Στρατηγικές μετασχηματισμού του αστικού ιστού: οικοδομικό τετράγωνο Vs ανοιχτό σύστημα

synth09 dead zone of nicosia

αστικός σχεδιασμός 9 _ synth09 poveglia venice

Στρατηγικές μετασχηματισμού του αστικού ιστού: οικοδομικό τετράγωνο Vs ανοιχτό σύστημα

Μπούκη Μπαμπάλου – Νουκάκη

_2/11/2017

Το θέμα που επεξεργαζόσαστε αφορά σε έναν «κενό» τόπο Το ζητούμενο είναι να αποκτήσει φυσιογνωμία, χαρακτήρα και νόημα και να καταστεί ένας νέος τόπος συλλογικής κεντρικότητας, διαχειριζόμενοι ή μη την ιστορική μνήμη Σε αυτό το «κενό» πρέπει να δημιουργηθεί ένα σύστημα οργάνωσης που: - θα ορίσει τις κινήσεις, πρωτεύουσες και δευτερεύουσες - θα συγκροτήσει τα πλήρη και τα κενά - θα ιεραρχήσει τους υπαίθριους χώρους, ώστε να καθορίσει τις συνθήκες της καθημερινής ζωής των κατοίκων.

Αστικός σχεδιασμός σημαίνει να λαμβάνεις τη γεωγραφία μιας δεδομένης πόλης, με τις απαιτήσεις και τις υποδείξεις της, ως σημείο εκκίνησης να εισάγεις στοιχεία διαλόγου με την αρχιτεκτονική για να δόσεις μορφή στον χώρο να έχεις κατά νου την πολυπλοκότητα του έργου που εκτελείς και όχι μια ρασιοναλιστική απλοποίηση της αστικής δομής.

Manuel de Sola Morales

Τα γενικά προβλήματα του αστικού σχεδιασμού, κατά τον Franco Purini, είναι: - η αντίθεση ανάμεσα στο σύνηθες και την ταυτότητα - η ιδέα της ταυτότητας της πόλης που υπόκειται σε μια στενή διαλεκτική μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος.

- η αστική ιεραρχία, αιωρούμενη ανάμεσα στη δομική αξία που αναλαμβάνει ένα μέρος του ιστού σε σχέση με ολόκληρο τον πολεοδομικό οργανισμό. Η forma urbis εμφανίζεται ως το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης περισσότερων εντάσεων, οι οποίες καταλήγουν στο να την κάνουν να εκδηλώνεται όχι πια ως μια στατική εικόνα, αλλά ως ένα σχήμα σταθερά μεταβαλλόμενο, δυναμικό, εννοιολογικά διαταραγμένο.

Αστική ιεραρχία

Giambattista Nolli, pianta grande di Roma,1748

δομή της πόλης σημαίνει: διαίρεση + αστικότητα + κατασκευή

από την κλειστή ιδέα οργάνωσης, το οικοδομικό τετράγωνο

στο σύστημα

Το μοντέλο του οικοδομικού τετραγώνου θεωρεί τις κατοικίες ως γενέτειρες του αστικού ιστού και τον δρόμο ως κεντρικό επεισόδιο της πόλης. Χαρακτηρίζεται από στην ιδέα της συνέχειας και της επανάληψης, και συνδέει στενά την αστική μορφολογία με την κτιριακή τυπολογία

Το

Ο.Τ., ως χωρικός σχηματισμός, εξακολουθεί να βρίσκεται στο κέντρο ενδιαφέροντος των

αρχιτεκτόνων, ανάμεσα σε μια σειρά συστημάτων, περισσότερο ή λιγότερο αυστηρών και προσδιορισμένων. Αυτό που χαρακτηρίζει τον σύγχρονο προβληματισμό για το Ο.Τ. είναι μετασχηματισμοί που επιτρέπουν: - ενοποίηση των εσωτερικών υπαίθριων χώρων με τον χώρο της πόλης.

-αναζητήσεις υβριδικών μορφών κτιρίων -πειραματισμούς με διαφορετικά μεγέθη κτιρίων

Η διαίρεση της γης, που βρίσκεται στη βάση της ιδέας για το είδος των κατοικιών που πρόκειται να χτιστούν, διαμορφώνει τον βασικό ιστό της πρότασης. Αλλά αυτή η διάταξη των κτισμένων οικοδομικών τετραγώνων συνδέεται στενά με τη μορφή (pattern) των δρόμων και των διασταυρώσεων Το σχήμα του δρόμου παίζει τον ρόλο του πρωταγωνιστή . Αναπαριστά τη μόνιμη και αξιομνημόνευτη εικόνα της πόλης

Μορφολογία Αστικού Ιστού

Βαρκελώνη

Άμστερνταμ

Βενετία

?

Παρίσι

Μόντζα

Poveglia

"Η πόλη εμφανίζεται ως μια μορφική δομή, που μπορεί να κατανοηθεί μέσα απ’ τη συνεχή ιστορική της ανάπτυξη. Από αυτή την άποψη η αρχιτεκτονική δεν αντιμετωπίζεται ούτε ως το μοναδικό καλλιτεχνικό γεγονός που προτείνεται απ’ την πρωτοπορία, ούτε ως ένα βιομηχανικά παραγόμενο αντικείμενο, αλλά κυρίως ως μια διαδικασία μέσα στο χρόνο,

από τη μονάδα κατοικίας ως την πόλη συνολικά“ "On Typology" Rafael Moneo

α. το οικοδομικό τετράγωνο τα παραδείγματα η ερμηνεία το «άνοιγμα» η «συμπλήρωση» ο συνδυασμός

Monza + Βιέννη Barcelona Bercy Amsterdam, Jordaan Amsterdam, Borneo

οικοδομικό τετράγωνο: επανεκτίμηση παλιών τυπολογιών αναφορά σε ιστορικά παραδείγματα

Aldo Rossi, Giorgio Grassi _ Monza, San Rocco, 1966

το παράδειγμα _ η αναφορά

Karl Marx Hof __ Βιέννη 1927

Χάρτης της Βιέννης _1858

Karl Ehn _ Karl Marx Hof, Βιέννη 1927

_Α

> Mar Bella Βαρκελώνη

Eduard Bru

> 1991-1992

νέα ερμηνεία στα παλιά ίχνη του ανολοκλήρωτου Plan Cerda

_Α

> Poble Nou Βαρκελώνη

Βαρκελώνη , Plan Cerda 1859

Eduard Bru

Βαρκελώνη , Plan Cerda _

τυπολογίες οικοδομικών τετραγώνων

BA C

DE

RO C A

-Α

> NOVA ICARIA

-

Α

> διαγράμματα

-Α

>Mar Bella Βαρκελώνη

>Mar Bella

-Β

B e r c y q u a r t e r -Jean-Pierre Buffi & Associes  ΠΑΡΙΣΙ

> 1989-1996

οργάνωση του μετώπου, «άνοιγμα» Ο.Τ., διείσδυση του βλέμματος στο εσωτερικό του

Υπουργείο Οικονομικών Palais Omnisports Ξενοδοχείο Λέσχη κινηματογράφου

Πεζόδρομος _ αγορά Αποθήκες _ εκθεσιακό κέντρο Εκθεσιακό κέντρο

> Bercy quartier αρχιτέκτονες

1. F. Gehry 2. F. Hamoutene 3. P. Chaix, J.-P. Morel 4. F. Montes 5. Y. Lion 6. F. Dusapin, F. Leclercq 7. C. de Portzamparc 8. H. Ciriani

Rue Rivoli _ Παρίσι

Giuseppe Terragni Casa Rustici

_ Μιλάνο 1933

Το σύστημα της οικιστικής ζώνης αναπτύσσεται παράλληλη στο πάρκο

η οργάνωση του μετώπου του πάρκου βασίζεται σε 4 στοιχεία

1

τα διαχωριστικά

2

το πλαίσιο

3

τα περίπτερα

4

οι συνδέσεις

> πηγαίνει πέρα από την ιδέα της μετωπικότητας, > εκφράζει τις εντάσεις του οικοπέδου και της γειτονιάς, > εντάσσει κανόνες βάθους, διαφάνειας, θέας και > εξασφαλίζει τη συνοχή των επεμβάσεων στο μέτωπο του πάρκου

στοιχεία

διαγράμματα

τα διαχωριστικά

1

Τα κενά που καθορίζονται από το σχέδιο ως διακοπές στο μέτωπο των κατασκευών μετατρέπονται σε δομικές συνδέσεις ανάμεσα στο πάρκο και τη γειτονιά. Τα κτίρια που βρίσκονται στα περάσματα ονομάζονται «διαχωριστικά». Αν αυτά τα κτίρια ειδωθούν ως τοίχοι γίνεται σαφές ότι ανήκουν στην πόλη και έχουν ένα δομικό, θεμελιακό ρόλο.

το πλαίσιο

2

Τα διαχωριστικά ενώνονται μεταξύ τους με ένα κτίριο παράλληλο στο πάρκο, που συγκροτεί ένα αρχιτεκτονικό πλαίσιο σε κάθε block.

τα περίπτερα

3

Πρόκειται για ανεξάρτητα κτίρια μέσα στο πλαίσιο. Οι κενοί χώροι ανάμεσα τους ενοποιούν το εσωτερικό του Ο.Τ. με το πάρκο, φιλτράρουν το φως, δημιουργούν μία ποικιλία οπτικών θεάσεων.

οι συνδέσεις Δημιουργούν μία συνέχεια οριζόντιων στοιχείων ανάμεσα στα διαχωριστικά και τα περίπτερα. Διώροφα μπαλκόνια λειτουργούν ως ενδιάμεσοι χώροι μεταξύ σπιτιού και πάρκου και διασφαλίζουν την διαμπερότητα του εσωτερικού του Ο.Τ.

4

4,5

7

> Bercy quartier

1

1,2,3

6

7,8

_C

> Κατοικίες στη συνοικία Jordaan Άμστερνταμ ΟΛΛΑΝΔΙΑ

Aldo van Eyck _Theo Bosch

> 1972-1980

infill_ η αστική μορφολογία επιδρά στην τυπολογία των κτιρίων

Άμστερνταμ

Jordaan

_D

> Borneo Sporenburg Άμστερνταμ ΟΛΛΑΝΔΙΑ

Adriaan Geuze _ West 8

1993-1996

ο συνδυασμός των τυπολογιών _ Monza ,Jordaan

Άμστερνταμ

Borneo Sporenburg

Bakema and Van den Broek __ Pampus City Project 1964

Μακέτες μελέτης

Staccato κατοικιών χαμηλής δόμησης

Υπέρθεση

Γλυπτικά blocks που συσχετίζονται με το τοπίο

Δημόσιοι χώροι

Βάθος οικοπέδου: 26-24-16-29-34μ

Πρόγραμμα κατοικίας: Χάρτης κατασκευαστών κοινωνική κατοικία: επιδοτούμενη ιδιοκατοίκηση, πολυτελής κατοικία

Διαφορετικοί τρόποι ζωής: Αρχιτέκτονες κατοικίες στην πλατεία, κατοικίες με χώρο εργασίας, εσωστρεφείς, εξωστρεφείς

Ελαχιστοποίηση δημόσιων χώρων

Μεγιστοποίηση ιδιωτικών κενών

Τυπολογικά σημεία εκκίνησης

μονοκατοικία

σπίτι με αίθριο

σπίτι στο κανάλι - σπίτι με αίθριο

Ο.Τ. πόλης – Ο.Τ. γλυπτικό

διαμέρισμα - κατοικία με διαμπερή φωτισμό

Παραδείγματα αρχιτεκτονικών τύπων

Α μεγέθη οικοπέδων πλάτος 4-5 μ. βάθος 16-56 μ. κατοικίες / οικόπεδο

Β 7-9 μ.

29-39 μ

1-3

4-7

1.Κατοικίες με αίθριο τοποθετημένες πλάτη με πλάτη 2. Κατοικίες με αίθριο τοποθετημένες πλάτη με πλάτη με ενδιάμεσο parking 3.Κατοικίες με αίθριο πανταχόθεν ελεύθερα 4.Τρείς κατοικίες ανά οικόπεδο

5. Κατοικίες με αίθριο στο νερό

6.Οικόπεδο με 4 κατοικίες 7.Εσωστρεφείς κατοικίες 8.Επάλληλες κατοικίες με αίθριο

MDRDV: Δυο κατοικίες _Borneo- Sporenburg, Amsterdam , Ολλανδία 1996-2000

β. το σύστημα η αναφορά η έρευνα η εφαρμογή το πείραμα

Βενετία Metropolitan Housing Studies Gifu Fukuoka

_E

> Συγκρότημα κατοικιών Giudecca Βενετία

Gino Valle

> 1982

με οδηγό τη σχέση του κενού σε σχέση με το νερό + του πλήρους σε σχέση με το νερό

Lodovico Ughi

pianta topografica della citta

_ 1729

κάτοψη ισογείου

Κάτοψη α΄ ορόφου

κάτοψη β΄ ορόφου

_F

> Metropolitan Housing Studies ΙΑΠΩΝΙΑ

Kazuyo Sejima

> 1996

η έρευνα: διερεύνηση τύπων κτιρίων στο Ο.Τ. με την ίδια πυκνότητα + ίδια τυπολογία διαμερίσματος

1

2a

Χαμηλή δόμηση

Μεσαία δόμηση:

με ιδιωτικούς κήπους

σε σχήμα S __ με κεντρικό αίθριο

2b

3a

3b

Υψηλή δόμηση: σε σχήμα ζιγκ-ζαγκ __ με διαχωρισμένες μονάδες

Le Corbusier_ Immeubles Villas 1922

Certosa di Firenze 1342

_G

> Gifu Kitagata Apartments ΙΑΠΩΝΙΑ

Kazuyo Sejima

> 1994-2004

η εφαρμογή _ η αντιστροφή από την πυκνότητα στη διαφάνεια

> Nexus World F U K U O K A, Iαπωνία

Arata Isozaki master plan

> 1990

Nexus

Next + us

Us in the near future

Εμείς στο άμεσο μέλλον

nexus_ next + us us in the near future

F

> Nexus World F U K U O K A, Iαπωνία

G

«το παιχνίδι των ατομικών εκφράσεων» - r e n g a

renga: γιαπωνέζικη μορφή ποίησης, όπου το δοσμένο αντικείμενο προκαλεί συνεχώς μιαν απάντηση από διάφορους ποιητές, που έχει ως αποτέλεσμα μια διαδοχή από προσωπικές εκφράσεις των συμμετεχόντων

οι αρχιτέκτονες

Oscar Tusquets

Christian de Portzamparc

Arata Isozaki Osama Ishiyama Mark Mack Rem Koolhaas Steven Holl

_I

> Nexus World F U K U O K A, Iαπωνία

Steven Holl > VOID SPACE / HINGED HOUSING

> 1989-1991

με πολλαπλές αναφορές στην ιαπωνική παράδοση και όχι μόνο

διαγράμματα Τέσσερα ζευγάρια κενών

Περάσματα ανάμεσα στα κενά

Κάθε ζευγάρι συνδέεται με ένα φαρδύ άνοιγμα με μία κλιμακωτή ράμπα.

Δημόσιοι διάδρομοι προσφέρουν πρόσβαση στις μονάδες κατοικίας και συνδέουν τις αυλές. Υπάρχει μία εναλλαγή κλειστών - ανοιχτών χώρων, φωτός – σκιάς κατά μήκος κάθε περιπάτου. Καθένα από τα τρία περάσματα αναπτύσσει μία διαφορετική χωρική σχέση: μέσα, από πάνω και στις άκρες των αυλών.

Αναλογίες Οι σημαντικότερες διαστάσεις σε κάτοψη + τομή είναι σύμφωνες με μία αναλογία ( 1 : 1,618 ) βασισμένη στο βάθος των αυλών.

Κατασκευή Τοιχία από οπλισμένο σκυρόδεμα με κολόνες που φέρουν τα δάπεδα. Τα μέτωπα των αυλών προς τη δύση είναι υαλοπετάσματα, ενώ προς την ανατολή δομικά.

Μεταλλασσόμενος χώρος Μέσω της περιστροφής πορτών, πανέλων και μικρών χώρων (cabinet) η κάτοψη κάθε μονάδας μπορεί να αλλάξει και να διαμορφώσει μία νέα διάταξη.

> VOID SPACE / HINGED HOUSING

5

4

>ΚΑΤΟΨΕΙΣ

3

2

1

0

>ΤΟΜΕΣ

>ΤΟΜΕΣ / ΟΨΕΙΣ

-e6

κινήσεις

οργάνωση όψεων

> H 2O

_H

> Nexus World F U K U O K A, Iαπωνία

Rem Koolhaas

> 1991

με γενέτειρα την τυπολογία του αιθρίου

ΙΣΟΓΕΙΟ

2ος Ο Ρ Ο Φ Ο Σ

-d5

3ος Ο Ρ Ο Φ Ο Σ

ΔΩΜΑΤΑ

-

ΤΟΜΕΣ

Πομπηία

-

>MIES VAN DER ROHE: σπίτια με αίθριο (In Dialogue with China)