Radeis (nr. 2, 2017)

RADEIS 2 I 2017 1

rode adviezen, denkpistes en eisen van en voor senioren

DAG VAN DE ARBEID ging ook dit jaar niet onopgemerkt voorbij !

In verschillende steden en gemeenten trok een bonte 1 mei stoet voorbij. Dit jaar staat in het teken van de strijd voor een sociaal Europa.

ABVV Senior Hugo Raemen verwoordde het mooi op het Journaal: “De mensen moeten ons de kracht geven om de sociale zekerheid te beschermen en te behouden.”

IN DIT NUMMER

2 2017

3

In gesprek met Wouter Hillaert over de kansen van een burgerbeweging

6

Ouderenzorg en diversiteit

7

‘Wist-je-dat’ en Rood Kruiswoord

9

Frans Masereel en hedendaagse kunst: verzet in beelden

10

Rood roest niet: Roger Deschacht

Ook hebben we nog een zomers warm ROOD RECEPT op pagina 8.

Ontdek het binnenin…

RADEIS 2 I 2017 2 edito

Waarde kameraad, Het ABVV staat voor een wissel aan de top. Marc Goblet, onze algemeen secretaris wordt om gezondheidsredenen uitgewuifd op 9 juni. In zijn plaats komt Robert Verteneuil, de huidige nummer twee van de Algemene Centrale. Dank aan Marc en welkom aan Robert!

Het is ten andere van groot belang een sterke ploeg te houden. De aanvallen op de sociale zekerheid, in het bijzonder op de pensioenen en de gezondheidszorg , houden niet op. En vergis je niet: elke keer een minister beweert dat er “overleg” is geweest mag je ervan uit gaan dat het over een ontmoeting gaat, niet over écht overleg. Dààrin is dit beleid niet geïnteresseerd. Het drama is dat wat de laatste twee jaar allemaal werd afgebroken, veel meer tijd zal nemen om terug op te bouwen.

In gemeenschappelijk front voeren we actie vandaag om de federale regering een rapport te geven. Dat deze regering gebuisd is op alle v(l)akken hoeft niet te verwonderen. We sensibiliseren via een petitie-actie waarvan we de resultaten aan de Premier zullen overhandigen op 4 juli. Herexamens zijn alvast in zicht.

Deze actie kan je terugvinden op: www.hetgrootrapport.be Ons verzet tegen dit rechtse beleid op federaal en Vlaams niveau dient dus zonder meer te worden verder gezet. En op 9 juni zal het ABVV bij de wissel aan de top onze alternatieven voor dit beleid in de verf zetten.

Want die alternatieven, die zijn er wel degelijk! Alleen vergen ze àndere politieke keuzes: voor jobs, voor een rechtvaardige fiscaliteit, voor een sterke sociale zekerheid, voor armoedebestrijding, voor sterke openbare diensten…

Caroline Copers afgev. bestuurder Linx+

even stilstaan

Betaalbare ouderenzorg op kosten van onze kinderen?

CD&V wil familie van rusthuisbewoners laten opdraaien voor de onbetaalbare rusthuisfacturen. CD&V-Kamerlid Nahima Lanjri vindt het sociaal onrechtvaardig dat families in sommige gemeentes niet moeten bijspringen in de hoge kosten van het woonzorgcentrum. De onderhoudsplicht zou overal verplicht moeten worden. Wij trekken grote ogen.

Het is vooral een onverwacht standpunt van een partij die de familiewaarden zo hoog in het vaandel draagt en zichzelf opstelt als de ‘sociale’ coalitiepartner.

Want laten we eerlijk zijn, de onderhoudsplicht is allesbehalve een solidair principe.

Het gaat om ouderen die onvoldoende middelen hebben om de kosten van het woonzorgcentrum te bekostigen. In zo’n geval komt het OCMW tussen. Gemeentes kunnen er vervolgens voor kiezen om de gemaakte kosten terug te vorderen bij de partner, kinderen, schoonkinderen en zelfs kleinkinderen. Maar een klein aantal gemeenten doen dit niet, en daar hebben ze alle redenen voor.

onhoudbaar. Mensen zijn bang dat ze de zorg op hun oude dag niet meer kunnen betalen en die angst is terecht. De dagprijs voor een woonzorgcentrum is de voorbije vijf jaar met 20% gestegen.

Gemiddeld betaalt een Vlaming in een vzw woonzorgcentrum net geen 1500 euro per maand. Veel meer dan het gemiddelde pensioen toelaat.

Wij eisen al jaren de afschaffing van de onderhoudsplicht. Het huidige systeem is compleet onrechtvaardig. Het is nefast voor de familiale relaties. Als enig kind Om de betaalbaarheid van onze is de last veel groter dan in een ouderenzorg te garanderen, gezin dat meerdere kinderen telt. volstaan twee eenvoudige en Hulpbehoevende ouderen worden sociaal verantwoorde ingrepen: opgezadeld met een schuld- en een inkomensgerelateerde dagprijs schaamtegevoel tegenover hun voor het woonzorgcentrum en een kinderen. Bovendien geldt de maximumfactuur voor niet-meonderhoudsplicht enkel voor dische zorgkosten. woonzorgcentra, niet Opmerkelijk dat ‘de voor de facturen in de Mensen zijn bang gezinspartij’ dit niet thuiszorg. dat ze de zorg op opwerpt. hun oude dag niet Vat de koe bij de meer gaan kunnen Caroline Cocquyt horens. Schaf de betalen en die angst coördinator onderhoudsplicht is terecht. af en maak onze ouderenzorg betaalbaar. De situatie nu is

Caroline Cocquyt

RADEIS 2 I 2017 3

INTERVIEW MET WOUTER HILLAERT

HART BOVEN HARD Brug tussen ongebonden burgers en het middenveld 7 mei vond de parade van Hart Boven Hard voor de derde keer plaats. 10.000 mensen klopten mee op tafel. De verontwaardiging is er nog steeds, maar er heerst een zekere politieke moeheid. We gaan in gesprek met de oprichter van Hart Boven Hart, Wouter Hillaert, over de kansen van een burgerbeweging.

Waarom kozen jullie voor een lange tafel?

Het was duidelijk na de tweede parade dat we op zoek moesten naar een nieuw concept. We zochten naar een nieuwe, creatieve manier om onze ideeën weer te geven. Die lange tafel betekent voor ons drie dingen. Het is ten eerste een onderhandelingstafel. Burgers mogen mee aan de onderhandelingstafel in Brussel, dat is democratie

van onderuit. Daarnaast is het een tafel waar we letterlijk op wilden kloppen. Wat we nu zien is niet normaal. Wij vinden het niet normaal dat er mensen verdrinken in de middellandse zee, dat er miljarden worden besteed aan gevechtsvliegtuigen terwijl ouderen de zorg in een woonzorgcentrum niet meer kunnen betalen. Dit gaat in tegen onze grondrechten. Tot slot gaat ons toekomstbeeld over delen, wat mensen aan tafel doen. We verdelen de patatten, zodat iedereen genoeg heeft.

Sinds 2014 is het bijzonder snel voor jullie gegaan. Jullie hebben op korte tijd een enorm draagvlak gecreëerd. Hoe zorg je ervoor dat je de interesse bij mensen aanhoudt?

We hebben één vaste kracht die we via crowdfunding kunnen betalen, de rest van de werking steunt volledig op vrijwilligers. Het is vandaag moeilijker dan vlak achter de regeringsvorming om mensen te mobiliseren. Terwijl er vandaag juist meer redenen zijn dan twee jaar geleden.

Het lijkt alsof mensen het moe zijn, maar de verontwaardiging blijft wel.

Die moeheid zien we terug in de opkomstcijfers van de parade. Dit jaar waren er beduidend minder mensen aanwezig op de parade van Hart Boven Hard?

Ik vind 10.000 nog altijd een ontzettend goed resultaat. We konden inderdaad in het begin heel hard meesurfen op de verontwaardiging die er was. Maar nu moeten we veel meer opbouwen vanuit de basis, veel meer op lange termijn werken. We moeten de motor aanzwengelen en dat gaat heel veel over bewustzijn en vorming.

Het mobiliseren van de achterban via vorming en communicatie zijn punten waar de vakbond sterk staat. Jullie wilden afstappen van de traditionele manieren van actie voeren, maar ze werken wel al jaren.

Hart Boven Hard is een beweging die een brug wilde leggen tussen ongebonden burgers en de bestaande structuren.

Wouter Hillaert © CHÂTEAU D’ AMPSIN - WORDPRESS.COM

RADEIS 2 I 2017 4

We vinden de strijd die vakbonden voeren ook heel zinvol. Als wij zeggen dat we anders zijn dan de vakbonden, gaat dat over het feit dat we geen leden hebben. Iedereen is welkom, kan meedoen aan ons maandelijks parlement. We hebben wel een structuur, maar die is minder hiërarchisch. We zijn hierdoor inderdaad een minder geoliede machine. We hebben een creatievere, iets flexibelere benadering.

De boodschap is dezelfde, maar wij zoeken naar andere vormen van actie voeren. Vormen die toegankelijk zijn voor iedereen, ook zij die niet staken.

De alternatieve septemberverklaring en de 10 hartenwensen zijn mooie initiatieven, maar hebben die genoeg impact op het beleid?

We hebben snel het gevoel dat het aan ons ligt. Dat we niet voldoende impact hebben. Terwijl dat het juist meer zegt over het beleid zelf.

120.000 mensen liepen mee in de eerste grote syndicale betoging.

Dat werd afgedaan als een fait divers. Terwijl het 30 à 40 jaar geleden is dat er zoveel mensen op straat zijn gekomen. Een vreemde visie op democratie, die enkel bouwt op het aantal stemmen dat je hebt gekregen. Wat Hart Boven Hard probeert is om het werk dat aan de basis wordt geleverd, juist zichtbaar te maken.

Hart Boven Hard wordt een grote organisatie. Hoe blijf je eigen aan de visie om van onderuit mensen te betrekken?

We hebben 25 lokale afdelingen. Dit zijn mensen die zich aangesproken voelen door ons verhaal en zelf een groep hebben opgestart in hun gemeente. Zij zetten lokale acties op.

Onze normaliteitsverklaring is een mooi voorbeeld van bottom-up werken. Dat is een verklaring naar aanleiding van de verkiezingen in 2018. Wij vinden het huidige beleid niet normaal en we stellen andere waarden voor. We hebben een eerste voorstel gepubliceerd op de Parade, en nu nodigen we elke burger uit om de tekst te bespreken en wij-

zigingen door te geven. Op 7 oktober willen we een burgertop organiseren waar al die input samenkomt, waarbij we samen tot één verklaring komen. Om zo tot een breed gedragen signaal te komen.

ven Hard is het zoeken naar gedeelde principes en ideeën, die we kunnen zaaien in de samenleving. De strijdperken zijn al concreter dan de hartenwensen, maar het zal nooit in een parlementstaal vertaald worden.

De normaliteitsverklaring is een Jullie hebben vooral nieuwe benadering.

Na twee jaar hebben we een eva- signaalfunctie? luatie gedaan. De sterkte van Hart Ja. Wat we willen doen is bewustzijnsverruiming. Elk mens, los van Boven Hard is net de breedheid van de thema’s dat ons samenbrengt, zijn politieke voorkeur, is voor gezonde lucht, wil een plaats in de maar we voelden wel de nood om op een aantal zaken extra in te zet- kinderopvang en een kwaliteitsvolle zorg voor zijn zieke ouders. Dat zijn ten. Ten eerste de relatie tussen werk en vrije tijd. Iedereen krijgt zaken die we delen als mens. En op het steeds drukker, burn-outs ne- die nagel wil Hart Boven Hard kloppen. Economie is het heilige altaar men toe, en aan de andere kant heb geworden en dit gaat ten koste van je ook veel mensen die geen werk ons welzijn. Het idee dat er geen alhebben. Wij vragen om dat beter te ternatief is, willen we organiseren en lanceweerleggen. We doen ren het voorstel tot We hebben snel het geen concrete bearbeidsduurverkorgevoel dat het aan leidsvoorstellen, maar ting. Tweede strijdons ligt. Dat we niet we werken wel alterperk is de groeienvoldoende impact natieven uit. de ongelijkheid. Veel hebben. Terwijl dat geld ontsnapt naar het juist meer zegt Toch zijn er nog veel belastingparadijzen over het beleid zelf. mensen die nog altijd en de armoede blijft geloven dat er geen alleen maar toeneWouter Hillaert alternatief is. Hoe men. We stellen voor moeten we daar als om alle uitkeringen middenveld mee boven de armoedeomgaan? Onze boodschap lijkt bij grens te tillen. Dit staat gewoon in het regeerakkoord, maar de rege- hen niet aan te komen? ring slaagt er niet in om dit te ver- We moeten mensen daar bewust van maken. Er is nog veel werk voor wezenlijken. Ons derde strijdperk is diversiteit. Deze regering polari- Hart Boven Hard om die alternatieven mee te helpen uitdragen. Ik zie seert sterk. Wil mensen met andere culturele achtergrond tegen elkaar wel dingen veranderen. Het idee van een vermogensbelasting bijopzetten. Ze gebruiken de dreiging van terrorisme om de rechtstaat uit voorbeeld. Ooit was dat enkel een idee van extreemlinks. Nu staat te hollen en mensen met andere culturele achtergrond minder rech- daar 70% van de Vlamingen achter. De verontwaardiging rond beten te geven. We pleiten voor een lastingparadijzen gaat breder dan nultolerantie van racisme. enkel de linkse beweging. Ik zie dus wel degelijk een verandering. Er Jullie hebben geen beleidsvoorzijn heel veel mensen bezig met het stellen geformuleerd?

Dit zijn ideeën die zorgen voor shift zoeken naar alternatieven. Je hoeft niet links of rechts te zijn om in de in het denken. Het is niet aan Hart Boven Hard om concrete beleids- file te staan. De vraag is vooral hoe voorstellen te doen, om berekenin- veranderen we dat. De taak van het middenveld gaat breder dan elk zijn gen uit te voeren en beleidsnota’s eigen vakdomein. We moeten de op te maken. Daar zijn de krachten waarde van ons werk overbrengen die onder onze paraplu zitten veel sterker in. De functie van Hart Bo- en zoeken naar manieren om sa-

RADEIS 2 I 2017 5

men te werken. Dit moet elke dag gebeuren, niet één keer per jaar op de Grote Parade.

Er wordt jullie wel al eens verweten een blanke middenklassebeweging te zijn. Vindt je dit terecht en hoe willen jullie meer diversiteit brengen?

Ik begrijp zeker die analyse. Maar we hebben daar wel aan gewerkt.

Diversiteit is één van onze drie strijdperken. We hebben ook een werkgroep rond diversiteit. We hebben een visie rond diversiteit uitgeschreven en onszelf een aantal doelstellingen opgelegd. Het gaat traag, we zijn voortdurend in gesprek met mensen met een andere etnisch-culturele achtergrond, maar ik zie het wel vooruitgaan.

Diversiteit gaat breder dan enkel over mensen met een andere culturele achtergrond, hoe gaan jullie om met leeftijdsdiversiteit in jullie werking?

Wij hebben beslist om diversiteit te zien als een brede term, maar we focussen in de eerste plaats op wat er in het publieke debat onder diversiteit wordt verstaan. Het gaat hier voornamelijk over vluchtelingen, mensen met een migratieachtergrond, culturele verschillen. Leeftijdsdiversiteit hebben we

Elk mens, los van zijn politieke voor­ keur, is voor gezonde lucht, wil een plaats in de kinderopvang en een kwaliteitsvolle zorg voor zijn zieke ouders. Dat zijn zaken die we delen als mens. En op die nagel wil Hart Boven Hart kloppen.

Zijn er in andere landen gelijkaardige bewegingen actief?

Er zijn verschillenden gelijkaardige groeperingen in Europa en we nemen ons al een tijdje voor om hier meer mee in contact te komen. We zijn meegestapt in een project ‘The art of Wouter Hillaert organizing hope’ dat heel veel bestaande alternatieven in Europa gaat bezoeken deze zomer en in beeld brengen. Podemos was een gelijkaardige beweging, maar zij Zijn er nu thema’s voor gepensiozijn een politieke partij geworden. neerden waarop jullie inzetten?

Veel van onze voorstellen gelden ook voor senioren. We willen de uit- Dat is niet de toekomst van Hart Boven Hard? keringen optrekken tot boven de armoedegrens, dit geldt ook voor Het zijn maar enkelingen binnen de beweging die hiervan dromen, pensioenen. Ons vierde strijdperk heb ik nog niet benoemd. We noe- maar dat is veruit de minderheid.

We zouden het politieke veld dat men dit met een heel brede term al reeds versplinterd is, nog meer ‘cultuur’, maar het is alles waarin versplinteren. Dat zou alleen maar we willen investeren. Wat ons rijk maakt als mens, zonder dat het di- kunnen als we een aantal politieke rect in onze portemonnee voelbaar partijen verbinden en samen er iets nieuws van maken. Maar daarvoor is. Cultuur, onderwijs, vrije toegang tot informatie, enz. Het gaat over is het water momenteel nog iets te de nabijheid van publieke voorzie- diep. Bovendien denk ik dat we nu juist sterker staan, net omdat we ningen. Vooral voor senioren is dit geen politieke partij zijn. een belangrijk punt. nog niet expliciet benoemd. We zijn wel in overleg met de Vlaamse Ouderenraad. Hart Boven Hard werkt van onderuit, het is niet dat een comité van vijf mensen bepaalt waarop we dit jaar gaan inzetten.

Leeftijdsdiversiteit zal bij Hart Boven Hard behartigd worden als er mensen bijkomen die dit thema op tafel leggen.

Waar ligt de toekomst van Hart Boven Hard wel?

We hebben de horizon gelegd op de verkiezingen van 2018. We willen op basis van onze 4 strijdperken de verkiezingsprogramma’s scannen.

Er zal een campagne worden uitgerold op basis van de normaliteitsverklaring. In het najaar starten we ook een TINA (There Is No Alternative) en TAMARA (There Are Many Alternatives) tour, samen met verschillende muziekartiesten en theaterspelers. Daar willen we de grote theatercentra mee afdoen. In het najaar starten we in Gent, Brussel en Antwerpen: de Bourla, de KVS en de Vooruit. Het wordt een theatrale show over het hoofd en het hart. Daar werken we nu aan.

Hart Boven Hard © HART BOVEN HARD/KATJA PIRE

RADEIS 2 I 2017 6

ouderenzorg

Anders denken, Anders wonen

D/2017/3241/10

DIVERSITEITSBELEID IN SVR-st@ts DE OUDERENZORG 2017/02 Het beleid kan met kleine aanpassingen zorgen dat ook allochtone ouderen zich thuis voelen in een woonzorgcentrum. Maar een diversiteitsbeleid in de zorgsector krijgt men moeilijk verkocht. Het is commercieel niet interessant genoeg.

De zorgsector is vooral nog een witte sector. Niet in personeel, maar wel inzake toegankelijkheid. Thuiszorg zou een optie kunnen zijn, omdat men een vertrouwensrelatie kan creëren. Maar ook daar botst inmen Vlaanderen op taboes. is van buitenlandse her-

Bijna 6% van de 65-plussers in Vlaanderen is van buitenlandse herkomst. De woonsituatie van de ouderen van buitenlandse herkomst verschilt van die van de Belgische ouderen. Dit blijkt uit een nieuwe studie van de Vlaamse studiedienst. Vooral ouderen van Maghrebijnse en Turkse herkomst hebben een heel andere visie op zorg tussen generaties.

Huishoudens van ouderen.

Verschillen naar herkomst

Vlaanderen vergrijst niet alleen, het wordt ook diverser. Liefst 20% van de Vlamingen heeft een buitenlandse herkomst.

Het aandeel personen met een buitenlandse herkomst ligt het hoogst Bijna 6% van de 65-plussers bij de jongste leeftijdskomst. De helft daarvan heeft roots in een West- of Noord-EU-land. groepen. Maar ook bij Brussel en Vlaanderen zijn reeds de 65-plussers neemt Daarnaast is ook een behoorlijkeIngroep ouderen afkomstig uit een Zuidverschillende projecten opgestart de diversiteit toe. Van De grootste verschillen tussenen deuit Turkije. De woonsituatie van de ouderen EU-land, uitbestaan de Maghreb om ouderen met een migratieachde 1.265.700 65-plusBelgische ouderen enerzijds enherkomst de ouderen verschilt van buitenlandse vandichter die van dede Belgische tergrond naar bestaan- ouderen, sers, is bijna 6% van van Magrebijnse en Turkse herkomst. de personen uit West- & Noord-EU uitgezonderd. van de dienstverlening te Vooral brengen.ouderen Bijbuitenlandse herkomst. voorbeeld ‘IN een Gent’andere dat Turkse De helft daarvan heeft Maghrebijnse en Turkse herkomst hebben huishoudensvrouwen maakt ingenoten de oude- van Belroots in een West- of structuur. Ze wonen in vergelijking metwegwijs hun leeftijds renzorg of ‘Kleur-rijk ouder worden’ Noord-Europees land. Daarnaast is zorgrol. gische herkomst nauwelijks collectief, minder vaak alleen en vaker in Een woonzorgcentrum kan onder- in Kortrijk dat allochtone ouderen ook een behoorlijke groep ouderen meergeneratiehuishoudens. steuning of een oplossing bieden, naar de lokale thuiszorgdiensten afkomstig uit een Zuid-Europees maar wordt amper overwogen door wil toeleiden. Maar er is nog wel land, uit de Maghreb en uit Turkije.

Diversiteit maakt deel uit van de Vlaamse samen­ Volgens berekeningen op een door de Algemene wat werk aan Statistiek de winkel.(ADS) aan de Studiedienst met 1 een Personen van buitenlandse her- ouderen leving. Ongeveer op de 5migratieachterinwoners van het Vlaamse Directie Zevan staan wat wantrouwig komst hebben vaak een totale an- grond.

Gewest is buitenlandse herkomst. teVlaamse Regering (SVR) verstrekt Rijksregister­ bestand woonden er begin 2016 1.265.700 65­plus­ dere kijk op ouderenzorg. De groot- genover de professionele gezondHet aandeel personen van buitenlandse heidszorg, ze hebben problemenherkomst sers in het Vlaamse Gewest. Bijna 6% van de bevol­ ste verschillen bestaan tussen de ligt het hoogst bij de jongste leeftijdsgroepen. Maar king van 65 jaar en ouder is van buitenlandse met de aantal taal en hun van kennis over deherkomst herkomst.

Belgische ouderen enerzijds en de ook het ouderen buitenlandse diensten is beperkt. ouderen van Magrebijnse en Turk- beschikbare neemt toe. se herkomst. In vergelijking met de Woonsituatie van ouderen Belgen wonen ze minder vaak alWoonsituatie van ouderen naar leeftijd, geslacht en herkomst, Vlaams Gewest, 2016, in % leen, ook niet op zeer oude leeftijd. % 100 Ze wonen samen met hun partner, 90 kinderen, kleinkinderen, zelfs ach80 terkleinkinderen Maar weinigen 70 60 gaan naar een woonzorgcentrum.

50 40 30 20 10

Bron: ADS, verwerking SVR.

Vrouw, 65-79 jaar Met partner

Met partner en kind

Anders samenwonend

Turkije

Vrouw, 80+ jaar Collectief

Andere landen

Maghreb

EU13

Europa niet-EU

Zuid-EU

België

Man, 80+ jaar Met kind

West Noord-EU

Turkije

Andere landen

Maghreb

EU13

Europa niet-EU

Zuid-EU

België

West Noord-EU

Turkije

Andere landen

Maghreb

EU13

Europa niet-EU

Zuid-EU

België

Man, 65-79 jaar Alleenwonend

West Noord-EU

Turkije

Andere landen

Maghreb

EU13

Europa niet-EU

Zuid-EU

België

0 West Noord-EU

ACHTERLIGGENDE TABOES In de Magrebijnse en Turkse gemeenschap is het een traditie dat de kinderen de zorg van hun ouders op zich nemen. Als een buitenstaander tussenkomt in de zorg, hebben de kinderen het daar heel moeilijk mee. Maar steeds meer kinderen uit de derde en vierde generatie werken voltijds en hebben geen tijd meer voor een intensieve

RADEIS 2 I 2017 7

De gemiddelde WACHTTIJD voor oogartsen op 13 weken ligt? Voor een afspraak bij de dermatoloog geldt een gemiddelde wachttijd van 9 weken.

WIST JE DAT… 4,2 miljoen mensen in 2015 zijn gestorven aan de gevolgen van LUCHTVERVUILING? Vooral fijn stof is grote boosdoener.

Voor elk uur dat je hardloopt, je zeven uur LANGER LEEFT. Het mag ook traag, snelheid heeft geen effect!

De TULP oorspronkelijk uit Turkije komt? Via de geleerde Clusius kwam de tulp in Nederland terecht.

Oudere mensen die anderen HELPEN, gemiddeld langer leven dan niet-helpers?

KOOLMEZEN in de stad hoger zingen, dan koolmezen op het platteland?

ROOD KRUISWOORD

Noord-Korea geen staatshoofd heeft? De eerste president, Kim Il-sung, kreeg na zijn dood de titel EEUWIGE PRESIDENT van de Democratische Volksrepubliek Noord-Korea en is in theorie dus nog altijd het staatshoofd.

1

2

HORIZONTAAL

1. Rivier in Frankrijk 4. Plaats in Frankrijk 3 4 5 6 7

8

6. Voornaam van staatshoofd in Noord-Korea 8. Burgerbeweging VERTICAAL

1. De oudere 2. 8ste president van vijfde Franse republiek 3. Tegen oorlog en geweld 5. Aanhanger 7. Weleer

RADEIS 2 I 2017 8

ROOD RECEPT

INGREDIËNTEN •• 500gr gehakt •• 250gr uien •• 1 groene paprika •• 2 rode pepertjes •• 4 gepelde tomaten •• tomatenpuree •• 500gr kidneybonen •• kwart liter vleesbouillon •• olijfolie •• 2 teentjes look •• 1 theelepel zoet paprikapoeder •• snuifje chilipoeder •• zout

Chili con carne De klassieker uit de Mexicaanse keuken is verrassend gemakkelijk klaar te maken. Chili con carne wordt traditioneel bereid met gehakt en rode bonen. De pikante kruiden geven dit gerecht zijn typische smaak. Breng met dit lekkere stoofpotje de zomer in je keuken!

BEREIDING VULLING

—— Maak de rode pepertjes schoon, en snij ze in reepjes.

Pel de ui en snij in ringen. Was de paprika, verwijder de zaadjes en snij in blokjes.

—— Meng alles en pers de knoflook bij.

—— Verhit olie in een pan en bak het gehakt los. Kruid met zout en paprikapoeder. Doe het gehakt in een stoofpot.

—— Bak de uien, paprika en pepertjes en voeg ze aan het vlees toe, samen met de gepelde tomaten en de tomatenpuree.

—— Laat alles 15 minuten stoven onder een deksel.

—— Spoel de bonen en laat ze goed uitlekken —— Doe de bonen en de bouillon bij het vlees-groenten mengsel en laat het geheel nog een kwartiertje stoven.

—— Kruid naar smaak met chilipoeder —— Serveer de chili heet met rijst of bruin brood.

RADEIS 2 I 2017 9

tentoonstelling

Frans Masereel en hedendaagse kunst: verzet in beelden Frans Masereel mag beschouwd worden als de belangrijkste graficus en houtsnijder uit de twintigste eeuw. Masereel’s œuvre is uniek. In de strijd tegen onderdrukking en uitbuiting, heeft hij de mens altijd op de voorgrond geplaatst. In de talloze aanklachten die hij dag na dag heeft getekend, geschilderd en uit hout heeft gesneden, blijft de mens solidair en bewust aan een betere toekomst denken.

William Kentridge Second-hand Reading, 2013.

COURTESY OF THE ARTIST AND MARIAN GOODMAN GALLERY NEW YORK, PARIS AND LONDON.

Frans Masereel Sortie de cinéma, aquarel op papier, 1925.

PRIVÉCOLLECTIE, BELGIË © SABAM BELGIUM 2017 & FRANS MASEREEL STIFTUNG SAARBRÜCKEN

Frans Masereel werd geboren te Blankenberge op 31 juli 1889. In 1896 verhuisde hij naar Gent om beeldende kunsten te gaan studeren. Hij kreeg de reismicrobe te pakken en in 1911 vestigde hij zich in Parijs, waar hij de houtsnede ontdekte. Wanneer de Eerste wereldoorlog uitbrak, vluchtte hij naar Zwitserland en verdiept zich in de maatschappijkritische kunst. Hij ging aan de slag als graficus voor verschillende kranten en magazines en bracht zijn eerste beeldverhaal uit ’25 images de la passion d’un homme’. Hiermee verwierf hij de nodige bekendheid. In de jaren ‘20 keerde hij terug naar Parijs.

Hij illustreerde de literaire meesterwerken van zijn vrienden Thomas

Mann, Emile Zola en Stefan Zweig en nam deel aan tentoonstellingen in Europa. Toen de Tweede Wereldoorlog losbarstte, maakte hij tekeningen en gravures voor de Franse weerstand. In 1972 stierf Frans Masereel te Avignon, hij werd begraven in Gent.

Frans Masereel was heel zijn leven lang een geëngageerd kunstenaar.

Hij heeft zich altijd verzet tegen oorlog en geweld. De tentoonstelling die nu in het Mu.ZEE te Oostende loopt, belicht Masereel’s visie op de wereld. Zijn pacifisme en internationalisme komen in elk van

zijn kunstwerken op de voorgrond.

Reeds aan het begin van de twintigste eeuw werd al nagedacht over ontwikkelingen die we nu hedendaags noemen, zoals migratie en globalisme.

Bij het binnenwandelen van de tentoonstelling loop je in ‘La famille en lecture’, een magistraal werk van Masereel. Het grote monochrome olieverfschilderij is gemaakt voor het Belgische paviljoen op de wereldtentoonstelling van 1937 in Parijs en kwam er op uitnodiging van zijn goede vriend Henri Van de Velde. Het toont een lezend gezin in een duinenlandschap met links de stad en de fabrieken en rechts een vissershaven. Het schilderij bevat de elementen die ook in andere werken van Masereel voorkomen: het platteland, de stad en zijn industrie met de mens er middenin, en zijn communistisch activisme Wat vooral opvalt in de tentoonstelling is dat de gekende zwart-wit kunstenaar zijn ongekende kleurenduivels ontbindt. Bij het intens kleurpallet van ‘La ville’ en vooral bij ‘Sortie de cinéma’ wil je zo de stad instappen. Je hoort bijna de jazz en het geruis van het uitgaansleven onder de knipperende neon.

Mu.ZEE brengt de ideeën van Masereel in dialoog met de huidige samenleving via het werk van een aantal hedendaagse kunstenaars uit Europa, het Midden-Oosten, Afrika en Amerika, waaronder William Kentridge. Vanuit een

constructieve houding kaarten de kunstenaars onrecht en ongelijkheid aan. Kritisch, soms ook met satire, worden onderwerpen benaderd die de kunstenaars persoonlijk aangrijpen en willen bespreekbaar maken door ze om te zetten in beelden.

Als tekenaar voor dagbladen en tijdschriften en met de houtsnede had Masereel de mogelijkheid om op een toegankelijke manier kritische vragen te stellen aan een breed publiek. De directheid naar de toeschouwer en het vertellen van verhalen, zijn strategieën die in verschillende werken in de tentoonstelling aan bod komen. De gemene deler is een positieve kijk op de toekomst en daarvoor zet Masereel met zijn immer optimistisch mensbeeld duidelijk de toon.

Frans Masereel en hedendaagse kunst: verzet in beelden, nog tot 3 september 2017 in Mu.ZEE te Oostende. Een must, en vergeet vooral ook niet even binnen te lopen bij Ensor en Spilliaert.

RADEIS 2 I 2017 10

rood roest niet

Roger Deschacht, de klokkenluider van Oostende Al van jongs af is hij gebeten door de rode microbe. Doordrongen van het syndicale leven, is hij ook vandaag haast nooit thuis. Hij is voorzitter van de Senioren West-Vlaanderen, AC West-Vlaanderen en draait al jaren mee in de seniorenwerking van het Vlaamse ABVV. Hoog tijd om hem eens in de bloemetjes te zetten.

Wanneer is je sociaal engagement ontstaan?

Ik ben in een rood nest geboren.

Mijn vader was één van de eerste die in ons dorp meeliep in de 1 mei stoet met de socialisten vlag op zijn buik. Hij behoorde tot de bietenmannen. 30-40 mannen die in Frankrijk bieten gingen uitsteken.

Mijn vader coördineerde en organiseerde dat. Ik heb een broer en twee zussen en we zijn allemaal besmet geraakt met het rood virus (lacht).

Hoe waren je jeugdjaren?

Ik ben opgegroeid in een klein dorp dichtbij Oostende, dat streng katholiek was. Ik was alleen met mijn moeder. Mijn vader is overleden toen ik vijf jaar was. Hij was een oorlogsinvalide. In de eerste wereldoorlog is hij gepakt door een aanval met mosterdgas en is later gestorven aan astma. Ik heb elektriciteit gestudeerd. In die tijd kon je als kind van een arbeider maar maximaal een A3-diploma behalen. Maar daar heb ik nooit iets mee gedaan.

Waar lag je toekomst dan?

Ik ben op mijn 16 jaar beginnen werken in een onderaanneming van UCB in Oostende. UCB was een chemisch bedrijf dat allerlei grondstoffen produceerde zoals meststof en ammoniak. Ik heb daar tot mijn 21 in het bureel bij de conducteur gezeten om prijsofferten op te maken.

Was je toen al lid van de vakbond?

Sinds mijn 16 jaar ben ik gesyndi-

ceerd bij het ABVV. Op mijn 21 jaar ben ik bij UCB begonnen, in het fabriek zelf. Op mijn afdeling was er een oudere collega die militant was van het ABVV en die wou stoppen.

Hij vroeg me om zijn plaats in te nemen. Toen was dat nog een vervan-mijn-bedshow. Ik kon me niet inbeelden wat dat kon zijn. De eerste daaropvolgende vergadering van de militantenkern heeft hij me voorgedragen en ik ben daar zonder problemen aanvaard. Die vergadering ging door in café ‘Georgette’, dicht tegen het bedrijf, en daar werden meer pinten gedron-

RADEIS 2 I 2017 11

ken dan vergaderd. Dat waren allemaal delegees van 40-50 jaar. Ik was de enige jonge gast.

Wanneer ben je dan delegee geworden?

Begin jaren ‘70 was er in het bedrijf een grote wissel. Veel gingen er op pensioen en er kwamen nieuwe mensen binnen. In ‘72 waren er sociale verkiezingen en men vroeg mij om op de lijst te staan. Ik was de enige kandidaat uit de productie. Ik stond op de zevende plaats, een niet-verkiesbare plaats voor de ondernemingsraad, maar ik werd verkozen als effectief lid. ik werd ineens gebombardeerd tot secretaris van de ondernemingsraad. Voor mij was dat een grote uitdaging, ik had helemaal geen ervaring. Gelukkig heb ik heel wat hulp gehad van de toenmalige hoofddelegee. Uiteindelijk ben ik toch 20 jaar secretaris van de ondernemingsraad gebleven. Later werd ik ook lid van het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk. In 1996 ben ik hoofddelegee geworden en heeft iemand anders de taken als secretaris moeten overnemen.

Waarom ben je delegee geworden?

Dat is gegroeid. In het begin wist ik helemaal niet wat ik kon verwachten. Ik ben er in gerold. Pas later heb ik beseft wat je als delegee kan verwezelijken. Dat je via deze weg een sterke vuist kan maken tegenover het patronaat. Door mensen samen te brengen en samen aan één zeel te trekken, kan je meer bereiken dan individueel te gaan onderhandelen met je baas. Je krijgt ook de gelegenheid om je te verdiepen in de materie via de vormingen en door lessen te volgen aan de arbeidshogeschool. Op die manier sta je ook sterker.

Hoe heb je delegeeschap ervaren?

In het begin van mijn delegeeschap ging het allemaal veel gemakkelijker. In ons bedrijf waren er heel wat oudere mensen tewerkgesteld. Zij hadden respect voor een delegee.

Het waren mensen tussen 40 en 60 jaar, die al heel lang in het bedrijf

werkten en minder scholing hadden genoten. Stelselmatig werden zij vervangen door jongere hooggeschoolde werknemers. We spreken over de jaren ’80-’90. Toen al kreeg je een andere houding van jongeren tegenover hun delegees.

Zij waren veel kritischer. Zij namen niet meer aan wat je als delegee zei.

Zij hadden iets gelezen op het internet en dachten dat je dit individueel kon onderhandelen met de patron.

Ze kwamen meestal met hangende pootjes terug en dan moest jij het ineens gaan oplossen. Er was toen al sprake van een generatie­ kloof. Vandaag zie je dat nog meer en meer.

eerste ondernemingsraad heb ik hem duidelijk op het hart gedrukt dat hij in een fabriek terecht kwam met een 100-jarige syndicale traditie. Tot op de laatste dag dat ik er heb gewerkt, hebben we altijd goed samengewerkt.

Jullie hebben nooit de poorten gesloten?

In het jaar ’76 hebben we een zes weken durende staking gehad. In de groep UCB had elk bedrijf een aparte CAO. Men had altijd geweigerd om een collectieve cao te maken. Zandvoorde was altijd één van de laatste in de onderhandelingen.

Want in Oostende waren de onderhandelingen beenhard en men wilde niet dat andere vestigingen zich Waar ben je het meest trots op? aan ons gingen spiegelen. De eis Heel mijn loopbaan heb ik niets anders meegemaakt dan reorga- die in Oostende op tafel lag, was nisaties in het bedrijf... We heb- veel zwaarder, omdat er een reorganisatie aan gekoppeld was. We ben steeds kunnen voorkomen dat hebben daar dan zes weken voor naakte ontslagen plaatsvonden. gestaakt. De druk was enorm hoog. De diJe periode als In het begin wist ik rectie dreigde ermee hoofddelegee was helemaal niet wat ik om de hele fabriek dan zeker niet kon verwachten. Ik te sluiten. Zij gingen gemakkelijk? ben er in gerold. Pas langs bij onze partMichel Nollet, de later heb ik beseft ners om op hen in te toenmalige natiowat je als delegee praten. De druk was naal secretaris van kan verwezelijken. enorm hoog. Na 6 wede AC, waarschuwde Dat je via deze weg ken hebben onze seme voor de moeilijke een sterke vuist kan cretarissen ons aantaak die ik moest vermaken tegenover geraden de staking te vullen. Mijn voorganhet patronaat. stoppen. We zijn met ger was een zwaarhangende pootjes tegewicht, het zou een Roger Deschacht rug moeten binnen zware taak worden gaan. We hebben niet om in zijn voetsporen verwezenlijkt wat we te treden. Dat was inwilden krijgen. derdaad zo. Op dat moment waren 48% van de leden gesyndiceerd bij het ABVV en 52% bij het ACV. Je bent nog steeds actief in het Maar we hadden altijd het mees- ABVV? Buiten het bedrijf ben ik altijd heel te zetels in de twee comités. Twee actief geweest in de Algemene cenjaar na mijn aanstelling, waren de trale. Toen men besloot om vanrollen omgekeerd. Het ABVV had uit de Algemene Centrale te fusio52% van de leden en 48% voor het ACV. Het was toen zeker geen ge- neren tot AC Brio (AC Brugge, AC makkelijke periode. UCB werd over- Roeselare, AC Ieper en AC Oostengenomen door BASF en Proviron. de), heb ik mee aan de basis gelegen dat elke regio zijn eigen secreProviron was een kleine KMO uit Hemiksem. Die mens had geen be- tariaat behield met zijn secretaris nul hoe een groot industrieel be- en een eigen voorzitter. Vandaag ben ik voorzitter van de Algemene drijf werkte. Hij beschouwde zijn Centrale Oostende, voorzitter van medewerkers als zijn vrienden. De

RADEIS 2 I 2017 12

Mijn vader was één van de eerste die in ons dorp meeliep in de 1 mei stoet met de socialisten vlag op zijn buik.

Hij behoorde tot de bietenmannen.

sterkte zijn je leden.

Als je die niet meehebt, ben je als delegee niets. Ik heb zelf in de situatie gezeten dat ik ploegbaas was en syndicaal afgevaardigde. Het was Roger Deschacht heel moeilijk om het vertrouwen te krijgen van de werknemers. Ik kreeg als ploegbaas de informatie uit eerste lijn. Ik wist wat er in andeWat is er veranderd met 15 jaar re ploegen gebeurde. Een pluspunt, geleden? maar het heeft lang geduurd voor Het delegeeschap was altijd al een zware taak, maar vandaag is er geen samenhorigheid meer. In mijn bedrijf met een traditie van 100 jaar syndicale afvaardiging, hoor ik dat vandaag de werking van de syndicale delegatie naar nul is gebracht.

De werkgever is erin geslaagd hun werking te bevriezen. Men heeft de voeling niet meer. De jongere generatie verdiept zich er niet meer in. Als je dat goed wil doen, steek je daar veel tijd in. Niet alleen in de uren dat je werkt, maar ook nadien.

Respect als delegee krijg je niet zomaar. Met in je zetel te zitten, kom je er niet. Daarnaast is er ook de sterke opkomst van de vrouwen.

Vaak gaat het om heel gedreven vrouwen. Ik vind dit heel positief. Zij hebben vaak een andere invalshoek op de zaken. de ABVV Senioren Oostende, gewestelijk voorzitter van ABVV Senioren West-Vlaanderen en ik ben effectief lid in de Vlaamse seniorencommissie, de Vlaamse ouderenraad en de Federale commissie (brug) gepensioneerden.

ik de mensen hiervan heb kunnen overtuigen.

Waar moet de vakbond in de toekomst op inzetten? Één van de grote uitdagingen hier in België is de eenheid bewaren op syndicaal vlak tussen de gewesten.

De opsplitsing is een gevaarlijk fenomeen. We hebben onze Waalse kameraden nodig. Samen staan we sterker in de syndicale strijd. En ook het realiseren van eenheidsstatuut. We staan nog verder van de doelstelling.

Wat is je boodschap dan voor jonge delegees?

Individueel kan je niets doen. Je

2 · 2017 JAARGANG 12 april-mei-juni 2017 verschijnt driemaandelijks

TOT NU TOE ZORGDE DE REGERING MICHEL VOOR MINDER KOOPKRACHT, LANGER EN FLEXIBELER WERKEN EN MINDER SOCIALE UITKERINGEN EN PENSIOEN.

DAT MOET ANDERS! ONDERTEKEN MEE HET GROOT REGERINGSRAPPORT OP

Afgiftekantoor 9000 Gent Erkenningsnummer P608427 BC 30003 ABVV-Senioren Hoogstraat 42 - 1000 Brussel v.u. Caroline Copers Voor vragen, opmerkingen, adreswijzigingen: 02 289 01 80 of dorien.deloof@linxplus.be

WWW•HETGROOTRAPPORT•BE En laat zo weten waar de regering Michel in de tweede helft van haar ambtstermijn moet voor gaan.

O-ACV_AFF-A3_EXAMEN_QJ8528.indd 1

V.U.: ACV, D. Leyon, Haachtsestw. 579, 1030 Brussel – ABVV, R. De Leeuw, Hoogstraat 42, 1000 Brussel - ACLVB, M. Coppens, Koning Albertlaan 95, 9000 Gent

radeis

11/05/17 13:54