Radeis nr. 4, 2017

rode adviezen, denkpistes en eisen van en voor senioren

127

DEEL ONS FILMPJE OP FACEBOOK EN TEKEN DE PETITIE

EEN OUDERENZORG ZONDER ZORGEN ABVV Senioren lanceerde op hun tweedaagse in Blankenberge de campagne #ZorgZonderZorgen.

De senioren trekken de komende maanden de straat Hij doet hiervoor een ­appél op de informele zorg. op met het campagnefilmpje en de petitie. “Voor een Dat baart ABVV Senioren ernstige zorgen: betaalbare, warme en toegankelijke ouderenzorg”.

“Binnenkort worden eerst de familieleden aangesproDat de campagne nu wordt gelanceerd, is geen toeval. ken voor onze zorg. Is dat echt het Vlaams minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V) ­model waar we naartoe willen? wil tegen 2018 de ouderenzorg ingrijpend veranderen. Lees verder op blz 3 & 4.

IN DIT NUMMER

4 2017

3

Tijd voor Ouderenzorg Zonder Zorgen.

5

De sociaal economische barometer 2017

7

‘Wist-je-dat’ en Rood Kruiswoord

10

Rood roest niet: Willem Rommers

12

De plastic soep

Ook hebben we nog een winters ROOD RECEPT op pagina 8.

Ontdek het binnenin…

RADEIS 4 I 2017 2 edito

Waarde kameraden, Het einde van 2017 nadert met rasse schreden en zo ook de desastreuze beslissingen die de federale regering voor ons in petto heeft aangaande de toekomst van de pensioenen. Het puntensysteem - eerder een puttensysteem dat putten zal slaan in de hoogte van de pensioenen- of het dossier zware beroepen, de gelijkgestelde periodes of de studiejaren.... Op alle vlakken grijpt dit rechts beleid in ten koste van alle burgers van het land, niet alleen de gepensioneerden, maar ook de actieven die vandaag geen perspectief meer hebben op hun pensioenrechten.

Het ABVV eist een minimumpensioen van € 1500, het recht om op pensioen te gaan op de leeftijd van 65 jaar,

en een eerlijke behandeling van de zware loopbanen die het mensen onmogelijk maakt tot aan het einde van de rit te blijven presteren.

“De sossen smijten weer met geld” ? Integendeel.

Installeer een eerlijke en rechtvaardige fiscaliteit, pak die 40 miljard fiscale fraude aan, en er ontstaat ineens veel ruimte voor een echt sociaal beleid. Dàt zijn politieke keuzes. Met dàt in het achterhoofd zullen wij politiek kiezen in 2018 en 2019.

We wensen iedereen een veilige en mooie overgang van Oud naar Nieuw en een strijdbaar en gemobiliseerd 2018 !

Caroline Copers afgevaardigd bestuurder Linx+

even stilstaan

Gemeenten hebben de sleutel in handen tot inclusief ouderenbeleid Op 30 november en 1 december 2017 vond de vorming- en planningstweedaagse van ABVV Senioren plaats in Floréal te Blankenberge. De tweedaaagse stond volledig in het teken van de gemeenteraadsverkiezingen 2018.

Onder invloed van de vergrijzing en de stijgende levensverwachting, neemt het aantal 65-plussers in de Vlaamse steden en gemeenten sterk toe. Lokale besturen

staan voor een uitdaging. Zij moeten hun aanbod aan diensten en infrastructuren hervormen, om te beantwoorden aan de eigenheden van de senioren in allerlei domei-

nen zoals huisvesting, vervoer en sociale dienstverlening. Het is belangrijk om ouderen hier actief in te betrekken.

Tijdens de tweedaagse werd er serieus gedebatteerd over thema’s die senioren aanbelangen op gemeentelijk niveau: toegankelijkheid van de gemeente, de integratie van het OCMW in het lokaal bestuur, mobiliteit en klimaat en energie. Daarnaast werden de senioren ook zelf aan het werk gezet om tot een betere stad te komen. De tweedaagse sloten we af met een nieuw jaarplan en de lancering van de campagne #ZorgZonderZorgen. Het was een fantastische editie!

Wij hebben alvast heel veel zin gekregen in het nieuwe werkjaar.

Want samen kan het anders!

Prettige feestdagen toegewenst!

Caroline Cocquyt Coördinator ABVV senioren Jos Vingerhoed Voorzitter ABVV Senioren Elisabeth Geenen Educatief medewerker ABVV Senioren

RADEIS 4 I 2017 3

TIJD VOOR

OUDERENZORG ZONDER ZORGEN men en subsidiestromen, etc.). Hogere inkomens genieten een betere zorgverzekering. Men heeft geen vrije keuze van de zorgverlener. De burger is op zichzelf aangewezen inzake de organisatie van zorg en HET NEDERLANDSE “We gaan van een de zorgverlener heeft ZORGMODEL recht op professimeer administratieve We zien in de Vlaam- onele zorg naar de beslommeringen, dus se beleidskoers ster- plicht om gebruik minder tijd voor de pake gelijkenissen met te maken van ons tiënt. Is dit de zorg die het Nederlandse zorg- eigen netwerk, waar we willen? model en dat baart nodig aangevuld ons oprecht zorgen. met professionele ZORG ZONDER In 2012 stelde premier zorg. Dat baart ons ZORGEN Rutte de participatie- zorgen, ja.”

ABVV Senioren wil samenleving voor. De Caroline Cocquyt, een betaalbare, warmacht van de staat me en toegankelijke en de markt werd in- coördinator ABVV ouderenzorg. Het begeperkt door een ver- Senioren: leid moet prioriteit gesterking van de lokale ven aan de lange wachtlijsten, de gemeenschappen. peperdure rekeningen en de onDe participatiesamenleving heeft op papier heel wat voordelen. Ou- menselijke werkomstandigheden in de sector. deren kunnen langer thuis blijven Een gemiddelde pensioen van 1000 wonen met steun en hulp uit de buurt en op die manier actief blij- euro is ruim onvoldoende om vanven deelnemen aan de samenle- daag de rusthuisfactuur te betaving. De zorg is kleinschaliger en in- len. Gemiddeld betaalt een Belg in een woonzorgcentrum net geen formeler, maar bovenal goedkoper.

Maar goedkoop blijkt duurkoop. Er 1500 euro per maand. Ontzettend veel geld, in vergelijking met wat je is geen oog voor het feit dat lang krijgt. niet iedereen dezelfde middelen en mogelijkheden heeft (tijd en geld, taalvaardigheid, kennis van syste- LEES VERDER OP VOLGENDE BLZ..

We worden met zijn allen ouder, maar niet altijd in goede gezondheid.

De stijgende vraag naar ouderenzorg is een logisch gevolg. Maar het huidige zorgaanbod is hier niet op afgestemd. Vlaams minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V) wil tegen 2018 de ouderenzorg ingrijpend veranderen.

Hij doet hiervoor een appél op de informele zorg. Zo lezen we in ‘De kracht van het engagement’ (2013): “Vermaatschappelijking van zorg wil het enorme maatschappelijke kapitaal dat Vlaanderen rijk is, mobiliseren. Het beleid zal sociale netwerken, buurtwerking en het verenigingsleven aanmoedigen, zodat mensen zich met elkaar verbonden weten.”

Op papier klinkt dit allemaal heel mooi. De zorgbehoevende mag zelf zijn oude dag plannen, in zijn eigen vertrouwde leefomgeving, omringd door familie, vrienden, buren.

Maar in de praktijk is dit niet altijd vanzelfsprekend.

Informele zorg vraagt een grote bijdrage van de omgeving, zeker naarmate het gaat om zwaar zorgbehoevenden. Niet elke gezinssituatie leent zich hiertoe. We moeten bovendien allemaal meer en langer werken. Het risico bestaat dat veel ouderen er alleen voor zullen staan.

Iedereen heeft recht op een warme en betaalbare oude dag DEEL ONS FILMPJE OP FACEBOOK / TEKEN DE PETITIE

#zorgzonderzorgen of www.abvvsenioren.be

127

RADEIS 4 I 2017 4

HET VERHAAL VAN GUIDO —— Geen winst in de ouderenzorg. Principes van efficiëntie en effectiviteit gaan niet samen met een warme zorg. Kwaliteitsvolle zorg vraagt om voldoende personeel en middelen. Private aandeelhouders buiten. Wij eisen kleinschalige zorginitiatieven die voor 100% door de overheid worden gefinancierd.

—— Zorg moet betaalbaar zijn, ongeacht je inkomen en bezit. Een inkomensgerelateerde dagprijs en een maximumfactuur voor niet-medische kosten, zodat onze kinderen niet langer de factuur krijgen toegezonden.

—— Maak komaf met de wachttijden. Wanneer ouderen specifieke zorg nodig hebben, moeten ze direct toegang krijgen tot de residentiële ouderenzorg. De overheid moet het aantal mensen op een wachtlijst in kaart brengen en hier ook naar handelen, door te investeren in infrastructuur en personeel.

—— Mantelzorg is geen vervanging van professionele zorg. De overheid moet naast de residentiële ouderenzorg investeren in betaalbare en kwaliteitsvolle thuiszorg. Mantelzorgers en vrijwilligers verdienen een apart administratief en financieel statuut.

EEN CORRECT FISCAAL BELEID EN EEN WAARDIG PENSIOEN Naast noodzakelijke investeringen in de ouderenzorg blijft een verhoging van het wettelijke pensioen noodzakelijk, zodat ouderen zorgeloos kunnen genieten van hun “We willen niet naar oude dag. Dit kan door een coreen Nederlands rectere inning van onze belasmodel, waar rijken tingen.

De sterkste schouders, een betere toegang moeten de zwaarste lasten hebben tot zorg. dragen. Grote vermogens, winWaar mensen sten van bedrijven of de meerworden verplicht waarde bij verkoop van een om mantelzorger bedrijf moeten eerlijk belast te worden. Wij worden, net als ons inkomen. willen meer investeringen in onze ouderenzorg.“

WAT KAN U DOEN? ABVV Senioren heeft een petitie opgesteld die online te onderteken is: #zorgzonderzorgen. Wij vragen om de petitie te ondertekenen en deze zoveel mogelijk te delen met vrienden, familie, collega’s en volgers. Omdat we samen moeten gaan voor een zorgeloze ouderenzorg.

MEER INFORMATIE OP

www.abvvsenioren.be en www.facebook.com/abvvsenioren

Mijn ouders woonden 1 jaar in een serviceflat toen mijn vader plots is overleden. We zijn oktober 2003. Moeder was moeilijk te been, maar ze is zeer goed opgevangen door de medebewoners van de serviceflat. De meesten die daar woonden waren weduwen, zij weten wat het is om hun man te verliezen.

In 2004 ben ik dan begonnen als mantelzorger.

In het begin was het vooral papierwerk, winkelen en gezelschap. De volgende stap was zorgen voor middageten en het inschakelen van de thuisverpleging. Moeder was slecht te been, zij viel regelmatig.

Overdag werd dat goed opgevangen, maar ‘s nachts was dat wat anders. Dan kon ik de auto in en 20 km verder gaan helpen.

Stilaan werd het geheugen minder en minder en in 2009 is ze opgenomen in het rusthuis. In het begin liep dat moeilijk maar met de hulp van de animatrice en de verzorgende viel alles wel in zijn plooi.

Financieel was het iets anders. In de serviceflat had ze genoeg met haar pensioen, maar in het rusthuis kwam ze € 200 te kort ondanks de zorgverzekering.

Voor hulp aan bejaarden kwam ze niet in aanmerking, omdat de verkoop van de woning 10 jaar in rekening wordt gebracht. Eerlijk is dat niet. Als je een woning verhuurd, wordt daar geen rekening mee gehouden en krijg je wel tussenkomst van hulp voor bejaarden.

Vanaf 2011 ging het eten met een lepel of een vork niet meer, een boterham ging wel nog. Vanaf dan ben ik iedere dag gaan helpen met het middageten en ook ‘s avonds als er iets anders was dan boterhammen.

Niettegenstaande zij moeilijker en moeilijker werd heb ik veel hulp gehad van het personeel op de afdeling. Het gebeurde wel dat men mij opbelde om naar het rusthuis te komen omdat ze niet stil te krijgen was en als ze mij dan zag was het weer OK alsof er niets gebeurd was.

Stilaan herkende ze steeds minder personen. Vanaf het moment dat ze ook mij niet meer herkende, werd het moeilijk. Op een gegeven ogenblik was haar hoorapparaat verdwenen, waarschijnlijk had ze dat weggegooid met het afval, en sprak zij niet meer. Voor haar hoefde het niet meer, het was genoeg geweest.

RADEIS 4 I 2017 5

regering michel

De sociaal economische barometer 2017 In de negende sociaaleconomische barometer legt het ABVV de vinger op de wonde. De negatieve gevolgen van het rechtse beleid van de regering-Michel op de economie en de samenleving worden steeds duidelijker.

op het leefloon is sterk gestegen.

Armoedegrens

DE ONGELIJKHEID NEEMT TOE In schril contrast staat de toenemende rijkdom van de rijkste Belgen. De In de sociaaleconomische barome- sterke stijging van Het armoederisico bij de werklozen bedraagt meer dan 40%.

ARMOEDERISICO WERKLOZEN 10% rijkste Belgen mensen ter geeft het ABVV jaarlijks eenbedraagt Ter vergelijking: voor de totale bevolking dit 15%.die verplicht bezitten ongeveer overzicht van de sociale en econo- met dagcontracten 44% van de rijkmoeten werken (van mischeMaar stand in ons land. zijn niet van enkel zaken de werkloosheidsuitkeringen onvoldoende 50% om mensen te beschermen tegen armoede. Bijna alle sociale 40% 60% dom. De winst op eiNaast de economische cijfers (eco- 11.750 in 2014 naar uitkeringen liggen onder de armoedegrens.

70% 30% gendom en op aannomische groei, investeringen, te- 15.230 in 2016). Dat delen wordt bij ons werkstellingsgraad, pensioenen…), zijn werknemers die 20% 80% niet belast. In de anelke dag in totale ongeeft het ABVV in zijn barometer 90%van de sociale uitkeringen 10% 90% dere landen van de zekerheid leven, zij 2017 ook‘‘Bijna aandacht aan de levens40,5% ligt onderDit de gaat armoedegrens’’ OESO ligt het geweten niet of ze morkwaliteit van de mensen. middeld op 15% en gen werk hebben. breder dan enkel koopkracht, het 37%. Ook de belasgaat om waardige levensomstanting op ondernemingswinsten, de MEER FLEXIBILITEIT OP VRAAG digheden, sociale cohesie, gezondSOCIALE VERHOUDING MINIMUMUITKERINGEN T.O.V. DE ARMOEDEGRENS uitkering van dividenden en de roeVAN DE WERKGEVER leefmilieu, enz. rende voorheffing op intresten ligDe levenskwaliteit verhogen kan inschakelingsuitkering samenwonende enkel met een goed evenwicht tus- gen bij ons lager dan gemiddeld in DE KWALITEIT VAN ONZE JOBS voltijds tijdskrediet met motief (5 jaar anciënniteit) inschakelingsuitkering alleenstaande 18-20en jaar privé. Maar dit wordt de OESO. sen werk GAAT ACHTERUIT werkloosheid samenwonende - forfait bemoeilijkt doordat de privétijd België doet het niet goed in de Euvoltijds tijdskrediet met motief (meer dan 5 jaar anciënniteit) steeds meer wordt aangetast door DE UITHOLLING VAN DE rozone. België is de tweede slecht- leefloon samenwonende EVOLUTIE NETTO UITGEKEERDE DIVIDENDEN inkomensgarantie voor oudere samenwonende PENSIOENEN ste in de rij qua economische groei.EURO)flexibele arbeidssystemen. 76,6 % (IN MILJARD werkloosheid samenwonende (1ste en 2de periode) van de werknemers presteert50% gere- Een waardig pensioen laat toe alle Het is het enige land in Europa waar inschakelingsuitkering samenwonende met gezinslast 35 leefloon gezinshoofd dagdagelijkse kosten te dekken. Dit geld overuren.

In negen van de tien in 2016 de reële lonen daalden. Wat 41% samenwonende 40% Netto dividenden werkloosheid netto met gezinslast 30onder meer het is nu niet het geval. En het zal voor gevallen is dit niet de keuze van resultaat is vanGroeiritme de voltijds thematisch verlof inschakelingsuitkering alleenstaande vanaf 21 jaar de toekomstige gepensioneerden de werknemer.

Ondertussen 30% lijden 25indexsprong. De uitgekeerde divina 40 jaar loopbaan meer mensen onder 20% stress, nog moeilijker worden om de stijdenden aan aandeelhouders gezinspensioen ste- steeds leefloon alleenstaande 20 loopbaan (36 jaar) gende kosten te dekken. slapeloosheid, burn-out, depresgen dan weer welminimumpensioen met liefst vrouw 41%.met gemiddelde 10% ziekte-uitkering gezinshoofd sies, maagproblemen, enz.

15 gezinspensioen volledige loopbaan 0% Eén op vijf gepensioneerden zal De Federale regering klopt zich- werkloosheid alleenstaande 10 -10% ziekte-uitkering samenwonende vanaf 2019 gemiddeld 100 euro per AFBRAAK VAN ONZE SOCIALE zelf graag op de borst met cijfers pensioen alleenstaande met 40 jaar loopbaan -20% 5over de nieuw gecreëerde werkgemaand verliezen. Dat zijn in hoofdinkomensgarantieBESCHERMING oudere alleenstaande minimumpensioen man metis gemiddelde loopbaan (42 jaar) een beroep moeten zaak de kleine pensioenen. Iemand Mensen die legenheid.

Maar de jobaangroei -30% 0 pensioen alleenstaande met volledige loopbaan 2011 2012aangroei 2013 2015 bescherming, met een lange loopbaan zal een doen2014 op de sociale niet voldoende om de vanziekte-uitkering alleenstaande Bron: NBB, 2017 zijn nog slechter af. Bijna 90% van krijgen gebaseerd op zijn de actieve bevolking te compen0 20 40 60 pensioen 80 100 ‘minste jaren’ in het begin van zijn de sociale (minimum)uitkeringen seren. Bovendien gaat de kwaliteit Bron: diverse parastatalen, EU-SILC, eigen berekeningen juni 2017. loopbaan, in plaats van zijn laatste, ligt onder de armoedegrens. Het van onze jobs achteruit. Het aantal Wanneer we naar de bestuurders van ondernemingen in de BEL-20 kijken, blijkt het ook daar feest te zijn geweest. Hun vergoedingen goedbetaalde jaren. De regering viaantal leefloners stijgt sterk sinds werknemers neemt sterkcontrast stegen gemiddelddeeltijdse met 13% tussen 2015 en 2016. Dit staat in schril met de evolutie van 0,3% bij werknemers.

31 periode regering-Michel. Vooral het aan- seert ook de gelijkgestelde toe. Maar 10% van de werknemers Deze geprivilegieerde groep van bestuurders is een mannenbastion met een loonkloof v/m. Slechts 2 vrouwen maken deel uit van des.

Je wordt gestraft met een latal jongeren die een beroep doen kiest hier vrijwillig voor.

Er is een deze groep en hun vergoeding ligt een pak lager. ger pensioen als je werkloos wordt of met brugpensioen gestuurd wordt. Vooral vrouwen zijn hier de EVOLUTIE INKOMEN BESTUURDERS EN WERKNEMERS TUSSEN 2015 EN 2016 dupe van. De helft van de vrouwen ontvangt vandaag al een pensioen lager dan 1000 euro.

Bedrijfsleiders Bel 20 Het is hoog tijd om extra middelen 13% in te zetten voor een beter pensioenstelsel. Een euro geïnvesteerd in de pensioenen komt bovendien Werknemers 0,3%

Bron: De Tijd, eigen berekeningen

47

De 10% rijkste Belgen bezit ongeveer 44% van alle bezittingen. De top 1% rijksten in België bezit meer dan de 50% Belgen aan de onderkant van de vermogensverdeling. België mag dan een land zijn met een op internationale schaal beperkte inkomensongelijkheid, op vlak van vermogens is het dat dus absoluut niet.

RADEIS 4 I 2017 6 VERDELING VAN HET VERMOGEN

DE 10% GROOTSTE VERMOGENS BEZIT MINIMAAL €700.500

45%

WIJ EISEN EEN GARANTIE OP EEN DEFTIGE PENSIOEN:

40%

34,20% 35%

Aandeel in de totale rijkdom

bijna onmiddellijk terug in de lokale economie.

Op 24 oktober 2017 voerde het ABVV actie aan de zuidtoren tegen het pensioenbeleid van minister van Pensioenen Bacquelaine. Ook een delegatie ABVV Senioren was aanwezig.

42,60%

29,80%

RIJKSTE 1% BEZIT MINIMAAL € 2,2 MILJOEN

30% 25%

ONDERSTE 10% HEEFT EEN VERMOGEN DAT KLEINER IS DAN € 2.200

20% 15%

12,10%

11,50%

10% 5%

-0,20%

0,60%

0%

—— Wettelijke pensioenleeftijd op 65 jaar —— Vervroegd pensioen op 62 jaar na 40 jaar loopbaan —— Pensioen mogelijk op 60 jaar voor belastende carrières

—— Volwaardige gelijkstelling voor periodes met sociale uitkeringen —— Wettelijk pensioen van 75 % van het gemiddelde loon —— Minimumpensioen gelijk aan minimumloon (1.500 euro) —— Volledige loopbaan na 40 jaar —— Recht op minimumpensioen na 30 jaar halftijdse tewerkstelling —— Bijkomende financiering voor vergrijzing —— Herinvoering van de pensioenbonus zodat wie langer werkt meer pensioen ontvangt —— tegen het afschaffen van de diplomabonificatie, —— tegen het afschaffen van de gelijkgestelde periodes,

Onderste 50%

Onderste 75%

Top 10%

Top 5%

Top 1%

Bron: Centrum voor Sociaal Beleid, 2017

De komende jaren zal onsVERGELIJKING welvaartsniveauMAANDELIJKS niet enkel door de socio-economische context (zoals de economische groei, de creatie KOST RUST- EN VERZORGINGSTEHUIS van voldoende jobs, de verdeling van de welvaart …) bepaald worden.

In grote mate zal het bepaald worden door de manier waarop EN MAANDELIJKS INKOMEN VOOR OUDEREN IN BELGIË we zorg dragen voor de omgeving waarin onze kinderen opgroeien.

2.562€

€2.500

12

Onderste 25%

Totale kost

Totaal beschikbaar inkomen

1.973€

€2.000

1.307€

€1.500

1.045€

€1.000

973€

€500

€0 Laagste inkomens <

<

—— Registratie van criteria voor belastend werk die leiden tot een gepast eindeloopbaanbeleid

Onderste 10%

-5%

P5

P10

P25

P50

P75

Hoogste inkomens P95

P90

Bron: EU-Silc en Solidaris, 2014

Het zal voor gepensioneerden in de toekomst nog moeilijker worden om de stijgende kosten te dekken. De regering viseert de gelijkgestelde periodes (periodes van onvrijwillige werkloosheid, brugpensioen, tijdkrediet die voor de berekening van je pensioen gelijkgesteld worden met gewerkte dagen). Van de gemiddelde loopbaan (42 jaar) bij een man is er 30% gelijkgesteld. Bij vrouwen, met gemiddeld een loopbaan van 36,6 jaar, is er 37% gelijkgesteld. Zonder die gelijkstellingen zou hun pensioen dus evenredig Delegatie ABVV Senioren op de pensioenactie aan de Zuidtoren op verminderen.

24 oktober 2017

SAMENSTELLING VAN DE LOOPBAAN VAN WERKNEMERS (IN JAREN)

29,4

3,0

1,8

2,9

4,3

42 jaar

MANNEN 23,1

5,7

1,8 0,9

36,6 jaar

VROUWEN

—— tegen een totaal onzeker puntensysteem en de wil van de regering om onze pensioen uit te besteden aan de privésector.

Arbeid

Werkloosheid

Ziekte

SWT/brugpensioen

Bron: Stabel, FPB, eigen rekeningen, 2017

Sylvain Renson, militant ABVV Senioren Limburg en fotograaf van dienst.

4,5

niet identificeerbaar

RADEIS 4 I 2017 7

VROUWEN minder snel publiekelijk gereanimeerd worden dan mannen?

LOUISE JOY BROWN de eerste proefbuisbaby ter wereld was?

Ze werd geboren in het Engelse Oldham op 25 juli 1978.

Een HEET BAD goed is voor de gezondheid?

Het verbrandt evenveel energie als een wandeling van 30 minuten.

WIST JE DATâ&#x20AC;Ś

PEEL P50 de kleinste auto uit de geschiedenis is? Het Britse wagentje kwam in 1963 op de markt en woog niet meer dan 49 kilogram.

De wereldwijde uitstoot van BROEIKAS­GASSEN in 2017 opnieuw stijgt met 2 procent, na drie jaren van relatieve stabiliteit?

Een baby die jonger is dan 4 maanden geen ZOUT kan proeven?

Je gelukkiger wordt als je regelmatig naar een CONCERT gaat?

ROOD KRUISWOORD 1

2 3 4

5

6

HORIZONTAAL

VERTICAAL

2. Bij of over een gerecht opgediend

1. Voldoening

6. Economische activiteiten die worden gefaciliteerd door een digitaal platform.

7. Kunstmeer 8. Papegaai

7

8

9

3. Station Brussel-Noord 4. Griekse godin 5. De politeke beweging van Macron?

9. Oude duitse zangeres

RADEIS 4 I 2017 8

ROOD RECEPT

Pompoenballetjes in tomatensaus Een gezond alternatief voor de traditionele balletjes in tomatensaus. Maar het doet zeker niet onder aan smaak.

BEREIDING 1. Pel en ontpit de tomaten, snij ze in stukjes.

Pel en snipper de sjalotten en de knoflook.

2. Bind de tijm, peterselie, rozemarijn en laurier

samen tot een kruidentuiltje. Fruit de sjalot glazig in 100 ml olijfolie. Voeg er de knoflook aan toe en laat heel even meestoven. Roer er de stukjes tomaat door en leg er het kruidentuiltje bij. Bestrooi met de suiker en kruid met peper en zout.

3. Zet het vuur lager en laat de tomatensaus

zonder deksel gedurende 1 uur zachtjes sudderen. Haal dan het kruidentuiltje weg en breng de saus nog op smaak met peper en zout.

4. Verwijder de zaden en de pel van de

butternut pompoen. Snij de pompoen in kleine stukken 5. Voeg het gehakt, de pompoen, de kruiden en

de look samen. Dit is basis voor de balletjes.

Het mengsel moet zo zacht mogelijk zijn, zonder de vorm te verliezen wanneer er gehaktballen van moeten gemaakt worden.

Een stevigere mengeling resulteert in minder zachte gehaktballen eens ze gekookt zijn.

6. Rol de balletjes van ongeveer 5 cm diameter

en plaats in een ovenschaal. De balletjes mogen elkaar niet raken in de ovenschotel.

Je kan met dit recept ongeveer 20 balletjes maken.

7. Bak ze 20 minuten in een voorverwarmde

oven op 190°c.

8. Giet je favoriete tomatensaus over de

balletjes.

9. Bak de balletjes nog eens 40 minuten op

190°C.

INGREDIËNTEN

Tomatensaus •• 1.75 kg Romatomaten •• 125 g sjalotten •• 50 ml olijfolie •• 3 teentjes knoflook •• 3 takjes tijm •• 2 takjes peterselie •• 1.5 takjes verse rozemarijn •• 1 blaadjes laurier •• 1/2 klontje suiker •• peper & zout

Balletjes •• 500 gram gehakt •• 600 gram pompoen •• 1/2 theelepel rozemarijn •• 1/2 theelepel thijm •• 1/2 theelepel oregano •• 1/2 theelepel basilicum •• 4-5 kloven look •• 2 theelepel zout •• 1/4 theelepel zwarte peper •• 1 ei

RADEIS 4 I 2017 9

cultuur

The Art of War

Millet en de VS

Een tentoonstelling over oorlog van alle tijden in de Dossin-kazerne in Mechelen.

Er worden werken getoond van vooraanstaande kunstenaars die diverse oorlogssituaties hebben aangeklaagd, waaronder Otto Dix, Georges Grosz, Francisco Goya, Pablo Picasso, Max Beckmann, Frans Masereel, Paul Van Ostaijen. De tentoonstelling toont voornamelijk

werk van 20e-eeuwse kunstenaars.

Ze reageren op het geweld van de Eerste Wereldoorlog, de Spaanse Burgeroorlog of de Tweede Wereldoorlog. De expo is opgedeeld in een aantal thematische clusters, die een chronologische opbouw doorbreekt.

Oorlog is van alle tijden. En de volledige ontreddering die zulk conflict met zich meebrengt en nalaat is zeer ‘des mensen’ en steeds schrikwekkend herkenbaar. De titel van de expo van de hand van een chinese generaal, Sun Tzu, die een handboek schreef over oorlogsvoering in de 5de eeuw voor onze jaartelling. De opvattingen in het werk zijn één van de belangrijkste geschriften in strategie in de Aziatische wereld maar hebben ook hun weerklank in het westen gevonden.

Ze behandelen vooral het voorkomen van een gewelddadig conflict. www.kazernedossin.eu Voor de tentoonstelling is een gratis audiogids af te halen via de expowebsite van het museum. Nog tot 21 juni 2018, basistarief: € 9. Gesloten op woensdag.

Belgische vluchtelingen in Engeland tijdens WOI Amsab-ISG, het instituut voor Sociale Geschiedenis realiseerde een wervelende virtuele tentoonstelling.

VIRTUELE TENTOONSTELLING Met de hulp van vele nazaten, familie- en heemkundigen en erfgoedprofessionals in Engeland en Vlaanderen brengt deze online-tentoonstelling het bijna vergeten verhaal van tienduizenden Belgen die naar

Engeland vluchtten tijdens de Grote Oorlog, weer tot leven. Verder vindt u op deze website ook nog de waardevolle verzamelde getuigenissen die niet of niet volledig in de tentoonstelling konden opgenomen worden. Door de grote vraag van nazaten van vluchtelingen naar informatie, besloot Amsab-ISG we op de website ook een bronnenapparaat op te nemen met een handleiding voor de zoektocht naar voorouders die naar Engeland vluchtten. www.belgianrefugees14-18.be

Meer dan portretten van boeren en landelijke scènes.

De passie van de Amerikanen voor de Franse schilder zit geworteld in Millet’s vermogen om iconische figuren te creëren die doordrongen zijn van de liefde voor de aarde en toont de grootsheid van de migranten die het Oude Europa verlaten om de Nieuwe Wereld te bouwen.

MILLET, HEDENDAAGSER DAN JE DENKT De kunst van Millet combineert in de Amerikaanse geest twee gevoelens: de herinnering aan de wortels en de hoop geïnspireerd door een land van ballingschap.

In de fotografie toont het werk van Lewis Hine, Dorothea Lange, Walker Evans en Arthur Rothstein in de jaren 1910-1930 de dingen zoals ze zijn. De vier kunstenaars putten hun inspiratie uit de realistische schilderijen van Millet, de bron van inspiratie bij de keuze van hun modellen en hun onderwerpen.

Op basis van het werk van de schilder die menselijke komedie en tragiek onderzoekt, plaatsen filmmakers, van Terrence Malick tot Gus Van Sant, en zelfs Michael Cimino beelden van Millet’s schilderijen in films over de ‘Far West’.

De gelijkenissen zijn nog opvallender bij Edward Hopper die Millet (in zijn periode in Parijs tussen 1906 en 1910) ontdekt en kopieert. En recent in het werk van Banksy en Mat Collishaw is de kunst van Millet opnieuw geconjugeerd in het heden. http://www.pba-lille.fr Nog tot 22 januari 2018. Late opening elke vrijdag tot 20.00 uur. Prijzen: € 10/8/7 Rijsel is makkelijk te bereiken per trein: met TGV en Eurostar meerdere keren per dag (mits reservatie)vanuit Brussel, per IC elk uur .37 vanuit Antwerpen via Gent en Kortrijk

RADEIS 4 I 2017 10

milieu

WAT KAN JIJ DOEN?

De plastic soep De mens dumpt elk jaar 8 miljoen ton plastic in de oceanen.

De plastic soep heeft grote gevolgen voor het leven in de zee. Dieren raken erin verstrikt, microscopisch kleine deeltjes plastic komen in de magen van vogels en vissen terecht,… en zo ook op ons bord.

Plastics zijn niet meer weg te denken uit onze samenleving. Elk jaar wordt er maar liefst 300 miljoen ton plastic geproduceerd. Het merendeel is echter voor eenmalig gebruik. Door onze wegwerpcultuur, is er een reusachtig milieuprobleem ontstaan. Iedere minuut wordt één volle vuilniswagen plastic afval in zee gedumpt. Tegen 2050 zouden dat er vier per minuut zijn.

Afval verplaatst zich via stromingen en wind. Veel van het plastic concentreert zich hierdoor op bepaalde plekken in onze oceaan.

Deze plekken worden de drijvende vuilnisbelten, of plastic soep genoemd. In de Stille Oceaan bevindt

zich een gebied dat zoveel plastic omvat, dat het de naam kunstofarchipel krijgt.

Maar het grootste deel van de plastic bevuiling in de oceanen bestaat uit zeer kleine deeltjes, vaak minder dan 10mm groot welke onder de oppervlakte zitten, soms tot wel 150 meter diep. Eén van de problemen is bijvoorbeeld de micro­beads.

Kleine plastic bolletjes welke voornamelijk in verzorgingsproducten zitten.

De microplastics die in oceanen ronddobberen zijn niet enkel giftig voor de zeedieren die ze vandaag opeten. Onderzoek bij plankton toont aan dat zelfs drie generaties later de dieren nog steeds minder jongen voortbrengen. Dat kan op termijn het visbestand in de oceanen, inclusief de commerciële visvangst, ernstig aantasten.

1. Probeer zo weinig mogelijk zaken te kopen die verpakt zijn in plastic. Moeten alle groenten die je koopt hun eigen plastic zakje hebben? Moeten koeken per stuk verpakt worden? Een koekjestrommel houdt je koekjes ook vers.

2. Neem katoenen tasjes mee naar de winkel en gebruik deze voor groente, fruit, brood, koekjes, etc.

3. Koop glazen flessen in plaats van plastic flessen.

4. Laat je koffie & theepot vullen in een winkel die losse koffie en thee verkopen 5. Neem je eierdoosje mee naar de winkel en vul deze weer met losse eieren 6. Koop in “bulk”. Grote verpakkingen zorgen voor minder afval dan heel veel kleine verpakkingen.

7. Maak zelf je eigen schoonmaakmiddelen op basis van marseillezeep, azijn, soda en citroen.

8. Neem voor onderweg je eigen koffie / thee mee in een thermosfles en kraanwater in een herbruikbaar flesje.

9. Neem de tijd om voor eens en altijd na te gaan welk afval in welke zak moet.

Alleen zo kan maximaal, efficiënt en degelijk gerecycleerd worden.

10. Plastics die niet kunnen gerecycleerd worden, horen na gebruik in de vuilbak te belanden, of naar het containerpark te worden gebracht. Gooi geen flesjes of verpakkingen op straat.

Ook vandaag de dag zit er al heel wat plastic in ons voedsel en water. Uit onderzoek bleek dat in elke portie mosselen die we vandaag eten, al 90 van die minuscule deeltjes plastic zitten. Ook in melk, bier en honing zijn microplastics aangetroffen. Wat het effect is op de mens, is momenteel nog onduidelijk. Één ding is zeker, het is tijd voor een mentaliteitsverandering.

RADEIS 4 I 2017 11

rood roest niet

Willem Rommers … vechten voor de goede zaak Willem Rommers heeft jaren in de bouw gewerkt. Hij is bijna vijftig jaar lid van de socialistische vakbond. Sinds 1 jaar is hij voorzitter van de seniorenwerking Kempen. Hij zit alvast vol goede voornemens en ambitie.

Ben je in een rood nest geboren?

Neen. Mijn ouders waren landbouwers en mijn vader was zeer katholiek. Ik ben op mijn 15 jaar beginnen werken in de glasfabriek ‘Glaverbel”. De eerste vijf jaar was ik nog gesyndiceerd bij de katholieken. Maar er waren problemen met de uitbetaling van het kindergeld. Ik was de oudste van 6 kinderen. Wij trokken kindergeld van de werkman, maar dat duurde. De katholieke vakbond wou daar toen weinig aan doen. Wij zijn toen naar Fons van Noten gestapt van de ‘rode’ en die heeft dat toen in orde gebracht.

Wij hebben toen 50.000 frank aan achterstallig kindergeld ontvangen.

Ik ben toen overgestapt naar de socialistische vakbond. Onderwijl ben ik al bijna 50 jaar lid van de socialistische vakbond.

Je was al vroeg gesyndiceerd, wanneer ben je dan delegee geworden?

Ik ben pas syndicaal actief geworden bij Janssens in 1992. Toen was ik al vanvoor in de veertig.

Je was in tussentijd van werk veranderd?

Glaverbel bood weinig jobzekerheid. Dat was het duivenkot. Zij volgden de conjunctuur van het glas. Er werden regelmatig mensen afgedankt. Ik heb daar maar drie jaar gewerkt, daarna heb ik een opleiding tot metser gevolgd.

Je bent dan gestart bij Janssens?

Neen, ik ben beginnen werken bij

beschermingsmiddelen en ploegbazen die teveel vroegen van hun personeel. Mijn sociaal engagement begon door te wegen.

een aannemer in Koningshooikt, Was er dan geen syndicale delemaar dat heeft niet lang geduurd. gatie?

Het was een delegatie op papier. Bij Ik was de enige uit Geel. Elke dag reed ik met de trein tot Lier en daar Janssens waren er maar twee delekwam de bus ons halen. De chauf- gees. Dat waren twee broers en dat feur zag dat op een bepaald mo- waren twee katholieken. Ik was er niet mee akkoord dat er geen sociment niet meer zitten om enkel alisten in de delegatie zaten. Ik ben voor mij tot Lier te rijden. Ik ben toen naar AC-BOUW secretaris Carl dan kunnen starten bij Jan Saenen en later BCC. BCC deed grote pro- Horemans gestapt met de vraag: jecten. De viaduct aan het sport- “Kan er geen rode delegatie opgepaleis in Antwerpen heb ik mee ge- start worden?” Wij hebben toen twee ‘rode’ kandidaten afgevaarbouwd en ik heb meegewerkt aan de herstellingen van de kerncentra- digd. Als puntje bij paaltje kwam haakte de tweede kandidaat af en le in Doel. Vervolgens heb ik nog 12 was er helemaal geen jaren gewerkt bij een stemming nodig. Dat grote aannemer Besix. Ik zag dat er van was de start van mijn Om uiteindelijk te star- alles fout liep op de syndicaal mandaat. ten bij Janssens. werkvloer. Het ging dan vooral over een Je hebt alles van nul Bij BCC en Besix was gebrek aan veiligmoeten opbouwen? je niet syndicaal acheid en beschertief?

Ik heb daar hard aan mingsmiddelen moeten trekken. Ik Toen ik op mijn 20 be- en ploegbazen die zorgde dat er maangon te werken als met- teveel vroegen van delijks vergaderingen ser was ik nog een hun personeel. Mijn werden georganiseerd snotneus. Die mannen sociaal engagement dreigden met mij bui- begon door te wegen. en ik heb afgedwongen dat we konden ten te smijten. Bij Berondgaan tijdens de six was er wel een ster- Willem Rommers uren. Toen ik daar ke delegatie aanwezig. wegging draaide de Ik ben toen wel meersyndicale werking vrij goed. Maar maals gevraagd om me kandidaat later is dat weer verwaterd. te stellen. Maar ik had problemen om van de werf naar de vergadeHoe heb je dat aangepakt? ring in Brussel te geraken.

Door de mensen te wijzen op hun Waarom ben je uiteindelijk bij rechten. Je rechten laten gelden.

Janssens delegee geworden?

Je leert ook veel van de vorming en je neemt dat mee naar uw bedrijf.

Ik zag dat er van alles fout liep op de werkvloer. Het ging dan vooral André Vandenbroucke, de toenmalige voorzitter van het ABVV was over een gebrek aan veiligheid en

RADEIS 4 I 2017 12

aanwezig op mijn eerste vorming in Oostende. Hij zei toen: “Mannen het enige wat je hebt om tegen uw patroon op te komen, zijn uw handen.”

Dat is me altijd bijgebleven. Ik ben ook bedrijfsanimator geweest op het einde van mijn carrière voor de AC bouw en ABVV Kempen.

Waar ben je het meest trots op?

Er werkte bij ons een jonge gast, een metserdiener. Die zag niet goed, maar hij werkte heel hard.

Men profiteerde daar van. De metselaars lieten hem alle vuile klusjes doen. Ik kon daar niet tegen. Die jongen kon voor zichzelf niet opkomen. Wij hebben er met de delegatie voor gezorgd dat hij loon kreeg van een tweede geschoolde, zoals een goede metser.

Hebben jullie ooit het bedrijf moeten platleggen?

Neen. We deden wel mee met de gewone bouwstakingen. De laatste was een staking in gezamenlijk vakbondsfront en ging over de reistijdvergoeding. Een oud zeer, want de dag van vandaag is daar nog altijd geen degelijke oplossing voor. De files worden alsmaar langer en je krijgt daar weinig voor in de plaats.

Hoe heb je het delegeeschap ­ervaren?

Ik zit er niets mee in om met mijn kop tegen de muur te lopen. Ik heb dan wel mijn gedacht gezegd.

radeis 4 · 2017 JAARGANG 12 oktober-november-december 2017 verschijnt driemaandelijks Afgiftekantoor 9000 Gent Erkenningsnummer P608427 BC 30003 ABVV-Senioren Hoogstraat 42 - 1000 Brussel v.u. Caroline Copers Voor vragen, opmerkingen, adreswijzigingen: 02 289 01 80 of dorien.deloof@linxplus.be

Wat bedoel je?

Als delegatie ga je voor iets, maar niet alles komt er door. Soms heb je niet voldoende steun. Dan loop je met uw neus tegen de muur. Maar ik heb dan toch maar mijn mond opengedaan. Met zwijgen kom je er niet. Ik heb hard moeten werken, ik ben blij dat het pensioen uitgevonden is.

Je bent nog steeds actief in het ABVV? Ik ben voorzitter van de seniorenwerking in de Kempen en ik zit in het regionaal bestuur van de AC Kempen. Waarom ik dat nog doe? Ik heb daar plezier aan, ben sociaal actief en ik ben onder mensen die deze boodschap ook willen uitdragen.

Wat wil je graag verwezenlijken met de seniorenwerking?

Een sterke seniorenwerking uitbouwen in de Kempen. Ik ga blij zijn als wij 25 senioren op elke vergadering bereiken.

Als delegatie ga je voor iets, maar niet alles komt er door.

Soms heb je niet voldoende steun.

Dan loop je met uw neus tegen de muur.

Welke boodschap wil je aan de jonge mensen meegeven?

Dat zij moeten blijven geloven in wat ze saWillem Rommers men doen. Dat ze als kiesgerechtigde ook Wat is er veranderd met pakweg eens goed nadenken op wie ze 15 jaar geleden? stemmen.

Er is wel degelijk een verschil tusWe kunnen nog weinig mensen warm maken voor de goede zaak. sen een linkse en rechtse koers, Mensen zijn veel individueler ge- het is maar welk parcours men wil worden en zij willen niet meer op- bewandelen. komen voor het algemeen welzijn.

Waarop moet de vakbond inzetten in de toekomst?

De structuur van onze vakbond is ingewikkeld. Wij zijn versnipperd en dat is nefast voor onze zichtbaarheid. Mensen weten niet waar ze terecht kunnen. Daar moet men iets aan doen.