Nieuw s
6
N° 3 • 23 maart 2020
“De vergrijzing is een succesverhaal”
Langer werken omdat we langer leven? Patrick Deboosere doorprikt de mythe. “Meer mensen krijgen de kans om oud te worden, maar dat wil nog niet zeggen dat het menselijk lichaam niet verslijt.”
V
olgens Patrick Deboosere, demograaf aan de Vrije Universiteit Brussel, moeten we de vergrijzing omarmen. Het is goed nieuws dat meer mensen de kans krijgen om oud te worden, zo stelt hij. Dat wil daarom nog niet zeggen dat we allemaal ook langer moeten gaan werken. “Vergrijzing betekent dat het aandeel ouderen in de bevolking toeneemt. Daar is één belangrijke verklaring voor: vandaag krijgen veel meer mensen de kans om oud te worden dan vroeger. Ziekte en vroegtijdig overlijden hebben we grotendeels onder controle gekregen. Sinds anderhalve eeuw hebben we veel vooruitgang geboekt in de geneeskunde, waardoor een pak ziekten vandaag niet meer dodelijk zijn.” “Daarnaast hebben we vooral een enorme evolutie doorgemaakt op vlak van leef- en werkomgeving. Het leven zit vol gevaren, maar we zijn erin geslaagd om die voor een groot stuk te beheersen.” Het is volgens Deboosere een vergissing om de stijgende levensverwachting aan te grijpen om mensen langer te doen werken. “Levensverwachting is de gemiddelde leeftijd die we nu in België bereiken op basis van de huidige sterfterisico’s op elke leeftijd. Iedereen draagt daar dus aan bij. Hoe minder mensen vroegtijdig sterven, hoe hoger dit gemiddelde. De mens wordt dus niet ouder, maar we worden met velen oud.”
Menselijke natuur De levensverwachting zal niet op dezelfde manier blijven stijgen als de afgelopen 150 jaar. Hiervoor schetst Deboosere drie redenen. “Ten eerste is de gemakkelijke winst al geboekt door de sterfte op jonge leeftijd enorm te reduceren. Ten tweede ziet men de wetten van het biologisch mogelijke over het hoofd. En ten slotte verwart men een sociaal proces
006_AAV1QU_20200323_DNWHP_00.indd 6
met fundamentele veranderingen in de menselijke natuur. […] De moderne mens is genetisch en lichamelijk niet verschillend van onze voorouders 200 jaar geleden. Het is onze maatschappij, ons sociaal weefsel en ons technisch kunnen dat veranderd is, niet de menselijke natuur.” Langer werken als antwoord op toegenomen levensverwachting lijkt dubbele winst op te leveren. De werknemer werkt voor een loon in plaats van een pensioen te ontvangen en daarbovenop draagt hij verder bij aan de sociale zekerheid. Het vertrekt vanuit een pure besparingslogica. “De verhoging van de pensioenleeftijd is een eenzijdige belasting die aan de hele werkende klasse wordt opgelegd. Velen zullen er bovendien niet in slagen om langer te werken en daardoor pensioen inboeten.”
Alarmisme Het boek leest als een tegengif tegen het alarmisme dat tegenwoordig hoogtij viert in politieke en mediakringen. Onze pensioenen zouden onbetaalbaar zijn. De sociale zekerheid zou ons binnen dit en één generatie ruïneren. Deboosere gaat hier op rustige en onderbouwde wijze tegenin. “Uiteraard gaat de pensioenkost toenemen. Dat is logisch wanneer er meer 65-plussers zijn. Maar we moeten ons ook geen angst laten aanjagen. Het Wereld Economisch Forum berekende dat er vandaag in de wereld acht werkenden zijn voor één gepensioneerde. In 2060 zijn dat slechts vier werkenden per gepensioneerde.” “Laat ons eerlijk zijn. Die acht werkenden voor één gepensioneerde, werken toch ook voor zichzelf, niet alleen voor die gepensioneerde. Met ander woorden, vandaag werken er acht mensen om in het levensonderhoud van negen mensen te voorzien. In 2050 zullen die acht mensen in het levensonderhoud van tien mensen moeten voorzien. […] Dit klinkt natuurlijk al een stuk minder dramatisch.”
Taxcut Deboosere wijst nog op de fameuze taxshift van de regering-Michel, die we beter een simpele taxcut noemen. “De Studiecommissie voor de Vergrijzing van
16/03/20 10:43
