Raport z Lublina by Adam Kadenaci

RAPORT Z KONSULTACJI SPOŁECZNYCH w sprawie przestrzeni znajdującej się przy Alejach Racławickich 22 w Lublinie

Koncepcja scenariusza konsultacji, realizacja i opracowanie raportu — Fundacja na Rzecz Wspólnot Lokalnych „Na miejscu” w partnerstwie z Towarzystwem Inicjatyw Twórczych „ę” w ramach projektu „ZOOM na rady seniorów” realizowanego przy współpracy z Urzędem Miasta Lublina oraz Społeczną Radą Seniorów Miasta Lublina. Zespół badawczy: mgr socjologii Ludwika Ignatowicz mgr inż. architektury krajobrazu Łukasz Kowalski mgr inż. architektury Piotr Bujas mgr socjologii Adam Kadenaci mgr socjologii Anna Biernat mgr socjologii Bartłomiej Lis

KONSULTACJE ZREALIZOWANO W RAMACH PROJEKTU “ZOOM NA RADY SENIORÓW” DZIĘKI DOFINANSOWANIU Z FUNDUSZY EOG W RAMACH PROGRAMU „OBYWATELE DLA DEMOKRACJI”.

SPIS TREŚCI

3. Wiedza o przestrzeni zgromadzona podczas konsultacji społecznych i spotkań przygotowawczych 16

1. Cel konsultacji i ramy działania 4 1.1. Plan modernizacji Alei Racławickich 4 1.2. Specyficzne uwarunkowania 6 1.3. Cel konsultacji społecznych 6 1.4. Założenia konsultacji i projektu „ZOOM na rady seniorów“ 7 2. Etapy procesu konsultacji i zastosowane metody badawcze 8

3.1. Wiedza uzyskana na podstawie przeprowadzonych działań badawczych i animacyjnych 16 3.2. Wnioski płynące z zasadniczej części konsultacji – warsztatów przeprowadzonych w dniach 9–10 maja 2015 22 4. Podsumowanie: rekomendacje, projekt koncepcyjny oraz wytyczne do projektu 27

2.1. Uzgodnienie harmonogramu działań 8 2.2. Mapowanie okolic Alei Racławickich 22 8 2.3. Spacer badawczy 9 2.4. Sąsiedzka choinka – akcja informacyjno-badawcza 9 2.5. Badanie historii codziennych okolicy 10 2.6. Ankieta badająca potrzeby seniorów względem przestrzeni komunikacyjnych 12 2.7. Warsztaty architektoniczne dla licealistów – wstępne projekty przestrzeni 12 2.8. Działania promocyjne 13 2.9. Spotkania z Zarządem Dróg i Mostów 13 2.10. Zasadnicze spotkania konsultacyjne 14

4.1. Projekt koncepcyjny parku kieszonkowego przed budynkiem mieszkalnym przy Alejach Racławickich 22 29 4.1.1. Charakter interwencji/trwałych zmian 29 4.1.2. Założenia i koncepcja 30 4.1.3. Etapy i skala działań 31 4.2. Miejsca interwencji 32 4.2.1. Interwencja 32 4.2.2. Opisy głównych punktów wskazań projektu 34 4.2.3. Wskazania i przeciwwskazania ogólne 43 O projekcie 45 Załączniki 48

—3—

1. CEL KONSULTACJI I RAMY DZIAŁANIA

1.1. Plan modernizacji Alei Racławickich

Urząd Miasta Lublina, w partnerstwie ze Społeczną Radą Miasta Lublina, zgłosił się do projektu „ZOOM na rady seniorów” z zamiarem przeprowadzenia konsultacji dotyczących małego fragmentu przestrzeni Alei Racławickich. Ich wybór padł na pasaż z pasem zieleni i chodnikiem, który znajduje się tuż przy skrzyżowaniu z ul. Sowińskiego, przed budynkiem o adresie Aleje Racławickie 22. Ważnym czynnikiem zgłoszenia tego miejsca do projektu był charakter dzielnicy Wieniawa. Zamieszkiwana jest ona w dużej mierze przez osoby starsze. Ponadto w lokalach usługowych znajdujących się na parterze budynku mają swoją siedzibę organizacje pozarządowe działające na rzecz osób starszych (m.in. dom dziennego pobytu Lubelskiego Stowarzyszenia Alzheimerowskiego) i Rada Dzielnicy Wieniawa, która stara się aktywizować mieszkańców i zwiększać ich poziom partycypacji w polityce miejskiej. Efektem projektu miało być uczynienie z tego miejsca wzorcowej przestrzeni publicznej dostosowanej do potrzeb osób starszych. Skupienie się na Alejach Racławickich mogło też doprowadzić do wzbogacenia dyskusji dotyczącej miasta przyjaznego dla ludzi, która rozgorzała w Lublinie po protestach związanych z pierwszym planem modernizacji. W pierwotnym planie modernizacji tylko część przestrzeni przy Alejach Racławickich 22 miała zostać przebudowana. Pod wpływem zgłoszenia do projektu „ZOOM na rady seniorów” Urząd Miasta Lublina zdecydował się włączyć całą przestrzeń przy Alejach Racławickich 22 do projektu modernizacji. Przebudowa głównych ulic dzielnicy Wieniawa miała ruszyć w 2016 r. Ten fakt dawał dużą szansę na wdrożenie wyników konsultacji i szybkiego

Aleje Racławickie to jedna z bardziej ruchliwych ulicy w Lublinie. Stanowi ona jedną z głównych arterii dzielnicy Wieniawa. To ważne miejsce pod względem komunikacyjnym. Od kilku lat planowana jest przebudowa głównych ulic dzielnicy: Alei Racławickich, ul. Sowińskiego, ul. Poniatowskiego, ul. Lipowej i odcinka ul. Głębokiej. W ramach tego zadania planowane jest wyznaczenie buspasów w ciągu Alei Racławickich i ul. Lipowej. Sowińskiego i Poniatowskiego miały zostać poszerzone do uzyskania przekroju czteropasowego. Planowano wycinkę części zieleni, zmodernizowanie ciągów pieszych i stworzenie ścieżek rowerowych. Cały proces przebudowy został podzielony na trzy etapy. Drugi etap będzie dotyczył okolicy Alei Racławickich, ulic Głębockiej i Sowińskiego. Ten etap będzie najważniejszy dla projektu „ZOOM na rady seniorów”. Pierwszy projekt modernizacji, przygotowany przez firmę Mosty Katowice Sp. z o.o., spotkał się z protestami okolicznych mieszkańców. Kontrowersje wzbudziła m.in. propozycja poszerzenia jezdni i wycinki drzew znajdujących się przy ulicy. Doprowadziło to do zorganizowania konsultacji społecznych dotyczących przebudowy głównych arterii dzielnicy Wieniawa. Proces zbierania opinii mieszkańców zakończył się pod koniec marca 2015 r. Podczas tworzenia tego raportu nie znaliśmy jeszcze ostatecznego projektu modernizacji, w którym miała zostać uwzględniona część postulatów zgłaszanych podczas konsultacji.

—4—

1. CEL KONSULTACJI I RAMY DZIAŁANIA OBSZAR OBJĘTY KOSULTACJAMI

ALEJ

JÓZEFA SOWIŃSKIEGO

E RA

—5—

CŁAW

ICKIE

zmodernizowania miejsca będącego przedmiotem konsultacji. W związku z tym postanowiliśmy ściśle współpracować z Zarządem Dróg i Mostów, który jest zleceniodawcą modernizacji Alei Racławickich i postarać się dostarczyć „produkt”, który będzie w stanie włączyć do całego projektu. Architekci z Fundacji „Na miejscu”, którzy tworzyli projekt koncepcyjny na podstawie wyników konsultacji, musieli dodatkowo zadbać, żeby był on spójny z planem całościowej modernizacji Alei Racławickich.

1. CEL KONSULTACJI I RAMY DZIAŁANIA

1.2. Specyficzne uwarunkowania

Innym bardzo ważnym obszarem, który warto omówić, jest nazewnictwo tej przestrzeni. Jej niedookreślony charakter sprawił, że podczas pracy ze społecznością lokalną pojawiały się różne nazwy: - skwer, - pasaż, - klomb, - fragment chodnika, - pas przydrożny, - przestrzeń przy Alejach Racławickich 22, - przedogródek. Na rzecz raportu stosowane są następujące nazwy: klomb, skwer oraz przestrzeń przy Alejach Racławickich 22.

Skwer przy Alejach Racławickich 22 jest przestrzenią monofunkcyjną. Służy on głównie do przemieszczania się po terenie dzielnicy. W chwili rozpoczęcia projektu nie pełnił on innych funkcji. Poza pojedynczym koszem skwer był też pozbawiony mebli miejskich. Mieszkańcy postrzegali tę przestrzeń jako mało estetyczną, zniszczoną, zaniedbaną i zaśmieconą. Okazało się, że znajdują się w niej, paradoksalnie, liczne bariery komunikacyjne, które mogą utrudniać poruszanie się po terenie skweru. Ważnym składnikiem przestrzeni przy Alejach Racławickich 22 są lokale usługowe znajdujące się na parterze budynku. W jednym z nich znajduje się Rada Dzielnicy Wieniawa, która była ważnym partnerem naszego działania. Wspierała warsztaty i spotkania realizowane w ramach projektu, użyczała swój lokal i pomagała w kontaktach z mieszkańcami. Oprócz niej w lokalach usługowych swoje siedziby mają: dom dziennego pobytu Lubelskiego Stowarzyszenia Alzheimerowskiego, Forum Lubelskich Organizacji Pozarządowych, administracja Domu Dziecka i fotograf. W wolno stojącym pawilonie od lat funkcjonuje kwiaciarnia. W narożnym lokalu planowanie jest stworzenie biblioteki publicznej. Za budynkiem przy Alejach Racławickich 22 znajduje się stary plac zabaw otoczony zielenią i miejscami parkingowymi. Aktywni mieszkańcy stworzyli społeczny projekt rewitalizacji tego miejsca. W ramach koncepcji ma w tym miejscu powstać nowy plac zabaw, siłownia plenerowa, nowe ławki i nasadzenia. Uporządkowany zostanie też system parkowania samochodów. Mieszkańcy poszukują obecnie źródeł finansowania projektu.

1.3. Cel konsultacji społecznych

Podstawowym celem konsultacji społecznych było zdobycie wiedzy na temat przestrzeni przylegającej do budynku. Podczas ponad półrocznej pracy z animatorami zdobyto wiedzę na temat historii tego miejsca. Przeanalizowano stan z minionych lat i porównano go ze stanem aktualnym. Zweryfikowano użytkowników oraz ich podstawowe potrzeby dotyczące tego fragmentu miasta. Zebrano również obawy oraz niepokoje osób mieszkających w najbliższym otoczeniu skweru. Warto również pamiętać, że jednym z podstawowych celów konsultacji społecznych jest informowanie mieszkańców Lublina —6—

1. CEL KONSULTACJI I RAMY DZIAŁANIA

o zachodzących w mieście zmianach, sposobie prac oraz harmonogramie zmian. Wszystkie powyższe cele zostały zrealizowane. Zdobyte informacje dotyczące powyższych zagadnień posłużyły do skonstruowania wytycznych do projektu modernizacji tej przestrzeni oraz sformułowania wskazówek, jakie rozwiązania aranżacji przestrzeni są społecznie akceptowane przez mieszkańców Lublina. Wybrane tematy są ściśle połączone z planami II etapu modernizacji Alei Racławickich. Ma to na celu umożliwienie Urzędowi Miasta Lublina skorzystania z tych rekomendacji i zwiększa szanse na rzeczywiste wprowadzenie ich w życie podczas inwestycji dotyczącej Alei Racławickich.

niczących w procesie i rzutują na przyszłe zaangażowanie w sprawy swojego otoczenia. Warto podkreślić, że projekt „ZOOM na rady seniorów” zakładał zapewnienie odpowiedniego potencjału seniorom i seniorkom do włączenia się w dyskusję o przyjaznej przestrzeni publicznej. Z tego względu zapraszaliśmy Radę Seniorów nie tylko do uczestnictwa w procesie konsultacyjnym, ale i aktywnego współtworzenia tego procesu. Zależało nam na tym, by wyposażyć Radę w narzędzia, które wspierają diagnozę wyzwań związanych z użytkowaniem przestrzeni publicznej Lublina oraz by rozwinąć umiejętność wypracowania rozwiązań odpowiadających na potrzeby mieszkańców i monitorowania postępów ich wdrażania. Tak, by w efekcie Rada Seniorów w pełni wykorzystywała swoje kompetencje inicjowania działań i inspirowania procesów konsultacyjnych w odniesieniu do innych ważnych miejsc w mieście. Fakt, że podmiotem prowadzącym lokalne działania było ciało uformowane przez osoby starsze nie oznacza jednak, że w konsultacjach planowano wziąć pod uwagę tylko głos tej grupy wiekowej. Rekomendacje zawarte na końcu raportu opracowano w duchu projektowania uniwersalnego („włączającego“) – opartego o rozwiązania, które uwzględniając potrzeby określonych grup, „otwierają“ przestrzeń i zapraszają do korzystania z niej innych użytkowników. Załącznik 1 przedstawia infografikę obrazującą cele i wartości realizowane w ramach projektu.

1.4. Założenia konsultacji i projektu „ZOOM na rady seniorów“

Podczas realizacji konsultacji społecznych zależało nam na podkreśleniu charakteru tego procesu. W trakcie konsultacji ścierają się zazwyczaj różne wizje, pomysły, marzenia dotyczące danej przestrzeni. Często okazuje się, że realizacja takich pomysłów – ze względu na różne ograniczenia – jest niemożliwa. Chcieliśmy, by te różne perspektywy i sposoby patrzenia na przestrzeń wybrzmiały, nawet jeśli nie wszystkie z nich udało się przełożyć na konstruktywne rekomendacje. Dostrzeżenie i doce¬nienie różnorodności wizji, zrozumienie kontekstu, w jakim podejmowane są decyzje i świadomość ograniczeń/priorytetów to czynniki, które decydują o satysfakcji osób uczest—7—

2. ETAPY PROCESU KONSULTACJI I ZASTOSOWANE METODY BADAWCZE 2.1. Uzgodnienie harmonogramu działań

Konsultacje dotyczące przestrzeni przy Alejach Racławickich 22 były wieloetapowym procesem, w którym wykorzystano różnorodne metody zbierania wiedzy o potrzebach i oczekiwaniach osób biorących w nim udział. W ramach tego przedsięwzięcia przeprowadzono następujące spotkania: 1. Uzgodnienie harmonogramu działań (6 listopada 2014) 2. Mapowanie okolic Alei Racławickich 22 (7 listopada 2014) 3. Spacer badawczy (6 grudnia 2014) 4. Sąsiedzka choinka – akcja informacyjno-badawcza (13 grudnia 2014) 5. Badanie historii codziennych okolicy (28 lutego 2015) 6. Tworzenie ankiety dotyczącej przestrzeni komunikacyjnych (7 marca 2015) 7. Warsztaty architektoniczne dla licealistów połączone z wystawą ich prac (9—10 marca 2015) 8. Nagranie spotu reklamującego konsultacje (9—10 marca 2015) 9. Planowanie przebiegu i zakresu konsultacji z Radą Seniorów i Zarządem Dróg i Mostów (27 marca 2015 i 21 kwietnia 2015) 10. Zasadnicze spotkanie konsultacyjne (9—10 maja 2015)

Do udziału w pierwszym spotkaniu zaproszono przedstawicieli Rady Seniorów. Spotkanie miało charakter organizacyjny, wypracowane zostały zasady współpracy i rozplanowane w czasie kolejne działania. W spotkaniu wzięła też udział Przewodnicząca Rady Dzielnicy Wieniawa Marta Kurowska. W imieniu reprezentowanego przez nią organu wyraziła chęć zaangażowania się w działania realizowane w ramach projektu „ZOOM na rady seniorów”. Podobne deklaracje padły też ze strony Wandy Kamińskiej, mieszkanki budynku znajdującego się przy Alejach Racławickich 22 i przedstawicieli lokalnych wspólnot mieszkaniowych. Powyżsi partnerzy stanowili ważne wsparcie podczas organizacji działań w Lublinie.

2.2. Mapowanie okolic Alei Racławickich 22

Rozpoznanie terenu rozpoczęliśmy od metody badawczej zwanej mapowaniem. Wspólnie z mieszkańcami i przedstawicielami Rady Dzielnicy zastanawialiśmy się, jaka jest charakterystyka i potencjał dzielnicy Wieniawa, w sercu której znajduje się miejsce będące przedmiotem konsultacji. Staraliśmy się też odkryć, jak obecnie funkcjonuje przestrzeń przy Alejach Racławickich 22 oraz jak funkcjonowała w przeszłości. Dzięki temu po raz pierwszy dowiedzieliśmy się, jak użytkownicy przestrzeni i lokalni mieszkańcy postrzegają miejsce, które było przedmiotem projektu. Wszystkie istotne informacje były zapisywane i zaznaczane na mapie formatu A1 przedstawiającej dzielnicę Wieniawa.

Załącznik 2 przedstawia infografikę prezentującą oś czasu projektu.

—8—

2. ETAPY PROCESU KONSULTACJI I ZASTOSOWANE METODY BADAWCZE

2.3. Spacer badawczy

Kolejne działanie diagnostyczne było już w pełni nakierowane na poznanie skweru przy Alejach Racławickich 22. Przy wsparciu socjologów zorganizowaliśmy spacer badawczy, podczas którego seniorzy i seniorki oceniali teren będący przedmiotem naszego zainteresowania. W badaniu wzięli udział okoliczni mieszkańcy i przedstawiciele różnych środowisk seniorskich, m.in. Uniwersytetu Trzeciego Wieku czy Lubelskiego Stowarzyszenia Alzheimerowskiego. Podczas spaceru badawczego skupiliśmy się na ocenie 5 punktów charakterystycznych tej przestrzeni: pasażu, schodów, placyku przy Alejach Racławickich, chodnika i wejścia do pasażu od ul. Sowińskiego. Uczestnicy dosyć krytycznie ocenili badane miejsce. Ich zdaniem jest ono zaniedbane, pozbawione funkcji i pełne barier architektonicznych. Pozytywnie została oceniona duża ilość zieleni oddzielająca przestrzeń od ulicy. Podczas podsumowania wyników spaceru badawczego udało nam się okreslić cechy dobrej przestrzeni publicznej.

2.4. Sąsiedzka choinka – akcja informacyjno-badawcza

Zależało nam na tym, żeby o projekcie dowiedziała się jak największa grupa użytkowników i okolicznych mieszkańców. W tym celu zorganizowaliśmy Sąsiedzką choinkę, wigilijne spotkanie dla okolicznych mieszkańców. W siedzibie Rady Dzielnicy Wieniawa odbył się świąteczny podwieczorek. Znana i bezpieczna forma tego działania przyciągnęła wielu mieszkańców. Podczas —9—

2. ETAPY PROCESU KONSULTACJI I ZASTOSOWANE METODY BADAWCZE

swobodnych rozmów toczonych przy bogato zastawionym stole opowiadaliśmy o projekcie i planowanych konsultacjach społecznych. Wykorzystaliśmy tę okazję również do pogłębienia wiedzy, którą uzyskaliśmy podczas mapowania i spaceru badawczego. W przestrzeni Rady Dzielnicy zaprezentowaliśmy uczestnikom Sąsiedzkiej choinki wcześniejsze działania badawcze. Mieszkańcy mogli zapoznać się z wynikami spacerów badawczych i dodać do nich własny komentarz. Dodatkowo na witrynie wypisaliśmy cechy dobrej przestrzeni, które określiliśmy wcześniej. Poprosiliśmy uczestników o wskazanie trzech, które ich zdaniem powinna spełniać przestrzeń przy Alejach Racławickich 22. Pod koniec Sąsiedzkiej choinki wyszliśmy na pasaż i wspólnie z mieszkańcami ubraliśmy choinkę. Każdy dostał własną bombkę, na której mógł napisać najważniejszą dla niego cechę przestrzeni publicznej.

2.5. Badanie historii codziennych okolicy

Kontekstem, który warto zgłębić w ramach prowadzenia konsultacji jest historia danego miejsca. Fakty z przeszłości mogą stanowić ważną inspirację dla projektantów. W Lublinie zdecydowaliśmy się zgłębić historię codzienną, czyli wspomnienia mieszkańców związane z użytkowaniem tej przestrzeni w przeszłości. Na bazie zebranych opowieści można poznać potrzeby użytkowników względem miejsca, którym się zajmujemy. W Radzie Dzielnicy Wieniawa odbyło się spotkanie, podczas którego nagrywaliśmy wypowiedzi osób, które mieszkają przy Alejach Racławickich od dawna. Okazało się, że m.in. mieszkańcom bardzo zależy na ożywieniu lokali usługowych znajdujących się na parterze, które kiedyś zaspokajały ich wszystkie potrzeby. — 10 —

2. ETAPY PROCESU KONSULTACJI I ZASTOSOWANE METODY BADAWCZE

Na zakończenie spotkania porównaliśmy zdjęcia ukazujące przestrzeń przy Alejach Racławickich 22 w przeszłości z jej obecnym stanem.

— 11 —

2. ETAPY PROCESU KONSULTACJI I ZASTOSOWANE METODY BADAWCZE

2.6. Ankieta badająca potrzeby seniorów względem przestrzeni komunikacyjnych

Główną funkcją przestrzeni przy Alejach Racławickich 22 jest piesza i rowerowa komunikacja. Podczas spaceru badawczego okazało się jednak, że posiada ona liczne bariery w postaci m.in. nierównej nawierzchni czy wysokich krawężników. Przy wsparciu socjologa Rada Seniorów opracowała ankietę dotyczącą dostosowania przestrzeni komunikacyjnych w Lublinie do potrzeb osób starszych. Ankietę skierowano do środowiska seniorskiego. Jej wyniki stanowiły podpowiedź dla architektów, jakich rozwiązań powinni unikać podczas projektowania. Dzięki ankiecie wyłoniły się też obszary, którymi Rada Seniorów mogłaby się zająć, np. długość trwania świateł na przejściach dla pieszych.

2.7. Warsztaty architektoniczne dla licealistów – wstępne projekty przestrzeni

Całemu projektowi przyświecała idea projektowania uniwersalnego, przyjaznego dla wszystkich grup wiekowych. Dlatego w działania diagnostyczne staraliśmy się włączać też młodzież, która w małym stopniu uczestniczyła w całym projekcie. W tym celu nawiązaliśmy współpracę z Liceum im. Nauczycieli Tajnego Nauczania, które znajduje się w pobliżu. Dla uczniów klasy architektonicznej zorganizowaliśmy warsztaty projektowe, które były skupione na przestrzeni przy Alejach Racławickich 22. Zaproponowane przez nich — 12 —

2. ETAPY PROCESU KONSULTACJI I ZASTOSOWANE METODY BADAWCZE

Dobre miejsce

rozwiązania stanowiły inspirację dla architektów tworzących projekt koncepcyjny dla tego miejsca.

przy Alejach Racławickich 22

2.8. Działania promocyjne

STWÓRZMY PRZESTRZEŃ PRZYJAZNĄ WSZYSTKIM GRUPOM WIEKOWYM

Ważnym elementem prawidłowo przeprowadzonego procesu konsultacji społecznych jest szeroko zakrojona akcja informacyjna na temat samego procesu. Poszczególne działania diagnostyczno-animacyjne, jak i same konsultacje staraliśmy się promować za pomocą plakatów, który były rozwieszane w okolicznych klatkach schodowych. Szukaliśmy też alternatywnych form promocji. Zaprojektowaliśmy specjalną planszę informacyjną wyjaśniającą, na czym polega cały projekt, gdzie zamieszczaliśmy też informacje o najbliższych działaniach. Plansza została umieszczona w witrynie Rady Dzielnicy Wieniawa, dzięki czemu mogli się z nią zapoznać użytkownicy przestrzeni przy Alejach Racławickich 22. Podczas warsztatów architektonicznych stworzyliśmy też spot filmowy, który promował projekt i informował o zbliżającym się spotkaniu konsultacyjnym.

Szanowni Mieszkańcy, OBSZAR OBJĘTY KOSULTACJAMI

Społeczna Rada Seniorów, we współpracy z Radą Dzielnicy Wieniawa, bierze udział w projekcie „ZOOM na Rady Seniorów”. Celem tego działania jest stworzenie projektu przebudowy przestrzeni przed budynkiem przy Alejach Racławickich 22 (teren zaznaczony na mapie). Nowe miejsce ma być przyjazne dla wszystkich grup wiekowych i zaspokajać potrzeby mieszkańców. Do końca marca, Społeczna Rada Seniorów wraz z Radą Dzielnicy Wieniawa, będzie organizować różne wydarzenia dotyczące tej przestrzeni. Informacje o nadchodzących akcjach będą umieszczane na tej tablicy. Serdecznie zapraszamy do uczestnictwa! W kwietniu zostaną zorganizowane konsultacje, podczas których będą Państwo mogli podzielić się swoimi pomysłami na zagospodarowanie tej przestrzeni. Na podstawie Państwa potrzeb projektanci i architekci przygotują projekt modernizacji. Zostanie on zrealizowany wraz z przebudową całych Alei Racławickich.

ALEJ

E RA

CŁAW

ICKIE

2.9. Spotkania z Zarządem Dróg i Mostów

Aleje Racławickie będą w niedalekiej przyszłości modernizowane na zlecenie Zarządu Dróg i Mostów. Zależało nam na tym, żeby projekt koncepcyjny przygotowany na podstawie wyników konsultacji mógł zostać w jak największym stopniu zrealizowany w ramach przebudowy ulicy. Dlatego zorganizowaliśmy dwa spotkania z przedstawicielami Zarządu Dróg i Mo-

ZAPRASZAJĄ:

Społeczna Rada Seniorów Miasta Lublin Rada Dzielnicy Wieniawa

— 13 —

JÓZEFA SOWIŃSKIEGO

W NAJBLIŻSZYM CZASIE:

2. ETAPY PROCESU KONSULTACJI I ZASTOSOWANE METODY BADAWCZE

stów, podczas których ustaliliśmy, jakiego rodzaju efektów pracy architektów z Fundacji „Na miejscu” potrzebują, żeby na ich podstawie stworzyć projekt budowlany.

2.10. Zasadnicze spotkania konsultacyjne

Kluczowym momentem w zbieraniu wiedzy o przestrzeni skweru z perspektywy mieszkańców Lublina były dwudniowe warsztaty konsultacyjne. Odbyły się one w sobotę, 9 maja (13.00–18.00) na terenie konsultowanej przestrzeni i w niedzielę, 10 maja (13.00–18.00) w Radzie Dzielnicy Wieniawa mieszczącej się na parterze budynku przy Alejach Racławickich 22. Pierwszego dnia konsultacji społecznych zorganizowane było stoisko na świeżym powietrzu. Pogoda sprzyjała rozmowom z mieszkańcami Lublina. Metoda pozyskiwania wiedzy od mieszkańców na temat potrzeb związanych z tą przestrzenią była łatwa i przyjemna. Dzięki dogodnym warunkom udało się zebrać dużą liczbę wypowiedzi użytkowników skweru przy Alejach Racławickich 22. Zebrano w sumie 477 głosów od 95 osób. Podczas pierwszego dnia konsultacji odbyło się głosowanie. Każdy mieszkaniec mógł zagłosować na pięć stwierdzeń, które były dla niego najważniejsze w kontekście skweru. Lista określeń składała się z 64 haseł, które zostały zebrane podczas półrocznej pracy animacyjno-badawczej. Istniała możliwość dopisania swojego stwierdzenia dotyczącego tego miejsca, dzięki czemu liczba haseł wzrosła do 71. Dzięki głosowaniu zweryfikowana została wiedza uzyskana do tej pory. Dowiedzieliśmy się również, jakie zagadnienia są priorytetowe — 14 —

2. ETAPY PROCESU KONSULTACJI I ZASTOSOWANE METODY BADAWCZE

dla społeczności lokalnej. Efektem końcowym przeprowadzonego warsztatu była weryfikacja potrzeb użytkowników skweru oraz wyznaczenie obszarów, które będą głównym tematem drugiego dnia spotkania konsultacyjnego. Wiedza zdobyta podczas pierwszego dnia konsultacji stanowiła punkt wyjścia warsztatu projektowego, który został zorganizowany w niedzielę (10 maja). Odbył się on w siedzibie Rady Dzielnicy. Złe warunki atmosferyczne (deszcz, wiatr) sprawiły, że warsztat nie mógł odbyć się na świeżym powietrzu. W spotkaniu wzięło udział 10 osób. Po podsumowaniu wyników głosowania wyłoniono listę dwunastu stwierdzeń dotyczących konsultowanej przestrzeni. Te określenia były dokładnie pogłębiane przez architekta i architekta krajobrazu podczas warsztatu projektowego. Mieszkańcy Lublina przy współpracy z architektami starali się dokładnie przeanalizować różne rozwiązania aranżacji klombu. Warsztat polegał na tworzeniu wariantowych rysunków przedstawiających aranżacje, które uwzględniały postulaty pozyskane podczas pierwszego dnia konsultacji społecznych. Celem tego spotkania było pogłębienie zebranej do tej pory wiedzy, usystematyzowanie jej oraz próba przełożenia potrzeb mieszkańców na konkretne realizacje projektowe. Ważnym elementem procesu konsultacji była możliwość dialogu pomiędzy ekspertem-architektem/architektem krajobrazu a mieszkańcami. Efektem końcowym warsztatu była koncepcja w skali 1:500 wzbogacona o rysunki i różnego rodzaju rozwiązania, które posłużyły architektom do stworzenia projektu koncepcyjnego dla przestrzeni przy Alejach Racławickich 22. — 15 —

3. WIEDZA O PRZESTRZENI ZGROMADZONA PODCZAS KONSULTACJI SPOŁECZNYCH I SPOTKAŃ PRZYGOTOWAWCZYCH 3.1. Wiedza uzyskana na podstawie przeprowadzonych działań badawczych i animacyjnych

Jak odbierają przestrzeń skweru jego użytkownicy? Poniższe zestawienie przedstawia przymiotniki, za pomocą których mieszkańcy oceniają stan badanego terenu. Dominują stwierdzenia negatywne, jednak część mieszkańców uważa, że ma on duży potencjał, który może zostać wydobyty podczas modernizacji. To ważny aspekt. Większość negatywnych określeń wynika z wieloletniego zaniedbania, które przyczyniło się do degradacji tej przestrzeni. Warto unikać tych błędów w przyszłości.

Użytkownicy przestrzeni przy Alejach Racławickich 22 Podczas przeprowadzanych obserwacji miejsca oraz prac badawczych wyodrębniono następujące grupy użytkowników tej przestrzeni: - osoby idące na przystanek autobusowy/do parku/do centrum miasta, - osoby zmierzające w kierunku kościoła, - osoby mieszkające w pobliskich blokach oraz domkach jednorodzinnych znajdujących się nieopodal, - uczniowie szkół, - osoby starsze kierujące się do pobliskiej przychodni lub do domu dziennego pobytu Lubelskiego Stowarzyszenia Alzheimerowskiego, - osoby pracujące w punktach usługowych w bloku przy Alejach Racławickich 22, - użytkownicy punktów usługowych znajdujących się w parterze bloku, - osoby jeżdżące na rowerach wzdłuż Alei Racławickich, - osoby wyprowadzające psy, zarówno z bloków przylegających do terenu omawianego, jak i z sąsiadującego, - osoby spożywające alkohol.

Określenia pozytywne - jasny - widać, co się dzieje - z ciekawym drzewostanem - z potencjałem - może być reprezentacyjny Określenia negatywne - zaniedbany - pusty - zanieczyszczony - obsikany - nierówny - nijaki - brudny - niebezpieczny - śmierdzący — 16 —

3. WIEDZA O PRZESTRZENI ZGROMADZONA PODCZAS KONSULTACJI SPOŁECZNYCH I SPOTKAŃ PRZYGOTOWAWCZYCH • Z różnorodną zielenią – 3 głosy • Zachęcająca do różnych aktywności – 2 głosy • Bezpieczna nawierzchnia – 2 głosy • Bezpieczna – 1 głosy • Bez barier – 1 głos • WC – 1 głos • Usługi gastronomiczne – 1 głos • Miejsca do siedzenia – 1 głos • Zadaszenie – 1 głos • Oświetlenie – 0 głosów

Do czego służy skwer? To kolejne pytanie zadane przez animatorów i badaczy podczas półrocznych prac w ramach projektu „ZOOM na rady seniorów”. Zdaniem użytkowników/mieszkańców skwer pełni dziś funkcję komunikacyjną. Duża liczba osób przechodzi koło tego miejsca, jednak obecnie brakuje powodów, dla których mogliby się zatrzymać. Wątpliwe walory estetyczne raczej odstraszają potencjalnych użytkowników. Nie ma mebli miejskich, które zachęcałyby do spoczynku. Na tle całych Alei Racławickich skwer niczym specjalnym się nie wyróżnia. Podczas planowania modernizacji należy zachować i usprawnić funkcję komunikacyjną tej przestrzeni oraz nadać jej nowe funkcje, które przyciągałyby użytkowników i zachęcały do spędzania tam czasu. Cechy dobrej przestrzeni Podczas warsztatów z mieszkańcami określiliśmy cechy dobrej przestrzeni. Następnie zorganizowaliśmy głosowanie, podczas którego poprosiliśmy ich o wskazanie tych cech, które powinien spełniać skwer przy Alejach Racławickich 22. Wyniki wyglądają następująco: • Dla różnych grup wiekowych – 7 głosów • Zachęcająca do kontaktu z ludźmi – 5 głosów • Sklepy – 5 głosów • Sztuka – 5 głosy • Posiadająca miejsce z wodą – 4 głosy • Nawiązująca do historii – 3 głosy • Posiadająca jakiś punkt charakterystyczny – 3 głosy

Międzypokoleniowość znalazła się na pierwszym miejscu. Seniorzy podkreślili, że nie chcą tworzyć enklawy dla siebie, ale zależy im na współżyciu z innymi grupami mieszkańców. Widać wyraźnie, że mieszkańcy chcą wzbogacić tę przestrzeń o dodatkowe funkcje, które zachęcą użytkowników i przechodniów do spoczynku i skorzystania z oferty, jakie daje to miejsce. Istotne jest też to, żeby zmodernizowana przestrzeń posiadała jakiś element charakterystyczny, który będzie ją wyróżniał i czynił wyjątkową na tle innych ulic. Bariery komunikacyjne Dominacja funkcji komunikacyjnej nie idzie w parze z dostępnością tej przestrzeni i jej dostosowaniem do potrzeb różnych użytkowników. Nawierzch— 17 —

3. WIEDZA O PRZESTRZENI ZGROMADZONA PODCZAS KONSULTACJI SPOŁECZNYCH I SPOTKAŃ PRZYGOTOWAWCZYCH nia jest nierówna, popękana i pełna dziur. W kilku miejscach (np. od strony skrzyżowania z ul. Sowińskiego) istnieją niepotrzebne krawężniki, które mogą utrudniać poruszanie się osobom starszym, niepełnosprawnym i matkom z małymi dziećmi. Chodnik przy ulicy, który jest intensywnie użytkowany przez przechodniów, jest dużo węższy niż pasaż przy budynku, który jest zazwyczaj pusty. Nie ma wydzielonej ścieżki rowerowej, przez co chodnik staje się jeszcze bardziej nieprzyjazny dla wszystkich użytkowników ruchu. Schody, które łączą pasaż z chodnikiem, są źle zaprojektowane. Stopnie są za wysokie, podjazd dla wózków zbyt stromy, brakuje poręczy. Podczas modernizacji będzie trzeba zadbać o zlikwidowanie barier komunikacyjnych i dostosowanie tej przestrzeni do potrzeb wszystkich mieszkańców, bez względu na wiek czy stan zdrowia. Lokale usługowe Na parterze budynku znajdują się lokale użytkowe, które są wynajmowane przez różne organizacje i firmy. Mieszkańcy nie są zadowoleni z ich oferty. Brakuje im sklepów oferujących przedmioty codziennego użytku, instytucji realizujących funkcje kulturalne czy „cichych” lokali gastronomicznych, np. kawiarni. Ich zdaniem takie usługi przyciągałyby okolicznych mieszkańców/ przechodniów i znacząco przyczyniłyby się do ożywienia tej przestrzeni. Jako przykład mieszkańcy podają przeszłość tego miejsca. W czasach PRL-u budynek przy Alejach Racławickich 22 słynął ze świetnych lokali usługowych. Znajdowały się tu m.in. księgarnia, świetnie zaopatrzone delikatesy, słynna restauracja Fafik, a nawet pralnia w stylu amerykańskim. Niestety, wszystkie lokale tego typu zostały zamknięte. Zdaniem mieszkańców wynika — 18 —

3. WIEDZA O PRZESTRZENI ZGROMADZONA PODCZAS KONSULTACJI SPOŁECZNYCH I SPOTKAŃ PRZYGOTOWAWCZYCH to z polityki lokalowej Urzędu Miasta. Czynsze zostały podniesione do takiego poziomu, że sklep spożywczy czy księgarnia nie jest w stanie się utrzymać. Mieszkańcy postulowali, żeby proponować preferencyjne stawki za czynsz dla podmiotów, które chciałyby tu otwierać lokale ułatwiające życie lokalnej społeczności i mające pozytywny wpływ na ożywienie przestrzeni przy Alejach Racławickich 22. Bezpieczeństwo Bezpieczeństwo jest tematem wielowymiarowym. Podczas działań animacyjno-badawczych dowiedzieliśmy się od mieszkańców i użytkowników tej przestrzeni o aspektach, które zmniejszają ich poczucie bezpieczeństwa. Wspominaliśmy już o licznych barierach komunikacyjnych. Sprawiają one, że część mieszkańców czuje się mniej pewnie w tej przestrzeni lub musi ją omijać. Przestrzeń przy Alejach Racławickich 22 jest też nieoświetlona, co sprawia, że po zmroku bariery komunikacyjne stają się jeszcze bardziej niebezpieczne. Ciemność może też sprzyjać aktom wandalizmu, ponieważ zwiększa poczucie bezkarności. W pasie zieleni, na tyłach kwiaciarni, urządzane są czasem libacje alkoholowe. Jest to kolejny czynnik, który zmniejsza poczucie bezpieczeństwa wśród mieszkańców. Podczas tworzenia projektu dla tego miejsca trzeba zastosować rozwiązania, które wyeliminują obecne przyczyny braku bezpieczeństwa i odpowiednio zadbają o samopoczucie użytkowników.

— 19 —

3. WIEDZA O PRZESTRZENI ZGROMADZONA PODCZAS KONSULTACJI SPOŁECZNYCH I SPOTKAŃ PRZYGOTOWAWCZYCH









— 20 —

Nasadzenia, zieleń Zdaniem uczestników warsztatów i badań dużym potencjałem tego terenu jest rozległy pas zieleni. Niepowtarzalne jarzębiny, krzewy, to roślinność ceniona przez mieszkańców. Wiele osób dzieliło się z nami historiami związanymi z jarzębinami, po których wspinali się jako dzieci. Teraz takie aktywności zdarzają się rzadko ze względu na dużą liczbę kapsli oraz szkła pozostawionych tam przez osoby spożywające alkohol. Wiele osób mówiło o poszerzeniu skweru kosztem szerokiego chodnika znajdującego się zaraz przy wejściach do klatek schodowych. Stwierdzenie „za dużo betonu, za mało zieleni” stało się hasłem osób, które chciałyby więcej zieleni na tym terenie. To ważny postulat wielu osób, które są świadome zachodzących zmian przy Alejach Racławickich. Wiele osób wyraźnie stwierdzało, że po poszerzeniu jezdni będzie głośniej. Zieleń w tym wypadku, zdaniem respondentów, pełniłaby funkcję izolacyjną, wyciszającą. Wadą zieleni na skwerze jest jej zaniedbanie i duża monotonia. Mieszkańcy postulowali, żeby zieleń na zmodernizowanym skwerze była zróżnicowana pod względem okresów wegetacyjnych i znajdowała się na różnych poziomach (kwiaty, krzewy, drzewa).

3. WIEDZA O PRZESTRZENI ZGROMADZONA PODCZAS KONSULTACJI SPOŁECZNYCH I SPOTKAŃ PRZYGOTOWAWCZYCH Mała architektura Na skwerze nie ma ławek ani innych alternatywnych mebli miejskich do siedzenia. Ten fakt jest negatywnie oceniany przez mieszkańców. Ich zdaniem ławki przydałyby się szczególnie w dwóch częściach skweru: - ławki przy pasażu: dla mieszkańców, do odpoczynku, odstawienia na chwilę zakupów, bagażu, - ławki przy chodniku: dla przechodniów. Na skwerze znajduje się tylko jeden kosz na śmieci. Jak na tak duży teren jest to zdecydowanie za mało. Możliwe, że jest to jeden z czynników, który prowadzi do nadmiernego zaśmiecenia tej przestrzeni. Mieszkańcy postulowali dostawienie nowych śmietników, szczególnie w okolicach schodów, kwiaciarni i pasa zieleni. Kolejnym elementem małej architektury omawianym podczas spotkań są latarnie. W nocy, późnym wieczorem oraz zimą na terenie klombu jest bardzo ciemno. Mieszkańcy bloku skarżą się na brak oświetlenia strefy wejścia do klatek. Punkty usługowe nie są oświetlane w nocy, tylko zakład fotograficzny ma podświetlaną witrynę. W związku z tym, że nie można zamontować punktów świetlnych na elewacji budynku, zdaniem mieszkańców trzeba zastanowić się nad zamontowaniem kilku punktów świetlnych na terenie skweru. Należy wybrać takie rozwiązanie, które nie będzie powodować nadmiernego oświetlenia mieszkań w budynku. Zdaniem uczestników rozwiązaniem mogą być niskie latarnie o ciepłym strumieniu światła żółtego, który dodatkowo stwarzałby atmosferę przyjaznej przestrzeni w godzinach wieczornych.

— 21 —

3. WIEDZA O PRZESTRZENI ZGROMADZONA PODCZAS KONSULTACJI SPOŁECZNYCH I SPOTKAŃ PRZYGOTOWAWCZYCH przestrzeni, żeby uzyskać klarowny obraz skweru oraz najważniejszych potrzeb społeczności lokalnej. W tym celu zorganizowano konsultacje społeczne. Pierwszego dnia konsultacji odbyło się terenowe głosowanie. Sposób systematyzowania wiedzy był bardzo prosty i zrozumiały dla każdej grupy społecznej. Każda osoba miała możliwość zagłosowania na pięć najważniejszych stwierdzeń pasujących do tego miejsca. Określenia były pozyskane podczas półrocznej pracy animacyjnej. Hasła zostały wypisane na kolorowych kartkach. W sytuacji, kiedy osoba biorąca udział w konsultacjach nie znalazła stwierdzenia idealnie odzwierciedlającego jej wizji skweru, mogła dopisać swój pomysł. Ranking miał na celu wyłonienie pomysłów na skwer, które są najbardziej społecznie akceptowane, aby drugiego dnia razem z architektem i architektem krajobrazu stworzyć kilka rozwiązań bazujących na pomysłach mieszkańców. Konsultacje społeczne zrealizowane pierwszego dnia odbyły się w przestrzeni skweru przy Alejach Racławickich 22. Miało to ułatwić mieszkańcom Lublina udziału w konsultacjach. Dzięki temu mogli też na bieżąco konfrontować się z przestrzenią, do której się odnosili. Drugiego dnia pracowano w pomieszczeniach Rady Dzielnicy.

Psy Problem sprzątania psich odchodów jest znany nam wszystkim. Wiąże się to z kulturą osobistą właścicieli psów oraz przystosowaną infrastrukturą w mieście. W przypadku omawianego skweru mieszkańcy zwracali uwagę na kilka kwestii. Pierwszą z nich jest brak w najbliższej okolicy miejsc dedykowanych dla posiadaczy psów (psi park). W dzielnicy nie ma też wielu terenów zielonych, gdzie można spokojnie spacerować z psem. Dodatkową kwestią jest brak koszy na śmieci oraz worków na psie odchody. Ostatnią kwestią jest konsekwentne nadzorowanie i upominanie właścicieli psów przez organy np. straży miejskiej czy policji, by sprzątali po swoim pupilu. Te wszystkie informacje zostały zebrane od grupy mieszkańców, która skarżyła się na brzydki zapach odchodów znajdujących się na terenie klombu. Podczas wilgotnych i słonecznych dni mieszkańcy czują nieprzyjemne zapachy w swoich mieszkaniach.

3.2. Wnioski płynące z zasadniczej części konsultacji – warsztatów przeprowadzonych w dniach 9–10 maja 2015

Wyniki głosowania i komentarze Pierwszy dzień konsultacji przebiegał bardzo intensywnie. Pogoda sprzyjała, było piękne słońce, które zachęcało do spacerowania. Tego dnia w konsultacjach społecznych wzięło udział 95 osób (oddano w sumie 477 głosów). Warto zaznaczyć, że pytano wszystkie osoby, które przechodziły przez obszar opracowania. Dużą grupę stanowiły osoby, które nie są związane ściśle

Opis metody Podczas badań terenowych oraz warsztatów animacyjnych zebrano wiele głosów na temat omawianej przestrzeni. Część z głosów eliminuje się nawzajem. Ważne jest wyłonienie najważniejszych postulatów dotyczących tej — 22 —

3. WIEDZA O PRZESTRZENI ZGROMADZONA PODCZAS KONSULTACJI SPOŁECZNYCH I SPOTKAŃ PRZYGOTOWAWCZYCH z tym terenem, nie mieszkają w pobliżu. Inną liczną grupę stanowili okoliczni mieszkańcy i osoby pracujące/uczące się w niedalekiej odległości od Alei Racławickich. Drugiego dnia konsultacji społecznych pogoda zepsuła się. Padał gęsty deszcz, wiał wiatr. Konsultacje odbyły się w pomieszczeniu Rady Dzielnicy. Podczas tego dnia rozmawiano w sumie z 10 osobami. Tym razem byli to wyłącznie mieszkańcy pobliskich budynków. Warsztat polegał na rozrysowaniu różnych rozwiązań zagospodarowania terenu, uwzględniając listę postulatów z pierwszego dnia (12 pozycji, które zostały wyłonione podczas głosowania). W ramach warsztatu projektowego opracowano dwie wersje klombu przyszłości. Zdjęcie nr 9 Poniżej przedstawiona jest lista pomysłów i potrzeb mieszkańców Lublina dotyczących obszaru klombu przy Alejach Racławickich 22.

- Przez to miejsce chodzi się na skróty, - Dobre miejsce do spotkań po niedzielnych mszach, - Miejsce do siedzenia i obserwowania ruchu na ulicy, dzieci przed szkołą,

Charakter miejsca: - Punkt spotkań mieszkańców, przestrzeń dedykowana mieszkańcom pobliskich bloków, - Miejsce na chwilowy odpoczynek, - Skwer to miejsce, w którym mogę spędzić więcej niż chwilę, - Skwer ma ułatwiać szybszą komunikację, - Pasaż to miejsce do spokojnych spacerów, - Punkt informacyjny dla wspólnot, - Aranżacja spójna z modernizacją Alei Racławickich, - Pasaż spacerowy,

Zieleń: - Sezonowe nasadzenia kolorowej roślinności na skwerze, - Więcej donic z kwiatami przy punktach usługowych, - Zwiększenie liczby żywopłotów, - Zbyt dużo betonu na placyku, za mało zieleni – zwęzić chodniki, poszerzyć pas zieleni, - Pomiędzy schodami dodatkowe rabaty kwiatowe, - Miejsce o zróżnicowanych poziomach zieleni, - Miejsce o zróżnicowanych nasadzeniach, żeby wygląd skweru zmieniał się razem z porami roku.

Pielęgnacja miejsca: - Regularne grabienie liści na pasażu, schodach i skwerze, - Pas zieleni regularnie sprzątany, - Zieleń na pasażu pielęgnowana regularnie, - Regularnie czyszczone mury po graffiti, - Dbanie o skwer zimą: odśnieżanie, sypanie solą/piachem.

— 23 —

3. WIEDZA O PRZESTRZENI ZGROMADZONA PODCZAS KONSULTACJI SPOŁECZNYCH I SPOTKAŃ PRZYGOTOWAWCZYCH - Dostawienie ławek z poręczami, mogą być kolorowe, - Słup reklamowy powinien być bardziej widoczny.

Programowanie miejsca – połączenie instytucji, punktów usługowych z przestrzenią, by jasno kojarzyły się z klombem, nadawały mu indywidualny charakter: - Ujednolicenie szyldów instytucji i usług znajdujących się w okolicy skweru, - Rodzaj rzeźby, bryła lub inny element widoczny z oddali (jezdni, szkoły, kawiarni) zachęcający do odwiedzania miejsca, mapa plastyczna (np. metalowa) nawiązująca do dzielnicy, - Logo miejsca, - Możliwość korzystania z toalet w instytucjach znajdujących się na parterze budynku – widoczne oznakowanie takich miejsc, - Zbudowanie stałych sztalug do prezentowania prac artystycznych, - Połączenie skweru z przylegającymi instytucjami w parterze budynku, - Połączenie skweru z terenami szkoły, - Wydzielenie przestrzeni na kiosk ruchu, - Kwiaciarnia jako główny opiekun zieleni na skwerze.

Mur: - Zmodernizować, poprawić murek, - Zamiast muru zielona skarpa lub skalny ogródek, - Zlikwidować murek, - Przerobić murek na ciekawe miejsca do siedzenia. Schody: - Schody powinny być dłuższe, - Zlikwidować 1 schodek przed lokalami, - Przerobienie części schodków na siedziska, - Złagodzenie schodów, aktualne są zbyt strome, wąskie i za wysokie, - Funkcjonalny podjazd dla wózków inwalidzkich oraz dla wózków dziecięcych, - Dodatkowe barierki przy schodach.

Mała architektura/doposażenie klombu: - Fontanna z ławkami wokół niej, - Skwer powinien mieć zróżnicowane i sprawne oświetlenie, - Kosze na psie odchody, - Zwiększenie ilości śmietników,

Eliminacja barier: - Dostosowanie miejsca dla niewidomych, - Różnego rodzaju nawierzchnie powinny być gładko wykańczane, żeby się nie potykać o krawędzie. — 24 —

3. WIEDZA O PRZESTRZENI ZGROMADZONA PODCZAS KONSULTACJI SPOŁECZNYCH I SPOTKAŃ PRZYGOTOWAWCZYCH Inne: - Dać możliwość zrobienia graffiti, - Sprawne rynny odprowadzające wodę, żeby nie powstawały kałuże, - Daszek do schowania się przed deszczem, - Dodać siłownię, - Montaż kraników z wodą do picia, - Ekrany wyciszające hałas z ulicy, - Dodać dodatkowe zejście w połowie pasażu, - Zwiększenie ilości miejsc parkingowych, - Kierunkowskaz wskazujący interesujące miejsca w okolicy, np. parki, - Chodnik powinien być szeroki. Z wyżej wymienionych pomysłów dotyczących przestrzeni wyłoniona została lista 12 najważniejszych stwierdzeń dotyczących klombu. Poniższa tabela przedstawia wyniki głosowania, które odbyło się podczas pierwszego dnia konsultacji. Stanowiły one punkt wyjścia do dalszego procesu projektowego, czyli warsztatów projektowych z mieszkańcami oraz przygotowaniem planu miejsca w skali 1:500. W ramach opracowania tabeli do każdego określenia dodano funkcję. Posłuży nam to do sformułowania rekomendacji oraz wskazówek dla przyszłych projektantów. Każda funkcja zawiera w sobie dominujący obszar dotyczący przestrzeni publicznej. — 25 —

OKREŚLENIA DOTYCZĄCE MIEJSCA

LICZBA GŁOSÓW

FUNKCJA

Przerobić murek na ciekawe miejsce do siedzenia

Funkcja architektoniczna

Zbyt dużo betonu na placyku, za mało zieleni

Funkcja kontaktu z przyrodą

Skwer to miejsce, w którym mogę spędzić więcej niż chwilę

Dotleniacz

Montaż kraników z wodą do picia

Dotleniacz

Możliwość korzystania z toalety w instytucjach znajdujących się na parterze budynku – widoczne oznakowanie takich miejsc

Programowanie

Miejsce na chwilowy odpoczynek

Dotleniacz

Fontanna z ławkami wokół niej

Dotleniacz

Sezonowe nasadzenia kolorowej roślinności na skwerze

Funkcja kontaktu z przyrodą

Zwiększenie liczby miejsc parkingowych

Funkcjonalny podjazd dla wózków inwalidzkich oraz dla wózków dziecięcych

Dostępność

Dostawienie ławek z poręczami, mogą być kolorowe

Dotleniacz

3. WIEDZA O PRZESTRZENI ZGROMADZONA PODCZAS KONSULTACJI SPOŁECZNYCH I SPOTKAŃ PRZYGOTOWAWCZYCH osób uważa, że mur oporowy, który aktualnie jest zaniedbany, może być zaadaptowany (po wcześniejszej modernizacji) jako miejsce do siedzenia. Ten postulat wskazuje na palący problem braku miejsc do siedzenia w obszarze klombu. Kolejną ważną kategorią dla społeczności lokalnej jest zieleń. Zdaniem 29% badanych modernizacja powinna prowadzić do podkreślenia obecnych walorów przyrodniczych, zwiększenia obszaru, na którym znajduje się zieleń i zwiększenia jej różnorodności. Natomiast 27% osób uczestniczących w konsultacjach głosowało za postulatem dotyczącym tzw. „Dotleniacza dla seniorów”. Badani uważają, że to miejsce powinno mieć kameralny charakter, który sprzyjać może odpoczynkowi. Prawdopodobnie w tej grupie wiele głosów pochodzi od seniorów. Można powiedzieć, że w ramach rozwoju miast, szybkiego tempa życia, zapominamy o potrzebach osób starszych. Warto zastanowić się, jak włączać seniorów do życia miejskiego. Stwierdzenie „skwer to miejsce, w którym mogę spędzić więcej niż chwilę” sugeruje możliwość siedzenia, wyciszenia, odpoczynku. To pomysł zawierający w sobie zarówno miejsca do siedzenia, czyli małą architekturę, jak i przyjazne otoczenie, które zachęca i sprzyja spędzaniu dłuższej chwili na skwerze.

Funkcja architektoniczna – dotyczy zagadnień małej architektury, akcentów architektonicznych. Funkcja kontaktu z przyrodą – szeroko rozumiana zieleń, m.in. architektura krajobrazu, roślinność. Dotleniacz – w ramach tego projektu tak rozumiemy przestrzeń, która zapewnia mieszkańcom Lublina odpoczynek, krótkotrwały relaks. Programowanie – dotyczy powiązania skweru z instytucjami znajdującymi się w lokalach usługowych w budynku przylegającym do klombu. Dostępność – eliminacja barier architektonicznych, tworzenie miasta dla ludzi. Funkcja estetyki – dbałość o wspólne dobro, podnoszenie jakości przestrzeni publicznej poprzez regularne czyszczenie miejsca. Jedna z kategorii nie została zakwalifikowana („zwiększenie liczby miejsc parkingowych”), mimo uzyskania dużej liczby głosów mieszkańców (16 osób). To tendencja, która jest widoczna we wszystkich miastach rozwijających się. Jednak mimo uzyskania dużej ilości głosów mieszkańcy zdają sobie sprawę, że nie będzie to zrealizowane w ramach zbliżających się inwestycji. Jednak nie należy lekceważyć takiego postulatu. To wyraźny sygnał zgłaszany przez mieszkańców dotyczący problemu z parkowaniem samochodów w mieście. Należy ten problem pogłębić w ramach innych procesów konsultacyjnych lub inwestycji w mieście. Wyniki konsultacji są zadowalające. Ponad 41% badanych uważa, że przestrzeń ma potencjał, który można wydobyć podczas modernizacji. Dużo

Konsultacje społeczne dotyczące skweru przy Alejach Racławickich 22 w Lublinie realizowane były przez kilka miesięcy. W trakcie pracy z mieszkańcami wykorzystano wiele metod pozyskania wiedzy na temat terenu będącego przedmiotem projektu. Zrealizowany proces konsultacji pokazał duże zainteresowanie społeczne kwestią modernizacji tej przestrzeni. Na podstawie — 26 —

4. PODSUMOWANIE: REKOMENDACJE, PROJEKT KONCEPCYJNY ORAZ WYTYCZNE DO PROJEKTU zebranych opinii i wypowiedzi mieszkańców można sformułować kilka głównych rekomendacji, którymi powinni kierować się projektanci. W pierwszej kolejności omówimy rekomendacje odwołujące się do czterech elementów przestrzeni przy Alejach Racławickich 22. Następnie zostaną przedstawione rekomendacje dotyczące tworzenia przyjaznej przestrzeni miasta, bazujące na wytycznych WHO (Światowej Organizacji Zdrowia).

III obszar – akcenty architektoniczne Jednym z udogodnień związanych z tym obszarem są niewątpliwie ławki, które pozwolą na odpoczynek mieszkańcom Lublina. Innym ważnym elementem są latarnie, które rozświetlą skwer po zmroku oraz zimą, dzięki czemu poczucie bezpieczeństwa użytkowników tego miejsca wzrośnie. By przestrzeń nabrała indywidualnego charakteru warto zastanowić się nad niestandardowymi rozwiązaniami dotyczących lokalizacji ławek. Warto również zastanowić się nad rozmieszczeniem koszy (koszy na śmieci oraz koszy na psie odchody).

Rekomendacje dotyczące czterech elementów przestrzeni przy Alejach Racławickich 22 I obszar – eliminacja barier architektonicznych Należy wymienić nierówną i dziurawą nawierzchnię chodnika i pasażu. Warto zadbać o zwiększenie dostępności dojść do lokali usługowych poprzez zlikwidowanie schodka. Ułatwi to korzystanie z tej przestrzeni osobom starszym, niepełnosprawnym i rodzicom z małymi dziećmi w wózkach. Zalecamy też rozpatrzenie możliwości montażu rampy ułatwiającej podjazd do bloku oraz lokali usługowych.

IV obszar – programowanie Ten obszar wymaga długiego i kompleksowego procesu współpracy pomiędzy instytucjami świadczącymi swoje usługi oraz zarządcą terenu. Celem programowania jest stworzenie indywidualnego charakteru miejsca. Cechą takiego obszaru jest przede wszystkim spójny charakter, współpraca na rzecz skweru oraz strategia wypracowana na minimum 2 lata. Programowanie może wiązać się ze zwiększeniem liczby obowiązków instytucji działających na rzecz klombu. Partnerstwo na rzecz danego terenu, prócz zwiększenia atrakcyjności tego miejsca, pozwoli wytworzyć więzi pomiędzy społecznością lokalną a instytucjami znajdującymi się na parterze bloku. W ramach programowania mogą być sukcesywnie wdrażane przykładowe rozwiązania: udostępnianie toalet dla osób przechodzących przez skwer, ujednolicenie szyldów i informacji na terenie na temat instytucji (spójny system identyfikacji wizualnej).

II obszar – zieleń na terenie klombu Warto zastanowić się nad zwiększeniem ilości zieleni oraz nad wzbogaceniem jej na terenie opracowania. Można to zrobić na wiele sposobów. Dla społeczności lokalnej ważna jest zmienność roślinności widoczna podczas czterech pór roku. Wiele głosów mówiło o sezonowych nasadzeniach lub dosadzeniu roślinności zimozielonej. — 27 —

4. PODSUMOWANIE: REKOMENDACJE, PROJEKT KONCEPCYJNY ORAZ WYTYCZNE DO PROJEKTU

W ramach rekomendacji można wydzielić trzy obszary dotyczące przestrzeni przyjaznej mieszkańcom. Oparte są one na wytycznych WHO:

Z tego podejścia wyłaniają się dwa sposoby myślenia na temat ławek/siedzisk: - ławki dla mieszkańców, do odpoczynku, odstawienia na chwilę zakupów, bagażu, - ławki dla osób przechodzących/przemieszczających się po terenie Alei Racławickich, które mogą na chwilę zatrzymać się, odpocząć.

I obszar – bezpieczeństwo: rozumiane jako miejsce przejrzyste, oświetlone, bez barier architektonicznych. II obszar – estetyka: rozumiana jako miejsce o unikalnym charakterze z bogatą szatą zmiennej roślinności. Miejsce czyste, zachęcające do zatrzymania się na chwilę. III obszar – odpoczynek: przestrzeń jako miejsce umożliwiające odpoczynek.

Projektując przestrzeń klombu, należy odnosić się do: - 4 obszarów wyłonionych podczas konsultacji społecznych, zawierających najważniejsze potrzeby społeczności lokalnej względem omawianego terenu, - umownego, ale bardzo mocno zarysowanego podziału obszaru na strefy poruszania się, - obaw i lęków związanych ze zmianami (np. obawa dotycząca strumienia światła z latarni).

By myśleć kompleksowo na temat przestrzeni skweru, warto podążać za głosem mieszkańców, który dotyczy stref na terenie analizowanego obszaru. Mieszkańcy dzielą teren skweru na dwie strefy ruchu: 1. Strefa przy budynku: „pas ruchu sąsiedzkiego” – nazywana strefą spokojnego spacerowania, skracania sobie drogi w głąb osiedla. Pasaż, po którym spacerują głównie osoby mieszkające w bloku oraz osoby zmierzające do lokali usługowych znajdujących się w parterze budynku. 2. Strefa chodnika przy ulicy: „pas ruchu przyśpieszonego” – pełni funkcję tranzytową. Korzystają z niej głównie piesi i rowerzyści, którzy przemieszczają się z jednego fragmentu miasta do drugiego.

— 28 —

4. PODSUMOWANIE: REKOMENDACJE, PROJEKT KONCEPCYJNY ORAZ WYTYCZNE DO PROJEKTU

4.1. Projekt koncepcyjny parku kieszonkowego przed budynkiem mieszkalnym przy Alejach Racławickich 22

wyższych zagadnień posłużyły do skonstruowania wytycznych do projektu modernizacji tej przestrzeni oraz sformułowania wskazówek, jakie rozwiązania aranżacji przestrzeni są społecznie akceptowane przez mieszkańców Lublina. Wybrane tematy są ściśle połączone z planami II etapu modernizacji Alei Racławickich. Ma to na celu umożliwienie Urzędowi Miasta Lublina skorzystania z tych rekomendacji i zwiększa szanse na rzeczywiste wprowadzenie ich w życie podczas inwestycji dotyczącej Alei Racławickich”. Aby określić możliwe zagospodarowanie, nie tylko uwzględniamy w pogłębionym zakresie analizę propozycji uczestników konsultacji, ale jednocześnie czekamy na finalną opinię odnośnie proponowanych rozwiązań podmiotów realizujących projekt modernizacji Alei: Zarządu Dróg i Mostów oraz Urzędu Miasta Lublina.

4.1.1. Charakter interwencji/trwałych zmian Działania opisane jako etap I są planowane do włączenia w plan modernizacji Alei Racławickich. Działania opisane jako etap II są wskazaniami docelowego kształtu opracowanego przedpola budynku i klombu, do realizacji w ramach miejskiego projektu celowego. Projekt jest próbą przełożenia wyników pracy animacyjnej i konsultacji zmian przestrzeni pasa zieleni przy Alejach Racławickich. Interwencje podporządkowano niżej opisanym kryteriom i działaniom wynikającym z ogólnych założeń projektu „ZOOM na rady seniorów”. Projekt jest propozycją trwałej zmiany i rewitalizacji ciągu komunikacyjnego przy budynku, jak również klombu oddzielającego go od pieszo-jezdnego pasa Alei. Jak można było przeczytać na początku raportu w rozdziale poświęconym konsultacjom społecznym przedmiotowej przestrzeni: „Można stwierdzić, że w zasięgu zaledwie kilku kroków dostępne są instytucje pożytku publicznego, co więcej mieszkają tu aktywni mieszkańcy, którzy chętnie inicjują działania na rzecz miejsca zamieszkania oraz miasta. Te uwarunkowania mogą pozytywnie wpływać na długotrwałość podjętych działań w ramach projektu „ZOOM na rady seniorów” oraz „Zdobyte informacje dotyczące po-

Dla projektu przyjęto określone nazewnictwo. W trakcie konsultacji pojawiły się różne propozycje nazw przestrzeni przed budynkiem. Dla celów projektu przyjmujemy następujące: – pasaż: dla opisania ciągu pieszego sąsiadującego i obsługującego budynek i lokale użytkowe na parterze budynku przy Alejach Racławickich 22, – placyk rady: robocza nazwa dla przestrzeni poszerzenia przed wejściem na teren kościoła garnizonowego, we wschodniej części przedmiotowego terenu, – klomb: przestrzeń zieleni urządzonej, oddzielającej pasaż od dolnego ciągu chodnika, biegnącej wzdłuż Alei. — 29 —

4. PODSUMOWANIE: REKOMENDACJE, PROJEKT KONCEPCYJNY ORAZ WYTYCZNE DO PROJEKTU

Całość docelowego stanu nazywamy parkiem kieszonkowym, odnosząc się do licznych, znanych przykładów realizacji o tym charakterze, skali i przeznaczeniu.

nych grup, „otwierają“ przestrzeń i zapraszają do korzystania z niej innych użytkowników. W związku z włączeniem w proces Zarządu Dróg i Mostów oraz szerszego grona interesariuszy, w tym użytkowników przedmiotowej przestrzeni (m.in. lokali gminnych na parterze budynku) projekt ma szansę wpisać się w plan rewitalizacji okolicy Alei oraz ul. Sowińskiego. Zakładamy planowanie etapowe, zorientowane na wprowadzenie bardziej trwałych, zrównoważonych zmian. Punktem wyjścia do projektu są wyniki prowadzonych konsultacji i tzw. spacerów badawczych. Dane opisane w pierwszych częściach tego raportu stanowią podstawowy materiał analityczny, który posłużył do sformułowania ramowych założeń projektu wraz ze zgłoszonymi pomysłami/propozycjami mieszkańców i uczestników konsultacji. Projekt z założenia proponuje dostosowany do charakteru otoczenia rodzaj użytkowania oraz sposób zagospodarowania odmienny od planowanej wewnątrz kwartału zielonej przestrzeni rekreacyjnej.

4.1.2. Założenia i koncepcja Projekt proponuje zmiany podzielone na etapy, uwzględniające charakter projektu „ZOOM na rady seniorów” oraz specyficzną lokalną sytuację planowanej, kompleksowej modernizacji Alei Racławickich. Jednocześnie projekt wpisuje się w założenia projektowania uniwersalnego oraz Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), jak również stosuje wybrane zasady strategii Placemaking*. Jak pisaliśmy na początku raportu zależało nam na tym, by wyposażyć Radę w narzędzia, które wspierają diagnozę wyzwań związanych z użytkowaniem przestrzeni publicznej Lublina oraz by rozwinąć umiejętność wypracowania rozwiązań odpowiadających na potrzeby mieszkańców i monitorowania postępów ich wdrażania. Tak, by w efekcie Rada Seniorów w pełni wykorzystywała swoje kompetencje inicjowania działań i inspirowania procesów konsultacyjnych w odniesieniu do innych ważnych miejsc w mieście. Fakt, że podmiotem prowadzącym lokalne działania było ciało uformowane przez osoby starsze nie oznacza jednak, że w konsultacjach planowano wziąć pod uwagę tylko głos tej grupy wiekowej. Rekomendacje zawarte na końcu raportu opracowano w duchu projektowania uniwersalnego („włączającego“) – opartego o rozwiązania, które uwzględniając potrzeby określo-

* Placemaking — Koncepcja kształtowania przestrzeni publicznej, która zakłada wieloaspektowe podejście do planowania, projektowania i zarządzania przestrzenią publiczną. Placemaking ma aktywować lokalne społeczności, angażować sąsiadów do tworzenia wspólnych miejsc, sprzyjać poprawie zdrowia i samopoczucia, budowania więzi sąsiedzkich. — 30 —

4. PODSUMOWANIE: REKOMENDACJE, PROJEKT KONCEPCYJNY ORAZ WYTYCZNE DO PROJEKTU

Główne założenia 1. Realne uwzględnienie wyników konsultacji oraz warsztatów i ich podsumowania. 2. Koordynacja z projektem drogowym, modernizacją nawierzchni oraz mebli miejskich na poziomie kompleksowego projektu Zarządu Dróg i Mostów. 3. Uwzględnienie pielęgnacji istniejącej zieleni. 4. Przyjęcie strategii małych interwencji, mających przełożenie na większy projekt celowy, którego promocją zająć ma się Rada Seniorów przy wsparciu partnerów. Projekt może być realizowany przez Urząd Miasta lub powołanego w tym celu partnera strategicznego. 5. Programowanie synergii pomiędzy funkcjami lokali społecznych na parterze budynku oraz planowanym parkiem kieszonkowym.

Główne problemy 1. Poprawa dostępności i likwidacja barier architektonicznych, obrazowych. 2. Mała architektura i charakterystyczne akcenty budujące identyfikację miejsca. 3. Pielęgnacja i kształtowanie zieleni. 4. Programowanie działalności prowadzonej na parterze budynku w połączeniu z przestrzenią wspólną.

4.1.3. Etapy i skala działań Etapy projektu 1. Tymczasowa interwencja stanowiąca czasowe usprawnienie dostępu i poprawę bezpieczeństwa dostępu do pasażu (2015). 1a. Realizacja dosadzeń i pielęgnacja zieleni, koordynowane przez Radę Dzielnicy i Radę Seniorów (2015). 1b. Programowanie aktywności parku kieszonkowego wraz z nowymi i istniejącymi funkcjami lokali miejskich, stworzenie marki miejsca (wykorzystanie przestrzeni klombu i pasażu przez bibliotekę, Radę itd.) (2015–…). 2. Wprowadzenie niezbędnego uzbrojenia, zmian w rozwiązaniach nawierzchni i dostępności w ramach II etapu modernizacji ciągu Alei (2016–…).

W pracy nad projektem uwzględniono większość z propozycji – zarówno najwyżej punktowanych w konsultacjach (por. tabela z rozdziału 3.2.), jak i mniej podkreślanych, jednak ważnych dla tej przestrzeni, np. stworzenie barierek przy schodach czy programowanie miejsca: połączenie z lokalami na parterach budynków. Podjęto pracę nad propozycjami w ramach czterech wybranych kategorii problemowych. Częścią projektu koncepcyjnego są inspiracje pokazujące, w jaki sposób można zrealizować jego poszczególne elementy (Załącznik 3). Architekci pokazali przykładowe rozwiązania dla: małej architektury, schodów, nawierzchni, aranżacji przestrzeni i projektowania przestrzeni zielonych. — 31 —

4. PODSUMOWANIE: REKOMENDACJE, PROJEKT KONCEPCYJNY ORAZ WYTYCZNE DO PROJEKTU

4.2.1. Interwencja

3. Realizacja obiektów małej architektury w ramach projektu celowego (skoordynowana z programem robót przy modernizacji tego odcinka Alei Racławickich).

Pierwszym działaniem projektu jest interwencja planowana w miejscu szczególnie problematycznym – styku schodów i klombu/pasa zieleni. To miejsce, w którym poprzednio usytuowany był kiosk, obecnie jest niezagospodarowane, stwarzając zagrożenie w przestrzeni publicznej. Znajdujący się na tym fragmencie murek oporowy ze względu na bardzo zły stan techniczny został zdemontowany i usunięty, a powstała po rozbiórce skarpa nie została zagospodarowana. Interwencja w ramach I etapu projektu jest propozycją budowy w pełni funkcjonalnej rampy w opisywanym miejscu, która może przez określony czas ułatwić dostęp do budynku od strony wschodniej (ciągu pieszego Alei) oraz placyku przed lokalami gminnymi. Projekt koncepcyjny i techniczny takiej rampy, będącej powtórzeniem proponowanej w projekcie finalnej formy, przygotowany został w ramach działań projektu. Trwałość rampy, a co za tym idzie jej okres funkcjonowania w przestrzeni, zależna jest od materiałów i wykończenia. Można jednak założyć, że w przypadku odpowiedniego wykończenia rampa może pozostać przez minimum jeden sezon.

4.2. Miejsca interwencji Projekt obejmuje, zgodnie z zaleceniami, cały teren będący przedmiotem działania. Ze względu na ograniczenia (m.in. informacje dotyczące planowanej inwestycji modernizacyjnej, dostępny czas) przyjęto główne punkty/ fragmenty objęte wskazaniami projektowymi oraz interwencje, które w całości składają się na docelowy zakres zmian miejsca. Główny nacisk położono na dwa fragmenty: placyk przed lokalem Rady Seniorów oraz przestrzeń w narożniku przy lokalu planowanej biblioteki. Taka decyzja wynika nie tylko z konkretnych właściwości tych przestrzeni i ich problemów, lecz również z ich roli w funkcjonowaniu tego fragmentu przestrzeni publicznej. Park kieszonkowy jest docelowym stanem wymagającym jednak dodatkowych projektów branżowych, które mogą zostać opracowane w ramach działania celowego.

— 32 —

4. PODSUMOWANIE: REKOMENDACJE, PROJEKT KONCEPCYJNY ORAZ WYTYCZNE DO PROJEKTU

Interwencja

— 33 —

4. PODSUMOWANIE: REKOMENDACJE, PROJEKT KONCEPCYJNY ORAZ WYTYCZNE DO PROJEKTU

4.2.2. Opisy głównych punktów wskazań projektu

Etap II – przesunięcie kwiaciarni w stronę dolnego ciągu pieszego, mające na celu odsłonięcie widoku na kompozycję drzew ozdobnych (jarzębiny) oraz rozszerzenie przestrzeni przed biblioteką, umożliwiające utworzenie podestu/tarasu rekreacyjnego (podest z drewna egzotycznego). Może on funkcjonować jako sezonowa kawiarnia, czytelnia lub miejsce odpoczynku, – odsłonięcie wglądu w pasaż i jego zieleń, od strony narożnika ulic pozwalające na zaaranżowanie mikrownętrza w pasażu, połączonego akcentem zadaszenia pergoli oraz z otwarciem widokowym na narożnik ulic.

I. Narożnik przed planowanym lokalem biblioteki przy ul. Sowińskiego i Alejach Racławickich Miejsce integrujące ciąg pasażu górnego wraz z istniejącym kioskiem kwiaciarni i miejscem przed planowaną biblioteką dzielnicową. Elementem scalającym to ważne, narożne miejsce jest posadzka zaprojektowana w formie drewnianego podestu wraz z pergolą i miejscami do siedzenia w oprawie istniejącej, atrakcyjnej zieleni. W narożniku, w związku z przebudową schodów do lokalu biblioteki, podobnie jak w ciągu pieszym wymiana nawierzchni realizowana będzie według projektu modernizacji ciągu Alei. Ważną rolą narożnika jest identyfikacja miejsca oraz działalności lokali gminnych na parterze. Jednym z możliwych scenariuszy jest tu sezonowe „przedłużenie” lokali we wspólnej, ale jednocześnie wydzielonej z lokalnego ruchu, przestrzeni – pasażu.

Etap III – obudowanie kiosku zadaszeniem/tarasem, który ma działać jako sezonowa przestrzeń zewnętrzna biblioteki i pozostałych lokali usytuowanych na parterze budynku – wyniesiony podest, rodzaj tarasu słonecznego z południowo-zachodnią ekspozycją słoneczną. Taki wyniesiony taras, połączony schodami z pasażem pozwala na organizowanie wydarzeń na świeżym powietrzu, niezależnie od komunikacyjnej funkcji pasażu i narożnika. Osłania jednocześnie kiosk kwiaciarni, który dotychczas stanowił jedyny, mało estetyczny akcent narożnika.

Zalecane są następujące działania: Etap I – ochrona i pielęgnacja drzew ozdobnych (jarzębiny, sosny itp.), – ustawienie stojaka dla rowerów oraz koszy na śmieci, – integracja wysokości i wykończenia nawierzchni przed lokalem biblioteki dzielnicowej i połączenie z projektowaną rampą wjazdową. — 34 —

4. PODSUMOWANIE: REKOMENDACJE, PROJEKT KONCEPCYJNY ORAZ WYTYCZNE DO PROJEKTU

Zalecane są następujące działania:

Działania niepożądane: – dostawianie w narożniku elementów małej architektury, kiosków itp. zasłaniających przejrzystość pasażu i widoczność wejść do lokali/biblioteki, – wykończenie projektowanej rampy materiałami ulegającymi szybkiemu zniszczeniu w naszym klimacie, np. terakota lub o powierzchni mającej tendencje do oblodzenia, – interwencje w klomb (np. przy modernizacji muru oporowego) mogące zagrozić systemowi korzeni drzew.

Etap I – włączenie tego fragmentu planu w ogólny projekt renowacji Alei, wraz z uwzględnieniem nowych siedzisk, – ochrona trawnika wzdłuż ciągu pieszego, – ustawienie koszy na śmieci. Etap II – kompleksowa wymiana nawierzchni zgodnie z projektem miejskim, biorąca pod uwagę wskazania koncepcji.

II. Ciąg pieszy przy Alejach Racławickich Ciąg chodnika wraz ze ścieżką rowerową i towarzyszące „zatoczki” – miejsca z ławkami wzdłuż ciągu. W projekcie przyjmujemy, że realizacja ciągu pieszego i ścieżki rowerowej wzdłuż Alei Racławickich nastąpi zgodnie zplanem modernizacji projektu miejskiego w niezmienionym kształcie. Na całej długości alei mają zostać umieszczone ławki według wzoru przyjętego w planie rehabilitacji. Proponowane są dwa poszerzenia chodnika wykonane w materiale zgodnym z głównym ciągiem, w których znajdą się ławki wolno stojące z podłokietnikami oraz ławki zintegrowane z murem oporowym, oddzielającym wyższą część klombu. Nawierzchnia zatok ma zostać wykończona zgodnie z głównym ciągiem pieszym. Wskazywane jest również ustawienie koszy na śmieci wzdłuż chodnika, zlokalizowanych nie bliżej niż 3 m od ławek.

Etap III – instalacja wyposażenia i aranżacja miejsc do siedzenia w zatoczkach utworzonych wzdłuż chodnika. III. Ciąg pasażu górnego i klomb Klomb jest pasem zieleni równoległym do pasażu górnego przy budynku mieszkalnym. Planowana jest pielęgnacja zieleni, poprawa dostępności i bezpieczeństwa, nawierzchni i wejść, a także poszerzenie i zmiana charakteru pasa zieleni przy budynku. Jako główny ciąg obsługujący wejścia do lokali i klatek schodowych budynku pasaż pozostaje przede wszystkim przestrzenią komunikacyjną używaną raczej przez mieszkańców i użytkowników lokali usługowych. Ze względu — 35 —

4. PODSUMOWANIE: REKOMENDACJE, PROJEKT KONCEPCYJNY ORAZ WYTYCZNE DO PROJEKTU

na planowany wzrost ruchu przy Alejach klomb pełnić ma role pasa zieleni izolacyjnej, ukształtowanej w sposób zachowujący kontakt pasażu i Alei (drzewa o przejrzystej strukturze w polu widoku z poziomu wzroku, niskie krzewy). Jednocześnie górna część pasażu pozostaje poprzez sposób urządzenia półprywatną przestrzenią przylegającą do budynku, otwartą na działalność lokali mieszczących się na parterze.

Etap II – sprowadzenie wody z rur spustowych przy fasadzie budynku odwodnieniem liniowym do wyprofilowanej w podłożu częściowo nakrytego kanaliku, nawadniającego centralny pas zieleni, – zieleń tworząca oprawę swoistego przedogródka w sąsiedztwie wejść do klatek i lokali usługowych, – uzupełnienie nasadzeń wyższych krzewów i drzew w części wschodniej oraz niskie zróżnicowane gatunkowo rabaty bylinowe o charakterze naturalnym w części centralnej, na obszarze istniejących trawników, a także w miejscu usuniętych nawierzchni, – wprowadzenie siedzisk połączonych/przylegających do muru oporowego, dostępnych od strony pasażu.

Zalecane są następujące zmiany/modyfikacje: Etap I – zwężenie pasa chodnika do szerokości 4–4,5 m przy jednoczesnym poszerzeniu zielonej części klombu. Zachowanie drzew i wprowadzenie dodatkowych dosadzeń w obszarach poza zasięgiem okapu koron dorosłych drzew oraz ochrona wartościowych fragmentów wielogatunkowego naturalnego runa pod drzewami. – poprawa jakości i charakteru nawierzchni – wprowadzenie trwałych materiałów zapewniających całoroczne, bezpieczne użytkowanie/dostęp, np. drobnowymiarowe płyty betonowe i barwiony asfalt przy wejściach do klatek, – likwidacja barier w postaci stopni przy wejściach do lokali i klatek schodowych – wyprofilowanie nawierzchni o ryflowanym wykończeniu antypoślizgowym oraz właściwe oznaczenie kierunku wjazdu dla wózków oraz karetki (od strony ul. Sowińskiego).

Etap III – lokalizacja kameralnego miejsca do siedzenia, usytuowanego w sąsiedztwie kwiaciarni, instalowanego w sposób ograniczający do minimum kolizje z systemami korzeniowymi drzew. Działania niepożądane: – konstrukcja korytka odwadniającego musi uwzględniać zasady konstrukcji otwartych cieków wodnych – ma zostać zabezpieczony tak, aby nie stwarzał zagrożenia dla pieszych,

— 36 —

4. PODSUMOWANIE: REKOMENDACJE, PROJEKT KONCEPCYJNY ORAZ WYTYCZNE DO PROJEKTU

– przy pracach modernizacyjnych należy zwrócić szczególną uwagę na system korzeniowy drzew klombu, aby nie uległ uszkodzeniu lub osuszeniu, – wprowadzenie materiałów o fakturze i właściwościach stwarzających zagrożenie dla bezpieczeństwa (śliskich, z wystającymi fragmentami lub silnie podatnych na zużycie).

Zalecane są następujące zmiany/modyfikacje: Etap I – poprawa dostępności poprzez budowę zadaszonej rampy prowadzącej na górny poziom pasażu. Zadaszenie rampy powoduje wzrost bezpieczeństwa przez ochronę przed opadami, a w szczególności przed jej zamarzaniem w zimie. Powinna być wykonana z trwałego materiału (np. płaszczyzny z betonu barwionego, antypoślizgowe profile).

IV. Rampa oraz schody terenowe Rampa pozwala na bezpieczne pokonanie wysokości z dolnego ciągu chodnika i placyku na poziom pasażu i wejść do budynku. Wraz ze schodami terenowymi i odnowionymi schodami przed lokalem Rady Seniorów stanowią otoczenie nowego placyku Rady. Głównymi problemami miejsca są bariery: wysokie schody, nierówne nawierzchnie, brak trwałej aranżacji, zdefiniowanego programu i aktywności miejsca. Poprawienie dostępności i wprowadzenie atrakcyjnego urządzenia podniosą walory użytkowe wynikające z usytuowania przy ciągu pieszym – i tym samym mniejszej widoczności w strukturze komunikacji ulicy, wejść do budynku, wejścia do kościoła. W wyniku prowadzonych równolegle działań nad modernizacją dziedzińca budynku, stanowiącego chętnie wykorzystywany przez mieszkańców teren zielony, ma szansę stać się po zmianach atrakcyjną, kameralną, sąsiedzką przestrzenią rekreacyjną. Natomiast placyk przed radą wraz z frontowym parkiem kieszonkowym mają stanowić dostępną i atrakcyjną publiczną przestrzeń wielofunkcyjną, uzupełniającą program rekreacyjny modernizowanych Alei Racławickich.

Etap II – dodanie schodów terenowych, stanowiących niejako średnią gradację przejściową komunikacji i nawierzchni między rampą a schodami w cokole budynku. Etap III – zamiana schodów w cokole budynku na schody-siedzisko (wykończone w trwałym, najlepiej naturalnym materiale, np. litym drewnie) połączone z gazonami stanowiącymi oprawy drzew. Siedziska posiadać mają wygodne oparcia i być wykonane z przyjaznego i trwałego materiału (drewno, żywica epoksydowa). Wprowadzone nasadzenia drzew mają tworzyć dodatkową linię zaznaczającą strefę wejścia do budynku od placu i Alei, kontynuując linię zieleni pasażu i łącząc ją z zadrzewieniem w otoczeniu kościoła. Schody terenowe razem z siedziskami mogą służyć jako rodzaj naturalnej widowni w trakcie organizowanych na pla— 37 —

4. PODSUMOWANIE: REKOMENDACJE, PROJEKT KONCEPCYJNY ORAZ WYTYCZNE DO PROJEKTU

cu wydarzeń (wykonane z płyt barwionego betonu architektonicznego z ogranicznikami z płaskowników z metali kolorowych).

sąsiedzką, kameralną strefą pasażu a miejskim publicznym odcinkiem chodnika. Plac zyskuje szczególne znaczenie jako „zaplecze” czy „front” działalności lokali gminnych oraz jedyna przestrzeń o charakterze miejskiego wnętrza zdefiniowanego ścianami spoistymi i krawędziami urządzonej zieleni w ramach opracowanego zagospodarowania otoczenia.

Działania niepożądane: – ze względu na duże znaczenie tej przestrzeni dla funkcjonowania całego klombu i lokali na parterze budynków należy rozdzielić realizację na poszczególnych etapach w sposób pozwalający na stopniowe wprowadzanie udogodnień dostępności wraz z modernizacją Alei, – należy unikać lokalizacji obiektów kubaturowych (np. usługowych) w przestrzeni planowanego placu, – drzewa planowane do zasadzenia powinny być wybrane z uwzględnieniem dostosowanej głębokości korzeni oraz formy, preferowane drzewa o formach piennych z wąską koroną lub drzewa o pokroju naturalnym, kolumnowym, np. grab (Carpinus betulus ‘Fastigiata’) lub klon (Acer campestre ‘Green Column’), zapewniające niezakłóconą łączność widokową pomiędzy górnym pasażem a placykiem.

Zalecane są następujące zmiany/modyfikacje: Etap I – stworzenie nowej nawierzchni placu (płyty z kamienia naturalnego lub wielkoformatowe betonowe płyty prefabrykowane typu polbruk). Etap II – dodanie punktu wodnego na poziomie górnego pasażu, jednocześnie wyznaczającego początek rampy. Od tego punktu woda zostaje sprowadzona zakrytym korytkiem na dolny poziom w okolicę drzewa przy bramie kościoła.

V. Placyk rady Placyk przed bramą kościoła garnizonowego łączy pasaż z dolnym ciągiem pieszym. Wraz z urządzeniem schodów i rampy stanowić ma nową, atrakcyjną przestrzeń wielofunkcyjną. Mieszkańcy wskazywali na znaczenie tego placyku stanowiącego naturalne rozszerzenie uczęszczanego ciągu chodnika wzdłuż Alei Racławickich, a jednocześnie przejścia na górny poziom pasażu, jako miejsca „pomiędzy”

Etap III – docelowym elementem zbiegającym się z modernizacją alei ma być realizacja zadaszenia rampy wraz z towarzyszącym mu stelażem dla wystaw i akcentem wizualnym, np. symbolem parku lub znakiem dzielnicy. Zadaszenie rampy pozwoli na podkreślenie narożnika placu w perspektywie chodnika alei i tworzenie identyfikacji miejsca. Stelaż umożliwi — 38 —

4. PODSUMOWANIE: REKOMENDACJE, PROJEKT KONCEPCYJNY ORAZ WYTYCZNE DO PROJEKTU

różnego rodzaju wystawy i umieszczanie informacji związanych z działalnością Rady Dzielnicy Wieniawa, będzie eksponowany z chodnika i nienarażony na opady czy nasłonecznienie w ciągu dnia. – nadanie wyrazistości i wydobycie w ciągu Alei poprzez akcent zadaszenia/stelażu dla ekspozycji, na zamknięciu ciągu Alei – wyróżniając tę przestrzeń odrębnym sposobem zagospodarowania, nadajemy jej znaczenie.

Zalecane są następujące zmiany/modyfikacje: Etap II – urządzenie wielofunkcyjnego podestu z betonu architektonicznego, wyposażonego w gniazda dla podkonstrukcji i podłącza elektryczne, umieszczonego na tle okazałego drzewa przy ogrodzeniu kościoła. Ma on spełniać rolę sceny i miejsca ustawienia sprzętu w przypadku organizowanych na placu wydarzeń, np. koncertu czy kiermaszu. – włączenie otoczenia dojrzałego jesionu, rosnącego przed bramą kościoła, w strefę posadzki placu poprzez wykorzystanie przepuszczalnych nawierzchni mineralnych. Na terenie placu zlokalizowanie roślinnego pola infiltracyjnego, rozsączającego nadmiar wód opadowych, obejmującego przyłącze do studzienki kanalizacji deszczowej przyjmującej nadmiar wód opadowych, – od strony ciągu pieszego zaplanowana została ławka połączona z murkiem, wyznaczająca jedną linię.

Działania niepożądane: – należy unikać wykładania placu drobnowymiarowymi i nierównymi materiałami, np. brukiem kamiennym, – na środku placu nie powinny znaleźć się żadne wysokie elementy przegradzające łączność widokową tego wnętrza z ciągiem ulicy i sceną (por. punkt VI). VI. Scena i otoczenie jesionu Częścią planu jest stworzenie warunków dla nowego programu placyku. Obok okazałego jesionu zlokalizowano betonowy podest pozwalający na ustawienie sceny. Ma to być oprawa efektownego drzewa, stanowiącego zamknięcie osi placu i wejścia na teren kościoła garnizonowego. Wielofunkcyjny podest będzie pełnił rolę naturalnego zamknięcia placyku i jednocześnie jego wschodniego akcentu. Ma być widoczny zarówno z chodnika, jak i przeciwległego zespołu schodów terenowych pomyślanych jako naturalna widownia (por. punkt IV).

Etap III – otoczenie drzewa posiadać ma dodatkową ławkę, podkreślającą linie podziału placu i ciągu chodnika Alei.

— 39 —

4. PODSUMOWANIE: REKOMENDACJE, PROJEKT KONCEPCYJNY ORAZ WYTYCZNE DO PROJEKTU

Wizualizacja zagospodarowania przestrzeni przy Alejach Racławickich 22

— 40 —

plan uproszczony zmian klombu i przedpola budynku przy al. racławickich w lublinie

legenda 1-6

Punkty wskazań projektowych. Granica opracowania wejścia do budynków PASAŻ a. istniejące drzewa iglaste b. istniejące drzewa lisciaste c. jarzębliny ozdobne d. rabata bylinowa e. projektowane drzewa f. drewniany taras g. pergola i siedzisko PLACYK RADY h. fontana - ujęcie z wodą pitną - projektowane przyłacze wodociągowe i. ławki i siedziska j. projektowane oświetlenie - latarnie 4m RAMPA I SCHODY TERENOWE k. schody terenowe l. schody z poręczą m. drzewa w gazonach n. nawierzchni z płyt chodnikowych

Narożnik przed planowanym lokalem biblioteki, ul. Sowińskiego i Al. Racławickich Miejsce integrujące koniec ciągu pasażu górnego z istniejącym kioskiem kwiaciarni i miejsce do siedzenia. Elementem scalającym to ważne, narożne miejsce jest posadzka. Zaprojektowana w formie drewnianego podestu, pergoli, miejsca do siedzenia.

f. c.

Ciąg pieszy przy Al. Racławickich „zatoki” z siedziskami i ławki Ciąg chodnika wraz ze ścieżką rowerową i towarzyszące ‚zatoki’, miejsca z ławkami wzdłuż ciągu.

—Ciąg 41pasażu — górnego i klomb przed budynkiem mieszkalnym Klomb jest pasem zieleni równoległym do pasażu górnego przy budynku mieszkalnym. Planowana jest pielęgnacja zieleni, poprawę dostępności i bezpieczeństwa, nawierzchni, wejść. Poszerzenie i zmiana charakteru pasa zieleni przy budynku.

o. nawierzchnia placu z płyt wielkoformatowych p. ażurowa nawierzchnia przepuszczalna z zielenią r. betonowy podest sceny s. jesion przy bramie kościoła t. punkt wpdny – poidełko

Ciąg pasażu górnego i klomb przed budynkiem mieszkalnym Klomb jest pasem zieleni równoległym do pasażu górnego przy budynku mieszkalnym. Planowana jest pielęgnacja zieleni, poprawę dostępności i bezpieczeństwa, nawierzchni, wejść. Poszerzenie i zmiana charakteru pasa zieleni przy budynku.

b. j.

t. h.

Rampa oraz schody terenowe Rampa pozwala na bezpieczne pokonanie różnicy wysokości pomiędzy dolnym chodnikiem i placem a placykiem na poziom pasażu i wejść do budynku. Wraz ze schodami terenowymi, odnowionymi schodami w przed lokalem Rady rampa siedziskiem na krawędzi murku oporowego stanowią otoczenie i ramę nowego placyku Rady.

Placyk Rady Placyk przed siedzibą rady i bramą kościoła garnizonowego łączy pasaż z dolnym ciągiem pieszym. Wraz z urządzeniem schodów i rampy stanowić ma nową, atrakcyjną przestrzeń wielofunkcyjną.

r. s.

Scena i oprawa starego jesionu Częścią planu jest stworzenie warunków dla nowego programu dla Placyku. Obok okazałego jesionu zlokalizowano betonowy podest pozwalający na ustawienie sceny.

arch. łukasz kowalski

— 42 —

arch. piotr bujas

4. PODSUMOWANIE: REKOMENDACJE, PROJEKT KONCEPCYJNY ORAZ WYTYCZNE DO PROJEKTU

Rozwiązanie ramp i podjazdów Wskazania dotyczą schodów i krawędzi górnego tarasu, rozwiązania rampy i układu konstrukcji murów oporowych. Proponujemy dwie koncepcje – schody siedziska lub schody i donice – obydwie uwzględniające niezbędną modernizację schodów o równych, trwałych, bezpiecznych, kontrastowych stopniach, wyposażonych w wygodne poręcze oraz wprowadzenie łagodnej, ergonomicznej rampy dla osób na wózkach, z dziećmi, zakupami (ogrzewanej zimą). Nawierzchnia może być rozwiązana jako duże płyty betonowe, posadzka betonowa lana lub asfalt uszlachetniany ozdobnym kruszywem.

Działania niepożądane: – należy unikać odprowadzania nadmiaru wody deszczowej z placu w okolicę oprawy dużego jesionu ze względu na jej ograniczone rozmiary i tym samym zdolność pochłaniania wody w gruncie. – nie należy sytuować w okolicy drzewa żadnych głębiej posadowionych elementów małej architektury, jak i samej oprawy drzewa.

4.2.3. Wskazania i przeciwwskazania ogólne Zieleń i drzewa Należy zwrócić uwagę na zachowanie drzew i wprowadzenie dodatkowych dosadzeń w obszarach poza zasięgiem okapu koron dorosłych drzew oraz ochronę wartościowych fragmentów wielogatunkowego naturalnego runa wykształcającego się w drodze sukcesji pod drzewami. Wprowadzanie nowoprojektowanej zieleni powinno być rozpatrywane z uwzględnieniem zachowania harmonijnej naturalnej kompozycji obecnej zieleni. Należy unikać wszelkich monokulturowych nasadzeń typowo miejskich, przyulicznych gatunków. Miejsca do siedzenia i nowe nawierzchnie należy sytuować w sposób ograniczający do minimum kolizje z systemami korzeniowymi drzew.

Meble i wyposażenie Dobór mebli, zgodny z katalogiem miejskim, przy czym ławkom powinny towarzyszyć fragmenty nawierzchni pieszych. Proponujemy siedziska wyprofilowane w ciągu murku oporowego – siedziska po stronie dolnej w dwóch miejscach w linii muru oraz siedziska na powierzchni muru, z oparciami, dostępne z górnego pasażu. Siedziska powinny być połączone z trwałymi elementami urządzenia architektonicznego, np. mur oporowy czy schody terenowe. Budowa betonowego podestu wielofunkcyjnego, mogącego pełnić rolę sceny podczas wydarzeń organizowanych na placyku. Zalecamy postawienie zadaszenia pełniącego zarówno rolę zadaszenia nad rampą, jak i przekrycia stelażu wystawienniczego. Dodatkowe proponowane wyposażenie to poidło (punkt wodny).

— 43 —

4. PODSUMOWANIE: REKOMENDACJE, PROJEKT KONCEPCYJNY ORAZ WYTYCZNE DO PROJEKTU

Oświetlenie Na etapie modernizacji niezbędne jest wykonanie przyłączy elektryczno-oświetleniowych umożliwiających instalację oświetlenia. Nowe punkty świetlne obejmują: - latarnie wzdłuż chodnika na górnym poziomie, - oświetlenie kiosku kwiaciarni w narożniku, - latarnie na placyku oraz podświetlenie zadaszenia. Należy rozważyć możliwość instalacji pętli indukcyjnej w konstrukcji rampy, chroniącej przed oblodzeniem zimą.

— 44 —

O PROJEKCIE

Raport z konsultacji społecznych w sprawie przestrzeni znajdującej się przy Alejach Racławickich 22 w Lublinie powstał w ramach projektu „Zoom na Rady Seniorów”, dzięki dofinansowaniu z funduszy EOG w ramach programu „Obywatele dla demokracji”.

O projekcie: „Zoom na Rady Seniorów” to ogólnopolskie badanie Rad Seniorów z całej Polski oraz projekt współpracy z partnerstwami rad seniorów i samorządów gminnych realizowane przez Towarzystwo Inicjatyw Twórczych „ę” we współpracy z Pracownią Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia” oraz Fundacją na rzecz wspólnot lokalnych „Na miejscu”. Rady seniorów pełniąc rolę opiniodawczo-doradczą, są jedną zfunkcjonujących obecnie form włączania osób starszych w procesy decyzyjne w jednostkach samorządu terytorialnego. W Polsce rady seniorów powstawały do tej pory na podobieństwo rad młodzieżowych, ale w przeciwieństwie do nich nie posiadały żadnego umocowania prawnego. Od listopada 2013 roku, wraz z nowelizacją ustawy o samorządzie gminnym (dodanie artykułu 5c) zachęcającej gminy do powoływania rad seniorów, promowania solidarności międzypokoleniowej i tworzenia warunków do aktywności obywatelskiej sytuacja ta uległa zmianie. W całym kraju funkcjonuje kilkadziesiąt takich rad, a nowelizacja ustawy uruchomiła powstawanie kolejnych. Celem projektu „Zoom na rady seniorów” jest wsparcie istniejących rad seniorów oraz powstawanie nowych rad. W badaniu oraz działaniach całego projektu „Zoom na rady seniorów” koncentrujemy się na kwestiach związanych z wpływem rad na decyzje podejmowane przez samorządy, reprezentacji przez rady interesów starszych mieszkańców i na uwrażliwianiu samorządów i mieszkańców na potrzebę kształtowania przestrzeni publicznej, tak aby sprzyjała aktywnemu starzeniu. — 45 —

O PROJEKCIE

Lider projeku:

Partnerzy projektu:

Towarzystwo Inicjatyw Twórczych „ę” od 2002 roku prowadzi projekty społeczne w całej Polsce. Pracujemy z młodymi ludźmi, seniorami, animatorami kultury, pracownikami organizacji pozarządowych i domów kultury, nauczycielami i artystami. Inspirujemy do działania i pokazujemy jak realizować własne projekty społeczne. Od 2008 roku prowadzimy ogólnopolski program dotacyjny „Seniorzy w akcji” finansowany przez Polsko-Amerykańską Fundację Wolności. Dotychczas wsparliśmy realizację ponad 200 lokalnych projektów realizowanych przez liderów 60+. Blisko współpracujemy ze środowiskiem Uniwersytetów Trzeciego Wieku – organizujemy warsztaty dla liderów i słuchaczy UTW, wspieramy integrację UTW na poziomie regionów, pomagamy powoływać grupy wolontariatu seniorów na UTW. W 2012 roku przeprowadziliśmy ogólnopolskie badanie „ZOOM na Uniwersytety Trzeciego Wieku”, które dostarczyło cennych informacji nt. potrzeb i wyzwań, jakie stoją przed liderami UTW. Więcej informacji na stronie: www.e.org.pl

Fundacja na rzecz wspólnot lokalnych „Na miejscu” działa, żeby rozwijać, tworzyć i wzmacniać wspólnoty lokalne poprzez tworzenie „dospołecznionych”, sprzyjających spotkaniom miejsc. Chcemy przywracać i ożywiać naturalne przestrzenie spotkań, takie jak rynki czy podwórka, które z różnych przyczyn źle funkcjonują, wyludniają się lub stają niebezpieczne. MIEJSCE to tak zaprojektowana przestrzeń, aby zachęcała do bywania w niej, do spotkań i interakcji. MIEJSCA mają potencjał tworzenia żywych wspólnot lokalnych. Wierzymy, że tylko przestrzenie stworzone przez mieszkańców mogą sprawnie działać zawsze pracujemy równolegle z przestrzenią i jej użytkownikami. Naszym partnerem jest nowojorska organizacja Project for Public Spaces, w której duchu działamy. Więcej informacji na stronie: www.namiejscu.org

— 46 —

O PROJEKCIE

Pracownia Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia” powstała, aby rzetelnie i krytycznie opisywać wyzwania dotyczące życia społecznego w Polsce. Opracowuje i upowszechnia innowacyjne rozwiązania, które mogą pomóc sprostać tym wyzwaniom. Szuka ich, łącząc perspektywę badaczy-akademików i aktywistów społecznych oraz podejmując działania koncentrujące się na kluczowych zagadnieniach: rozwoju wspólnot lokalnych, innowacjach społecznych, wolontariacie oraz partycypacji obywatelskiej. Więcej informacji na stronie: www.stocznia.org.pl

— 47 —

ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK 1

Infografika przedstawiająca założenia oraz cele projektu „ZOOM na rady seniorów”, w ramach którego zrealizowano konsultacje ZAŁĄCZNIK 2

Infografika przedstawiająca kolejne etapy projektu, w ramach którego zrealizowano konsultacje ZAŁĄCZNIK 3

Zbiór przykładowych rozwiązań poszczególnych elementów projektu

— 48 —

ZAŁĄCZNIK 1 1/2

LUBLIN PAŹDZIERNIK 2014 — CZERWIEC 2015

IDEA

☞

PRZESTRZEŃ PRZYJAZNA SENIOROM

CELE

☞

WZMACNIANIE ROLI RADY SENIORÓW W MIEŚCIE POBUDZENIE DYSKUSJI NA TEMAT PRZESTRZENI PRZYJAZNEJ SENIOROM I SENIORKOM PRZEPROWADZENIE KONSULTACJI SPOŁECZNYCH

ŚRODKI

☞

DZIAŁANIA ANIMACYJNE: ZAPROSZENIE I INFORMOWANIE MIESZKAŃCÓW, WŁĄCZANIE GŁOSU MIESZKAŃCÓW, INSPIROWANIE LUDZI, — 49 — OŻYWIANIE PRZESTRZENI

☀

ŚRODKI

REZULTAT

☞

DZIAŁANIA ANIMACYJNE: ZAPROSZENIE I INFORMOWANIE MIESZKAŃCÓW, WŁĄCZANIE GŁOSU MIESZKAŃCÓW, INSPIROWANIE LUDZI, OŻYWIANIE PRZESTRZENI

☀

DZIAŁANIA DIAGNOSTYCZNE: ZDOBYWANIE WIEDZY O MIEJSCU, POZNANIE OPINII I POTRZEB RÓŻNYCH GRUP

☌

ZAŁĄCZNIK 1 2/2

DZIAŁANIA WZMACNIAJĄCE KOMPETENCJE RADY SENIORÓW: PRZYGOTOWANIE RADY DO SPRAWNEGO FUNKCJONOWANIA PO ZAKOŃCZENIU PROJEKTU - WYPOSAŻENIE RADY W NARZĘDZIA I WIEDZĘ DO WYKORZYSTANIA W PRZYSZŁOŚCI

DZIAŁANIA KONSULTACYJNE: WSPARCIE PROCESU PROJEKTOWANIA PRZESTRZENI, WPŁYW MIESZKAŃCÓW NA OTOCZENIE, UWZGLĘDNIENIE GŁOSU MIESZKAŃCÓW

SKUTECZNA RADA SENIORÓW

— 50 —

ZAŁĄCZNIK 2

LUBLIN

PAŹDZIERNIK 2014 — CZERWIEC 2015

KONSULTACJE MARZEC- MAJ 2015

☌ ☌ 1

BADAMY PRZESTRZEŃ ZDJĘCIA

BADAMY POTRZEBY SENIORÓW I SENIOREK

ZDOBYWAMY NOWE KOMPETENCJE

OTWIERAMY DYSKUSJĘ O PRZESTRZENI PRZYJAZNEJ SENIOROM I SENIORKOM

☀

POBUDZAMY WYOBRAŹNIĘ MIESZKAŃCÓW

MAKIETA

WARSZTATY

DIAGNOZA POTRZEB

........................................

DEBATA

FOTOMONTAŻ W PRZESTRZENI

SPOTKANIA OTWARTE

MAPOWANIE OTOCZENIA

ANKIETA

........................................

WYKŁAD

PAMIĘĆ MIEJSCA

MAPY MENTALNE

CO DALEJ?

........................................ ........................................

CO DALEJ?

MONITORUJEMY MONITORUJEMY WDRAŻANIE WYNIKÓW CROWDFUNGING, CZYLI NOWOCZESNA ZBIÓRKA SPOŁECZNA

CO DALEJ?

SKUTECZNA RADA SENIORÓW

PRZYGOTOWANIE DO KONSULTACJI PAŹDZIERNIK 2014 - LUTY 2015



KOMBINEZON

KONSULTUJEMY

POZOWANIE

SPACER BADAWCZY

........................................



PUBLIKACJE > PROJEKTOWANIE PRZESTRZENI PRZYJAZNEJ OSOBOM STARSZYM > RADA SENIORÓW. PORADNIK ZAANGAŻOWANIA OBYWATELSKIEGO

— 51 —



CO DALEJ?

WĘDRUJĄCA MAKIETA

ZAŁĄCZNIK 3 1. Drewniane siedziska zainstalowane przy betonowych murkach oporowych. Ławki wg wzoru wybranego dla renowacji ciągu Alei Racławickich – wzór wyposażony w podłokietniki. W ramach projektu: Tymczasowa instalacja drewnianego mebla: ławki z podestem i rampą wjazdową na górny poziom placu, do czasu rozpoczęcia modernizacji przestrzeni Placu Rady. 2. Zadaszenie, parsol – lekka konstrukcja tworząca znak rozpoznawalny, znak w przestrzeni i stanowiąca zadaszenie dla rampy.

3. Konstrukcja zadaszenia rampy i siedziska jako dodatkowe zdefiniowanie fragmentu przestrzeni i nośnik identyfikacji osiedla. Chroni przed niesprzyjającymi warunkami atmosferycznymi, doświetla plac, umożliwia tymczasowe ekspozycję po stronie ciągu pieszego Alei.

3-4

A Mała architektura – propozycje rozwiązań

— 52 —

ZAŁĄCZNIK 3

3 1-2. Drewniane wygodne siedzisko, będące jednocześnie osłoną konstrukcji oporowej betonowego muru. 3. Przykład wielofunkcyjego siedziska ze zintegrowanym oświetleniem –poprawa bezpeiczeństwa i idenyfikacji miejsca.

B Projektowane meble miejskie

— 53 —

ZAŁĄCZNIK 3

1 1-2. Układ schodów, połączonych ze schodami terenowymi, murkami z siedziskami i nasadzeniami drzew tworzy łagodne przejście w przypadku dużych różnic poziomów, jednocześnie pozwala na stworzenie strefy aktywności i rekreacji. Łączenie schodów terenowych z siedziskami pozwala jednocześnie wykorzystać różnicę poziomów przy Placyku Rady dla stworzeni rodzaju widowni dla wydarzeń mających mieć miejsce na placu.

2 Rozwiązania schodów i schodów terenowych

— 54 —

ZAŁĄCZNIK 3 1-2. Propozycja rozwiązań z wodoprzepuszczalnej ekologicznej posadzki, przerastającej zielenią w miejscach usuniętych nawierzchni wzdłuż pasażu i na Placu Rady. Zrównoważone rozwiązania zwiększające udział zieleni w twardej, miejskiej przestrzeni, wpływający na poprawę infiltracji wód opadowych do gruntu, sprzyjający również zwiększaniu bioróżnorodności i funkcjonowaniu miejskiego ekosystemu. Posadzka posiada wbudowane odsłonięte korytko odprowadające wodę do przestrzeni rozsączacej i kanalizacji (wodę z poidełka, położonego na szczycie rampy / schodów prowadzących na poziom Pasażu). 3. Posadzka z kostki betonowej z szerokimi spoinami, wypełnionymi przepuszczalną zasypką. Takie rozwiązanie pozwala na swobodną inflrację wód opadowych odprowadzanych z chodnika.

2 D Wykończenie nawierzchni - rozwiązania

— 55 —

ZAŁĄCZNIK 3

3 1. Podest z drewna egzotycznego, odporny na wpływy atmosferyczne, stanowiący przedpole nowego lokalu Biblioteki dzielnicowej i jednocześnie pozwalający na ożywienie ważnego narożnika Alei oraz u. Sowińskiego. 2. Zróżnicowanie materiałowe stref o odmiennej funkcji. Plac wykładany, wielkoformatowymi płytami betonowymi o wierzchniej warstwie uszlachetnianej kruszywem naturalnym. 3. Uszlachetnienie nawierzchni poprzez dodanie malowanych elementów graficznych.

2 E Wykończenie nawierzchni - materiały

— 56 —

ZAŁĄCZNIK 3

3 1. Ujęcie wodny pitnej, zasilanej z wodociągu miejskiego na poziomie górnego pasażu, jednocześnie wyznacza początek rampy.

2. Inny przykład użytkowego punktu wodnego – tzw. „poidełka”.

3. wielofunkcyjnego podestu z betonu architektonicznego, wyposażonego w gniazda dla podkonstrukcji i podłącza elektryczne, umieszczonego na tle okazałego drzewa rosnącego w sąsiedztwie bramy na teren kościoła.

2 F Aranżacja aktywności i infrastruktura

— 57 —

ZAŁĄCZNIK 3 1-2. Projektowana zieleń w nieckach infiltracyjnych jest integralnym elementem zrównoważonego systemu drenażu miejskiego. Celem rozwiązania jest zatrzymanie wody deszczowej w obszarach nasadzeń oraz umożliwienie częściowej infiltracji do gruntu przed odprowadzeniem nadmiaru wody do miejskiej kanalizacji deszczowej. Konieczne jest zaprojektowania odpowiednich spadków i przyłączenia układu do systemu kanalizacji miejskie.

2 Projektowane powierzchnie zielone - rozwiązania

— 58 —

2015 — 59 —