منهج حـزب التحـرير يف التغيري (نسخة معتمدة)
منهج حـزب التحـرير يف التغيري (نسخة معتمدة)
دار األُمـة للطباعة والنشر والتوزيع ص .ب 591531 بيروت – لبنان طبعة أولى 42جمادى األولى 5251هـ
كانون أول 9191م طبعة ثانية "معتمدة" شوال 5291هـ تشرين أول 4113م
هذا الكتيب أصدره حـزب التحـرير
بسم هللا الرحمن الرحيم
. يوسف
. األنعام
بسم اهلل الرحمن الرحيم احلمد د د الااملاا د د د اوا ص د ددسالاوا ى د ددس ا د د د ا د د د ا ا ر د اوم د اا لى د او د ام ددااود د ا او د ا د ا وتددا ا وا لد ا يرتىلددا اوتر ط دد،اوي د ا اوي ددااا ى د الاا ددس ا داا فكرت ددا اواحل ددسااواحلد درا ا ى د ا لص ددرم تا اوا كد د اا ش ددر ا ىِّيالا م ااوض ِيَاا قوا ا او :ا ر
إقامة الخالفة :قضية المسلمين المصيرية في العالم أجمع مناا ىض اا صدِّيت ا مىد م ايفاا ملا ي دمعاهد ام د الا احلك دد،اأد د ا د د ااال ا د د اقرتد د امق د د اا سمد د او صد د او فد د ا تعا د اا م دداا كل د ملاالاو ددل اا ددو ا ا د ا مى د د م ات د ل ظمد د اا كف ددر اوتض ددعا كد د اا ددس ا ك د د ا وض ددعاا لي د د ا وا للف د اوّد طدوااا د س اا ددس ام،ا ااام ددس اوا لمددعام د ا م،اجملم ددعام ددس اوّم ددااا ددس اا د د ام،اا د د ملا د د والا واجل .ا 2
و ل ت اا ىض اا صِّيت ا مى م اتل ااهلد اا د ا دااَََد اا د والاا ددس ا لاددلساو ا د او د ا جيد ا نات مد َ ل ى ى د ددا او ل د د د ياتل د د د اا يرتى د د د اا د د د اجي د د د ا ناتى د د د كوه ا ودواام،احتى اه اااهل . و ااكاذ د دكاتل غد د ا رمد د اواق ددعاا ىد د م اا ددو اوواق ددعا ا س اا س اوواقعاا ااايفاا د س اا دس اوواقدعاا لمدعا ا د ات د هام ددااا ى د موناه د ااا ت د او د اما رم د اا ك د ا ا شد ددر اا ل ى د د ا كد ددااذ د ددك او رم د د ااحلكد دد،اا شد ددر اا ل د د ا يراءاا اجي ااخت ذاا ااه ااا ىض اا صِّيت : -1ا اواقدعاا ىد م امدهن ،ا ر د،ا د اادو ،ا ىد م ا مهن د ددااتى د د يرا د د ،او د د ملا د د اا مك د د ااوا ش د د راا د د دس ا وا غر د د اواية د دقاا اوا ىو د د د اوا وقل د د اوا ق م د د اوا ه د د د ا ا ي ئف .ا -2ا د اواقددعاا د س اا ددس او ل د اا ر د امهن د احتكدد،ا ا-و أل ف-ا أ ظم اا كفراو ك ا ا د اا دأا كد ا ا د ددس ااأ ك د د اا د د واقاوا يد ددسااوا لفى د د اوا د دِّيا اوا د د طدوالا وا لد طدوال اوا د ا مددر وااهل د اةد ا،او د د ا ق ىدواا د اا دد،اة د ا،ا 3
ةددر او د اا ددأا ك د اةددر ا وددر اتلي د ايفاا د ا،ايفا أا اناا ى م اا ى و ت اومتران. -3ا د ااواقددعاا د اااا د ات د هام د اا ىد موناا ددو ايفا ددعا قي ااا مواال ام واواقعا اااا كفر او ساواقعا اااا س . و ااكاهد د ااا واق ددعاي د د ا د د ا رمد د اواق ددعا اااا ددس ا وواقعا اااا كفرايفا ف و اا شرع. م د د اااا د ددس ايفاايدد دديسياا شد ددر اه د د اا د د اااا د د ا ّكدد،ام د ا أ كد اا ددس اوتكددونا د ا أ د ناا ددس ا ا ى د ي ناا ى د م او د ،ايفاا د اوااوا د اق او ددواا د نا ا ددرا ه ا ا ِّيااا ى م .او ا اااا كفرايفاايديسياا شدر ا م د اا د اااا د اّكدد،ام د ا أ ك د اا كفددر اوتكددونا د ا غددِّيا د د ناا ددس ا ا غ ددِّيا د د ي ناا ىد د م او د د ،او د دواا د د نا ا را ه ا اا ى م . م ربالايفاا اا ا ا د اااو د ا ااام دس ا وا اااافدر ا د سا د اويا ىددك ن اومحد ا كد او د ن.امددهنناا د ا ك د د ا ك د د اا د ددس او د د ا أ د د ناا ى د د م ام د د ا ااا م د ددس اومناا د د ا ك د د ا ك د د اافد ددراو د د ا غد ددِّيا د د نا 4
ا ى م ام ا اااافرا وا ااا رمل.اوذ كا أووذا د ا د ت ا د م نا د ا دلَرتحد الا د اوا ام دداا« ...أ ْد ُع ُهم ْمم إلمما ا ْس ْلممالْم ،فَمْن ْ
عومو ْم ممن َدا ْمْ ْمم َجابُ َ وك فَاقمْبَ ْل ممههم ََُُم ع َعم ْهم ُه ْم ،ثُم عم أ ْد ُع ُه ْمم إلما الح َ أَ ْ ينََ ،أَ ْخبْ م م ْمرُ ْم أَممع ُه م م ْمم إ فَم َعلُ م مموا ل م ممْ فَملَ ُه م م ْمم م م مما إل م مما َدا ْم ال ُْم َه م مماج ْر َ ْ لْل ْ ين»ا ى د د ،امد ددهننا ف د ددو ا ين ََ َعلَم م ْمي ْه ْم مم مما عل م مما ال ُْم َهم مماج ْر َ ْم َهم مماج ْر َ ُ
احل ت ا ،امناملاتل و وااياتكدوناهلد،ا د ا م د يرت ا ا د ا هدد،ايفا اااا ددس .ام د اااحل د ت اق د ا د ط ااوددلس اا ك د ا د ا د اتل د طدواام،ا اااا د يرت او د ا د اياتل د طادواام،ا ااا ا د يرت .او اااا د يرت اا د اهد ا اااا ددس ا ت د اا ر ددواا او ا اه اا نا اااافر .ا و د اهل د اا ددللل ملااددديسيا اااا ددس او اااا كفددرا وا ااااحلددرمل املكددونامض د م اا د ااا ل ددس ا وا كفددرا وا ددرملا ه امض م ا ك،اوا ى ي ن .ا و د د اذ ددكاتل د د ط ا ناا ل د د ااا د د ااايا د د ط ا ناتل ىد د ام دداا ا ى د د ي نا د د اتلى د د ام د ددا.اوا ى د د ي ناياتل ى د د اميا د ددأ رت :ا أحد ما:اا ت اا ص حلا أ ك ا ل اوثاميهما:اا ىدوالاا د احتمد ا ا ر د د اوتلف د د اا ك د د ا اا د د ن.او د د اهل د د اي د د ءااة د دقا ا 5
ا شرق اا اوات .ا وزت الا اذ كامهن اا لى ا لي اا ك امهننا اا تض اقو ا ات :،ا او اوا ايفا ت ا و ا ا كايفاةرااا ْ س ْي ْ ؟ ا ئم ا يل يا َم ُل َ وم اللع ْه :أَفَال ممُهَابْ ُذ ُ ْم بْال ع اي ءام اا«ق َ صال َة» ا ى ،او اوا ايف ا ت ا فقام :ال ،ما أَقَ ُاموا فْي ُك ْم ال ع َْ اَأ َْم َر ل الا اا ص ايفاا ا اوا ام اا« ََأَ ْ ال مُمهَاِ َ احا ْع ْه َد ُُ ْم من اللع ْه فيه بُم ْرَ ا » ا خ ا ا أَ ْ لَهُ إال أَ ْ ترَ ُُ ْف ًرا بَم َو ً صراحاً»امهن ات اا ا نااحلك،ا غِّيا ووقعا ل اا يرباينا«ُفراً ُ ك اا س امم اتوي اَااا ى فايفاوياااحل ا.،اوه اا اا ا ناتي اا س اةر ا اةرو ا اااا س اوميا وي اَااا ى فاوا ىل ا. و ا لى ا كون اا ن اجي ا ن اتكون ا أ نا ا دس ا ا ىد ي ناا ىد م ام كا أووذا تض ا اقو اا ت :،ا ا ا ياجي دوزا ناتكدونا ك د مرت ا اا ؤ ل ا د ي ن؛ ا ناي اا ا ى ي ن اهل ،اجي ا ا ن اا ى م ا أ ن اا كفر اي ا أ نا 6
ا س .ا و ناا ر د ددواااااد د د نات د ددأ را غد د د واا د دداا د د د ايا ض د ددعا اااحلرمل ا واءا اد نا ه د ا ى ي ناا ى م اوا ناتى ت ،اقل ا ىد م ا اا د واا ددِّيا ى د م .ا د اا ددااا د اقلدداا ه د ا مذااا د واا ى د م ا د ا ددساق د اُ«:مما ملمموم اللعم ْمه إ ا غَم َماا قَم ْوًما لم يُْغ ْر ححا يُ ْ ْ ْ ََْ ،إْ ْ لم يَ ْس َم ْع أَ َامًا سَ صب َح ،فَن ْ لمع أَ َامًا أ َْم َ أَغَم َمام بَم ْع م َد ممما يُ ْص مبْ ُح»اا خ د اا .او د اا د ا ص د اا د ينا د ا دداا ق ا:اا ناا ليباامذاا ا درت اتىدوا:ا«إْ َا َمأَيْممحُ ْم َم ْس ْمدداً ،أ ََْ ْ ْ َحممداً»ا ىددل ا َ د اوا ذاناوا ى د ا َلممم ْعحُ ْم ُمهَادي ماً ،فَمالَ تَم ْقحُملُمموا أ َ
د د اة د د ئراا د ددس امم د د ات د د اا د د ا نااد ددوناا د د س اتىد ددكل ا ىد موناياعلددعا د ا وهد اوقل هل د اقلد اا ددرمل.اوه د اات د ا د ا ا للددرب ا ااا ددرمل ا ا اااافددر ا د اومناا ددر ام د اة د ئرا ا ددس ا ددِّيا د د ايات ددأ ا ىد د ي ناا ر ددواا ا ا ىد د ي نا ا ددس او ددا ام د لرب ا ااا ددرمل او ل ت د اا ددأ ا ااا ددرملا و هل ايفا اااا س . وهب د ااتلض دديا نا ددعاا د س اا ددس اا ددو اياتل ى د ا م د د اة ددر ا ك دد،اا د ددس اومناا د د نا د د نا ل د د اا ظم د د ا 7
أ د ناا ى د م او د ي .،ا د كامهن د ا-و أل ددف-ايات ل ددربا ااام دس ا ر ،ا ا د ا دس ام دس او د ر ،ا د ا نا ه د ا ىد د مون.امذاا د دربالايفاا د د ااا كد د اوا د د ن او د د سا د د ا وا ىك ن. -4ا اواقعاا لمعايفاا س اا س اا و امهن دااواقدعا دِّيا م س .ا وذ د ددكا ناا لم د ددعا ك د ددونا د د د ا مد د درا او مكد د د ااو شد د د را مذاا و ظمد او د سا د اجمددر ا مدرا ا د اتىد اام ددااجملمددعام ددس ا ا ا نا ه اا ى م .ا م لمعايفا ى ىلااهواجممو د ا د اا لد يا دل ،ا سقد ا ائم د د ام ددهنذااملاتكد د ا ددل ،ا سقد د ا ائم د د ااد د واا د د اويا تشك وناجملم اارمى اا ىفرايفا ف ل ا واق ئرالا واق م .ا اتوي د اا دسق اا ائم د ا د اا لد يايا د ط ا ناتل ىد ا ود َ ل ،او الاا مك ااوا ش راوا لظ امدهنذااملاتويد او د الاهد اا ا سث د د ا د ددل ،اياتوي د د اا سق د د اا ائم د د او ل د د ياياتكو د ددونا جملم .ا و د اهل د اا د ناا لمددعا كو داا د ا د ياو مك د ااو ش د را 8
و ظم اوحبى اتكدوناا لم د .اوهلد ااختل دفاا لم د ا د ا ا ل يا ولس اا مك ااوا ش راوا ظم ا ت .، وا لمد ددعايفاا د د س اا د ددس اتى د د يرا د ددااو د د ملا د د ا ا مك د ااوا ش د راوا ظم د ا د ر ،ا د ا نا م درا اا ى د مونايفا د د ل .،ا د د كا د د سا رت د د ا ناا د د اا لل قض د د اا واض د د ايفا ا مك ااوا شد را د اا ىد م امفد اا وقد اا د اتلي دونام داا م،اا د ددس ااد د د ه،اتى د ددونا ناتك د ددونا د د د ام ،ااد د د مرا اامد د د ا ا ه،اتىكلونا ا ظم اا كفراتي ا .،ا ويفاا وقد د اا د د اتد دراه،ام ددااتلوق ددونام،ا ددو الاا ددس ا تد دراه،اتلمى ددكونا ل د د اا ىو د د اوا ل د د اا ق م د د اوا ل د د ا ا ه اا ي ئف .ا ويفاا وقد د اا د د ات ل ددربونام دداا رتكد د او رتي د د اواو د د ا د طوال ات دراه،اتىددل لوناهب د ااا د وا اوتوا و د اوتلي ددونام،ا نا حتااهل،اقض ت ه،ااو ش ا .،ا ويفاا وق د د اا د د اتؤ لد ددونام د دداا ناا د ددؤ ل امو د دوالات د دراه،ا تل صد د د ونا لصد د درت ،او قيد د د اه ،ام ل صد د د اا د ددر ا رو ل د ددا ا وا قا د د ا يواا ل د ددا اوا ف ا د د ا ف ا د د لا ا د ددااوا راق د د ا راق د ددا ا 9
وا ش ا ش ا اوا صر ا صرا اوهك اا وا كا دعاتلد قأااداا ذ كا عا ك اا س .ا ويفاا وق د د اا د د اتؤ لد ددونام د دداا د ددس ات د دراه،اتل د د ونا عىراق د او حلرت د او ى د الاا ش د او ية دقاا او غِّيه د ا ا مك ااا كفراا اتلل قأا عا ك اا س ا ل قض اا .ا ه د د اامضد ددسا د د ا نا ظم د د ااحلك د دد،اوايقلص د د اوا ل د د ،ا وا ى د اا اي د اوا ى دوا اا د اا د اتليَد ا د ،ايفا ددعا س اا س امح اه ا ظم اافراوقاوا اافر .ا وهد اا د اجي ددااا لمددعايفاا د س اا ددس ا د اجملم د ا ِّيام س .ا و د ا ددعا د اتى د اتلضدديا ناا ى د م ايفا ددعاا د س ا ا دس ا د ر ،ا د ااددو ،ا ى د م امددهن ،ات شددونايفاجملمددعا ددِّيام ددس اومنا ددس ااا ددس اا د ات شددونام د ا ىد ا ااا م س. ام د اتلضدديا ناقض د اا ى د م اا ص دِّيت ا -د ا ناقلض د ا د ا و د اا سمد او د ا نا د اا دس ا د اا لي د ايفااحل د الا وا و د اوا لمددع-اه د ام د الاتي د اا ددس ايفااحل د الاوا و د ا 01
وا لمددع ا د اقرت د امق د اا سم د او ص د او ف د ا مى د م ا ت ت و دداا د اا ىددمعاوا ي د ا د ا نات مدداام د ،ا كل د ملاالا و ددل اا ددو ا اوت د د ا ك د د اا كف ددراو ظمل ددا اوتض ددعا ك د د ا ظم اا دس او ك دا اوّ طدوااا د س اا دس ام،ا ااام دس ا وا لمعام ام،اجملمدعام دس اوتو ط د ا دس اا ىد م ايفا و د ا ا سم اوّمااا س اا ام،اا ملا والاواجل . ا-5ا اا ك اا شر اا ل ى ا ىض اا ى م اا صِّيت ا م اا ك اا شر اا ا وي ا اا ى م ا ن ات م واا ااو وي ا ن اتض وه ا وضع اا لي ا أ ك اا س ا وا للف ايفااحل الاوا و اوا لمع.اق اات :،ااا ا ام فظ ا ايفااآلت ا اد غ اا مو املشما اويومل ا و ااا ا اي ء ا ا اا ر واا اوويومل ااي ل ء ا ااا اا ر اا ا ا ل اا ر واا .اوق ا ات :،ا ا م اا را االا ر و ااو مى م ا ويوملااحلك،اجبم عا ا ااال؛ ا نا فظا ايفااآلت ا اد غاا مو املشدماا 00
عاا دك اا ا هل اال .اواد كاقو اات :،ا ا
ا املا
ّك ،اجبم ع ا ا ا اال امأو ئك اه ،اا ك مرون ا ن ا فظ اااااا ايف ااآلت ا اد غ اا مو املشما ا ع ا ا ا االا ت .،ا و اه اااآلت اتلضياويوملااحلك،اجبم عا ا د ااالا ت د .،اوأ د ا ناذ ددكا ددِّيا ويددو اا ددو ايفا ددعا ددس اا ى د م ا ملكدونام د الاا ددس ام،اا ويددو ايفااحل د الاوا و د اوا لمددعاهد ا قض اا ى م اا صِّيت ا. -6ا د اا يدراءاا د ا ددراا ددس اا ىد م ا ناتلخد واا اد ااهد ااا ىضد اا صدِّيت ام دواميدراءااحل د الا واا دو .امىد ااو ا ىد ،ا د ا د ت ا ا د م ااضد االا ل د ا ناا ددوااالاد د ا الا ااو ،اق ا:ا« َلحَ ُكو ُ أ َُم َراءُ فَمحَم ْع ْرفُو َ ََتُم ْه ْك ُرَ َ ،فَ َم ْن َع َمر َ ْ ْ َكممن مممن م ْ ضم َمي ََتَممابَ َع .قَممالُوا :أَفَممال ممُ َقمماتْلُ ُه ْم؟ بَم ْر َ َََ ،،مم ْمن أَمْ َكم َمر َلممل َمََ ،ل ْ َ ْ َ صملع ْوا».اويفاا خد ا ا د ا د الا د اا صد اقد ا:ا قَم َ مام :الَ ،ممما َ « َد َعامَمما الهعبْممي فَمبايمعهَمما ُ ،فَم َقم َ ْ َخ م َذ َعلَْيمهَمما أَ ْ بَايَم َعهَمما َعلَمما يممما أ َ َ َْ مام ف َ ام ْماهَا َََم ْك َرْ هَمما ََ ُع ْس م ْرمَا ََيُ ْسم ْرمَاََ ،أَثَم َمرًة َعلَْيمهَمما، ال ع اعم ْمة فْممي َم ْه َ سم ْمم ْع ََالاع َ 02
احمما ْع ْهم َد ُُ ْم ْمم ْمن اللعم ْمه فْيم ْمه ََأَ ْ ال ممُهَمماِ َ َْ اَأ َْمم َمر أَ ْ لَممهُ إْال أَ ْ تَ م َرَْا ُُ ْفم ًمرا بَم َو ً صم مراحاً»امهنق د د اا ص ددسالايفا بُم ْرَ مما »اووق ددعا لد د اا يد درباينا«ُف ممراً ُ
د ت ا ددو ا د ا ددكااد هرايفامق د اا د ت ا د اق دداامقددساا اجل ءا اا كا اوهواال ت ا ااحلك،ا دس .اوا كفدراا َدوايا ا د دواا ايفا د د ت ا د د الا د د اا ص د د اهد ددواا كفد ددراا ظ د د هرايفا ا م ااا اتىو اهب ااحل ا ،ا احبكماا أ ك ااا كفر .ا و ف ددو ااحل د ت ا نا ل د ااحلك د ا ى د فامذااملاتى م دواا ك،اا س اوملاتظ روااةد ئرا او نا ىد ت ،امذاا قد واا كد،ا ا كفددر او نا ل د زعا وياا ددرامذاا ا ددرواااف دراا وا د او ل د ،ا ت د د ا ى د د ت ل ،ا د د ه،ا د د ااحلك دد،ا د د الااحلكد دد،ا أ ك د د ا ا س .ا َب ممذلْ يحضم ممح م ممن مممذ اَأدل ممة أ قض ممية َج ممو الوك ممم
باسل م ممالمَ ،مه م ممع الوك م ممم باحك م ممام الكف م ممر م م ممن القض م ممايا المص م مميرية للمسلمين الحي يدب علا المسلمين أ يحخذَا حيالها إجراء الوياة أَ الموت.
03
قيام تكحالت غير ليالية ال يوقق فرض إقامة الخالفة منا ددساا ددلئل ااحل د الاا ددس اه ددوا ددو الاا ى د م ا م،اا مااجبم عا ك اا دس ا د ا ى ئد او د ا او ودسا ا و د س او ظم د ا كدد،اواقلص د اوايلم د عاوت د ،او د ا و اي د ا ددعاا شد وملاوا دد،اوا د وا اوحتوتدداا دس اا ىد م ام،ا ااام س اوحتوتااا لمعام ام،اجملمعام س .ا َال يحم مماتا الم ممحيها الويم مماة اسلم ممالمية إال بنقامم ممة الخالفم ممة،
َمصب خليفة للمسملمين يبمايع علما السممع َالااعمة علما ُحما اهلل َلهة ملوله.
مناا مااي لئل ااحل د الاا دس ا د ات مدراجيد ا نا تكونا مدسا د اوياجيدوزا ناتكدونا مدسامر تد ا ناا مداا ا ف ددر اياعك د ا ناتود دداام،احتى د اا غ ت د او ناا ف ددر ا م د ا مسد ا ى ددااومكددرااياعكلدداا ناّىد اهد ااا غ تد اأفددر ا ا دداايا د ط ا ؛الذلْ البمد ممن أ يكمو العممل سقاممة اا ا نات ماا عا الخالفممة َإعممادة الوكممم بممما أمممام اهلل عم مالً جماعي ماًَ ،فممي ُحلممة أَ 04
حا أَ جماعة. َ ممذا العم ممل الدم مماعي يد ممب أ يك ممو عمم مالً ليال ممياًَ ،ال
يدوِ أ يكو غير ليالي؛ َأ إقامة الخالفة َمصب الخليفة عمل لياليََ ،أ الوكم بما أمام اهلل و عمل ليالي ُذلَْ ،ال يحاتا إال أ يكو عمالً ليالياً .ا
مناا لكلس اا اتىو ا مد اا دِّيا د اياتكدوناهلد ا ت د ا سق د ا ىض د اا ى د م اا ص دِّيت اوياعك د ا ناحتى د اا غ ت د ا ا د اجي د ا د اا ى د م ا نات م دواا ل ى ى د اوا د اه د امق د ا ا سم اوم الااحلك،اأ ا ااال.اوذ كاا لكلس اا ل :ا أ -الحكحالت الحي تقوم لألعمام (الخيرية)
مناا لكد ددلس اا د د اتى د ددو ا أ م د د ااا د ددِّيااا ل د د ءاا د د اايا دااومنا وا ىلش ددف او ىد د الاا فىد دراءاوا تلد د اوا لد د ي امهن د ا دأاا دس اا ىد م ا د اا ى د اهبد ا ا ا م ااا دِّياممد ا ط ميا ناه د ااا م د اايا سق د اهل د ا ىض د اا ص دِّيت ا مى د م ا وياعكد د ا ناحتىد د اا غ تد د اا د د اجيد د ا د د اا ىد د م ا نات م د دواا ل ى ى د .اويفاا وق د ا فىدداامددهننااقلص د ااه د ااا لكددلس ا د ا ه د ااا م د اات د اا ص درام ا د اا ى د ا واي د اا مدداا د الا 05
احلك،اأ ا ااال .ا
ممذا فض مالً عممن أ قيممام الحكحممل باَأعمممام (الخيريممة) باممكل
دائم يعحبر من أعمام معاية الاؤَ الدائميةَ .معاية الاؤَ الدائمية يامناَاجباتاالدَلة،اَليستامناَاجباتااَأفراد،اَالاالدماعات.
د اا م د اا)ا ِّيت د ئا ددِّياا ائم د امددسات لددربا د اا ت د ا ا شد ددؤوناا ائم د د اوه د د ا شد ددرو اوق د د ا د د ام د د اا ك د د ا ا شر اميا ايا سق اهل ا ىض اا ى م اا صِّيت .ا -الحكممحالت الحممي تقمموم للممدعوة إلمما (العبممادات) َااللحمماام
بم(السهن).
من اا وال ام ،ا)ا ا ئ اواي ل ا ا د)ا ىل ئ امم ا ملا ا س ام ا اي ء ا اا س اوي ء ا اا ِّي اا ا اق ا :ا وي اال ا اا ى م اا وال ام ا ا . اميا ناا والام،ا)ا ا ئا وم،ااي ل ا ا د)ا ىل ئاه اي ءا اا س اوا والاجي ا نا تكون ا ما ا س اأ مو اا ا ى ئ او ا او وساا ا و س او ظم ا ك ،اواقلص اوايلم ع اوت ،او و اي او ِّيه ا اا ك اا شر .اوايقلص اا اا والا 06
م ،ا)ا ا ئ او)ا ىل ئ اي ا سق اهل ا ىض اا صِّيت ا مى م اوي اعك ا ن احتى اا غ ت اا اجي ا ن ات ماا ا ى مونا ل ى ى .ا ه اامضس ا ا نااي صرا ام،اه ااا م ااو هل ا تصر ااجلم اا ى ئم اهب ا اا مااا واي اا ا وي االا اا ى م اا ى ا اا امزا ا ك اا كفر اوم الاتي ا ك اا س ايفااحل الاوا و اوا لمع .ا ج -الدمعيممات الحممي تقمموم َأعمممام تممالي الكحممب اسلممالمية
َمار الثقافة اسلالمية ،أَ َأعمام الوعظ َاسمشاد .ا مناتددأ فاا كل د ايفاا ى م د اا ددس او ش ددره اوا ددو ظا وا اةد ا مد ااي د اميا د ا ىد اا يرت د ام،ا ددااا ىض د ا ا صِّيت ا مى م اوياا يرت ام،امق اا سمد اوم د الاا دس ا م،اواقعااحل الاوا و اوا لمع .ا اامذااملاحتمددااَددسا د ا مددااهب د اومجي ه د ا م مك د ل يفاواقددعااحل د الامهن د ات ى د ا و د اذهل د او مك د ااا ا ع د ايفا يددوناا كلد او ذهد ناا ريد ا اوا كل د اا ددس ا ئد ا ش درا ا اآلي ا د اال د اا ى م د اا ددس اا ى م د اوا لف ى د ا ددِّيا د ا 07
دد ا
ي د د الايفا ك د د .ام ددهنذااملاحتم ددااهد د ااا مكد د ااَ ددسا مااهب اومجي ه ايفاواقعااحل الات ى اي الا اه . وهد اهد ااجل د اا لخصصد ايفاتد اتساا ددس اوثى ملد اداا اد زهراوا تلو د اوا ل دفاو ِّيهد امهن د اتد اياا ددس اوثى ملدداا اا د ا ظرتد او ا ع د ايا اا د ا م د ا لي د اوختد طدرقاادداا د ا ميم د ا د ااا م د ءاو كددل ،ايات ت د ونا د ااددو ،اال د ا ل را د ؛ا دد،ا ا دوااا ددس ا اا د ا ظرتد ؛اوملات ا ددواا مدداا ددااوَ دداا ومجي اايفاواقعااحل الاوا و اوا لمع .ا د د د كا د د د سا د د د اا غرا د د د ا نا د د دراه،اياجي د ددونااحلك د دد،ا ا شد ددر او ى د د ت ساا د ددس ا د د ااحلد ددسااواحل د درا اه د د ا د د يا ظددر ،ام،ااحل د ال او د ياق د ،ا مد ا او د يامدد ااه،ا احلك،ا اا وق ئعاوا ا .ا و ددااهد د ااا لك ددلس اا د د اتى ددو ا د د اا ل ددأ ف ...ا د د ا اا لكلس ل اا اتىلصرا م د ا د اايهلمد ا ااحلك،ا ت د د اا ل وت د د اا ش د درتف اوخترجي د د امم ددعا د د ا د د اا م د د اا اجل د او كل د ا ى د ا م د يا ق د اا سم د اقض د اا ى د م ا ا صِّيت .ااا 08
د -الدمعيات َالحكحالت الحمي تقموم لألممر بمالمعرَ َالههمي عن المهكر.
ا اا لكر امم ا وي ا اال ا
ا ر ا رو اوا ل اق ا :ا اىم ا
ا
. اوا ر ا رو ا وا ل ا اا لكر اواي ا اا ى م ايف ااا ا ا ا واءا ا اهل ك ا و اوسم اق ئم ا امل اتك او واء ا ا ا ك اا س ا ي ى ايفااحلك،اوا لمعا املاتك .وق اا نا ا ر ا رو اوا ل ا اا لكر ا ويو ا ا ت اا ر وا ا ا و ت اا ف ء اا راة ت ا ا ااو ا ت ا ه ،اوت ى امرض ا اا ى م ام،اموراا هر .ا ميا ناا را رو اوا ل ا اا لكدرا د ساهدواا يرتد ا م،امق د اا سم د اوم د الاا ددس ام،ااحل د الاوا و د اوا لم ددع ا ومنااد ناهددواي د ءاا د اا مددااي ددلئل ااحل د الاا ددس ا نا م ددااة د ااحلكد او ددره،ا د رو او د ،ا د اا لكددر.ا ددِّيا نا ا م د ددااي د ددلئل ااحل د د د الاا د ددس اه د ددوا د د ددِّياا م د دداا أل د د ددرا رو اوا ل ا اا لكر .ا 09
وهل د اي د ا د ا ف د اا لظددرام،ا ناهل د كامرق د ا د ا م د اا ا ددرا د رو اوا ل د ا د اا لك ددر او د ا م د اامزا د اا لك ددر.ا مأ م د ااا ددرا د رو اوا ل د ا د اا لكددرا ىلص درالا د اا ىددواا مى ددمل او د د ا م د د اامزا د د اا لك ددرامهن د د اياتىلص ددرا د د اا ل د د ا ا ىو د د ا ددااحتل د د قام،ا و د د اتي د د ا ك د د اا ش ددرع اوهلد د اام ددهننا ايقلص د اا د اا ددرا د رو اوا ل د ا د اا لك ددرا وناا م دداا د امجيد اا و د اا د ات تددااا لكددر ا د ساهددواا يرتد احلددااقضد ا ا ى م اا صِّيت .ا و ااجل تراذاراا ناا را رو اوا ل ا د اا لكدرايا تص ددياا ناتىلص ددرا د اا ك ددو ا ونااحلد د ا ،ا ددااه ددوا د د ا،ا وي د امم د ااحل د ا،ا ددرا دد،ايفاا ددس امى د اق د ااا َََ ،،م ْمن َُم ْرَ «إمه َلحَ ُكو ُ أ َُم َراءُ تَم ْع ْرفُو َ ََتُم ْه ْك ُمرَ َ ،فَ َم ْمن أَمْ َك َمر فَم َقم ْد بَم ْر َ فَم َق ْد للْمَ ،ل ْ َك ْن من مضي ََتَابَ َع»ا ىل ا َ ا د ا ا د م ااضد ا َ َ َ الا ل د ا ا د اااددرااا لكددرام غددِّيا او د املاتى د اا د اتغ ددِّياا مأ كرا ى اامى ا ،او ك ا ااض ا ف د،اوتد ،ا داايفا ا م ددااملات ددرب اوملاتى د د .،اوق د د اا ددااا ص ددسالاوا ى ددس :ا« َل م مي ُد ْ ْ الماعلْ ْ ب َََم ُجل قَا َم إلا إمام َجائْر فَاَ َم َرُ ََمَم َها ُ الا َه َداء َح ْم َاةُ بْ ُن عبد ُ 21
ْده ْ فَم َقحَملَهُ»ااحل ا،ايفاا ىل اك.اوق ا:ا«أفْ َ ْ اد َُلْ َمةُ َح ٍّق ْع ْه َد ض ُل ال َ ُل ْلاَا َجائْر»اا ،اا ك ِّي/ا ىل ا َ .ا
د اا ىو د ا د ا،ايفا ااا ام ا ناا شرعاملاتكلفا ا ددس امذاا د اا كفددراا دواي ا امذاا كدد،ا أ ك د اا كفددر ا وامذاا ددك ا د اقغ د ناا كف ددرايفاا د س ااا ددأنات غ د اا ف د ا د د اا د د ىنا وا د د اا ى ددرق ا وا د د اةد د املاا م ددرا وا ا ك دد،ا و ا اا ت ا ضرواال ا اامناا شرعاق اي ااة اا فد ا يفاهد اااحل د اة د ا ى د ف ام د اقل ددا اومة د ااا ىددسيا يفاوي ددا او ل ز لدداااحلكدد،ا اي دداا د ااحلكدد،ا أ كد اا كفددر ا مددهنناملاتريددعا د ااحلكدد،ا أ كد اا كفددر اتكددونامةد ااا ىددسيا و ى ت لاا اا ااحلك،ا الاوضعاا كد اا شدر ا وضدعا ا لي اوا للف .امف ا ت ا ا م :ا« ..قمالوا :يما ملموم اهلل، أف م ممال مق م مماتلهم؟ ق م ممام :ال ،م م مما ص م ممل ْوا»اويفااواتد د د ا و د ددر :ا«..اأال مقمماتلهم؟ قممام :ال ،ممما صمملوا»اويفا د ت ا ددو ا د ا ددك:ا«..ا قيل :يا ملوم اهلل ،أفال مهابذ م بالسي ؟ فقام :ال ،مما أقماموا فميكم
الصالة».اومق اا صسالات امق د ا كد اا دس ا مقساااجل ءاوماا الاا كا.اويفا ت ا الا اا صد 20
د .ا د ا :ا«...
احمما ْع ْهم َد ُُ ْم ْمم ْمن اللعم ْه فْيم ْمه ََأَ ْ ال ممُهَمماِ َ َْ اَأ َْمم َمر أَ ْ لَممهُ إْال أَ ْ تَم َمرَْا ُُ ْفم ًمرا بَم َو ً صممراحاً»اويفااوات د ا َ د :ا بُم ْرَ مما ».اووقددعا ل د اا ي درباين:ا«ُفممراً ُ َك بْْنثْم بَم َواحاً».ام د ااا تد اا د اتد اا د ا َم يَا ُْم ُر َ «َ ...ما ل ْ
ويددوملامة د ااا ىددسيا د ااحل د ا،او ى ت لدداامذاا ا ددراا كف ددرا ا دواي اا د ا ل د ام دداا د االا ره د ن ا امذاا كدد،ا أ ك د ا ا كفر .ا ه د اامذااا د اا د ااا ااام ددس اوا د ا ك د اا ددس ا هد د اا ي ى د د اماا ددرا د د ااحلد د ا،ااحلك دد،ا د د كفراا د دواي ا نا د ت ا د الا د اا صد اتىددوا:ا« ...إال أ تممرَا ُفممراً بَواح ماً»ا صممراحاً»ا اا تدل،اا كفددرا واواتد اا يدربايناتىددوا:ا«إال أ تمرَا ُفمراً ُ ا واياوا كفدراا صدرايا د ا ناملاتكو دوااترو دا ا ااد ناا دس ا ي ىد د اما ا ددرااحلد د ا،ااحلك دد،ا أ كد د اا كف ددراا د دواياوا كف ددرا ا صراي .ا امذااملاتك اا د ااا ااام دس اوا د ا كد اا دس ا ددِّيا وض ددو ا وض ددعاا لي د د ام ددهننامزا د د ااحلد د ا،اا د د اّك دد،ا ا ى د م ام د د اتك ددونا د د اقرتد د اا لص درالاات د د ا ر ددوااايفا ِّياا ق ا و اا س اوتي ا ك اا س .ا 22
م م م -الدمعيم ممات َالحكم ممحالت الحم ممي تقم مموم علم مما الم ممدعوة إلم مما اَأخالق الفاضلة سصالح المدحمع.
مناا د د والام،اا و د ددسااا ف ضد د د اه د د ا د د دوالام،اا د ددِّيا ا د ا ددراالاا ى د م ا د والام ددا ا ددِّيا ناه د ااا د والام،ا ا وسااا ف ض اه ا والام،اا مااجب ءا ا كد اا دس ا وا د والاجي د ا ناتك ددونام،ا ددعا ك د اا ددس ا مددااهب د ا و جي اايفاواقعااحل الاوا و اوا لمع .ا وا د د د والام،اا و د ددسااا ف ضد د د اهد د د ا د د دوالام،ا كد د د ا ا شددرعاا فر تد اا ل ىد ا د فر او ىد ا دوالام،اا كد اا د ا ا اتل ا جلم ايفاا و اواحل الاوا لمع .ا وا د د د والام،اا و د ددسااا ف ضد د د اياعكد د د ا نات د ددؤ ام،ا مدددسياا لمددع اويام،ام د ناا د .ا نامدددسياا لمددعامح د ا ّصدداا هندددسياا مك د ااوا ش د راا د اتى د يرا ددا او هندددسيا ا لظد د اا د د اتي د د ام ددا ا ا هند ددسياا ددر اا د د اا ىد د ئ ايفا ا لمع ا ناا لمعا كونا ا مرا او ش راو ظمد .اومددس اا تكددونا هندددسيا كو تدداا ا هندددسيا م درا اا د اقرت د امدددسيا مك اه،او ش ره،او هندسياا لظ اا اتي ام ا .ا 23
امد د د د ا ناا د د د د والام،اا و د د ددسااا ف ضد د د د ايات د د ددؤ ام،ا م د د ناا د د ا ناا د د ات ددؤط ام،اا ل ض د د امح د د اه ددوااياتف د د عا ا فك دادر .او ظد درالام،ا واو د د او رتكد د ات ددر ا د د ا هضد د ا ددِّيا نا اه د د ااياتف د د عا ا ناا ل ض د د اا ص د د ضد ددل ا د ددِّياد د د ا فكر ا اا ياا رو او عا ض ا واو د او رتكد اميا د ا د اا ل د اا لى د ايفااحلضد أ اوهد اجمددر الا د اا ىد ،اا لى د ا وت هاام لمعاا ئ،اواحل وا .ا وا د والام،اا و ددسااا ف ض د ا ى د ا دوالاحل ددااقض د ا ا ى م اا صِّيت اوياقرتى ا ل ى اا غ تد اا د ا ويد االا د ا ا ى د م اا مدداا ل ى ى د اوه د :امق د اا سم د اوم د الاتي د ا ا د ددس ايفااحل د د د الاوا و د د د اوا لم د ددع اوَ د ددااا د د د ام،اا د د د ملا والاواجل .ا و عاذ كامهنناا د اوالام،اا ودسااا ف ضد اهد ا د ا د ا ا د والام،اا ددِّياا د ا ددراالاا ى د م ا ددا او كل د اام د اق ل د ا دوالام،ايد ءا د ا كد اا ددس او د املاتكد اا د والا لي د ا ااا ك اا س امهن اياحتااقض اا ى م اا صِّيت .ا و ااااذ كاتلضيا نا ااا ىض اا صِّيت ا مىد م ا 24
وا ود د د اواام،ااهل د د اا د د اجي د د ا ناتى د د اا ى د د مونام د ددا ا وا غ ت د اا د اجي د ا د ،ا نات م دواا ل ى ى د اوا د اه د امق د ا ا سم ا الاوضدعا كد اا دس ا وضدعاا لي د اوا للف د ايفا احل د الاوا و د اوا لمددع اوَددااا ددس اا د ام،اا د ملا د والا واجل د اتوي د ا د اا ى د م امق د اتكددلس ا د اتى ددو ا د اا فك درالاا ددس اوت مدداا د ا ق د اا سم د اوم د الا احلك،اأ ا ااال .ا كاوي د ا د د ملاا ل رت ددرا د د ا نا اكاه د ااا ىضد د ا ود ل ا ص دِّيت ا مى د م او اكاا غ ت د اا د اجي د ا نات مددااا ى د مونا ل ىى .ا
قيام حا الحورير سقامة الخالفة -1امام مموء حم مما الحوريم ممر:امنا د د و اه د د ا ا ل ف د د ايفا ملايفاا د د اق د د امم د د اتلد ددل ا ل د د ا ا لمد ددعاجي د دداااحل وت د د ات د د ط م ىد يا د ا شددقكا د ا مدرا اا د اتددؤ ام،ا م د امكرتد ا اا ملاوا ى اهل اااهل ال ا لوداام،ا اا ل ى ذ .ا وا م د د اا فكرت د د اه د د ااتشد ددماا ض د د اا د د او ضد ددره ا 25
و ى د ددلى اوتد د د اتواا شد د د وملاوا د دد ،اوو د د د ئاا ض د ددل ا د ددعا ا ى ا اوا ف ضس ام،ا نات ل اا ىاا اهد ااا اا د ام،ا ا سقاواحلا .ا و لى ا مى م امىد ات رضدواايفا وائدااا ىدرناا شدرت ا م،ا لددفاهد الاز د اا د ،او قد ا س هدد ،اومرقد ا دد ،ا وقضد ا د ا و ددل ،ا و د اا سمد .او مد ااو دد ،او د ا ا ددس ا د اا لي د ايفااحل د الاوا و د اوا لمددع او د اترتد ا د ا ذ ددكا د ا ت د اا و د ام،ا وااوا د اوض د احلكدد،اا د واا ا كد مرال ا ةدرالا وياماحلكدد،ا مسئ دد،ا د ا لد ءاا ىد م ام مد ا د او د اوضددعا ظمد اا كفددراو ك دداا وضدعاا لي د اوا للف د ا يفا عا س اا ى م .ا مات اه اااهل الا"ا اا"اهد الا ودر ا-تدم ر ام د ا واا ا كفد ددراو مسمهد دد،ا د د ا ك د د اا د د س اا ر د د -اا لص د د ام د د ا م ىي او ق م ام ا و ات و ا)م رائ ائ .ا وقد ااد ناهلد ت ااهلد ت ا ثددراةد ت ا د ا فددوياا ىد م ا مأود واات م ددونا ىد ذا فى د ،امى د ا د الا راد ام ددس ا و ددِّيام ددس اة و د د اا ى د د ذ اميا د د املات ددلمك ا د د اخت د د ا 26
ا ى م ا ا ثراه ت ااهل ت اا فظ ل . و ااهل الاا ا شأا ملاا ل رتر ا ا ناق ا امرا ا د ا ا ى م ا ثطرام ،ا اماام اا ااا ىد م ؛ام ا دوااواقدعاا د ا ا س ا ضراااو ض او ا دواا د ا طدراهبد او د ات رضد ا دا ا و ام ام ا.او ملااااذ دك او ا دوااواقدعاا ىد م اوواقدعا ا لمددعايفاا د س اا ددس او سقد اا د ام دداا حلكد او سقد ا او اتيطىونا ا ا ظم اوقدوا اامد ا هؤيءااحلك ا ا وااا مك ااوا ش راا اتى يرا اا ى م ايفاجملم .،ا ما رضد د دوااا د ددااذ د ددكا د د د ا كد د د اا د ددس ا د د د ا نا ا وه ا اا ا ق ى اووقفواا د اواق د اما ا دواااحلراد اا د ا ق د ا ى د ذاا ى د م ا دواءا ق د ا د ا د ياا ددس ا ا ا ِّيا ياا س .ا فخرجمموا مممن ُممل ممذ الدمالممة المكثفممة بفكممرة معيهممة َاضمموة
َمبلومةَ ،أقاموا حا الحورير علا ألالها.
منا د د ملاا ل رت ددراقد د اتود دداا د د اهد د ااا اا د د ام،ا نا قضد د اا د د اا ددس اا صد دِّيت اهد د ام د د الاتي د د اا ددس ايفا احل د الاوا و د اوا لمددع اوَددااا دس اا د ام،اا د ملا د والا 27
واجل .ا
َبهم مماء علم مما ل م ممْ حم ممدد الوم مما غايح م ممه بالم ممحيها الوي م مماة
اسلممالميةَ ،حمممل الممدعوة اسلممالميةَ ،أخممذ يعمممل فممي اَأمممة علمما توقيق ذ الغاية.
لد اتوددداا د ملاا ل رتددرا د ا اا ددلاام،احت تد اقضد ا ا ىد م اا صدِّيت او لد يام،احت تد ااهلد اا د اتىد ام ددا ا وا غ تد اا د ات مدداا ل ى ى د افنمممه توصممل ُممذلْ إلمما الاريقممة الحممي يدممب أ تُسمملْ للوصمموم إلمما توقيممق ممذ الغايممة َ ،ممي تحمثممل فممي طريقممة الرلمموماافممي لممير مهممذ أ بعثممه اهلل ملمموالً إلمما أ حقممق إقامة الدَلة اسلالمية في المديهة.
-2اَحم مما الحوريم ممر م ممو حم مما ليالم مميا د د مااا ددس ا م ى د ا م ددااوا ددس ا د ما اوهددوات مدداا د اا د او د ا للخ د ام د الاا ددس ام،ااحل د الاوا و د اوا لمددعاقض د ا ص دِّيت ا هل او ىو ه ا ق اا سم اوم الااحلك،اأ ا ااال. و د د ملاا ل رتد ددراهد ددواتكلد دداا د د اتىد ددو ا د د اا فك د درالا ا س او ساهواتكلسااو د ااا لوت د اوياتكدلسا م دااويا ت م د اوياتكددلسا أل م د اا)ا ِّيت د ئ.اوا فك درالاا ددس اا د ا 28
تىدو ا د اوتل ىد ايفاجممو د ا مدرا ا اوا د اتد واا د ام د ا ل مددااهبد اوحتم د ا دداا جي هد ايفاواقددعااحل د الاوا و د اوا لمددعا ه د اا ددروياجلىدد،ااحل د مل اوه د ا واتددااو ددرا تددا اوه د اا درا ملا ا اتر ملا ا مرا ا. -3اامنا مدداا د ملاا ل رتددراهددواَددااا د والاا ددس ا لغ ددِّياواقددعاه د ااا لمددعاا ف د ايفا ددس اا ى د م اا ددو اوحتوت دداا م،اجملم د ددعام د ددس اوذ د ددكا د د د اقرت د د د اتغ د ددِّياا مك د د د اا د ددِّيا ا س اا ويو الام داام،ا مكد اام دس ا د اتصد ياا تد ا د ا ل اا ل ياو ف ه ،ااا خ ات م ،ا لي ى اوا مداااأىلضد ه ا وتغ ددِّياا شد را ددِّياا ددس اا ويددو الام دداا د اتص د يا ش د را م ددس اترضد ا د اترضد االاوا ددو ااوت ددوااوتغضد ا د اتغضد ا الاوا ددو ا اوتغ ددِّياا سق د ا ددِّياا ددس اا ى ئم د ام دداا د ا تص يا سق ام س اتىِّياوم ا ك اا س او جل تا. وهد ااا مد ااا د اتىدو اهبد ااحلد ملاهد ا مد اا د ا مذاتر د د ااحلد د ملام د د اة ددؤوناا لد د ياومد د اا كد د اوا جل د د ا ا شر ؛ا ناا ى د اهد اا تد اةدؤوناا لد يا أ كد اا دس ا و جل تا .ا 29
وت ددربزايفاهد د ااا مد د ااا ى د د اا د د اتى ددو اهبد د ااحلد د ملا ت ى فاا ا ى م اا س ا ص ره ا س اوخت صد ا د ا ا ى ئ اا ف الاوا مكد ااا قئد اوا فد ه ،اا غ وقد او د اا لدأثرا أمك ااا كفراوماائا .ا ام اتربزايفاه ااا مد ااا ى د اا د اتىدو اهبد ااحلد ملا ا صدراعاا فكددر اا د اتل د ايفاددراعا مكد ااا كفددراو ظملددا اا ام د د د اتل د د د ايفاد د د دراعاا مك د د د ااا قئ د د د اوا ى ئ د د د اا ف د د د الا وا فد ه ،اا غ وقد ا د نامىد ه اوما د ااويئ د او د نا كدد،ا ا س ام .ا ام اتربزايفاه ااا مد ااا ى د اا د اتىدو اهبد ااحلد ملا ا كفد ياا ى د اا د اتل د ايفا صد ا اا د وااا كد مرالاا د ا هلد د ا ث ددرا د د اا د د س اا ددس ا وا ف ددوذام د د ؛ا لخ د د اا د د ا ا س ا ا ير ،اوحترتره ا ا فوذه ،اوايل د ايد واه،ا ا فكرت د اوا ى م د اوا ى د اوا ىددكرت اوايل د ا ظمددل ،ا د ا ئرا س اا ى م . ام د اتل د ايفا ى ا د ااحلك د ايفاا د ملاا ددس او لدداا ا ملاا ر اواشفاو ،ا أل او دؤا را ،ا د اوة د ل ،ا 31
وا لغ ددِّيا د ،اوتغ ددِّيه،ا لىصددِّيه،ايفا اءاواي د ،اا د ااا د ا ويفاا د تل ،ا شددؤو او خد فل ،ا كد اا ددس او لي د ى ،ا ك اا كفر .ا م مد دداااحل د د ملاا د دداا م د دداا د د او د د سا م د دداا م د ددسا ت م د ام ددوا د سا ا د اامد ا نا م دداا د ساو ظد اوماة د ا ا د ددااهد ددوا مد دداا د د ات ي د د ام د دداا مك د د ااا د ددس او ك د دداا و جل تاا مااهب او جي ه ايفاواقعااحل الاويفاا و اوا لمع .ا فالوا يومل اسلالم ليصمبح مو المابمقَ ،تصمبح عقيدتمه
ي أصل الدَلةَ ،أصل الدلحوم َلائر القوامين.
-4اغايم ممة حم مما الحوريم ممر:امنا ت د د ا د د ملاا ل رتد ددراه د د ا ا ددلئل ااحل د الاا ددس اوَددااا د والاا ددس ا احتى د ا ددااقض د اا ى د م اا ص دِّيت .اوا ددلئل ااحل د الاا ددس ات د ا م د د الاا ى د د م ام،اا د د ها ش د د ام ددس ايفا ااام ددس اويفا جملمد د ددعام د د ددس اتى د د د يرا د د ددااا مك د د د ااا د د ددس اوا ش د د د را ا ددس اوتليط د ام دداا ظم د اا ددس او ك ددا احب د اتك ددونا ددعاةددؤونااحل د الام دداا ىد طدِّيالاوم د اا ك د اا شددر اوتكددونا وي د اا لظددرام ددااهد ااحلددسااواحلدرا ايفاادداا و د ام ددس اا د ا 30
صد اا ىد مونام د او فد ات ت و دداا هد ا و د ااا سمد اوا د اتل ر د اا ى ددمعاوا يد د ا د ا ناّ ددك،ام د ،ا كل د ملاالاو ددل ا ا د ددو ا او د د د ا ناّم د ددااا د ددس اا د د د ام،اا د د د ملا د د د والا واجل .ا َالو م مما يه م ممد إلم م مما إمه م مماض اَأممم ممة اسل م ممالمية الههض م ممة
الصممويوة بممالفكر المسممحهير المبهممي علمما العقيممدة اسلممالميةَ ،يسممعا إلا أ يعيد ا إلما لمابق عا ما َمدمد ا ،بويمز تهحماَ ِممام المبمادمة مممن الممدَم َاَأمممم َالاممعو َ ،تعممود الدَلممة اَأَلمما ف مي العممالمُ ،ممما ُامت في السابق تسوله َترعا شؤَمه َفق أحكام اسلالم. ُما يهد إلا حمل اسلالم ملمالة إلما العمالم َقيمادة اَأممة للصراَ مع الكفر َأمظمحه َأفكام ححا يعم اسلالم اَأمض.
-5اثقافة حا الحورير:امنا د ملاا ل رتدراملاتكلدفا دأنا تىو ا اا فكدرالاا دس ا شدكاام د ي ا داام داا د اا اا د ا وا د اوا فكددرا واقددعاا د او د اود د ام ددا اوواقددعاا لمددعايفا ا د د س اا د ددس او واق د ددعا ص د ددراا ر د ددواااو ص د ددراا ف د د ءا ا راة د ت او صددراا ل د ا د ا د ا او د ريوعام،ا ددِّيااوا ف د ا َ دداا د والا ل د ا د اا ر د ا د اوددداام،امق د اا و د ايفا 32
ا تل اما اا اا ف ا اِّيااايفاا تلد .او د ريوعام،االد ملا الاو ل اا و ااوم،ا ا اة اام اا د ام د عاا صد اوا ى د ي ا و ي ددلل االا ددأقواااا ص د اوا ل د او ق دواااا ئم د اا ل د ت ؛ا مهن دداا د د اا ددااذ ددكات ددسا د د ملاا ل رت ددرا مكد د اااومااءاو ك د د ا تفصد اتل د ا د فكرالاا دس او يرتىد اتلف د ه اوهد ا مكد اا ومااءاو كد د ام ددس ا د د سا ددِّي او د د سام د د ا اة د د ءا ددِّيا م ددس اوياتلددأثرا ددأ اة د ءا ددِّيام ددس ا ددااه د ام ددس ا م ى د د ايات لم د د اميا د د ا دد ددوااا د ددس او صودد ددا اوق د د ا ت لط ه ا ل ءا اقوالاا ا ا ى اايل د ااوم مدا ا د كامهن داا اوم اق اا يأ .ا ت لربه اد وق د ات ددسااحل د ملا د اه د ااا مك د ااواآلااءاوا ك د ا د ا ت ددااا د مل؛ا نااحل د ملاا ى د ا د اتكددونا د ات دداا نا تل ددسايفاتفصد س اا فكدرالاوا يرتىد او ىد ااا د ات دداا ىددِّياا يفاا مددااي ددلئل ااحل د الاا ددس اوَددااا د والاا ددس ا هنق د ا و د اا سم د او ص د اا ف د اوحب د اتلد ِربلزاه د ااا مك د لاا وا كد لاواآلااءلا ناا ددس ا د ا د الاّددو اا ى د الاوا لظد ا ا د ات د مجا ددعا شد اااا ىد نايفاهد اااحل د ال اوحب د اا دداا 33
احل ملا ا ل اوحب د اتكدوناهد ااا مكد ااواآلااءاوا كد ا ه اا را ملاا اتر ملا د ا مدرا ا اوحب د اّد مظاهبد ا د او د الا ا د نااحل د مل او د او د الاا مك د اام ددا او مددعااحل د ملاا د ا اد اه د ااا مك د ااواآلااءاوا ك د ا -دداات لربه د اد د للخد ه اا د ا مكد اااومااءاو ك د اهلد ات مددااهبد اوحتم د ا ددعا احل ملا جي ه ايفاواقعااحل الاوا و اوا لمع .ا وه د اا د اجندديام دداااحل د ملايفاي ددااه د ااا مك د ااواآلااءا وا كد ا رومد ا د ا مكد اااحلد ملايفا د اناا د ملاا ددس ا و لااا ر ا ااويفا اناا ملا ع .ا وقد د د اض د د طدم ااحلد د د ملاجمم د ددوعا د د د ات لد د د اا د د د ا مكد د د ااومااءا و ك ايفاال ااو شراتااا ك ِّيالاا ا د اه او شره ا ل ي .ا -6اأما مههج حا الحورير فمي الحغييمراوقرتىلدااا د ات ل هد ا يفا ددِّيااويفاا ف د د اَ ددااا د د والا ل ى د د امق د د اا سمد د اوم د د الا احلك،اأ ا ااالاوَااا س اا ام،اا مل :ا مهننااحل ملاق اا ل ايفاادااذ دكااحلكد،اا شدر اوا لأ ط د ا ر ددوااايفا ددِّياا ق د اا و د اويفاا ف د اوضد ااا ك د ا اويفا ا ا ش ددر اا ل ى د ا و د اوا لم ددعا وض ددعاا لي د اوا للف د د 34
ا ف اَ اا وال .ا ااوت ،اق ا وي ا اا ى م ا وذ كا ناالا اي ل ا ا ك اا شر اام ا وي ا ،اا لأ ا ر واا ا و و اااا اي ءا اا ا ل اا ا.اق اات :،ا
اوق ا:ا
اوق ا:ا او ِّيه ا ااآلت اا ا ا ا
ويوملااتط عاا ر واااوا لأ ط ا ااوا و ا لا .ا و عام ااكااحل ملا ناا ر وااااا نات وااف اا اوحن ا ا و احنمااا والام،ا ى م ا ل واا أ ك اا س ا و م واا ل ا الااحلك،اأ ا ااال اميا ل ا اكاا كا نا س اا ى م اا و ا-و أل ف-ايات لربا ااام س او نا ا لمعاا ات هام ااا ى موناجملمعا ِّيام س .ا د د د كام د ددهننا م د دداااحلد د د ملاتلصد د د ا د د د احتوت د ددااا د د د س ا ا د د ددس ام،ا ااام د د ددس اوحتوت د د ددااا لم د د ددعام د د د ام،اجملم د د ددعا م ددس .اام د اا د ناا ر ددوااات مدداا ل وتدداا ك د او ِّيه د ام،ا 35
ااام س اوحتوتااا لمعااجل ه ام ام،اجملمعاام س .ا و كاا اتى امدهننااحلد ملاقد ات دسايفاقرتىد ا دِّيااوا ف د ا َ اا والاا يو اا رتض اا ل :ا -1اتىو ااحل مل احبما اا وال اا دل ا ىو ا ات :،اااا
اوتلف ا ا ك ،اا شر اا اتوي ا ا ا ى م اا ماا أ ك اا س اوَ ا اوض ا وضعا ا لي اوا للف ايفااحل الاوا و اوا لمع .ا واحل ملاتىو احبمااا د والايا در اا ى د ا وايد امىدمل ا ومح ا ل ى امق اا سم اوم الااحلك،اأ ا ااال .ا -2ات ل د د ااحل د د ملا خت د د ذااحلك دد،اا ش ددر ا د د ا ك م د د ا ا لصد ددرم اوا م د د ا اوق د د الا د د د ااااحلك د دد،ا د د اا د د ا وا مكد د ااوا وق د د ئعاوا د د ا اوتلخ د د ااحل ددسااواحل د درا ا ى د د ا ك م د اا لصددرم اوا م د ا.اوتددؤ ا ناا ى د الا ل ددس او د اا ونا واا .ا كامهن اات ل اا صرا اواجلدر الاوا وضدوياوحتد ااداا د ا تلل قأا عاا دس ا د ا د او تد ناو ى ئد او مكد ااو فد ه ،ا 36
و ظمد او د ا اوتى د او دوات ددرنا لىمد ا ه د او دواتصد ط ا كف ددا.ام ددواياجي دداا د ا ىد ملاا ددس ا د ا اوياتىد اواا دد د ملاا تد د ناوا ى ئد د اوا د د اوا مكد د ااوا د د وا ا ددِّيا ا س :اا ىواا ا ا ل،ا ا ا ااتي ا ل ،ا ناتقادواا د ا هدد،ا دداا ددااافددراوضددسااو ناتأود وااا ددس ا ددااو د ااهددوا ا ص د ي.اوهل د اامهن دداات ل ددربا نا ددعاا ت د نا ددِّياا ددس ا د ا ا اةد و اواةدقاا اوا مس د ا ت و ت او صرا او عاا ه د ا ت د ناافددراو د اافددر او ناا ددو اوا لص د ا ااف د ا او نا اتؤ ا ر مس ا واا ش و ا واايةقاا ام واا مر .ا وت لربا ناا والام،اا ىو اوا وقل د اوا ق م د اوا ي ئف د ا ا ه اّر اا س .ا ام ات لربا ااّدر ا د اا ىد م ا ناتلشدئواا ا د اتد وا م،اا ر مس د ا وام،ااية دقاا ا وام،اا ش د و ا وام،اا م د ا واا ددو ا واتد وام،اا ىو د ا وام،اا وقل د ا وام،اا ه د ا ا ي ئف ا وام،ا ا ت ا ِّيا ت اا دس ا وا ناتللىد واام،ا ا ملا اه اااا امل .ا ام د ا نااحل د ملاياتلمطد ااحلك د اوياجي د ،اوياتظ ددرا 37
ا ددويءاهلدد،اويا د تِّيه،اوقدوا ل ،احب د ا ناذ ددكاتىد ا د ا َددااا د وال امذاياجيددوزاةددر ا ناتللوددداا د حلرا ام،اا واي د ا د دداامنااحل د د ملاّ د د ،اوتلى د د ه،ا ى د د ا اا كد ددس اوت لد ددربا نا ا ظمد د اا د د اتي ىو د د اهد د ا ظمد د ااف ددر او ددااجيد د ا د د ،ا نا ت ت وهد او ناتضد واا كد اا ددس ا ك د اامد ات لددربه،اا مد ا ومىددى ا دد،اّكمددونا أ ك د اا كفددر اوت لددربا د اتلكددرا ددل ،ا دس اا س ا وادس ا ا ك،ا ا ك اا ااا مر .ا ام د د ا نااحل د د ملاياتى د دداا ناتش د د اا ،ايفااحلكد دد ،ا د د ا ش د اا ايفا كدد،اافددر اوةد طدر اذ ددكا د اا ى د م اام د ا دداايا تى د د دداا نات د د د د و ،ا جيد د د د امد د د ددسيااقلصد د د د ا وات مد د د د ا وا ايلم د ا واو ى د ؛ا ناه د ااا ى د الام د ا ظ د اوت د ا هلدد،اومق د ا مددرا ظمددل ،اا ف د الاوا ك د مرال ا دداات مدداااحل د ملا اق ،اوق عا ظم اا كفراا اتي ىو ا د اا ىد م ا د ا وضعا ك اا س ا وضعاا لي اوا للف .ا -3ات ماااحل ملا لي اا س اا ساايفا ع ا ك اا ا اا ا ا س ا ا وسق ا ا ظم اتلف ا ا ىو اا ت :،ا اوقو ا:ا 38
امهنن ا فظ ا ا ا واا الايفااآلتل ا اد غاا مو املشماا عا ا ااالا ا اتي ا عا ا ك او عا اي ءا ااا ر وا ا.ام ااالاو و ا عا اي ءا ااا ر وا ا ايامراا ا ك،ا و ك ،اوي ا اواي اوواي اوي ا ا را او ارا امك ا واي اا لي اوا للف اوي اجياوز اتي ا ض اوترك ا ض ا اآلور ام اي اجيوز اتي ى ا ل اق ا ل ا ون اجبم ا وجي ا ناتكوناتي ى اا ساو م اوا ال .ا و د اتكددوناا واقددعا ل قض د ا ل ددس امهن ددااياجيددوزاتأوتدداا ا ددس ا د اتلف د ا ددعاا واقددعا ناذ ددكاحترتددفا ل ددس ا دداا ا واي د ا ناتغ د طدِّياا واق ددعا د اتص د يا وامى د ا ل ددس او لض د ي ا ك اا شر .ا -4ا ل د د ءا د د ا د دِّيالاا ر د ددوااايفا د ددِّياا ل د د اا د د ا ق د د د اا و د د د او ل وتد د دداا اااا كفد د ددرام،ا ااام د د ددس اوحتوتد د دداا ا لمد د ددعااجل د د د ه ام،اجملمد د ددعام د د ددس ا د د د ااحل د د د ملاقرتى د د د ا ِّياا س ا را ا :ا ا و:،ا ر د د اا ل ى ددفا جيد د ا ة ددخ ا ددؤ ل ا فكد درالا 39
احل ملاوقرتىلاا لكوت اا كل ااحل .ا ا د د د :ا ر د د د اا لف د دداا د ددعاا د د د ا ل م د د د اا د ددس ا د د د اتلخ د د د ااقض د د د اهل د د د اا د د د ات مد د دداا د د د امجي د د د اايفاواقد د ددعا احل الاوا و اوا لمع .ا ا د د :ا ر د د اا ددلس ااحلك دد ،اوتي د د اا ددس اتي ىد د ا اة سا اوَ ااا ام،اا مل .ا اويد ا أما المرحلمة اَأَلماام د اا ر د اا لأ ىد امف د ل ا ل دواالاوتكو د ااحل ىد اا و،ا د اايهلد اءام،اا فك درالاوا يرتى د ا و د امطا د اه د اااحل ى د اا و،ا يتص د اا ددأمرا اا د ا اض د ا ،اا فكرالاوا يرتى ا شكاامر .ا مم د د د اا د د د ناتى د د ددل اهل د د د اتلظم د د دداا اا د د د اا را د د د الايفا ىد د د د د ا د د د د د اتلصد د د د د را أمكد د د د د ااا د د د ددس او ك د د د ددااا د د د د د ا ت لل د د د اوتص د د د ياةخص د د د ام د د ددس اوتلملد د ددعا ى د د د ام د د ددس ا ا د د ددااتلظ د د ددرام،اا مكد د د د ااوا وقد د د د ئعاوا د د د د ا ا د د د د ا لظ د د د د اا ا د ددس اوتص د د اا كمد دداا د د اوم د د ا ى د د ت ساا د ددس ا د د ا احل ددسااواحل د درا اام د د اتلمل ددعا لفى د د ام ددس اا دداات د د واا ددعا ا د ددس ا د د ا اا اترض د د ا د د اترض د د االاوا د ددو ا اوتغض د د ا 41
وت د ددواا د د د اتغضد د د االاوا د ددو ا اوتلي د د د ام،اَ د ددااا د د د والام،ا ا لد د د د د يا د د د د د ا ناتف د د د دداا د د د ددعاا د د د ددس ؛ا ناا اا د د د د د اا د د د د د ا ت ى هد د د د ايفااحل ىد د د د اهد د د د ا اا د د د د ا م د د د د ا د د ددؤثرال ا ا اا د د د د ا مااهب ايفااحل الاوَ ا ل ي .ا مهنذااودااا شخ ام،اه ااا ىلو امرنا فىااو دد يا ي د ءاا د اال د ااحل د مل.اوه د اا د اا د ناتف ددااا ددوااالاايفا ا ر د اا و،ا د اا د وال اوا د اا ددلمر اث ددس ا ددلوا ا د ا وتددااا ل د يا م درا ا ا اض د ا د ،ا د ا ا د ااالا ددا او د اا د نا تى ددل ا ددااوت ددؤ ا ددااو ر د لااتكل دداا دداا د ا د ياه د اا ا ت ا را اوّر ا ات ماا ا اا اا د اا د اا دس ا ومقرائدداا د ا د ااوتل د اا د اا ىددرمنا د اتص د راا ددس اوا د نا ت لى د اأ د ام د ا داا درا اوت م دد،ا شددكاا ددر ايفا د ا ا ددِّيا اد هرال.اواد وااتىو دونا د ،اوهدد،ا ىدلخفون ا د امشد اذاددرا ا س ايفا ك اوحت ا ااا ل ي ا او و واام اا ا ي .ا ويفاه د د ااا ر د د اا لأ ى د د ااقلصد ددرا مد دداااحل د د ملا د د ا ا ل اا ى م امىمل اوا صدط ا ل تلداا د ا لد ءايىدما اوتك دِّيا مد درا ا اوت ى ددفاا مد درا ايفا ى ت دداا ى مد د اا د د ات ل هد د ا ش ددكاا 40
راد ا د اا ددلي عا ناتكد طدوناال د ا د ا د اةد ملاا ص د رواا س اوت لواا مك اااحل مل اوتف واا اوَ وه ا ل ي .ا دسا دداا و د ا ناا ددلي عااحلد ملاتكددوت اال لدداااحل د او د ط ا لمددعاو ددر َ امكرتددااو د ات د وام ددا ا ل د ه اا لىدداام،اا ر د ا ا .ا أما المرحلة الثاميةام ا ر اا لف داا دعاا د ا ل م د ا ا ددس اوت ل د د اقضد د ل اا صد دِّيت ا هنجي د اا د دو اا د اوا ددر ا ا د ا ل د ه ا د ا مك د ااا ددس او ك ددااا د ات ل ه د ااحل د مل ا د اتلخ د ه ا مك د اااهل د ات م ددااهب د اوحتم د ا لوي د ه ايفاواق ددعا احل ال اوتىِّيا عااحل ملايفاا ماا ق اا سم او صد اا فد ا ي لئل ااحل الاا س اوَااا والاا س ام،اا مل .ا ويفاهد ااا ر د اا لىدداااحلد ملام،اخم ق د ااجلمد هِّياخم ق د ا اوق اا ناتىو ايفاه ااا ر ا م ااا ل :ا -1االثقاف م ممة المرُ م مماةايفااحل ىد د د ا ألم د درا ا للم د د د ايى د دد،ا احل ملاوتك ِّيا مرا ا اومجي اا شخص اا س اا ىد االا د ا َ د ددااا د د د وال اوو د ددوناا غمد د درا ا ص د د دراعاا فك د ددر اوا كف د د د يا اى .ا 42
-2االثقاف م ممة الدماعي م ممةاجلمد د د هِّياا د د د ا أمكد د د ااا د ددس ا و ك د ددااا د د د ات ل ه د د د ااحل د د د مل ايفا اوياا ى د د د ي اوا ل د د د وا ا وا ضد د درا او د د د ا اا ل طم د د د اا د د د او صد د د فاوا كلد د د ا وا لشرا ؛ا جي اا و اا ا ل اا اوا لف داا د اودد ره ا ددس اومجي د اا ى د الاا ش د ا ل د ا د اتددلمك ا د اق د ا ق اا سم اوم الااحلك،اأ ا ااال .ا -3االصمراَ الفكممر ا ى ئد اا كفددراو ظملددااومك د اا او ى ئ د ا ا ف د الاوا مكد د ااا قئد د اوا فد د ه ،اا غ وق د ا د د نازتف د د اوويئ د د ا و ل قضل ا ل س ا لخ اا ا ل او امث اه .ا -4االكفاح السيالياوتلم ااأ ات :ا ا ك م د اا د وااا ك د مرالاا ىددل مرالاا د اهل د ا د يرالا وافوذا اا س اا س او ك م ااي دل م ااجبم دعا ةدك اا ا فكرت د د اوا ى د د ااوايقلص د د ت اوا ى د ددكرت اواش د ددفاويي د دداا ومضيا ؤا راتاا لخ اا د ا د ا د يرتا اوحترترهد ا د ا ا ثدراا لفوذا .ا مل-ا ى ا د د د د ااحلك د د د د ايفاا د د د د س اا ر د د د د اوا د د د ددس ا واشددف ،اوة د ل ،اوا لغ ددِّيا د ،اا مد اهضددمواا ىددوااا د ا 43
واقصرواايفا اءاواي ،احنوه ا وا مه دوااةدأ ا د اةدؤو ا وا ط و فواا ك ااا س اوا ماا د امزا د ا كم د،اا د اتىدو ا اتي ا ك اا كفراو ظملاا ق ا ك،اا س ا ك ا .ا -5تبهي مصالح اَأمة وا ت اةؤو اوم ا ك اا شرع. وق ااحل ملا كااذ كااتط ا اق ا ااا ر واا ا ا ن ا ا ا ا اقو ا ات :،ا امهن ا ا ا ر ا را او اقرتش ام ،اا صف ا و وربه،ا اا يبا ر ا اوق ا ل ،ا ناتؤ لواا ا او و ات رنا اام ات رض ا اا مرا .اوق اتص ا وتاا ااجلم ىرته اومهلل او ى ئ ه او مك اه ام ط ازتف اومى ه ا اام اه ي ،ااا اا ى ئ اوا مك اا وويأه او هب اوه ا ويو ال .اوا ااآلت اتل ا ا ا ا لس ى ا ك اوتل اا ا اا وااتىو ونا اا ا اااا ر اوو اا ل اوتيف فا از م ء اقرتها ا ك ا او ى ام اا اام اا اتل ا اأ اوتىف ،اوتىف ا ام ئ ،او س ،اومضي ا ا و تىو ون ا ا ا اتم ر اض اا ر وا ا اوض ا وتا اوض ا د ا .ا 44
وا د د د نااحل د د د ملايفاَ د د دداا مك د د د اا اويفاتص د د د تاا ألمك د د د اا ا و د ددر اوا لك د ددلس اا ى د د اويفاتص د د تاا ك م د د اا د د واا ا كد مرال اويفا ى ا لدداا كد اددرّ ا د مراا ل د ت اياتد اي ا ويات د د اه اوياجي د ددا اوياتلم د د اوياتد د حدؤثراا ىد ددس امك د د نا تل د اادداا د ا د فاا ددس او ك ددا امم د ا طرضدداا لت د اءا ا ش د د ت ا د د ااحلك د د او لىم د د اا لكد ددلس اا ى د د او د د د ملا ا وا او ا لىم ااجلم هِّيايفا أاا ن .ا وقد د د اقد د د ااحلد د د ملا د د د كااقلد د د اءا ر د ددوااالا امىد د د ا يد د د ءا ر د د د اا د ددس ام،اا د د د ملا د ددعا ل د د د ت ا د د د مراا ؤ لد د د ا د د د حل اا د د د ات د د د وام د د ددااتل د د د اا كفد د ددراو مك د د د ااايفاا د د د اا ا د د اوت د د ااحلد ددرملا د د اا َد ددراوا د ددو ا د د اا ل د د ي ا ونا ناّى د د د د د ا ا ى د د د د د ملا د د د د د ا ا واتى د د د د د ا وا ت د د د د د نا وا ى ئد د د د د ا وا كد د د د د ا وا د د د ددوق اوملات لفد د د د د ام،اةد د د د د ءا د د د ددو ا ا د د د د اا د د ددس امىد د د د ا د د د د اقرتش د د د د ا د د د د ارامهل د د ددل ،او هب د د د د ا وحت د د د اه،ايفا لى د د د ا ،او د د د طف اوه د د ددوام د د ددر ا د د د اايا د د د د ط الا د ددااويا د د اويا د ددسيا ل د د اا د ددو امع د ددااا م د د ا ر د د ا ا س اا ا لا ااهب .ا 45
و ع ا ن ااحل مل اا ل ايف ا ِّيا ا ن اتكون ادرّ او مراا و ل ت امي ا اااقلصرا اا م ااا ى ايفاذ ك اوملا تل وزه ام ،اا م ا اا ت اض ااحلك ا و اض ا اتىفونا ا وتا ا واض ا اتل اا ل ،ا ذ ااقل اءا ر وااالاا ااقلص اا ايف ا ك ا اا وال اومل اتى ،ا أت ا م ا ا ت ا اه ير ام ،اا تل .او ل ا رن ا ا ا ها ا اا ى ا ا ا ن اتأذن اهل ،اأى ت ا ها ا س ا ى و ا ي هب ،اق ئس:ا ا اوت ،اق ا «لم مؤمر بذلْ» اا ي ى اا كرب .اوال ا ق ا لاا ناتصربا اا ت اءاام ادربا ا ىا ا اا ر اا اق اا ا :ا . ا
طلب الهصرة د د اامد د اا لم ددعاوا د د ا د د ااحلد د ملااي ددعاام،ا د د و الا اا د د ا د دِّيالاا ر د ددوااا س قة د د اهب د د املود د دداا د د اه د د اا ا اا ام،ا اات :ا -1ام دداا د ا د ا ددواق د اا د ناجملم ددعا ك د ا ل م د اا 46
و غ ى د ا د اا ر ددواا اوأددو ا اق د ااةددل امت د اءاق درتها ر ددواام،ا اي د د املاتكو د دوااتيم ددونام د د ايفا د د الا مد دداا ا ق د امأد د اَ ت د اا ر ددواا ض د فا ل د ا ت د ا اق د .ا مد ددأو االام د دداا نات د ددرنا فىد دداا د د اق ئد ددااا د ددرملا ي د د ا َ تل د او صددر ا دداا د اتىددلي عا نات ددغا د االا د ا ا د اا دداا وهوام د اوةمد .امىد ا وا اا د اا دِّيايفاا ىدِّيالا د ا د ا د ا ا ق اق ا:ا ا راالاا و اا نات رنا فىاا د اق ئدااا درملا ودرقاو د ا دااو دو كرام،ا ددسا د ا م لد ام،اجم دسا د اجمد سا ا درمل.اامد ااو اا د اا ددِّيا د اا د ا د يا د اا د ياقد ا:اقد اا ياا ددوااالا:ا«ال أمى لممي عهممدك َال عهممد أخم ميْ َمهَم َعممة ،فهممل أمممت مخ مرجي إلمما السمموق غممداً ححمما مقممر فممي مهمماِم قبائممل الهم ماس - َُامممت مدمممع العممر -قممام :فقلممت ممذ ُْْهم َدة ََلَفهمما َ ،ممي أفضممل مممن يَ ُوممج مممن المميمن َ ،ممذ مهمماِم بكممر بممن َائممل َ ،ممذ مهمماِم بهممي
عامر بن صعصعة ،فاخحر لهفسْ ،قام :فبدأ بكهدة فاتا م» .ا -2امناا اا ناتي ااا اا ى ئااا د ااد نات درنا فىاا ا اق اا ناتؤ لواا ااوتصد قوا اهدوا ناّمدواا د ا ت غا د االا د ا ا د اا دا.او دعاا لصدو اا د اوا ايفا درنا 47
فى دداا د د اا ى ئ ددااتد د ارا أ دداااد د نااتي د د ا ددل ،ااحلم تد د ا لفىااو وتا .ا -3امنا د اق لدداا لددااالد ال او لددوا د را د اد صد ا ددأنا تكددوناهلدد،اا ددكا واا ددرا د ا د اات د اا د ا دد،ام م دواا د ا ق دداا ددل ،ا ناّم ددوااوتلص ددرواا ددااترت د د ا ناتىد د ،اا د د ا ددل ،ا و كم ا كاق واا لاا ناتكوناهل،اا دكا واا درا د ا دَ حد ل ا م حنا صروا .ا -4امنا ص د درالا ه ددااا تل د د ا دداا او ى د د اا د د اا ى د د ا ا ا د ،اومق لدااا و د اأ در اوددو اام،اا تلد اتد اا ي د ا واض د ا د ا ددااا د نات د ا د اق د ااحلم ت د اوا لص درالامق د اا ا نام س ا ي ام اا ك اا س .ا -5اود ددرقااحل د د ملا د د اه د د ااا اا د د ا د ددأنا مد ددااق د د ا ا لصدرالا ل ددفا د ا مددااا ى مد ايفاا ر د اا و ،او مددااا لف دداا يفاا ر اا ا ر ،ا ا داا صداايفاا ر د اا د اا د اهد ا ر د د اا لف ددا او دداايد د ءا د د اا يرتىد د اا واي د د اايت د د عا لد د ا تل م اا لمعا اَ اا والاوتشل اا ت اءا .،ا د كاقد ااحلداملا هنضد م اق د اا لصدرالام،اا مد ااا د ا 48
د .اوقد اق د ا غرضد ا
تىو اهب .او و اتي ا د اا ىد ات اا اثل :ا ا وا:ا غ ددرناق د د ااحلم ت د ا د د اتى ددلي عا ناتى ددِّيايفا َااا والاوهوام .ا ا د ين:اا تصد اام،ااحلكدد،ا ق د اا سمد اوم د الااحلكدد،ا أ ا ااالايفااحل الاوا و ااوا لمع .ا و ددعاق د ااحل د ملا أ مد ااا لص درالاهد اامهن ددااق د اا ددلمرايفا ا ى د اجبم ددعاا م د ااا د اا د ناتىددو اهب د ا د ا اا د ا را د الايفا احل ى د او د اثى م د ا د او د اترا د ا د اا د ا ل م د ا ا س اومجيد اا در اا د ا لد ه او د ا ك م د اا د وااا كد مرالا ا ى د ددل مرالاواش د ددفاويي د د د اومضد د ديا ؤا را د د د او د د د ا ى ا د د د ا دصا صد حلاا د اوا تد ا شددؤو .اوهددوا ىددلمرايفا احلكد او د اتد ط ذ ددكام ددسا د االا ناّى د ا ددااو أل د اا ددس اا فددوزاوا لصددرا وا ل د د ي املك ددوناا ر د د اا د د ا د د امق د د اا سمد د اا راةد د ال ا و ل ئ اتفرياا ؤ لونا لصراال .ا أممما المرحلممة الثالثممة:ام د ا ر د اا ودددواام،ااحلكدد،ا د ا قرتد اا د او مد ااق د اا لصدرال ا د اتي د اا ددس اتي ىد اا 49
اد سا ددِّياجمد او لئد ات د ااحلد ملاا د وااا م د اوهددواا د واا ا اوي ا ا ي ا املىو ا و اا سم اوتكوناقوا ا امكدرا ا لمعاو ىا اوتي اا س ايفا الاا ىد م اتي ىد اا ىس د ا ياتى ااا ل ات ا م اا د اا ظدرو اوحتمدااا د والاا دس ا م،اا ملا اقرت ااجل .ا وم دداا د امضددااالا لد او د اا لد يا نا دد يا ل ددس ا ا ا او دد ياهدوا دااا د ايفاا دس او دد اا سمد ا تق ا اااا ىد نا د ا ناملاتكد او دد امق ل د اوم د الا احلك،اأ ا ااالاه ا ل اا ى م ا .ا والا ىددأاا ناتى د اوي د او ناع د ا د َدرحويا د ا ل د ا ا و ناتش ا زا اأسئكلدااول طد اا دؤ ل او ناتكر لد ا لصدرا تد ا ؤزاا ا ل ا او ناعكلل ا امق اا سم او اتلصد او فد ا مى د د م ا ت د دداا د د اا ى د ددمعاوا ي د د ا د د ا ناّك د دد،ام ل د د ا كلد ملاالاو ددل اا ددو ا اوتىضد ا د ا ظمد اا كفددراا ى ئمد ايفا دس اا ىد م اوجيمددعاا ىد م احتد اااتد اا سمد اوتو د ا ددس ا ا ى م ايفا و اا سم .ام اا ا اتش ءاق تر .ا وآخر دعوانا أن الحمد هلل رب العالمين. 51