Optimaal databeheer

OPTIMAAL DATABEHEER

HAAL ALLES UIT JE OPSLAG:

SIMPEL BACK-UPPEN:

Ssd-experttips voor powerusers

Al je data veilig in 3 stappen

+ 15 TOOLS EN TRUCS VOOR BESTANDSBEHEER

SPECIAL Ssd

TOPPRESTATIES BEREIKBAAR VOOR IEDEREEN Samsung SSD 960 EVO Dat een moderne pc niet zonder ssd kan weet je vast wel. Toch ben je er met de keuze voor een ssd niet. Kies je er een die via sata moet worden aangesloten, dan wordt je beperkt door de limieten van de sata-standaard. Samsung heeft met de SSD 960 EVO een ssd gemaakt die daar geen last van heeft: dankzij de pci-express m.2-aansluiting is dit een van de snelste ssd’s van dit moment.

D

e meeste ssd’s sluit je nog altijd aan via de sata-

is sata een bottleneck, want ssd’s zijn met de jaren veel

interface. Die heeft een maximum snelheid van

sneller geworden. Zo heeft Samsungs SSD 960 EVO

zo’n 600 MB/s, meer dan genoeg voor harde

een maximale leessnelheid van maar liefst 3200 MB/s,

schijven en de eerste generaties ssd’s. Intussen echter

meer dan vijf keer zo snel als de sata-interface kan verwerken.

Samsungs SSD

Snelle m.2-aansluiting

960 EVo is een

In de vorm van pci-express beschikt een pc gelukkig al

moderne m.2-ssd.

over een interface die vele malen sneller is dan sata en bijvoorbeeld ook gebruikt wordt voor snelle grafische kaarten. Pci-express werkt met zogenoemde pci-lanes die in het geval van de huidige pci-express 3.0-standaard een snelheid bieden 1 GB/s. Vier van die lanes worden gecombineerd tot een razendsnelle verbinding van 4 GB/s. Een ssd in het formaat grafische kaart is natuurlijk niet echt handig, vandaar dat er m.2 bedacht is: een formaat waarin de ssd zo klein mogelijk is gemaakt. Samsungs SSD 960 EVO heeft het m.2 2280-formaat: 22 bij 80 mm. De pci-express-interface is niet de enige reden dat m.2-ssd’s zo snel zijn. De snelste exemplaren waaronder Samsungs SSD 960 EVO maken gebruik van het nvme-protocol dat speciaal voor ssd’s is ontworpen. Dankzij nvme kan een ssd veel meer op-

2

SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER

SPECIAL Ssd

drachten tegelijkertijd verwerken waardoor je systeem

eenvoudig in klikt. De installatie is hierdoor niet moeilij-

nog sneller werkt. Pci-express m.2-ssd’s worden

ker dan het plaatsen van een geheugenmodule en heb

daarom ook wel nvme-ssd’s

je een stuk sneller voor elkaar dan het inbouwen van

genoemd.

een 2,5 inch sata-ssd omdat je geen kabels hoeft aan te sluiten. In combinatie met Samsungs SSD 960 EVO kun je zo alle kracht uit een snelle Intel Core i5, i7- of AMD Ryzen 5 of 7 halen. De SSD 960 EVO is een ideale ssd voor enthousiaste gamers of professionals die bezig zijn met geavanceerde foto- en videobewerking.

Met Samsungs 960 EVO weet je zeker dat je pc altijd optimaal presteert en zelfs de zwaarste gamelevels en 4K-videobestanden snel laadt.

Een m2-ssd is

Dunne laptops en compacte pc’s

Moderne

pacter dan een

Betaalbare topprestaties

2,5inch-schijf.

Natuurlijk ben je er met alleen een snelle aansluiting

is een flink stuk kleiner. Een belangrijk voordeel,

slot waar je de

niet. Het echte geheim van de SSD 960 EVO is de door

want dunne laptops en compacte computers zoals

Samsung 960

Samsung ontworpen Polaris Controller, die bijvoor-

Intels NUC worden steeds populairder. Stel je zelf

EVO eenvoudig

beeld ook in topmodel SSD 960 PRO gebruik wordt. De

een systeem op basis van bijvoorbeeld een NUC

in kunt klikken.

controller wordt gecombineerd met Samsungs eigen

samen, dan kun je kiezen voor een Samsung SSD

derde generatie V-NAND-flashgeheugen. Het grote ver-

960 EVO als opslag. Heb je een dunne laptop die

schil met de duurdere SSD 960 PRO is dat er in de EVO

voorzien is van een m.2-ssd, dan kun je die vaak

iets langzamer TLC-geheugen wordt gebruikt. Toch

vervangen door een SSD 960 EVO. Zo krijg je niet

weet de 960 EVO de snelheid van de 960 PRO erg dicht

alleen een snellere ssd, maar waarschijnlijk ook

te benaderen. Dat komt doordat Samsung TurboWrite

veel meer opslagcapaciteit. Want waar veel laptop-

m.2-ssd kunnen

toepast waarbij een gedeelte van het flashgeheugen

fabrikanten nog altijd kiezen voor een ssd met een

ook superdunne

wordt ingezet als zogenoemd SLC-flashgeheugen dat

opslagcapaciteit van zo’n 120 GB is Samsungs 960

laptops of

razendsnel is. Deze buffer kan dynamisch worden

EVO verkrijgbaar in 250 GB, 500 GB en 1 TB. Let er

compacte sys-

uitgebreid waardoor de 960 EVO onder alle omstan-

wel op dat er ook m.2-ssd’s zijn die gebruik maken

temen als Intel

digheden topprestaties neerzet. Het grote voordeel

van de sata-interface en sommige laptops alleen die

NUC voorzien

ten opzichte van de iets snellere 960 PRO is dat de 960

veel langzamere sata m.2-ssd’s accepteren.

worden van een

een stuk com-

EVO een stuk goedkoper is waardoor je topprestaties

Leg je een m.2-ssd naast de doorsnee 2,5 inch

moederborden

sata-ssd, dan is één ding direct duidelijk: de m.2-ssd

bieden een m.2-

Dankzij een

snelle ssd.

krijgt voor een scherpe prijs.

Haal alle kracht uit je pc Stel je zelf een pc samen en ben je op zoek naar de allerbeste prestaties, dan kun je niet om een pciexpress-ssd heen. Samsungs SSD 960 EVO biedt een uitstekende verhouding tussen de prestaties en prijs, zodat uitstekende prestaties ook voor thuisgebruikers bereikbaar zijn. Moederborden voor de meest recente platformen van zowel Intel als AMD zijn voorzien van een m.2-slot waar je Samsungs SSD 960 EVO

SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER

3

SPECIAL Experttips ssd’s

TIPS VOOR JE SSD Ssd-trucs voor de echte poweruser Je hebt de ideale ssd uitgekozen, geïnstalleerd en opgezet. Je hebt een frisse Windows-installatie uitgevoerd of je hebt al je data overgezet vanaf je oude schijf. Nu sta je eindelijk op het punt om ermee aan de slag te gaan. Maar wacht nog even: check eerst nog even deze tips zodat je zeker weet dat je aan alles gedacht hebt.

JOCHEM DE GOEDE

1

Levensduur

Een andere optimalisatie die je kunt uitvoeren, is het systeemherstel uitschakelen. Op Windows 10 staat het al standaard uit, maar op oudere Windows-versies is dat niet altijd het geval. Systeemherstel is niet goed voor je ssd en werkt TRIM tegen, omdat er continu veel data wordt weggeschreven. Je schakelt systeemherstel op oudere Windows-versies uit door naar het Configuratiescherm / Systeem en beveiliging / Systeem / Systeembeveiliging te gaan. Je kunt dan op een schijf klikken en systeemherstel uitschakelen.

2

Zonder gebruikersinterface starten

Met moderne ssd’s hoef je je eigenlijk geen zorgen te

Als je Windows 7 gebruikt, dan kun je je pc of laptop

maken over de levensduur van de schijf, want je kunt er

met ssd nog een paar seconden sneller laten starten

honderden terabytes naar wegschrijven. Maar bij een

door zonder gebruikersinterface te starten. Geen

échte poweruser kan het soms toch nogal snel gaan,

mooi, draaiend Windows-logo tijdens het starten, maar

bijvoorbeeld als je Windows Insider bent of als je vaak

wel sneller aan de slag. Open msconfig en zet op het

wisselt van besturingssysteem. Om de levensduur van

tabblad Computer opstarten een vinkje bij Zonder

je schijf zo lang mogelijk uit te rekken, verminder je het

gebruikersinterface starten. Herstart de pc om de

aantal onnodige schrijfactiviteiten zo veel mogelijk. Dat

wijzigingen actief te maken.

houdt bijvoorbeeld in: geen sluimerstand (hibernate).

Je schakelt sluimerstand uit met Windows-toets+X / Opdrachtprompt (administrator) en typ voer dan het commando powercfg /hibernate off.

Als je nog een paar seconden sneller wilt starten, doe je dat zonder gebruikersinterface.

3

Schijfruimte

Het beste houd je ongeveer tien tot twintig procent schijfruimte vrij op je ssd. Op die manier verleng je de

Systeemherstel is

levensduur van de chips en heb je optimale prestaties.

op nieuwe

Het is dan handig om daarvoor een extra harde schijf

Windows-versies

te gebruiken. Je kunt dan je persoonlijke bestanden op

automatisch

die harde schijf plaatsen. Misschien heb je ergens nog

uitgeschakeld.

een oude externe harde schijf liggen. Die heb je zo uit

4

SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER

SPECIAL Experttips ssd’s

Met Process

de behuizing gehaald en in je pc geplaatst. Voor een

6

Explorer houd

laptop kun je misschien je dvd-speler eruit schroeven

je in de gaten

en er een caddy met de schijf in terugzetten. Met een

welke processen

tweede, externe schijf bespaar je eenvoudig ruimte op

De belangrijkste onderdelen van een ssd zijn de geheu-

nieuwe firmwa-

erg veel weg-

je ssd. Om dan toch eenvoudig bij je bestanden te kun-

genchips en de controller. De controller is een chip die

re-updates voor

schrijven.

nen, maak je gebruik van de bibliotheken in Windows.

de schijf bedient. Deze bevat geavanceerde software

je ssd.

In Windows Verkenner in Windows 10 zijn die stan-

die verantwoordelijk is voor een groot deel voor de

daard verborgen. Klik even met rechts in de linkerbalk

prestaties van je ssd. Het is daarom een goed idee om

en kies voor Bibliotheken weergeven. Als je dan een

af en toe te kijken of er een firmware-update beschik-

bibliotheek selecteert en er weer met rechts op klikt

baar is. Download daarvoor even de software van je

en gaat naar Eigenschappen, kun je de map op de

fabrikant om te controleren op updates.

andere schijf opnemen in je bibliotheek.

Firmware-upgrade

Check regelmatig even op

Samsung:www.tiny.cc/samsung-ssdfw SanDisk: www.tiny.cc/sandisk-ssdfw

4

Process Explorer

OCZ: www.tiny.cc/ocz-ssdfw Corsair: www.tiny.cc/corsair-ssdfw

Met Process Explorer van Microsoft kun je in de gaten

Crucial: www.tiny.cc/crucial-ssdfw

houden hoeveel elk proces wegschrijft naar je schijf en

Kingston: www.tiny.cc/kingston-ssdfw

dus de levensduur ervan verkort. Je downloadt Process

Intel: www.tiny.cc/intel-ssdfw

Monitor vanaf TechNet: www.tiny.cc/proex. Voer het gedownloade bestand uit en klik op Agree. Klik op View / Select Columns. Ga naar Process I/O en vink de vol-

7

Raid

gende kolommen aan: Reads, Read Bytes, Writes, Write

Heb je misschien nog ergens een tweede ssd liggen?

Bytes. Je ziet dan bij de Bytes-kolommen hoeveel bytes

Dan kun je overwegen je beide ssd’s in raid te zetten.

een proces tijdens zijn levensduur heeft weggeschreven

Veel moederborden ondersteunen verschillende raid-

en bij Read of Write zie je het totaalaantal schrijf- en

types. Met een sata-kabel kun je dan zo aan de slag.

leesoperaties. Als je sorteert op I/O Write Bytes zie je

Dat kun je om verschillende redenen doen. Je kunt een

de boosdoeners. In Windows Taakbeheer zie je alleen

raid opzetten om simpelweg een grote schijf aan te

hoeveel megabyte een proces per seconde wegschrijft.

maken. Heb je bijvoorbeeld twee kleinere 128GB-ssd’s, dan is dat vaak krap voor Windows. Met raid0 kun je

5

Schijf optimaliseren

dan één schijf van 256 GB maken. Ook heb je dan in sommige gevallen prestatievoordelen. Let wel op dat

We noemden het in het eerder in dit nummer al even:

je een goede back-up maakt, want als één van de twee

Windows kan je schijf vanzelf optimaliseren, dankzij

schijven stukgaat, ben je ál je data kwijt. Gaat het je om

een ‘re-TRIM’-operatie. Het kan voorkomen dat dat

betrouwbaarheid, dan zet je de schijven in raid1. Let

niet automatisch gebeurt. Om automatisch elke week

wel op dat je dan alleen de schijfruimte van de kleinste

je schijven te optimaliseren, klik je in het optimali-

schijf kunt gebruiken. Stel: je hebt een schijf van 128

satieprogramma van Windows 10 en Windows 8 bij

GB en een van 256 GB, dan blijft er dus maar effectief

Geplande optimalisatie op Inschakelen en kies je

128 GB over, die dan gespiegeld wordt tussen de twee

hoe vaak er geoptimaliseerd moet worden en welke

schijven. Update vooraf wel even je chipsetdrivers,

schijven er meegenomen moeten worden.

voor de beste prestaties en betrouwbaarheid.

SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER

5

SPECIAL Masterclass schijven indelen

TIPS VOOR OPTIMALE DATAOPSLAG Bestanden veiliger en efficiënter bewaren Het spreekt voor zich dat je je data zo optimaal mogelijk wilt bewaren. Dat houdt meteen in dat je oog hebt voor aspecten als de snelheid, robuustheid en veiligheid van de opslagmethode en het opslagmedium. In dit artikel geven we je een aantal overwegingen en tips die je mee kunnen helpen om de beste keuzes te maken voor je dataopslag.

TO O N VA N D A E L E

S

tel, je staat op het punt een nieuwe (desktop-) computer te kopen of je wilt je wat oudere exemplaar upgraden met

meer opslagmedia. Dan hebben we eigenlijk maar één advies: installeer een ssd voor je besturingssysteem en je meest gebruikte applicaties. Tegenwoordig heb je al een sata3-ssd van 500 GB voor minder dan 150 euro. Is snelheid voor jou doorslaggevend, dan kun je beter inzetten op een iets duurdere M.2 NVMe pcie-ssd. Een populair exemplaar als de Samsung 950 Pro (521 GB; circa 380 euro) bijvoorbeeld haalt sequentiële leessnelheden tot maar liefst

woordig ook bij (de wat duurdere) laptops aan-

daarbij kiezen uit twee partitiestijlen: mbr

2,5 GB/s en schrijfsnelheden tot 1,5 GB/s. Je

treft. Een mogelijk alternatief is nog een sshd:

(master boot record) en gpt (globally unique

moet er dan wel zeker van zijn dat de uefi op je

zo’n hybride schijf combineert een beperkte,

identifier partition table). Tenzij de overweging

moederbord zo’n schijftype ondersteunt zodat

snelle cachebuffer met een klassieke harde

hieronder je anders doet beslissen is het nieu-

je die als bootschijf kunt inzetten. Eventueel

schijf. Een slimme controller zorgt er weliswaar

were gpt doorgaans de betere oplossing. Gpt

valt zelfs een raid-opstelling met twee of meer

voor dat de meest gebruikte data in de buffer

kan namelijk met veel meer partities overweg

ssd’s te overwegen, althans, zolang het voor jou

belanden, maar bij intensief gebruik schiet zo’n

en is in tegenstelling tot mbr niet beperkt tot

betaalbaar blijft. Voor een optimaal gebruik van

oplossing weleens tekort.

schijfgroottes van 2,2 TB. Een gpt-systeem is

ssd’s verwijzen we naar de Masterclass van PCM 02/2017.

Wil je echter meer data opslaan dan je op een

ook corruptiebestendiger, aangezien er twee

1

Gpt versus mbr

exemplaren van de gpt-huishouding op schijf worden bewaard, inclusief crc32-controles om

betaalbare ssd kwijt kunt, dan kunt je het best

Wanneer je een schijf in gebruik wilt nemen

corrupties te detecteren en te herstellen. Houd

kiezen voor een combinatie van ssd voor het

moet die eerst worden geïnitialiseerd. Dat kan

er echter rekening mee dat je over een 64bit-

besturingssysteem en een klassieke harde schijf

bijvoorbeeld vanuit het Windows Schijfbeheer,

versie van Windows 7 of hoger moet beschikken

voor archivering, een oplossing die je tegen-

via het commando diskmgmt.msc. Je kunt

in combinatie met een uefi-systeem om van zo’n

6

SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER

SPECIAL Masterclass schijven indelen

Een blik achter de schermen: mbr (links) versus – het modernere – gpt (rechts).

De verborgen msr-partitie wordt zichtbaar (in een verder wat onorthodoxe partitie-indeling).

gpt-schijf te kunnen opstarten. Omschakelen

opdrachtregel diskpart uitvoert, gevolgd door de

optie, maar wel tijdrovend. Veel sneller gaat het

tussen gpt en mbr is zo gebeurd, maar nadat je

commando’s select disk 0 en list partition. Zo’n

als je de bestaande partitie verkleint, met behoud

de schijf hebt gepartitioneerd, wordt het meteen

partitie vervangt in feite de oudere ‘verborgen

van de bestaande gegevens. Dat kan vanuit het

veel lastiger aangezien je dan eerst alle partities

sectoren’ die door sommige softwarecomponen-

Windows Schijfbeheer (diskmgmt.msc), maar

moet verwijderen!

ten werden gebruikt om data te bewaren. We

met deze module kun je in principe alleen maar

Goed om weten: installeer je een 64bit-versie van

raden je in elk geval aan deze speciale partities

de bestaande partitie verkleinen tot aan de laatst

Windows vanaf dvd en laat je de schijf tijdens

ongemoeid te laten.

bezette sector van die partitie en daar kunnen

deze setup partitioneren, dan wordt op een

Gebruik de C-partitie liefst alleen voor Win-

zich niet-verplaatsbare bestanden ophouden als

uefi-systeem automatisch voor gpt gekozen.

dows en de applicaties. Je persoonlijke data

het wisselbestand, sluimerstand-bestand, mft-

Verschijnt de foutmelding dat Windows niet kan

kun je het best bewaren op een afzonderlijke

back-up, bestanden voor het systeemherstel etc.

worden geïnstalleerd, dan was de schijf blijk-

partitie. Dat heeft het voordeel dat je met minder

Het kan dus gebeuren dat je de partitie nauwe-

baar eerder al met mbr gepartitioneerd terwijl

risico op gegevensverlies een systeemback-up

lijks kunt verkleinen, ook al bevat die nog veel

Windows dat nu met gpt wil doen of omgekeerd.

kunt maken en terugplaatsen. Als we ook de

vrije schijfruimte. De elegantste oplossing voor

Partitioneer je de volledige schijf in dat geval

adviezen rond ssd en gpt meenemen, komen we

dit probleem is een meer geavanceerde parti-

opnieuw, of wijzig je de opstartmodus van de pc.

(voor Windows 10) uit op een typische schijf- en

tiebeheerder als (de gratis) MiniTool Partition

partitie-indeling als:

Wizard (www.tiny.cc/partm), EaseUS Partition

schijf 1 (ssd, 250 à 500 GB) – gpt: herstelpar-

Master (www.easeus.com/partition-manager/

titie 450 MB, efs-systeempartitie 100 MB,

epm-free.html) of Aomei Partition Assistant

Tijdens de installatie van Windows wordt stan-

msr-partitie 128 MB, ntfs-C-partitie (Windows,

(www.disk-partition.com/free-partition-

daard een aantal partities aangemaakt. Welke

en toepassingen) 249 à 499 GB;

manager.html). Deze tools laten je tevens toe

partities dat zijn hangt onder meer af van de

schijf 2 (harde schijf, bijvoorbeeld 2 TB) – gpt:

om partities te verplaatsen, zodat je bijvoorbeeld

gekozen partitiestijl (zie vorige paragraaf). Op een

ntfs-D-datapartitie 2 TB. Eventueel maak je

de vrijgekomen schijfruimte van partitie x kunt

mbr-schijf komt een door het systeem gere-

hier tevens een kleine partitie (bijvoorbeeld

verschuiven tot achter partitie y, mocht dat nodig

serveerde partitie (tot circa 350 MB) met onder

50 GB) voor het bewaren van de systeem-

zijn. Twee bedenkingen toch nog. Het verkleinen

meer WinRE-tools en een datapartitie (C:). Op een

back-up.

van een partitie hoort zonder gegevensverlies

2

Partitie-indeling

te verlopen, maar maak voor alle zekerheid een

gpt-schijf zijn dat normaliter een herstelpartitie (recovery; tot circa 450 MB), een efi-systeempartitie met de Windows-opstartbestanden (circa 100 MB), een door Microsoft gereserveerde msr-par-

3

Partitiegrootte

In veel gevallen krijg je je computer aange-

databack-up! Het kan ook gebeuren dat het besturingssysteem na zo’n operatie niet meer wil starten. Dat valt doorgaans te verhelpen door

titie (minimaal 16 MB) en de eigenlijke datapar-

leverd met één grote partitie. Gezien de bo-

te starten vanaf de Windows installatie-dvd en

titie (C:). De msr-partitie is niet zichtbaar vanuit

venstaande informatie is dat meestal niet de

daar te kiezen voor Uw computer herstellen /

het Schijfbeheer maar wel wanneer je vanuit de

optimale situatie. Windows herinstalleren is een

Herstellen en opnieuw opstarten.

SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER

7

SPECIAL Masterclass schijven indelen

Meer mogelijkheden vind je bij een externe partitiebeheerder als Aomei Partition Assistant.

Ook zonder Trusted Platform Module krijg je je systeemvolume nog met BitLocker versleuteld.

Een blik achter de schermen: mbr (links) versus – het modernere – gpt (rechts).

RAID in Windows 7 Windows 7 ondersteunt niet het concept van

Vanaf Windows 8 is het al mogelijk om met Refs te experimenteren

opslagruimten, maar hier kun je desgewenst op een andere manier softwarematig een raid-constructie opzetten. Dat doe je vanuit de module voor Schijfbeheer. Zorg er eerst

4

Opslagruimten: maken

via het concept van ‘opslagruimten’ (zie ook kader

voor dat de schijven die je in deze constructie

Heb je meerdere schijven in je pc, dan kun je

‘Raid in Windows 7’). Je zou bijvoorbeeld twee

wilt betrekken geen volumes meer bevatten.

eventueel een raid-configuratie overwegen.

dataschijven in zo’n groep kunnen onderbrengen.

Wanneer je vervolgens één van de niet-

Vanwege de prestaties heeft een hardwarematige

In een notendop gaat dat als volgt. Ga naar het

toegewezen ruimtes met de rechtermuisknop

raid-controller de voorkeur. Vaak zit zo’n control-

Configuratiescherm en kies Systeem en bevei-

aanklikt kun je uit enkele types kiezen:

ler al ingebouwd op het moederbord, maar deze

liging / Opslagruimten. Kies Een nieuwe groep

Nieuw spanned volume (jbod), Nieuw

aanpak heeft het nadeel dat je wellicht niet meer

en opslagruimte maken, selecteer de stations

striped volume (raid 0), Nieuw gespie-

bij je data kunt als die controller ooit de geest

die je wilt toevoegen en bevestig met Groep

geld volume (raid 1) en – bij drie schijven

geeft. Bij een externe controller kun je in dat geval

maken. Geef de groep een gepaste naam en wijs

– Nieuw raid-5-volume. De toegevoegde

mogelijk nog een identiek vervangend exemplaar

een stationsletter toe. Houd er rekening mee dat

schijven worden eerst naar ‘dynamische

vinden.

eventuele data op die schijven zullen worden ver-

schijven’ geconverteerd.

Voor wie niet over zo’n controller beschikt, voorziet Windows zelf ook in softwarematige

8

raid-systemen. In Windows 8 en hoger kan dat

SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER

wijderd! Het bestandstype laat je op ntfs ingesteld (zie echter ook de paragraaf ‘Refs’ verderop).

SPECIAL Masterclass schijven indelen

5

Opslagruimten: tolerantietype

Bij Tolerantietype geef je de gewenste raidmodus aan. Heb je niet meer dan twee schijven toegevoegd, dan ben je logischerwijze beperkt tot Eenvoudige opslagruimte en Mirror in twee richtingen. Het eerste type is eigenlijk raid 0: dat zorgt voor betere prestaties, maar is niet

Deze registeringreep heeft eigenlijk meer weg van een

6

(wat risicovolle) hack.

Refs

fouttolerant. Bij het tweede type daarentegen

Een PCM-lezer staat graag aan de frontlijn van

– feitelijk raid 1 – kunnen je data een crash van

de technologie en we kunnen ons voorstellen

Refs-experiment

één van beide schijven overleven. Heb je meer

dat je graag ook refs, het nieuwe bestandssys-

Het is in principe ook wel mogelijk buiten op-

dan twee schijven toegevoegd, dan komt daar

teem van Microsoft, aan de tand voelt. Vanaf

slagruimten om met refs te experimenteren. We

ook nog Mirror in drie richtingen bij (hetzelfde

Windows 8 is het immers al mogelijk om met

raden je echter ten stelligste aan deze experi-

als raid 1, maar dan op drie schijven zodat je

refs te experimenteren, met name via opslag-

menten te beperken tot niet-productiesystemen

data een simultane crash van twee schijven kun-

ruimten (zie eerder). Beschik je niet meteen over

omdat Microsoft (Windows) deze methodes

nen overleven, dit vereist weliswaar vijf schijven)

de noodzakelijke extra schijven, dan kun je altijd

niet officieel ondersteunt en er onvermoede

en Pariteit (vergelijkbaar met raid 5, fouttole-

nog aan de slag met virtuele stations. Die maak

problemen kunnen opduiken. Houd er tevens

rant bij één schijfcrash, vereist drie schijven). Op

je aan via het Schijfbeheer waar je het menu

rekening mee dat refs wat aan betrouwbaarheid

https://nl.wikipedia.org/wiki/Redundant_ar-

Actie opent en Virtuele harde schijf maken se-

en ‘veerkracht’ inboet als je het op deze manier

ray_of_independent_disks vind je meer uitleg

lecteert. Kies bij Type virtuele harde schijf voor

wilt implementeren. Start Regedit op en navi-

over de diverse raid-types. Onderaan lees je af

Vaste grootte. De gemaakte schijven worden

geer naar HKEY_LOCAL_MACHINE\System\

hoeveel opslagcapaciteit je effectief overhoudt.

automatisch gekoppeld – dat kun je desnoods

CurrentControlSet\Control. Creëer hier een

Heb je bijvoorbeeld twee schijven van elk 1 TB

altijd nog forceren via Actie / Virtuele harde

nieuwe sleutel met de naam MiniNT en maak

toegevoegd aan een groep met Mirror in twee

schijf koppelen. De gekoppelde schijven vind je

binnen deze sleutel de DWORD 32-bits-waarde

richtingen, dan houd je netto 1 TB over, met

onderaan het visuele schijfoverzicht.

AllowRefsFormat­OverNonmirrorVolume aan

een totale ‘groepscapaciteit’ van 2 TB. Bevestig je keuze met Opslagruimte maken.

Mocht je naderhand een extra schijf willen

Over naar de beheermodule voor opslagruim-

en wijzig die in de waarde 1. Herstart je pc en kies

ten, waar je de gewenste groep en opslagruimte

een enkele, niet-gespiegelde dataschijf uit om die

maakt (zie boven). Bij Bestandstype kies je

vervolgens met refs te formatteren.

toevoegen aan je opslagruimte, dan kies je

echter deze keer voor Refs. Als Tolerantietype

daarna vanuit de beheermodule voor opslag-

stel je Mirror in twee richtingen in (of Mirror

ruimten bij voorkeur de optie Stationsgebruik

in drie richtingen als je minstens vijf schijven

optimaliseren zodat de groepscapaciteit zich

hebt gekozen). Kies geen Pariteit, want dan

Ook voor BitLocker kun je maar beter zorgen voor een back-up van het wachtwoord!

optimaal kan aanpassen aan de nieuwe situatie.

Van raid 0 over raid 1 tot raid 5 …

SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER

9

SPECIAL Masterclass schijven indelen

val je automatisch terug op ntfs. Test gerust de kwaliteiten van refs, bijvoorbeeld door zo’n schijf te ontkoppelen op het moment dat je bestanden aan het kopiëren bent.

7

Encryptie: BitLocker

In het kader ‘Eefs-encryptie’ lees je meer over het versleutelen van data op bestandsniveau. We willen ons hier echter focussen op de encryptie van een compleet volume en daar bestaat verschillende software voor, zelfs voor de encryptie van je systeemschijf. BitLocker is één van deze tools en is beschikbaar in de duurdere edities van Windows Vista en hoger. Je activeert deze functie vanuit het Windows Configuratiescherm, waar je Systeem en beveiliging kiest

Alleen de speciale back-upgebruiker krijgt toegang tot

en BitLocker-stationsversleuteling selecteert.

plaats je ten slotte een vinkje bij BitLocker

Vervolgens klik je op BitLocker inschakelen

zonder een compatibele tpm toestaan […].

naast (bijvoorbeeld) je systeemschijf. Krijg je een

Bevestig je keuzes.

foutmelding dat je apparaat geen tpm (trusted

Nu kun je weer verder en krijg je de keuze

je back-upmap.

8

Encryptie: VeraCrypt

platform module) ondersteunt, dan omzeil je

tussen een usb-flash­station plaatsen of een

dat als volgt. Voer het commando gpedit.msc

wachtwoord opgeven. In het eerste geval wordt

– alternatieven die je tevens op een Windows

uit en kies achtereenvolgens Beleid voor lokale

een ‘sleutelbestand’ op de stick geplaatst en

Home-versie kunt inzetten, zoals VeraCrypt

computer / Computerconfiguratie / Beheer­

zul je die stick nodig hebben bij het opstarten

(https://veracrypt.codeplex.com). Deze

sjablonen / Windows-onderdelen / Bitlocker-

van het systeem. Volg de verdere instructies op

tool heeft de fakkel van het ooit zo populaire

stationsversleuteling / Systeemstations. Klik

het scherm om het volume te versleutelen. In

TrueCrypt overgenomen en ook verbeteringen

rechts het item Extra authenticatie vereisen

principe gaan er tijdens de encryptie geen data

aangebracht. Om je systeemschijf te versleu-

bij opstarten aan en in het dialoogvenster

verloren, wat niet wegneemt dat je vooraf toch

telen ga je in een notendop als volgt te werk.

selecteer je de optie Ingeschakeld. Bij Opties

maar beter een complete back-up maakt.

Je doet er echter goed aan ook de toelichtin-

Naast BitLocker zijn er echter ook – gratis

gen op https://veracrypt.codeplex.com/ wikipage?title=System%20Encryption even door te nemen. Kies Install (en niet zomaar Extract) bij het installeren van de tool. Start VeraCrypt na de installatie op en kies Systeem / Codeer systeempartitie/-schijf. Laat de optie Normaal geselecteerd en druk op Volgende.

Selecteer (bijvoorbeeld) Codeer de gehele schijf; de Host Protected Area laat je desgevraagd wellicht beter buiten schot, aangezien de fabrikant hier wellicht data op bewaart. Geef aan of het om een single- dan wel multi-bootsysteem met meerdere besturingssystemen gaat. Kies het gewenste encryptie- en hash-algoritme en vul een stevig wachtwoord in. Een paar vensters verder laat je een iso-herstelbestand Ook zonder Trusted Platform Module krijg je je systeemvolume nog met BitLocker versleuteld.

10

SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER

SPECIAL Masterclass schijven indelen

Efs-encryptie De kans is groot dat je ntfs voor het bestandssysteem van je opslagmedia hebt gekozen. In dat geval kun je ook gebruikmaken van de ingebouwde efs-functie in Windows (encrypting file system). Dat kan heel eenvoudig door in Verkenner het snelmenu van een willekeurige map te openen, Geavanceerd te kiezen en een vinkje te plaatsen bij Inhoud versleutelen om gegevens te beveiligen – merk overigens op dat je hier ook de optie Inhoud comprimeren om schijfruimte vrij te maken kunt selecteren.

Na je bevestiging krijg je nog de vraag of je de versleuteling alleen op de gekozen map dan wel ook op de onderliggende mappen en bestanden wilt toepassen. Als het goed is verschijnt (de eerste keer) ook een popupvenster met de suggestie om een back-up

In Veeam vul je de juiste share en machtigingen in.

van het bijhorende certificaat en de sleutel aanmaken en brand je dat bij voorkeur meteen

Ga naar het Configuratiescherm en open de

te maken. Desnoods open je het Windows

naar een dvd. Eventueel ga je op de vraag in om

rubriek Gebruiker. Klik op Maken en creëer een

Configuratiescherm en zoek je hier naar

oude data eerst enkele keren te overschrijven,

nieuwe gebruiker, bijvoorbeeld met de naam

certificaat. Zo’n back-up is absoluut aan te

maar noodzakelijk is dat niet. Ten slotte laat je

back-up. Kies een stevig wachtwoord. Ga ver-

raden om te vermijden dat je ooit de toegang

de pre-boot test uitvoeren, waarbij je de getoon-

volgens naar de rubriek Gedeelde map en klik

tot je versleutelde data verliest.

de instructies bij voorkeur eerst afdrukt. Als alles

op Maken. Geef de nieuwe map bijvoorbeeld de

goed loopt en je kunt Windows opstarten na het

naam back-ups mee: het is de bedoeling dat je

invoeren van je wachtwoord, start je VeraCrypt

back-ups hierin terechtkomen. Op het tabblad

Configure Backup, kies (bijvoorbeeld) Entire

opnieuw op en start je het eigenlijke versleutel-

Machtigingen zorg je ervoor dat uitsluitend de

computer en selecteer Shared folder. Vul het

proces met de knop Coderen.

nieuwe gebruiker lees- en schrijfrechten krijgt

pad naar je gedeeldemap in en vul het gebrui-

op deze gedeelde map.

kers-id in. Controleer de toegang met de knop

9

Ransomwarevrije back-ups

Veilige dataopslag gaat niet alleen over raid en

Nu komt het er alleen nog op aan ervoor te

wens in, zoals het retentiebeleid en de back-

matisch back-upt naar de gedeelde map. Klik op

upfrequentie. Controleer de goede werking van je back-up en selecteer vanuit Veeam tevens een

encryptie maar ook – en vooral – over regelmatige back-ups, het liefst op zo’n manier dat ook malware, zoals ransomware, er niet (zomaar) bij

Populate. Vul alle verdere instellingen naar

zorgen dat Veeam de gewenste volumes auto-

Efs-encryptie? Vergeet de back-up van je sleutel niet!

‘recovery-medium’. Zolang malware niet ‘meelift’ op je Veeam is je back-up in principe veilig.

kan. Daar bestaan verschillende mogelijkheden en tools voor. Wij stellen je hier kort een oplossing voor met het uitstekende én gratis Veeam Endpoint Backup Free (www.veeam.com/nl/ endpoint-backup-free.html, gratis registratie), in combinatie met (rechtenbeheer op) een nas.

Enige voorbereiding op je nas is wel aan te raden. Zo doe je er goed aan de firmware up-to-date te hebben en overtollige services uit te schakelen. We nemen een Synologynas als voorbeeld.

Veilige dataopslag gaat niet alleen over RAID, maar vooral ook over back-ups SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER

11

SPECIAL Bestandsbeheer

15

KEER BESTANDSBEHEER Tools en trucs waaraan je wat hebt Ben je altijd de weg kwijt in Windows Verkenner of heb je last van dubbele bestanden op je harde schijf? Met deze vijftien tools kun je veel handiger met je bestanden op je harde schijf omgaan.

RICHARD VEENSTRA

12

SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER

SPECIAL Bestandsbeheer

Met het DropIt-filter verplaats je alle

1

andere plek neerzetten of bep-

Clover

aalde karakters van de bestands-

jpg-bestanden naar

Elk ander besturingssysteem heeft

naam afhalen. Vervolgens zie je

een bepaalde map

de optie om meerdere tabbladen

in het rechtervak hoe de nieuwe

zodra je ze naar het

weer te geven in de verkenner,

bestandsnamen eruit gaan zien.

vierkantje met de

maar in Windows moet je op zoek

Eventueel kies je een andere map

pijl sleept.

naar apart gereedschap. Clover

om de bestanden op te slaan.

biedt je tabbladen zoals je die kent

Onderaan vind je nog extra eigen-

van Google Chrome. De installatie

schappen van het geselecteerde

is gedeeltelijk in het Chinees, maar

bestand.

als je op de grote ovale knop in het

www.advancedrenamer.com

2 1 Clover zorgt voor

midden klikt, wordt de extensie

tabbladen in Win­

voor Windows Verkenner geïnstal-

dows Verkenner.

leerd. Als je nu Verkenner opent,

4

Quick Access Popup

zie je bovenin een tabblad en een

Quick Access Popup is een apart

plusje. Klik erop om een nieuw

programma dat zich in de taakbalk

tabblad te openen.

van Windows nestelt. Klik erop en

www.ejie.me

je hebt toegang tot vaak gebruikte mappen. In het rechtermuisknop-

2 3

menu vind je nu bovendien een

DropIt

submenu van Quick Access Popup.

DropIt is gereedschap waarmee

Hoe dit menu eruitziet, wijzig je

Kies wat je

je dezelfde acties kunt uitvoeren

geheel naar eigen inzicht in de

precies wilt

op verschillende bestanden. Een

instellingen van het programma.

doen met

blauw vierkantje met een pijl wordt

Naast koppelingen naar mappen

Advanced­

op je bureaublad weergegeven

kun je ook programma’s, ftp-

Renamer.

en hier kun je bestanden naar toe

adressen en bestanden in deze lijst

slepen. Om te configureren wat

weergeven. Verschillende items zijn

DropIt precies met de bestanden

bovendien te groeperen en met

moet doen, klik je met je rechter-

één klik allemaal direct te openen.

muisknop op één van de profielen

www.quickaccesspopup.com

of maak je zelf een nieuw profiel door op Associaties te klikken.

5

FreeCommander XE

FreeCommander XE

Afhankelijk van je gekozen profiel

is de beste vervan­

verandert het uiterlijk van DropIt.

FreeCommander XE is de beste

ger voor Windows

Het programma kan je uren werk

vervanger voor Windows Verken-

Verkenner.

besparen doordat het veel zaken

ner. Standaard heb je twee ven-

voor je automatiseert.

sters per tabblad en elk paneel kan

www.dropitproject.com

desgewenst de mappenstructuur

5

4 Direct toegang tot

weergeven. Je kunt MD5-check-

vaak gebruikte map­ pen en bestanden met Quick Access Popup.

3

AdvancedRenamer

sums verifiëren en maken, en meerdere bestanden tegelijkertijd

Als je weleens meerdere bestanden

van naam veranderen. Mappen

een andere naam wilt geven, dan

zijn te vergelijken en van elke map

is dit met Windows Verkenner een

of elk bestand is veel informatie

langdurig proces. Met Advanced-

in te zien. Nagenoeg alles is te

Renamer gaat dit een stuk sneller.

configureren en je kunt favorieten

Naast karakters aan een bestaande

aanmaken om snel toegang tot

bestandsnaam toevoegen, kun

veelgebruikte mappen en be-

je ook bepaalde karakters verwi-

standen te krijgen.

jderen, letters en cijfers op een

www.freecommander.com

SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER

13

SPECIAL Bestandsbeheer

6

Listary

bestanden tussen zitten en slaat deze over. Aan het einde van de

Listary is een applicatie die met

kopieersessie worden deze pas

CCleaner heeft een hele­

Windows Verkenner samenwerkt.

weergegeven en zo hoef je niet

boel functies, waaronder

Zodra je Verkenner opent, start je

middenin het kopiëren van tiendui-

het verwijderen van items

een typopdracht, met de pijltjes-

zend bestanden een melding in een

uit je rechtermuisknop­

toetsen open je het bestand waar-

pop-upscherm weg te klikken. Tera-

menu.

naar je op zoek bent. Klik op Ctrl+O

Copy voegt bovendien een item toe

om het actiemenu te openen. Van

aan het rechtermuisknopmenu in

hieruit kun je een bestand meteen

Windows Verkenner.

e-mailen, kopiëren of naar een

www.codesector.com/teracopy

7

andere map verplaatsen. Listary is gratis, maar er is ook een pro-versie beschikbaar. Deze versie kost

9

6

HJ-Split

Typ de naam van het

twintig dollar en hiermee heb je

Wil je een bestand van honderd

bestand wat je zoekt en

onder andere meer acties tot je

megabyte naar iemand sturen?

kies welke actie je wilt

beschikking. Listary werkt super-

Dan heb je bijna altijd een dienst

toepassen.

snel en zou op elke pc standaard

als WeTransfer nodig aangezien de

geïnstalleerd moeten zijn.

meeste mailproviders geen grote

www.listary.com

bestanden ondersteunen. HJ-Split kan een bestand in delen opknippen,

7

CCleaner

zodat je het wel via je normale mailprogramma kunt verzenden. Met

CCleaner is een zeer uitgebreid

het programma kun je uiteraard ook

programma waarmee je allerlei

geknipte bestanden weer aan elkaar

verschillende taken kunt uitvoeren.

plakken. Het ondersteunt bestanden

Ook op het gebied van bestands-

tot en met een bestandsgrootte van

beheer heeft het gereedschap

wel honderd gigabyte. Het program-

Met TeraCopy kopieer

interessante opties. Sommige

ma kan bovendien MD5-checksums

je sneller bestanden

programma’s laten opties achter

genereren en bestanden vergelijken.

dan met Windows

in het rechtermuisknopmenu. Met

www.hjsplit.org

Verkenner.

8

CCleaner blokkeer je deze items tijdelijk of verwijder je ze permanent door naar Startup / Context Menu

10

Link Shell Extension

te navigeren. Ook kun je het pro-

Dit gereedschap bestaat al zeven-

gramma laten checken of er extra

tien jaar en wordt door maker Her-

vrije schijfruimte gegenereerd kan

mann Schinagl braaf bijgehouden.

worden door bepaalde tijdelijke

Link Shell Extension maakt het mak-

bestanden te verwijderen. CCleaner

kelijk om zogenoemde hard-links te

Met HJ-Split hak je

heeft ook een heleboel zoekopties

genereren, een functie om schijfrui-

bestanden op in kleinere

om dubbele bestanden te vinden

mte te besparen als je een bestand

stukken.

en van je schijf te halen.

naar meerdere locaties op je schijf

www.piriform.com/ccleaner

wilt kopiëren. Het gereedschap

9

kan wel voor een paar problemen

8

TeraCopy

zorgen, zoals het onjuist weergeven van vrije schijfruimte. Lees daarom

Link Shell Extension voegt een

Met TeraCopy kopieer je bestanden

de handleiding goed door en instal-

commando aan je rechtermuisk­

sneller van de ene naar de andere

leer het programma alleen als je

nopmenu toe om een zogenaamde

locatie. Terwijl je dit doet, checkt

weet wat hard-links precies zijn.

hard-link te creëren.

TeraCopy of er beschadigde

http://schinagl.priv.at

14

SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER

10

SPECIAL Bestandsbeheer

11

door op de groene afspeelknop te

NomadNET

klikken. Na een paar minuten zie je

NomadNET is een ander goed alter-

allerlei gegevens over de bestanden

natief voor de standaard Windows

op je schijf en kun je snel inzien welk

Met WinMerge kun je

Verkenner. Je kunt twee mappen

bestand het meeste ruimte inneemt

precies zien of twee

naast elkaar zien en tabbladen

en hoeveel procent aan documenten,

bestanden of mappen

maak je eveneens gemakkelijk

afbeeldingen of systeembestanden

dezelfde inhoud hebben.

aan. Per tabblad stel je bovendien

er op een bepaalde schijf staan.

in of je de vensters horizontaal

www.mindgems.com

12

of verticaal wilt weergeven. Het

11

rechtermuisknopmenu heeft bov-

14

Direct Folders

In NomadNET kun

endien meer opties dan het menu

je twee vensters per

in Windows Verkenner. Je kunt

Direct Folders is een programma

tabblad openen.

filters op bestanden toepassen en

waarmee je meteen toegang hebt

de mapopties gemakkelijk wijzigen

tot mappen die ergens diep op je

door bovenin op Beeld / Map

harde schijf zijn verstopt. Als eerste

aanpassen te klikken. NomadNET

dien je het programma te config-

is supersnel in het vinden van

ureren en je favoriete mappen en

bestanden.

bestanden aan het programma

www.nomad-net.info

toe te voegen. Je krijgt toegang tot Direct Folders via de middelste

12 13

muisknop of via de taakbalk onderin

omadNET

Windows. Bovendien kun je met het

Folder Size geeft je inzicht

NomadNET is een ander goed alter-

programma een standaardgrootte

in welke bestanden en

natief voor de standaard Windows

instellen voor vensters die program-

mappen het meeste ruim­

Verkenner. Je kunt twee mappen

ma’s openen voor het openen en

te op je schijf innemen.

naast elkaar zien en tabbladen

sluiten van documenten. Er is ook

maak je eveneens gemakkelijk aan.

een pro-versie beschikbaar met

Per tabblad stel je bovendien in of je

meer functies.

Geef aan welke

de vensters horizontaal of verticaal

www.codesector.com/directfolders

mappen en

wilt weergeven. Het rechtermuis-

HFSExplorer leest

documenten

knopmenu heeft bovendien meer

Mac-geformatteerde

je aan Direct

opties dan het menu in Windows

schijven en kan zelfs

Folders wilt

Verkenner. Je kunt filters op be-

Werk je weleens met bestanden die

de inhoud van som­

toevoegen.

14

15

HFSExplorer

standen toepassen en de mapopties

op een (oudere) Mac zijn gemaakt?

mige dmg-bestanden

gemakkelijk wijzigen door bovenin

Installeer dan HFSExplorer. Met

weergeven.

op Beeld / Map aanpassen te klik-

dit programma kun je schijven en

ken. NomadNET is supersnel in het

usb-sticks lezen die als HFS-be-

vinden van bestanden.

standssysteem zijn geformatteerd.

www.nomad-net.info

HFSExplorer kan zelfs bepaalde

15

dmg- en sparsebundle-schijfkop-

13

ieën lezen. Om het programma te

Folder Size

kunnen gebruiken, installeer je java

Folder Size is handig gereedschap,

vanaf www.java.com/nl/download.

het geeft namelijk aan hoe groot

Als je een dmg-bestand wilt openen,

een map of bestand is. Onderin

heb je de keuze uit twee opties. In

zie je bovendien hoeveel ruimte

de meeste gevallen kies je hier voor

op elke schijf nog vrij is. Om te

Disk Image (Apple_HFS).

beginnen, moet je je schijf scannen

www.catacombae.org/hfsexplorer

SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER

15

SPECIAL Professioneel back-uppen

NEEM GEEN RISICO,HOUD ALLE DATA VEILIG Back-uppen in drie simpele stappen Als het kalf verdronken is, dempt men de put.

Als er één spreekwoord van toepassing is op veel computergebruikers, dan is het deze wel. Je voelt immers pas het belang van een back-up als de harde schijf is gecrasht of als ransomware alle gegevens heeft versleuteld, en er géén veilige kopie is. Dat is ook het moment dat iedereen weet wat hij had moeten doen, namelijk back-ups maken.

Gelukkig is het maken van professionele back-ups makkelijker dan ooit.

E D M O N D VA R W I J K

D

16

at je een Windows-computer moet bev-

1

Drie-twee-één

Hoeveel back-ups heb je eigenlijk nodig? Een goede

standaardversie

vuistregel is de 3-2-1-regel:

inclusief cloud-

3 back-ups, op 2 media, waarvan 1 buitenshuis.

back-up waarbij

Met drie back-ups bedoelen we drie complete

eiligen, weet iedereen, daarom installeert

kopieën op drie verschillende momenten gemaakt.

iedereen antivirussoftware. Maar met

Met elk moet het mogelijk zijn om, onafhankelijk van

alleen een antivirusprogramma ben je er niet,

de andere twee, alle gegevens te herstellen. Met twee

de gegevens op een pc lopen meer risico’s dan

media worden twee verschillende opslagsoorten

alleen door malware. Gebruikers maken fouten,

bedoeld, bijvoorbeeld een harde schijf en cloudopslag,

een harde schijf kan crashen, een notebook kan

of een harde schijf en een nas. Dat je één van die drie

verloren raken of gestolen worden. Heb je dan

back-ups buitenshuis moet bewaren klinkt lastig, maar

geen back-up, dan zijn je gegevens ook echt weg.

denk praktisch: op je werk, bij familie of bij vrienden,

Regelmatig back-ups maken is daarom noodzake-

het zijn allemaal goede locaties om een back-up neer

lijk. Toch heeft lang niet iedereen z’n back-ups

te leggen. En uit wederkerigheid leg je er één van hen

goed op orde, waardoor ze het risico lopen om

bij jou thuis. Zeker wanneer je voor langere tijd van

bijvoorbeeld jarenlang werk aan Word- en Ex-

huis weg bent, bijvoorbeeld als je op vakantie gaat,

cel-documenten en ook de totale digitale foto- en

is het onverstandig alle gegevens plus alle back-ups

video-collectie kwijt te raken.

alleen thuis te hebben liggen. Met deze regel voor echt

SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER

01 1 We kiezen voor de

we jaarlijks betalen.

SPECIAL Professioneel back-uppen

goed (professioneel) back-uppen in het achterhoofd, gaan we in dit artikel aan de slag met de betaalde

Alternatieve software

software Acronis True Image 2017 – Standard 1-Year

In dit artikel gebruiken we vooral Acronis True Image 2017, het door ons

Subscription. Deze software kost 40 euro per jaar en

zeer gewaardeerde back-up- en imagingprogramma. Hoewel het zeker

biedt gelijk 50 GB cloud-back-up. Dat is ideaal om één

een aantal voordelen heeft, is het niet noodzakelijk. Je kunt ook een

van je back-ups in de cloud en dus gelijk buitenshuis

gratis back-upoplossing knopen aan gratis cloudopslag, maar omdat we

te bewaren.

hier gemak voorop stellen, kiezen we daar in dit artikel niet voor.

Er zijn natuurlijk wel gratis programma’s waarmee je op een prima manier

2

Kopie of back-up?

back-ups kunt maken. Een bekende is Duplicati, dat te downloaden is van www.duplicati.com. De 2.0-versie die ook al op de site staat is nog niet af,

Een back-up is eigenlijk niets anders dan ‘een kopie’.

we raden je tot die tijd aan om de 1.3.4-versie te gebruiken. Duplicati is gratis

Gaat het origineel stuk, dan gebruik je de kopie. Zo

en opensource en biedt geavanceerde functies als encryptie en is compatibel

eenvoudig als het klinkt, is het helaas niet. Zo is niet

met cloudopslag van bijvoorbeeld Google, Microsoft en Dropbox. Een ander

elke kopie altijd een back-up. Staat de kopie op dezelf-

vriendelijk alternatief is Backup & Recovery 14 Free Edition van Paragon, te

de harde schijf als het origineel en crasht die schijf, dan

downloaden via www.paragon-software.com.

was er wel een kopie, maar is er geen back-up. Staat de kopie op een andere schijf in dezelfde computer, dan

Hoewel het

is het weer wel een back-up, tenzij niet de harde schijf

er al prachtig

crashte, maar ransomware alle schijven versleutelde.

uitziet, is een

Dan heb je er nog niets aan. En wat als de kopie zes

experimentele

maanden geleden is gemaakt, is het dan een back-

versie juist bij

up? En wat als je wel een back-up hebt, maar niet het

back-ups niet

programma om de gegevens terug te zetten? Kortom,

aan te raden.

een back-up is pas nuttig als je daarmee binnen een

Beter nog even

acceptabele tijd en tegen een haalbare inspanning, zo

wachten met

veel mogelijk van de oorspronkelijke gegevens terug

Duplicati 2.0.

kunt zetten.

02 Zolang de back-upsoft-

3

Wat back-uppen?

ware het doet,

De vraag wát je moet back-uppen is niet zo moeilijk te

kunnen ook

beantwoorden: alles wat nodig is om na een compu-

oude back-ups

terprobleem zo snel mogelijk weer aan het werk te

helpen om in elk

kunnen. De back-up omvat dus in elk geval de eigen

Windows 10 biedt de mogelijkheid de Windows-in-

en systeembe-

geval een deel

bestanden zoals documenten, foto’s en video’s, maar

stallatie te back-uppen om daarmee na een incident

standen die op

van de verloren

ook alles wat nodig is om de gegevens te kunnen

de pc te herstellen. Dit is een Windows 7-functie die

dezelfde schijf

gegevens te

herstellen. Dus ook Windows hoort bij de back-up

niet meer wordt ontwikkeld, zo lijkt het, en met maar

staan, back-up

herstellen.

en ook het back-upprogramma en misschien een

beperkte mogelijkheden. Zo kun je maar één systeem-

je beter apart

wachtwoord of licentiesleutel. En hoewel dit allemaal

back-up maken en deze alleen herstellen op dezelfde

van elkaar.

nodig is, betekent dit niet dat dit allemaal op dezelfde

pc. Allemaal beperkingen die de software Acronis

wijze geback-upt moet worden, of dat dit allemaal met

True Image niet heeft. Zoals gezegd gaan we aan de

elkaar moet. Omdat je mogelijk vaker de data zult wil-

slag met de standaard 1-Year Subscription. Na de trial

len back-uppen dan Windows (en ook om opslagruimte

van dertig dagen betaal je voor een licentie voor één

te besparen), is het aan te bevelen het systeemherstel

systeem 40 euro per jaar. Download de trialversie via

los te maken van het gegevensherstel.

www.acronis.com en installeer het programma.

4

Systeemback-up

03 Gebruikersbestanden

SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER

17

SPECIAL Professioneel back-uppen

Kies Hulpprogramma’s / Rescue Media Builder.

04 De func-

Maak een herstelmedium op dvd of usb-stick. Is dat

RPO en RTO

klaar, klik dan op Back-up maken / Back-up toevoe-

Professionals gebruiken als het gaat om back-up en herstel de termen

gen. Geef de back-up een naam en klik op Volledige

RPO en RTO. RPO staat voor Recovery Point Objective en dat is het max-

PC / Schijven en partities en selecteer hier de

imale dataverlies uitgedrukt in uren, dagen of langer. Mag je het werk

Windows-schijf. Klik op OK. Klik dan op Acronis Cloud

kwijt zijn van een uur, twee uur of een dag? Daarnaast is er de RTO, en

en verander de bestemming naar een schijf met flinke

dat is de Recovery Time Objective. De RTO is de hersteltijd, dat is die tijd

opslagruime. Twee voorbeelden van speciaal voor dit

je nodig hebt om de gegevens en indien nodig ook de systemen, te her-

doel ontwikkelde producten zijn de opslagapparaten

stellen. Je kunt heel vaak back-uppen en daardoor een hele kleine RPO

WD My Book en Seagate Backup Plus. Klik dan op Nu

hebben, maar als het vervolgens drie dagen duurt om de pc opnieuw in

een back-up maken. Als de back-up klaar is, kun je

te richten en de back-up ook echt terug te zetten, zit je toch lang duimen

altijd de pc herstellen door de computer op te starten

te draaien.

tionaliteit van

vanaf het herstelmedium, de back-up te selecteren,

Acronis True Im-

daarna de schijf met de defecte Windows-installatie te

age gaat zoveel

selecteren en deze te laten herstellen. Minder dan een

verder dan wat

kwartiertje later kun je weer verder of kun je – bij een

Windows 10

grotere ramp – beginnen met het herstel van de eigen

standaard biedt.

bestanden.

Denk bij de keuzes voor back-up na over het maximale data-verlies en de maximale hersteltijd na een incident.

de plek waar je die eigen gegevens gaat bewaren. Start daarom Windows Verkenner op en klik in de linkerkantlijn op Deze pc. Rechts zie je nu de schijf C. Dubbelklik daarop om die te openen. Nu zie je de map Gebruikers. Klik daar met de rechtermuisknop op en kies Eigenschappen. Laat

5

Hoeveel eigen bestanden

nu Windows even tellen tot het de totale grootte van de

De eigen documenten, foto’s en video’s kunnen zich

bestanden in de mappen van

in theorie overal op de pc bevinden, maar staan

de gebruikers heeft opgeteld.

bij een standaard Windows-inrichting altijd in de map C:\Gebruikers. In die map vind je submappen: één voor elk account waarmee minimaal één

18

6

Back-upmedia

05 De hoeveelheid gegevens

keer is ingelogd op de computer. In elk van die

Een back-up moet je dus niet bewaren op dezelfde

is van belang

submappen staan van elke gebruiker de bekende

schijf als waar de originele gegevens staan, en beter

voor de manier

standaardmappen om bestanden te bewaren, zoals

ook niet op dezelfde pc. Er zijn ook voldoende andere

waarop je gaat

Afbeeldingen, Documenten, Muziek, Video’s maar

opties om uit te kiezen, zoals een externe usb-schijf,

back-uppen.

ook het Bureaublad. Wanneer je nu deze mappen

een nas of de cloud. Het enige middel dat eigenlijk

back-upt, dan heb je van alle gebruikers van de pc,

inmiddels niet meer courant is, is de beschrijfbare cd

de eigen bestanden. Voordat je gaat back-uppen is

en dvd. Te klein, te duur en onvoldoende herbruikbaar.

het belangrijk te weten hoeveel gegevens je gaat

Maar ook de andere media hebben nadelen waar je

back-uppen. Dat gegeven is nogal bepalend voor

rekening mee moet houden bij je keuze.

SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER

SPECIAL Professioneel back-uppen

Makkelijkere mobiele back-up

06 Maak je eigen off-site back-up

Een handige manier om de gegevens op een mobiel apparaat te

door met enkele

back-uppen, is door deze mee te nemen in de back-up van de pc. Daar-

schijven te rouler-

voor installeer je op de mobiele telefoon een cloud-opslagservice zoals

en en telkens één

Google Drive, iCloud of OneDrive. Configureer deze zo dat persoonlijke

of twee back-ups

bestanden (waarschijnlijk zoals vooral foto’s en video’s) automatisch

bij familie of op

worden geüpload naar de betreffende cloudservice. Installeer dan de synchronisatiesoftware van dezelfde cloudservice op de pc en laat de

het werk neer te leggen.

Een usb-schijf is goedkoop en snel en je houdt altijd de

bestanden in de cloud synchroniseren met de pc. Maak je nu een foto

volledige controle over de back-up. Met twee of drie

met de smartphone, dan wordt die eerst geüpload naar de cloud en

snelle externe schijven kun je bovendien rouleren en

daarna gesynchroniseerd met de pc of Mac. De synchronisatie zet een

er altijd één of twee op je werk of bij familie bewaren.

kopie van de bestanden in een map in de eigen Gebruikers-map, die je

Zorg dan wel dat je de schijf of de back-up dan versleu-

dus daarna automatisch meeneemt in de algemene back-up.

telt. Dat kan Acronis True Image doen, maar je kunt het ook zelf met een programma als VeraCrypt. De functionaliteit van een nas is voor back-up vergelijkbaar met de externe schijf, alleen is de nas duurder. Wel kan een

Mobiele ap-

nas met meerdere schijven via RAID beschermen tegen

paraten kun je

een falende schijf, en is deze oplossing dus minder

ook back-uppen

kwetsbaar dan de usb-schrijf. Vaak staat een nas dicht

door deze te

bij de pc, wat dan weer kwetsbaarder is voor bijvoor-

synchroniseren

beeld diefstal. De cloud is een prima back-upoplossing

met de pc en

back-up van

met als voordeel dat de back-up niet in je eigen huis

daar te back-

de gegevens

staat. Maar cloud is, zeker bij grote back-ups, al snel

uppen.

op je mobiele

duur en doordat alle data over het internet gaan is het

apparaten

ook traag. Bovendien kan ook een cloudleverancier

maken kan naar

fouten maken of failliet gaan waardoor je je gegevens

de cloud of naar

kwijt bent. Bij de software waarvoor wij hier kozen krijg

een computer.

je 50 GB cloud-ruimte, extra ruimte kun je bijkopen

07 Een

deze apparaten kunt back-uppen naar de cloud of

(bijvoorbeeld het abonnement met 500

de eigen pc. Het laatste werkt erg eenvoudig. Start

GB cloud-ruimte kost je 20 euro per

True Image en kies Dashboard / Back-up mobiel

jaar extra).

apparaat. Er verschijnt nu een qr-code in beeld. Pak dan de smartphone of tablet en start de Acronis-app.

7

Mobiele apparaten

Klik op Change destination / Back-up to computer / I alread have it / Scan QR code en scan met de

Steeds meer gegevens staan niet meer

smartphone of tablet de qr-code in het scherm van

op een computer, maar op een mobiel

Acronis True Image. Selecteer wat je wilt back-uppen,

apparaat. Dat kan een notebook of

typ eventueel een wachtwoord bij Backup encryption

MacBook zijn, maar steeds vaker is

/ Set password en klik dan op Back-up now.

het een tablet of smartphone. Ook op die apparaten worden gegevens aangemaakt en verzameld en een deel

8

Back-up maken

daarvan zul je zeker willen bewaren

Eigenlijk is alles nu geregeld om goed te gaan back-up-

en moeten back-uppen. De uitdaging

pen. We hebben een image van het systeem gemaakt

om geen gegevens kwijt te raken, is er

die we kunnen herstellen via een hersteldisk, zodat je

door de komst van mobiele apparaten

altijd weer een werkende Windows mét de back-up-

niet kleiner op geworden. Acronis biedt

software hebt. Je hebt ook achterhaald hoeveel

bij True Image ook apps voor Android

gegevens je wilt back-uppen en je hebt een keuze ge-

en iOS waarmee je de gegevens op

maakt voor de plek waar je de back-ups gaat bewaren.

SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER

19

SPECIAL Professioneel back-uppen

08 Nu alle

Vooral het wisselen met externe schijven is erg handig,

Back-up toevoegen. Selecteer de gegevens die je wilt

gegevens zijn

zeker door de mogelijkheid om één of enkele back-ups

back-uppen, in dit geval Bestanden en mappen en

verzameld

op een andere locatie te bewaren. Let er dan wel op

blader naar de gebruikersmappen. Selecteer die en klik

en ook de pc

die schijven te versleutelen, maar je kunt ook volstaan

op OK. Selecteer dan de bestemming van de back-up,

kan worden

met het versleutelen van de back-up.

in dit geval de externe usb-schijf. Klik dan op Nu een back-up maken. Wil je de back-up beveiligen, klik dan

hersteld, kun je

Sluit nu de eerste externe schijf aan op de computer,

de eerste echte

liefst op een usb3-poort omdat dit de snelheid flink ten

nog even eerst op Back-up coderen en voer tweemaal

back-up maken.

goede komt. Start dan het back-upprogramma en kies

het wachtwoord in. Bevestig met Opslaan en bewaar het wachtwoord goed, zonder dat kom je nooit meer bij de gegevens.

9

Back-up naar de cloud

Een back-up in de cloud is vooral geschikt voor een kleinere selectie van heel belangrijke gegevens die je

back-up in de

rekencentrum wilt bewaren. Veel back-upprogramma’s

cloud altijd voor

en ook harde schijven bieden inmiddels, vaak wel

versleuteling

tegen extra betaling, ook online opslag en die is prima

en gebruik een

hiervoor te gebruiken. Klik op Back-up toevoegen en

sterk wacht-

geef de back-up een naam. Klik dan op Volledige pc

woord.

Een schijf versleutelen Wil je een back-up buiten de deur bewaren op een mobiele schijf, dan is het absoluut aan te bevelen die schijf te versleutelen. Sommige externe schijven komen met eigen versleutelingssoftware, maar in het verleden is vaak gebleken dat die makkelijk te omzeilen is. Daarom blijven wij liefhebbers van TrueCrypt en inmiddels de opvolger VeraCrypt. Daarmee kun je de hele schijf versleutelen en krijgt niemand ooit toegang tot de gegevens op de schijf. Download en installeer VeraCrypt via http:// veracrypt.codeplex.com. Op www.computertotaal.nl staan meerdere stappenplannen hoe je met VeraCrypt een externe schijf versleutelt.

09 Zonder wachtwoord kom je nooit meer bij de gegevens in een versleutelde back-up. Goed bewaren dus, Wil je de back-upschijven ook mee onderweg nemen of op een externe locatie bewaren, gebruik dan een goede versleuteling als beveiliging.

bijvoorbeeld in KeePass of LastPass.

20

SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER

09 Kies bij een

nog eens extra in een goed beveiligd professioneel

SPECIAL Professioneel back-uppen

en kies Bestanden en mappen. Omdat je in de cloud minder opslagruimte hebt, moet je heel gericht de

11

Test het herstel

belangrijkste bestanden kiezen. Blader naar de map-

Het is heel belangrijk om te testen of het lukt om

pen en bestanden en selecteer die. Klik dan op OK. Als

gegevens uit de back-ups te herstellen. Selecteer de

bestemming laat je de Acronis Cloud staan, maar wel

back-up en kies Bestanden herstellen. Kies nu één

belangrijk nu: de versleuteling. Klik op Back-up code-

of enkele bestanden in de back-up en klik op Vol-

ren en voer tweemaal een wachtwoord in. Bewaar dit

gende. Omdat het een test is, wil je de oorspronkelijke

regelmatig of je

wachtwoord in een wachtwoordmanager als KeePass,

bestanden niet overschrijven. Klik daarom boven in

met behulp van

Enpass of LastPass. En zorg dat je bij dat wachtwoord

beeld op Bladeren en selecteer een andere plek,

de back-ups ook

kunt, óók als je pc gecrasht zou zijn!

bijvoorbeeld het Bureaublad. Klik dan op Nu herstel-

echt bestanden

Klik dan op Opties en selecteer op het tabblad Geavan-

len en wacht tot de test is geslaagd.

kunt herstellen.

11 Test altijd

ceerd / Datacentrum in welk land jouw back-up wordt bewaard. Handig als je bijvoorbeeld niet wilt dat je gegevens in de VS worden opgeslagen.

10

Opties

De eerste back-ups zijn gemaakt, nu is het tijd om te finetunen. Belangrijk is dat de back-ups regelmatig worden gemaakt. Gebruik hiervoor de planner in True Image. Selecteer de back-up die je gemaakt hebt en klik op Opties. Op het tabblad Plannen kun je aangeven wanneer je wilt dat deze back-uptaak automatisch wordt uitgevoerd. Wanneer je met wisselende schijven werkt, is Geavanceerde instellingen / Uitvoeren wanneer het huidige bestemmingsapparaat is aangesloten een goede optie. Op het tabblad Schema kun je kiezen of je elke keer een volledige back-up wilt maken of alleen de wijzigingen wilt opslaan. Voor de laatste kies je Incrementeel schema. Wil 10 Via de op-

je een mailtje als de back-up is gelukt of juist mislukt,

12

12 Acronis

Overzicht

biedt online een

ties kun je de in-

dan stel je dat in via Meldingen. Gebruik je de cloud

Een mooie functie van True Image is het overzicht

mooi overzicht

stellingen van de

voor de back-up, kijk dan zeker even op het tabblad

van alle back-ups op alle met True Image beheerde

van de back-ups

back-ups naar

Geavanceerd. Hier kun je aangeven na hoeveel versies

apparaten. Klik hiervoor op Dashboard / Online

van alle met

eigen voorkeur

of maanden de back-ups verwijderd kunnen worden

Dashboard en wacht even tot het online dashboard

True Image

optimaliseren.

om zo opslagruimte te besparen.

is geopend. Hier zie je alle met True Image geback-up-

geback-upte

te apparaten en de status van de back-ups. Ook kun

apparaten.

je er aanvullende opties regelen.

SUPERTIPS VOOR OPTIMAAL DATABEHEER

21