advalvas_jrgng60_14

Nr 14

27 maart 2013 Studenten kunnen best bezuinigen

Het Sportcentrum krijgt de buren in beweging

VU-studenten brengen wetenschap aan de man

De universiteit is geen diplomafabriek

Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit — www.advalvas.vu.nl

De wereld gaat aan stikstof ten onder

een ware killer — en bijna niemand weet ervan pag 10

Een voorproefje op je toekomst?

Ontdek je carrièremogelijkheden op werkenbijdeloitte.nl/cocktail Om te weten hoe het er binnen een topbedrijf aan toe gaat, hoef je helemaal niet naar buiten.

Breng gewoon een bezoekje aan onze virtuele cocktailbar, waar je in een informele sfeer jouw carrièremogelijkheden bij Deloitte kunt ontdekken. Je maakt er onder andere kennis met (oud-) Deloitters die momenteel een mooie positie bekleden bij Deloitte of andere organisaties. Zij vertellen je graag meer over hun persoonlijke en professionele ontwikkeling. Dus zoek jij de beste start van je carrière? Begin eerst hier: werkenbijdeloitte.nl/cocktail.

© 2013. For information, contact Deloitte Touche Tohmatsu Limited.

INHOUD

jaargang 60 — nr 14

VU NU

David van de Merwe vindt dat studenten te veel geld 6 uitgeven Alarm! Stikstof bedreigt wereldwijd het milieu

10

VU-studenten zijn echte entrepreneurs

18

Sportcentrum VU laat iedereen meer bewegen

22

En verder Online

4

Opinie: sluit de verzorgingshuizen

8

Column: Cees Withagen

9

Brieven

15

Onderzoeksnieuws

16

Opinie: langzame studenten

24

Column: Roos

25

Campus: update reorganisatie

26

OR

28

Cultuur: theater en restaurant

30

Sleutelgat

31

Griff

32

Het volgende nummer verschijnt op 10 april 2013

onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit Redactieadres De Boelelaan 1105 kamer 1-D-40 1081 HV Amsterdam redactie.advalvas@vu.nl Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans, Welmoed Visser Secretariaat Barbara Vazquez, (020) 5985630 secretariaat.advalvas@vu.nl Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc. Vormgeving Rob Bömer, rbbmr.nl

ADVALVAS

Medewerkers Dick Roodenburg (Griffioen), Nienke Stumpel (stagiair), Merlijn Draisma, Roos van Rijswijk, Bas van der Schot, StudioVU (Riechelle van der Valk, Yvonne Compier) Peter Valckx, Veerle Vrindts Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet, (023) 5714745 Druk Senefelder Misset, Doetinchem

nr 14 — 27 maart 2013

Donderdag 21 maart 2013, 12.52 » Amsterdamse Bos. Werkstudenten Wilmer Roest (links) en Jonathan Kranenburg doen grondboringen voor vwo-scholieren op de meeloopdag bij Aardwetenschappen.

Foto juliette van haren 3

Laatste Wonderboy Geurts nieuws voorzitter Jonge Akademie Dagelijks vers nieuws op advalvas.vu.nl › ‘Bezuinigen was nooit het enige doel’ › ‘Hier gaan studenten echt blij van worden’ › Autochtoon etnische minderheid in Amsterdam

› ‘Ernstige fraude Vlaamse biowetenschapper’ › Oxford ontslaat bibliothecaresse na Harlem Shake › KNAW adviseert over waarde van sociale wetenschap › Nieuwe Blackboardapp › Motie ‘onvindbare ouders’ voorlopig weggestemd › Diversiteit leidt niet vanzelf tot excellentie › Smak geld voor Bètapartners › Universiteit wil niet inleveren voor deeltijdonderwijs › Gratis taaladvies op je mobiel › TU Delft zet opleiding watermanagement online › Opnieuw veel snelle afhakers in hoger onderwijs › Wees innovatief en win 5000 piek › Vrouwelijke wetenschappers geholpen met verloren rechtszaak › Steun voor studenten met onvindbare ouders › Ouderen positiever over euthanasie

4

H

oogleraar translationele neurowetenschappen Jeroen Geurts (37) wordt de komende twee jaar voorzitter van de Jonge Akademie. Dat is een afdeling van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen voor veelbelovende wetenschappers onder de vijfenveertig. Zijn benoeming ging 19 maart in. De jonge topwetenschapper kon daar

Mark van den Brink

› Rector Erasmus Universiteit: ‘In Amerika is ons systeem de standaard’

zelf niet bij aanwezig zijn omdat hij toen zijn oratie hield bij de VU. Die ging over multiple sclerose, de ziekte waarnaar Geurts onderzoek doet. Geurts hecht veel belang aan het maatschappelijk debat over wetenschap. Hij is een van de initiators van Kennis op straat, een project van de Jonge Akademie waarin maatschappelijke organisaties een wetenschapper als spreker kunnen uitnodigin-

gen. In 2010 was Geurts een van de oprichters van de stichting Brein in Beeld die inzichten uit de neurowetenschappen maatschappelijk wil vertalen. In de volgende Advalvas hebben we een lang interview met Geurts over zijn visie op neurowetenschappen in de samenleving. (DdH)

Meer info op dejongeakademie.nl en breininbeeld.org.

Karssen gaat onderwijs verbeteren Mareanne Karssen moet zorgen dat de VU beter gaat scoren op onderwijs. Daartoe komen er onder meer prestatieafspraken met faculteiten.

A

ls programmamanager onderwijs wordt Karssen de komende jaren verantwoordelijk voor de vernieuwing van het onderwijs aan de VU. Ze doet dit samen met een programmateam en onder leiding van de rector.

Daarbij gaat het om de voorbereiding van de Instellingsaudit, de verbetering van de onderwijskwaliteit en het studiesucces van studenten, de vernieuwing van het bachelor- en masteronderwijs,

de verdere ontwikkeling van de facultaire kwaliteitszorg en het verhogen van de scores op de Nationale Studenten Enquête.

Bovendien zal Karssen zorgen dat de samenwerking met de UvA op het gebied van onderwijs en het programma bedrijfsvoering goed verloopt. Tot nu toe was Karssen directeur bedrijfsvoering bij Sociale Wetenschappen en regievoerder studentondersteuning.

Afspraken In maart en april wordt de onderwijsvisie verder uitgewerkt met

onderwijsportefeuillehouders, decanen, docenten, studenten en de medezeggenschap. In mei sluit het college van bestuur prestatieafspraken met de faculteiten en diensten. Die moeten hun voorstellen hiervoor uiterlijk op 15 april indienen. Karssen gaat zich ook bezighouden met de uitwerking van de verplichte matchingsgesprekken voor aankomende studenten en de vernieuwing van de digitale leeromgeving. (MS)

Meer over de onderwijsagenda op advalvas.vu.nl>nieuws 25 april. nr 14 — 27 maart 2013

ADVALVAS

online

Bètaonderwijs moet spannender (Re)tweets

H

et samenwerkingsverband Bètapartners kreeg 15 maart 250.000 euro van minister Jet Bussemaker om de kwaliteit van exacte vakken in het voortgezet onderwijs te verbeteren. Bètapartners is een netwerk waarin dertig middelbare scholen, de VU, de UvA, de HvA en Inholland en het bedrijfsleven samenwerken.

Slechts tien procent van de afgestudeerden in Nederland heeft een bètastudie afgerond, terwijl het streven veertig procent bèta’s is.

Daardoor is er een tekort aan technisch opgeleid personeel.

De uitstroom van babyboomers vergroot dit probleem nog eens.

Een deel van het probleem is dat de exacte vakken in het middelbaar onderwijs vaak niet spannend worden gege-

ven. “Docenten weten vaak niet wat er op de universiteiten gebeurt”, vertelt Linda Ris van Bètapartners. De organisatie geeft workshops en lesmateriaal aan docenten zodat ze beter hun enthousiasme voor het vak kunnen overbrengen. Op 21 maart organiseerde Bètapartners bijvoorbeeld en conferentie met workshops en een informatiemarkt in het IBMgebouw in Amsterdam. (FB)

Weer veel afhakers in eerste jaar

15+ C 85 10+90C 10% van de universitaire eerstejaars is voor 1 februari met zijn studie gestopt 15% bij de hbo-eerstejaars

E

erstejaars die voor 1 februari stoppen met studeren, hoeven hun basisbeurs niet terug te betalen. Na die tijd moet dat wel. Dat kost thuiswonenden tot 489 euro en uitwonenden tot 1.362 euro.

In totaal stopten zo’n vijftienduizend studenten voor 1 februari, blijkt uit cijfers van de Dienst Uitvoering Onderwijs. Vorig jaar waren er ongeveer even veel afhakers, maar het is een forse stijging ten opzichte van de jaren daarvoor. In 2010 stopte 8,5 procent van de universitaire eerstejaars en 12 procent van de hbo’ers.

(HOP)

ADVALVAS

nr 14 — 27 maart 2013

twitter.com/advalvas_vu facebook.com/advalvas issuu.com/advalvas

Stunten Geschreeuw, harde klappen en omgevallen tafels en een camera. Beleef de stuntworkshop van studievereniging Icarus op advalvas.vu.nl>razendereporter

Sprekende griffioen Kristien Hemmerechts kruipt in de huid van de griffioen, fabeldier en VU-logo. Haar toespraak ter gelegenheid van de campustentoonstelling ‘Verbeelding gezocht’ staat op advalvas.vu.nl>achtergrond

Smart Scan de bezettings- en belevingsonderzoeken van het nieuwe werken bij Rechten op advalvas.vu.nl/dossiers

Een selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen weken @JoyceSombroek Geweldige avond gehad bij het galadiner in @hotelsvoranje voor @SpierenvSpieren!

Het mooiste was de opbrengst van ruim 800.000 euro!

23-3Vu-student geneeskunde en keeper van ons nationale hockeyteam Joyce Sombroek was aanwezig bij het gala van de stichting Spieren voor Spieren, waar topsporters zich inzetten voor kinderen met een spierziekte. @FEWEBstudents Idee voor app? Maak businessmodel voor app bij ACE workshop, 26 april festival @ apprilNL. http://www.appril.nl/events/ businessmodel-canvas 25-3_In deze workshop leer je om van je idee voor een app een businessmodel te maken. Docent Peter Jansen heeft jarenlange ervaring op het snijvlak van innovatie en bedrijfsleven. De workshop kost € 50, studenten krijgen 50% korting. Organisator is het Amsterdam Centre for Entrepreneurship. @JDelanoNL 20-3_Bij het proefcollege #emarketing - 9 vrouwen en 1 man. Go girls! (@ Vrije Universiteit - Hoofdgebouw - @vuamsterdam) http://4sq.com/ZL3G6W @020actueel Hoogleraren VU: ‘Stadsdeelplannen onwettig’: Rechtswetenschappers van de Vrije Universiteit (VU) kraken de nie... http://bit. ly/10luPSj 7-3_Amsterdam wil de stadsdelen vervangen door bestuurscommissies. De macht van deze commissies zal flink worden ingeperkt. Rechtsgeleerden van de VU hebben zich over de plannen gebogen en constateren dat dat wat de stad wil met de nieuw te vormen bestuurscommissies eigenlijk tegen de wet is. @Anja_Vink Verplicht leesvoer. Hoogleraar diversiteit en onderwijs Maurice Crul: Integreren is een achterhaald concept. http://www. fsw.vu.nl/nl/onderzoek/wetenschappers/ onderzoekers-aan-het-woord/mauricecrul/index.asp …

25-3_ “De groep die de emancipatie van de hele groep op gang brengt, en daarmee de opvattingen over bijvoorbeeld man-vrouwverhoudingen en seksualiteit, zijn de hoogopgeleiden. Zij trekken de gemeenschap weg van de conservatievere opvattingen van de eerste generatie”, zegt de kersverse hoogleraar Maurice Crul in een interview.

5

Student David van de Merwe ‘Kijk naar de kiloprijs’

‘Dikke soep is ook een prima saus’ 6

in actie

Psychologiestudent David van de Merwe daagt studenten uit om te bezuinigen.

Hij is de bedenker van de 5M-Movement: Meer-Met-Minder-Maand-Maart op Facebook.

DOOR Floor Bal FOTO STUDIOVU/riechelle van der valk

B

en jij zo’n knieperd? “Ik zoek graag creatieve manieren om geld te besparen. Als ik een dvd-speler nodig heb, kijk ik eerst op gratisoptehalen.nl. En als ik nieuwe schoenen wil, zoek ik net zolang tot ik een paar van tweehonderd euro voor tachtig euro kan kopen. Het is niet zo dat ik mensen niets gun. Als ik een feest geef, schenk ik Aldi-bier. Maar als mensen dat niet lekker vinden, dan haal ik iets anders. Er moet wel een goede prijs-kwaliteitverhouding zijn. Ik loop ook niet in een broek van de Action.”

Moet je dan erg op je geld letten? “Nee hoor, het gaat mij vooral om duurzaamheid. Dat is niet alleen een ecologisch verhaal. Stel: ik heb een houten tafel.

Iemand heeft daar een boom voor omgehakt, een ander heeft er een tafel van gemaakt. Als ik die wegdoe, gooi ik ook al die energie en moeite weg. Dat vind ik jammer.”

Is je hele familie zo zuinig? “Dat valt wel mee. Mijn ouders letten op hun uitgaven, maar niet zoals ik. Het is een vaardigheid de ik ontwikkeld heb toen ik

ADVALVAS

nr 14 — 27 maart 2013

door Australië en Nieuw-Zeeland reisde.

Het is niet zo dat ik altijd mijn centen tel, het is meer een levenshouding. De laatste twee maanden kwam ik opeens geld tekort. Omdat ik een maandelijkse bijdrage van mijn ouders krijg, belde ik mijn vader om te vragen of de automatische overschrijving gestopt was. Bleek dat ik dat bedrag per ongeluk al negen maanden niet gekregen had. Maar omdat ik gewend ben om me aan een beperkt budget te houden, was het me niet eerder opgevallen.”

Waarom daag jij studenten uit om te bezuinigen? “Tegenwoordig hebben studenten niet de zekerheid dat ze na hun afstuderen gemakkelijk een baan zullen vinden. Toch leven ze alsof dat wel zo is. Ze lenen veel en ze geven geld uit aan restaurants, uitgaan en dure kleren.

Ik wil ze helpen om iets realistischer te zijn.”

Hoe kwam je op het idee? “Een vriend van me snapte niet hoe het kwam dat ik zo veel minder uitgaf dan hij. Eerst was het plan om samen boodschappen te doen, zodat hij het verschil zou zien.

Maar het leek me leuker om er een algemene uitdaging van te maken. Zo hebben we de 5M-Movement: Meer-Met-MinderMaand-Maart op Facebook bedacht. De bedoeling is dat mensen die maand maar honderd euro uitgeven aan eten en drinken. Alcohol is een uitzondering op de

David van de Merwe

CV

1990 Geboren 2 juli Den Haag 2008 Vwo-diploma, Zoetermeer 2008-2009 Werken en reizen in Australië en NieuwZeeland 2009-2010 Geneeskunde 2010 Start bachelor psychologie

regel, dat telt niet mee. Anders doet geen student mee. Onze Facebookgroep heeft 350 leden, ongeveer 80 mensen doen echt mee.”

Wat doen jullie op die Facebookgroep, recepten uitwisselen?

“Nee, ik spel het niet uit. Expres niet.

Volgens mij is het beter om mensen een paar handvatten en een uitdaging te geven. Als ze het leuk vinden, ontwikkelen ze vanzelf een nieuwe manier van denken. Waarbij ze zich bewuster zijn van de manier waarop ze geld uitgeven. Zodat ze, als ze straks beginnen met werken, niet al een grote studieschuld hebben.”

Heb je toch nog wat bezuinigingstips? “Het is echte huisvrouwenkennis: als je inkopen doet, kijk dan naar de kiloprijs van het product. Daar kun je beter mee vergelijken of iets goedkoop is. Niemand die ik ken, denkt daaraan.

En een tip van een vriendin van mij: mocht je in de mensa een warme maaltijd willen eten, dan kun je een bijpassende stevige soep als saus over de rijst of pasta gebruiken. Dat scheelt zo twee euro.”

Zie op Facebook: 5M-Movement: Meer Met Minder Maand Maart.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

7

Ouderenzorg

opinie

Verzorgingshuizen zijn over de datum Het is verstandig om verzorgingshuizen te gaan sluiten, vindt Henk Nies.

DOOR HENK NIES BEELD BAS VAN DER SCHOT

B

ureau Berenschot becijferde dat 800 van de 2200 verzorgingshuizen moeten verdwijnen als gevolg van de bezuinigingen. Schokkend nieuws voor wie hoogbejaarde ouders of grootouders heeft. Wat is er aan de hand? Onze overheid heeft besloten dat mensen met een minder zware zorgvraag niet meer in verzorgingshuizen zorg en ondersteuning krijgen, maar in hun eigen woonomgeving. Woonlasten moeten zij zelf betalen, de zorg komt uit sociale voorzieningen plus een niet onbelangrijk aandeel uit eigen bijdragen. Mensen die nu onder deze zorg vallen, worden van deze maatregelen uitgezonderd.

Het is niet populair om te zeggen, maar het is een verstandig besluit om dit vraagstuk aan te pakken. Veel verzorgingshuizen voldoen niet meer aan de wensen van de huidige generatie ouderen, ze zijn over de datum. Ondanks de vergrijzing zien we op allerlei plaatsen al leegstand in deze instellingen, zeker nu hogere bijdragen worden gevraagd.

Bovendien blijkt Nederland internationaal gezien een vrij grote hoeveelheid ouderen in zorginstellingen te huisvesten, terwijl de echte vergrijzing nog moet beginnen. Niet vreemd dus om de ouderenzorg om te buigen. En dat kan ook wel. Een land als Denemarken heeft als sinds 1987 een verbod op ouderenzorg in instellingen. En Denen zijn het meest gelukkige volk ter wereld!

Een goede en gedurfde beleidsmaat-

8

regel, zo is mijn conclusie. Alleen, de invoering gaat niet van de ene dag op de andere. Mensen die in een verzorgingshuis wonen, geven niet voor niets hun vertrouwde woning en hun buurt op. Ze hebben behoefte aan een aangepaste woning, iemand die een oogje in het zeil houdt, die een boodschap doet, een praatje komt maken of een kaartje komt leggen. Ook belangrijk dat er wat aanspraak is. Iemand die wat hulp en persoonlijke verzorging kan bieden. Maar daarvoor hoef je niet in een verzorgingshuis te wonen. Dat kan ook in een goede woning, met hulp uit de samenleving en aanvullende professionele zorg. Er zijn al veel initiatieven die dit bieden.

Er zijn vier grote problemen met dit beleid. Zorgorganisaties dreigen failliet te gaan als ze zich niet snel genoeg kunnen omvormen. WoningcoĂśperaties moeten als gevolg van het Regeerakkoord inleveren en zijn daarom niet erg geneigd om in de woningvoorraad te investeren. En ouderen en de samenleving hebben het gevoel aan hun lot overgelaten te worden.

Maar zij zijn zelf aan zet. Ze kunnen bijvoorbeeld hun eigen middelen in zorgvriendelijke woningen steken. Er zijn veel opkomende burgerinitiatieven die hierop inspelen. Maar het grootste probleem is tijd. Hoe snel kan onze samenleving veranderen zodat ze dit aankan?

Henk Nies is bijzonder hoogleraar Organisatie en beleid van zorg.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 14 — 27 maart 2013

ADVALVAS

column

Die Energiewende: Duitsers pakken het drastisch aan

foto StudioVU/Riechelle van der Valk

Z

Wisselcolumn Cees Withagen hoogleraar milieueconomie

ondagochtend in München, begin maart. Veel Müncheners genieten van hun Weisswurst met bier in een van de vele cafés rondom de Marienplatz. Ze praten na over FC Bayern tegen Fortuna Düsseldorf, een fascinerende pot voetbal met 80.000 toeschouwers in de Allianz Arena, onder wie ik.

Het gesprek na de wedstrijd gaat ook over de Energiewende, die hier de gemoederen in brede kring flink bezighoudt. Duitsland beoogt een drastische vermindering van de uitstoot van CO2, het belangrijkste broeikasgas. In 2050 moet het met CO2 praktisch zijn afgelopen, en dan moet ook 80 procent van de elektriciteit door middel van vernieuwbare hulpbronnen worden opgewekt. De Duitsers zijn inmiddels aardig op weg, in 2011 stond de teller al op 20 procent. Na Fukushima wil Duitsland ook af van kernenergie, wat het er allemaal niet eenvoudiger op maakt.

Een echte Wende die zou kunnen zorgen dat Duitsland op het gebied van duurzame energie koploper wordt: het zogeheten first mover advantage zou volgens optimisten zomaar 380.000 extra werkgelegenheidplaatsen kunnen opleveren.

Ik ben enkele dagen op bezoek bij CESifo,

ADVALVAS

nr 14 — 27 maart 2013

een van de vijf grote Duitonderzoeksinstituten ‘Het energiebeleid se op economisch gebied, houdt de dat onder meer beleidsadgemoederen hier viezen uitbrengt. CESifo, flink bezig’ waar prof. dr. Hans Werner Sinn de scepter zwaait, houdt zich intensief met de Energiewende bezig. Men spreekt hier over Sinn und Unsinn der Energiewende, omdat Sinn het niet echt ziet zitten.

Genoeg redenen voor scepsis. De vermindering van Duitse emissies leidt tot meer emissies elders (carbon leakage), dat komt onder meer doordat de vraag naar en daarmee de prijs van verhandelbare emissierechten binnen de EU omlaaggaat. Tenzij het aantal emissierechten wordt teruggebracht. Daar valt sowieso veel voor te zeggen, want de huidige CO2-prijs van nog geen 4 euro per ton weerspiegelt niet de negatieve externe effecten van CO2-emissies. Maar het is politiek een heet hangijzer. Ook kan zich de Groene Paradox voordoen: op de wereldmarkt worden olie en gas wellicht goedkoper.

Doet Duitsland er dan niet beter aan om alles aan het Europese systeem van verhandelbare emissierechten over te laten? Daar spreekt tegen dat het systeem de

positieve externe leereffecten van groene energie onvoldoende beloont. Daarom richt Duitsland zich ook op het subsidiëren van groene energie. Maar dat kost veel. Volgens het Erneubare Energien Gesetz (EEG) moeten elektriciteitsbedrijven elektriciteit uit vernieuwbare bronnen tegen een vaste prijs, die varieert per type bron, afnemen. Het nettobedrag dat daar in 2012 mee gemoeid was, was 14 miljard euro. Per vermeden eenheid CO2 is dat zo’n 150 euro per ton. Bovendien is er een toeslag op de elektriciteitsprijs voor de consument (3,6 cent per Kwh), die vooral nadelig uitpakt voor de lagere inkomens.

Wat kunnen wij hieruit leren? Het Duitse beleid is effectief, maar op korte termijn niet kostenefficiënt. Wij krijgen bij tijd en wijle zeer goedkope elektriciteit uit Duitsland geleverd (Essent sluit daarom zelfs enkele conventionele elektriciteitscentrales). Dus maar niets doen? Dat lijkt me niet verstandig. We slaan al geen geweldig figuur in het mondiale klimaatbeleid.

Laten we met de Duitse ervaringen in gedachten werken aan een breedgedragen en samenhangend Nationaal Energie- en Klimaatakkoord.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

9

Milieu

De wereld gaat aan stikstof ten onder Op de Zuidas mag er geen woning meer bij.

Maar ook wereldwijd zijn stikstof en fijnstof een enorm probleem, en bijna niemand weet ervan, aldus hoogleraar Jan Willem Erisman.

StudioVU/Yvonne Compier

DOOR Nienke stumpel en dirk de hoog

10

nr 14 — 27 maart 2013

ADVALVAS

wetenschap

ADVALVAS

nr 14 — 27 maart 2013

11

Milieu

Wat is stikstof?

S

Stikstof komt in twee vormen voor. Als reuk- en kleurloos gas waaruit de lucht om ons heen voor 80 procent bestaat: het onschadelijke stikstof (N2). En de schadelijke stikstofverbindingen, zoals lachgas (N2O), stikstofdioxide (NO2), ammoniak (NH3) en salpeterzuur (HNO3). Zulke stikstofverbindingen zijn in kleine hoeveelheden onmisbaar en ontstaan via natuurlijke weg uit stikstofgas door elektrische ontlading (bliksem) of door microorganismen (stikstoffixatie).

De gevolgen van te veel stikstof zijn ook zichtbaar in kustgebieden: dode vissen.

De grote hoeveelheden algen nemen zuurstof op uit het water, de vissen kunnen niet meer ademen en gaan dood.

In 1960 waren er ongeveer tien kustgebieden met ‘dood water’, inmiddels zijn er meer dan 500 van dergelijke gebieden, zoals de lagune bij Venetië.

tikstof is een ware killer.

“In Europa bijvoorbeeld gaan mensen gemiddeld zes maanden eerder dood door ademhalingsproblemen vanwege stikstofgerelateerde luchtverontreiniging zoals fijnstof en ozon”, zegt Jan Willem Erisman. Hij is bijzonder hoogleraar integrale stikstofstudies bij de faculteit Aard- en Levenswetenschappen. In het recente rapport Our Nutrient World pleit hij samen met andere wetenschappers voor een wereldwijde aanpak van het stikstofprobleem.

Stikstof komt op grote schaal voor in de lucht als het onschuldige stikstofgas N2, maar het vormt ook verbindingen die schadelijk kunnen zijn voor mens en milieu. Zo dragen stikstofverbindingen voor zestig procent bij aan fijnstof.

Van fijnstof is bekend dat het diep in de longen doordringt en in het bloed wordt opgenomen. Vooral in stedelijke gebieden, bijvoorbeeld op de Zuidas, is de fijnstofconcentratie zo hoog dat op sommige plaatsen geen huizen meer mogen worden gebouwd. Daarnaast bestaan bij sommige stikstofverbindingen vermoedens dat ze kankerverwekkend zijn.

Kunstmest Doordat de kunstmestproductie na de Eerste Wereldoorlog enorm toenam, ontstond een schadelijk stikstofoverschot. Zo is stikstof momenteel de belangrijkste oorzaak van het gat in de ozonlaag omdat de uitstoot van cfk’s is teruggedrongen, maar de uitstoot van stikstofverbinding lachgas N2O nog toeneemt. Dit lachgas is een driehonderd keer sterker broeikasgas dan CO2.

Ook draagt stikstof sterk bij aan zure regen. In de jaren tachtig was men bang dat bossen massaal zouden sterven door zure regen. Daarbij speelden vooral zwavelverbindingen een belangrijke rol. Minder zwavelemissies hebben het probleem verkleind, maar lossen het niet op. Stikstof en andere verzurende stoffen zitten nog in overvloed in het milieu en dat kan de vitaliteit van bossen aantasten.

Miljarden schade De milieuschade door stikstof is enorm.

Zo kopte de Volkskrant in april 2011: ‘Vervuiling met stikstof kost miljarden’.

Dat was naar aanleiding van de eerste grote inventarisatie van het stikstofoverschot in Europa, waaraan Erisman meewerkte. “Stikstof komt via landbouw, industrie en transport in te grote hoeveelheden in ons milieu terecht.” In Nederland is stikstof vooral bekend vanwege het (kunst)mestoverschot, waarin veel stikstof zit. “De natuur is juist gewend aan weinig stikstof”, zegt Erisman. “Een tekort aan stikstof is een beperkende groeifactor. Als er meer stikstof beschikbaar is, gaan sommige planten extra snel groeien en die overwoekeren andere, meer zeldzame soorten. Dit kun je zien bij algengroei in het water, of prachtige kosmossen die veranderen in groene smurrie.”

Zon, wind en water Toch kunnen we stikstof niet missen.

Tachtig procent van de lucht bestaat uit N2, het reukloze en kleurloze stikstofgas.

Dat is maar goed ook, anders zou alles door een te veel aan zuurstof verbranden.

Ons lichaam heeft ook kleine hoeveelheden stikstof nodig om dna en eiwitten te maken. In de natuur gebeurt dit omzetten van stikstofgas in stikstofverbindingen voldoende: in de lucht door bliksem en in de grond door bepaalde bacteriën.

Ook voor de landbouw is stikstof nodig voor de voedselproductie. Het ingewikkelde is dat in sommige delen van de wereld nog steeds een stikstoftekort in de landbouw bestaat, waardoor voedselproductie achterblijft. Extra kunstmest dus.

Zo neemt in China het stikstofoverschot door bemesting sterk toe, zoals Erisman en collega’s deze maand in het tijdschrift Nature schreven.

12

Wie is Erisman?

Jan Willem Erisman is sinds mei 2009 bijzonder hoogleraar Integrale stikstofstudies aan de VU. Hij is wereldwijd de eerste hoogleraar op dit gebied. In 1998 hield hij met het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer de eerste internationale stikstofconferentie in Noordwijk. Inmiddels is dit een driejaarlijks wereldwijd evenement. Vanuit dit initiatief ontstond het rapport Our Nutrient World.

Daarnaast is Erisman directeur van het Louis Bolk Instituut in Driebergen. Hier werken 65 mensen die wetenschappelijk onderzoek doen en advies geven over duurzame landbouw, voeding en gezondheid.

Zie: tinyurl.com/rapportONW

‘Stikstof draagt ook bij aan zure regen’ Over de oplossing is Erisman duidelijk: “We moeten allemaal efficiënter met stikstof omgaan, zodat er weer een natuurlijk evenwicht ontstaat. Naast de bemesting zijn fossiele brandstoffen een belangrijke oorzaak van het stikstofprobleem. Dus als we zon, wind en water als energiebron gebruiken, is het probleem al kleiner.”

Het gebruik van biomassa als duurzame energiebron vindt Erisman geen oplossing: “Het vermindert wel de uitstoot van kooldioxide, maar er komt wel stikstof vrij.”

Huisdier wegdoen Het is nog maar de vraag of we over kunnen stappen naar volledig biologische landbouw (zonder kunstmest) om de wereld te voeden. Erisman gelooft van wel: “We gooien nu de helft van ons voedsel weg. Als je bijvoorbeeld vlees eet, verbruik je ook onnodig veel stikstof omdat die weer nodig is voor veevoer.

Dus als je minder vlees eet, verminder je de stikstofverspilling en ook de broeikasgasemissies. Je eigen stikstof-footprint kan iedereen trouwens zelf uitrekenen via N-print.org.” Erisman heeft nog één laatste tip: “Doe je huisdier weg, het draagt bij aan het stikstofprobleem omdat het stikstofverbindingen zoals ammoniak uitscheidt.”

nr 14 — 27 maart 2013

ADVALVAS

Katrin Fleischer onderzoekt bomen

P

StudioVU/Riechelle van der Valk

romovendus Katrin Fleischer onderzoekt het effect van stikstof op bomen in het bos. “Het effect van stikstof op bossen is dubbel.

Omdat het een noodzakelijke meststof is, gaan bomen, vooral naaldbomen, harder groeien. Maar uiteindelijk komen ook meer schadelijke stoffen vrij, zoals lachgas (N2O), dat erg sterk bijdraagt aan het broeikaseffect”, zegt Fleischer. Voor haar onderzoek hoeft ze niet langdurig in boomhutten te verblijven. Ze kan achter haar bureau een grote stroom gegevens verwerken.

Wereldwijd staan er namelijk zo’n 500 meettorens in bossen die de data aanleveren. “Ik kijk niet alleen naar stikstof, maar naar de relatie met de hoeveelheid CO2 en de temperatuur. Hoe meer stikstof, hoe sneller de fotosynthese, des te harder groeien de bomen.” Dat is haar hypothese. Dit blijkt tot nu toe inderdaad zo te zijn.

ADVALVAS

‘Veel vlees eten is ook stikstofverspilling’

nr 14 — 27 maart 2013

Biodiversiteit verdwijnt Naast de toename van stikstof is de temperatuur een belangrijke factor. “Als je van Zweden naar Italië gaat, zie je een toename van de bomengroei. Dat komt dus niet alleen door extra stikstof, maar ook door oplopende temperatuur. ” Het lijkt positief dat de bomen sneller groeien, maar zo simpel ligt het niet.“Groeiversterking is goed, het zorgt dat bomen meer CO2 opnemen. Maar doordat sommige boomsoorten harder groeien verdwijnt op den duur de biodiversiteit.” Bovendien dragen stikstofverbindingen bij aan verzuring van de bodem en het broeikaseffect.

Fleischer is duidelijk in haar eindoordeel. “Ik denk dat te sterke toename van stikstof uiteindelijk slecht uitpakt voor de bossen. Nu zie je nog een toename van groei, maar ik denk dat er ooit een omslagpunt komt. Het natuurlijke evenwicht is dan te veel verstoord en de bossen gaan juist achteruit. De stikstofcyclus moet terug naar een natuurlijk evenwicht.” Dat is te bereiken door bewustwording: “Mensen weten wel dat hun auto CO2 uitstoot, maar niet dat veel vlees eten ook stikstofverspilling betekent.”

13

Milieu

Martin van Damme meet ammoniak

V

ia satellieten brengt promovendus Martin van Damme de concentraties van ammoniak wereldwijd in kaart.

De stikstofverbinding ammoniak draagt bij aan verzuring van het milieu.

“Ammoniak is een sleutelstof in het milieu”, zegt Van Damme. In Nederland komt meer dan helft van de verzuring voor rekening van ammoniak. Ook kan ammoniak een overmaat aan voedingsstoffen veroorzaken, waardoor bijvoorbeeld de algengroei in het water explosief toeneemt en ander leven verstikt.

Doordat ammoniak onderdeel is van de stikstofcyclus, kan het worden omgezet in lachgas, een sterk broeikasgas. “Intensieve landbouw is verantwoordelijk voor het overgrote deel van de emissie”, aldus Van Damme. “De lokale variaties van ammoniak zijn groot en er zijn nog steeds grote onzekerheden over de omvang van emissies en concentraties van dit gas.

We weten er eigenlijk nog weinig van af.

Daarom is dit onderzoek zo belangrijk!”

StudioVU/Yvonne Compier

‘Voor het eerst komt er een mondiale kaart van ammoniakconcentraties’

14

Een jongensdroom Met het meten van ammoniakconcentraties komt voor Van Damme een jongensdroom uit. Hij werkt namelijk met een infrarood meter op satellieten van de European Space Agency, een revolutionair meetinstrument: “Met deze satellieten kan in de hele wereld ammoniak twee keer per dag gemeten worden. Dat levert voor het eerst in de geschiedenis een mondiale kaart op van ammoniakconcentraties.”

Zijn onderzoek vergt een interdisciplinaire aanpak. Aan de Universiteit van Brussel werkt Van Damme met satellietexperts en aan de VU met stikstofdeskundige Jan Willem Erisman. “Zo kan ik deze twee expertises, satellieten en milieu, combineren om een mondiale kaart te maken. Deze kaart is een uitstekend hulpmiddel voor beleidsmakers. Ze kunnen maatregelen nemen op basis van de informatie en controleren of die maatregelen in de praktijk werken.”

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 14 — 27 maart 2013

ADVALVAS

mail Reacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op redactie.advalvas@vu.nl. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.

advertenties

Master of Arts in Latin American Studies ► Multi-disciplinary study of 15 months including

three months fieldwork in Latin America

► Information day: 18 April, 15.30 hours at: Centre for Latin American Research and Documentation Keizersgracht 395-397 1016 EK Amsterdam www.cedla.uva.nl

Strafrecht De rechtsgeleerden Marijke Malsch en Marius Duker redigeerden onlangs een bundel artikelen Incapacitation, besproken in Advalvas 12 in het artikel ‘Niet veroordeeld, toch gestraft’.

Opmerkelijk dat zij geen getallen noemen over de toenemende duur van voorarrest. Dat meer tijd in voorarrest wordt doorgebracht dan in gevangenisstraf is blijkbaar onbekend. Ook een krantenlezer weet inmiddels wel dat de tendens naar zwaarder straffen ook in Nederland en andere Europese landen voorkomt. Van een bundel verwacht je een nauwkeurigere duiding dan dat chemische castratie ook in Nederland voorkomt. De opmerking ‘Gelukkig valt het tot

nu toe met de terrorismedreiging in Nederland erg mee, maar op andere plekken in de wereld is dat wel anders’, wekt de indruk dat dit verschijnsel en de gevolgen ervan aan ons land voorbijgaan, terwijl vele wetsaanpassingen wel al hiernaar verwijzen.

Verhelderend is de opmerking: ‘We hebben bij de voorbereiding van deze bundel gesproken over het fenomeen vreemdelingenbewaring... Helaas hadden we niemand beschikbaar om daar een verhaal over te schrijven.’ Dat is toch juist een onderwerp dat in een dergelijke bundel niet gemist mag worden!

Roland Haffmans, Advalvaslezer

2013 AdValvas 100 x 65,5 (mm: b x h)

Direct na zijn afstuderen moest Clenton vluchten. Zijn Rwandese diploma is hier niets waard. Met steun van het UAF kan hij weer studeren en een nieuw bestaan opbouwen. www.uaf.nl

Clenton, gevlucht uit Rwanda:

‘Dankzij mijn studie heb ik weer een toekomst’

jaar

Clenton en 3.100 andere vluchtelingstudenten hebben uw steun nodig. Rekening 76300 nr 14 — 27 maart 2013 ADVALVAS Ad Valvas-205x130mm-jan2013-1.indd

1

15

25-01-13 14:13

Manfred Wuher is per 1 maart benoemd tot hoogleraar analyse van biomoleculaire interacties bij de faculteit Exacte Wetenschappen.

Wuhrer gaat zich bezighouden met de ontwikkeling van analytische technieken en toepassing daarvan in de levenswetenschappen.

Margreet Visser, promovendus bij de faculteit Psychologie en Pedagogiek en coördinator van het Kinder- en Jeugdtraumacentrum, werkte als deskundige mee aan een serie over kindermishandeling van televiesieprogramma Het Klokhuis. De serie wordt vanaf dinsdag 2 april uitgezonden.

Bewegingswetenschapper Jos de Koning is een van de gelukkigen die een subsidie heeft binnengehaald in een nieuw landelijk onderzoeksprogramma Sport. De Koning gaat onderzoek doen naar trainingsstrategieën voor optimaal piek- en duurvermogen van schaatsers en roeiers. Negen van de drieëntwintig gehonoreerde onderzoeken waren van VU of VUmc.

Victoria Burgers

Hoogleraar politieke besluitvorming Barbara Vis is een van de schrijvers van het boek Passie voor de publieke zaak.

Daarin pleiten jonge sociale wetenschappers voor een grotere rol voor de sociale wetenschappen in het maatschappelijke debat.

16

Kort sporten goed voor denkprocessen

M

ensen die zich kort inspannen, zijn daarna beter in ingewikkelde denkprocessen zoals plannen, zelfbeheersing en cognitieve flexibiliteit. Dat schrijft klinisch neuropsycholoog Lot Verburgh in The British Journal of Sports Medicine.

Ze heeft samen met collega’s bestaande studies geanalyseerd.

In die onderzoeken moesten deelnemers tien tot veertig minuten fietsen of hardlopen en daarna een test doen waarbij ze bijvoorbeeld op informatie moesten focussen. Zo’n korte inspanning blijkt een positief effect te hebben op verschillende denkprocessen. Als mogelijke verklaring geven Verburgh en collega’s de verhoogde bloedtoevoer naar de

hersenen. Mensen met ADHD, dwangneurose (OCD), autisme of obesitas kunnen wellicht hun voordeel doen met de uitkomsten.

Zij zijn minder goed in zulke ingewikkelde denkprocessen en dat kan verbeterd worden door korte zware inspanning. (NS)

Het artikel is te lezen via: tinyurl.com/ sportgoedvoordenken

Zebravissen met tbc Dure huizen

V

E

r zijn 23 bacteriële stoffen meer betrokken bij tuberculose (tbc) dan voorheen gedacht. Dit concludeert microbioloog Esther Stoop in haar proefschrift waar ze 22 maart op promoveerde. Door één voor één stoffen uit te schakelen in de bacterie onderzocht Stoop welke factoren belangrijk zijn voor het ziekteproces. Omdat menselijke tbc-bacteriën te gevaarlijk zijn, werkte Stoop aan de bacterie in zebravissen. Deze resultaten zijn

Hans Smit

VIPs

waarschijnlijk ook relevant in de mens. TBC komt bij ons niet veel meer voor, maar wereldwijd sterven er toch nog 1,4 miljoen mensen aan deze longziekte.

Patiënten worden behandeld met grote hoeveelheden antibiotica, maar dit maakt de bacterie resistent. De stoffen die nu zijn geïdentificeerd, kunnen gebruikt worden om nieuwe antibiotica te ontwikkelen. (NS)

oorzieningen hebben een belangrijke invloed op huizenprijzen, schrijft econoom Hans Koster in het proefschrift waar hij 21 maart op promoveerde. Hij onderzocht de huiskeuze door middel van de prijs van een huis. Als mensen graag willen wonen naast bijvoorbeeld een park, dan zullen de huizen daar duurder zijn. Het blijkt dat mensen graag willen wonen in een diverse buurt of een historische buurt. Huishoudens willen minder graag wonen in dichtbevolkte gebieden. De bereikbaarheid met het openbaar vervoer lijkt geen invloed te hebben.

(NS)

Voor het proefschrift, zie: tinyurl.com/ vissentbc

Lees het proefschrift via tinyurl.com/ durehuizen nr 14 — 27 maart 2013

ADVALVAS

onderzoeksnieuws

Letsel claimen ongezond

M

ensen die betrokken zijn bij een letselschadeafwikkeling herstellen mentaal slechter dan mensen met hetzelfde letsel die niets claimen.

Dat is opmerkelijk want de procedure is juist bedoeld om herstel te bevorderen. Dat concludeert Nienke Elbers in het proefschrift waarop ze 27 maart promoveerde. Elbers geeft twee mogelijke verklaringen: Mensen herstellen onbewust niet zolang de afwikkeling loopt omdat de schadevergoeding afhankelijk is van het letsel. De tweede verklaring is dat de stress van de procedure leidt tot een langzamer herstel. (NS)

Meegewerkt aan stofwisselingskaart

Het verhoogde risico op kanker door DES is minder groot dan lang werd gedacht. Dat zegt Janneke Verloop die 20 maart promoveerde aan het VUmc.

Het proefschrift is te lezen op tinyurl.com/letselschadeongezond

H “

Nederlandse Amsterdammers zijn nu officieel in de minderheid. Dat zet ons denken op z’n kop”, betoogde hoogleraar diversiteit en onderwijs Maurice Crul in zijn oratie op 22 maart. Vroeger vond men dat de nieuwkomers zich moesten aanpassen aan de meerderheid.

Maar wie is nu eigenlijk de nieuwkomer en wie de meerderheid? “Deze ontwikkeling is niet erg, alleen we moeten eraan wennen”, zegt Crul. (NS)

Bron: Bureau onderzoek en statistiek Amsterdam ADVALVAS

nr 14 — 27 maart 2013

ans van Beek van het Center for Neurogenomics and Cognitive Research (CNCR) van de VU is een van de wetenschappers die heeft meegewerkt aan het baanbrekende onderzoek waarin de gehele stofwisseling van de mens in kaart is gebracht.

Verschillende bestaande databases zijn gecombineerd, gecontroleerd en samengevoegd. Van Beek doet onderzoek naar de ziekte van Parkinson en heeft zich samen samen met AIO Farah Supandi vooral beziggehouden met het Parkinson-deel van de stofwisselingskaart. Inmiddels is de database in de lucht en vrij toegankelijk. Van Beek gebruikt hem zelf, en vindt hem erg nuttig. Met deze ‘biochemische kaart’, die afgelopen weken veel in het nieuws is geweest, kunnen stofwisselingsziekten in de toekomst veel effectiever behandeld worden.(NS)

De stofwisselingsdatabase staat op humanmetabolism.org

Andy Tanenbaum

Nederlandse Amsterdammers in minderheid

49,5% autochtonen 15,3% westerse allochtonen 35,2% niet-westerse allochtonen

Kankerrisico DES-dochters blijft klein

“DES is een hormoon dat artsen tussen 1948 en 1975 voorschreven aan zwangere vrouwen om miskramen te voorkomen. In de jaren zeventig bleek dat DESdochters, kinderen van vrouwen die het hormoon slikten, opvallend vaak baarmoederhals- of vaginakanker kregen. Daarop werd het middel verboden.

Dertienduizend DES-dochters zijn geregistreerd. Ik onderzocht hoe het nu gaat met deze vrouwen, die gemiddeld vijftig zijn. Het was al bekend dat vrouwen op jonge leeftijd een grotere kans hebben op kanker, maar nu blijkt ook dat als ze ouder zijn de kans op baarmoederhals- en vaginakanker 24 keer zo groot is als bij vrouwen zonder DES. Maar we moeten relativeren: het blijven heel zeldzame ziektes. Een verhoogd klein risico, blijft een klein risico.

Ook bij DES-zonen en DES-kleinkinderen lijken de gevolgen van het hormoon niet schrikbarend. Zonen hebben een iets verhoogde kans op een afwijking aan de urinebuis.

Bij DES-kleinkinderen lijkt het verhoogde risico op kanker kleiner dan bij hun ouders, al is dit pas met zekerheid te zeggen als ze wat ouder zijn. Maar voor zover we nu kunnen beoordelen, valt het risico voor hen mee.” (NS)

17

Ondernemerschap

18

onderwijs

Wetenschap aan de man brengen Wetenschappelijke innovaties in de markt zetten, laat dat maar aan VU-studenten over. Twee opleidingen kregen als enige in Nederland en Vlaanderen het kwaliteitskenmerk Ondernemen.

E

DOOR PETER BREEDVELD

Shutterstock

ind vorig jaar wisten Sjors van Heuveln en Dennis Craandijk, tweedejaars science, business & innovation (sb&i), de finale te bereiken in de Entrepreneur Team Challenge, een wedstrijd tussen studententeams die een businesscase moesten schrijven om een innovatief TNO-patent in de markt te zetten.

“We moesten het opnemen tegen onder anderen studenten van de businessuniversiteit Nyenrode”, vertelt Sjors van Heuveln. “Die zaten keurig in het pak, echte zakenmannen, blakend van zelfvertrouwen. Daar waren we wel een beetje door geïntimideerd.”

Maar zie daar: Nyenrode moest het afleggen tegen de twee VU-studenten. “Door hun gebrek aan technische kennis waren ze niet in staat een reëel plan te presenteren”, aldus Van Heuveln. “Ze wisten namelijk niets van techniek. Toen kwam ik er eigenlijk echt achter hoe goed mijn opleiding is.”

ADVALVAS

nr 14 — 27 maart 2013

Van laboratorium naar bedrijf Sb&i-studenten weten heel veel van techniek én van business. Het zijn allemaal bèta’s die leren hoe je weten-

schappelijke innovaties, bijvoorbeeld op het gebied van duurzame energie of medicijnen, vanuit het laboratorium naar de markt kunt krijgen. “Toen we deze opleiding in 2007 begonnen, bleek uit marktonderzoek dat veel leerlingen op de middelbare school een sterke interesse hebben in scheikunde en natuurkunde, maar ze willen niet alleen in een laboratorium staan”, aldus Romano Orru, opleidingsdirecteur van sb&i. “Ze willen iets doen waarbij dat laboratoriumwerk wordt vertaald naar bedrijf en maatschappij.”

Wetenschappelijke vindingen op de markt brengen heet valorisatie. Dat is een lang proces. Wetenschappers ontwikkelen nieuwe kennis, ontdekken nieuwe toepassingen, vinden dingen uit, vragen er een patent op aan, maar dat blijft vervolgens jaren op de plank liggen voordat een bedrijf er brood in ziet. Áls dat ooit al gaat gebeuren.

“Daarom is het belangrijk dat er mensen zijn met een goed wetenschappelijk inzicht die hebben geleerd hoe zo’n vernieuwing efficiënt op de markt kan

19

Ondernemerschap

worden gezet”, zegt Iwan de Esch, sb&idocent en oprichter van drie succesvolle bedrijven die wetenschappelijke vindingen geschikt maken voor de markt.

“Als je een innovatiebedrijfje opricht, heb je naast de pure wetenschappers ook mensen nodig die de brug tussen wetenschap en maatschappij kunnen slaan. Niet het prototype manager, maar mensen die precies weten hoe een vinding werkt, welke kennis erachter zit, hoe je die moet aanpassen en positioneren om de markt geïnteresseerd te krijgen.”

Uit het achterkamertje Zulke mensen worden opgeleid door sb&i, die onlangs samen met de VU-minor Entrepreneurship als enige opleidingen in Nederland en Vlaanderen het kwaliteitskenmerk Ondernemen kregen toebedeeld van de NederlandsVlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO).

“Maar het is niet zo dat wij deze opleiding zijn gestart om ondernemers op te leiden”, zegt Orru. “Toen we een uitnodiging kregen om mee te dingen naar dat kwaliteitskeurmerk, bleken we te voldoen aan alle criteria.”

Student Van Heuveln is zo’n bètaman als Orru beschrijft: een passie voor biomoleculaire wetenschappen en scheikunde, “maar alleen onderzoek doen was niet genoeg voor mij. Ik wilde niet in een achterkamertje dingen doen, het moest maatschappelijk gerelateerd zijn.”

Van Heuveln vond aan de VU uiteindelijk precies wat hij zocht, maar dat was pas jaren nadat hij zijn vwo-diploma had gehaald, en twee jaar pabo had gedaan en een eenmans fietstaxibedrijfje was gestart, dat hij inmiddels weer heeft verkocht. “Ik wist heel lang niet wat ik wilde, totdat ik sb&i ontdekte. Ik was al ondernemer, en deze opleiding combineert dat perfect met allerlei bètavakken. Mijn interesse in puur onderzoek doen is echt gewekt. Ik wil mijn technische expertise uitdiepen door de minor biomolecular sciences te volgen. Of ik meer ondernemer wil worden of juist wetenschapper, beslis ik na mijn minor.”

Keiharde bètavakken en marketing Sb&i is een bacheloropleiding, en vorig jaar startte ook de tweejarige masteropleiding sb&i. In totaal zijn er zo’n 220 studenten, en vorig jaar schreven zich tachtig eerstejaars in. “Het is de grootste

20

studie aan de faculteit Exacte Wetenschappen”, ‘Het zou toch mooi zegt Orru. De opleiding zijn als een nieuw voorziet in een stage bij medicijn dankzij een gerenommeerde ons sneller op de onderneming en studenmarkt komt’ ten moeten verschillende casestudies doen binnen innovatieprojecten.

Keiharde bètavakken als schei- en natuurkunde worden gecombineerd met vakken als organisatiekunde, financiering en marketing. De verhouding is tweederde bèta en eenderde sociale wetenschappen, bedrijfswetenschappen en economie.

Sb&i is een sectie bij Exacte Wetenschappen en heeft één hoogleraar, Bart Bossink, die daarnaast een dag per week bij de economische faculteit is gedetacheerd als bijzonder hoogleraar technologie en innovatie. Naast de banden met economische wetenschappen is ook de faculteit Sociale Wetenschappen stevig verankerd in sb&i. “Wij leiden studenten op tot scientopreneur”, aldus Bossink. “Mensen die het mogelijk maken dat vindingen versneld op de markt worden gebracht.

Succes op de markt maakt van een vinding een innovatie. Het zou toch mooi zijn als een nieuw medicijn of een nieuwe vorm van duurzame energie dankzij sb&i’ers nú op de markt wordt gebracht in plaats van pas over twin-

tig jaar. Veel bedrijven weten niet precies wat ze met een innovatie kunnen, en veel wetenschappers richten zich ondertussen alweer op de volgende wetenschappelijke ontdekking. Onze studenten leren wat er voor nodig is om bruggen te bouwen tussen kennisinstelling en bedrijfsleven.”

Succesvolle bedrijven “De opleiding sb&i stimuleert studenten met innovatieprojecten en in de collegezaal gebruiken docenten ervaringen uit de praktijk”, zegt De Esch. Hij heeft zelf twee succesvolle bedrijven opgericht, waarvan de VU de grootste aandeelhouder is. Die bedrijfjes, IOTA Pharmaceuticals en Griffin Discoveries, komen voort uit het onderzoek dat is gedaan in de vakgroep Medicinale chemie van de afdeling Farmaceutische wetenschappen. Volgens De Esch is er een geweldige synergie tussen fundamentale wetenschap en die VU spin-outs. In die bedrijfjes worden wetenschappelijke vindingen, bijvoorbeeld van nieuwe stoffen die mogelijk als geneesmiddel kunnen dienen, verbeterd en geschikt gemaakt voor klinische toepassingen. “De kennis, ervaringen, successen en teleurstellingen worden met de studenten gedeeld”, zegt De Esch. “Daardoor krijgen de sb&i’ers een realistisch beeld van het valorisatieproces .”

Efficiënte computersimulaties helpen bij het design van liganden (paars) die een perfecte interactie hebben met eiwitten en daardoor mogelijk een ziekte kunnen genezen nr 14 — 27 maart 2013

ADVALVAS

De minor entrepreneurship levert geen ondernemers, maar adviseurs

‘Wij zijn een vreemde eend in de bijt’

T

townships, waar het tijdens de Apartheid egenover de VU-campus in verboden was bedrijfjes te beginnen maar het Metropolitangebouw ‘We sturen ze die er desondanks natuurlijk toch waren.” huist de faculteit Sociale Amsterdam in De minor heeft vijf vakken: entrepreneurWetenschappen, waar de om een oplossing ship industry, introduction entrepreneurminor entrepreneurship te zoeken voor ship, enterprising regions, entrepreneurwordt aangeboden aan de leegstand in ship and networks en entrepreneuring studenten uit alle soorten disciplines. Waarom zit die minor niet kantoorgebouwen’ in Amsterdam, waar de studenten lokale omstandigheden en netwerken en lokale bij Economie? “Omdat wij geen ondernevraagstukken in kaart leren brengen en mers opleiden, maar mensen die bijdraanalyseren. “We sturen ze bijvoorbeeld gen aan een omgeving waar ondernemerAmsterdam in om een oplossing te schap kan bloeien”, zegt Ingrid Wakkee, zoeken voor de leegstand in kantoordeskundige op het gebied van ondernegebouwen”, aldus Wakkee, “of om een merschap. Samen met organisatieweteninnovatie te verzinnen voor de financiële schapper Peter van der Sijde heeft ze de dienstverlening in de stad, bijvoorbeeld crowdfunding leiding over de minor. “Daarbij gaat het vooral om de in combinatie met sociale netwerken.” bestudering van sociale vraagstukken: hoe een samenle“We zijn een vreemde eend in de bijt”, vertelt Wakkee. ving in elkaar zit en hoe het plaatselijke ecosysteem een “We vinden niet dat een academische opleiding zich zou cultuur beïnvloedt.” moeten richten op het trainen van zelfstandige onder“Wij leveren beleidsmedewerkers en adviseurs”, aldus nemers. De universiteit kan dat wel doen via summerWakkee. “Mensen die veel breder kijken dan naar de schools en dergelijke maar een opleiding moet acadeondernemer alleen. Die kijken naar het belang van een bepaalde regio voor ondernemers, naar de lokale cultuur misch gericht zijn.”

Het is een vrij vol programma dat desalniettemin in vijf en netwerken. Niet alleen in Nederland, waar je grote maanden afgewerkt moet worden. Sinds de start van de verschillen hebt tussen bijvoorbeeld de Twentse regio minor in 2007 heeft entrepreneurship 150 alumni. Rond en Amsterdam-West, maar ook in ontwikkelingslanden de zestig studenten volgen de minor. “Dat zijn bijvooren opkomende economieën.” beeld bouwkundigen, die tijdens hun opleiding nauwelijks zijn onderricht in ondernemen”, aldus Spierenburg.

Crowdfunding en sociale netwerken “Als je iets wilt ondernemen in Zuid-Afrika”, vult univer- “Of mensen die geneeskunde studeren, of in de zorg zijn opgeleid.” sitair hoofddocent Marja Spierenburg haar aan, “moet je goed op de hoogte zijn van de koloniale geschiedenis, en bijvoorbeeld het belang van de informele sector in de Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

ADVALVAS

nr 14 — 27 maart 2013

21

Sport

Hans Smit

Meer bewegen.

En nu echt!

En in balans blijven

22

nr 14 — 27 maart 2013

ADVALVAS

campus

Het Sportcentrum VU wil iedereen in beweging krijgen met het Persoonlijk Beweeg Plan. Afhakers krijgen een telefoontje van hun coach.

I

DOOR Welmoed Visser

edereen weet het wel van zichzelf: eigenlijk moeten we vandaag nog sporten. Toch doen we het niet. Er zijn zoveel andere dingen; we zijn moe, hebben al genoeg aan ons hoofd en het regent buiten. Van die bank afkomen is het aller-allermoeilijkste wat er is.

Noem ze naïef, maar het Sportcentrum VU denkt een manier gevonden te hebben om ons weer in beweging te krijgen. Het Persoonlijk Beweeg Plan: een persoonlijk trainingsprogramma gebaseerd op een wetenschappelijk onderbouwde begintest en iemands eigen ambities. “De meeste sportscholen ontvangen je met open armen, maar zijn daarna blij als je wegblijft”, zegt Jan Snellen, directeur van het sportcentrum.

“Je krijgt geen telefoontje als je een paar weken niet bent geweest, terwijl de drempel om wel weer te komen steeds hoger wordt.”

Snellen presenteerde het Persoonlijk Beweeg Plan vorige week in het Sportcentrum op Uilenstede. VU-medewerkers kunnen gratis meedoen via het programma VU Fit At Work. Maar studenten moeten bijbetalen als ze willen meedoen.

En als zij zich inschrijven voor bijvoorbeeld fitness krijgen ze een standaardtest die minder uitgebreid is dan de test bij het Persoonlijk Beweegplan. Het beweegplan is uitdrukkelijk ook gericht op mensen van buiten de VU. Traplopen met een kookwekker Snellen heeft de gemeente Amstelveen en Stadsdeel Zuid in elk geval al mee.

Zuid stuurde 1250 uitnodigingen naar zestigplussers om een beweegtest te komen doen bij het Sportcentrum.

ADVALVAS

nr 14 — 27 maart 2013

Zevenhonderd mensen reageerden enthousiast, dus de komende weken is het een komen en gaan van oudere buurtbewoners die getest zullen worden. Na de test, bestaand uit zeven onderdelen die iemands coördinatie, spierkracht en lenigheid meten, volgt een persoonlijk beweegadvies.

Fitnessinstructeur Frank Paulssen neemt een test af bij Mildred Aikema (60), uit Oud-Zuid. Aikema is al sportief. Ze tennist twee keer per week en beweegt elke dag minimaal een half uur. “Fietsen of wandelen, of zelfs traplopen. Dat laatste doe ik echt, soms met de kookwekker erbij”, vertelt ze.

Toch heeft Paulssen nog wel wat aanmerkingen. “Je conditie is prima, maar je coördinatie en spierkracht zouden wel wat beter kunnen.”

Aikema beweegt haar rechterkant aanmerkelijk ‘Als ik straks gemakkelijker dan haar tachtig ben, wil linkerkant en ze heeft ik ook nog wat moeite haar balans te kunnen’ houden bij een aantal van de testjes. Paulssen gaat op één been staan en zwaait zijn knie de lucht in: “Dit zou voor jou bijvoorbeeld al een heel goede oefening zijn.” Aikema is enthousiast en wil na het persoonlijke beweegadvies meteen lid worden voor een jaar. “Als ik straks tachtig ben, wil ik ook nog wat kunnen”, zegt ze. Dit beweegplan kost haar 365 euro voor een jaar, ofwel een euro per dag.

Hockey of salsa Voor dat bedrag bellen de coaches van het beweegplan achter je aan als je wegblijft. En ze begeleiden je online. En ze doen tussentijdse tests om verbetering te meten. En stellen het plan bij als dat nodig is. En zoeken een sportver-

eniging voor je als je dat wilt. “Hier in Amstelveen zitten de hockeyclubs te springen om oudere leden. De meeste ouderen weten dat helemaal niet. Die hebben misschien ooit gehockeyd en denken dat niemand op zo’n club nog op ze te wachten zit”, vertelt Snellen.

Veel Amsterdamse sportclubs doen dan ook mee. Want naast een persoonlijk trainingsprogramma en toegang tot de fitnessruimtes en groepslessen van het Sportcentrum VU krijgen deelnemers ook een jaar lidmaatschap van een sportclub. Dat kan een basketbalvereniging zijn, maar ook een salsaclub.

Vijfduizender beklimmen Maar het doel kan ook heel iets anders zijn. Zo testte instructeur Mickey Richards vandaag een oudere meneer die graag nog eens een ‘vijfduizender’ in Nepal wil beklimmen. “Hij vroeg mij of dat reëel is”, vertelt Richards. “We gaan nu aan zijn conditie en coördinatie werken.”

Dit beweegplan is overigens niet alleen bedoeld voor ouderen. Het is gericht op iedereen: van kind tot bejaarde, van topsporter tot bierbuik. Snellen: “Oorspronkelijk gebruikten wij deze tests om bij topsporters te kijken waar er nog verbetering mogelijk is. Maar je kunt ze voor iedereen gebruiken om te kijken waar iemand staat.” Richards heeft een folderdisplay laten maken die bij huisartsen, fysiotherapeuten en buurthuizen komt te staan. De vraag blijft natuurlijk wie je daarmee bereikt, of je de echte risicogroepen hiermee van de bank krijgt. Maar de hoge respons van ouderen in stadsdeel Zuid is een goede eerste stap.

Zie persoonlijkbeweegplan.nl Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

23

Olav Scholten voorzitter SRVU Studentenvakbond

opinie

De universiteit is geen diplomafabriek De minister wil langzame studenten ook in het tweede en derde jaar wegsturen.

Een schadelijk plan, vindt SRVUvoorzitter Olav Scholten.

oed plan toch? Zo voorkom je dat studenten na het eerste jaar het rustig aan gaan doen.

“De minister slaat de plank mis. Op deze manier draait het universitair onderwijs alleen maar om rendementen en efficiëntie. In de laatste jaren van je studie ontwikkel je je juist. Dat is ook belangrijk.

Nu stop je studenten in een keurslijf van studeren, studeren en punten halen.

Volgens de minister is dit een goede regel voor gemotiveerde studenten. Zij hebben volgens haar ook last van ongeïnspireerde jaargenoten. “Dat is onzin. Als je in een werkgroep zit, kun je altijd iemand vinden die net zo hard werkt als jij. Sterker nog: op deze manier belemmer je actieve studenten. Dat zijn vaak

Geen extra bindend studieadvies De VU is voorlopig niet van plan om het bindend studieadvies in het tweede of derde studiejaar in te voeren.

De belangrijkste reden is dat sinds september vorig jaar al een vergelijkbare regel geldt. Momenteel moeten studenten die na twee jaar nog niet al hun eerstejaars vakken hebben gehaald, vertrekken. Mocht na evaluatie blijken dat deze regel niet werkt, dan wordt het extra bindend studieadvies mogelijk alsnog ingevoerd.

mensen die iets willen teruggeven aan de universiteit door in een studentenraad of bestuur van een studievereniging te zitten. Straks is dat onmogelijk omdat je een bestuursjaar niet meer met een fulltime studie kunt combineren. Dan heb je net een jaar in de universitaire studentenraad gezeten en moet je vertrekken omdat je niet voldoende punten hebt gehaald.”

Als studenten voor een bestuursjaar ontheffing krijgen, heb je dan nog bezwaar tegen de regeling? “Ja natuurlijk. Dit soort plannen schaadt de cultuur van de universiteit. Zo krijg je een diplomafabriek die alleen draait om punten pakken. Wat heeft de minister nu liever? Een student die binnen vier jaar afstudeert en alleen maar zesjes haalt of iemand die er iets langer over doet, meer ervaring opdoet en met een mooie scriptie afstudeert?”

StudioVU/Peter Valckx

Hoe stimuleer je luie studenten dan wel? “Geef studenten uitdagend en prikkelend onderwijs. Ontwikkel een goed studieklimaat met veel contacturen en kleine klasjes. Met het liefst een hoofddocent voor de groep in plaats van een onderwijsassistent. Dan komen die studiepunten vanzelf wel. De economische faculteit geeft al werkcolleges met vijftig tot zestig mensen in een zaal. Studenten hebben op die manier bijna geen contact met een docent.

Dat werkt niet.”

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

24

nr 14 — 27 maart 2013

ADVALVAS

ICOON Luis Prado/The Noun Project

G

DOOR FLOOR BAL

Straks heb je allemaal 21-jarigen met een masterdiploma die geen baan kunnen vinden omdat ze verder niets op hun cv hebben staan.”

COLUMN

Lui Roos van Rijswijk, masterstudent literatuurwetenschap

I

k ben lui en dat is ontzettend vermoeiend. En ik bedoel met ‘lui’ niet dat ik zo’n fanatieke onthaaster ben, hoor. Evenmin leef ik ontzettend ‘in het moment’, is er niets mindfulness aan mijn luiheid en het is al helemaal geen statement tegen een maatschappij waarin je de hele tijd van alles moet. Ik beweeg gewoon het liefst zo min mogelijk, waarbij ik bij voorkeur iets passief tot mij neem. Dat iemand me taart voert, bijvoorbeeld, terwijl ik naar de herhalingen van Tussen Kunst en Kitsch kijk. Ik ben er niet trots op, nee (te bedenken dat er landen en oorlogen zijn waarin lui zijn je je kop kost, te bedenken dat ik tijdens één aflevering Tussen Kunst en Kitsch ook pannenkoeken had kunnen bakken in het lokale bejaardentehuis), en het mag een klein wonder heten dat ik het educatiegewijs maar liefst tot een universitaire master geschopt heb. Nu nog uít die master komen – liefst met een diploma – en dit is precies waar die luiheid in de weg staat.

Althans, dat dacht ik. Want interessant

ADVALVAS

nr 14 — 27 maart 2013

is dat de luiheid nieuwe, zeer actieve vormen aanneemt Drie regels en me tot dingen beweegt later brult mijn waarvan ik niet wist dat ik volle maag om ze in me had. Zo krijg ik, koek, patat en starend naar het scherm waar kaasfondue zich gestaag doch tergend langzaam een masterscriptie vormt, in eerste instantie zin om te gaan liggen slapen.

Maar dat kan natuurlijk niet, ik moet een scriptie schrijven. Ik mag dan wel lui zijn, denk ik in zo’n situatie, maar ik heb ook heus wel zelfbeheersing. Niet slapen dus.

Drie regels later is mijn slaap voorbij, maar brult mijn volle maag om koek, patat en kaasfondue. Ook die drang weet ik te weerstaan. Maar laatst gebeurde er na de vreetfase iets vreemds: opeens kreeg ik behoefte aan lichaamsbeweging. Moeilijk, dacht ik: een scriptie schrijven is heel goed voor mij, maar lichaamsbeweging is ook niet mis.

Met als resultaat dat ik me, inderdaad: uit luiheid, ingeschreven heb voor een sportschool. Ha! Hoorde ik mijn luiheid denken: zó krijg ik dus mijn zin! Om vervolgens

iedere keer als ik dreig een hoofdstuk af te typen, met iets vreselijk nobels of nuttigs te komen. Zo wordt mijn Frans steeds beter door die online cursus, heb ik laatst heel milieubewust zélf een blok zeep gemaakt, kan ik inmiddels vloeren leggen, deed ik vrijwilligerswerk, heb ik opeens een deeltijdbaan, ben ik begonnen met gitaarspelen, publiceerde ik wat proza en hielp ik vrienden met het schilderen van hun huis. Tevens ben ik in staat te jongleren met drie ballen, ben ik eindelijk aan die Russische meesterwerken begonnen en maak ik een voortreffelijke spinaziecurry. Als ik niet als een beter mens uit mijn studie kom, weet ik het ook niet. Hoewel: ik loop verdomme al een half seizoen achter met Tussen Kunst en Kitsch. En mijn nobele luiheid begint dingen als ‘onthaasting’ en ‘bewust stilstaan’ te lispelen. Ik weet het zeker: alles komt goed. Het wachten is slechts op het moment dat ik uit luiheid afstudeer.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

25

Reorganisatie

International Office is klaar voor de start Na een moeilijke aanloop lijkt de reorganisatie bij Internationalisering nog vóór de zomer rond te komen. Het betrokken personeel en de ondernemingsraad staan in hoofdlijnen achter het plan van het bestuur.

“

DOOR DIRK DE HOOG

26

Bon en Lycklama zijn opgelucht dat het aantal mensen dat hun baan kwijtraakt, meevalt. Door natuurlijk verloop zijn al bijna 10 van de ruim 15 te schrappen formatieplaatsen ‘ingeleverd’. Bovendien gaan mensen met pensioen en komen er nog enkele vacatures vrij in de toekomst.

Wringen De ondernemingsraad praat in april over het plan. Binnen de raad kan het rekenen op steun, maar wel met een paar serieuze kanttekeningen, zegt OR-lid Arlette van Wissen. “Internationalisering is een speerpunt van de universiteit is en toch bezuinigt de VU er flink op. Dat blijft wringen. Maar het plan kan in onze ogen een verbeterslag zijn. De meerwaarde is vooral dat iedereen binnen het domein internationalisering met elkaar gaat samenwerken. We willen wel de garantie van het bestuur dat het International Office voldoende geld en menskracht krijgt om de doelstellingen voor onderwijs en onderzoek waar te kunnen maken.”

Frisse start Alle betrokkenen spreken lof over de rol van kwartiermaker Frans Snijders, in het

Na de zomer werken volgens het reorganisatieplan alle mensen die betrokken zijn bij internationalisering van onderwijs en onderzoek bij één afdeling: International Office. Deze valt formeel onder de dienst Studentenzaken, maar krijgt een eigen budget van het bestuur.

International Office kent twee hoofdafdelingen. The International Cooperation Projects is een afgeslankte voortzetting van het Centrum voor Internationale Samenwerking (CIS). De andere afdeling International Services (nog geen officiële naam) richt zich vooral op internationale werving en uitwisseling van studenten.

Van de bijna 50 formatieplaatsen in 2010 blijven er nog 34 over in 2015.

Ook dreigt het CIS de bijdrage van bijna zes ton per jaar uit de eerste geldstroom kwijt te raken.

dagelijks leven directeur bedrijfsvoering bij de economische faculteit. “Het is geen onverstandige zet gebleken een kwartiermaker van buitenaf aan te wijzen. Hij luisterde goed naar opmerkingen van het personeel en paste de oude plannen aan. Dat gaf vertrouwen bij het personeel”, aldus OR-lid Sandra de Maesschalck. Opmerkelijk punt in het reorganisatieplan is dat voor de drie leidinggevende functies in het International Office vacatures staan vermeld. Dat belooft een frisse start.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 14 — 27 maart 2013

ADVALVAS

ICOON Met dank aan The Noun Project

Reorganiseren is natuurlijk nooit leuk, zeker niet voor de mensen die hun baan kwijtraken. Maar toch vind ik dit plan een goed uitgangspunt”, zegt Reyka Lycklama van het huidige Bureau Internationalisering. “Het is positief dat alle betrokkenen onder één dak komen van het nieuwe International Office en van elkaars expertise en netwerken gebruik kunnen maken.”

Ook Anna Bon, voorzitter van de onderdeelcommissie van het Centrum voor Internationale Samenwerking (CIS), kan leven met dit plan. “Twee jaar geleden deed het bestuur nog of het werk van ons centrum niet relevant was voor de universiteit, want het ging toch alleen maar om projecten in opdracht van derden.

Nu behouden we een volwaardige plaats binnen het International Office hoewel we zelf geld moeten binnenhalen.” Bon vindt dat het reorganisatieplan het belang van CIS voor het onderwijs en onderzoek erkent. “We werken steeds vaker samen met onderzoekers voor wie wij de link zijn naar ontwikkelingslanden. En ook studenten lopen graag stage bij onze projecten.”

advertentie

campus

Het is onverstandig om nu mensen te ontslaan bij het Universitair Centrum IT (UC-IT), vindt de ondernemingsraad.

Volgens het reorganisatieplan moeten 21 van de 162 medewerkers weg.

OR wil uitstel ontslag bij ICT DOOR dirk de hoog

“

Bij alle plannen om de bedrijfsvoering efficiënter te maken, speelt ict een belangrijke rol.

De komende tijd komt er dus een hoop werk af op de ictspecialisten. Dan is het vreemd je eigen mensen te ontslaan en externe deskundigen in te moeten huren”, zegt OR-lid Peter Stol.

Hij heeft nog meer redenen om voor uitstel van de bezuinigingen te pleiten.

“De centralisering van het ict-domein is nog steeds niet afgerond. Eigenlijk is het centrum nog bezig met de vorige reorganisatie. Laten we die eerst afmaken voordat de boel opnieuw overhoop gaat.

Breng de interne organisatie van het UC-IT op een hoger kwaliteitsniveau voor je nieuwe stappen doet”, bepleit Stol.

Bovendien ziet de ondernemingsraad allerlei onzekerheden opdoemen. Stol: “Neem alleen al de komst van één bètafaculteit voor de VU en de UvA. Dat heeft zeer waarschijnlijk ook gevolgen voor de ict-dienstverlening. Laten we eerst duide-

ADVALVAS

nr 14 — 27 maart 2013

lijk krijgen wat de gevolgen daarvan zijn.

Die kunnen we dan meenemen in het verdere verloop van de reorganisatie.”

Stol wijst op nog een argument om nu zoveel mogelijk ict’ers binnenboord te houden. “Het gaat niet alleen om het uitvoeren van nieuwe projecten, maar ook de dagelijkse ict-voorzieningen moeten op peil blijven. Vanuit studenten en docenten komen er best veel klachten over wifi, internet en computerwerkplekken. En met de prioriteit bij de verbetering van het onderwijs moet er ook menskracht beschikbaar zijn om die klachten aan te pakken!”

Stol wil vooral dat het UC-IT organisatorisch de zaken beter op orde krijgt. De directeur van UC- IT zei daar nog twee jaar voor nodig te hebben. Stol: “Gun ze die tijd. In die periode kunnen ze een hoop nuttige dingen doen voor de universiteit.”

HOE VER KIJK JIJ? We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende. Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs.

De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat. Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.

Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op:

WWW.INTRANET.VU.NL/VACATURES Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geïnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op:

WWW.WERKENBIJDEVU.NL

De ondernemingsraad bespreekt het plan op woensdag 27 maart met het bestuur. Zie ook artikel op OR-pagina 28.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

27

e-mail: oR@VU.nl

|

WWW.intRanet.VU.nl/oR

|

WWW.VU.nl/oR

| 27 maart 2013

RiekY Van WalRaVen en matthijS pontieR, oR-commiSSie Soz

‘erger dan verwacht’ de medezeggenSchap iS zeeR kRitiSch oVeR de ReoRganiSatieplannen VooR amd en Uc it. keUzeS WoRden niet ondeRBoUWd en BeSpaRingen op koRte teRmijn dReigen op langeRe teRmijn jUiSt hogeRe koSten op te leVeRen. ‘We zijn er niet kapot van.’ zo verwoordt voorzitter Rieky van Walraven het oordeel van de oR-commissie sociale en organisatorische zaken (Soz) over de reorganisatieplannen voor amd en Uc it. het zijn de eerste plannen waarover de ondernemingsraad binnenkort advies uitbrengt aan het college van bestuur. ‘het is erger dan we hadden verwacht.

We onderschrijven het streven naar meer kwaliteit en efficiency in de dienstverlening in hoofdlijnen maar het is nog lang niet duidelijk of de maatregelen de gewenste verbetering opleveren.’

eeRSt de amd, die in apRil FUSeeRt met hRm en moet BezUinigen.

de personele schade blijft tot tevredenheid van de oR beperkt. maar de raad vreest dat de kwaliteit van de dienstverlening van amd, die ook inkomsten haalt uit opdrachten aan derden, in gevaar komt. ‘Bezuinigen op de eerste geldstroom kan die kwaliteit nadelig beïnvloeden, waardoor je het risico loopt dat je klanten naar een ander stappen’, aldus Van Walraven. ‘er bestaat dus zeker een afbreukrisico. het VUmc, waarvoor amd veel doet, is trouwens beperkt gekend in de plannen. er is alleen overleg geweest op het niveau van directeuren.’ en waarom een fusie met hRm? de oR adviseert verzelfstandiging van amd binnen VU/VUmc te onderzoeken conform het advies van Boer & croon. dan speel je ook beter in op de samenwerking met de Uva. ‘Voor de fusie hebben we nog geen steekhoudende, inhoudelijke argumenten gehoord, alleen de wens om het aantal diensten te verkleinen’, zegt Van Walraven. de taken en bevoegdheden van de amd als onafhankelijke, gecertificeerde dienst zijn bovendien wettelijk vastgelegd, benadrukt

de medezeggenschap. daar valt dus weinig aan te krimpen of te veranderen. ‘amd moet als zodanig herkenbaar blijven’, vindt Van Walraven. ‘hRm heeft niets met labveiligheid of gebouwen te maken.’ de oR begrijpt evenmin waarom de fusie niet is uitgesteld tot de reorganisatie bij hRm in 2015. nu zit je met twee bezuinigingsrondes.

'onverstandig dat preventie eruit gaat' extra vervelend is dat voor de bedrijfsmaatschappelijk werkers (BmW) bij amd. zij worden per april boventallig maar blijven voorlopig aan om met ontslagbedreigde medewerkers bij andere reorganisaties te begeleiden. dat vindt de oR een belastende en pijnlijke situatie voor de bedrijfsmaatschappelijk werkers. hun dienstverlening is straks ook niet meer gericht op preventie (dat wordt vooral een verantwoordelijkheid van de werknemer) maar op verkorten van verzuim.’onverstandig dat preventie eruit gaat’, zegt matthijs pontier van de commissie Soz. ‘dat leidt tot meer verzuim en oplopende kosten. Vijftig procent

van de BmW-klanten verzuimt nu nog niet.

BmW zorgt juist voor preventie. Straks komen medewerkers pas via de bedrijfsarts bij hen terecht. meestal is er dan al sprake van verzuim. het lijkt ons geen goed idee om tot het verzuim te wachten met begeleiding.’

Volgens het reorganisatieplan wordt die begeleiding nu een taak van leidinggevenden. zij zijn daarover nog niet geïnformeerd. maar zijn zij daarvoor geschikt en beschikbaar? en wat als een conflict met je leidinggevende de oorzaak is van het probleem? de oR adviseert daarom eerst de resultaten van een experiment bij het VUmc af te wachten. dan de ReoRganiSatie Bij Uc it, peR 1 mei.

daar is de paradoxale situatie ontstaan van bezuinigingen op afdelingen en mankracht maar extra werk door digitaliseringsprojecten vanwege andere reorganisaties. ‘er lag al meer werk dan het Uc it aankon maar nu wordt ook nog op een kwart van de capaciteit bezuinigd. dan blijven er dus nóg meer punten liggen’, denkt pontier. ‘het is nog steeds onduidelijk wat de dienst precies moet gaan doen. We vragen ons ook bij deze reorganisatie af: waarom in zo’n vroeg stadium? andere reorganisaties zijn immers afhankelijk van de digitalisering en een goed functionerende it-dienst. extra druk levert de ondersteuning aan partijen als het VUmc en de pthU. Uc it wordt geacht dat als een vriendendienst te beschouwen.’ Van Walraven: ‘door de krimp is er evenmin formatie voor maatwerk bij onderzoeksondersteuning. terwijl je toch eigenlijk een structurele formatie nodig hebt om opdrachten te kunnen uitvoeren.’

'de wal zal het schip wel keren'

aFs komt er aan Begin april beslissen de besturen van VU en Uva over het samengaan van de bètafaculteiten van beide universiteiten. naar het zich laat aanzien zullen zij een positief besluit over de oprichting van de Amsterdam Faculty of Science (AFS) aan de medezeggenschaporganen voorleggen. als die instemmen, openen zich veelbelovende perspectieven voor onderwijs en onderzoek. tegelijkertijd zijn er heikele vragen die een antwoord behoeven. Brengt een fusie extra bestuurslasten met zich mee? gaat een investering in de organisatie en de

ondersteuning niet ten koste van onderwijs en onderzoek? Welke consequenties heeft een volledige integratie voor beide universiteiten? het is niet waarschijnlijk dat de colleges van bestuur al in dit stadium een antwoord op deze vragen zullen geven. de samenwerking tussen VU en Uva zal een lange adem vereisen. dat is niet alleen een nadeel. het schept ook de ruimte om na te denken over een vernieuwing van het profiel van de VU als onderdeel van een groter universitair netwerk.

Ottho Heldring, voorzitter OR

column por

ivoren toren

de route die het college van bestuur heeft ingeslagen bij het reorganiseren van de bedrijfsvoering, gaat steeds meer lijken op zo'n met europees geld aangelegde autosnelweg in polen. dat zijn snelwegen waarbij nauwelijks afslagen zijn aangelegd. je kunt een paar honderd kilometer rijden van a naar B, maar nergens anders heen. zo ook met de bedrijfsvoering. Wat alle critici ook inbrengen: er is één route en onderweg kan er niet van worden afgeweken. Bij iedere reorganisatie van een dienst blijkt dat men echt niet van plan is afslagen in te bouwen zodat plannen wat

beter kunnen worden afgestemd op de realiteit. de auditcommissie die ons onlangs de oren heeft gewassen heeft ons college er nog op gewezen: 'zoek het contact met de werkvloer op'. ga langs bij faculteiten en diensten en steek dan geen preek af, laat newspeak die het uitkleden van de dienstverlening 'operational excellence' noemt, a.u.b. achterwege, en luister naar wat er speelt. momenteel ligt het bestuur, zonder dat kennelijk een probleem te vinden, op ramkoers met de eigen organisatie en dat gaat een keer mis. abstracte plannenmakerij vanuit Uilenstede werkt niet. als er al iemand in een ivoren toren mag zitten, dan misschien de wetenschapper, maar zeker niet de bestuurder.

coloFon

het college moet een duidelijke keuze maken over de centralisering van de dienstverlening, vindt de oR. ‘Wil je een centrale it-afdeling die standaard diensten en producten levert en laat je verder mensen met eigen budget eigen ondersteuning kiezen? of wil je een grote maar flexibele dienst? dat wordt nu in het midden gelaten’, zegt Van Walraven, die niet wil zeggen welke optie de voorkeur van de medezeggenschap heeft. ‘maar de wal zal het schip wel keren. als ergens paniek uitbreekt, moet je extra formatie creëren. maar dan ben je brandjes aan het blussen en moet je dure externen inhuren.’ en dat is niet duurzaam, vult pontier aan. ‘je eigen mensen leren niets nieuws als je problemen door externen laat oplossen. ik vind het ook jammer dat jongeren met tijdelijke contracten maar veel expertise er als eersten uit gaan. daarmee verlies je kennis die je organisatie up-to-date houdt.’ toch die tweede optie dus? Van Walraven: ‘je moet in ieder geval voldoende ondersteuning in huis hebben om de zaak in orde te houden en te kunnen vernieuwen.’

discussielunch iedeReen iS Welkom op diScUSSielUnch oVeR het Sociaal plan en tRanSitieoRganiSatie: WanneeR: WaaR:

11 apRil Van 12.00 tot 13.30 UUR. atRiUm, geBoUW mF, d-146.

zie ook: WWW.SiteS.aBVakaBoFnV.nl/VU

aanmelden peR e-mail tot 9 apRil: aBVakaBo.hRm@VU.nl

Ambtelijk secretAris OndernemingsrAAd kitty Jong, agathe van hell (adJunct), de Boelelaan 1105, k 1d-30, 1081 hv amsterdam, tel. 020 59 85312, dAgelijks bestuur ottho heldring, (voorzitter), Jelly reinders, (vicevoorzitter), henk oliJhoek cOmmissie cOmmunicAtie Janneke eppinga, agathe van hell, henk oliJhoek, matthiJs pontier, dunya van troost, rick vermunt, peter versteeg tekst vera ros beeld peter gerritsen VOrmgeVing studiovu

www.FaceBook.com/ ondernemingsraad.vu

Scan deze QRcode met je SmaRtphone

CULTUUR Cabaret

Restaurant

Om de week gaat een student op kosten van advalvas voor maximaal 50 euro uit eten en beoordeelt het restaurant.

Veel vlees voor de grote trek Stoop & Stoop

Hilarische keuzestress Dara Faizi Dinsdag 9 april 20.30 uur Studenten € 9,50 VU-medewerkers € 12,griffioen.vu.nl

Dick Roodenburg, publiciteitsmedewerker Griffioen

30

Niels Willems

Cultuurcentrum Griffioen Uilenstede

WIE? Dara Faizi is van Afghaanse komaf. Via Tadzjikistan en Rusland kwam hij in Nederland terecht, waar hij aan de VU ging studeren. In 2007 won hij de juryprijs op het Griffioen Cabaret Festival.

WAT? Met zijn eerste avondvullende voorstelling Gevaarlijke Gedachten staat Dara Faizi in de theaters.

Hij vertelt op intrigerende wijze over zijn komst vanuit Afghanistan naar Nederland, maar beperkt zich niet tot de allochtone problematiek. Hilarisch is zijn boutade over de keuzestress onder zijn generatiegenoten.

HOE? Zijn levensloop maakt dat Faizi razendsnel kan schakelen: van vriendelijk naar wantrouwend, van ideale schoonzoon naar rotjochie en van politiek beschouwer naar ras-comedian. Met rake grappen, zelfspot en onderkoeld venijn.

CONCEPT Een Nederlands eetcafé.

SFEER Een lekker muziekje op de achtergrond en gedimd licht maken het gezellig en knus. Het eetcafé ziet er gemoedelijk uit en de gasten zijn erg verschillend.

ETEN De kaart is ruim en bestaat hoofdzakelijk uit traditionele gerechten. Als voorgerecht bestellen mijn tafelgenoot en ik uiensoep, die geserveerd wordt met een broodje gesmolten kaas. Als hoofdgerecht neem ik de varkensmedaillons met champignonroomsaus, en mijn tafelgenoot gaat voor de ossenhaas met stroganoffsaus. De porties zijn heel groot, voedzaam en bovendien erg lekker.

BEDIENING Vriendelijk en ontspannen. Ook het barpersoneel is gezellig en eten aan de bar is geen enkel probleem.

AANRADER Absoluut, de prijs-kwaliteitverhouding is zeker voor Amsterdamse begrippen uitstekend. Het ligt tussen de vele toeristische pizzeria’s rondom het Leidseplein. Een ideale plek om te eten vóór het concert, film of theater.

PRIJS Inclusief wijn redden wij het samen gemakkelijk met 50 euro.

WAARDERING

STOOP & STOOP Lange Leidsedwarsstraat 82 stoopenstoop.nl Peter Tijhuis, bachelor criminologie

nr 14 — 27 maart 2013

ADVALVAS

studenten/medewerkers

Sleutelgat 14

Wat zegt de inrichting van je kamer over jezelf? En klopt die indruk ook?

VU-studenten gluren in de kamer van loek janssen.

“E

en antiek type”, vindt Senna Alhu (19), studente pedagogische wetenschappen.

“Hier woont een man van eind twintig, misschien zelfs begin dertig. Hij houdt absoluut niet van stilzitten en heeft er lak aan hoe anderen over hem denken.

Een onrustig iemand dus, maar ook expressief. Hij is vast ook nieuwsgierig naar kunst en cultuur, vandaar het schilderijtje. Antropologie, ja die studie past bij zijn warrige persoonlijkheid. Hij is niet vaak thuis. Liever gaat hij naar buiten, met zijn gitaar. Een relatie heeft hij volgens mij niet. De meeste meisjes zouden hem net iets te slordig vinden.”

“Een afgeleefde leren bank met bijpassende rieten mand en antieke kast. Deze jongen heeft duidelijk zijn eigen stijl ontwikkeld”, zegt organisatiewetenschap-

ADVALVAS

nr 14 — 27 maart 2013

per Maurice Hameleers (20).

“Hij is wat ik noem een culturele hardloper. Op het eerste gezicht misschien ietwat ingetogen, maar tegelijkertijd erg ambitieus. Ik schat hem rond de 24 jaar. Het is geen bijzonder opvallende jongen, maar hij weet heel goed wat hij wil. Hij lijkt me verder erg down-to-earth, een echte aardwetenschapper dus. “ Ook de VU-gastheer Raoul Alibaks aarzelt niet over zijn mening: “De bewoner is een beetje een eenling.

Hij heeft impulsief zijn matras op de kast gegooid en de kleding die hij afgelopen week droeg, ligt nonchalant op zijn stoel. Toch heeft hij ook een gevoelige kant.

Zo heeft hij dat kitscherige schilderijtje met veel zorg aan de muur bevestigd. Waarschijnlijk studeert hij iets kunstzinnigs. Er is geen vriendin in zijn leven, die zou de rommel waarschijnlijk niet tolereren.”

Loek Janssen 23 Student economie en bedrijfseconomie Betaalt 420 euro inclusief in AmsterdamOost

“Dat matras op de kast is een kussen voor onze tuinstoel die buiten op het balkon staat weg te schimmelen”, vertelt Loek Janssen (23). “Ik woon samen in Amsterdam-Oost met twee andere jongens. We kenden elkaar niet voordat we via Kamernet hospiteerden. Zij zijn echte corpsjongens die standaard al hun kleren en schoenen op de bank dumpen. In de rieten mand zitten zo’n dertig paar schoenen, allemaal doorweekt van het bier. De schilderijtjes, de bank en de rieten mand komen van de huisbaas. Totale wansmaak. Ik mag hopen dat iemand die iets kunstzinnigs studeert nooit zoiets in zijn woonkamer heeft. Hoewel ik economie studeer en niet echt iets met kunst heb, speelde ik vroeger wel veel gitaar.”

door Veerle Vrindts student-reporter Foto’s Peter Valckx

Wil je ook in Sleutelgat?

Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

31

Griff

32

door Merlijn Draisma

nr 14 — 27 maart 2013

ADVALVAS