl (zie vorige paragraaf). Op een
ntfs-D-datapartitie 2 TB. Eventueel maak je
de vrijgekomen schijfruimte van partitie x kunt
mbr-schijf komt een door het systeem gere-
hier tevens een kleine partitie (bijvoorbeeld
verschuiven tot achter partitie y, mocht dat nodig
serveerde partitie (tot circa 350 MB) met onder
50 GB) voor het bewaren van de systeem-
zijn. Twee bedenkingen toch nog. Het verkleinen
meer WinRE-tools en een datapartitie (C:). Op een
back-up.
van een partitie hoort zonder gegevensverlies
2
Partitie-indeling
te verlopen, maar maak voor alle zekerheid een
gpt-schijf zijn dat normaliter een herstelpartitie (recovery; tot circa 450 MB), een efi-systeempartitie met de Windows-opstartbestanden (circa 100 MB), een door Microsoft gereserveerde msr-par-
3
Partitiegrootte
In veel gevallen krijg je je computer aange-
databack-up! Het kan ook gebeuren dat het besturingssysteem na zo’n operatie niet meer wil starten. Dat valt doorgaans te verhelpen door
titie (minimaal 16 MB) en de eigenlijke datapar-
leverd met één grote partitie. Gezien de bo-
te starten vanaf de Windows installatie-dvd en
titie (C:). De msr-partitie is niet zichtbaar vanuit
venstaande informatie is dat meestal niet de
daar te kiezen voor Uw computer herstellen /
het Schijfbeheer maar wel wanneer je vanuit de
optimale situatie. Windows herinstalleren is een
Herstellen en opnieuw opstarten.
SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER
7
SPECIAL Masterclass schijven indelen
Meer mogelijkheden vind je bij een externe partitiebeheerder als Aomei Partition Assistant.
Ook zonder Trusted Platform Module krijg je je systeemvolume nog met BitLocker versleuteld.
Een blik achter de schermen: mbr (links) versus – het modernere – gpt (rechts).
RAID in Windows 7 Windows 7 ondersteunt niet het concept van
Vanaf Windows 8 is het al mogelijk om met Refs te experimenteren
opslagruimten, maar hier kun je desgewenst op een andere manier softwarematig een raid-constructie opzetten. Dat doe je vanuit de module voor Schijfbeheer. Zorg er eerst
4
Opslagruimten: maken
via het concept van ‘opslagruimten’ (zie ook kader
voor dat de schijven die je in deze constructie
Heb je meerdere schijven in je pc, dan kun je
‘Raid in Windows 7’). Je zou bijvoorbeeld twee
wilt betrekken geen volumes meer bevatten.
eventueel een raid-configuratie overwegen.
dataschijven in zo’n groep kunnen onderbrengen.
Wanneer je vervolgens één van de niet-
Vanwege de prestaties heeft een hardwarematige
In een notendop gaat dat als volgt. Ga naar het
toegewezen ruimtes met de rechtermuisknop
raid-controller de voorkeur. Vaak zit zo’n control-
Configuratiescherm en kies Systeem en bevei-
aanklikt kun je uit enkele types kiezen:
ler al ingebouwd op het moederbord, maar deze
liging / Opslagruimten. Kies Een nieuwe groep
Nieuw spanned volume (jbod), Nieuw
aanpak heeft het nadeel dat je wellicht niet meer
en opslagruimte maken, selecteer de stations
striped volume (raid 0), Nieuw gespie-
bij je data kunt als die controller ooit de geest
die je wilt toevoegen en bevestig met Groep
geld volume (raid 1) en – bij drie schijven
geeft. Bij een externe controller kun je in dat geval
maken. Geef de groep een gepaste naam en wijs
– Nieuw raid-5-volume. De toegevoegde
mogelijk nog een identiek vervangend exemplaar
een stationsletter toe. Houd er rekening mee dat
schijven worden eerst naar ‘dynamische
vinden.
eventuele data op die schijven zullen worden ver-
schijven’ geconverteerd.
Voor wie niet over zo’n controller beschikt, voorziet Windows zelf ook in softwarematige
8
raid-systemen. In Windows 8 en hoger kan dat
SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER
wijderd! Het bestandstype laat je op ntfs ingesteld (zie echter ook de paragraaf ‘Refs’ verderop).
SPECIAL Masterclass schijven indelen
5
Opslagruimten: tolerantietype
Bij Tolerantietype geef je de gewenste raidmodus aan. Heb je niet meer dan twee schijven toegevoegd, dan ben je logischerwijze beperkt tot Eenvoudige opslagruimte en Mirror in twee richtingen. Het eerste type is eigenlijk raid 0: dat zorgt voor betere prestaties, maar is niet
Deze registeringreep heeft eigenlijk meer weg van een
6
(wat risicovolle) hack.
Refs
fouttolerant. Bij het tweede type daarentegen
Een PCM-lezer staat graag aan de frontlijn van
– feitelijk raid 1 – kunnen je data een crash van
de technologie en we kunnen ons voorstellen
Refs-experiment
één van beide schijven overleven. Heb je meer
dat je graag ook refs, het nieuwe bestandssys-
Het is in principe ook wel mogelijk buiten op-
dan twee schijven toegevoegd, dan komt daar
teem van Microsoft, aan de tand voelt. Vanaf
slagruimten om met refs te experimenteren. We
ook nog Mirror in drie richtingen bij (hetzelfde
Windows 8 is het immers al mogelijk om met
raden je echter ten stelligste aan deze experi-
als raid 1, maar dan op drie schijven zodat je
refs te experimenteren, met name via opslag-
menten te beperken tot niet-productiesystemen
data een simultane crash van twee schijven kun-
ruimten (zie eerder). Beschik je niet meteen over
omdat Microsoft (Windows) deze methodes
nen overleven, dit vereist weliswaar vijf schijven)
de noodzakelijke extra schijven, dan kun je altijd
niet officieel ondersteunt en er onvermoede
en Pariteit (vergelijkbaar met raid 5, fouttole-
nog aan de slag met virtuele stations. Die maak
problemen kunnen opduiken. Houd er tevens
rant bij één schijfcrash, vereist drie schijven). Op
je aan via het Schijfbeheer waar je het menu
rekening mee dat refs wat aan betrouwbaarheid
https://nl.wikipedia.org/wiki/Redundant_ar-
Actie opent en Virtuele harde schijf maken se-
en ‘veerkracht’ inboet als je het op deze manier
ray_of_independent_disks vind je meer uitleg
lecteert. Kies bij Type virtuele harde schijf voor
wilt implementeren. Start Regedit op en navi-
over de diverse raid-types. Onderaan lees je af
Vaste grootte. De gemaakte schijven worden
geer naar HKEY_LOCAL_MACHINE\System\
hoeveel opslagcapaciteit je effectief overhoudt.
automatisch gekoppeld – dat kun je desnoods
CurrentControlSet\Control. Creëer hier een
Heb je bijvoorbeeld twee schijven van elk 1 TB
altijd nog forceren via Actie / Virtuele harde
nieuwe sleutel met de naam MiniNT en maak
toegevoegd aan een groep met Mirror in twee
schijf koppelen. De gekoppelde schijven vind je
binnen deze sleutel de DWORD 32-bits-waarde
richtingen, dan houd je netto 1 TB over, met
onderaan het visuele schijfoverzicht.
AllowRefsFormatOverNonmirrorVolume aan
een totale ‘groepscapaciteit’ van 2 TB. Bevestig je keuze met Opslagruimte maken. Mocht je naderhand een extra schijf willen
Over naar de beheermodule voor opslagruim-
en wijzig die in de waarde 1. Herstart je pc en kies
ten, waar je de gewenste groep en opslagruimte
een enkele, niet-gespiegelde dataschijf uit om die
maakt (zie boven). Bij Bestandstype kies je
vervolgens met refs te formatteren.
toevoegen aan je opslagruimte, dan kies je
echter deze keer voor Refs. Als Tolerantietype
daarna vanuit de beheermodule voor opslag-
stel je Mirror in twee richtingen in (of Mirror
ruimten bij voorkeur de optie Stationsgebruik
in drie richtingen als je minstens vijf schijven
optimaliseren zodat de groepscapaciteit zich
hebt gekozen). Kies geen Pariteit, want dan
Ook voor BitLocker kun je maar beter zorgen voor een back-up van het wachtwoord!
optimaal kan aanpassen aan de nieuwe situatie.
Van raid 0 over raid 1 tot raid 5 …
SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER
9
SPECIAL Masterclass schijven indelen
val je automatisch terug op ntfs. Test gerust de kwaliteiten van refs, bijvoorbeeld door zo’n schijf te ontkoppelen op het moment dat je bestanden aan het kopiëren bent.
7
Encryptie: BitLocker
In het kader ‘Eefs-encryptie’ lees je meer over het versleutelen van data op bestandsniveau. We willen ons hier echter focussen op de encryptie van een compleet volume en daar bestaat verschillende software voor, zelfs voor de encryptie van je systeemschijf. BitLocker is één van deze tools en is beschikbaar in de duurdere edities van Windows Vista en hoger. Je activeert deze functie vanuit het Windows Configuratiescherm, waar je Systeem en beveiliging kiest
Alleen de speciale back-upgebruiker krijgt toegang tot
en BitLocker-stationsversleuteling selecteert.
plaats je ten slotte een vinkje bij BitLocker
Vervolgens klik je op BitLocker inschakelen
zonder een compatibele tpm toestaan […].
naast (bijvoorbeeld) je systeemschijf. Krijg je een
Bevestig je keuzes.
foutmelding dat je apparaat geen tpm (trusted
Nu kun je weer verder en krijg je de keuze
je back-upmap.
8
Encryptie: VeraCrypt
platform module) ondersteunt, dan omzeil je
tussen een usb-flashstation plaatsen of een
dat als volgt. Voer het commando gpedit.msc
wachtwoord opgeven. In het eerste geval wordt
– alternatieven die je tevens op een Windows
uit en kies achtereenvolgens Beleid voor lokale
een ‘sleutelbestand’ op de stick geplaatst en
Home-versie kunt inzetten, zoals VeraCrypt
computer / Computerconfiguratie / Beheer
zul je die stick nodig hebben bij het opstarten
(https://veracrypt.codeplex.com). Deze
sjablonen / Windows-onderdelen / Bitlocker-
van het systeem. Volg de verdere instructies op
tool heeft de fakkel van het ooit zo populaire
stationsversleuteling / Systeemstations. Klik
het scherm om het volume te versleutelen. In
TrueCrypt overgenomen en ook verbeteringen
rechts het item Extra authenticatie vereisen
principe gaan er tijdens de encryptie geen data
aangebracht. Om je systeemschijf te versleu-
bij opstarten aan en in het dialoogvenster
verloren, wat niet wegneemt dat je vooraf toch
telen ga je in een notendop als volgt te werk.
selecteer je de optie Ingeschakeld. Bij Opties
maar beter een complete back-up maakt.
Je doet er echter goed aan ook de toelichtin-
Naast BitLocker zijn er echter ook – gratis
gen op https://veracrypt.codeplex.com/ wikipage?title=System%20Encryption even door te nemen. Kies Install (en niet zomaar Extract) bij het installeren van de tool. Start VeraCrypt na de installatie op en kies Systeem / Codeer systeempartitie/-schijf. Laat de optie Normaal geselecteerd en druk op Volgende. Selecteer (bijvoorbeeld) Codeer de gehele schijf; de Host Protected Area laat je desgevraagd wellicht beter buiten schot, aangezien de fabrikant hier wellicht data op bewaart. Geef aan of het om een single- dan wel multi-bootsysteem met meerdere besturingssystemen gaat. Kies het gewenste encryptie- en hash-algoritme en vul een stevig wachtwoord in. Een paar vensters verder laat je een iso-herstelbestand Ook zonder Trusted Platform Module krijg je je systeemvolume nog met BitLocker versleuteld.
10
SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER
SPECIAL Masterclass schijven indelen
Efs-encryptie De kans is groot dat je ntfs voor het bestandssysteem van je opslagmedia hebt gekozen. In dat geval kun je ook gebruikmaken van de ingebouwde efs-functie in Windows (encrypting file system). Dat kan heel eenvoudig door in Verkenner het snelmenu van een willekeurige map te openen, Geavanceerd te kiezen en een vinkje te plaatsen bij Inhoud versleutelen om gegevens te beveiligen – merk overigens op dat je hier ook de optie Inhoud comprimeren om schijfruimte vrij te maken kunt selecteren. Na je bevestiging krijg je nog de vraag of je de versleuteling alleen op de gekozen map dan wel ook op de onderliggende mappen en bestanden wilt toepassen. Als het goed is verschijnt (de eerste keer) ook een popupvenster met de suggestie om een back-up
In Veeam vul je de juiste share en machtigingen in.
van het bijhorende certificaat en de sleutel aanmaken en brand je dat bij voorkeur meteen
Ga naar het Configuratiescherm en open de
te maken. Desnoods open je het Windows
naar een dvd. Eventueel ga je op de vraag in om
rubriek Gebruiker. Klik op Maken en creëer een
Configuratiescherm en zoek je hier naar
oude data eerst enkele keren te overschrijven,
nieuwe gebruiker, bijvoorbeeld met de naam
certificaat. Zo’n back-up is absoluut aan te
maar noodzakelijk is dat niet. Ten slotte laat je
back-up. Kies een stevig wachtwoord. Ga ver-
raden om te vermijden dat je ooit de toegang
de pre-boot test uitvoeren, waarbij je de getoon-
volgens naar de rubriek Gedeelde map en klik
tot je versleutelde data verliest.
de instructies bij voorkeur eerst afdrukt. Als alles
op Maken. Geef de nieuwe map bijvoorbeeld de
goed loopt en je kunt Windows opstarten na het
naam back-ups mee: het is de bedoeling dat je
invoeren van je wachtwoord, start je VeraCrypt
back-ups hierin terechtkomen. Op het tabblad
Configure Backup, kies (bijvoorbeeld) Entire
opnieuw op en start je het eigenlijke versleutel-
Machtigingen zorg je ervoor dat uitsluitend de
computer en selecteer Shared folder. Vul het
proces met de knop Coderen.
nieuwe gebruiker lees- en schrijfrechten krijgt
pad naar je gedeeldemap in en vul het gebrui-
op deze gedeelde map.
kers-id in. Controleer de toegang met de knop
9
Ransomwarevrije back-ups
Veilige dataopslag gaat niet alleen over raid en
Nu komt het er alleen nog op aan ervoor te
wens in, zoals het retentiebeleid en de back-
matisch back-upt naar de gedeelde map. Klik op
upfrequentie. Controleer de goede werking van je back-up en selecteer vanuit Veeam tevens een
encryptie maar ook – en vooral – over regelmatige back-ups, het liefst op zo’n manier dat ook malware, zoals ransomware, er niet (zomaar) bij
Populate. Vul alle verdere instellingen naar
zorgen dat Veeam de gewenste volumes auto-
Efs-encryptie? Vergeet de back-up van je sleutel niet!
‘recovery-medium’. Zolang malware niet ‘meelift’ op je Veeam is je back-up in principe veilig.
kan. Daar bestaan verschillende mogelijkheden en tools voor. Wij stellen je hier kort een oplossing voor met het uitstekende én gratis Veeam Endpoint Backup Free (www.veeam.com/nl/ endpoint-backup-free.html, gratis registratie), in combinatie met (rechtenbeheer op) een nas. Enige voorbereiding op je nas is wel aan te raden. Zo doe je er goed aan de firmware up-to-date te hebben en overtollige services uit te schakelen. We nemen een Synologynas als voorbeeld.
Veilige dataopslag gaat niet alleen over RAID, maar vooral ook over back-ups SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER
11
SPECIAL Bestandsbeheer
15
KEER BESTANDSBEHEER Tools en trucs waaraan je wat hebt Ben je altijd de weg kwijt in Windows Verkenner of heb je last van dubbele bestanden op je harde schijf? Met deze vijftien tools kun je veel handiger met je bestanden op je harde schijf omgaan. RICHARD VEENSTRA
12
SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER
SPECIAL Bestandsbeheer
Met het DropIt-filter verplaats je alle
1
andere plek neerzetten of bep-
Clover
aalde karakters van de bestands-
jpg-bestanden naar
Elk ander besturingssysteem heeft
naam afhalen. Vervolgens zie je
een bepaalde map
de optie om meerdere tabbladen
in het rechtervak hoe de nieuwe
zodra je ze naar het
weer te geven in de verkenner,
bestandsnamen eruit gaan zien.
vierkantje met de
maar in Windows moet je op zoek
Eventueel kies je een andere map
pijl sleept.
naar apart gereedschap. Clover
om de bestanden op te slaan.
biedt je tabbladen zoals je die kent
Onderaan vind je nog extra eigen-
van Google Chrome. De installatie
schappen van het geselecteerde
is gedeeltelijk in het Chinees, maar
bestand.
als je op de grote ovale knop in het
www.advancedrenamer.com
2 1 Clover zorgt voor
midden klikt, wordt de extensie
tabbladen in Win
voor Windows Verkenner geïnstal-
dows Verkenner.
leerd. Als je nu Verkenner opent,
4
Quick Access Popup
zie je bovenin een tabblad en een
Quick Access Popup is een apart
plusje. Klik erop om een nieuw
programma dat zich in de taakbalk
tabblad te openen.
van Windows nestelt. Klik erop en
www.ejie.me
je hebt toegang tot vaak gebruikte mappen. In het rechtermuisknop-
2 3
menu vind je nu bovendien een
DropIt
submenu van Quick Access Popup.
DropIt is gereedschap waarmee
Hoe dit menu eruitziet, wijzig je
Kies wat je
je dezelfde acties kunt uitvoeren
geheel naar eigen inzicht in de
precies wilt
op verschillende bestanden. Een
instellingen van het programma.
doen met
blauw vierkantje met een pijl wordt
Naast koppelingen naar mappen
Advanced
op je bureaublad weergegeven
kun je ook programma’s, ftp-
Renamer.
en hier kun je bestanden naar toe
adressen en bestanden in deze lijst
slepen. Om te configureren wat
weergeven. Verschillende items zijn
DropIt precies met de bestanden
bovendien te groeperen en met
moet doen, klik je met je rechter-
één klik allemaal direct te openen.
muisknop op één van de profielen
www.quickaccesspopup.com
of maak je zelf een nieuw profiel door op Associaties te klikken.
5
FreeCommander XE
FreeCommander XE
Afhankelijk van je gekozen profiel
is de beste vervan
verandert het uiterlijk van DropIt.
FreeCommander XE is de beste
ger voor Windows
Het programma kan je uren werk
vervanger voor Windows Verken-
Verkenner.
besparen doordat het veel zaken
ner. Standaard heb je twee ven-
voor je automatiseert.
sters per tabblad en elk paneel kan
www.dropitproject.com
desgewenst de mappenstructuur
5
4 Direct toegang tot
weergeven. Je kunt MD5-check-
vaak gebruikte map pen en bestanden met Quick Access Popup.
3
AdvancedRenamer
sums verifiëren en maken, en meerdere bestanden tegelijkertijd
Als je weleens meerdere bestanden
van naam veranderen. Mappen
een andere naam wilt geven, dan
zijn te vergelijken en van elke map
is dit met Windows Verkenner een
of elk bestand is veel informatie
langdurig proces. Met Advanced-
in te zien. Nagenoeg alles is te
Renamer gaat dit een stuk sneller.
configureren en je kunt favorieten
Naast karakters aan een bestaande
aanmaken om snel toegang tot
bestandsnaam toevoegen, kun
veelgebruikte mappen en be-
je ook bepaalde karakters verwi-
standen te krijgen.
jderen, letters en cijfers op een
www.freecommander.com
SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER
13
SPECIAL Bestandsbeheer
6
Listary
bestanden tussen zitten en slaat deze over. Aan het einde van de
Listary is een applicatie die met
kopieersessie worden deze pas
CCleaner heeft een hele
Windows Verkenner samenwerkt.
weergegeven en zo hoef je niet
boel functies, waaronder
Zodra je Verkenner opent, start je
middenin het kopiëren van tiendui-
het verwijderen van items
een typopdracht, met de pijltjes-
zend bestanden een melding in een
uit je rechtermuisknop
toetsen open je het bestand waar-
pop-upscherm weg te klikken. Tera-
menu.
naar je op zoek bent. Klik op Ctrl+O
Copy voegt bovendien een item toe
om het actiemenu te openen. Van
aan het rechtermuisknopmenu in
hieruit kun je een bestand meteen
Windows Verkenner.
e-mailen, kopiëren of naar een
www.codesector.com/teracopy
7
andere map verplaatsen. Listary is gratis, maar er is ook een pro-versie beschikbaar. Deze versie kost
9
6
HJ-Split
Typ de naam van het
twintig dollar en hiermee heb je
Wil je een bestand van honderd
bestand wat je zoekt en
onder andere meer acties tot je
megabyte naar iemand sturen?
kies welke actie je wilt
beschikking. Listary werkt super-
Dan heb je bijna altijd een dienst
toepassen.
snel en zou op elke pc standaard
als WeTransfer nodig aangezien de
geïnstalleerd moeten zijn.
meeste mailproviders geen grote
www.listary.com
bestanden ondersteunen. HJ-Split kan een bestand in delen opknippen,
7
CCleaner
zodat je het wel via je normale mailprogramma kunt verzenden. Met
CCleaner is een zeer uitgebreid
het programma kun je uiteraard ook
programma waarmee je allerlei
geknipte bestanden weer aan elkaar
verschillende taken kunt uitvoeren.
plakken. Het ondersteunt bestanden
Ook op het gebied van bestands-
tot en met een bestandsgrootte van
beheer heeft het gereedschap
wel honderd gigabyte. Het program-
Met TeraCopy kopieer
interessante opties. Sommige
ma kan bovendien MD5-checksums
je sneller bestanden
programma’s laten opties achter
genereren en bestanden vergelijken.
dan met Windows
in het rechtermuisknopmenu. Met
www.hjsplit.org
Verkenner.
8
CCleaner blokkeer je deze items tijdelijk of verwijder je ze permanent door naar Startup / Context Menu
10
Link Shell Extension
te navigeren. Ook kun je het pro-
Dit gereedschap bestaat al zeven-
gramma laten checken of er extra
tien jaar en wordt door maker Her-
vrije schijfruimte gegenereerd kan
mann Schinagl braaf bijgehouden.
worden door bepaalde tijdelijke
Link Shell Extension maakt het mak-
bestanden te verwijderen. CCleaner
kelijk om zogenoemde hard-links te
Met HJ-Split hak je
heeft ook een heleboel zoekopties
genereren, een functie om schijfrui-
bestanden op in kleinere
om dubbele bestanden te vinden
mte te besparen als je een bestand
stukken.
en van je schijf te halen.
naar meerdere locaties op je schijf
www.piriform.com/ccleaner
wilt kopiëren. Het gereedschap
9
kan wel voor een paar problemen
8
TeraCopy
zorgen, zoals het onjuist weergeven van vrije schijfruimte. Lees daarom
Link Shell Extension voegt een
Met TeraCopy kopieer je bestanden
de handleiding goed door en instal-
commando aan je rechtermuisk
sneller van de ene naar de andere
leer het programma alleen als je
nopmenu toe om een zogenaamde
locatie. Terwijl je dit doet, checkt
weet wat hard-links precies zijn.
hard-link te creëren.
TeraCopy of er beschadigde
http://schinagl.priv.at
14
SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER
10
SPECIAL Bestandsbeheer
11
door op de groene afspeelknop te
NomadNET
klikken. Na een paar minuten zie je
NomadNET is een ander goed alter-
allerlei gegevens over de bestanden
natief voor de standaard Windows
op je schijf en kun je snel inzien welk
Met WinMerge kun je
Verkenner. Je kunt twee mappen
bestand het meeste ruimte inneemt
precies zien of twee
naast elkaar zien en tabbladen
en hoeveel procent aan documenten,
bestanden of mappen
maak je eveneens gemakkelijk
afbeeldingen of systeembestanden
dezelfde inhoud hebben.
aan. Per tabblad stel je bovendien
er op een bepaalde schijf staan.
in of je de vensters horizontaal
www.mindgems.com
12
of verticaal wilt weergeven. Het
11
rechtermuisknopmenu heeft bov-
14
Direct Folders
In NomadNET kun
endien meer opties dan het menu
je twee vensters per
in Windows Verkenner. Je kunt
Direct Folders is een programma
tabblad openen.
filters op bestanden toepassen en
waarmee je meteen toegang hebt
de mapopties gemakkelijk wijzigen
tot mappen die ergens diep op je
door bovenin op Beeld / Map
harde schijf zijn verstopt. Als eerste
aanpassen te klikken. NomadNET
dien je het programma te config-
is supersnel in het vinden van
ureren en je favoriete mappen en
bestanden.
bestanden aan het programma
www.nomad-net.info
toe te voegen. Je krijgt toegang tot Direct Folders via de middelste
12 13
muisknop of via de taakbalk onderin
omadNET
Windows. Bovendien kun je met het
Folder Size geeft je inzicht
NomadNET is een ander goed alter-
programma een standaardgrootte
in welke bestanden en
natief voor de standaard Windows
instellen voor vensters die program-
mappen het meeste ruim
Verkenner. Je kunt twee mappen
ma’s openen voor het openen en
te op je schijf innemen.
naast elkaar zien en tabbladen
sluiten van documenten. Er is ook
maak je eveneens gemakkelijk aan.
een pro-versie beschikbaar met
Per tabblad stel je bovendien in of je
meer functies.
Geef aan welke
de vensters horizontaal of verticaal
www.codesector.com/directfolders
mappen en
wilt weergeven. Het rechtermuis-
HFSExplorer leest
documenten
knopmenu heeft bovendien meer
Mac-geformatteerde
je aan Direct
opties dan het menu in Windows
schijven en kan zelfs
Folders wilt
Verkenner. Je kunt filters op be-
Werk je weleens met bestanden die
de inhoud van som
toevoegen.
14
15
HFSExplorer
standen toepassen en de mapopties
op een (oudere) Mac zijn gemaakt?
mige dmg-bestanden
gemakkelijk wijzigen door bovenin
Installeer dan HFSExplorer. Met
weergeven.
op Beeld / Map aanpassen te klik-
dit programma kun je schijven en
ken. NomadNET is supersnel in het
usb-sticks lezen die als HFS-be-
vinden van bestanden.
standssysteem zijn geformatteerd.
www.nomad-net.info
HFSExplorer kan zelfs bepaalde
15
dmg- en sparsebundle-schijfkop-
13
ieën lezen. Om het programma te
Folder Size
kunnen gebruiken, installeer je java
Folder Size is handig gereedschap,
vanaf www.java.com/nl/download.
het geeft namelijk aan hoe groot
Als je een dmg-bestand wilt openen,
een map of bestand is. Onderin
heb je de keuze uit twee opties. In
zie je bovendien hoeveel ruimte
de meeste gevallen kies je hier voor
op elke schijf nog vrij is. Om te
Disk Image (Apple_HFS).
beginnen, moet je je schijf scannen
www.catacombae.org/hfsexplorer
SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER
15
SPECIAL Professioneel back-uppen
NEEM GEEN RISICO,HOUD ALLE DATA VEILIG Back-uppen in drie simpele stappen Als het kalf verdronken is, dempt men de put. Als er één spreekwoord van toepassing is op veel computergebruikers, dan is het deze wel. Je voelt immers pas het belang van een back-up als de harde schijf is gecrasht of als ransomware alle gegevens heeft versleuteld, en er géén veilige kopie is. Dat is ook het moment dat iedereen weet wat hij had moeten doen, namelijk back-ups maken. Gelukkig is het maken van professionele back-ups makkelijker dan ooit. E D M O N D VA R W I J K
D
16
at je een Windows-computer moet bev-
1
Drie-twee-één
Hoeveel back-ups heb je eigenlijk nodig? Een goede
standaardversie
vuistregel is de 3-2-1-regel:
inclusief cloud-
3 back-ups, op 2 media, waarvan 1 buitenshuis.
back-up waarbij
Met drie back-ups bedoelen we drie complete
eiligen, weet iedereen, daarom installeert
kopieën op drie verschillende momenten gemaakt.
iedereen antivirussoftware. Maar met
Met elk moet het mogelijk zijn om, onafhankelijk van
alleen een antivirusprogramma ben je er niet,
de andere twee, alle gegevens te herstellen. Met twee
de gegevens op een pc lopen meer risico’s dan
media worden twee verschillende opslagsoorten
alleen door malware. Gebruikers maken fouten,
bedoeld, bijvoorbeeld een harde schijf en cloudopslag,
een harde schijf kan crashen, een notebook kan
of een harde schijf en een nas. Dat je één van die drie
verloren raken of gestolen worden. Heb je dan
back-ups buitenshuis moet bewaren klinkt lastig, maar
geen back-up, dan zijn je gegevens ook echt weg.
denk praktisch: op je werk, bij familie of bij vrienden,
Regelmatig back-ups maken is daarom noodzake-
het zijn allemaal goede locaties om een back-up neer
lijk. Toch heeft lang niet iedereen z’n back-ups
te leggen. En uit wederkerigheid leg je er één van hen
goed op orde, waardoor ze het risico lopen om
bij jou thuis. Zeker wanneer je voor langere tijd van
bijvoorbeeld jarenlang werk aan Word- en Ex-
huis weg bent, bijvoorbeeld als je op vakantie gaat,
cel-documenten en ook de totale digitale foto- en
is het onverstandig alle gegevens plus alle back-ups
video-collectie kwijt te raken.
alleen thuis te hebben liggen. Met deze regel voor echt
SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER
01 1 We kiezen voor de
we jaarlijks betalen.
SPECIAL Professioneel back-uppen
goed (professioneel) back-uppen in het achterhoofd, gaan we in dit artikel aan de slag met de betaalde
Alternatieve software
software Acronis True Image 2017 – Standard 1-Year
In dit artikel gebruiken we vooral Acronis True Image 2017, het door ons
Subscription. Deze software kost 40 euro per jaar en
zeer gewaardeerde back-up- en imagingprogramma. Hoewel het zeker
biedt gelijk 50 GB cloud-back-up. Dat is ideaal om één
een aantal voordelen heeft, is het niet noodzakelijk. Je kunt ook een
van je back-ups in de cloud en dus gelijk buitenshuis
gratis back-upoplossing knopen aan gratis cloudopslag, maar omdat we
te bewaren.
hier gemak voorop stellen, kiezen we daar in dit artikel niet voor. Er zijn natuurlijk wel gratis programma’s waarmee je op een prima manier
2
Kopie of back-up?
back-ups kunt maken. Een bekende is Duplicati, dat te downloaden is van www.duplicati.com. De 2.0-versie die ook al op de site staat is nog niet af,
Een back-up is eigenlijk niets anders dan ‘een kopie’.
we raden je tot die tijd aan om de 1.3.4-versie te gebruiken. Duplicati is gratis
Gaat het origineel stuk, dan gebruik je de kopie. Zo
en opensource en biedt geavanceerde functies als encryptie en is compatibel
eenvoudig als het klinkt, is het helaas niet. Zo is niet
met cloudopslag van bijvoorbeeld Google, Microsoft en Dropbox. Een ander
elke kopie altijd een back-up. Staat de kopie op dezelf-
vriendelijk alternatief is Backup & Recovery 14 Free Edition van Paragon, te
de harde schijf als het origineel en crasht die schijf, dan
downloaden via www.paragon-software.com.
was er wel een kopie, maar is er geen back-up. Staat de kopie op een andere schijf in dezelfde computer, dan
Hoewel het
is het weer wel een back-up, tenzij niet de harde schijf
er al prachtig
crashte, maar ransomware alle schijven versleutelde.
uitziet, is een
Dan heb je er nog niets aan. En wat als de kopie zes
experimentele
maanden geleden is gemaakt, is het dan een back-
versie juist bij
up? En wat als je wel een back-up hebt, maar niet het
back-ups niet
programma om de gegevens terug te zetten? Kortom,
aan te raden.
een back-up is pas nuttig als je daarmee binnen een
Beter nog even
acceptabele tijd en tegen een haalbare inspanning, zo
wachten met
veel mogelijk van de oorspronkelijke gegevens terug
Duplicati 2.0.
kunt zetten.
02 Zolang de back-upsoft-
3
Wat back-uppen?
ware het doet,
De vraag wát je moet back-uppen is niet zo moeilijk te
kunnen ook
beantwoorden: alles wat nodig is om na een compu-
oude back-ups
terprobleem zo snel mogelijk weer aan het werk te
helpen om in elk
kunnen. De back-up omvat dus in elk geval de eigen
Windows 10 biedt de mogelijkheid de Windows-in-
en systeembe-
geval een deel
bestanden zoals documenten, foto’s en video’s, maar
stallatie te back-uppen om daarmee na een incident
standen die op
van de verloren
ook alles wat nodig is om de gegevens te kunnen
de pc te herstellen. Dit is een Windows 7-functie die
dezelfde schijf
gegevens te
herstellen. Dus ook Windows hoort bij de back-up
niet meer wordt ontwikkeld, zo lijkt het, en met maar
staan, back-up
herstellen.
en ook het back-upprogramma en misschien een
beperkte mogelijkheden. Zo kun je maar één systeem-
je beter apart
wachtwoord of licentiesleutel. En hoewel dit allemaal
back-up maken en deze alleen herstellen op dezelfde
van elkaar.
nodig is, betekent dit niet dat dit allemaal op dezelfde
pc. Allemaal beperkingen die de software Acronis
wijze geback-upt moet worden, of dat dit allemaal met
True Image niet heeft. Zoals gezegd gaan we aan de
elkaar moet. Omdat je mogelijk vaker de data zult wil-
slag met de standaard 1-Year Subscription. Na de trial
len back-uppen dan Windows (en ook om opslagruimte
van dertig dagen betaal je voor een licentie voor één
te besparen), is het aan te bevelen het systeemherstel
systeem 40 euro per jaar. Download de trialversie via
los te maken van het gegevensherstel.
www.acronis.com en installeer het programma.
4
Systeemback-up
03 Gebruikersbestanden
SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER
17
SPECIAL Professioneel back-uppen
Kies Hulpprogramma’s / Rescue Media Builder.
04 De func-
Maak een herstelmedium op dvd of usb-stick. Is dat
RPO en RTO
klaar, klik dan op Back-up maken / Back-up toevoe-
Professionals gebruiken als het gaat om back-up en herstel de termen
gen. Geef de back-up een naam en klik op Volledige
RPO en RTO. RPO staat voor Recovery Point Objective en dat is het max-
PC / Schijven en partities en selecteer hier de
imale dataverlies uitgedrukt in uren, dagen of langer. Mag je het werk
Windows-schijf. Klik op OK. Klik dan op Acronis Cloud
kwijt zijn van een uur, twee uur of een dag? Daarnaast is er de RTO, en
en verander de bestemming naar een schijf met flinke
dat is de Recovery Time Objective. De RTO is de hersteltijd, dat is die tijd
opslagruime. Twee voorbeelden van speciaal voor dit
je nodig hebt om de gegevens en indien nodig ook de systemen, te her-
doel ontwikkelde producten zijn de opslagapparaten
stellen. Je kunt heel vaak back-uppen en daardoor een hele kleine RPO
WD My Book en Seagate Backup Plus. Klik dan op Nu
hebben, maar als het vervolgens drie dagen duurt om de pc opnieuw in
een back-up maken. Als de back-up klaar is, kun je
te richten en de back-up ook echt terug te zetten, zit je toch lang duimen
altijd de pc herstellen door de computer op te starten
te draaien.
tionaliteit van
vanaf het herstelmedium, de back-up te selecteren,
Acronis True Im-
daarna de schijf met de defecte Windows-installatie te
age gaat zoveel
selecteren en deze te laten herstellen. Minder dan een
verder dan wat
kwartiertje later kun je weer verder of kun je – bij een
Windows 10
grotere ramp – beginnen met het herstel van de eigen
standaard biedt.
bestanden.
Denk bij de keuzes voor back-up na over het maximale data-verlies en de maximale hersteltijd na een incident.
de plek waar je die eigen gegevens gaat bewaren. Start daarom Windows Verkenner op en klik in de linkerkantlijn op Deze pc. Rechts zie je nu de schijf C. Dubbelklik daarop om die te openen. Nu zie je de map Gebruikers. Klik daar met de rechtermuisknop op en kies Eigenschappen. Laat
5
Hoeveel eigen bestanden
nu Windows even tellen tot het de totale grootte van de
De eigen documenten, foto’s en video’s kunnen zich
bestanden in de mappen van
in theorie overal op de pc bevinden, maar staan
de gebruikers heeft opgeteld.
bij een standaard Windows-inrichting altijd in de map C:\Gebruikers. In die map vind je submappen: één voor elk account waarmee minimaal één
18
6
Back-upmedia
05 De hoeveelheid gegevens
keer is ingelogd op de computer. In elk van die
Een back-up moet je dus niet bewaren op dezelfde
is van belang
submappen staan van elke gebruiker de bekende
schijf als waar de originele gegevens staan, en beter
voor de manier
standaardmappen om bestanden te bewaren, zoals
ook niet op dezelfde pc. Er zijn ook voldoende andere
waarop je gaat
Afbeeldingen, Documenten, Muziek, Video’s maar
opties om uit te kiezen, zoals een externe usb-schijf,
back-uppen.
ook het Bureaublad. Wanneer je nu deze mappen
een nas of de cloud. Het enige middel dat eigenlijk
back-upt, dan heb je van alle gebruikers van de pc,
inmiddels niet meer courant is, is de beschrijfbare cd
de eigen bestanden. Voordat je gaat back-uppen is
en dvd. Te klein, te duur en onvoldoende herbruikbaar.
het belangrijk te weten hoeveel gegevens je gaat
Maar ook de andere media hebben nadelen waar je
back-uppen. Dat gegeven is nogal bepalend voor
rekening mee moet houden bij je keuze.
SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER
SPECIAL Professioneel back-uppen
Makkelijkere mobiele back-up
06 Maak je eigen off-site back-up
Een handige manier om de gegevens op een mobiel apparaat te
door met enkele
back-uppen, is door deze mee te nemen in de back-up van de pc. Daar-
schijven te rouler-
voor installeer je op de mobiele telefoon een cloud-opslagservice zoals
en en telkens één
Google Drive, iCloud of OneDrive. Configureer deze zo dat persoonlijke
of twee back-ups
bestanden (waarschijnlijk zoals vooral foto’s en video’s) automatisch
bij familie of op
worden geüpload naar de betreffende cloudservice. Installeer dan de synchronisatiesoftware van dezelfde cloudservice op de pc en laat de
het werk neer te leggen.
Een usb-schijf is goedkoop en snel en je houdt altijd de
bestanden in de cloud synchroniseren met de pc. Maak je nu een foto
volledige controle over de back-up. Met twee of drie
met de smartphone, dan wordt die eerst geüpload naar de cloud en
snelle externe schijven kun je bovendien rouleren en
daarna gesynchroniseerd met de pc of Mac. De synchronisatie zet een
er altijd één of twee op je werk of bij familie bewaren.
kopie van de bestanden in een map in de eigen Gebruikers-map, die je
Zorg dan wel dat je de schijf of de back-up dan versleu-
dus daarna automatisch meeneemt in de algemene back-up.
telt. Dat kan Acronis True Image doen, maar je kunt het ook zelf met een programma als VeraCrypt. De functionaliteit van een nas is voor back-up vergelijkbaar met de externe schijf, alleen is de nas duurder. Wel kan een
Mobiele ap-
nas met meerdere schijven via RAID beschermen tegen
paraten kun je
een falende schijf, en is deze oplossing dus minder
ook back-uppen
kwetsbaar dan de usb-schrijf. Vaak staat een nas dicht
door deze te
bij de pc, wat dan weer kwetsbaarder is voor bijvoor-
synchroniseren
beeld diefstal. De cloud is een prima back-upoplossing
met de pc en
back-up van
met als voordeel dat de back-up niet in je eigen huis
daar te back-
de gegevens
staat. Maar cloud is, zeker bij grote back-ups, al snel
uppen.
op je mobiele
duur en doordat alle data over het internet gaan is het
apparaten
ook traag. Bovendien kan ook een cloudleverancier
maken kan naar
fouten maken of failliet gaan waardoor je je gegevens
de cloud of naar
kwijt bent. Bij de software waarvoor wij hier kozen krijg
een computer.
je 50 GB cloud-ruimte, extra ruimte kun je bijkopen
07 Een
deze apparaten kunt back-uppen naar de cloud of
(bijvoorbeeld het abonnement met 500
de eigen pc. Het laatste werkt erg eenvoudig. Start
GB cloud-ruimte kost je 20 euro per
True Image en kies Dashboard / Back-up mobiel
jaar extra).
apparaat. Er verschijnt nu een qr-code in beeld. Pak dan de smartphone of tablet en start de Acronis-app.
7
Mobiele apparaten
Klik op Change destination / Back-up to computer / I alread have it / Scan QR code en scan met de
Steeds meer gegevens staan niet meer
smartphone of tablet de qr-code in het scherm van
op een computer, maar op een mobiel
Acronis True Image. Selecteer wat je wilt back-uppen,
apparaat. Dat kan een notebook of
typ eventueel een wachtwoord bij Backup encryption
MacBook zijn, maar steeds vaker is
/ Set password en klik dan op Back-up now.
het een tablet of smartphone. Ook op die apparaten worden gegevens aangemaakt en verzameld en een deel
8
Back-up maken
daarvan zul je zeker willen bewaren
Eigenlijk is alles nu geregeld om goed te gaan back-up-
en moeten back-uppen. De uitdaging
pen. We hebben een image van het systeem gemaakt
om geen gegevens kwijt te raken, is er
die we kunnen herstellen via een hersteldisk, zodat je
door de komst van mobiele apparaten
altijd weer een werkende Windows mét de back-up-
niet kleiner op geworden. Acronis biedt
software hebt. Je hebt ook achterhaald hoeveel
bij True Image ook apps voor Android
gegevens je wilt back-uppen en je hebt een keuze ge-
en iOS waarmee je de gegevens op
maakt voor de plek waar je de back-ups gaat bewaren.
SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER
19
SPECIAL Professioneel back-uppen
08 Nu alle
Vooral het wisselen met externe schijven is erg handig,
Back-up toevoegen. Selecteer de gegevens die je wilt
gegevens zijn
zeker door de mogelijkheid om één of enkele back-ups
back-uppen, in dit geval Bestanden en mappen en
verzameld
op een andere locatie te bewaren. Let er dan wel op
blader naar de gebruikersmappen. Selecteer die en klik
en ook de pc
die schijven te versleutelen, maar je kunt ook volstaan
op OK. Selecteer dan de bestemming van de back-up,
kan worden
met het versleutelen van de back-up.
in dit geval de externe usb-schijf. Klik dan op Nu een back-up maken. Wil je de back-up beveiligen, klik dan
hersteld, kun je
Sluit nu de eerste externe schijf aan op de computer,
de eerste echte
liefst op een usb3-poort omdat dit de snelheid flink ten
nog even eerst op Back-up coderen en voer tweemaal
back-up maken.
goede komt. Start dan het back-upprogramma en kies
het wachtwoord in. Bevestig met Opslaan en bewaar het wachtwoord goed, zonder dat kom je nooit meer bij de gegevens.
9
Back-up naar de cloud
Een back-up in de cloud is vooral geschikt voor een kleinere selectie van heel belangrijke gegevens die je
back-up in de
rekencentrum wilt bewaren. Veel back-upprogramma’s
cloud altijd voor
en ook harde schijven bieden inmiddels, vaak wel
versleuteling
tegen extra betaling, ook online opslag en die is prima
en gebruik een
hiervoor te gebruiken. Klik op Back-up toevoegen en
sterk wacht-
geef de back-up een naam. Klik dan op Volledige pc
woord.
Een schijf versleutelen Wil je een back-up buiten de deur bewaren op een mobiele schijf, dan is het absoluut aan te bevelen die schijf te versleutelen. Sommige externe schijven komen met eigen versleutelingssoftware, maar in het verleden is vaak gebleken dat die makkelijk te omzeilen is. Daarom blijven wij liefhebbers van TrueCrypt en inmiddels de opvolger VeraCrypt. Daarmee kun je de hele schijf versleutelen en krijgt niemand ooit toegang tot de gegevens op de schijf. Download en installeer VeraCrypt via http:// veracrypt.codeplex.com. Op www.computertotaal.nl staan meerdere stappenplannen hoe je met VeraCrypt een externe schijf versleutelt.
09 Zonder wachtwoord kom je nooit meer bij de gegevens in een versleutelde back-up. Goed bewaren dus, Wil je de back-upschijven ook mee onderweg nemen of op een externe locatie bewaren, gebruik dan een goede versleuteling als beveiliging.
bijvoorbeeld in KeePass of LastPass.
20
SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER
09 Kies bij een
nog eens extra in een goed beveiligd professioneel
SPECIAL Professioneel back-uppen
en kies Bestanden en mappen. Omdat je in de cloud minder opslagruimte hebt, moet je heel gericht de
11
Test het herstel
belangrijkste bestanden kiezen. Blader naar de map-
Het is heel belangrijk om te testen of het lukt om
pen en bestanden en selecteer die. Klik dan op OK. Als
gegevens uit de back-ups te herstellen. Selecteer de
bestemming laat je de Acronis Cloud staan, maar wel
back-up en kies Bestanden herstellen. Kies nu één
belangrijk nu: de versleuteling. Klik op Back-up code-
of enkele bestanden in de back-up en klik op Vol-
ren en voer tweemaal een wachtwoord in. Bewaar dit
gende. Omdat het een test is, wil je de oorspronkelijke
regelmatig of je
wachtwoord in een wachtwoordmanager als KeePass,
bestanden niet overschrijven. Klik daarom boven in
met behulp van
Enpass of LastPass. En zorg dat je bij dat wachtwoord
beeld op Bladeren en selecteer een andere plek,
de back-ups ook
kunt, óók als je pc gecrasht zou zijn!
bijvoorbeeld het Bureaublad. Klik dan op Nu herstel-
echt bestanden
Klik dan op Opties en selecteer op het tabblad Geavan-
len en wacht tot de test is geslaagd.
kunt herstellen.
11 Test altijd
ceerd / Datacentrum in welk land jouw back-up wordt bewaard. Handig als je bijvoorbeeld niet wilt dat je gegevens in de VS worden opgeslagen.
10
Opties
De eerste back-ups zijn gemaakt, nu is het tijd om te finetunen. Belangrijk is dat de back-ups regelmatig worden gemaakt. Gebruik hiervoor de planner in True Image. Selecteer de back-up die je gemaakt hebt en klik op Opties. Op het tabblad Plannen kun je aangeven wanneer je wilt dat deze back-uptaak automatisch wordt uitgevoerd. Wanneer je met wisselende schijven werkt, is Geavanceerde instellingen / Uitvoeren wanneer het huidige bestemmingsapparaat is aangesloten een goede optie. Op het tabblad Schema kun je kiezen of je elke keer een volledige back-up wilt maken of alleen de wijzigingen wilt opslaan. Voor de laatste kies je Incrementeel schema. Wil 10 Via de op-
je een mailtje als de back-up is gelukt of juist mislukt,
12
12 Acronis
Overzicht
biedt online een
ties kun je de in-
dan stel je dat in via Meldingen. Gebruik je de cloud
Een mooie functie van True Image is het overzicht
mooi overzicht
stellingen van de
voor de back-up, kijk dan zeker even op het tabblad
van alle back-ups op alle met True Image beheerde
van de back-ups
back-ups naar
Geavanceerd. Hier kun je aangeven na hoeveel versies
apparaten. Klik hiervoor op Dashboard / Online
van alle met
eigen voorkeur
of maanden de back-ups verwijderd kunnen worden
Dashboard en wacht even tot het online dashboard
True Image
optimaliseren.
om zo opslagruimte te besparen.
is geopend. Hier zie je alle met True Image geback-up-
geback-upte
te apparaten en de status van de back-ups. Ook kun
apparaten.
je er aanvullende opties regelen.
SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER
21