advalvas_jrgng60_17

Nr 17

15 mei 2013 Princess Attia wil dat we het licht uitdoen

De overeenkomst tussen P.F. Thomése en Frans Bauer

Eten, slapen, seks: alles liever dan studeren

‘Wetenschap gaat kapot aan beroepsdecaan’

Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit — www.advalvas.vu.nl

REBELSE VROUWEN: scriptie wordt theater pag 10

Graduate School of Communication

We invite you to the European School for Media and Communication W W W. G S C . U V A . N L

The Graduate School of Communication is offering the following Master’s programmes: Youth and Media Persuasive Communication Political Communication Research Master in Communication Science The application deadline is May 20, 2013

av-uva 130502.indd 1

02-05-13 12:11

HOE VER KIJK JIJ? We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende.

Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat.

Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.

Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op: WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geĂŻnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op: WWW.WERKENBIJDEVU.NL

INHOUD

jaargang 60 — nr 17

Princess Attia in actie voor 6 een fossielvrije VU Karin Lurvinks zoektocht naar rebelse vrouwen

10

Interview: P.F. Thomése, de nieuwe VU-schrijver

16

VU NU Maandag 6 mei 2013, 16.18 » Wendingen, het markante kunstwerk van Barbara Nanning, heeft duidelijk te lijden onder de verhuisdrift op de campus Foto studiovu/riechelle van der valk

Wilskracht kun je trainen, 20 als je maar wilt

En verder Online

4

Opinie: Studeren is een recht

8

Column: Nico van Straalen

9

Onderzoeksnieuws

14

Brieven

19

Opinie: beroepsdecanen

24

Column: Roos

25

Campus: reorganisatie FCO

26

PP

28

Cultuur: theater en restaurant

30

Sleutelgat

31

Griff

32

Coverfoto Lennart Molaster Het volgende nummer verschijnt op 29 mei 2013

onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit Redactieadres De Boelelaan 1105 kamer 1-D-40 1081 HV Amsterdam redactie.advalvas@vu.nl Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans, Welmoed Visser Secretariaat Barbara Vazquez, (020) 5985630 secretariaat.advalvas@vu.nl Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc. Vormgeving Rob Bömer, rbbmr.nl

ADVALVAS

Medewerkers Dick Roodenburg (Griffioen), Nienke Stumpel (stagiair), Merlijn Draisma, Roos van Rijswijk, Bas van der Schot, StudioVU (Riechelle van der Valk, Yvonne Compier) Peter Valckx, Veerle Vrindts Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet, (023) 5714745 Druk Senefelder Misset, Doetinchem

nr 17 — 15 mei 2013

3

Laatste nieuws Dagelijks vers nieuws op advalvas.vu.nl › ‘Het spel is over’ › Vrouwen moeten talent niet verkwisten, vindt Bussemaker › Daktuin VU moet voorbeeld zijn › Gratis soep

› Bussemaker wil gesprek over promovendi voor de klas › Fitte mensen overleven vaker een operatie › De baas trekt zelden aan het juiste touwtje › ‘Einstein zou nooit een NWO-beurs krijgen’ › Digitaal toetsen: meer en beter › Fanmail voor Bussemaker › Bussemaker positief over Europees leenstelsel › Iedereen verdacht van atoomspionage › Malinese boeren uit hun isolement dankzij VU › Acht ton voor onderzoek naar innovatieve journalistiek › Pruttelende pannen en etensgeuren › Studentenvakbond ISO heeft nieuw bestuur › Gelovige wetenschapper René van Woudenberg krijgt Reijer Hooykaasprijs › Petitie moet kleinste talenstudies redden › Mart Smeets, Coca-Cola en onze eigen vrije wil

4

Hortus gaat definitief dicht

O

ndanks al het verzet van vrijwilligers en omwonenden gaat de hortus van de VU volgend jaar zomer dicht. De vijf medewerkers van de botanische tuin raken dan hun baan kwijt. Het besluit om de hortus te sluiten werd al eerder door het college van bestuur genomen. De locatie

is nodig voor nieuwbouw van VUmc. Volgens het bestuur speelt de hortus geen rol meer in het onderwijs en in het wetenschappelijk onderzoek. Voor het onderzoek dat nog wel in kassen en een bijzondere klimaatkamer wordt gedaan, wordt een andere locatie gezocht.

Ook veel planten zullen verhuizen, voornamelijk naar de zorg-

tuin die het VUmc krijgt en naar locaties op de campus. Na het besluit in 2011 om de hortus te sluiten, werd een actiecomité tegen de sluiting opgericht. Een petitie tegen de sluiting werd bijna zevenhonderd keer ondertekent, maar haalde niets uit. (FB)

Voor interview met hortulanus Geralt Joren, zie advalvas.vu.nl>nieuws, 14 mei.

Digitale tentamenzaal is officieel open

D

De digitale tentamenzaal was al een tijdje in gebruik, maar nu is ze officieel geopend.

igitaal toetsen houdt meer in dan mutiplechoicetentamens: open vragen, open en gesloten vragen combineren, het kan allemaal. Studenten kunnen zelfs een tentamen maken via Word of een invulbare pdf. Er gaat weleens iets fout, vertelde bewegingswetenschapper Andreas Daffertshoffer bij de opening, waar een enorm, interdisciplinair

team jaren naartoe heeft gewerkt.

Zo gebeurde het een keer dat halverwege een tentamen het systeem crashte. Alle resultaten waren verdwenen. Zijn studenten waren niet blij, onthulde Daffertshoffer.

Maar de voordelen van digitale toetsing zijn legio: tijdwinst, meer objectiviteit en geen onleesbare handschriften meer. Bovendien zijn er meer mogelijkheden. Je kunt studenten plaatjes laten analyseren, filmpjes laten zien

of ze drag-and-drop-vragen laten maken. De VU is de eerste Nederlandse universiteit met zo’n grootschalige voorziening op het gebied van digitaal toetsen: 370 studenten kunnen er in één keer terecht. In de TenT, de tentamenhal op de campus, staan speciaal ontworpen tafels met uitklapbare computers in het tafelblad.

Langs de tafels loopt bekabeling die eenvoudig te verwijderen is, mocht de zaal worden gebruikt voor andere doeleinden. (PB)

nr 17 — 15 mei 2013

ADVALVAS

Sidney Vervuurt

› VU-studenten verdienen big bucks met handel in samenvattingen

online

VU-studenten worden rijk van (Re)tweets handel in samenvattingen

J

e collegegeld terugverdienen door ‘gewoon’ te studeren, het kan.

Om een goed cijfer te halen, maakte je toch al een samenvatting van het boek of de colleges. Deze samenvatting kun je verkopen en dat is serious business.

En als je een keer weinig tijd hebt voor een tentamen, koop je een samenvatting van

iemand anders, simpel maar doeltreffend. Sinds de oprichting van de website Stuvia in 2011 door twee studenten van de VU, is die enorm gegroeid.

Inmiddels staan er meer dan 65.000 documenten online en verdienen alle studenten bij elkaar meer dan 25.000 euro per maand. Een leuk zakcentje. Ook voor de oprichters, want dertig procent gaat naar hen. Hoeveel je er precies

Bang voor spionnen

54+46 7 van de 13 ontheffingsverzoeken van Iraanse studenten die graag een aan de atoomfysica gerelateerde studie wilden doen, zijn afgewezen.

N

ederland is het enige land dat Iraniërs de toegang tot een aantal technische en natuurwetenschappelijke opleidingen ontzegt, om te voorkomen dat Iran deze kennis kan inzetten voor het ontwikkelen van kernwapens.

Het ministerie van Onderwijs werd daarvoor onlangs op de vingers getikt door de Hoge Raad. Daarom moet voortaan iedereen die zo’n studie wil doen ontheffing aanvragen bij het ministerie. (HOP)

ADVALVAS

nr 17 — 15 mei 2013

mee verdient, hangt van het aantal downloads af: hoe vaker iemand jouw samenvatting downloadt, hoe hoger de opbrengst. Het starttarief mag je zelf bepalen. De documenten kosten van helemaal niets voor een vers geplaatst stuk tot tien euro voor echte topstukken. (NS)

Lees het hele artikel over Stuvia op: www.advalvas.vu.nl>nieuws>8 mei.

twitter.com/advalvas_vu facebook.com/advalvas issuu.com/advalvas

Voorbeeldtuin Lees waarom de 800 vierkante meter grote daktuin van het hoofdgebouw zo bijzonder is: advalvas.vu.nl>nieuws>13 mei

Brandmerk VU Bestaat er iets als een VU-stigma?

Maurice Hamelaars, student organisatiewetenschappen, is er bang voor na alle negatieve publiciteit: advalvas. vu.nl>opinie>het VU-stigma

Alleen Als transgender kun je lang zoeken naar een rolmodel dat er een beetje normaal uitziet: advalvas.vu.nl>dossiers>Roel wordt Rachel

Een selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen weken

@VUconnected 11-5 Wat doe je op de langste dag van het jaar? Precies! Midzomernachtsdiner #slimeten http://ow.ly/kFZXA VU Connected organiseert op 21 juni een feestelijk diner in de Slim Eten Tuin aan de Gustav Mahlerlaan 3005. Topkok Luc Kusters van restaurant Bolenius bereidt een barbecue met groenten uit de tuin.

Marc van Will gaat vertellen over het lesgeven aan de kinderen in de tuin. Eerder in die week gaat hij met de leerlingen de groenten uit de tuin voorproeven. @UTwente 13-5 Nieuws: Computer raadt leeftijd en geslacht twitteraar: Computer raadt leeftijd en geslacht twitteraar http://bit. ly/17krd5z #utwente Twentse wetenschappers hebben een computerprogramma gemaakt dat dat aan de hand van taalgebruik de leeftijd en het geslacht van Nederlandse twitteraars kan raden. De computer gokt het geslacht in 85 % van de gevallen goed en zit er bij de leeftijd minder dan vier jaar naast. Dat is nauwkeuriger dan de inschatting van mensen.

Advalvas is volgens tweetgenie een vrouw van 41.

Tsja, dat trekken we ons aan. @UBVU 13-5 Ben je docent en wil je geschreven werkstukken efficiënt nakijken en beheren? Volg de cursus Grademark op 4-06 http://bit.ly/04-06 De bibliotheek geeft een cursus online feedback geven voor docenten en heeft daarvoor een digitale nakijktool ontwikkeld. @ionicasmeets 13-5 Nobelprijswinnaars leven langer dan genomineerden. Rara hoe kan dat? http:// blog.tanyakhovanova.com/?p=455 Nobelprijswinnaars leven gemiddeld 1,4 jaar langer dan degenen die naast deze prijs der prijzen grepen.

Waarom? De blogger wijst erop dat je dit statistisch gezien kunt verwachten bij elke prijs waarvoor mensen tijdens hun leven meerdere keren genomineerd kunnen worden. Immers: wie doodgaat, wordt niet meer genomineerd en maakt dus ook geen kans meer om te winnen.

Goed gedaan!

Dwingen werkt niet. Onthoud dat nu eens, managers! advalvas.vu.nl>nieuws>7 mei

5

student Princess Attia

‘ Doe het licht uit’

‘Als de aarde doorgaat met opwarmen, wil ik me niet schuldig voelen’

6

nr 2 — 12 september 2012

ADVALVAS

in actie

Rechtenstudent Princess Attia zet zich in voor Divest VU. Deze actiegroep wil dat de VU niet meer investeert in fossiele energie.

DOOR NIENKE STUMPEL FOTO STUDIOVU/RIECHELLE VAN DER VALK

D

e VU moet volgens jou ‘fossielvrij’ worden. Je komt dus ook niet op een scooter hiernaartoe, neem ik aan. “Nee, ik rijd geen scooter en ook geen auto. Ik kan heel goed reizen met het openbaar vervoer én ik fiets veel. En in het dagelijks leven ben ik ook milieubewust: ik scheid al het afval en haal zelfs de plastic doppen van kartonnen drinkpakken. Ik probeer ook echt licht te besparen, dat gaat bij mij pas aan als het pikkedonker is. Als ik een nacht niet thuis slaap, trek ik de stekker uit m’n wekker. Het is een beetje een automatisme geworden; ik trek overal de stekker uit.”

Haalden je ouders je vroeger ook nooit met de auto van school? “Dat sowieso niet, ik ging altijd lopend of met de fiets.

Mijn vader is ook best milieubewust; hij scheidt afval en heeft thuis laatst de kozijnen laten vervangen zodat het huis beter geïsoleerd is. Mijn moeder doet ook fanatiek mee met afval scheiden en stekkers eruit trekken, maar mijn zusje moet ik toch wel vaak stimuleren. Het komt uiteindelijk vooral door mij.”

ADVALVAS

nr 17 — 15 mei 2013

Waar komt die drive bij jou vandaan?

“Het is een combinatie van een aantal dingen. Mijn vader heeft invloed gehad en ik ben ook christelijk opgevoed. Ik heb dus geleerd dat je goed voor jezelf en je omgeving moet zorgen. Vroeger op de basisschool gingen we afval prikken. Dat alles maakte mij zo milieubewust. En het is een intrinsieke motivatie. Ik wil mezelf later recht in de spiegel kunnen aankijken. Als de aarde ondanks alle maatregelen toch doorgaat met opwarmen, wil ik me niet schuldig voelen; ik wil er alles aan gedaan hebben. Zelf kan ik geen grote milieubeslissingen nemen, maar ik kan wel anderen motiveren door goede voorbeelden en actie.”

Wat houdt die actie precies in? “Wij van Divest VU roepen de universiteit op om geen geld meer te stoppen in fossiele energiebedrijven. Dit is onderdeel van een grotere actie die in Amerika begon.

Eind maart overhandigden we al een brief aan bestuurslid Bernadette Langius, waarin we oproepen tot een fossielvrije universiteit. Wij waren de eerste Nederlandse universiteit met deze actie, maar inmiddels heeft ook de UvA ons gevolgd.”

Steekt de VU zoveel geld in fossiele energie dan? “Dat doet zij vooral indirect. De VU heeft veel werknemers en is dus grote klant bij het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds en dat belegt wel degelijk in fossiele energie. We willen dat

Princess Attia

CV

1992 Geboren 10 september in Hoorn 2009 Havo-diploma Hoorn 2011 Vwo-diploma Hoorn 2011-heden Rechtsgeleerdheid, VU 2011-heden Vrijwilliger, Wereldwinkel VU 2012-heden Bestuurslid SRVU 2012-heden Werkt voor Prison Project

de VU tegen het ABP zegt: stop met die beleggingen in fossiele energie! Want duurzaam is de VU verder wel, met de daktuin, de CO2-neutrale nieuwbouw en de nieuwe cateraar. Maar als het om geld gaat, is de VU veel te soft. Daar moet een eind aan komen.”

Vind je dat de universiteit een voorbeeldfunctie heeft? “Zeker!

Een universiteit is toch vaak het paradepaardje van de stad en heeft zo een voorbeeldfunctie voor anderen. Bovendien komen de huidige studenten vaak later in de top van het bedrijfsleven terecht en misschien is de toekomstige minister-president wel weer een ex-VU-student. Kortom, de studenten van nu nemen later de belangrijke beslissingen.”

Kunnen studenten en medewerkers zelf nog iets doen? “Heel veel!

In ieder geval bewust met energie omgaan. Zet je computer en je beeldscherm uit als je naar een bespreking bent. En overdag het licht aan is ook onzin, er komt genoeg licht van buiten. En als je telefoon leeg is, leen dan een Solar-oplader bij de SRVU en ga lekker op de daktuin in de zon zitten. En bezoek onze site divestvu. com, want kennis is macht, dus zorg dat je weet hoe je bijdraagt aan duurzaamheid. Het zijn kleine dingen, maar je kunt echt zelf iets doen. Hierdoor stimuleer je anderen weer en wordt het effect alleen maar groter.”

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

7

Onderwijs

opinie

Studeren is een recht

Iedereen met vwo-diploma hoort het recht te hebben om aan een universiteit te studeren, vindt Dirk de Hoog.

DOOR DIRK DE HOOG BEELD BAS VAN DER SCHOT

‘

We hebben meer dan genoeg hoogopgeleiden’, stond 29 april boven een opiniestuk in de Volkskrant. Daarin betoogt econoom Ewoud Jansen dat gezien de mogelijkheden op de arbeidsmarkt er eerder minder dan meer studenten naar de universiteit en hogeschool moeten komen.

Hij is niet de enige die roept om minder studenten. Ook op een recente bijeenkomst van Verontruste VU’ers pleitte iemand voor het beperken van de toelating van studenten. Inmiddels hebben steeds meer opleidingen een numerus fixus gekregen. Dit jaar komt daar rechten bij, nadat andere populaire studies (zoals bedrijfskunde en psychologie) al de instroom aan banden hadden gelegd.

De universiteiten hebben onmiskenbaar een groot probleem. Het aantal studenten is sinds begin deze eeuw van 166.000 naar 240.000 gestegen zonder dat de universiteiten daarvoor extra geld krijgen. Maar het is onterecht die problemen te willen oplossen door jonge mensen de toegang tot de universiteit te ontzeggen.

Studeren levert namelijk een ongekende bijdrage aan de persoonlijke ontwikkeling van een individu. Ikzelf ben bijvoorbeeld een ander mens geworden doordat ik naar de universiteit ben gegaan. En wie heeft het recht te zeggen: jij mag je wel verder ontplooien en jij niet?

Natuurlijk moeten studenten in spe wel de capaciteiten hebben om een universitaire studie aan te kunnen. Maar in principe hoort iedereen met een vwo-

8

diploma daarvoor geschikt te zijn. Anders deugt het vwo niet. Daarom is het terecht dat de minister de sluiproute naar de universiteit, havo plus een jaar hbo, wil sluiten.

Een hoog percentage van die instroom blijkt te struikelen op de universiteit, terwijl bij sommige opleidingen de instroom voor ruim 10 procent uit zulke hbo-plussers bestaat. Bovendien kunnen hbo’ers na het afronden van hun opleiding alsnog een master gaan volgen.

Tegenover rechten horen ook plichten te staan. Nu zeer waarschijnlijk de basisbeurs wordt vervangen door een studielening en bijna overal een bindend studieadvies

na het eerste jaar is ingevoerd, is studeren al minder vrijblijvend geworden dan het tot voor kort was.

Iedereen met een vwo-diploma hoort het recht te hebben aan een universiteit te gaan studeren. Aan de instellingen de uitdaging om dat op een zinvolle manier mogelijk te maken. Een troost: het aantal studenten gaat de komende jaren al vanzelf dalen. Simpelweg omdat het aantal jongeren afneemt.

Dirk de Hoog is redacteur bij Advalvas Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 17 — 15 mei 2013

ADVALVAS

column

Controleren werkt niet

foto StudioVU/Yvonne Compier

H

et bestuur is niet ‘in control’. Dat schijnt het grootste bezwaar geweest te zijn van de proef-accreditatiecommissie voor het onderwijs van de VU. Ze bedoelen: het college heeft geen controle over wat er gebeurt in het onderwijs. Nu vraag ik je, waarom is dat een probleem? Het zou toch al te gek zijn als het college wél het onderwijs controleerde. Geen enkele bestuurder gaat bij mij achter in de collegezaal zitten om mijn onderwijs in de gaten te houden.

Dat doet de accreditatiecommissie ook niet. Die mensen kijken naar de stukken die verschijnen op hun iPad en maken dan nieuwe stukken op hun iPad. Zo’n beoordelingscommissie ziet nooit een collegezaal van binnen. Het is een virtuele werkelijkheid die ze beoordelen. De universiteit die de mooiste iPad-stukken kan produceren en daar het beste verhaal bij houdt, krijgt haar accreditatie. Met onderwijskwaliteit heeft het allemaal niks te maken.

Het is een kwaal van deze tijd, alles onder controle willen houden. Men verwacht dat de leiding van een organisatie het geheel overziet en beheerst, maar dat kan

ADVALVAS

nr 17 — 15 mei 2013

Wisselcolumn Nico van Straalen hoogleraar dierecologie natuurlijk niet. Luister eens naar een bioloog.

De universiteit Mijn collega Hans Westerdie de mooiste hoff, systeembioloog iPad-stukken van formaat, heeft me kan produceren uitgelegd hoe biologische en daar het systemen gereguleerd zijn.

Denk bijvoorbeeld aan een beste verhaal bij houdt, krijgt haar proces als de afbraak van glucose tot pyrodruivenaccreditatie zuur, een metaboliet die geschikt is voor verdere verwerking in de citroenzuurcyclus. Dat afbraakproces omvat negen stappen die natuurlijk in de juiste volgorde en met de juiste snelheid moeten plaatsvinden. Als één stap niet werkt, hopen zich daar onverwerkte tussenproducten op. Nu zou je denken: er is vast een of ander regelsysteem dat de stappen precies aanstuurt, zodat alles netjes verloopt en de juiste hoeveelheid eindproduct gemaakt wordt. Je zou denken: er moet een centrale leiding zijn die ‘in control’ is.

Maar dat is helemaal niet zo. De controle is verdeeld over de verschillende stappen. In elke stap is sprake van gedeeltelijke controle. En Westerhoff kan op basis van de eigenschappen van de enzymen precies uitrekenen hoeveel elke stap bijdraagt aan de totale controle. Er

is geen ceremoniemeester die het overzicht en de regie heeft. Een systeem van verdeelde controle is algemeen in biologische netwerken en ook in industriële productielijnen. Zulke netwerken hebben een zelforganiserend vermogen dat een kenmerk is van het netwerk als geheel.

Zelfs in een relatief kleine groep, een afdeling van veertig mensen aan wie ik leidinggeef, kan ik niet alles onder controle houden. Ik zou wel gek zijn.

Ik wil ook niet de indruk wekken dat ik dat kan, laat staan dat ik aangesproken wil worden op mijn ‘in control’ zijn.

Ik vertrouw op het zelforganiserend vermogen van mijn mensen. De primaire processen van de organisatie worden gedragen door professionals die weten wat ze doen en daarin gefaciliteerd willen worden, niet gecontroleerd.

Weg met dat controle-denken! Het leidt tot bestuurlijke kramp en er spreekt wantrouwen uit naar je personeel. Ik pleit voor een nieuw bestuursmodel, geïnspireerd op de systeembiologie: ‘distributed control’. Dit is mijn advies aan de nieuwe rector.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

9

Theater

Scriptiedrama Historicus Karin Lurvink schreef een scriptie over opstandige slavinnen in de koloniale tijd. Die was de basis voor de succesvolle theatervoorstelling ‘Rebelse vrouwen’.

DOOR Welmoed Visser FOTO’S LENNART MONASTER

O

p het podium zit een vrouw die er niet meer uitkomt. Ze roept de geesten van haar voorouders aan om hulp. Drie slavinnen uit de achttiende en negentiende eeuw melden zich. Op kunstige manier worden hun levensverhalen verweven met het verhaal van de vrouw van nu.

Het theaterstuk Rebelse vrouwen is een succes: de zaal in Podium Mozaïek zit vol. Er is zelfs een wachtlijst. Een aanzienlijk deel van het publiek bestaat uit zwarte vrouwen, vrouwen die je anders niet vaak in het theater ziet en zeker niet in deze aantallen. Een teken dat het slavernijverleden onder deze groep leeft en dat er behoefte is aan vrouwelijke heldinnen.

Dat was de opdracht die Karin Lurvink, toen nog geschiedenisstudent, nu VU-promovendus bij geschie-

10

denis, in 2006 van het NiNsee (Nationaal instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis) kreeg: of ze in historische archieven wilde zoeken naar slavinnen die in opstand kwamen, die zich niet schikten in hun lot. Lurvink: “Het bestaande beeld is dat er mannen in opstand kwamen, maar dat slavinnen zich schikten in hun lot. Dat ze zo goed mogelijk voor hun gezin probeerden te zorgen en het soms aanlegden met de meester.”

Niet lukraak zoeken Lurvink dook de archieven in op zoek naar gegevens over slavinnen die zich niet schikten. Ze zocht bijvoorbeeld in

nr 17 — 15 mei 2013

ADVALVAS

wetenschap

rechtbankverslagen en jaarverslagen van plantages. In drie maanden tijd ploegde ze archieven door van de Sociëteit van Suriname, het archief van het Nederlands West-Indisch bezit, de Raad van civiele criminaliteit van Suriname, het Haags en Rotterdams gemeentearchief, en archieven van een bank als Insinger. Lurvink: “Ik ben niet lukraak gaan zoeken. Ik heb bestaande literatuur over slavenopstanden gelezen en gekeken waar die schrijvers hun bronnen vandaan hadden. Dat gaf richting aan mijn onderzoek.”

Het bestaande onderzoek focuste bijna nooit op vrouwen. Lurvink: “De Surinaamse cultuur kent wel enkele bekende verha-

ADVALVAS

nr 17 — 15 mei 2013

len over slaven, die gaan dus allemaal over mannen.”

Waarom Lurvink ook in bankarchieven heeft gezocht?

“De jaarverslagen van plantages liggen daar soms. Daarin meldde een plantage-eigenaar weleens dat een slavin was overgeplaatst, of verkocht, of gestraft.” Lurvink had het geluk dat ze de archieven nog in Nederland kon inzien. “Die hebben hier tot een paar jaar terug gelegen, omdat het in Suriname qua klimaat moeilijk is om ze goed te houden en ze daar de techniek nog niet voor hadden. Maar de laatste paar jaar is dat veranderd en zijn een paar belangrijke archieven over de Surinaamse geschiedenis terugverhuisd naar Paramaribo.”

Een groot deel van het publiek bestaat uit zwarte vrouwen

Arm afgehakt En heeft Lurvink heldinnen gevonden in de archieven?

“Echte rebellen zijn zeldzaam. De vrouwen die voor

11

Theater

Engagement zonder kromme tenen Welmoed Visser recenseert de theatervoorstelling ‘Rebelse vrouwen’.

Kunst met een boodschap brengen is een van de moeilijkste dingen die er zijn.

Als maker moet je je weg zien te vinden door het mijnenveld van overdosering en kitsch, tenenkrommend moralisme en simplistische vergelijkingen. Meestal gaan er onderweg een of meer van deze mijnen af en haalt het stuk de eindstreep niet ongeschonden. Een hedendaags theaterstuk maken over de slavernij is daarom vragen om problemen.

Maar dat het moeilijk is betekent niet dat het niet kan. Dat laat de voorstelling Rebelse vrouwen op een mooie manier zien. De voorstelling laveert slim tussen de mijnen door, al balanceert ze af en toe op het randje. De hamvraag: mag je een parallel trekken tussen vrouwenhandel van nu en de slavernij uit de achttiende en negentiende eeuw? Hier gebeurt het. Dankzij het uitstekende spel van de actrices en de openheid van het script van Mark Walraven dat conclusies aan de toeschouwer overlaat, haak je niet af.

De voorstelling zit goed in elkaar en laat je niet achter met kromme tenen, maar zeker ook niet onberoerd. Het kan dus: geëngageerd theater. Knap gedaan.

Waar en wanneer?

Het theaterstuk Rebelse vrouwen (regie: Silvia Andringa, spel: Urmie Plein, Naomi Reingoud, Shertise Solano en Maureen Tauwnaar, tekst: Mark Walraven) is nog tot 1 juli te zien in verschillende theaters in het land. Op 20 juni en 28 juni staat Rebelse vrouwen in het Bijlmer Parktheater in Amsterdam, op 21 juni in het MC Theater in Amsterdam. Voor de hele speellijst zie: facebook.com/ rebelsevrouwen.

12

de rechtbank moesten verschijnen, waren vaak tot het uiterste gedreven door armoede, mishandeling of uitputting. Het zijn vaak intrieste verhalen.”

Zoals het verhaal van de slavin Jacquelina, dat terugkomt in de voorstelling. Zij stond in Paramaribo voor de rechter op 27 april 1830 omdat ze haar meester probeerde te vergiftigen door rattengif in zijn chocolademelk te doen. Maar de meester vertrouwde het niet en Jacquelina werd gesnapt. Ze was tot haar daad gekomen omdat ze haar geliefde niet meer mocht zien. Voor straf werd haar een arm afgehakt. “Het afhakken van ledematen kwam vaker voor”, vertelt Lurvink. In de archieven vond ze ook het verhaal van de slavin Diana, die geprobeerd had om haar meesteres te wurgen. Bij haar werden de handen afgehakt.

Ook het levensverhaal van Serafina kwam in het theaterstuk terecht. Zij was zo wanhopig dat ze samen met haar dochter probeerde om haar meesteres in de put te duwen. Dit mislukte en Serafina werd in 1824 door het hof van Paramaribo ter dood veroordeeld.

De vaakst gestrafte Eén echte rebel vond Lurvink bij haar zoektocht: de slavin Virginia Dementricia. Zij had als bijnaam ‘de vaakst gestrafte slavin van Aruba’. Ze leefde rond 1860 en bleef zich verzetten tegen haar gedwongen leven op de plantage. Lurvink: “Ze stal, liep weg, werd telkens gepakt en gestraft, maar deed het telkens weer. Je zou haar misschien als heldin kunnen bestempelen, hoewel ik het moeilijk vind om dat achteraf te bepalen.”

Lurvink is voorzichtig, zoals historici wel vaker zijn, om grote conclusies te trekken en de verhalen mooier te maken dan waar bewijs voor is. Het typeert haar dat ze aanvankelijk weinig zag in het script van Mark Walraven waarin een hedendaags Nigeriaans slachtoffer van mensenhandel haar voorouders aanroept en dan bij slaven uit onze koloniën terechtkomt. “Ik zat daarmee in mijn maag. Ik dacht de hele tijd: dat klopt niet, maar dan denk ik te veel als historicus. Maar het werkt in de voorstelling en op het toneel kan alles.”

Uiteindelijk is Lurvink erg blij met de voorstelling: “Het is goed gedaan. En juist die Nigeriaanse vrouw in het stuk haalt het thema slavernij naar het nu.” En toch moet je daarmee oppassen, vindt Lurvink. Haar hoor je niet snel zeggen dat mensenhandel hetzelfde is als slavernij. Daar is ze te veel historicus voor. “Ik krijg jeuk als mensen lessen willen trekken uit het verleden.”

Als historicus ligt haar fascinatie niet zozeer bij de vrouwengeschiedenis als wel bij de slavernij: “Dat slavernij relatief kort geleden nog bestond en hoe mensen zo’n

systeem voor zichzelf konden verantwoorden! Nu vindt iedereen het onbegrijpelijk dat onze voorouders zich zo konden gedragen naar Afrikaanse slaven, maar wat als je opgroeit in zo’n systeem en dat normaal is?”

Liever een publicatie Lurvinks promotieonderzoek gaat weer over de slavernij, of eigenlijk over de periode vlak erna in het zuiden van de Verenigde Staten. Ze onderzoekt wat in de literatuur bekendstaat als re-enslavement: het gegeven dat slaven na 1865 weliswaar vrij waren, maar economisch totaal gebonden aan hun vroegere bazen,

nr 17 — 15 mei 2013

ADVALVAS

omdat ze voor hun bleven werken en hun inkopen deden in winkels waarvan de plantagebazen eigenaar waren. Lurvink: “Er bestaan verschillende vormen van gedwongen winkelnering: soms kregen zwarte werknemers problemen met hun baas als ze naar een andere winkel gingen, soms was er domweg geen andere winkel in de buurt.” Lurvink legt de economische gegevens van plantagearbeiders uit Louisiana naast die van veenarbeiders in Nederland. “Ook die gaven hun geld vaak uit in de winkel of het café van de baas. Ik onderzoek de verschillen en overeenkomsten tussen deze economische afhankelijkheid.”

ADVALVAS

nr 17 — 15 mei 2013

Met het tot stand komen van het theaterstuk heeft Lurvink zich niet bemoeid. Het is grotendeels gemaakt in de tijd dat zij in de Verenigde Staten zat voor haar promotieonderzoek. “Ik wist dat de plannen er waren, maar het is heel lang onzeker geweest of het ook zou lukken. En toen kreeg ik ineens een uitnodiging voor de première, maar die moest ik missen omdat ik in de VS zat.” Lurvink is blij met het uiteindelijke resultaat en trots dat ze stukjes van haar onderzoek herkent in de personages. “Maar voor mezelf had ik het misschien nog wel leuker gevonden als er uit dat onderzoek een wetenschappelijke publicatie was gerold”, relativeert ze. “Dat is voor mij als historicus minstens zo belangrijk.”

‘Ik krijg jeuk als mensen lessen willen trekken uit het verleden’

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

13

Bert Klandermans, hoogleraar toegepaste sociale psychologie, is door de International Society of Political Psychology (ISPP) onderscheiden met de Harold Lasswell Award 2013. Dit is de hoogste onderscheiding van de ISPP. NWO kent de Onderzoekstalentbeurs toe aan hoogleraar strafrecht Matthias Borgers en promovendus Linda Kesteloo voor hun onderzoek naar de betrouwbaarheid van getuigenverklaringen.

14

StudioVU/Bert Klandermans

StudioVU/Yvonne Compier

Theo Schuyt, hoogleraar filantropische studies, is benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau.

Hij kreeg de koninklijke onderscheiding tijdens het symposium ‘Dag van de Filantropie’ waar ook het boek Geven in Nederland werd gepresenteerd.

D

e tijd dat ongeletterde, computerloze Malinese boeren alleen met hun buurman konden communiceren, is voorbij. Onderzoekers van het Network Institute ontwikkelden in samenwerking met het Centre for International Cooperation (CIS) verschillende telefoonapplicaties waarmee

Anna Bon

Herman van der Wal

De VU-leerstoelgroep Journalistiek heeft samen met het Centre for Media and Journalism Studies van Rijksuniversiteit Groningen (RUG) 790.000 euro gekregen van wetenschapsfinancier NWO voor een groot onderzoeksproject naar het veranderende gebruik van nieuwsmedia.

Hoogleraren Irene Costera Meijer (VU) en Marcel Broersma (RUG) werken nauw samen met de deelnemende mediaorganisaties.

Techniek haalt Malinese boeren uit isolement

boeren elkaar gemakkelijk kunnen bereiken. Een boer kan met zijn simpele Nokia bellen met de lokale radio en doorgeven dat hij bijvoorbeeld zijn koe kwijt is, dat er iemand overleden is of dat hij grote hoeveelheden honing te koop heeft. Normaal kwam zo’n bericht niet verder dan de buurman, maar nu bereikt het bijna 80.000 mensen. Ook ontwikkel-

Bacteriën maken afvalwater onschadelijk Bacteriën verwerken schadelijke stoffen in afvalwater op vuilstortplaatsen. Ze hebben daarvoor alleen wat tijd nodig, blijkt uit het promotieonderzoek van bioloog Jubhar Mangimbulude.

M

angimbulude onderzocht lekwater van vuilstortplaatsen op Java. Javanen verbranden hun afval niet, maar storten het in de buurt van de grote steden. Dit veroorzaakt verontreiniging van grond- en drinkwater met stoffen als ammonium en stikstof. Bacteriën in het afvalwater kunnen deze schadelijke stoffen onschadelijk maken, maar

hebben daar meer tijd voor nodig dan ze nu krijgen. Afvalwater blijft nu zo’n zeventig dagen in een opvangbassin. Mangimbulude heeft hetzelfde afvalwater in een laboratorium tien keer zo lang laten staan, en dat water bleek een stuk schoner. Hij pleit voor aanpassen van de bestaande Javaanse opvangbassins zodat het water er langer in kan blijven staan. (NS)

Voor het proefschrift zie: tinyurl.com/afbrekenafvalwater.

den de onderzoekers een platform waarmee boeren een groepsbericht kunnen sturen. Een analfabete geitenboer kan bijvoorbeeld naar alle andere geitenboeren een voicemail sturen dat de geiten aanstaande maandag ingeënt moeten worden. (NS)

Meer informatie over het project staat op: mvoices.eu.

Dikke scholieren

S

cholen proberen van alles te doen aan dikke leerlingen, maar vaak tevergeefs.

Maatregelen van scholen werken iets beter bij meisjes dan bij jongens, maar bij beiden niet goed genoeg. Mine Yildirum Spraakman, die op 16 mei promoveert, zocht uit waarom niet. Zij concludeert dat scholen vooral minder computergebruik en suikerinname moeten stimuleren. Ook vindt Yildurum Spraakman dat scholen meer moeten evalueren: als een aanpak niet werkt, moeten ze iets anders proberen. (NS)

Zie het proefschrift op: tinyurl.com/ dikkescholieren. nr 17 — 15 mei 2013

ADVALVAS

ICOON Timothy Dilich/thenounproject

VIPs

Betere zorg Westergasfabriek stuwt huizenprijs omhoog

Z

iekenhuizen die meer concurreren en ervaringen van patiënten online zetten, presteren beter. Dat toont David Ikkersheim aan in zijn onderzoek waarop hij 13 mei promoveerde.

Sinds de invoering van nieuwe zorgstelsel in 2006 is de kwaliteit al verbeterd, maar zijn de kosten ook enorm toegenomen. Om de kwaliteit nog beter te maken en kosten terug te dringen zijn er twee dingen nodig, concludeert Ikkersheim : ziekenhuizen moeten meer gegevens, zoals overlevingscijfers, openbaar maken en zich meer specialiseren. (NS)

Meisjes eerder ongesteld

8

10

12

14

16

18

In 1997 werden meisjes gemiddeld met 13,15 jaar voor het eerst ongesteld In 2009 was dat 13,05 jaar

O

ngesteldheid begint bij meisjes steeds jonger. In 2009 werden Nederlandse meisjes gemiddeld ruim 36 dagen eerder ongesteld dan in 1997. Dat concluderen onderzoekers van het Emgo Instituut in een landelijke groeistudie, die ze samen met TNO Leiden en het Leids Universitair Medisch Centrum hebben gedaan. Turkse en Marokkaanse meisjes worden zelfs nog een paar maanden eerder ongesteld dan Nederlandse.

In veel andere landen heerst dezelfde trend. Mogelijke verklaringen zijn een verbeterde gezondheid, voeding, huisvesting en werkgelegenheid. Als gevolg van deze uitkomst nemen basisscholen maatregelen, zoals een afvalemmer in de wc en het eerder geven van seksuele voorlichting. (NS)

Zie voor het artikel: tinyurl.com/eerderongesteld.

ADVALVAS

nr 17 — 15 mei 2013

D

e huizen dichtbij de Westergasfabriek zijn duurder geworden door de herontwikkeling van het cultuurpark. De kosten van de renovatie (65 miljoen) waren al bekend, maar de baten niet. Econoom Mark van Duijn, die op 22 mei promoveert, toont aan dat de huizenprijzen daar sneller stegen dan elders in Amsterdam: tussen de 5% en 10% meer. Het effect is de eerste 300 meter het grootst en neemt na 500 meter sterk af.

Het zwaar vervuilde terrein dat achterbleef toen de gasfabriek sloot, werd gerenoveerd tot een cultuurpark. Een goede zet, blijkt uit Van Duijns onderzoek. (NS)

Voor het proefschrift zie: tinyurl.com/ huizenprijzenwest.

onderzoeksnieuws

Vergeet die taaltip!

Het advies ‘vermijd de naamwoordstijl’ is een slecht advies. Dat blijkt uit onderzoek van taalkundige Margreet Onrust die 23 mei hierop promoveert.

“Beginnende schrijvers van zakelijke teksten, zoals een beleidsnota of een handleiding, lezen vaak adviesboekjes als ‘hoe schrijf ik een succesvolle tekst’ of ’10 tips voor een goede tekst’.

Zulke boekjes geven goed advies: vermijd lange zinnen, tangconstructies en soortgelijke lelijke formuleringen. Deze boekjes adviseren ook de naamwoordstijl te vermijden. En dat is helemaal geen goed advies.

De definitie van de naamwoordstijl is al het begin van het probleem, het is niet duidelijk wat dit begrip precies is. De naamwoordstijl is eigenlijk de activiteit opschrijven als ding. Dus ‘ik verricht de opening’ in plaats van ‘ik open…’ Maar ook ‘het verrichten van de opening doet mij deugd’ in plaats van ‘ik verricht graag deze opening’ is naamwoordstijl. Naamwoordstijl is een groot en onduidelijk begrip voor het gebruiken van naamwoorden in plaats van werkwoorden.

Uit mijn onderzoek blijkt dat beginnende schrijvers niet vaker de naamwoordstijl gebruiken dan gevorderde schrijvers; ze gebruiken dus uit zichzelf niet alarmerend veel naamwoordstijl, waardoor je je kunt afvragen of het advies wel zo nodig is. Wel blijkt dat beginnende schrijvers naamwoordstijl op een aantal punten anders toepassen dan meer gevorderde schrijvers.

Deze gevorderde schrijver gebruikt de naamwoordstijl wel functioneel en leesbaar. We hoeven die naamwoordstijl dus helemaal niet zo actief te vermijden.” (NS)

15

Vrije Schrijver

‘Ik zit in hetzelfde entertainmentregister als Frans Bauer’

16

nr 17 — 15 mei 2013

ADVALVAS

campus

‘ Kunstenaars zijn de nieuwe asielzoekers’

U

P.F. Thomése is de nieuwe VU-schrijver.

Zijn paasgeschenk zal gaan over de verslechterde positie van schrijvers. Wat gaat hij verder doen?

DOOR ROOS VAN RIJSWIJK FOTO studiovu/riechelle van der valk

ADVALVAS

nr 17 — 15 mei 2013

w voorganger Kristien Hemmerechts had als motto: verbeelding gezocht. Wat is uw thema?

“Het mijne is: maatschappij in de maak. Dat motto is mij toegewezen, daar was ik zelfs na heel lang denken zelf niet op gekomen.

Maatschappij in de maak is het jaarthema van de hele VU. Er werd mij vriendelijk gevraagd of ik er iets mee kon. Nou ja, dat is zo ruim, daar past precies alles in.”

Wat wilt u als Vrije Schrijver meegeven aan studenten en medewerkers?

“Ik wil niet gaan opvoeden. Daar geloof ik niet in. Ik vind het wel treurig dat alles wat mensen hier doen met punten beoordeeld wordt. Studenten hebben het zo druk, ze gaan bijna niet meer buiten de gebaande paden. Dat kúnnen ze ook niet: alles zit dichtgetimmerd, je verspeelt zo je studiebeurs. De verstikkende werking van de moderne maatschappij is dat alles tot nut gereduceerd wordt. Terwijl een studietijd een tijd zou moeten zijn waarin je je ontwikkelt, en nietsdoen is ook belangrijk voor je ontwikkeling.

“De nutteloosheid speelt een heel grote rol in de literatuur. Als je steeds iets doet met een doel, staat de uitkomst al vast.

Dan ben je aan het scoren binnen de lijntjes. Literatuur begint waar je buiten de

lijntjes gaat. Ik wil mensen meegeven dat er buiten de studiepunten ook een heel gedrukt leven bestaat.”

U gaat voor de VU een paasgeschenk schrijven. Verwerkt u daarin uw mening over de waarde van literatuur?

“Deels. Het wordt een essay, mijn eigen financiële memoires. Je komt er namelijk nooit achter hoe schrijvers het doen met geld, terwijl er toch schrijvers zijn in Nederland die leven van pen en podium.

Tegelijkertijd wordt dat voor veel schrijvers en kunstenaars steeds moeilijker: dat zegt iets over de positie van literatuur in de maatschappij. Juist met al die bezuinigingen op die kunst kan diezelfde kunst zich niet meer onttrekken aan politiek. De werktitel van het paasgeschenk is: Mijn zwager in Dubai. Mijn zwager is succesvol ondernemer en wil me nogal eens met raad terzijde staan. Hij komt met businessplannen, adviezen hoe ik het moet aanpakken op financieel gebied. Die raad volg ik natuurlijk niet op. Het verschil tussen ons is immens.

Mijn zwager wilde altijd al rijk worden om zo snel mogelijk te kunnen rentenieren. En als dat zover is, gaat hij allemaal dingen doen die volgens lifestylebladen leuk zijn. Met een jeep door een of ander oerwoud rijden. Jagen. Mannelijke dingen. Vrij van zorgen zijn. Maar zelfs

17

Vrije Schrijver

Vrije Schrijver in Dubai hebben ze leven en dood niet in de hand, dus gaan ze er heel gezond leven. Mijn zwager heeft een personal trainer. Genieten moet je verdienen: als je drie keer getraind hebt, mag het. Alles is gereglementeerd, verdeeld in effectiviteit en nuttigheid. Dat is het verschil met de literaire houding.

“Tegelijkertijd is schrijver zijn wel steeds meer een vak geworden, je bent niet meer de wereldvreemde kunstenaar of de bohemien. Je hebt ze nog wel, hoor: Jules Deelder, die heeft een artiestengarderobe. En A.F.Th. van der Heijden doet het per ongeluk, door zijn omvang en zijn mediaschuwheid wordt hij nolens volens excentriek. Maar je moet ook gewoon inkomsten hebben om van te leven.”

Moet een schrijver zich niet ook als persoonlijkheid in de markt zetten om geld te verdienen?

“Ik probeer me daaraan te onttrekken.

Graag wil ik denken dat ik als schrijver in verband sta met Thomas Mann en Franz Kafka, maar in werkelijkheid zit ik in hetzelfde entertainmentregister als Frans Bauer. Je moet van de overheid als kunstenaar, net als een entertainer, je eigen geld genereren in een maatschappij die geen geld overheeft voor kunst. Daar gaat het essay ook over: waarom zou de gewone burger voor kunst lappen? Het is treurig dat kunst in hetzelfde hoekje is terechtgekomen als de goede doelen.

De kindjes in Afrika. Of eigenlijk de asielzoekers: uitvreters die van ons geld snoepen.”

Medewerkers en studenten zullen een boek van u gaan lezen, welk boek raadt u aan?

“Grillroom Jeruzalem [over de reis die Thomése maakte door Israël en de Palestijnse gebieden op de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook, RvR]. Het is spannend om dat boek op de VU te gaan lezen. Er zijn veel moslims en christenen en met name protestanten kunnen erg filosemitisch zijn, ze identificeren zich

18

sterk met het Joodse volk.

Meer dan katholieken, die toch eerder antisemiet zijn als ze de kans krijgen – niet dat iedere katholiek antisemiet is, maar zoals Van Agt bijvoorbeeld tekeergaat tegen Israël vind ik kantje boord.

Het Midden-Oostenconflict roept bij iedereen iets heftigs op. Ik heb Grillroom Jeruzalem geschreven omdat ik verbaasd was over de heftigheid van mijn eigen gevoelens over het onderwerp. Ik hoop ‘Geloof geeft een dat het boek bijdraagt in bovenpersoonlijke het vormen van nuance: reden tot geweld’ niet iedereen in Israël staat achter de nederzettingenpolitiek, er is een groot conflict tussen de fundamentalisten en de gematigden, ook aan de Palestijnse kant. Ik kan weinig respect hebben voor fundamentalisme. Het is totalitair. ‘Wij hebben gelijk, en anderen hebben geen bestaansrecht.’ Die ontmenselijking van de ander vind ik echt griezelig.

“Ik hoop op een stevige discussie.

Mensen hebben de neiging comfortabel te discussiëren op veilig terrein, maar dat is geen discussie. Discussiëren is risico nemen.”

De Vrije Schrijver is elke woensdag op de VU en kan zijn eigen programma samenstellen; hij observeert en schrijft een paasgeschenk. In de rol van VUsionair levert hij ook een bijdrage aan het jaarthema van de VU. Hij is de opvolger van Kristien Hemmerechts.

Thomése (Doetinchem, 1959) debuteerde in 1990 met Zuidland (AKO Literatuurprijs).

Hij schreef nog dertien andere boeken. De bekendste zijn die over zijn vriend J. Kessels en Schaduwkind (2003) over het verlies van zijn dochtertje.

In die discussie zal het geloof ook een rol spelen, u bevindt zich tenslotte op de VU. Hoe staat u in het geloof?

“Ik stam af van de hugenoten maar ben zelf ongelovig. De Bijbel is voor mij wel altijd belangrijk geweest voor het schrijven. Ik ben een soort negatieve theoloog: ik denk dat de afwezigheid van God, het besef van het ontbreken van een sturende kracht, ons bepaalt. De vorm van atheïsme die mij aanspreekt, is geënt op Spinoza: God moet synoniem zijn met de wereld. Je kunt zingeving uit die wereld

halen, eraan sacrale gedachten ontlenen.

Ik wil dus niet zo ver gaan als Dawkins en consorten, die ons reduceren tot dieren en dna-strengen. Ik vind dat wij wel in een zinvol verband leven. Dat hebben we zelf gecreëerd. Het goddelijke is een keuze geworden, niet iets dat buiten jezelf bestaat. Het is subjectief.

“Ik vind geloof soms vrij onaangenaam, ik denk echt dat het bijdraagt aan het kwaad in de wereld. Dat onverdraagzame.

Geloof geeft een bovenpersoonlijke reden tot geweld. Net als nationalisme. Godsdienstwaan geeft je het besef dat je superieur bent aan je vijand, en die dus mag verdelgen. De discussie aangaan over geloof an sich heeft niet zoveel zin – een theoloog heeft op alles een weerwoord.

De godsbewijzen... Alles wat krom is, is in de theologie toch altijd weer recht.”

Uw voorganger Renate Dorrestein zette vier klaagmuren neer, Ronald Giphart maakte een film en Kristien Hemmerechts hield een readin. Kunnen we van u ook zoiets verwachten?

“Ik ben zelf niet zo van de ludieke acties.

Een schrijver is in de eerste plaats iemand die een boek schrijft. Ik heb wel het plan om een leesclub te initiëren, om boeken die ik erg goed vind in gezamenlijk verband te gaan lezen. Ik ben groot fan van Nabokov, de Russische schrijver die zei: je hoeft niet veel te lezen, maar wat je leest moet je goed lezen. Dat wil ik ook doen. En mensen kunnen natuurlijk gewoon contact met me zoeken. In ben in principe elke woensdag op de VU. Ik heb geen eigen kantoor nee, dat is op de VU afgeschaft als ouderwets. Laten we het er maar op houden dat je me ergens tussen het koffieapparaat en de nooduitgang kunt vinden.”

Voor fanmail, vragen en aanmeldingen voor de leesclub (wees er snel bij, het aantal plaatsen is beperkt!), mail naar schrijver@vu.nl.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 17 — 15 mei 2013

ADVALVAS

mail

Reacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op redactie.advalvas@vu.nl. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.

Verder kijken Laten we hopen dat, met alle negatieve publiciteit en onrust rondom onderwijs en faciliteiten op de VU, het motto van onze universiteit ‘VU is verder kijken’ niet bewaarheid wordt in de aanmeldingscijfers: nieuwe potentiële studenten komen, zien en... kijken vervolgens nog even verder. Misschien geen slecht idee om het motto te heroverwegen.

Jasper Dekkers, universitair docent faculteit Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde

Managerscultuur Op 25 april was er een symposium van de Verontruste VU over de failliete managerscultuur.

Duidelijk was wat er allemaal mis is, minder duidelijk wat de oplossingen zijn. En daarvoor was het symposium nu juist bedoeld: om te komen tot gezamenlijke oplossingen.

Een belangrijke oorzaak van de misstanden (volgens sprekers en forumleden) zou zijn dat te veel aandacht en een te groot deel van de financiële middelen naar de bèta’s en de medische faculteit gaan.

Een alfaman zag de Amsterdam Faculty of Science, de gezamen-

ADVALVAS

nr 17 — 15 mei 2013

lijke bètafaculteit van VU en UvA, als het grote gevaar. Want dat zou de alfa’s immers veel geld kosten.

Weer die klassieke stammenstrijd! Handig voor het bestuur, dat kan gewoon verder met zijn verdeel- en heersstrategie.

Ene Abraham had een sterk punt. “Niet alleen de VU is in crisis, maar het gaat hier om de toekomst van de aarde”, zei hij. Abraham hield in feite een pleidooi voor een creatieve, maatschappij dienende Vrije Universiteit. Waar we meer waardering voor elkaar krijgen en het management niet de kans geven om medewerkers wederom tegen elkaar uit te spelen.

Laten we gezamenlijk (alfa, bèta en gamma) bouwen aan een nieuwe democratische universiteit, waarin de macht weer bij degenen terechtkomt die behoren tot het primaire proces: onderwijs en onderzoek.

Michel Groen, medewerker faculteit Aard- en Levenswetenschappen

Biblebelt Dat gaat ’m niet worden, dat onderzoek van de refojongens genoemd in ‘De biblebelt breekt open’ in de vorige Advalvas.

Zij betonen namelijk een zeker dedain ten aanzien van hun onderzoeksonderwerp: zij zijn dat milieu ontstegen. Met een dergelijke vooringenomenheid zijn de uitkomsten bij voorbaat onbetrouwbaar en zijn karikaturen

verzekerd: de korte typeringen in de kaders getuigen hier al van. De werkelijkheid is veel gecompliceerder en genuanceerder.

Ik vind het terecht dat dit onderzoeksproject niet in aanmerking komt voor een NWO-subsidie.

Ook al omdat een studie van een van de betrokkenen over de geschiedenis van De Driestar volgens mij de toets der kritiek niet kan doorstaan: te weinig kritisch en te veel een hagiografie.

Blijf de biblebelt kritisch volgen, maar wel vanuit een andere grondhouding dan de brievenschrijver over christelijke dogmatiek in Advalvas 16.

Overigens heeft de VU een uitstekend object van onderzoek in huis met de persoon van de nieuwe rector magnificus. (Geintje!).

M. Sinke, vader van een student

Geachte meneer Smit, Als bestuursvoorzitter hebt u de beslissing genomen om de VU-hortus te sluiten. Er was gepland om op het terrein van de hortus te gaan bouwen, maar de VU heeft geen geld daarvoor.

Het is sowieso niet nodig omdat er genoeg kantoorgebouwen in de directe omgeving leegstaan.

Waarom dan toch doorgaan met deze idiote plannen? Is het om te bezuinigen op personeel? Er werken slechts drie personen in vaste dienst. Daarnaast zijn er ruim dertig vrijwilligers die de tuin helpen te onderhouden.

Waarom dan vasthouden aan het sluiten van deze oase van rust en schoonheid? Waar de patiënten van VUmc met rolstoel of lopend

met infuus genieten van deze prachtige plek en uw studenten hun boterhammen komen eten en buurtbewoners en zakenlieden van de Zuidas even kunnen uitpuffen?

Meneer Smit, met uw christelijke achtergrond hebt u toch de plicht zorgvuldig om te gaan met dit erfgoed? U wilt nu een parkje gaan aanleggen hier!? Open toch uw ogen. Kom nog eens kijken op deze schitterende plek! Hopelijk hebt u wel het fatsoen om de duizenden handtekeningen in ontvangst te nemen en de emotionele reacties te lezen in ons open boek. Het zou u sieren als u op dit zeer slechte besluit terugkomt.

Jan Willem van der Goot, vrijwilliger hortus botanicus

Correctie Advalvas nr 16 bericht in de rubriek VIPs dat systeembioloog Gerald Penkler de eerste promovendus aan de VU is die een joint doctorate ontvangt. Maar op 2 juni 2010 ontving Maria Ofelia Vieitez een joint doctorate van de VU en van het Royal Institute of Technology te Stockholm.

advertentie

Mooie bijbaan Jonge vrouw met ernstige beperkingen heeft wat extra aandacht en ondersteuning nodig. Wij zoeken enkele studentes die dat willen bieden tegen een vergoeding van €15 per uur in een goede sfeer en met goede voorzieningen.

Werktijden: flexibel en steeds in overleg nader te bepalen.

Locatie: aan het Oosterpark in Amsterdam.

Nadere informatie: 020-6927368.

19

Wilskracht, pump it up!

Psychologie

Een kwart van de dag is een mens kwijt aan het weerstaan van verleidingen.

Dat het allemaal efficiënter kan, ontdekte bijzonder hoogleraar Roy Baumeister.

Door Floor Bal Illustratie rob bömer

20

C

hocoladekoekjes. Daarmee toonde bijzonder hoogleraar sociale psychologie Roy Baumeister aan dat mensen maar een beperkte hoeveelheid wilskracht hebben. In zijn boek Wilskracht, de herontdekking van de grootste kracht van de mens vergelijkt hij wilskracht met een spier die moe kan worden. Om die theorie te testen, liet hij studenten vasten en daarna zijn psychologisch laboratorium bezoeken. Een deel van de studenten kreeg koekjes te eten, een andere groep kreeg niets. De studenten die het echt zwaar kregen, zagen de koekjes wel maar moesten radijsjes eten.

Om het ze extra moeilijk te maken, hing de lucht van versgebakken koekjes in de ruimte. De radijseters, die geobserveerd werden, hadden het zwaar. Sommige studenten roken aan de koekjes of keken er verlangend naar. Toch wist iedereen zich te beheersen.

Hierna moesten alle studenten onoplosbare meetkundeopgaven doen. De studenten die koekjes hadden gekregen en de proefpersonen die niets gehad hadden, hielden dat gemiddeld twintig minuten vol. De mensen die met de

verboden koekjes gesard waren, hielden het gemiddeld na acht minuten voor gezien. Een opvallend verschil. Ze hadden al hun doorzettingsvermogen al opgebruikt en konden zich niet meer ertoe zetten om wiskunde te doen.

Vuile sokken Het was een effect dat de Amerikaanse psycholoog Daryl Bem al in de jaren zeventig opmerkte toen hij onderzoek deed naar gedragskenmerken van consciëntieuze mensen. Hij dacht dat studenten die altijd op tijd hun huiswerk inleveren ook schone sokken zouden dragen omdat beide gedragingen zouden voortkomen uit dezelfde eigenschappen.

Dat bleek niet het geval te zijn, er was een flinke negatieve correlatie. “Blijkbaar konden de studenten ofwel hun huiswerk doen of elke dag schone sokken aantrekken, maar niet allebei”, grapte hij in zijn artikel hierover.

Dat mensen maar een beperkte dagelijkse hoeveelheid doorzettingsvermogen hebben, is extra lastig omdat mensen ongeveer een kwart van de tijd dat ze wakker zijn bezig zijn om verleidingen te weerstaan. De grootste verleider is eten, daarna komt behoefte om te slapen, zin

nr 17 — 15 mei 2013

ADVALVAS

wetenschap

in pauze of vrije tijd. Verlangen naar seks is net iets sterker dan de wens om te internetten, muziek luisteren of tv kijken. Al met al kost het weerstaan van verlokkingen meer dan vier uur per dag.

Het internettijdperk heeft de verleiding nog groter gemaakt. De doorsnee computergebruiker bezoekt meer dan dertig websites per dag en elke 5,2 minuten komt een mailtje binnen dat je van je werk kan afleiden.

Emotioneel stabieler Wie de verleidingen weerstaat, heeft vooral veel meer succes op het werk en bij de studie. Daarnaast bleek dat onderzochte mensen met veel zelfbeheersing minder last hadden van psychologische problemen en verslavingen dan proefpersonen met minder zelfdiscipline.

En hadden ze betere relaties omdat ze minder vaak vreemdgingen en ruzie maakten.

Het lijkt zo paradoxaal. Mensen die veel

‘De grootste verleider is eten, daarna komt behoefte om te slapen, zin in pauze of vrije tijd’ wilskracht hebben, hoeven daar weinig moeite voor te doen. Uit onderzoek van VU-wetenschapper Catrin Finkenauer en Denise de Ridder blijkt dat als mensen eenmaal een goede gewoonte onder de knie hebben, het automatisch gedrag wordt. En dan kost weinig snoepen of veel sporten geen extra energie meer.

Veel wilskracht ontwikkelen is zwaar.

Maar wie dat eenmaal heeft, heeft een makkelijker leven.

ADVALVAS

nr 17 — 15 mei 2013

21

Psychologie Vijf tips voor je tentamenperiode en de rest van je leven:

De mythe van het deadlineschrijven “Vlak voor de deadline lever ik mijn beste werk.” Het is een veelgebruikt excuus om een vervelende klus nog even uit te stellen. Jammer alleen dat het niet waar is.

Een wetenschapper liet collega’s papers beoordelen zonder dat ze wisten hoelang voor de deadline het werk ingeleverd was. Hieruit bleek dat de echte uitstellers niet alleen slechtere papers inleverden, maar dat ze ook lagere cijfers voor het bijbehorende tentamen hadden. Daar waren ze namelijk ook te laat aan begonnen.

De Amerikaan Bob Boice onderzocht daarnaast de schrijfgewoonten van jonge, beginnende wetenschappers.

In deze groep was een aantal onderzoekers dat gedurende een lange periode informatie verzamelde en in een uitbarsting van extreme werklust in twee weken zijn bevindingen opschreef. De andere, meer wilskrachtige groep schreef dagelijks twee pagina’s. Hoewel hun resultaten in het begin hetzelfde leken, ontstond er na een aantal jaren een schifting tussen deze groepen. Veel regelmatige schrijvers hadden een vaste aanstelling aan een universiteit gekregen. De deadlineschrijvers daarentegen hadden een minder goede carrière en velen hadden de wetenschap inmiddels verlaten.

Roy Baumeister Roy Baumeister is bijzonder hoogleraar The Regulation of Social Interaction aan de VU-afdeling Sociale psychologie.

Daarnaast is hij hoogleraar sociale psychologie aan Florida State University. Samen met journalist John Tierney schreef hij het boek Wilskracht, de herontdekking van de grootste kracht van de mens. Momenteel is hij hier in het wild te bewonderen bij de researchmaster social psychology waar hij de expert-workshop geeft.

Train je eigen wil 1_Kleine beetjes helpen

Welk doel je ook hebt, breek het op in kleine stukjes en stel jezelf kleine haalbare doelen. Niets is zo ontmoedigend als het besef dat je nog een enorme stapel boeken voor een tentamen moet leren.

Het is zoveel werk dat je er het liefst zo laat mogelijk aan begint. Meestal blijkt dat te laat te zijn om het goed te leren.

Om dat te voorkomen, kun je een plan maken. Maak per dag een werkschema waarin je ook lunchtijd en ontspanning plant. Maar het zo overzichtelijk mogelijk: ’s ochtends leer je hoofdstuk drie en vier, na de lunch lees je de syllabus. Als je weet wanneer je het werk gaat verzetten, voel je je niet zo opgejaagd. Bovendien is het motiverend om alles wat je gedaan hebt, af te strepen.

2_Stel niet te hoge eisen

Door je beperkte hoeveelheid wilskracht kun je niet alles tegelijkertijd aanpakken.

Zo is de tentamenperiode niet het juiste moment om ook andere zware eisen aan jezelf te stellen. Je hebt simpelweg niet voldoende wilskracht om én te stoppen met roken én al je tentamens te leren.

Wie zichzelf op meerdere punten tegelijkertijd probeert te verbeteren, raakt snel uitgeput. Het gevolg is dat je overal mee stopt.

22

3_Schakel je vrienden in

Als niemand ervan weet, is het niet zo erg om een ochtend te gamen in plaats van te leren. Baumeister ontdekte dat mensen veel gemotiveerder zijn om zich aan hun doelen te houden als de informatie daarover openbaar is. Kies een studiemaat die van jouw schema op de hoogte is en weet wanneer je je niet aan je doelstelling gehouden hebt. Of begin een facebookgroep waarin je studiegenoten elkaars studeerprestaties kunnen volgen.

4_Beloon jezelf

Volwassenen zijn net honden en peuters.

Ze doen beter hun best als ze een beloning krijgen. Als je je wilskracht alleen maar gebruikt om jezelf dingen te ontzeggen, dan wordt het al snel heel vervelend.

Maar als je een beloning koppelt aan een behaald doel, is het veel leuker om even door te zetten. Heb je drie hoofdstukken geleerd of duizend woorden geschreven?

Dan mag je even je favoriete website bezoeken of een tv-programma kijken.

Zonder schuldgevoel.

5_Ontbijt en slaap op tijd

Je moeder zei het al, en ze had gelijk. Je kunt de dag beter niet zonder voedingsstoffen beginnen. Om de boel aan het werk te houden, hebben je hersenen glucose nodig. Die kun je nemen door snoep naar binnen te slaan. Maar met allerlei saaie dingen als fruit, noten, groente, kaas en vlees kun je je glucosepeil ook hoog houden. Zonder glucose heb je geen wilskracht en kun je je nergens toe zetten. Dat blijkt uit een experiment waarbij de helft van een klas schoolkinderen zijn ontbijt oversloeg.

De kinderen die honger hadden, leerden minder en gedroegen zich slechter. Toen ze halverwege de ochtend aten, verdween het verschil met de kinderen die wel gegeten hadden.

Door te rusten verbeter je je vermogen om glucose op te nemen. Als je weinig slaapt, heeft je lichaam meer voedingsstoffen nodig om aan het werk te gaan. Slaapgebrek ondermijnt je zelfbeheersing.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 17 — 15 mei 2013

ADVALVAS

Direct na zijn afstuderen moest Clenton vluchten. Zijn Rwandese diploma is hier niets waard.

Met steun van het UAF kan hij weer studeren en een nieuw bestaan opbouwen.

Clenton en 3.100 andere vluchtelingstudenten hebben uw steun nodig. Rekening 76300 www.uaf.nl

VERRIJK JE BACHELOR MET DIEPGAANDE KENNIS VAN HET INTERNET MINOR WEB SCIENCE

TOEGANKELIJK VOOR ALLE STUDENTEN START: SEPTEMBER 2013

FEW.VU.NL/WEBSCIENCE jaar

Clenton, gevlucht uit Rwanda:

‘Dankzij mijn studie heb ik weer een toekomst’ Ad Valvas-100x130mm-jan2013-1.indd 1

Naamloos-6 1

25-01-13 14:10

08-05-13 11:50

Peter Roelofsma psycholoog

opinie

‘De wetenschap gaat kapot aan de beroepsdecaan’ Psycholoog Roelofsma vindt het tijd voor terugkeer naar het traditionele systeem, waarbij hoogleraren om de beurt een poos decaan zijn.

at is een beroepsdecaan, en wat is ertegen? “Beroepsdecanen zijn door het college van bestuur aangesteld.

Vaak komen zij van buiten de faculteit. Het gezag in een faculteit hoort echter in handen te zijn van het collectief van hoogleraren. Die zijn benoemd vanwege hun wetenschappelijke excellentie, en begrijpen dus wat de taak van een universiteit is. Dat is geen bedrijf met alleen maar financiële oogmerken, met decanen die slaafs het beleid van het college van bestuur uitvoeren. Zo ontstaat ook het risico van machtsmisbruik, gewoontevorming en van een eilandjescultuur.”

Eilandjescultuur krijg je toch juist als een faculteit wordt geleid door iemand die vooral oog heeft voor de belangen van zijn eigen faculteit, en niet voor de VU als geheel? “Ik denk dat we na een jaar of zeven met beroepsdecanen kunnen stellen dat die eilandcultuur alleen maar groter is geworden. De informele contacten tussen de managers en de mensen op de werkvloer zijn nagenoeg verdwenen. Hét bewijs dat een beroepsdecaan niet werkt.”

24

Een goede hoogleraar is toch niet per se ook een goede bestuurder? “Dat is waar, maar het beeld van de verstrooide professor is zo achterhaald. De decaan moet aan het begin van zijn ambtspe-

Decaan Aan de VU is het gebruikelijk dat het faculteitsbestuur bestaat uit de decaan en twee andere leden.

De decaan is voorzitter van het faculteitsbestuur en hoogleraar.

De anderen zijn portefeuillehouder onderzoek en portefeuillehouder onderwijs. Vaak is ook de directeur bedrijfsvoering lid van het bestuur.

riode een beleidsnotitie maken over de te bereiken doelstellingen. Die moet de instemming van de faculteit en het bestuur krijgen.”

Dat beroepsdecanen slaafs het college van bestuur volgen, blijkt niet uit de laatste ontwikkelingen aan de VU. Juist het college van decanen heeft het bestuur een halt toegeroepen. “Dat was een volslagen verrassing! Het gaat wel om beleid dat door het college in samenwerking met de decanen zelf is gevormd, waartegen ze zich nu hebben uitgesproken. Dat is toch een motie van wantrouwen tegen niet alleen het bestuur, maar ook tegen zichzelf.”

Decanen die een te sterke band hebben met een faculteit hinderen de efficiëntie, zodat bijvoorbeeld elke faculteit haar eigen kostbare ict-dienst heeft.

Toch een vorm van financieel wanbeleid. “Denk je dat dergelijke kwesties op Harvard of Oxford spelen?

Financieel wanbeleid is vele miljoenen steken in prestigieuze onderzoeksinstituten, waar vervolgens niks van terechtkomt. Allemaal vanuit het centrale bestuur. De wetenschap wordt op die manier kapotgemaakt!”

Peter Roelofsma

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 17 — 15 mei 2013

ADVALVAS

FOTO StudioVU/Yvonne Compier, ICOON Thomas Weber/thenounproject

W

DOOR PETER BREEDVELD

En dus? “Dus we moeten terug naar het systeem waarbij een groep hoogleraren van de faculteit zelf iemand uit haar midden aanwijst als decaan.”

COLUMN

Partner (m/v) gezocht Roos van Rijswijk, masterstudent literatuurwetenschap

H

oi! Ik was de scriptie van Roos en ik zoek een nieuwe partner. Over mij: Ik hou van de duinen en de zee als het stormt – als ik er lang genoeg naar kijk, vergeet ik bijna wie ik ben.

Het wordt lente, dus ik ga graag stukjes fietsen. In de herfst was het landschap kaal en verlaten, nu hoor je overal vogels.

Ik heb een vogelboek gekocht zodat ik de vogels uit elkaar kan halen. In mijn korte tijd in Amsterdam had ik nog nooit een groenling gezien – je beleeft nog eens wat.

Mijn lievelingseten is cheese onion chips.

Ik hou ook van afbakpizza’s, alles met knoflook en kaas erop en van bier, whisky en sigaretten. Sorry, ik ben daar nogal fanatiek in, mijn hobby’s neem je me niet zomaar af. O, en koffie! De persoon die ik zoek moet wel een bakkie kunnen brouwen. Veeleisend? Welnee. Ik zoek gewoon iemand die me af en toe mee naar buiten neemt, die liedjes voor me

ADVALVAS

nr 17 — 15 mei 2013

zingt en het niet erg vindt om een paar uur kwijt te zijn met Op een of andere het zoeken naar filmpjes van manier gaat het Queen op Youtube. Wie wil altijd mis tussen dat nu niet? Met Roos zong mij en Word ik ook graag de karaokeversies van het oeuvre van Bette Midler trouwens, maar ik sta open voor alles. Lady Gaga, Bach, het is mij om het even, hoewel het regelmatig kijken van kattenfilmpjes wel een van de belangrijkste dingen in mijn leven is. Ook hecht ik veel waarde aan een schone omgeving – regelmatig even opstaan en stofzuigen dus, ook als het nog niet nodig lijkt.

Natuurlijk heb ik ook negatieve eigenschappen. Ik vind het heel belangrijk om die van mezelf te kunnen benoemen. Zo ben ik niet erg goed met tekstverwerkers. Dat wil zeggen: op een of andere manier gaat het altijd mis tussen mij en Word.

Ook worden laptops een beetje kwetsbaar van mij, ze

kunnen her en der wat uitval vertonen.

Maar goed, ik lees net zo lief een boek of tijdschrift (mijn nieuwste fascinatie zijn boeken over de Tweede Wereldoorlog en ik lees ook graag de Quest), dus een kniesoor die daarop let.

Ik ben heel trouw, als je eenmaal besluit met mij verder te gaan, zal ik je nooit (NOOIT) verlaten. Jij krijgt een speciaal plekje in mijn hart, en in ruil daarvoor zal ik altijd bij je zijn. Als je ’s nachts wakker wordt: ik ben er. Op de wc: ik ben er.

Wanneer je even helemaal ontspant, in de supermarkt, tijdens stomende seks: ik ben er! Gezelligheid kent geen tijd, zeg ik altijd maar. Denk dus niet dat ik Roos verlaten heb. O nee. Ze is er zelf vandoor.

We zaten net lekker in de zon met een biertje toen ze riep: “En nu is het verdomme genoeg geweest!” Nooit meer wat van gehoord. Ik ben zo alleen. Zo incompleet zonder iemand anders (m/v). Dus schrijf me. Je krijgt er geen spijt van. Liefs!

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

25

Reorganisatie

Nog veel onzekerheid bij FCO 35 van de ruim 200 medewerkers worden boventallig verklaard bij de Facilitaire Campus Organisatie. En de toekomst van 63 arbeidsplaatsen is nog onzeker.

B

DOOR DIRK DE HOOG ij de medezeggenschap leven de nodige vragen over de reorganisatieplannen, aldus de voorzitter van de domeincommissie FCO Lambert Truijens. Naar verwachting zal de ondernemingsraad nog vóór de zomer het bestuur adviseren.

Een van de vragen is wat er gaat gebeuren met de 63 (van de in totaal 199) formatieplaatsen waarover het reorganisatieplan nog geen duidelijkheid geeft. Het gaat om functies die mogelijk uitbesteed worden, zoals eerder bij het VU-restaurant is gebeurd. “We vragen ons af of de uitvoering van dit plan wel in zo’n korte tijd kan. Veel zaken, zoals bestellingen en klachtenafhandeling bij een helpdesk, kunnen via goede ict-voorzieningen efficiënter geregeld worden. Maar dan moeten die voorzieningen wel eerst gerealiseerd zijn en optimaal werken”, zegt Truijens. Hij is ook bang dat de betrokken werknemers te lang in onzekerheid blijven over hun arbeidspositie.

Start oktober Josja van der Veer, directeur en kwartiermaker FCO, denkt dat het tempo van de reorganisatie wel degelijk haalbaar is. En de werknemers zullen wat haar betreft niet lang in onzekerheid verkeren. Al bij de daadwerkelijke start van de reor-

26

ganisatie in oktober moet bekend zijn welke functies uitbesteed worden. De uitvoeringsdatum daarvan kan een paar maanden in de toekomst liggen. “Het tempo gaat niet te snel en is verantwoord. Het bestendigt ook de koers van na de formele oprichting van de Facilitaire Campus Organisatie in 2011. Voor de uitwerking en implementatie hebben wij bovendien nog tijd tot 2015”, aldus Van der Veer. Ze benadrukt dat bij eventuele uitbesteding van werk er voor de betrokken werknemers wettelijke regels bestaan waaraan de VU zich zal houden. Net zo goed als het sociaal plan van kracht is.

Solliciteren De ondernemingsraad wil ook weten waarom in het plan staat dat maar 4 van de 35 boventallige werknemers in aanmerking komen voor de 18 nieuw te vormen functies binnen FCO. “Dat hebben we zo gezegd om geen valse verwachtingen te wekken”, aldus Van der Veer: “Iedereen kan straks ‘Een nieuwe solliciteren op de nieuwe toegangspas kun functies. Maar wij probeje in één stap ren een reëel verwachvia het digitaal tingspatroon te schetsen serviceplein over de match. Daarbij kunnen uiteraard afsprabestellen’ ken worden gemaakt over een overzienbare ingroeiperiode met een goed opleidingstraject. Wij hopen dat medewerkers die straks boventallig zijn, zo veel mogelijk passend werk vinden en wij doen er met de transitieorganisatie alles aan om hen hierin te ondersteunen.”

óf extra moeten betalen voor afgenomen diensten. Maar die vrees is onterecht volgens Van der Veer. “De faculteiten krijgen geen nieuwe extra taken of kosten. Door de vereenvoudiging, standaardisatie en digitalisering worden vragen wel makkelijker. Wij kunnen nog een hele efficiëntieslag maken door onze basisprocessen te vereenvoudigen en te onbureaucratiseren. Zo kun je straks een nieuwe toegangspas in één stap via het digitaal serviceplein bestellen. En bij de nieuwe cateraar kunnen koffie en lunches nu rechtstreeks worden besteld zonder tussenkomst van onze organisatie.”

Minder bureaucratisch De ondernemingsraad is bang dat faculteiten en diensten in de toekomst óf meer werk zelf moeten gaan doen

3 miljoen bezuinigen Volgens het plan moet FCO 3 miljoen euro besparen op de personeelslasten

nr 17 — 15 mei 2013

ADVALVAS

campus

OR-voorzitter Ottho Heldring

‘Het spel is over’ Het bestuur volgde belangrijke adviezen van de ondernemingsraad over de reorganisatie UC-IT en AMD níet op.

OR-voorzitter Ottho Heldring reageert.

DOOR WELMOED VISSER

ten opzichte van de kosten in 2010. Een deel daarvan is al gerealiseerd omdat 20 vrijgekomen arbeidsplaatsen niet zijn opgevuld. Maar Van der Veer benadrukt dat de dienstverlening aan onderwijs en onderzoek vooropstaat bij deze reorganisatie. “We willen de VU-gemeenschap zo goed mogelijk ondersteunen, zonder gedoe en bureaucratie, met een professionele en efficiënte organisatie. Wij hebben het op ons genomen om te bezuinigen. Maar met de ingezette verandering maken wij het de klant ook makkelijker.”

Voor meer info over de reorganisatie bij FCO zie advalvas.vu.nl > nieuws, 13 mei: Klant staat centraal bij reorganisatie, en advalvas.vu.nl>nieuws, 23 april: Veel vragen bij reorganisatie facilitaire zaken.

ADVALVAS

nr 17 — 15 mei 2013

ILLUSTRATIE Tonielle Krisanski (thenounproject) & rbbmr

B

ent u teleurgesteld over het definitieve collegebesluit over de reorganisatie bij het Universitair Centrum IT en de Arbo- en Milieudienst?

“Het is jammer dat het college van bestuur een aantal van onze adviezen niet heeft opgevolgd.

Het belangrijkste is dat wij zeiden: stel de krimp van UC-IT uit omdat er op IT-gebied de komende tijd veel moet veranderen in verband met reorganisaties van andere diensten. Als tien procent van je IT-systeem niet werkt, ligt het hele systeem plat en kan iedereen op de VU niet meer werken. De schade is dan niet te overzien. Gelukkig heeft het college wel toegezegd extra capaciteit te willen inzetten om dit soort problemen te voorkomen.

“En bij AMD zijn wij tegen de forse bezuinigingen op het bedrijfsmaatschappelijk werk. Daar kun je in de toekomst als medewerker alleen nog via de bedrijfsarts naartoe. Dat vinden we een gemis.”

En nu? Wat kunnen jullie nog doen?

“Juridisch gezien is het spel uit. Wij hebben ons advies uitgebracht en het college heeft besloten. Daarbij zijn niet dusdanige fouten gemaakt dat we in

beroep kunnen bij de Ondernemingskamer. En zelfs als we juridisch wél een punt zouden hebben, weet ik niet of we dat zouden doen. We zijn er namelijk wel van overtuigd dat het college naar ons heeft geluisterd. We zijn het niet eens geworden op alle punten, dat is zo, maar de bestuurders hebben een aantal maatregelen wel degelijk heroverwogen en zijn ons tegemoetgekomen.”

Voelen jullie je als OR wel serieus genomen?

“Ja. Met een deel van onze bezwaren is namelijk wel degelijk iets gebeurd: bijvoorbeeld met ons bezwaar dat AMD voortaan onderdeel zou worden van HRM. Dat vinden wij geen goed plan, omdat AMD ook voor VUmc werkt en dat is een aanzienlijk deel van haar werkzaamheden. Dan is het vreemd dat ze volledig onder een VU-dienst vallen. Daar wordt opnieuw naar gekeken.

“Ook zijn we tevreden dat het college onze zorg over computerproblemen naar aanleiding van de reorganisatie serieus neemt en extra mensen wil inzetten om die problemen op te lossen.”

Is de OR bang dat het college toekomstige adviezen over reorganisaties ook naast zich zal neerleggen?

“Wij zijn nooit bang.”

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

27

pErsOnEELspagina

ONDER REDACTIE VAN DIENST MARKETING & COMMUNICATIE jaargang 5, nummEr 9, 15 mEi 2013

dE sOEpcLub

De meivakantie zit erop en VU-medewerkers verkennen voor het eerst het aanbod van onze nieuwe cateraar Sodexo. Uw PP-reporter ook.

De dienbladen zijn hetzelfde gebleven, maar het ijzeren hekje waar je langs schoof op weg naar de warme gerechten is verdwenen. Een gouden greep van de nieuwe cateraar Sodexo: de soepkopers staan nu niet meer in dezelfde rij als de frietkopers. Restaurantbezoekers lopen nog een beetje gedesoriënteerd rond, maar de meesten lijken hun weg naar de verschillende buffetten wel te vinden. Onder het bord Asian staat een echt Aziatisch uitziende mevrouw te wokken. Dat geeft vertrouwen. Bovendien zien de groenten in de pan er lekker fris gekleurd uit. Er zijn flink wat bakken met warme gerechten, sommige staan onder mooie rode warmhoudlampen. “Het lijkt of het allemaal wat warmer is dan voorheen”, zegt een mevrouw die het heeft uitgeprobeerd. Voor de liefhebbers staan de vertrouwde ijzeren bakken met frieten en kroketten er gelukkig ook.

nETTE prijs

Over de prijzen heerst onzekerheid. “Ik heb gehoord dat het veel duurder is geworden”, zeggen veel mensen, maar weten dat nog niet zeker. Iemand vertelt geschokt dat een pistoletje nu een petit pain heet en daarmee 39 cent duurder is geworden. Maar een meneer die voor twee broodjes kaas, een banaan en een halve liter melk € 3,10 moet betalen, is tevreden.“Een nette prijs”, vindt hij. Even Tim Hoolwerf van FCO gebeld over die prijzen. De VU stelt voor het basisassortiment nog steeds zelf de prijzen vast, vertelt hij. “Denk aan de gekookte eitjes, de boterham, het plakje kaas, de melk. Voor het luxe assortiment bepaalt Sodexo zelf de prijzen, maar ze moeten natuurlijk wel concurreren, zeker nu de VU meer horeca naar de campus wil gaan trekken.”

sTEmpELTjEs sparEn

VU-medewerkers zijn echte soepeters en op veel dienbladen zie ik de papieren soepbekers staan. Niet zo gek: in combinatie met de thuis gesmeerde boterhammen krijg je daar toch een beetje een ik-ga-uit-lunchen gevoel van. Als ik buiten ben aangeschoven bij een volle picknicktafel in het zonnetje, beweert iemand zelfs dat er een soepclub is. Dat klinkt als korting en stempeltjes sparen voor een soepkom met je eigen naam erop. Spannend. Straks binnen even checken wat dat precies inhoudt. “Wordt u ook lid van de soepclub?”, vraag ik alvast aan iedereen die soep eet. Er is weinig enthousiasme. De soep is duurder, maar wel lekkerder dan voorheen, is het algemene oordeel. Bospaddenstoelensoep klinkt ook een stuk spannender dan de beruchte vermicellisoep. Niet iedereen heeft

DE SOEP IS DUURDER, MAAR WEL LEKKERDER DAN VOORHEEN, IS HET ALGEMENE OORDEEL.

gezien dat er een dure en goedkope versie is.

Daar moet je mee oppassen, ondervond iemand die zijn – goedkope – soep opleukte met enkele preiringetjes en peper uit de molen. “Pas op meneer”, snelde een behulpzame medewerkster toe. “Als u dat doet moet ik het hoge tarief rekenen!”

WaT dOE jij mET jE vakanTiEgELd? Het komt weer binnen deze maand!

Wat doe je ermee? Lekker uitgeven?

Oppotten met het oog op de crisis?

Of toch dat nieuwe bankstel? Een kleine rondgang op de campus.

paprika

Behalve de soepeters zie ik mensen die gaan voor wat luxer eten. De smoothies, warme panini’s met ham en kaas en Aziatische wok vinden gretig aftrek. Lekker, die wok, constateert een mevrouw. En € 3,25, “maar ja, daar heb je dan ook bijna een warme maaltijd voor.” Ik werp een kritische blik op de maat van het wokbakje, maar spreek niet tegen. De salades vallen tegen, vindt een ander. “Te weinig keuze en overal zit paprika in. Daar ben ik allergisch voor.” Ik zie ook veel biologische melk om me heen. En papieren bekers, bakjes en servetten van gerecycled papier. Sodexo heeft de naam duurzaam te zijn. Daarom verbazen enkele medewerkers zich over veel plastic verpakkingsmateriaal.

Tim Hoolwerf maakt zich geen zorgen. In de aanbestedingsronde heeft Sodexo 40% duurzame producten en verpakkingen beloofd en 20% ‘goede keuze uit de voedingswijzer’.

a4’TjE

Aan de bewegwijzering mag nog wel iets gebeuren. Mensen zoeken naar prijzen en een meneer denkt dat Sodexo geen soep verkoopt. Een Noord-Afrikaanse gastonderzoeker durfde bijna niets te eten omdat er niet bij stond wat er in zat en hij dus niet wist of het halal was. “Hoezo kan ik hier niet contant betalen?”, vraagt een meneer bij de kassa. “Er hangt een bordje meneer”, verdedigt de kassière zich. Inderdaad, op het bordje ‘kassa’ is met plakband een A4’tje geplakt waarop staat dat je hier alleen kunt pinnen. Nog niet alles is af, dat is duidelijk. Toch maar eens kijken hoe dat nu zit met die soepclub. Ja hoor, op het bordje boven de soepen staat het duidelijk geschreven, The Soup Club. Maar geen inschrijvingsformulieren. Toch maar even vragen aan de dame van de verse broodjes. “Een club?

Nee hoor, dat is gewoon een naambordje.”

niEuWs & agEnda TransiTiEOrganisaTiE bEgOnnEn mET bEmiddELing Op 1 mei is de reorganisatie voor de diensten UC-IT en AMD officieel gestart. De medewerkers die herplaatst moeten worden, vallen nu hiërarchisch onder de Transitieorganisatie (TO). Dit betekent dat zij bijvoorbeeld ook hun ziekmeldingen en verlofaanvragen bij de TO indienen. Ze worden vrijgesteld van werk en hun werkplek komt te vervallen. Zij hoeven dus niet fysiek op de VU aanwezig te zijn, tenzij is afgesproken dat zij hun werkzaamheden nog afronden of als zij tijdelijke werkzaamheden opgedragen krijgen. De medewerkers worden opgeroepen voor een gesprek met de TO, waarna de begeleiding door de TO naar een passende werkplek start. > vunET.vu.nL > TransiTiEOrganisaTiE

vOOr pinauTOmaaT naar vumc Hennie de graaf (zie foto), medewerker Traffic bij FotografieVU, bewaart een deel van haar vakantiegeld voor een concertreis naar St. Petersburg dit najaar, waar ze o.a. met collega’s van haar eigen Amsterdams Operakoor gaat optreden. “Het is een bak geld, maar hoe vaak treed je op in de concertzaal van de Hermitage in St. Petersburg?” Universitair docent judith bosmans van Gezondheidswetenschappen heeft geboekt voor een vakantie in de Belgische Ardennen. Kamergenoot en postdoc Trynke Hoekstra doet het iets spectaculairder: aan een congres op Hawaii plakt ze nog twee weken vakantie vast. De rest gaat op aan drukkosten van haar proefschrift: ze promoveert deze week. Gastpromovendus mari järvinen uit Finland krijgt geen vakantiegeld: ze heeft het bij haar werkgever ingeruild voor meer vakantiedagen. Administrateur ron kloosterman van de Hendrik Brunsting Stichting gaat het gewoon gebruiken waarvoor het bedoeld is. Met zijn gezin gaat hij in een oude camper richting Italië en daarna naar een camping in Noord-Spanje, waar zijn ‘halve dorp’ zit. Leuk voor zijn puberkinderen. “We doen voor elk wat wils.” jonique van Hooff, secretaresse van het Reorganisatieteam, gaat ook naar Italië, met auto en caravan.

Het geld dat overblijft gaat op de spaarrekening: “Anders is het weg.” anand mathoera van Logistiek is toe aan zijn vakantiegeld. In maart en april ging hij al met zijn ouders naar Suriname, dus nu is het een beetje ‘knijpen’ tot het geld op zijn rekening staat. Bij pedellen barbara Zegveld en marian de gans gaat het vakantiegeld ‘op de grote hoop’. patty kleinman van Congrescoördinatie spendeert het wel aan haar vakantie. Ze is nog geen jaar in dienst, dus veel gaat er niet overblijven. vanessa Fernand van het studiesecretariaat van FEWEB gaat van haar vakantiegeld lekker naar Las Palmas. Ze heeft al geboekt. “En er blijft nog genoeg over voor een zonnebril.”

De ING-pinautomaat aan de voorkant van het Hoofdgebouw is per 6 mei weggehaald. Volgens ING was het apparaat niet rendabel. De dichtstbijzijnde pinautomaat is nu aan de straatzijde van het VUmc. FCO onderzoekt of er een inpandige pinautomaat op de VU kan komen. > vunET. vu.nL > pinauTOmaaT

niEuWE mEdEWErkErs

Werk jij sinds kort op de VU en wil je je nieuwe werkterrein wat beter leren kennen?

Kom dan naar de introductiebijeenkomst voor nieuwe medewerkers op 6 juni van 9.45 tot 13.15 uur. Het programma bestaat uit een presentatie over de VU, een rondleiding over de campus en een lunch. Meld je aan via: > WWW.vu.nL/vunET/inm

nina’s pOp-up-sTOrE

Heb jij behoefte aan verantwoord tweedehands kantoormeubilair? In KC-06 Hoofdgebouw verkoopt Nina Dirksen overtollig VU-meubilair dat nog in goede staat is.

Kasten, bureaus, stoelen gaan weg tegen schappelijke prijzen. Interesse? Maak een afspraak met Nina: > vunET.vu.nL > nina’s pOp-up-sTOrE

Redactie Personeelspagina > jEssy van gELOvEn, aniTa musscHE, HOukjE vLiETsTra > Beeld yvOnnE cOmpiEr, riEcHELLE van dEr vaLk > Vormgeving rudiE jaspErs > Reageren pp@vu.nL

cultuur Cursussen

Restaurant

Om de week gaat een student op kosten van advalvas voor maximaal 50 euro uit eten en beoordeelt het restaurant.

Lekkere varkenshaas tussen verse rozen De Eettuin

Streetdance of filmpjes maken griffioen.vu.nl

Bart Siekman, publiciteitsmedewerker Griffioen

30

DE EETTUIN Tweede Tuindwarsstraat 10

Martijn Mulder

Cultuurcentrum Griffioen Uilenstede

WAT? Vanaf maandag 27 mei staat het cursusprogramma voor seizoen 13-14 op griffioen.vu.nl. Je kunt je vanaf dat moment inschrijven!

WELKE CURSUSSEN? Er zijn niet alleen de topcursussen, zoals salsa, zang, basistoneel, streetdance, schilderen en yoga, maar ook nieuwe cursussen, zoals presenteren, journalistiek schrijven, mindfulness en filmpjes maken.

Ook zijn er in september audities voor het VU-Orkest en kun je meezingen in het VU-Koor. Meer info op vu-orkest.nl of vu-koor.nl.

HOE? Via griffioen.vu.nl of aan de kassa van Cultuurcentrum Griffioen. Neem je collegekaart met bewijs van inschrijving of je VU-medewerkerspas mee. De kassa is open van maandag tot en met vrijdag van 17 tot 22.30 uur.

CONCEPT Gezellig restaurant met een oud-Hollandse inrichting.

Naast de vaste kaart met Hollandse gerechten hebben ze een wisselend dagmenu.

SFEER Prettig. Het interieur ziet er verzorgd uit en op elke tafel staan verse rozen. De temperatuur is aangenaam.

ETEN Als welkomsthapje krijgen we een amuse van parelhoenpatĂŠ met walnoot. Mijn eetpartner neemt het dagmenu: aardappelpreisoep vooraf, koninginnenbaars met tomaat-olijfdressing als hoofdgerecht en daarna soesjes, gevuld met bananen-muntmousse, plus chocoladesaus. Ik neem als voorgerecht carpaccio met huisgemaakte pesto, daarna eet ik varkenshaas met rozijnen-portsaus. De hoofdgerechten serveren ze met verschillende groenten en frietjes met mayonaise. Het smaakt erg goed. Jammer dat de borden niet zijn voorverwarmd, hierdoor koelt het eten snel af. Het zijn lekkere, maar simpele gerechten.

BEDIENING Uiterst vriendelijk, vrolijk en spontaan.

AANRADER Ja, wanneer je een avondje wilt ontspannen in de Jordaan en van Hollandse gezelligheid houdt, ben je hier aan het goede adres.

PRIJS We redden het met 50 euro voor twee drankjes, twee voor-, twee hoofdgerechten en een nagerecht.

WAARDERING

Janneke Verberk, bachelorstudent gezondheid & leven

nr 17 — 15 mei 2013

ADVALVAS

studenten/medewerkers

Sleutelgat 17

Wat zegt de inrichting van je kamer over jezelf? En klopt die indruk ook?

VU-studenten gluren in de kamer van TIETIA LIJZENGA.

“E

en Joodse relirocker”, zegt Laura Neven (24), student psychologie. “Ze heeft iets met geloof. Ik zie een boek over Joodse riten, een omgekeerd handje en er hangt een oudtestamentische prent aan de muur.

Zo te zien een tafereel van het Joodse volk op weg naar Israël. Of Mozes op de berg? Hé, zie ik daar een rugzak? O, dan is het misschien toch een foto van een vakantie naar Egypte. Volgens mij studeert ze geschiedenis of theologie.”

“Ze lijkt me een hippie”, vindt economiestudent Sander Derksen (21).

“Dat Volkswagenbusje, de waterpijp en de kraaltjesverzameling zeggen genoeg. Ze heeft ook een IQ-test in haar boekenrek, dus ze is op zoek naar zelfbevestiging. Verder vindt ze inspiratie in Loesje-spreuken. Ze is een echte

ADVALVAS

nr 17 — 15 mei 2013

Amsterdamse. Als er buitenlandse vrienden langskomen, ligt er een stadsplattegrond en een reisgids klaar. Haar ouders komen uit Nes aan de Amstel, te zien aan het kadertje in haar keuken. En is dat daar een tas voor een accordeon?”

“Ik benijd haar; ze heeft gezellig veel ouderwetse fotoalbums in de kast”, zegt biologiestudent Nathalie Leefmans (25).

“Misschien zijn het albums van haar ouders uit het predigitale tijdperk. Of drukt zij de foto’s nog zelf af en plakt ze in albums? Die staan op een prominente plaats, zij is dus een familiemens. Ook heeft ze nog een knuffeltje van vroeger.

Ze koestert haar jeugd. Sowieso heeft zij oog voor details. Ze kookt met van die schattige mini-tajines en houdt van arthousefilms. Het feit dat haar scheurkalender in de keuken hangt en niet op het toilet, verraadt dat ze veel tijd in haar kleine keuken doorbrengt.”

Tietia IJzenga 36 Werkt als medewerker Studentenzaken bij Sociale Wetenschappen Betaalt 379 euro per maand (inclusief) voor haar studio in Amsterdam-Zuid

“De prent van Mozes op de berg is een foto van mezelf tijdens het een bezoek aan een archeologische site in Israël”, lacht VU-medewerker Tietia Lijzenga.

“Ik heb inderdaad geschiedenis gestudeerd. Zelf ben ik niet spiritueel, maar wel nieuwsgierig naar andere culturen en religies. Voor mijn stage ben ik naar Israël gegaan. Daarna bleef ik er drie jaar werken als coördinator van een dialooggroep in het dorpje: Nes Amim. Mijn roots liggen in Friesland en mijn familie zie ik minder dan ik zou willen. De fotoalbums koester ik, al ben ik overgegaan op digitale. Koken doe ik vooral voor visite. De afhaalchinees is een welkome redding op drukke dagen. En die IQ-test? Die haalde ik in huis als voorbereiding op een sollicitatiegesprek.” door Veerle Vrindts student-reporter Foto’s Peter Valckx

Wil je ook in Sleutelgat?

Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

31

Griff

32

door Merlijn Draisma

nr 17 — 15 mei 2013

ADVALVAS