W numerze Aktualności wojskowe
Vol. VIII, nr 4 (80)
Patronat Honorowy Partner Strategiczny kwiecień 2022 Paweł Henski, Stanisław Kutnik........4 Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Numer 4 Andrzeja Dudy
Aktualności z kosmosu
Waldemar Zwierzchlejski.....................6
Aktualności cywilne
Paweł Bondaryk...................................8
ISSN 2450–1298 nakład: 14.5 tys egz.
F-35 Lightning II. Optymalny wybór, dlaczego?
Zdjęcie okładkowe: Suchoj Su-27UB. Fot. Michał Fiszer
Cezary Wiśniewski............................ 30
mspo
Redaktor naczelny Jerzy Gruszczyński jerzy.gruszczynski@zbiam.pl
LAT
Boeing T-7A Red Hawk. Szkolenie lotnicze przyszłości
Józef Brzezina................................... 36
Korekta Stanisław Kutnik Redakcja techniczna Adam Mojski, redakcja.techniczna@zbiam.pl
Stali współprawcownicy Piotr Abraszek, Paweł Bondaryk, Piotr Butowski, Robert Czulda, Jerzy Gotowała, Paweł Henski, Andrzej Kiński, Jerzy Liwiński, Marek Łaz, Edward Malak, Łukasz Pacholski, Michał Petrykowski, Miłosz Rusiecki. Wydawca Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. ul. Anieli Krzywoń 2/155 01-391 Warszawa office@zbiam.pl
UkrainaKONTAKTY w ogniu RELACJE
Biuro ul. Bagatela 10/17 00-585 Warszawa
Dział reklamy i marketingu Andrzej Ulanowski andrzej.ulanowski@zbiam.pl
J a c e k F i s z e r, Jerzy Gruszczyński
BIZNES
Bell AH-1Z Viper o krok przed konkurencją
Dystrybucja i prenumerata office@zbiam.pl
Łukasz Pacholski.............................. 44
Reklamacje office@zbiam.pl
Polskie porty lotnicze w 2021 r.
Jerzy Liwiński.................................... 46 Prenumerata realizowana przez Ruch S.A: Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej i na e-wydania można składać bezpośrednio na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 7.00–18.00. Koszt połączenia wg taryfy operatora. Copyright by ZBiAM 2022 All Rights Reserved. Wszelkie prawa zastrzeżone Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy jest zabronione. Materiałów niezamówionych, nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych. Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść zamieszczonych ogłoszeń i reklam. Więcej informacji znajdziesz na naszej nowej stronie:
Ukraina w ogniu. Obrona powietrzna i lotnictwo
Jacek Fiszer, Jerzy Gruszczyński.....10
Powietrzno-kosmiczny wymiar pola walki w budżecie Pentagonu
Polskie śmigłowce rozpoznawcze (1)
Adam Gołąbek, Andrzej Wrona........ 56
Zimna wojna w kosmosie
Waldemar Zwierzchlejski.................. 68
Paweł Henski..................................... 22
Międzynarodowy Salon Przemysłu Obronnego
www.zbiam.pl www.zbiam.pl
6-9 / 09 / 2022 Śmigłowce bojowe Kamow Ka-50 i Ka-52 (1)
Piotr Butowski................................... 72 Zapraszamy na nasz fanpage
www.mspo.pl
facebook.com/lotnictwoaviationinternational
Lotnictwo Aviation International
3
wojny i konflikty
Ukraina w ogniu.
Obrona powietrzna i lotnictwo J a c e k F i s z e r, J e r z y G r u s z c z y ń s k i Inwazja na Ukrainę rozpoczęta 24 lutego 2022 r. przez Federację Rosyjską stanowi eskalację trwającej od 2014 r. wojny. Została poprzedzona rosyjskim żądaniem wykluczenia możliwości dalszego rozszerzenia NATO i redukcji potencjału militarnego sojuszu w Europie Środkowo-Wschodniej do stanu sprzed 1997 r.
Duma Rosji – taktyczne samoloty bombowe Su-34. Zamiast przeprowadzać precyzyjne uderzenia bronią kierowaną bombowce tego typu zwalczają ukraińskie cele głównie bombami swobodnie spadającymi.
R
osja zaczęła gromadzić swoje wojska wzdłuż granicy z Ukrainą na przełomie października i listopada 2021 r. W lutym bieżącego roku przeprowadzone zostały duże ćwiczenia wojskowe w Białorusi wspólne z siłami zbrojnymi tego kraju („Sojusznicza stanowczość 2022”), po których wojska rosyjskie nie wróciły już do swoich garnizonów. 17 lutego w rejonie frontu z separatystycznymi republikami ludowymi, Ługańską i Doniecką zaczęły nasilać się ostrzały artyleryjskie, o które Rosja oskarżała Ukraińców. Następnie wysunęła ona oskarżenia: pod adresem Ukraińców – o „ludobójstwo”, a pod adresem Zachodu – o „zachęcanie Kijowa do agresji militarnej”. 21 lutego Rosyjska wyrzutnia 9K720 Iskander z pociskiem balistycznym 9M723. Ze zmodernizowanych zestawów tego typu można odpalać także pociski samosterujące 9M728 (oba mają zasięg maksymalny 500 km).
10
Lotnictwo Aviation International
KWIECIEŃ 2022
Siły powietrzne
Powietrzno-kosmiczny wymiar pola walki w budżecie Pentagonu Paweł Henski
USAF chciałyby przyspieszyć kupno myśliwców F-15EX Eagle II. W budżecie na rok 2023 wygospodarowały fundusze na 24 egzemplarze.
28 marca br. departament obrony Stanów Zjednoczonych (DoD) opublikował wstępny projekt budżetu obronnego na rok fiskalny 2023 (FY2023). Budżet w wysokości 773 mld USD zawiera rekordowo wysoką kwotę 276 miliardów przeznaczoną na inwestycje, czyli wydatki związane z zakupem uzbrojenia oraz badaniami i rozwojem nowych systemów bojowych. Z kwoty tej, 56,5 mld USD przeznaczono na zakupy samolotów, śmigłowców, 21,7 miliarda na systemy kosmiczne oraz 12,3 mld na obronę przeciwrakietową.
P
rojekt budżetu na rok fiskalny 2023 zakłada wzrost wydatków obronnych o 30,7 mld USD względem budżetu FY2022. Jest to czteroprocentowy wzrost, który jednakże po uwzględnieniu obecnej inflacji, realnie wynosi 1,5 proc. W połowie 2021 r. departament obrony wnioskował o kwotę 715 mld USD. Jednakże po wprowadzeniu wszystkich poprawek i kompensacji zatwierdzona kwota na FY2022 wyniosła 742,3 mld USD. Budżet ten, w swojej ostatecznej formie, został zatwierdzony przez Kongres Stanów Zjednoczonych 15 marca 2022 r. Proponowana obecnie kwota 773 mld USD na rok fiskalny 2023 też z pewnością będzie jeszcze w bieżącym roku zmieniana. Jeśli chodzi o podział na poszczególne rodzaje sił zbrojnych, armia (US Army) wnioskuje o kwotę 177,3 mld USD, marynarka wojenna, razem z piechotą morską (US Navy i US Marine Corps) o kwotę 230,9 miliarda oraz siły powietrzne, razem z siłami kosmicznymi (US Air
22
Lotnictwo Aviation International
Force i US Space Force) o kwotę 234,1 mld USD. Wspólne programy departamentu obrony mają otrzymać kwotę 130,7 miliarda dolarów. Są to programy zakupu oraz rozwoju platform bojowych użytkowanych przez więcej niż jeden rodzaj sił zbrojnych. Należą do nich: myśliwce F-35 Lightning II, zmiennowirnikowce V-22 Osprey, samoloty transportowe C-130J Hercules, samoloty zdalnie pilotowane MQ-1C Gray Eagle, MQ-9A Reaper, RQ-4B Global Hawk i MQ-4C Triton. Do kategorii „wspólnej” należy również realizowany przez dowództwo ds. operacji specjalnych (USSOCOM) program Armed Overwatch, czyli zakupu samolotów bliskiego wsparcia, zwiadu, wywiadu i rozpoznania (CAS, ISR). W roku fiskalnym 2022 program otrzymał kwotę 193 mln USD, z których 170 milionów przeznaczono na zakup sześciu samolotów. W FY2023 r. program ma otrzymać 246 mln USD na zakup kolejnych dziewięciu egzemplarzy. Jak na razie KWIECIEŃ 2022
Na tropach postępu
F-35 Lightning II
Samolot F-35 staje się standardem w Sojuszu Północnoatlantyckim – ostatnio decyzję o zakupie podjęły Kanada i Niemcy, co doprowadzi do pełnej interoperacyjności Sojuszniczych Sił Powietrznych NATO.
Optymalny wybór, dlaczego? Cezary Wiśniewski
Na program F-35 spada w ostatnim czasie fala krytyki. Mimo to Siły Powietrzne Stanów Zjednoczonych (United States Air Force – USAF) stanowczo twierdzą, że samolot będzie stanowić w przyszłości podstawę ich floty lotnictwa taktycznego, a kolejnych użytkowników międzynarodowych przybywa. Dlaczego? Spotkanie robocze w biurze F-35 Joint Program Office Attache Obrony Ambasady Polski w USA gen. dyw. pil. C. Wiśniewskiego z Szefem programu generałem E. Flickiem.
Z
ałożenia programu Joint Strike Fighter (JSF) upubliczniono w połowie lat dziewięćdziesiątych. Program zakładał kilka unikalnych rozwiązań jak na tamte lata. Miała to być konstrukcja bazowa dla samolotów w wersjach dla trzech rodzajów sił zbrojnych Stanów Zjednoczonych, budowana w kooperacji z partnerami zagranicznymi, z atrybutami platformy 5. generacji oraz wytwarzana w ce-
nie samolotów 4. generacji. W październiku 2001 r. Departament Obrony USA ogłosił zwycięzcę w konkursie i powierzył korporacji Lockheed Martin zbudowanie demonstratora technologii. Oblot odbył się 15 grudnia 2006 r. US Air Force ogłosiły wstępną gotowość operacyjną samolotów F-35A 2 sierpnia 2016 r. z ponad trzyletnim opóźnieniem w stosunku do swoich planów (planowano osiągnięcie wstępnej gotowości na marzec 2013 r.). Stany Zjednoczone zamierzają zakupić 2456 egzemplarzy F-35 a całkowity koszt programu wyniesie 397,8 miliarda USD1. Program samolotu F-35 pozostaje najdroższym programem zbrojeniowym w historii Departamentu Obrony USA.
USAF w okresie globalnego współzawodnictwa
Od lat 90. utrzymuje się trend zmniejszania ilości platform lotniczych w siłach zbrojnych Stanów Zjednoczonych. Około połowa z nich to zasoby z okresu I wojny w Zatoce Perskiej (operacja „Desert Storm”, 1991 r.). Średni wiek samolotów US Air Force zbliża się do 30 lat. Tylko 20% samolotów USAF można zaliczyć do zdolnych do penetracji i operowania w przestrzeni anti access aerial denial – 30
Lotnictwo Aviation International
KWIECIEŃ 2022
SZKOLENIE lotnicze
Boeing T-7 Red Hawk
T-7A Red Hawk został zaprojektowany jako samolot dysponujący dużym potencjałem rozwojowym. Może on zostać wykorzystany do modernizacji mającej na celu przystosowanie go do wypełniania innych zadań niż tylko szkolno-treningowe.
Szkolenie lotnicze przyszłości Józef Brzezina
23 lutego 2021 r. Boeing poinformował, że w jego zakładach w St. Louis w stanie Missouri, uruchomiona została w pełni przygotowana do podjęcia produkcji i oprzyrządowana linia produkcyjna samolotu szkolenia zaawansowanego T-7A Red Hawk dla Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych. W St. Louis będzie produkowana przednia część kadłuba oraz będzie odbywał sie montaż końcowy T-7A. 6 grudnia 2020 r., w szwedzkich zakładach Saab w Linkoping, ukończono budowę pierwszej sekcji kadłuba dla pierwszej seryjnej maszyny. Docelowo, części i elementy samolotu, za które odpowiada szwedzki partner Boeinga, również będą produkowane na terenie Stanów Zjednoczonych. Ich wytwarzanie będzie odbywać się w nowo wybudowanej fabryce Saab Aeronautics Indiana w West Lafayette w stanie Indiana. Usterzenie i skrzydła będą produkowane przez Triumph Aerospace Structures.
S
tudenci z US Air Force, US Navy oraz US Marine Corps szkolenie podstawowe odbywają na samolotach turbośmigłowych T-6 Texan II. Po tym szkoleniu studenci planowani do dalszego szkolenia na myśliwcach kontynuują szkolenie na odrzutowych samolotach szkolenia zaawansowanego T-38 Talon. Piloci zdobywający kolejne lotnicze umiejętności koncentrują się na nauce latania na bardzo małych wysokościach (w lotach koszących), procedurach związanych z lataniem według wskazań przyrządów, wyko-
36
Lotnictwo Aviation International
nywaniu lotów w różnych formacjach lotniczych oraz nauce nawigacji. Poza zajęciami akademickimi i szkoleniem w locie w kabinie samolotu, studenci są kierowani do udziału w szkoleniu z wykorzystaniem symulatorów samolotów. Wszystko to jest robione po to aby można było zastosować wyuczone manewry i być jeszcze lepiej przygotowanym do wykonywania lotu, już w kokpicie „prawdziwego” samolotu. Eksperci są zgodni co do tego, że symulatory są opłacalnymi narzędziami KWIECIEŃ 2022
Na tropach postępu
Ważnym wydarzeniem bieżącego roku było zakończenie procesu integracji z AH-1Z Viper pocisków „powietrze-ziemia” AGM-179 JAGM. US Marine Corps jest pierwszym użytkownikiem broni tego typu w amerykańskich siłach zbrojnych. Fot. USMC
Bell AH-1Z Viper o krok przed konkurencją Łukasz Pacholski Doświadczenia ostatnich lat, a także trwającego konfliktu na Ukrainie, jasno pokazują, że jednym z elementów dających przewagę nad przeciwnikiem jest ciągły rozwój sił zbrojnych oraz eksploatowanego sprzętu wojskowego. W przypadku tego ostatniego, jest on coraz droższy, co powoduje, że planowany czas użycia wydłuża się. To z kolei powoduje, że ważnym wyzwaniem już na etapie projektowania jest zapewnienie odpowiedniego zapasu przestrzeni oraz energii, który umożliwi rozwój w przyszłości.
J
ednym z przykładów zastosowania tego typu podejścia w praktyce jest program śmigłowców Bell H-1 nowego pokolenia, który obejmuje wielozadaniowe UH-1Y Venom oraz AH-1Z Viper. Ta druga konstrukcja jest szczególnie ważna z polskiego punktu widzenia, gdyż jest jednym z potencjalnych kandydatów do zastąpienia obecnie eksploatowanych śmigłowców bojowych Mi-24. Wiropłat produkowany przez firmę Bell Textron został zaprojektowany według specyficznych wymagań głównego użytkownika, którym jest Korpus Piechoty Morskiej Stanów Zjednoczonych (USMC). Powyższa formacja jest jedną z kluczowych dla amerykańskiej globalnej polityki, gdyż często to właśnie Marines są pierwszymi, którzy docierają w rejon działań bojowych. Ekspedycyjne Grupy Bojowe okrętów US Navy, na pokładach których stacjonują pododdziały USMC w krótkim czasie mogą zostać skierowane do akcji – powoduje to, że sprzęt eksploatowany przez ten rodzaj amerykań44
Lotnictwo Aviation International
skich sił zbrojnych musi spełniać różnorodne wymagania także pod względem skutecznego użycia w dowolnym punkcie świata. W przypadku AH-1Z Viper, producent oraz użytkownik mogli oprzeć się na półwiecznym bagażu doświadczeń eksploatacyjnych z rodziną śmigłowców AH-1 Cobra (to właśnie USMC stał za rozwojem konstrukcji w latach 60. ubiegłego wieku, kiedy uruchomiono linię dwusilnikowych AH-1). Początkowo był to model AH-1J Sea Cobra, a później także wersje AH-1T Super Cobra i AH-1W Whiskey Cobra (te ostatnie wycofano z eksploatacji w Stanach Zjednoczonych w 2020 r.). Zgodnie z wymogami oraz koncepcją stałego rozwoju, projektanci i konstruktorzy Bell Textron przewidzieli niezbędną przestrzeń oraz zapas mocy na modyfikacje platformy AH-1Z Viper. Ma to związek z tym, że tylko w USMC planuje się ich eksploatację przynajmniej do 2040 r. O ile początkowy okres służby, od 2010 do 2020 r., nie przyniósł żad-
nych prac, tak ostatnie miesiące jasno wskazują, jaki potencjał rozwojowy tkwi w tej nowoczesnej konstrukcji. Tylko dla USMC zaplanowano zamówienie 189 egzemplarzy, których produkcja ma zakończyć się w bieżącym roku. Dotychczas flota H-1 nowej generacji (AH-1Z oraz UH-1Y) wylatała ponad 400 tys. godzin – granica ta została przekroczona w kwietniu 2021 r. Dobitnie pokazuje to skalę i tempo eksploatacji. W ramach pierwszej fazy modyfikacji użytkownik oraz producent skupili się na dwóch kluczowych kwestiach – informacji oraz uzbrojeniu. Pierwsza z nich obejmowała zintegrowanie ze śmigłowcami (całą rodziną H-1 nowej generacji) systemów wymiany informacji pracujących w standardzie Link 16 oraz ANW2 (Advanced Networking Wideband Waveform). Dzięki nim załogi mogą zostać wpięte w całą sieć platform mogących swobodnie przekazywać zebrane informacje – wśród nich można wymienić choćby wielozaKWIECIEŃ 2022
PORTY LOTNICZE
Lotnisko Chopina obsłużyło 7474 tys. pasażerów (+36%) i 97,4 tys. ton cargo (+18%), wykonano przy tym 97 tys. operacji startów i lądowania (+22%). Na zdjęciu A321neo portugalskich linii TAP podczas jednego z rejsów.
Porty lotnicze obsługiwały zagraniczne statki powietrzne lotnictwa wojskowego. Na zdjęciu kuwejcki C-17A Globemaster III podczas rejsu na Lotnisko Chopina.
Polskie porty lotnicze w 2021 r.
Jerzy Liwiński W ub. roku polskie porty lotnicze obsłużyły 19,7 mln pasażerów i 184 tys. ton ładunków, odbyło się przy tym 244 tys. operacji startów i lądowań. W odniesieniu do roku poprzedniego ruch pasażerski wzrósł o 35%, a najwyższą dynamikę odnotowały porty: Warszawa-Modlin (+67%), Katowice (+61%) i Poznań. Kontrolerzy Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej zabezpieczyli obsługę nawigacyjną 480 tys. operacji lotniczych (+26%), a informatorzy służby informacji powietrznej FIS obsłużyli 269 tys. operacji lotnictwa ogólnego (-3,3%). Wyniki statystyczne poszczególnych miesięcy odzwierciedlały zmianę sytuacji epidemicznej w kraju i zagranicą, na którą lotniska i przewoźnicy nie mieli większego wpływu.
W
2021 r. na czternastu polskich lotniskach komunikacyjnych funkcjonowały porty lotnicze (PL). Obsługę pasażerów i ładunków realizowały zarządzane przez Państwowe Przedsiębiorstwo Porty Lotnicze (PPL): Lotnisko Chopina w Warszawie i Zielona Góra-Babimost oraz będące pod zarządem spółek prawa handlowego PL: Kraków im. Jana Pawła II, Gdańsk im. Lecha Wałęsy, Katowice im. Wojciecha Korfantego, Wrocław im. Mikołaja Kopernika, Warszawa-Modlin, Poznań im. Henryka Wieniawskiego, Bydgoszcz im. Ignacego Jana Paderewskiego, Szczecin im. NSZZ Solidarność, Łódź im. Władysława Reymonta, Rzeszów -Jasionka, Lublin-Świdnik i Olsztyn-Mazury. Piętnastym portem jest Warszawa-Radom im. Bohaterów Radomskiego 46
Lotnictwo Aviation International
KWIECIEŃ 2022
Siły powietrzne
1 Start pary rozpoznawczych Mi-2R. Tylne prawe okno, w którym jest montowany aparat fotograficzny jest obudowane w górnej części oraz na jego przednim boku specjalnie wyprofilowaną blachą, której zadaniem jest ochrona obiektywu od refleksów świetnych.
Polskierozpoznawcze śmigłowce Adam Gołąbek, Andrzej Wrona Głównymi walorami śmigłowca są: możliwości pionowego startu i lądowania oraz zawiśnięcia; manewrowanie we wszystkich kierunkach i lądowanie na małej powierzchni; wykonywanie lotu bezpośrednio nad ziemią (wodą), wierzchołkami drzew lub dachami budynków. Stworzenie statku powietrznego posiadającego kompleks tych cech okazało się zadaniem niezwykle trudnym, ponieważ teoria śmigłowca jest znacznie bardziej skomplikowana niż teoria samolotu. Użycie śmigłowców w latach drugiej wojny światowej miało charakter eksperymentalny, stanowiło jednak ważny krok w dziedzinie praktycznego ich zastosowania w działaniach bojowych. Szerokie zastosowanie cywilne i wojskowe śmigłowce znalazły dopiero w latach 50. i 60. ubiegłego wieku.
W
ażnym wydarzeniem mającym wpływ na wyposażenie lotnictwa polskiego w wiropłaty było podjęcie w 1956 r. w zakładach WSK „PZL -Świdnik” produkcji licencyjnego wielozadaniowego śmigłowca lekkiego Mil Mi-1 (SM-1). Proces wprowadzania wiropłatów był przesądzony ogólną tendencją rozwojową, ale fakt zlokalizowania w kraju wielkiej wytwórni proces ten przyspieszył i ułatwił. Śmigłowce SM-1 i ich krajowa modyfikacja SM-2 zaczęły wchodzić do wyposażenia kolejnych jednostek polskiego lotnictwa wojskowego – odpoTrzy typy aparatów, które po zamontowaniu na Mi-2R wykorzystywano do rozpoznania fotograficznego. Od lewej: AFA-39, AFA/BAF-21S i AFA-42/75. 56
Lotnictwo Aviation International
KWIECIEŃ 2022
KOSMOS
Zimna wojna w kosmosie Waldemar Zwierzchlejski
Gdy rankiem 24 lutego Federacja Rosyjska rozpoczynała swoją „specjalną operację wojskową” przeciwko Ukrainie, na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej amerykańsko-niemiecko-rosyjska załoga spała w najlepsze przed kolejnym dniem pracy. Na Bajkonurze integrowano z rosyjską rakietą nośną satelity spółki OneWeb, a w Gujańskim Centrum Kosmicznym rozpoczynała się kampania startowa innej rosyjskiej rakiety, mającej wynieść dwa satelity dla europejskiej sieci nawigacyjnej. Rosyjskie przyrządy na amerykańskich orbiterach i łazikach badały powierzchnię Księżyca i Marsa, niemiecki teleskop fotografował źródła promieniowania rentgenowskiego na rosyjskim obserwatorium satelitarnym. Jednym słowem – międzynarodowa przyjaźń i współpraca. Wszystko to prysło jak bańka mydlana. W kosmosie nastała zimna wojna, która zapowiada się nie na miesiące, a na lata. 68
Lotnictwo Aviation International
Roskosmos czy OneWeb: kto więcej stracił?
Pierwszą ofiarą sankcji wprowadzonych na rosyjski sektor kosmiczny stało się wystrzelenie z kosmodromu Bajkonur rakiety Sojuz-2.1b z dodatkowym stopniem Fregat, która miała wynieść 4 marca 36 satelitów Internetu satelitarnego w ramach misji OneWeb-14, organizowanego przez Arianespace i Starsem. Miały one wejść w skład konstelacji liczącej obecnie 428 jednostek, co stanowi dwie trzecie zakładanej całości. Satelity zostały dostarczone 15 lutego na lotnisko Krajnyj na kosmodromie z miejsca powstania na Przyląd-
Kompleks startowy Sojuza w Gujanie Francuskiej został zamknięty.
Dmitrij Rogozin - szef Roskosmosu.
KWIECIEŃ 2022
monografiA
1
Śmigłowce bojowe Kamow Ka-50 i Ka-52 Piotr Butowski Ka-52, to śmigłowiec bojowy o niepowtarzalnej konstrukcji z dwoma wirnikami współosiowymi, z dwuosobową załogą siedzącą obok siebie na fotelach wyrzucanych, z niezwykle mocnym uzbrojeniem oraz środkami obrony własnej, i z jeszcze bardziej niezwykłą historią. Jego pierwszy wariant, jednomiejscowy śmigłowiec bojowy Ka-50 wystartował 40 lat temu, 17 czerwca 1982 r. Gdy później śmigłowiec był gotowy do produkcji seryjnej, Rosja weszła w głęboki kryzys gospodarczy i skończyły się pieniądze. Dopiero po 20 latach, w 2011 r. ruszyły dostawy do jednostek wojskowych głęboko zmienionej, dwumiejscowej wersji Ka-52. Od 24 lutego bieżącego roku śmigłowce Ka-52 uczestniczą w rosyjskiej agresji przeciwko Ukrainie.
Jednomiejscowy śmigłowiec bojowy Ka-50 w czasie służby w ośrodku szkolenia bojowego lotnictwa armijnego w Torżku. Rosyjskie lotnictwo w szczytowym momencie użytkowało tylko sześć Ka-50; pozostałe służyły do prób.
W
drugiej połowie lat 60. w wojnie wietnamskiej nastąpił „boom śmigłowcowy”: liczba użytkowanych tam przez Amerykanów śmigłowców zwiększyła się z 400 w roku 1965 do 4000 w 1970. W ZSRR obserwowano ten rozwój i wyciągano wnioski. 29 marca 1967 r. biuro konstrukcyjne (OKB) Michaiła Mila dostało zamówienie na opracowanie koncepcji śmigłowca bojowego. Ówczesna radziecka koncepcja śmigłowca bojowego była inna niż na Zachodzie: oprócz uzbrojenia, miał on także przewozić drużynę żołnierzy. Pomysł ten wziął się z entuzjazmu, jaki zapanował wśród radzieckich dowódców wojskowych po Projekt śmigłowca armijnego Nikołaja Kamowa Ka-25F wykorzystywał silniki, przekładnie i wirniki od śmigłowca morskiego Ka-25. Przegrał on w konkurencji ze śmigłowcem Mi-24 Michaiła Mila. 72
Lotnictwo Aviation International
KWIECIEŃ 2022
PRENUMERATA I E-WYDANIA GWARANC JĄ NIŻSZE J CENY Lotnictwo Aviation International
Cena detaliczna 21,50 zł | Prenumerata roczna: 198,00 zł 12 numerów w tym 2 numery GRATIS Obejmuje numery od 1/2022 do numeru 12/2022.
Wojsko i Technika Historia + numery specjalne (6+6)
Cena detaliczna 23,50 zł | Prenumerata roczna: 215 zł 12 numerów w tym 2 numery GRATIS Obejmuje 6 numerów regularnych i 6 numerów specjalnych wydawanych w 2022 roku.
PRENUMERATA
OSZCZĘDZAJ I BĄDŹ NA BIEŻĄCO
Wojsko i Technika
Cena detaliczna 19,50 zł | Prenumerata roczna: 182,00 zł 12 numerów w tym 2 numery GRATIS Obejmuje numery od 1/2022 do numeru 12/2022.
Prenumeratę zamów na naszej stronie internetowej www.zbiam.pl lub dokonaj wpłaty na konto bankowe nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976