Ribeanan Rìomhach Còta Sìoda

RIBEANAN RÌOMHACH CÒTA SÌODA

1

2

R IBEANAN R ÌOMHACH C Ò T A S ÌODA

Seonag Monk

3

4

SGRÌOB Sgeulachdan anns a bheil càirdeas is dòchas, spionnadh agus fealla-dhà; stòiridhean le manaidhean is plàighean, eucoir agus draoidheachd.

Tog aon dhiubh seo agus gabh sgrìob gu saoghal tarraingeach, dìomhair a tha stèidhichte san latha an-diugh, san linn a dh’fhalbh no ann an linn nach fhacas fhathast.

Eadar bailtean mòra na dùthcha is eileanan beaga na Gàidhealtachd, tha caractaran òga a’ gabhail an sgrìob fhèin a dh’ionnsaigh co-dhùnadh no ceann-uidhe, toradh no buannachd.

Sreath de nobhailean ùra do luchd-leughaidh eadar 10 is 14 bliadhn’ a dh’aois.

5

Air fhoillseachadh ann an 2014 le Acair Earranta, An Tosgan, Rathad Shìophoirt, Steòrnabhagh, Eilean Leòdhais HS1 2SD www.acairbooks.com info@acairbooks.com info@storlann.co.uk www.storlann.co.uk Tha còraichean moralta an ùghdair/dealbhaiche air an daingneachadh.

Na còraichean uile glèidhte. Chan fhaodar pàirt sam bith dhen leabhar seo ath-riochdachadh an cruth sam bith, no a chur a-mach air dhòigh no air chruth sam bith, grafaigeach, eleactronaigeach, meacanaigeach no lethbhreacach, teipeadh no clàradh, gun chead ro-làimh ann an sgrìobhadh bho Acair. © an teacsa Seonag Monk 2014 © nan dealbh Acair 2014 Na dealbhan còmhdaich le Catriona MacIver An dealbhachadh agus an còmhdach le Mairead Anna NicLeòid An suaicheantas airson Sgrìob air a dhealbhachadh le Fiona Rennie Gheibhear clàr catalogaidh airson an leabhair seo bho Leabharlann Bhreatainn.

Clò-bhuailte le Nicholson & Bass, Èirinn A Tuath Tha Acair a’ faighinn taic bho Bhòrd na Gàidhlig.

ISBN/LAGE 978-0-86152-555-3

6

CLÀR-INNSE C A IB ID EIL 1

d uilleag

9

Dìleab

C A IB ID EIL 2

d uilleag

23

d uilleag

34

d uilleag

46

d ui lleag

66

d ui lleag

80

d ui lleag

87

d uilleag

93

Taigh Mòr an Rubha Bhuidhe

C A IB ID EIL 3 Nan

C A IB ID EIL 4 Ceit

C A IB ID EIL 5 Moules Marinière

C A IB ID EIL 6 Cupa Coca Milis

C A IB ID EIL 7 Gaol na Òige

C A IB ID EIL 8 Taigh Mòr an Rubha Bhuidhe

C A IB ID EIL 9

d ui lleag

110

d ui l leag

1 25

An Dannsa

C A IB ID EIL 10 An Litir

7

8

CAIBIDEIL

1

Dìleab

Soillse na grèine a’ deàrrsadh a-steach gu làidir tro chùirteir tana na h-uinneige agus a’ laighe air aodann Catrìona. Aodann bòidheach, a’ coimhead nas òige na na còig bliadhna deug a bha i, na sùilean donn aice gu teann dùinte le rosgan fada dubh, ro dhubh, agus iad fhathast tiugh le mascàra an latha an-dè, nach deach a nighe dhith mus deach i a chadal. Bha an còrr dhen mhaise-gnùis nach do nigh i dhith air a làrach fhèin a dhèanamh air feadh iomall na cuibhrige. Falt fada gleansach donn, sraointe air feadh na cluasaig, a’ ghrian a’ glacadh daoimean nam bioran-fuilt a bha fhathast ceangailte na lùib.

Gath na grèine a’ priobadh mu sùilean, shlaod i suas an duvet tarsainn a cinn na aghaidh. Ò ach an sgìths, tuilleadh cadail, tuilleadh cadail.

9

Ann an tiotan no dhà bha fhios aice gun tigeadh an guth, guth a h-athar ag èigheach oirre.

“Dùisg, a Chatrìona! Dùisg, Ellie!”

E cur cabhag air an dithis nighean dèanamh deiseil airson na sgoile. Cha tàinig an guth agus thuit Catrìona air ais na cadal, cadal trom. An ceann ùine thàinig an guth ris an robh i a’ feitheamh.

Dùisg, a Chatrìona... Dùùùisg, a Chatrìona...”

Dè bha ceàrr air guth a h-athar? Ach cho neònach ’s a bha am fuaim...

“Doooooisg … ach gu dè? doo doo doo goc a doodle doo...”

Gu grad dhùisg i, i a’ suidhe suas na stob san leabaidh, i a’ tighinn thuice fhèin! Coileach a’ gairm? Cock a doodle doo! Coileach? Agus beag air bheag chuimhnich Catrìona nach ann a-staigh anns an taigh aice fhèin ann an Glaschu a bha i, ach ann an Taigh Mòr an Rubha Bhuidhe.

Bha i fhèin agus a h-athair agus a piuthar bheag, Ellie, air tighinn anmoch an oidhche roimhe sin gu Eilean Dhùnamul. Iad air baile Ghlaschu fhàgail agus air siubhal a’ chuid as motha dhen latha air an rathad, agus an

10

uair sin, uairean fada a chur seachad air bòrd a’ bhĂ t’-aiseig “Taigh Mòr an Rubha Bhuidhe,â€? arsa CatrĂŹona rithe fhèin ann an guth ĂŹosal agus a sĂšilean ag òl a-steach na bha ri fhaicinn timcheall oirre.

Chaith i dhith an duvet mòr trom agus leum i mach às an leabaidh. Leabaidh mhòr chofhurtail, seann-fhasanta, le casan à rd. Bha CP TšO HJ¨KP O²T UQKNNGKT NG šTNCT ǣQFJC gleansach; air a’ bhalla thall bha à ite teine.

Sheas i a’ coimhead le iongnadh, à ite teine ann an rÚm-cadail! Air a’ bhalla eile bha FTGCUCKT CPP CO ǣQFJ DWKFJG NG UI VJCP O²T mòr cruinn air. A’ ruith a corraig tarsainn a’ mhullaich rinn i sgrÏob san dust.

Aig ceann na leapa bha beinge air a còmhdach ann am meileabhaid ghorm. Bha seo cho diofraichte ’s a ghabhadh ris an rĂšm aice fhèin ann an Glaschu, rĂšm beag pinc fasanta, brèagha ach beag, beag. “Cha bhiodh na postairean agam de Justin Beiber no Mumford a’ coimhead freagarrach shuas air a’ bhalla seo!â€? ars ise rithe fhèin. “Dealbh Uilleam is Ceit a’ pòsadh ma dh’fhaoidte!â€?

11

A’ dol chun na h-uinneig thog i an cùirtear a-nall gu aon taobh a’ toirt sùil a-mach.

Leis gur ann shuas gu h-àrd a bha an rùm anns an robh i, bha sealladh math aice a’ coimhead sìos air gàrradh mòr làn chraobhan agus phreasan le ròsan mòra tiugha dearga a’ fàs a-null ’s a-nall.

A’ fosgladh na h-uinneig, dh’fhairich i bior fuar na maidne anns a’ ghaoith air a h-aodann ga dùsgadh dòigheil. “Gog a doodle doo!” Air taobh thall a’ ghàrraidh bha coileach mòr, bragail, dubh a’ mèarrsadh timcheall, e trang a’ cròthadh aon dusan cearc.

“Ah ha, tha mi a’ dol a dh’fhàs eòlach air a’ ghuth chruaidh agadsa,” dh’èigh i a-mach an uinneag. Sheas an coileach a’ coimhead a-null air cò às an tàinig an guth, agus leig e gairm cruaidh eile mar gum biodh e freagairt air ais rithe.

“Fuirich gu cluinn thu ceart mi.”

A’ coimhead bhuaipe chitheadh i cladach creagach, gainmheach gheal agus a’ mhuir-làn a’ dol a-mach. Mu choinneamh a’ chladaich cha robh dad ri fhaicinn ach dath buidhe, dath buidhe agus tuilleadh dhìtheanan buidhe; bha an t-àite beò le buadhghallan.

12

“Ach saoil a-nis carson a thug iad Taigh Mòr an Rubha Bhuidhe air?” dh’fhaighnich Catrìona dhith fhèin le snodha-gàire.

Thug i an aire do chuideigin a’ coiseachd shìos mun chladach, cuideigin àrd le seacaid dhearg, coltas duine òg, bucaid bhuidhe aige agus e a’ cromadh an-dràsta agus a-rithist, a’ togail rudeigin far nan creagan agus ga chaitheamh dhan bhucaid.

“Robinson Crusoe, cò eile?” “Ò uill ’s math gu bheil aon duine eile co-dhiù air Eilean Dhùnamul a bharrachd oirnn fhìn.”

A’ tionndadh air falbh bhon uinneig thug i an aire dhan fhòn-làimhe aice na laighe air a’ chluasaig.

“Mmm, faic mi bheil teacs ùr air tighinn a-steach?”

Cha robh. Thug i sùil air an teacs mu dheireadh a thàinig thuice, goirid an dèidh dhaibh Glaschu fhàgail.

Gad ionndrainn. Dèan cabhag air ais.

Andaidh. XXX “Ò, Andaidh,” faireachdainn mar dhà dhealan-dè a’ sgiathalaich na stamaig a’ tighinn oirre nuair a smaoinich i air. Bha i fhèin agus

13

Andaidh san aon chlas anns an sgoil; bha iad air a dhol nan dithis o chionn mĂŹos. Bu toigh leatha e, ach aig an aon Ă m... “Och uill,â€? ars ise rithe fhèin agus i a’ coimhead a-rithist air a’ fòn. “Is dòcha gur e rud math th’ ann a bhith fada air falbh; dĂŹochuimhnichidh mi Andaidh.

Bha CatrĂŹona air plana a dhèanamh dhi fhèin gun robh ise a’ dol a phòsadh òg agus gun robh i a’ dol a phòsadh cuideigin beairteach, beairteach. Bhiodh taigh mòr aice, cĂ raichean spaideil, aodach brèagha, fasanta agus saorlĂ ithean gun stad. Cha robh ise a’ dol a bhodraigeadh le colaiste, no oilthigh no falbh C OCEJ C FJơQDCKT CPP CP QKÇŁU Bha CatrĂŹona a’ dol a phòsadh cluicheadair ball-coise, no cuideigin ainmeil far an tele no... Prionnsa? Chan e gin dhiubh sin a bha ann an Andaidh; bha h-uile dĂšil aigesan a dhol a dh’obair anns a’ gharaids aig a bhrĂ thair cho luath ’s a dh’fhĂ gadh e an sgoil! “Ghia. Garaids!â€? $JC ǣš ơU Cơ UOCQKPGCEJCFJ CKT C NGVJKF FG rud a’ toirt air na dealain-dè a bha a’ dannsa na stamaig a dhol nan tĂ mh.

14

Thàinig i a-mach às an rùm, i a’ feuchainn ri cuimhneachadh cò an taobh air an robh an staidhre.

Ràinig iad cho anmoch an oidhche roimhe sin, agus cha robh mòran for aice. Cha do rinn i ach a dhol dhan chiad rùm a thachair rithe, aodach-oidhche a shlaodadh oirre agus tuiteam na suain chadail. Bha i air a dòigh an-diugh gur e rùm brèagha air an do dh’amais i.

“Taigh Mòr an Rubha Bhuidhe,” ars ise rithe fhèin a-rithist, an t-ainm spaideil a’ còrdadh rithe agus i a’ togail suas a cinn gu sunndach toilichte agus i le ceum aotrom a’ dol sìos an staidhre.

“A Chalico! A Chalico! Càit a bheil thu, a Chalico?” ’S e an èigh a chuala Catrìona an toiseach.

Agus an uair sin tro dhorsan a’ fosgladh agus a’ dùnadh le brag, thàinig Ellie. ’S e nighean bheag, bhòidheach, bhàn a bha ann an Ellie; beag airson a h-aois, deich, le gruag bhuidhebhàn na chaoch de churlagan air feadh a cinn nach gabhadh cìreadh. Bha i le aodach-oidhche buidhe agus paidhir bhòtannan a bha fada ro mhòr dhi. “Ò, Chatrìona, a Chatrìona!”

15

“Theich Calico.”

Bha Ellie a’ ruith an taobh ud agus an taobh eile ag èigheach air Calico. “Ò, a Chatrìona,” ars ise. “Tha Engelbert air an t-eagal a chur oirre.”

Mar dhealanach thàinig sgrìob de dhath buidhe na ruith seachad a’ falbh ga dinneadh fhèin am falach air cùl preasa anns an trannsa. ’S e cat beag, breac, buidhe a bha beagan agus bliadhna a dh’aois a bha ann an Calico.

“Bidh thu ceart gu leòr, a Chalico,” ars Ellie agus i a-nis air a dà ghlùin agus a ceann air an ùrlar a’ coimhead a-steach air a’ chat.

“Chan fhaigh Engelbert faisg ort,” ars ise, “Thugainn a-mach, a Chalico.”

“Cò tha ann an Englebert?” dh’fhaighnich Catrìona. “Càit a bheil e?” Robh fhios aig Dadaidh gun robh srainnsear timcheall?

“Chan e srainnsear a th’ ann, a Chatrìona,” ars Ellie, na faclan a’ tighinn a-mach nan sruth.

“Tha Engelbert a’ fuireach an seo agus feumaidh Calico fàs rèidh ri Englebert no chan urrainn dhuinn fuireach, agus, ò, tha mi ag iarraidh fuireach an seo. Faca tu an gàrradh fhathast?”

16