kap01.qxd
04.09.2007
14:30
Page 1
GAZETE&TASARIM GÜNLERÝ 2007
Bizim için 5N1K1T bir okul gibi
Pellegrin: En iyileri, çekemediðim fotoðraflarým
Bizim meslekte her þey göz kararý
11
04
10 www.5n1k1t.org
Zaman’ýn Fotoðraf Editörü Selahattin Sevi, geleceðin tasarýmcýlarýyla “Tasarýmda fotoðrafýn yeri ve fotoðraf seçiminde dikkat edilmesi gereken noktalar.” hususunda söyleþerek þu çarpýcý bilgileri dikkatle aktardý: Bugün gazeteler için fotoðraf haberin kendisi haline gelmiþtir. Öyle fotoðraflar vardýr ki, haber aslýnda o fotoðraftan ibarettir. Sayfa 5’te
Gezi’yi ne zaman, nerede, nasıl, niçin ve kim tasarladı? Boðaz gezisi pazar günü, 5N1K1T Gazete & Tasarým Günleri’nin 7. günü olan 8 Temmuz’da gerçekleþti. Seminer katýlýmcýlarý, altý günlük yoðun program sonrasý Boðaz gezisiyle eðlenceli ve bir o kadar da öðretici saatler geçirdi. Ýstanbul’un eþsiz güzelliklerini ve tarihî yalýlarýný yakýndan görme fýrsatý buldular. Sayfa 9’da
Atölye’nin ilk meyvesi: Tasarımın bencesi Gazete, tasarýmý her gün yenilenen dinamik bir kavram. Dolayýsýyla konunun yalnýzca teorik boyutlarýyla ele alýnmasý düþünülemez. Bu anlayýþtan yola çýkarak Gazete Tasarým Günleri’nin 6. gününde, program boyunca edinilen bilgilerin pratiðe dökülmesini de saðlayacak önemli bir atölye çalýþmasý gerçekleþtirildi. Sayfa 8’de
5N1K1T FORUM
Eðitime çok farklý isimler katýldý. Tasarým dilini temsil edecek eðitimciler vardý seminerde. Yalçýn Arý
06
10
07
05 Coþkun Aral, Haberci İdealim, iyi bir gazeteci olmaktı
Selahattin Sevi: Fotoğraf, haberin kendisi haline geldi
Zaman Gazetesi Görsel Yönetmeni Fevzi Yazýcý “5N1K1T projesi nasýl doðdu?” sorusuyla ilgili olarak þu açýklamalarda bulundu: “2001 sonrasý Zaman’da uygulanan yeni tasarýmla birlikte, SND ve benzeri prejtijli yarýþmalara baþvuruldu. Alýnan olumlu netice gazetecilik ve tasarým birikimi açýsýndan bizi cesaretlendirdi. Konu üzerine daha fazla eðilme kararý aldýk. Bu süreçte oldukça büyük bir bilgi birikimimiz oluþtu. Bunu da, hem sektördeki diðer medya kuruluþlarýyla hem de ilgili çevrelerle paylaþma düþüncesi ve ihtiyacý doðdu. Zira, ‘gazete tasarýmý’ kavramýnýn altý henüz olmasý gerektiði þekilde doldurulamamýþ ve bu konuda tasarýmcýlar görevini yerine getirememiþti. Ýlgili eðitim kurumlarý da konuya yeterince eðilmemiþlerdi. Bu ortamda Zaman, hem gazeteler için tasarým bilinci oluþturmak hem de gazetelerin ihtiyaç duyacaðý yetiþmiþ tasarýmcý ihtiyacýný karþýlamak için 5N1K+1T formülünü icat ederek Gazete&Tasarým Günleri’ni baþlattý. Kendimizi olayýn içinde de bulduk diyebiliriz. Ýþin bir yönü de sosyal sorumluluk projesi olarak da deðerlendirilebilir.”
Reha Erdoðan, Hürriyet Gazetelerde tasarım karmaşası yaşanıyor
Sayfa 3’te
Tasarým olmadan asla!
Ali Acar, Milliyet Araba alırken bile tasarımına bakıyoruz
Zaman Gazetesi Genel Yayýn Yönetmen Yardýmcýsý Mehmet Kamýþ, gazetecilik okullarýnda öðretilen haberin formülü 5N1K'nýn iki boyutlu olduðu, yanýna eklenen 1T'nin ise buna üçüncü bir boyut kazandýrdýðý görüþünü Gazete Tasarým Günleri’nde genç tasarýmcý adaylarýyla paylaþtý.
haber tasarýmýna yeni formül: 5n1k+1t
Salih Memecan, Sabah Tasarımcılar çok yönlü olmalı
Mehmet Kamış: 1T, 5N1K için 3. boyut oldu
Zaman, tasarýmda bir numara diyebilirim. Seminer ortamý ve arkadaþlar çok iyiydi. Sevgi Sungurtaþ
Gazete üzerine yapmýþtým stajýmý. Seminer benim bakýþ açýmý pekiþtirdi. Beril Banger
Gazete tasarýmý konusunda yeterince eðitim alamadýk. 5N1K1T büyük bir imkân oldu. Murat Yazar
haberi yok etmekle sunmak arasýndaki ince çizgi: tasarým Her muhabir veya editör, haberi yayýna hazýrlarken ister istemez zihninde tasarýmýný yapar. Bir þeyler gözünde belirir. Hatta bunu yaparken haberin aklýndaki gibi sunulmasý halinde ertesi gün olay olacaðýný hayal eder. Bir haber; “Ne? Ne zaman? Nerede? Nasýl? Niçin? ve Kim?” sorularýna muhakkak cevap vermelidir. Ýþte bunu ifade etmek için gazetecilikte 5N1K formülü kullanýlýr. Ama görselliðin giderek güçlendiði bu devirde artýk haberlerin sadece zihindeki sorularý cevaplamasý deðil, nasýl sunulduðu, tasarýmý da önemli. Ýþte bunun için bu zamana kadar pek görülmeyen tasarým föktörü gazeteciliðin en önemli formülüne eklendi. Bir haberin bünyesinde bulundurmasý gereken önemli unsurlardan birisi de artýk tasarým!
Ýdeal haber formülün bütün ayaklarýný yerine getirdiðinizi düþünelim. Yani, 5N1K (Ne, Ne zaman, Nerede, Nasýl, Niçin ve Kim) sorularýný eksiksiz cevaplandýrdýðýný ve gazete sayfasýna yerleþtirme aþamasýnda iþlerin ters gittiðini... Yanlýþ bir kompozisyon içerisinde yanlýþ fotoðraf tercihi yapýldýðýný veya fotoðraf yerine grafik tercih edildiðini, okunaklý olmayan yazý karakteri seçilip dikkati daðýtacak renklerle kompozisyonun boðulduðunu düþünelim. Böyle bir sunumda okur aradýðýný bulamayacak veya sözkonusu haber dikkatlerden
kaçacaktýr. Ya da bir magazin haberi cenaze haberini gibi çalýþmak, içerikle ilgisi olmayan bir tarzda haberi kaðýda aktarmak çeliþkili olacaktýr. Her muhabir veya editör, haberi yayýna hazýrlarken ister istemez zihninde tasarýmýný yapar. Bir þeyler gözünde belirir. Bu kaçýnýlmaz bir þey. Hatta bunu yaparken haberin zihninde canlandýrdýðý gibi sunulmasý halinde ertesi gün olay olacaðýný hayal eder. Aslýnda bu formül; 5N1K1T, farkýnda olmadan iþliyordu ama kimse kâðýda dökmemiþti. Eksik kalmýþtý...
s2.qxd
04.09.2007
13:19
Page 1
02
5N1K1T GAZETE & TASARIM GÜNLERÝ 2007
‘5n1k1t tasarým günleri’ bu yýl da hedefine ulaþtý 2006 yýlý birçok olay ve yeniliklerle birlikte, ülkemizde yayýnlanan günlük gazetelerin tasarýmlarý ve görsel yönetmenleri açýsýndan da milat sayýlabilecek bir projenin gerçekleþmesine sahne oldu: Bir haberin olmazsa olmazý sayýlan 5N1K’ya, haber sunumunun vazgeçilmezi olan 1T’yi ekleme düþüncesi; 5N1K1T ile formülize oldu ve daha ilk andan itibaren bu proje, grafik tasarým çevrelerinde büyük bir ilgiyle karþýlandý. 5N1K1T & Gazete Tasarým Günleri’nin ikincisinin gerçekleþtirildiði bu yýl içinde aralýksýz ve titiz bir performansla tamamlanan program, ana baþlýklarý içinden fotoðrafý ön plana çýkaran, bununla birlikte say-
fa tasarýmlarý ve tasarým araçlarý etrafýnda þekillenen bir akýþa sahip oldu. Zira bu yýl, 5N1K1T Gazete& Tasarým Günleri için ana tema fotoðraf olmuþtu. Haberin bir belgesi ve tasarýmýn önemli unsurlarýndan biri olarak ‘Fotoðraf’ program süresince konuþulmuþ ve ustalarýnýn dilinden anlatýlmýþtý. 2 - 9 Temmuz günleri arasýnda 8 gün boyunca sabah 9’dan akþam 18.00’e kadar süren 5N1K1T Gazete & Tasarým Günleri’nin akýþýnda sürpriz konuklarý ve kendi alanlarýnda birikim sahibi konuþmacýlarý kadar, genç katýlýmcýlarýna kýlavuzluk yapacak sayýsýz done bulunuyordu. Bu konu baþlýklarýndan bir seçkiyi hýzlýca alt alta sýralayýp okumak istediðimizde þöyle bir fotoðraf çýkýyor karþýmýza: Haberde görsel unsurlar ve tasarýma bakýþ. Haber ve tasarým iliþkisi. Haber’in tasarlanmasý. Sayfa tasarýmý ve kompozisyon. Haber fotoðrafý. Tipografi analizi. Ýllüstrasyon ve kullanýmý. Renk bilgisi. Ýnfografik ve kullaným alanlarý. Baský ön hazýrlýk. “Gazete nasýl tasarlanýr?” Tasarým standartlarý ve paletler. Modüler tasarým ve örnekler... 5N1K1T Gazete & Tasarým Günleri, bu altbaþlýklarla þekillenerek her yýl kendi kulvarýnda yenilikleri davet edecek bir içeriði ve niteliði de barýndýrýyor içinde. Bu anlamda, geleceðin tasarýmcýlarý ve gazetelerin geleceklerini tasarlayan yayýncýlarý için önemli bir imkan sunuyor 5N1K1T.
Bu projeyle birlikte, Zaman'ýn kendi kulvarýnda ‘haber, grafik, tasarým, yorum, fotoðraf, illüstrasyon, manþet' unsurlarýný doðru bir þekilde kullanma ve tasarým disiplinleriyle birlikte sunabilme baþarýsý, Türk medyasý için de yeni ve kalýcý sonuçlara imkân saðlayacaða benziyor. Zaman'ýn 5N1K1T projesiyle baþarmak istediði þey, bugüne kadar belli oranlarda yapýlmýþ olan tasarým çalýþmalarýnýn yeterli olmadýðý ve ta-
sarýmý da içinde barýndýran bu formülün birlikte hafýzalarýmýzda iyice yer etmesi gerektiðidir. Gazetelerin de her gün tasarlanmasý gereken ürünler olduðu gerçeðini, sektörden ve her kesimden ilgililere duyurmak adýna Zaman, geçen yýl olduðu gibi bu yýl da "5N1K1T Gazete & Tasarým Günleri"ni, ülkenin farklý okullarýndan gelen 45 öðrenciyle birbirinden birikimli ustalarý yayýn mutfaðýnda buluþturarak baþarýyla tamamlamýþtýr.
‘5N 1K formülü uygulamada yeterli olmuyordu, 1T açýlým oldu’ Hepimiz biliriz bir haberi oluþturmak için "ne, ne zaman, nerede, nasýl, niçin ve kim" sorularýnýn cevaplanmasý gerektiðini. Bu sorular (5N1K formülü), gazetecilik var oldu olalý iþlevini eksiksiz yerine getirdi. Ancak çaðýn deðiþmesi ve teknolojinin hayatýmýza hakim olmasýna paralel olarak þartlar, ihtiyaçlar hatta beðeniler de deðiþti, geliþti. Deðiþmez denilen pek çok kural bu süreçle birlikte etkilendi ve tamama erdi. Geçmiþte þartlarýn da zorlamasýyla, gazete kâðýdýna sa-
dece haberin metnini basmak, iletiþim için yeterli olabiliyordu. Ancak günümüz dünyasýnda diðer iletiþim araçlarýnýn da etkisiyle gazetecilik, kendini hummalý bir arayýþ içinde buluverdi. Önce fotoðraf, kurtarýcý bir unsur oldu. Ardýndan renk olgusu besledi gazete sayfalarýný. Bilgisayarýn sektöre girmesiyle de, grafik denilen sihirli deðnek okurun dikkatine ve beðenisine sunuldu. Hiçbir zaman olmadýðý kadar görsel düþünen ve algýlayan günümüz insanýnýn haber ihtiyacý için 5N1K formülü artýk yeterli olmuyor. Bu nedenle
yeni bir formülle karþýnýza çýkýyoruz: 5N1K + 1T. ‘Ne, ne zaman, nerede, nasýl, niçin ve kim’ sorularýna bir de ‘tasarým’ý ekliyoruz. Yani haberiniz doðru fotoðraflarla doðru oranlarda sunulmuþ mu? Doðru renkler ve doðru yazý karakterleri doðru büyüklükte sergilenmiþ mi? Doðru ve eksiksiz bir aktarým için gerekli olan harita, info grafik ve illüstrasyon habere eþlik etmiþ mi? Grafik tasarýmýn sunduðu olanaklar deðerlendirilmiþ mi? Fevzi Yazýcý Zaman Gazetesi Görsel Yönetmeni
s2.qxd
04.09.2007
13:21
Page 2
03
5N1K1T GAZETE & TASARIM GÜNLERÝ 2007
Mehmet Kamýþ: 1t, 5n1k için 3. boyut oldu
Zaman Gazetesi Genel Yayýn Yönetmen Yardýmcýsý Mehmet Kamýþ, gazetecilik okullarýnda öðretilen 5N1K'nýn iki boyutlu olduðunu, yanýna eklenen 1T'nin ise buna üçüncü bir boyut kazandýrdýðýný görüþünü 5N1K1T Gazete & Tasarým Günleri’nde genç tasarýmcýlarla paylaþtý. Tasarýmýn petrol gibi yüz binlerce yýldýr var olan; fakat ülkemizdeki gazetelerin yeni keþfetmeye baþladýðý bir deðer olduðunu ifade eden Kamýþ, ‘Daha önce tasarým, mizanpaj olarak algýlanýrdý. Mizanpaj da gazeteciliðin 35-40 öðesinden biri olarak geçiyordu. Bundan sonra tasarým da inanýyorum ki, bu kurumsal çabalar sonucunda gazeteciliðin önemli bir figürü olacak. Zira bizler, Zaman Gazetesi olarak bu giriþimle, tasarýmýn gazetecilikte önemli bir unsur olduðunu Türk basýnýna daima örnekleriyle göstermek çabasýný sürdürmek istiyoruz.” düþüncesinin de altýný çizdi.
Fevzi Yazýcý: Tasarým ancak Bilinçle Oluþur
Zaman'ýn Görsel Yönetmeni Fevzi Yazýcý, 5N1K1T projesiyle tasarým konusunda bir bilinç oluþturmaya çalýþtýklarýný belirterek konuþmasýný þöyle sürdürdü: Günlük haber akýþýnýn içeriðini ve tansiyonunu tasarýmla aktarmak durumundasýnýz. Bu ödevi en iyi þekilde yapmak, tasarým unsurlarýný etkili ve hýzlý bir þekilde kullanmak tasarým ekibinin birinci önceliði. Þu gerçeðin bilincindeyiz: Estetik unsurlarla birlikte, bilgiye ve teknik veriye dayalý grafik elemanlarý ayný ölçüde haber metnini daha anlaþýlýr ve çekici kýlmak için yarýþýyor. Bu açýdan gazete sayfalarýný bir bütün olarak ele almak gerektiðinin altýný çizmemiz lazým. Yani, görsel öðelerle metin, etle týrnak gibi, ayrýlmaz elemanlar olarak sayfanýn bedenini oluþturuyor.
Ali Akkuþ: Grafik, Haberi Anlaþýlýr Kýlýyor
Lütfen Not Alalým: Tasarým olmadan asla! 5N1K1T, ikinci yýlýnda katýlýmcý genç tasarýmcýlarýn karþýsýna ‘Tasarým olmadan asla!’ sloganýyla çýktý Haberin formülü 5N1K’ya Tasarým’ý da ekleyerek, güzel sanatlar ve iletiþim öðrencilerinin dikkatini çeken seminere, yoðun ilgi oldu. Yaklaþýk 500 baþvurudan titizlikle seçilen 45 öðrenci, seminerin ilk gününde Genel Yayýn Yönetmen Yardýmcýsý Mehmet Kamýþ'ý ve Haber Müdürü Ali Akkuþ'u dinlemenin yaný sýra organizasyon komitesiyle de tanýþma imkaný buldu. Açýlýþ konuþmasýnda Mehmet Kamýþ gazeteler için tasarýmý yayýn pratiði içinde baþarmanýn önemine deðindikten sonra, yayýn yönetmeninin tasarýmcýdan beklentilerini açýkladý. Ayrýca özellikle konuþmasýnda, Zaman'da haber metniyle görsel sunumunun birbirine paralel ve destek olur bir þekilde ayrýlmaz unsurlar olarak deðerlendirildiðine dikkat çekti. Zaman’ýn ev sahipliðini yaptýðý 5N1K1T Gazete & Tasarým Günleri’nin 2. yýlýnda 8 günlük bir maratona heyecanla baþlayan genç tasarýmcýlar için Zaman’ýn Haber Müdürü Ali Akkuþ’un ‘iyi planlanmýþ
bir haberde görsel unsurlarýn ne kadar önemli olduðunu’ anlatan sunumu, ilgiçekici ve oldukça bilgilendiriciydi. Haberde görsel unsurlarýn etkin bir rol aldýðýný, bu gerçeðin göz ardý edilmesinde ise sonucun kötü olabileceðini tecrübeleriyle birlikte aktardý. Bazý haberlerde fotoðrafýn yaný sýra grafik unsurlarýn vazgeçilmez ve yeri doldurulamaz olabileceðini yayýn örneklerinden yola çýkarak görsel sunumlarla perdeye yansýttý. Tarifi metinle mümkün olmayan bazý detaylarýn info grafiklerle okurun gözünde daha rahat canlandýrýlabileceðini aktardý ve tasarýmcýlardan beklentilerini de dinleyicilerle paylaþtý... Programýn öðleden sonra gerçekleþtirilen bölümünde ise, haberin tasarlanmasý sunumuyla öðrencilerin karþýsýna çýkan Zaman’ýn Görsel Yönetmeni Fevzi Yazýcý, ‘haber tasarýmý’ kavramýný açýklayarak baþladý konuþmasýna. “Bir haberi tasarlarken hangi enstrümanlardan faydalanýlmasý gerekir?” sorusuna incelikli cevaplar veren Yazýcý, bu sorunun cevabýný doðru vermediðimiz zaman, çok iyi bir haberin bile kendini ifade edemeyeceðini ýsrarla vurguladý. Haber
sunumunda ‘ne demek istediðinizden çok ne algýlandýðý önemlidir’ prensibinden yola çýkarak okura doðru bir algý oluþturmak için yapýlabilecekleri madde madde sýralayan Yazýcý, þu deðerlendirmelerle konuþmasýný sürdürdü: Günümüz okur kitlesinin geliþen teknoloji ve deðiþen alýþkanlýklara baðlý olarak daha görsel anlatýmlara ihtiyacý var. Ýnternet ortamýnýn interaktif imkanlarý ve hýzý sayesinde yeni okurun daha sabýrsýz ve aceleci olduðu gerçeðiyle karþý karþýyayýz. Bugünün gazetesini tasarlarken içerik ve estetiðin yanýnda bu faktörün de göz önünde bulundurulmasý kaçýnýlmaz bir gerçek. Buradan hareketle, yazýnýn da görsel unsurlarýnýn bir parçasý olduðu unutmamalýyýz. Yazýyla eldeedilen baþlýk, spot, metin gibi tasarým unsurlarýndan sonra fotoðraf, harita, tablo konularý da ayrýca incelenmeli. Ýnfo grafik sayesinde ise günümüz okurunun dikkatinin çekilebileceðimizi sezebiliyorum. Ayrýca, doðru algýnýn yaný sýra akýcý anlatým için de en doðru grafik unsurun info grafik olduðunu rahatlýkla söyleyebilirim.
5N1K1T 2007 için gülümseyin, fotoðrafýnýz çekiliyor Tasarým Günleri'nin ilk seminerinde Zaman’ýn Haber Müdürü Ali Akkuþ, habercilik üzerine bir sunum yaptý. Zaman Gazetesi'nin haber yaparken dikkat ettiði unsurlardan bahseden Akkuþ, haberin sunumu için tasarýmýn önemine vurgu yaparak: “Bazen ancak sayfalarca anlatýlabilecek bir haber, grafiklerle desteklenerek kýsa, öz ve anlaþýlýr bir þekilde verilebiliyor.” dedi.
Türkiye'nin dört bir yanýndan alanýnda en iyi üniversitelerin öðrencilerinin katýlýmýyla gerçekleþen 5N1K1T’ye toplam 45 öðrenci kabul edildi. Mimar Sinan, Marmara, Ýstanbul, Sabancý, Yýldýz Teknik, Yeditepe, Uludað, Gazi, Eskiþehir Anadolu, Bilgi, Hacettepe, Bilkent Dokuz Eylül, Ege, Kültür, Beykent gibi seçkin üniversitelerin iletiþim ve güzel sanatlar fakültelerinin öðrencilerinden oluþan bu yýlki katýlýmcýlara, baþta Zaman'ýn tasarým ve haber kadro-
sunun yaný sýra sektörün önemli isimlerinin katýldýðý yoðun bir program hazýrlandý. Sabah'tan Salih Memecan, Hürriyet'ten Reha Erdoðan, Milliyet'ten Ali Acar ve Coþkun Aral'ýn da söyleþilerle katkýda bulunduðu programýn ilk günü öðrencilerin gazeteyi ve gazeteciliði tanýmasýyla geçti. Seminerin sunduðu imkanlarýn en baþýnda gerçek bir gazete ortamýnda gerçekleþiyor olmasýydý hiç þüphesiz. Bu avantajý iyi bir þekilde deðerlendirmek için önce yayýn mutfaðýný kapsayan bir gezi düzenlendi.
s2.qxd
04.09.2007
13:23
Page 3
04
5N1K1T GAZETE & TASARIM GÜNLERÝ 2007
5N1K1T Belgesel Kuþaðýnda Bir Efsane: J. Nachtwey
Bizler mühendis deðiliz bizde her þey göz kararý 5N1K1T Tasarým Günleri’nin 2. günü Zaman Gazetesi Görsel Yönetmeni Fevzi Yazýcý’nýn “Sayfa Tasarýmý ve Kompozisyon” konulu sunumuyla baþladý. Yazýcý, Türkiye’nin çeþitli üniversitelerinden gelen gençlere, tasarýmda kullanýlan enstrümanlarý anlatarak doðru kullanýmlarý üzerinde açýklamalarda bulundu. Programýn ilerleyen dakikalarýnda, tipografi unsurlarý, renk kullanýmlarý, boþluklar, illüstrasyon gibi grafik elemanlarýnýn sayfa organize ederken birbirleriyle olan iliþkileri üzerinde duruldu. Sayfa tasarýmýnýn öncelikle okuyucuya haber okutma amaçlý yapýldýðýna dikkat çeken Yazýcý, leke dengesi ve kompozisyonun önemine dikkat çekti. Ýyi tasarlanmýþ bir sayfada her grafik ögenin doðru yerde kullanýlmasý gerektiðini ifade eden Fevzi Yazýcý, simetrik ve asimetrik tasarým üzerinde örneklere yer verdi. Bu iki tasarým prensibi üzerinde hazýrlanan eskiz sayfalarýnýn dinamik veya statik etkileri üzerinde tartýþmalar yapýldýktan sonra tasarýmda leke dengesi üzerine programa devam edildi. Algýda parça-bütün iliþkisinin incelendiði ikinci bölümde; Gestalt prensiplerinden yola çýkýlarak ideal bir kompozisyon-
da bulunmasý gereken özellikler aktarýldý. Sayfa tasarýmýnda, baþlýk ve metinlerde font seçimi, font kullanýmý ile ilgili yapýlan çalýþmalarda ise, bu seçimin önemine vurguda bulunularak gazete kimliðine katkýlarý gibi konularda katýlýmcýlar bilgilendirildi. Farklý branþlarda titizlikle hazýrlanan tasarým örneklerini katýlýmcýlarla paylaþan
Yazýcý, dizayn çalýþmasý yaparken ‘göz kararý’nýn önemi üzerinde durdu. “Bizler mühendis deðiliz, bizde her þey göz kararý” vurgusunda bulunan Yazýcý, iyi bir tasarýmcýnýn ayný zamanda iyi bir göze sahip olmasý gerektiðini belirtti. Yazýcý, sayfa düzleminde okur gözünün yönlendirilmesini bir imkan olarak algýladýðýný, bunun için de tasarým elemanlarý arasýnda iyice kurgulanmýþ estetik bir hiyerarþi düzenine ihtiyaç olduðunu ýsrarla belirterek þu ayrýntýlarý aktardý: Bu durum yazýlar için olduðu kadar fotoðraflar için de geçerli. Bu prensipten yola çýkarsak, baþlýk puntosunun hiçbir zaman logodan büyük olmamasý gerektiðini bilmeliyiz. Bir haberi organize ederken haber zenginleþtirmek için tablolar ve grafiklerden olabildiðince faydalanmanýn önemini ve imkanýný iyi deðerlendirmemiz gerekir. Ayrýca, ihtiyaç olan alanlarda ve özellikle de manþet haberlerde spot kullanýlmasý gerekir. Uygun durumlarda haberin içeriðini daha iyi anlatabilmek için kurgu fotoðraflarýn da çekilebileceðini savunuyorum. Özellikle ekonomi haberlerinde olabildiðince grafik unsurlardan harita, info grafik, tablo gibi görsel elemanlardan yararlanmamýz akýllýca bir tutum olacaktýr.
Sergi alanýnýn bitmeyen etkinlikleri... Her sabah 9.00’da baþlayan programlar yoðun bir tempoda sürerken verilen kýsa süreli molalar öðrencilerin imdadýna yetiþti. Bu mola zamanlarýnda sohbet etme imkaný da bulan katýlýmcýlar, birbirleriyle kaynaþma imkanýna kavuþtukça hoþ vakit geçirdiler. Zaman Gazetesi’nin sinema salonunda gerçekleþen seminer süresince katýlýmcýlar, etkinlik alanýndaki sergileri de gezme fýrsatý buldu. Zaman’ýn sayfa tasarýmcýlarý ve fotoðrafçýlarýnýn ödüllü çalýþmalarýnýn yer aldýðý sergiler ayný zamanda Tasarým Günleri’nin kültürel
bir etkinliði oldu. Sergi alanýnda yer alan üç sergiden ilki, Zaman’a 20. yýlýnda SND (Society for News Design) tarafýndan verilen 20 tasarým oscarýnýn bir arada bulunduðu sayfalardý. Ýkincisi ise, geçtiðimiz yýl içinde öne çýkan ‘Zaman’a Not Düþen Tasarýmlar’ altbaþlýðýyla sergilenen çalýþmalar oldu. Bu iki sergi dýþýnda, Foto Muhabirleri Derneði tarafýndan düzenlenen Yýlýn Basýn Fotoðrafý Yarýþmasý’nda 1.lik ödülleri ve farklý kategorilerde ödül alan Zaman foto muhabirlerinin haber fotoðraflarý da sergi solonunda genç tasarýmcýlarýn oldukça be-
ðenisini kazandý. Verilen aralarda günlük yerli ve yabancý gazete ve dergileri de takip etme fýrsatý bulan katýlýmcýlar, ayný zamanda bir medya merkezinde olmanýn da ayrýcalýðýný yaþadýlar. Gazetenin çalýþanlarýnýn günlük koþuþturmalarýna tanýk olan gençler, ileride seçecekleri meslekleri hakkýnda gözlem sahibi olmaya çalýþtýlar. Sergi alanýnda dinlenme sýrasýnda birbirleriyle mesleki alanlarda sohbet etmeyi de ihmal etmeyen katýlýmcýlar, ayný zamanda gazetede çalýþan ustalarla birlikte yaptýklarý söyleþilerde merak ettikleri sorularýn cevaplarýný alma imkaný buldular.
Savaþ fotoðrafçýsý ve fotoðraf iliþkisinin gözler önüne serildiði belgeselde, dünyanýn en ünlü savaþ fotoðrafçýlarýndan James Nachtwey’ýn hayatýndan bir kesit bulma imkaný oldu. Nachtwey mesleðinin zirvelerine doðru koþarken karþýlaþtýðý güçlüklerin anlatýldýðý belgesel bu alanda eðitimlerini sürdürmeyi düþünen genç tasarýmcýlar için oldukça büyük bir önem kazanýyordu. Dünyanýn en tehlikeli savaþ bölgelerinde ölümle burun buruna fotoðraf çekmeyi baþaran Nachtwey, yaþadýðý güçlükleri ayný zamanda küçük bir kamera ile görüntülemeyi de ihmal etmemiþ. Bu sayede Nachtwey bazen bir çatýþmanýn ortasýnda en iyi fotoðraf için her türlü riski göze alýyor, bazen de insanlarýn hayatlarýný yaþadýklarýný o da kare kare yaþýyordu.
Selim Þimþiroðlu: Tasarýmýn Standartlarý var
5N1K1T’nin öðleden sonraki programýnda Zaman’ýn Sayfa Tasarým Yöneticisi Selim Þimþiroðlu “Tasarým Standartlarý ve Paletler” konulu bir sunum gerçekleþtirdi. “Neden bu standartlar olmalý?” sorusunun cevabý ile baþlayan toplantýda, sayfa tasarýmcýlarýnýn yaþadýklarý zorluklar da masaya yatýrýldý. Þimþiroðlu, “Biz de Zaman olarak tasarým prensiplerimizin yer aldýðý bir kitapçýk hazýrladýk. Tasarýmcýlar bu kitapçýk sayesinde günlük sorunlara daha hýzlý çözümler bulmaya çalýþýyorlar.” diyerek deðerlendirmelerine þöyle devam etti: Hazýrlanan bu kýlavuzun içeriðinde gazetenin kullandýðý font, renk, ana kompozisyon prensipleri gibi birçok konuya standart getiriliyor. Çünkü, günlük yayýn akýþýnda önceden çizdiðiniz yol haritasý olmadan sayfalarýn hýzlý ve estetik bir þekilde hazýrlanmasý beklenemez.
s2.qxd
04.09.2007
13:25
Page 4
05
5N1K1T GAZETE & TASARIM GÜNLERÝ 2007
Selahattin Sevi: Fotoðraf haberin kendisi oldu Zaman Gazetesi Fotoðraf Editörü Selahattin Sevi, geleceðin tasarýmcýlarýyla 5N1K1T’nin 3. gününde “Tasarýmda fotoðrafýn yeri ve fotoðraf seçiminde dikkat edilmesi gereken noktalar” hususunda söyleþerek þu çarpýcý bilgileri dikkatle aktardý: Yapýlan araþtýrmalarda bir gazete okurunun ilk baktýðý unsurun fotoðraf olduðunu biliyoruz. Gazete okuru, gazetesini eline aldýðý anda ilk önce en büyük fotoðrafa bakmak ister. Sonra fotoðraf altýndaki bilgileri merak eder. Daha sonra baþlýða bakar ve baþlýk ilgisini çekerse haberi okumaya devam eder. Haberi okumak isteyenlerin çok az bir bölümünün haberin tamamýný okuduðunu da pekâlâ tahmin edebiliriz. Zira, haber fotoðrafýnýn klasik manadaki fotoðraftan farklý bir önemi var artýk. Bugün gazeteler için fotoðraf haberin kendisi haline gelmiþtir. Öyle fotoðraflar vardýr ki, haber aslýnda o fotoðraftan ibarettir. Örnek olarak Lüb-
nan-Ýsrail savaþý sýrasýnda çekilen "Mavi Emzikli Bebek" fotoðrafýný gösterebiliriz. Savaþ günlerce sürdü ve insanlarýn dramý hakkýnda sürekli bir bilgi akýþý oldu bölgeden. Ancak bu fotoðraf gazetelerin sayfalarýna yansýdýðýnda savaþýn acýmasýzlýðý günlerdir anlatýlan her þeyden daha berrak bir þekilde ortaya konmuþ oldu. Bütün bu gerçeklere raðmen, Türkiye'de fotoðraf görsel bir yan unsur olarak görülüyor. Öyle ki, sayfayý hazýrlayanlar zaman zaman fotoðrafýn gerçekliðini bozacak müdahalelere bile giriþiyorlar. Oysa bu haber fotoðrafý için kesinlikle kabul edilemeyecek bir þeydir.
Fotoðraf, zamanýna tanýklýk eden etkili bir semboldür
5N1K1T’de Coþkun Aral'ýn da katýlýmýyla 3 kuþak Lübnan fotoðraflarý sunumu gerçekleþti. Usta fotoðrafçý Aral, TIME'a kapak olan fotoðrafýnýn hikâyesini anlatýrken, o gün yaþadýðý heyecan ve coþku gözlerinden okunuyordu.
fotoðrafýn coþkun habercisi Fotoðraf haberdir... Vazgeçilmez, yeri de doldurulamaz... Anlatmak yerine göstermek, çok daha ikna edicidir insan zihninde. Böyle düþünen anlayýþ zamanla haklýlýðýný ispatladý. Ayný anlayýþla 5N1K1T Gazete & Tasarým Günleri’nin 3. gününde bir araya gelen usta fotoðrafçýlar, gün boyunca konunun farklý boyutlarýný öðrencilere aktarma fýrsatý buldu. Daha önce kâðýt üzerinde iki boyutlu kalan bu kavram, anlatýlanlarýn etkisiyle öðrencilerin zihninde önce 3. bir boyut daha kazandý. Sonra da pek çok boyutlarý oldu fotoðraf sanatýnýn. Fotoðrafýn boyasýyla, kokusuyla, sesiyle donanmýþ foto muhabiri ustalar, mesleðin inceliklerini ve teorik açýlýmlarýný merak eden katýlýmcýlara býkmadan usanmadan aktardýlar. Zira, 5N1K1T Gazete & Tasarým Günleri'nin ikinci yýlýnda ana tema fotoðraf olarak belirlenmiþti. Fotoðrafa olan vurgu, diðer bütün tasarým konularýnýn üzerinde duruyordu. Zaman yayýn mutfaðýnýn usta fotoðrafçýlarýnýn yaný sýra; baþta, Türkiye'den Coþkun Aral olmak üzere, dünyaca ünlü haber fotoðrafçýsý Paolo Pellegrin'in sunum ve söyleþileri seminerin ana fotoðrafýný oluþturuyordu. Günün ilk oturumunda fotoðraf konusuna analitik bir bakýþla haberi oluþturmadaki rolü konuþuldu. Okurun haber okuma davranýþýndan yola çýkarak sayfa düzleminde ilk dikkat çeken unsurun fotoðraf öðesi olduðu tespiti yapýldý. Akademik düzeyde yapýlan araþtýrmalarýn sonuçlarýna göre rakamlarýn da yardýmýyla fotoðrafýn gücü öðrencilerin gözünde pekiþmiþ oldu. Bu giriþten sonra kapsamlý bir fotoðraf tarifi ve iyi bir fotoðrafý oluþturan temel unsurlar masaya yatýrýldý. Bu çerçevede habere uygunluk, anlatýmda canlýlýk, doðru pozlama, doðru aydýnlatma, aný
yakalama, sadelik oranlar gibi konular açýklandý. Bir foto muhabirinin bakýþ açýsýyla yetinilmeyip sayfa tasarýmcýsýnýn ihtiyaçlarýndan yola çýkarak çekim aþamasýnda dikkat edilecek konular belirtildi. Bunlar arasýnda en önemlisi hiç þüphesiz ayný konuda çekilecek fotoðraflardaki çeþitlikti. Haberin dizayn aþamasýnda her zaman dikey veya yatay fotoðrafýn yeterli olmayacaðý vurgulanýrken genel planýn yaný sýra detay fotoðraflarýn da haberin sunumunda zenginlik katacaðý örneklerin yardýmýyla öðrencilere aktarýldý. Bu teorik giriþin ardýndan bir atölye çalýþmasý havasýnda gerçekleþen ikinci bölüme geçildi. Zaman’ýn Fotoðraf Editörü Selahattin Sevi, foto muhabirlerinden Ýsa Þimþek ve Kürþat Bayhan kendi eserleriyle yaptýklarý sunumlara soru ve cevaplar interaktivite kattý. Öðrenciler özellikle Somali ve Lübnan dosyalarýnýn sunumunda kriz bölgesinde haber fotoðrafçýlýðý yapmanýn zorluðunu algýlama fýrsatý buldu. Usta haber fotoðrafçýsý Coþkun Aral'ýn da katýlýmýyla 3 kuþak Lübnan fotoðraflarý sunumu gerçekleþti. Aral'ýn nefes kesen hatýralarý eþliðinde yaptýðý konuþmada daha önce kimsenin duymadýðý birçok gazetecilik sýrrý topluma mal oldu. Coþkun Aral, TIME'a kapak olan fotoðrafýnýn hikayesini anlatýrken o gün yaþadýðý heyecan ve coþku gözlerinden okunuyordu. Fotoðrafla dolu dolu geçen saatlerden sonra sýra günün söyleþisine gelmiþti. Program akýþýna farklý bir soluk getirme amacýyla tasarlanan bu bölümde Zaman’ýn çizerlerinden Cem Kýzýltuð öðrencilerle buluþtu. Kýzýltuð, öðrencilerin sorularýna verdiði cevaplarla illüstrasyon alanýndaki baþarýsýnýn sýrrýný da açýklamýþ oldu.
Zaman Gazetesi foto muhabirlerinden Ýsa Þimþek, Gazete Tasarým Günleri’nin 3. gününde, Somali’de yaþanan dramýný ve cephe fotoðraflarýný izlenimleriyle birlikte semi ner öðrencileriyle paylaþtý. Ocak ayýnda Zaman'da yayýnlanan "Somali-Ýstikrara Hasret" baþlýklý yazý dizisini fotoðraflayan Þimþek, konuþmasý sýrasýnda hem bölgedeki sorunlarý dile getirdi hem de sorunlu bölgelerde çalýþan bir fotomuhabir olmanýn zorluklarýný anlattý. Þimþek, fotoðraf sanatý için de, “Daima doðru olaný bize aktarýyor, artýk o zamanýna tanýklýk eden bir sembol olmuþtur.” dedi.
Zaman Gazetesi foto muhabirlerinden Kürþat Bayhan, 5N1K1T katýlýmcýlarýyla Lübnan’da yaþanan insanlýk dramýný ve cephe fotoðraflarýný izlenimleriyle birlikte aktardý. Bayhan’ýn 30 Temmuz 2006'daki, Güney Lübnan'ýn Kana kasabasýnda, 29 sivile mezar olan bina enkazýndan çýkartýlan ve vahþetin sembolü haline gelen ‘mavi emzikli bebek' fotoðrafý, hafýzalardaki tazeliðini hâlâ koruyor. Bayhan, Lübnan’da yaþanan bu vahþeti ve 9 aylýk minik Abbas Mahmut Haþim'in ve ailesinin hayat hikâyesini kare kare gençlerle paylaþtý.
Coþkun Aral: Uzaya gidip fotoðraf çekmek istiyorum Gazete & Tasarým Günleri 5N1K1T'ye konuk olarak katýlan Ünlü haber fotoðrafçýsý Coþkun Aral, tasarým öðrencileri ile keyifli ve duygulu bir söyleþi gerçekleþtirdi. Fotoðraf çekmeye küçük yaþlarda baþladýðýný anlatan usta fotoðrafçý, "Benim ideallerim arasýnda iyi bir gazeteci olmak vardý. Kendime sýnýr ötesi bir hedef koydum. 35 yýllýk meslek hayatýmda hiç yýlmadan insanlarý gündeme getirmeye çalýþtým. Dünyanýn birçok yerinde savaþýn içinde oldum. Ama keþke þunu da yapsam diye içimden hiçbir þey geçmedi... Þimdilerde hem yaþým gereði, hem de ailemden dolayý fazla savaþ bölgelerine gidemiyorum. Artýk eskisi kadar bu
olaylarýn içinde olamýyorum. Ama vakit oldukça yine de savaþ fotoðrafçýlýðýný yapmaya çalýþýyorum. Bence bu mesleði seven her fotoðrafçýnýn hedefinde dünyanýn en önemli dergilerine kapak olmak hevesi vardýr. Ben dünya çapýnda yaptýðým birçok haber ve programlarla bunu fazlasýyla baþardýðýma inanýyorum. Ama insanýn hedefi bitmemeli. Benim son bir isteðim kaldý, o da uzayda fotoðraf çekmek. Ama 21 milyon dolar gerekiyor. Bunu bulmak için sponsor arýyorum. Bu da benim hayalim... Gittiðim her savaþ bölgesinden farklý anýlarla döndüm... Dünyanýn birçok bölgesindeki siyasi liderlerle yakýn iliþkim oldu. Þýmarmadým ve kendi kendime her zaman þu sözü fýsýldadým: Bizler hem muhabiriz hem de insanýz. Mesleðimizi yaparken insanlýðýmýzý asla bir kenara býrakmamalýyýz!
6-7.qxd
04.09.2007
13:29
Page 1
06 5N1K1T, Sektör buluþmasýna sahne oldu
Türkiye'de gazeteciliðin tasarým standartlarýný yükseltmeyi, haber ile tasarým kavramlarýný buluþturmayý amaçlayan 5N1K1T Gazete & Tasarým Günleri, 2. yýlýnda basýn sektöründeki görsel yönetmenlerin de buluþmalarýný saðladý. Bu yýl programda, projenin ev sahipliðini üstlenen Zaman Gazetesi görsel yönetmeni Fevzi Yazýcý ile birlikte, Hürriyet Gazetesi Görsel Danýþmaný Reha Erdoðan, Sabah Gazetesi Görsel Yönetmeni Ömer Bahar, Referans Gazetesi Görsel Yönetmeni Güngör Yýlmaz, Milliyet Gazetesi Görsel Yönetmeni Ali Acar, Sabah Gazetesi karikatüristi Salih Memecan, Dünya ve Yeni Þafak gazetesi tasarýmcýlarý yer aldý.
Nurettin Aslantaþ: Ýllüstrasyon, Bir Tasarým Ýmkânýdýr
Zaman Gazetesi Grafik Servis Yöneticisi Nurettin Aslantaþ 5N1K1T katýlýmcýlarý için “Ýllüstrasyon Nedir?” sorusunu cevapladý: Ýllüstrasyon en açýk ve en kýsa tarifiyle, fotoðraf ya da benzeri bir görsel malzeme ile ifade edemeyeceðimiz bir olay ya da durumun çizgi ile ifadesidir. Ýllüstrasyon bu anlamda tasarým için de, haber için de alternatifsiz bir görsel imkân saðlar. Bir de fotoðrafýný ve simasýný çok tanýdýðýmýz portreleri, nesneleri deforme edebilme, soyut olaný anlatabilme rahatlýðý vardýr illüstrasyonda. Bu da süreli yayýnlar içinde yayýnlanan naif ve statik sayfalar açýsýndan vazgeçilmez bir kullaným imkaný saðlamaktadýr.
5N1K1T GAZETE & TASARIM GÜNLERÝ 2007
tipografi, gazeteleri harf harf güzelleþtirir 5N1K1T Tasarým & Günleri’nin 4. günü Zaman Gazetesi Görsel Yönetmeni Fevzi Yazýcý’nýn “tipografi” analizleriyle baþladý. Yazýcý, Türkiye’nin çeþitli üniversitelerinden gelen genç katýlýmcýlara, tasarýmda kullanýlan enstrümanlarýn, belirli önceliklere sahip olan fontlarýn kullaným inceliklerinden bahsetti: Tasarým hep var oldu. Elinizdekini en iyi þekilde sunma ihtiyacý çok eski zamanlardan beri süregelen bir istek. Bizim atalarýmýz da bu konuda çok ileri gitmiþler. Hâlâ hayranlýkla baktýðýmýz sanat eserlerindeki benzersiz tasarýmlar günümüze kadar ulaþmýþ. Bu tasarým harikasý sanatlarý birbirinden muhteþem hat levhalarda, tezhip süslemelerinde, el yazmasý eserlerde, camilerin sonsuz iç mekanlarýnda, tarihî yapýlarýn giriþ kapýlarýnda, kitap ciltlerinde, fermanlarda, çeþmelerde ve daha birçok alanda görebiliyoruz. Bu anlamda yazý ve yazý merkezli tasarým çalýþmalarý hiçbir zaman cazibesini kaybetmedi. Ýþ tasarým aþamasýna gelince tasarýmcý, muhabirin haber metninde yaptýðý vurguyu ve oluþturduðu heyecaný görsel malzemelerin yardýmýyla þekillendirir. Yazý bir anlatým aracýyken fotoðraf da, illüstrasyon da, grafikler de baþka anlatým biçimleri olarak bugün karþýmýza çýkmaktadýr. Bir tasarýmda çok fotoðraf veya bol renk kullanýlýyor olmasý tasarýmýn iyiliðini veya kötülüðünü belirlemez. Tasarým doðru oranlarla ve kuralýna uygun yapýldýðýnda iyi olan, estetik olan ortaya çýkar. Bunun belki de en çarpýcý örneði, sadece siyah rengi bile kullanarak çok güzel bir sayfa elde edebilme imkanýmýzýn olmasýdýr. Üstelik bu doðru tasarlanmýþ sayfa okurlarý için, çok zarif ve görsel açýdan çok zengin durabilir. Böylece, az renk kullandýðýmýz için tasarým maliyetleri açýsýndan ucuz, iþçiliði ve niteliði açýsýndan zengin bir üretime dönüþür. Bu ürünün de çok daha zengin bir alýcý kitlesi olacaktýr. Bence, tipografi konusunda öncelikli olarak altýný çizmemiz gereken bir husus vardýr: Gazete yüzeyinde en büyük alaný kaplayan eleman yazý olmasýna raðmen tasarýmýna en az zaman harcanan unsuru da yazýdýr. Türkiye'de gazete tasarýmýnýn istenen noktada olmamasýnýn en büyük sebeplerinden biri de, yazýnýn da tasarlanmasý gerektiði halde bu çabanýn ihmal ediliyor olmasýdýr. Ülkemizde bu konuda yeterli uzman olmamasýnýn da yazý tasarýmý noktasýnda kayýplarý çoðalttýýný söyleyebiliriz. Bu giriþ konuþmasýndan sonra Fevzi Yazýcý, yazýnýn anatomisiyle baþlayan ders bölümünde harflerin yapýsýndaki optik dengeleri analiz ederek sürdürdü anlatýmýný. Geometrik kurallarýn geçerli olduðu birer unsurmuþ gibi görünen harf-
lerin analiz edildiðinde ölçülerin tamamen "göz kararý" ayarlanýyor olmasý ilk anda dinleyicileri þaþýrttý. Yazýnýn detaylarýnda barýndýrdýðý optik illüzyonlarýn psikoloji derslerinden hatýrladýðýmýz çizimlere benziyor olmasý, tipografide baskýn rolü gözün kararýnýn oynadýðýný ispatlýyordu. Konuya dair örneklerle tipografi analizini sürdüren Fevzi Yazýcý, önce harflerin espasý, deformasyon, harf ve içerik, satýr arasý, bloklamalar ve yazýda okunaklýlýk konularýna deðindi. Örnekler
eþliðinde öðrencilerin de katýlýmýyla gerçekleþen oturumda gazete tipografisinin genel analizi de yapýldý. Sonraki oturumda öðrencilerden yazý malzemesini içeriðe göre bir anlatým öðesi olarak kullanmalarý istendi. Öðrenciler belirlediði kelimeleri harflerin anatomisinden yararlanarak resimlemeye çalýþtýlar. Baþlarda öðrenciler zorlansa da harflerle haþýr nesir oldukça tasarýmýn önündeki engeller kalktý. Adeta tasarlanan iþler hem ustalarýn hem de öðrencilerin yüzünü güldürdü.
Salih Memecan: Tasarýmcýlar çok yönlü olmalý Çok azýmýz ünlü karikatürist Salih Memecan'ýn mesleðe görsel yönetmen olarak baþladýðýný bilir. Meslek yaþamýnýn bu bölümünde çok iyi iþlere imza atmasýna ve önemli yerlere gelmesine raðmen asýl ününü, Sabah gazetesinde yayýnladýðý Bizimcity, Zeytin&Limon karekterleri üzerinden yaptýðý mizahla kazandý. Bunlara bir de mimarlýðý eklenince baþarýsýnýn ve olaylara farklý bakabilmesinin sýrrý ortaya çýkýyor. Salih Memecan, bu yönüyle de 5N1K1T'ye davet edilmesi gereken kiþileri baþýnda geliyordu þüphesiz. Ayný anda çeþitli bakýþ açýlarýný aktarabilmek Gazete Tasarým Günleri için vazgeçilmez bir öncelikti. Genç yaþýndan itibaren çizmeye baþladýðýný belirten Memecan, "Çocukluðumda kekeme olmamdan dolayý duygularýmý bir türlü ifade edemiyordum. Ben de duygularýmý çizerek anlatmaya baþladým. Okulda arkadaþlarýmla konuþma problemimden dolayý iyi bir iliþki kuramadým. Bir gün güzel bir resim çizdim. O günden sonra arkadaþlarýmýn bana karþý tavýrlarý deðiþti. Bundan cesaret alarak sorunun üzerine gittim ve kekemeliðin üstesinden çizerek gel-
meyi baþardým.” sözleriyle azmini ve çalýþkanlýðýný genç dinleyicilerle paylaþtý. Memecan, “Tasarým cesur olmayý gerektirir. Önemli olan sizin çalýþmalarýnýzla cesaretinizi ortaya koymanýzdýr." diyerek sözlerine þu cümlelerle devam etti: “Eskiden bizler çizim yapmak için saatlerce uðraþýrdýk. Ama þimdilerde arkadaþlarýmýz teknoloji sayesinde daha rahatlar. Ýstedikleri ürünleri rahatlýkla ortaya koyma imkânýna sahipler. Bu yönden þimdiki tasarýmcýlar daha avantajlý. Yine de yadýrgadýðým bir þey var. Ülkemizde tasarýmla uðraþan gençler daha ziyade tasarýmcý olarak girdikleri sektörde yine tasarýmcý kalýyorlar. Gazetecilikle fazla bir iliþkileri olmuyor. Bence bu yanlýþ bir tutum. Tasarýmcýlar her zaman güçlü ve çok yönlü olmalýdýr. Sayfa tasarýmý yapan arkadaþlarýmýzýn, habercilikteki dirayetleriyle de sayfa mizanpajýný kendileri belirleme gücünü kendilerinde görmeliler...” Bu düþüncelerle biçimlenen söyleþinin hemen ardýndan, gazetemizin görsel yönetmeni Fevzi Yazýcý, 5N1K1T Gazete & Tasarým Günleri’ne katkýsýndan dolayý usta Karikatürist Salih Memecan’a bir plaket takdim etti.
6-7.qxd
04.09.2007
14:38
Page 2
07
5N1K1T GAZETE & TASARIM GÜNLERÝ 2007
Portfolyo deðerlendirme ve gözlem fýrsatý
5N1K1T Gazete & Tasarým Günleri’ne katýlan öðrenciler için, seminer programlarýnda aktarýlan bilgiler kadar, sergi alanýndaki söyleþiler ve portfolyo deðerlendirmeleri de verimli oldu. Gazete çalýþanlarýnýn günlük koþuþturmalarýna da tanýk olan gençler, ileride seçecekleri meslekleri hakkýnda gözlem sahibi olmaya çalýþtýlar. Sergi alanýnda dinlenme sýrasýnda birbirleriyle mesleki alanlarda sohbet etmeyi de ihmal etmeyen katýlýmcýlar, ayný zamanda gazetede çalýþan ustalarla birlikte yaptýklarý söyleþilerde merak ettikleri sorularýn cevablarýný da almaya çalýþtýlar. Eðitim dönemleri boyunca veya stajlarýnda hazýrladýklarý çalýþmalarýný portfolyo deðerlendirme saatlerinde eðitmenleri ile paylaþan ve ustalarýn fikirlerini dikkatlice dinleyen gençler, bu sayede performanslarýný da deðerlendirme imkaný buldular.
gazetelerde tasarým karmaþasý yaþanýyor Hürriyet Gazetesi Görsel Danýþmaný Reha Erdoðan, 5N1K1T Gazete & Tasarým Günleri’nin 5. gün konuðu oldu. Erdoðan, gazete pratiði içinde tasarým uygulamalarýnýn nasýl yapýldýðýný Hürriyet Gazetesi’ndeki sayfa örnekleriyle anlattý. Erdoðan, gazete tasarýmý yaparken neleri yapmamýz, neleri yapmamamýz gerektiðine dair ipuçlarý verdi. Türkiye'deki gazetelerde tasarým sorunu yaþandýðýný çarpýcý örneklerle açýklayan Erdoðan, “Gazeteler, olabildiðince çok haber girmeye çalýþýyor. Ancak bu koþuþturmacada tasarým ikinci planda kalýyor. Sonuç olarak sayfalarda tasarým karmaþasý yaþanýyor.” dedi. Erdo-
ðan, Tasarým Günleri’ne katýlan 45 öðrenciye günlük bir gazetede olmasý gereken tasarým prensiplerini de anlattý. Tasarýmda renklerin önemine dikkati çeken Erdoðan, Türkiye'deki gazete tasarýmlarýnýn birbirine çok benzediðini dile getirdi. Hürriyet’in ‘tasarýmda yaþadýðý evrimi ve geliþimi’ kursiyerlerle paylaþan Erdoðan, zaman içinde sayfalara getirdiði yenilikleri aktardý. Gazetedeki görevi dýþýnda yapmýþ olduðu ürün tasarýmlarýyla da adýndan söz ettiren Erdoðan; moda ve endüstriyel ürün tasarýmlarýyla uluslararasý alanda elde ettiði baþarýlarý katýlýmcýlarla paylaþtý. “Ýyi bir tasarýmcý asla heyecanýný kaybetmemeli.” diyen Erdoðan,
bir kiþinin iþine tutkuyla sarýlmasýnýn beraberinde baþarýyý da getireceðini vurguladý. Geleceðin iletiþim teknolojisi hakkýnda da ipuçlarý veren Reha Erdoðan, sanal ortamda yayýnlanacak ‘geleceðin gazetesi’ kavramýna dair bir sunum yaptý. Haberlerin fotoðraf malzemesi yerine videolarla görselleþtirildiði, sayfayý oluþturan her bir elemanýn interaktif özelliklere sahip olduðu dinamik bir ortam tasfir eden Erdoðan, öðrencilere gazeteciliðin geleceðine dair bir projeksiyon yaptý. Erdoðan seminerde ayrýca, fotoðraf-haber iliþkisi, geliþen teknolojiyle birlikte ortaya çýkan yeni haber sunum biçimleri ve yazýlý basýnda renk unsurunu iþledi.
Ýyi bir tasarým için renk bilgisi þart
Mustafa Saðlam:
Neden fotoðraf? Çünkü...
Yapýlan araþtýrmalara göre okurun gazete sayfasýna baktýðýnda ilk fark ettiði ve algýladýðý unsur fotoðraf oluyor. Çok hýzlý, çok etkili ve çok estetik... Bu özelliklere ek olarak belgesel olma özelliðini de eklersek, haber için fotoðrafýn önemi daha rahat kavranabilir. Tasarýmcý iyi bir fotoðrafçý olmanýn yaný sýra fotoðrafý deðerlendirme aþamasýnda konuya hakim sanat yönetmeni olabilmeli. Ýdeal tasarýmcýda bütün görsel unsurlara hakimiyet þart. Gazetecilik denince
akla hemen yazý geliyor ister istemez. Aslýnda gazetecinin görevi ülkemizde ve dünyada olan olaylarý okura aktarmak. Bu bazen yazý bazen fotoðraf bazen infografik, bazen de illüstrasyonla oluyor. Önemli olan haberi en doðru bir biçimde okura aktarmak... Ýnsanlar okuduklarý haberin büyüklüðünü anlamak için mutlaka olayýn fotoðrafýný görmek ister. Çünkü fotoðraf, hem haberi güçlendirir hem de okurun ilgisini cezbeder. Böylelikle okuru sayfaya çekmiþ olursunuz. Öyle
fotoðraflar vardýr ki hiçbir yazýya ihtiyaç duymaz, okur vermek istediðiniz mesajý hemen alýr. Örneðin son günlerde gündemde olan çete haberleri ile ilgili suçlanan kiþi, yakalanan zanlýlarý tanýmadýðýný ýsrarla söylüyor ve masum olduðuna insanlarý inandýrmaya çalýþýyordu. Daha sonra tanýmýyorum dediði kiþilerle çok defa bir araya geldikleni ispatlayan fotoðraflar basýna yansýyýnca baþka söze gerek kalmadý. Fotoðraf, haberin kendisi haline gelmiþ ve bir savunmayý hemen çürütebilmiþti.
Zaman Gazetesi Tasarým Koordinatörü Mustafa Saðlam 5N1K1T katýlýmcýlarý için “Neden Fotoðraf?” sorusunu cevapladý ve renk bilgisi hakkýnda notlar aktardý: Gazete bilgidir, haberdir, duygudur. Duyguyu renkten daha kestirme verecek diðer bir unsur bulmak çok zor. Sadece duygu deðil, anlam da içerir kendi içinde renk. Eðer konu, anlatmaksa rengi ihmal edemezsiniz. Soðuðu, sýcaðý, güzeli, çirkini, sükuneti ve þiddeti renkle anlatýrýz. Haberin içeriði yansýtýlýrken renk göz ardý edilemez. Öncelik sýrasýný bile renk belirler. Ýnsan ýþýkla görür, ýþýk da rengin içindedir. Bazen heberde bir olumsuzluk varsa, mesela savaþ haberi ise, buna siyah zemin verirsiniz bu da haberin olumsuz bir haber olduðunu anlaþýlýr hale getirir. Örneðin bir gezi sayfasý yapýyorsanýz daha canlý renkler kullanmanýz doðaldýr, siyah veya mat renkler insanlarda negatif bir algýlamaya yol açabilir.
8-9.qxd
04.09.2007
13:33
Page 1
08
5N1K1T GAZETE & TASARIM GÜNLERÝ 2007
tasarýmýn bencesi, 5n1k1t atölye çalýþmalarýnýn ilk meyvesi oldu Gazete, tasarýmý her gün yenilenen dinamik bir kavram. Dolayýsýyla konunun yalnýzca teorik boyutlarýyla ele alýnmasý düþünülemez. Bu anlayýþtan yola çýkarak 5N1K1T Gazete & Tasarým Günleri’nin 6. gününde, þimdiye kadar edinilen bilgilerin pratige dökülmesini de saðlayacak önemli bir çalýþma gerçekleþtirildi. Bunlarýn baþýnda atölye çalýþmasý geliyor þüphesiz. Bu düzlem, daha önce hiç gazete tasarlamamýþ dinamik bir topluluða kýsa bir zaman dilimi içinde öðrendiklerini kâðýt üzerine kolaj tekneðiyle bir araya getirme fýrsatý oluþturdu. Oluþturulan tasarým ortamýnda kullanýlan sürenin, müziðin ve kendi alanlarýnda birikimli ustalarýn eþliðinde öðrenciler hedeflerine baþarýyla ve en güzel þekilde ulaþabilmek için ter döktü. Genç tasarýmcýlar, dergilerden ve gazetelerden kestikleri yazý ve fotoðraflarý, gazete büyüklüðündeki kartonlarýn üzerine kompose etmeye çalýþtýlar. Yorucu olduðu kadar eðlenceli de geçen bir günlük çalýþma sonrasýnda mekan, kâðýttan bir karmaþa alanýna dönse de ortaya çýkan sayfalar herkesi memnun etmeye yetmiþti. “Haberci’ logosuyla günlük bir gazete tasarlama görevi alan öðrenciler, ilk olarak tasarlamayý planladýklarý konuyu bulup kýsa sürede netleþen hazýrlýklarý, basit kesme-yapýþtýrma aletinin yardýmýyla bir düzleme kompoze edip gazetenin bence’sini ortaya koydular. Özellikle pek çok konuda özgür býrakýlan katýlýmcýlar, ilginç çözümlemeleriyle ustalarý da þaþýrtmayý baþardý. Türkiye’nin farklý ünivesitelerinden gelen 45 katýlýmcý için seminerin bu bölümünde bir yarýþ havasý olmasý istenmiþti. Seminerde ilk 5 günde konular ‘sunum’ þeklinde yapýldýðý için ‘atölye çalýþmasý’ katýlýmcý gençler için çok önemli ve hayecanlý geçeceðe benziyordu. Çünkü bugüne kadar
verilen dersler daha çok tasarýmýn teorik alanlarýna yönelik geçiyordu. Bugün ise uygulamalý bir ders olacaktý. Katýlýmcýlar ellerine makas, gönye, çetvel alýp 15 yýl önce Babýâli’de olduðu gibi pikaj (kolaj) yöntemiyle hünerlerini sergileyeceklerdi. Atölye çalýþmasýnda tüm katýlýmcýlara bir gazete konusu bir de gazete ismi verildi. Tabii tomarlarca dolusu eski gazete ve dergileri de unutmamak lazým. Çünkü bunlar tasarýmcýlar için bitmek bilmez bir hammadde imkaný saðlayacaktý. Her tasarýmcý önce verilen konuya uygun eskizleri tasarlayýp ve ona göre gerekli malzemeleri görsel ve yazýlý kupürleri eski gazete ve dergilerden buluyordu. Bulunamayan ve mutlaka tasarým için önemi olan eksik malzemeler için yapýlan arayýþ da görülmeye deðerdi doðrusu. Bazý öðrenciler heyecanla baðýrýyor, “Elinde bi (A) harfi olan varsa lütfen söylesin” diyordu. Bir baþka genç tasarýmcý arkadaþýmýz manþet haberinde kullanmak için kayýp ejderhasýnýn fotoðrafýný arýyordu... Nihayet zaman ilerlemiþ ve amaca ulaþýlmýþtý. Genç tasarýmcýlar, kendi iç dünyalarýndaki gazeteyi heyecanla ve büyük bir yarýþ havasý içinde tasarlamayý baþarmýþlardý. Tabii bu hiç de kolay olmadý. Bazýlarý keþke þurada bir bilgisayar olsaydý, diye içlerinden geçirmeye baþlamýþ, bazýlarý da bu maratonun hiç bitmeyeceðini düþünmüþtü. Bu heyecanlý yarýþmanýn ardýndan öðrenciler tarafýndan hazýrlanan 45 sayfa örneði, yarýþma jürisinin ününe geldi. Jüri üyelerinin oldukça zorlandýðý bu elemelerler sonunda ilk üçe giren sayfalar seçilirken, diðer sayfalar da bir ara tekrar deðerlendirmeye alýndý ve buradan da 6 adet mansiyona deðer çalýþma tespit edildi. Dereceye giren çalýþmalar programýn son gününde yapýlan sertifika töreninde sergilendi.
8-9.qxd
04.09.2007
13:35
Page 2
09
5N1K1T GAZETE & TASARIM GÜNLERÝ 2007
Þehir Gezisi
Daðýstan Çetinkaya: Çizginin Olaðanüstü Bir Mizah Gücü Var
Zaman Gazetesi’nin ve ülkemizin tanýnmýþ çizerlerinden Daðýstan Çetinkaya, Seminerin 4. gününde 5N1K1T’ye konuþmacý olarak katýldý. Genç tasarýmcýlarýn ilk sorusu hiç kaçýnýlmaz bir þekilde “Çizgilerinizdeki birbirinden çarpýcý, anlam ve mizah yüklü esprileri nasýl buluyorsunuz?” oldu. Çetinkaya, bu soruya açýk ve kýsa bir cevapla karþýlýk verdi: Belki de hepimizin bildiði, yaþadýðý; ama bir türlü isimlendiremediði duygular vardýr. Yeterince doðru yaklaþamýyor ya da ifade etmek için fazla çaba harcamýyoruz bu duygulara. Oysa, mesaj kaygýsýna düþmeden ve geceler boyu süren bir çalýþmanýn eseri olan çizgilerim bu duygularýn estetik ifadesidir.
Cem Kýzýltuð: Ne Olacaksak Önce Ona Karar verelim
boðaz gezisini ne zaman, nerede nasýl, niçin ve kim tasarladý? Zaman Gazetesi'nin ve ülkemizin tanýnmýþ çizerlerinden Cem Kýzýltuð, seminerin ilk günlerinde 5N1K1T'ye konuþmacý olarak katýldý. Birbirinden ilginç ve teknik sorularla karþýlaþan Kýzýltuð, farklý farklý alanlara, farklý farklý konulara hergün ilgi duyuyor ve durmadan dallanýp budaklanýyoruz. Bu iyi deðil. Bence, dallarýmýzý iyice budamalý ve en güçlü olaný býrakýp büyütmeliyiz, diyerek þu satýrlarla özetledi konuþmasýný: "Ben ne olmalýyým?" sorusunu sormalýyýz kendimize: Ýllüstratör mü, grafiker mi, haberci mi… Böylesi daha iyi olacaktýr. Olmak istediðimiz þeye karar verip öyle çýkmalýyýz yola ve o yolun sabýrlý ve çalýþkan birer yolcusu olmalýyýz.
Boðaz gezisinin 5N1K1T’sine cevap bulmak için aþaðýdaki satýrlara göz atmanýz gerekecek. Boðaz gezisi pazar günü, 5N1K1T Gazete & Tasarým Günleri’nin 7. günü olan 8 Temmuz’da gerçekleþti. Seminer katýlýmcýlarý, altý günlük yoðun program sonrasý Boðaz gezisiyle eðlenceli, eðlenceli olduðu kadar da öðretici dakikalar geçirdi. Haliç iskelesinden kalkan tekne ile Boðaz’a açýlan katýlýmcýlar, yaklaþýk dört saat süren yolculuk boyunca; Ýstanbul’un eþsiz güzelliklerini ve sahildeki tarihi yalýlarý yakýndan görme fýrsatý buldular. Profosyonel bir rehber eþliðinde yapýlan tekne gezisine yaklaþýk yüz kiþi katýldý. Boðaz’ýn kýyýlarýný farklý bir açýdan görme fýrsatý elde eden konuklara uzun uzun tarihî bilgiler de verildi. Ýstinye açýklarýnda akþam yemeði için bir süre demir atan tekne, daha sonra Anado-
lu yakasýndaki kýyýlarý gezerek Üsküdar iskelesine doðru yol aldý. Denizin sýfýr noktasýnda yer alan yalýlarýn tarihî geliþiminin de anlatýldýðý gezide; Türkiye’nin sanat, iþ ve siyaset çevrelerindeki tanýnmýþ simalarýna ait bazý yalýlar da tanýtýldý. Anadolu yakasýnda yer alan ve Boðaz’ýn en eski yalýsý olarak bilinen Amucazade Yalýsý, katýlýmcýlarýn ilgi odaðý oldu. 17. yüzyýlda inþa edilen yalý, birçok tarihi olaya tanýklýk etmiþ. Þu an içinde herhangi bir yerleþim olmayan ve koruma altýna alýnan yalý yaklaþýk üç yüz yýllýk tarihiyle dikkatleri çekiyor. Anadoluhisarý, Kanlýca arasýnda bulunan bu harap görünümlü ve birçok olumsuz dýþ deðiþimlere uðramýþ tarihi yalýnýn ayakta kalan Divanhane bölümü ise, 17. yüzyýlda Osmanlý günlük hayatýnýn zenginliðini ve zevkini günümüze kadar taþýyan eserlerinden biri olma özelliðini sürdürüyor. Geziye katýlan-
larýn tasarýmcý olmasý, yalýlarýn tarihiyle birlikte, özellikle mimari açýdan görünümlerinin de önemini bir kat daha artýrdý. Ýstanbul Boðazý’na estetik bir mimari tarzý da kazandýran tarihi yalýlar, katýlýmcýlarýn bu gözle bakmasýyla ayrý bir deðerlendirmeye tabi tutuldu. Mimari açýdan öne çýkan ve Anadolu yakasýnda dikkat çeken yalýlardan ünlü Hekimbaþý Salih Efendi Yalýsý, 18. yy. sonu, bugünkü bina ise 19. yy. baþlarýnda ahþap tarzda inþa edilmiþti. Sezen Aksu, Orhan Gencebay, Necmettin Erbakan, Sabancý ve Koç ailesi gibi meþhur isimlerin yalýlarý ise katýlýmcýlar tarafýndan hem mimarisi hem de büyüklükleri ile en çok merak edilen yapýlar sýralamasýna girdi. Boðaz’ýn güzellikleri ve tarihle iç içe geçen eðlenceli saatlerin yaþandýðý tekne turu, Türkiye’nin çeþitli üniversitelerinden gelen katýlýmcýlarýn hafýzasýnda güzel bir hatýra olarak noktalandý.
Yarýþma Jürisi
Baský Ön Hazýrlýk
Jüri, tasarýmlarý seçmekte zorlandý
Photoshop hata kabul etmez!
Tasarým Günleri’nin 6. gününde akþama doðru tamamlanmýþ atölye çalýþmalarýnýn bir uygulamasý olan ‘haberci’ sayfalarýný deðerlendirmek ve içlerinden en baþarýlý sayfa örneklerini bulmak jüri heyetine kalýyordu. Genç tasarýmcýlarýn ‘haberci’ sayfalarýný deðerlendirmek için jüride görev alan isimler, ayný zamanda Tasarým Günleri’nin de organizasyonunda özverili bir þekilde çalýþan isimlerden baþkasý deðildi: Görsel Yönetmen Fevzi Yazýcý, Genel Yayýn Editörü Ali Çolak, Genel Yayýn Editörü Selahattin Karakýþ, Tasarým Koordinatörü Mustafa Saðlam, Halkla Ýliþkiler Uzmaný Ülkü Atlamaz, Sayfa Tasarým Yöneticisi Selim Þimþiroðlu, Grafik Tasarým Yöneticisi Nurettin Aslantaþ.
Zaman’ýn Baský Ön Hazýrlýk Yöneticisi Fuat Yavuz, seminer katýlýmcýlarý için “Baský Ön Hazýrlýk” konusunda bir sunum yaptý. “Baský ön hazýrlýk için kýsaca, photoshop da diyebiliriz.” cümleleriyle konuya dikkat çeken Yavuz, daha sonra þu deðerlendirmelerde bulundu: “Söz konusu alan tasarým ise yapýlan iþ üretime, yani çoðaltmaya uygun olmalý. Bunun da bazý teknik gereksinimleri var. Fotoðrafta rengi ayarlamak göz kararý olmuyor. Ekran yanýltabiliyor. Bunun için de bir rehbere ihtiyaç olduðuna þüphe yok. Bunun için color settings, dot gain, sharpen, hue/saturation gibi konulara deðinmemiz gerekecek.” Programýn ilerleyen saatlerinde Fuat Yavuz katýlýmcýlara bir fotoðrafýn gazetede yayýnlanabilmesi için hangi aþamalardan geçtiðini ve ne tür iþlemler gerektiðini aþama aþama örnekler üzerinde uygulama yaparak gösterdi.
Osman Turhan: Çizgide daha iyi nasýl olabiliriz?
Gazete Tasarým Günleri'nin 5. günü Zaman’ýn ve ülkemizin tanýnmýþ çizerlerinden Osman Turhan, katýlýmcýlarla yaptýðý söyleþide çizgi serüveniyle birlikte, ‘Çizgide daha iyi nasýl olabiliriz?' sorusuna da cevaplar verdi. Katýlýmcýlarýn çizgi sanatýný baþarmak ve iyi bir çizer olmak isteði Turhan'ýn konuþmasýný yönlendiren önemli bir gösterge oldu. Turhan, “Çizer olmak için elbette bir okula, bir ustanýn tarzý ve tavrý doðrultusunda eðitimine ihtiyacamýz vardýr. Ama bu eðitimin tek baþýna yeterli olmadýðýný da bilmeliyiz. Çünkü insan, çizgiyi baþardýðý zaman, hiç aralýksýz bir þarký mýrýldanýyor gibi durmadan merakla ve heyecanla çalýþmak zorunda kalýyor. Bu zor ve yorucu bir yolculuk...” dedi.
10.qxd
04.09.2007
13:38
Page 1
10
5N1K1T GAZETE & TASARIM GÜNLERÝ 2007
iyi fotoðraf çekebilmek için iyi bir insan olmak gerekir Dünyanýn en prestijli fotoðraf ajanslarýndan Magnum'un bol ödüllü foto muhabiri Paolo Pellegrin, iyi fotoðraf çekmenin yolunun iyi insan olmaktan geçtiðini düþünüyor. Genç fotoðrafçýlara, “Ýnsanlýðýnýza yatýrým yapýn.” tavsiyesinde bulunan Pellegrin, “Daha iyi insanlar daha iyi fotoðrafçý oluyor. Ýyi fotoðraflarý iyi insanlar çekebilir. Daha iyi bir birey olursanýz, bu, fotoðrafçýlýðýnýza da yansýyacaktýr.” ifadelerini kullandý. Ýtalyan fotoðrafçý, 5N1K1T Tasarým & Günleri’nin 8. gününde özel konuðu oldu. Eðitimlerinin son gününde genç tasarýmcýlara ve sektörün önde gelenlerine hitap eden Pellegrin, kendi içinde yaþadýðý yolculuðu ve bunun fotoðraflarýna yansýmasýný anlattý. “Zannediyorum bir baðlantý noktasý buldum.” diyen fotoðrafçý Pellegrin, bu noktayý, “Kim olduðunuz ve ne söylemek istediðiniz arasýndaki baðlantýdýr. Zihniniz, yüreðiniz ve gözünüz arasýndaki doðru baðlantýyý kurabilmektir. O baðlantýyý yakaladýðýnýz an sadece sizindir ve çektiðiniz fotoðraf sadece size aittir.” sözleriyle anlattý. 1964 Roma doðumlu Pelleg-
rin, yýllar önce asýl mesleði mimarlýðý býrakarak fotoðrafçýlýða geçti. “Ýçimdeki sesle baðlantý kurdum.” diyerek açýkladýðý bu geçiþten sonra adeta mesleðin zirvesine çýktý. Fransýz Vu ve Ýtalyan Grazia Neri ajanslarý ile çalýþtý. 2001'de Magnum'a aday gösterildi, 2003'te de kabul edildi. Ýlk büyük ödülünü 1995'te kazandý. World Pres Photos (Dünya Basýn Fotoðraflarý) Ödülü’nü aldý. Ayný fotoðrafla bir sonraki yýl Kodak Genç Fotoðrafçýlar ödülünü kazandý. Bu eser onu Dünya Basýn Fotoðralarý Master Sýnýfý'na yükseltti ve Euro Fiji ödülünü kazandýrdý. Romanya, Uganda ve Bosna'da çekilen fotoðraflardan oluþan ilk kitabý 1997 yýlýnda Children (Çocuklar) adýyla yayýnlandý. Kitap, Gijon'daki Uluslararasý Fotoðraf
Festivali'nde ödül aldý. 1999 yýlýnda Cambogia kitabýyla portreler kategorisinde üçüncülük, Dünya Basýn Fotoðraflarý 'haberlerde insanlar' dalýnda birincilik kazandý. Yine ayný eserle Leica Mükemmellik Madalyasý ve Robert Capa Altýn Madalya Ödülü aldý. Yaser Arafat'ýn cenazesinde çektiði fotoðraflarla 2004 Dünya Basýn Fotoðraflarý Yarýþmasý’nda hikâyeler kategorisinde ikinciliði hak etti. Fotoðraf ajansý Magnum'un New York ofislerinde oturuyor. Pellegrin’e göre fotoðraf, “Baþkalarýyla bir köprü, bir bað kurmak. Bir insanla sohbete baþlamak için daha ileriye uzanmýþ bir kol gibi...” Bu felsefi bakýþ ve insani duruþla birlikte baþarýya ulaþmak için çok çalýþmak baþarýsýný gösterdiðini de vurguluyor Pellegrin. Baþta Fi-
listin olmak üzere Bosna, Kamboçya, Irak gibi savaþ bölgelerinde çalýþmýþ. Savaþlar, tsunami, patlama ve kasýrgalarla sarsýlmýþ insanlarýn fotoðraflarýný çekmiþ. Bu süreçte on binlerce ceset, acýyý yansýtan binlerce fotoðraf iç içe geçmiþ. Bunlarýn kendisini her geçen yýl daha da hassaslaþtýrdýðýný söylüyor. Bu nedenle çekemediði birçok fotoðraf var. “En sevdiðim fotoðraflarým, çekemediðim fotoðraflar.” diyor onun için. Yaþadýðý psikolojiyi Amerikalýlarýn ‘merhamet yorgunluðu' tabiriyle açýklýyor: "O kadar çok acý görüyorsunuz ki artýk daha fazla görmek istemiyorsunuz.” Buna raðmen fotoðrafýn vazgeçilmeziliðine vurgu yaparak, “Fotoðrafçýlýk çok güçlü bir silah. Ortak bilincimizin hazinesi. Tarihin her döneminde fotoðrafçýlýk önemliydi, ama, þimdi çok daha önemli bir süreçten geçiyoruz.” Pellegrin, çektiði fotoðraflarda kendisine bir çok kaynaðýn rehberlik ettiðini de dile getiriyor. Bunlardan birincisi edebiyat. Çok okuyan biri olarak, “Görerek okurum. Okurken zihnimde bir çok imaj, birçok sahne oluþur.” diyor. Ayný zamanda bir sinemasever olarak, bazý yönetmenleri derinlemesine incelemiþ. Ýtalya'da sanat tarihi okuyan fotoðrafçý, aldýðý eðitimin yaný sýra çocukluðunda edindiði kültürel geçmiþin de kendisine yardýmcý olduðunu söylüyor.
Ali Acar: Araba alýrken bile tasarýmýna bakýyoruz Milliyet Gazetesi Görsel Yönetmeni Ali Acar, 5N1K1T’nin son gün konuklarýndan oldu. Acar, katýlýmcýlara ‘görsel yönetmen’ gözüyle tasarým merkezli bir söyleþi gerçekleþtirdi. Yaptýðý söyleþide dikkat çektiði konularý bir parça da olsa sezebilmek için þu satýrlarý okumamýz yetecektir: “Bir haberi
ambalajlayamýyorsanýz o ürünün hiçbir kýymeti yok. Ýyi ambalaj, iyi tasarým okutturuyor haberi. Yalnýzca gazetelerde süreli yayýnlarda deðil, hayatýn birçok olanýnda tasarým önemli hale geldi. Otomobillerde de tamamen tasarým ön planda. Elektronik cihaz alýrken önce tasarýmýna bakýyoruz. Tasarým, gazetecilikte daha
çok önem taþýyor. Ülkemizde ise tasarým anlayýþý çok farklý. Bence bu iþin tasarýmýný yapanlar mektepli olmalý. Dünyanýn en iyi haberini iyi sunamýyorsanýz onu okutma þansýnýz da olmayabilir. Bu anlamda tasarým çok önemli. Onun için ben her zaman, gazete sayfalarýnýn süslü-boyalý deðil, alýmlý olmasýndan yanayým...”
11.qxd
04.09.2007
14:30
Page 1
11
5N1K1T GAZETE & TASARIM GÜNLERÝ 2007
Yalçýn Arý: Eðitime Çok Farklý Ýsimler Tecrübe Kattý
Ben, Ýstanbul Üniversitesi Ýletiþim Fakültesi öðrencilsiyim. Ýtiraf etmeliyim ki, 5N1K1T Tasarým & Semineri’nden önce, gazetelere baktýðýmda bütünü göremiyordum. Burada tasarým eðitimi aldýktan sonra, bir bütünün nasýl olmasý gerektiðini kavradým. Haberle fotoðraf arasýndaki iliþkiyi artýk doðru bir þekilde kurabiliyorum. Eðitime çok farklý isimler katýldý, Türkiye'nin tasarým ve medya dilini temsil edecek eðitimciler vardý seminerde. Hem anlattýklarýyla hem de yaþam öyküleriyle bize çok ayrý bir vizyon kattýlar. Bu eðitimi alan herkes bana göre, uygulamada bir gazetenin tasarýmýný rahatlýkla yapabilir.
Sevgi Sungurtaþ: Faydalý ve Baþarýlý Bir çalýþma Oldu
Ben Gazi Üniversitesi Tasarým Bölümü’nden mezun oldum. Okulda öðrenemediðim birçok þeyi burada öðrendim, diyebilirim. Okulda sadece hocalarýn sýnýrlamasý altýnda kalýyoruz. Buraya hayatýn içinden uzmanlar geldi. Çok faydalý ve baþarýlý bir çalýþma oldu. Baþarýnýn zirvesinde olan insanlarla konuþmak, onlarýn deneyimlerinden faydalanmak bizleri mutlu etti. Zaman, tasarýmda bir numara diyebilirim. Ortam, arkadaþlar çok iyiydi.
tasarým günleri’nde mutlu sona ulaþýldý Zaman Gazetesi'nin organize ettiði 5N1K1T Tasarým & Günleri'nin ikincisi 8 günlük bir maratonla 9 Temmuz Pazartesi günü sona erdi. Bir hafta devam eden seminere katýlan 45 kursiyere, düzenlenen kokteylin ardýndan sertifika verildi. Seminer kapsamýnda yapýlan yarýþmada dereceye giren öðrencilerin gazete tasarýmlarý sergilendi. Programa karikatürist Salih Memecan, Marmara Üniversitesi Ýletiþim Fakültesi Dekaný Prof. Dr. Melda Cinman'ýn yaný sýra yerli birçok gazeteci katýldý. ‘Tasarým Günleri'nin sona ermesi sebebiyle düzenlenen kokteylde konuþan Zaman Gazetesi Genel Yayýn Müdürü Ekrem Dumanlý, Türk medyasýnda tasarýmýn ikinci plana itildiðini dile getirdi. Medyanýn tasarým konusunda en büyük sýkýntýsýnýn benzeþme olduðuna dikkat çeken Dumanlý, "Türkiye'de tasarým ikinci planda tutulan bir
þeydir. Bu yüzden gazete tasarýmlarý çok daðýnýktýr; disiplinli deðildir. Birbirine çok benzer." dedi. Gazetelerin logolarý kapatýldýðý zaman birbirinden ayýrmanýn mümkün olmadýðý vurgusuyla benzeþme kaygýsýný yeniden ifade eden Dumanlý, konuþmasýna þöyle devam etti: "Bir yabancýya, Türkçe bilmeyen bir insana, ülkemizde yayýnlanan gazeteleri yan yana koyup sorsanýz, bunlar bir gazetenin deðiþik tasarýmlarýdýr der." Mevcut gazetelerden farklý bir tasarým yapmaya çalýþan Zaman'ýn kendine özgü bir felsefesinin olduðunu vurgulayan Dumanlý, Tasarým Günleri'nin Zaman'ýn bir okul olma yolunda önemli bir sayfasý olduðunu ifade etti. Gazeteciliðe 5N (ne, ne zaman, nerede, nasýl, niçin) 1K (kim)'in yanýnda 1T (tasarým) ilkesini de kazandýrmayý hedefleyen projeye, Viyana Üniversitesi, Mimar Sinan, Marmara, Ýs-
tanbul, Gazi, Ege, Bilgi, Dokuz Eylül, Kültür, Bilkent gibi seçkin üniversitelerden öðrenci ve mezunlar katýldý. Katýlýmcýlardan Banu Polat, seminer sayesinde tasarým konusunda farklý ve önemli bilgiler ve tecrübeler kazandýðýný kaydetti. Programda aldýðý eðitim sayesinde bakýþ açýsýnda ciddi bir deðiþme olduðunu ifade eden Viyana Üniversitesi Ýletiþim Bölümü öðrencisi Zehra Vatandaþ da, "Seminer sayesinde tasarlayan olarak bakmayý öðrendim." ifadelerini kullandý. Seminer kapsamýnda yapýlan tasarým yarýþmasýnda Fatih Sevin 1'inci, Esra Bulut 2'nci olurken; Sernur Iþýk da 3'üncü oldu. Mansiyon ödülüne ise; Göker Gülay, Beril Benger, Havva Onur Tufan, Mesut Tanrýkulu, Arif Yalçýn ve Neslihan Bulduk layýk görüldü. Seminere katýlan 45 öðrenciye sertifikalarý Ekrem Dumanlý ve Salih Memecan tarafýndan verildi.
Ekrem Dumanlý: Gazeteyi bir okul gibi düþünüyoruz Zaman Gazetesi Genel Yayýn Müdürü Ekrem Dumanlý, Zaman’ýn tasarým anlayýþýný açýklarken þöyle konuþtu: Biz artistik bir fotoðrafçýlýk ve tasarým yapmýyoruz. Bizim için sayfanýn artistik deðerler taþýmasý tek baþýna bir þey ifade etmiyor. Bir sayfa, artistik olmanýn yanýsýra fonksiyonunu da en iyi þekilde yerine getirebilmeli. 5N1K1T’yý bir okul gibi düþünüyoruz ve inanýyoruz ki, semineri baþarýyla tamamlayan gençler, nereye giderlerse gitsinler yaptýklarý iþlerde bir tasarým felsefesi onlara yön verecektir.
Prof. Dr. Melda Cinman: Doðru ve Baþarýlý bir Giriþim
Tasarým Semineri'nin son gün kokteylinde sertifika törenine katýlan Marmara Üniversitesi Ýletiþim Fakültesi Dekaný Prof. Dr. Melda Cinman, önceki yýllarda mezun olan ve Zaman Gazetesi’nin farklý departmanlarýnda çalýþan öðrencileriyle, mezun olacak öðrencilerini bir arada görmenin sevincini yaþadý. Cinman, 5N1K1T Gazete & Tasa-
rým Semineri için ilk yýlýndan beri “Sektör açýsýndan doðru ve baþarýlý bir giriþim” olarak deðerlendirdiði proje hakkýnda yapýlan bir söyleþide; bu düþüncelerini bir kere daha teyit eden þu sözlerine yer verdi: “Görsellik iletiþimde artýk giderek önem kazanýyor. Zaman Gazetesi de bu konuda en baþarýlý gazete. Bunu çok rahat söyleyebiliyorum.”
12.qxd
04.09.2007
13:47
12
Page 1
5N1K1T GAZETE & TASARIM GÜNLERÝ 2007
20. yýlýnda Zaman’a SND’den 20 tasarým oscar’ý geldi 20 yýlý geride býrakmanýn mutluluðu ve heyecanýný yaþayan Zaman Gazetesi, Amerika'dan gelen 20 tasarým ödülüyle okuyucuya verdiði deðeri bir kez daha ortaya koydu. Tasarým alanýnda kazandýðý baþarýlarla Türkiye'de kendisiyle yarýþýr duruma gelen Zaman, New York eyaletinde Society for News Design (SND) ve Syracuse Üniversitesi'nin bu yýl 28.sini düzenlediði En Ýyi Gazete Tasarýmý Yarýþmasý'nda kendi rekorunu kýrdý. Dünyanýn en prestijli gazeteleriyle yarýþan Zaman, bu baþarýsýyla en çok kazananlar kategorisine girmeyi baþararak Financial Times, Tribune, The Telegraph, Observer, Washington Post, Frankfurter Allgemeine, Wall Street Journal gibi dünya devlerini geride býraktý. Tasarým yarýþmasýna 2002 yýlýndan beri düzenli olarak katýlan Zaman, daha önceki yýllarda kazandýðý 18 ödüle, 20. yýlýnda 20 ödül dana ekleyerek toplamda 38 ödül sahibi oldu. ‘Gazete Tasarým Oscarlarý' olarak nitelendirilen yarýþmaya 46 ülkeden 394 gazete toplam 13 bin 862 çalýþmasýyla katýldý. Yarýþmada 1 gümüþ ve 19 mükemmellik ödülüne layýk görülen Zaman'ýn kazandýðý kategoriler ise þöyle: Ýllüstrasyon kategorisinde 10, birinci sayfa kategorisinde 1, dergi kapaðý kategorisinde Ailem ile 1, ekler kategorisinde SektöReel kapaðýyla 1, Yorum sayfasýyla 3, Kürsü sayfasýyla da 4. Çalýþmalarýyla SND ödülü kaza-
www.5n1k1t.org
nan tasarýmcýlarýn isimleri ise þöyle sýralanýyor: Görsel Yönetmen Fevzi Yazýcý, Tasarým Koordinatörü Mustafa Saðlam, Tasarýmcý Nurettin Aslantaþ, Tasarýmcý Babür Boysal, Ýllüstratör Cem Kýzýltuð, Ýllüstratör Osman Turhan, Tasarýmcý Seyfullah Öztürk, Tasarýmcý Murat Akkuþ, Tasarýmcý Þemsi Açýkgöz ve Tasarýmcý Betül Tanrýkulu.