Nr 05 22 oktober 2014

Nr 5

22 oktober 2014 Issam Moustaine vindt dit geen goed moment voor leenstelsel

Relishoppers zijn eigenlijk heel dapper

Toezichthouder Wim Kuijken zit er bovenop

‘Verdachten zijn de nieuwe slachtoffers’

Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit — www.advalvas.vu.nl

Toen was actie nog heel gewoon pag 16

Siham ontvluchtte de oorlog in Syrië. Met steun van het UAF bereidt zij zich voor op een studie rechten en bouwt zij aan een nieuwe toekomst in Nederland.

foto: Venus Veldhoen

www.uaf.nl/siham

Siham, gevlucht uit Syrië:

‘Ik wil iets voor de wereld betekenen’ Help mee om vluchtelingen zoals Siham in veiligheid te laten studeren. Rekening NL41 INGB 00000 76300

UAF_ADV_Shiham-264x205_1.indd 1

16-10-14 17:25

INHOUD

jaargang 62 — nr 5

VU NU Woensdag 15 oktober 2014, 15.20 » Aula hoofdgebouw. Gerrit Zalm, oud-minister, bankdirecteur en eredoctor van de VU, tijdens tv-opname van College Tour.

Foto peter valckx

Issam Moustaine: de nieuwe voorzitter van de SRVU 6 Manuela Kalsky over flexibel geloven

10

Ooit streden studenten massaal tégen de basisbeurs 16 Wim Kuijken, toezichthouder nieuwe stijl 20 En verder Online nieuws

4

Opinie: rechtsstaat

8

Column: Lydia Krabbendam

9

Onderzoeksnieuws

14

Mail

23

Opinie: docenten achter slot

24

Column: Roos

25

Campus: VU-verzet

26

OR

28

Cultuur: cabaret en restaurant

30

Sleutelgat

31

Griff

32

Coverfoto Rob Bogaerts/Amfo/Nationaal Archief

Het volgende nummer verschijnt op 5 november 2014.

onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit Redactieadres De Boelelaan 1105 kamer 1-D-40 1081 HV Amsterdam redactie.advalvas@vu.nl Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Marieke Kolkman, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans, Welmoed Visser Secretariaat Anna Jansen (020) 5985630 secretariaat.advalvas@vu.nl Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc. Vormgeving Rob Bömer, rbbmr.nl

ADVALVAS

Medewerkers Merlijn Draisma, Peter Gerritsen, Jordi Huisman, Jocelyne Moreau, Roos van Rijswijk, Dick Roodenburg (Griffioen), Bas van der Schot, Peter Strelitski, Nienke Stumpel, Peter Valckx, Rutger Westerhof Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet (023) 5714745 Druk Opmeer drukkerij BV, Den Haag

nr 5 — 22 oktober 2014

3

RSS feed Abonneer je op het laatste nieuws online Open access: NWO wil waar voor haar geld Het duurt te lang voordat wetenschappelijke artikelen gratis en voor iedereen te lezen zijn. Bij de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) wordt onmiddellijke open access de standaard.

Bruine tegels hoofdgebouw zijn monumentaal Rob de Crom, directeur onderwijs van de economische faculteit, is tevreden over het resultaat van de verbouwing van de faculteit. Maar hij vraagt zich wel af waarom in de gangen de originele bruine tegels uit de jaren zeventig blijven liggen.

Orgaandonoren willen best meewerken aan onderzoek Van de 3,5 miljoen geregistreerde orgaandonoren in Nederland willen er slechts minder dan 31.000 niet dat hun organen worden gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek naar transplantaties.

Afscheid van een ‘eeuwige student’ Oudste bijbelrol gevonden Onbekende tekent beroep aan tegen besluit over Karima Kourtit

Voor al het laatste nieuws: advalvas.vu.nl 4

Eredoctor Helen Longino wil meer debat

“

Alleen al in de vragen die wetenschappers stellen, zitten sociale waarden verstopt”, zegt Helen Longino. “Heel veel vragen leggen we bijvoorbeeld terzijde omdat we ze niet interessant genoeg vinden om te onderzoeken.”

Voor haar werk over de relatie tussen waarden en wetenschap ontving de hoogleraar filosofie aan de Stanford Universiteit maandag 20 oktober tijdens de dies een eredoctoraat van de VU. “Ik onderzoek de aard van wetenschappelijke kennis”, zegt Longino. Het idee dat wetenschap waardenvrij is, klopt volgens haar niet.

“Onderzoek naar bijvoorbeeld de verschillen tussen mannen en vrouwen kan niet losstaan van de vooronderstellingen van de wetenschapper over wat geschikt gedrag is voor beide groepen. Er zijn genoeg studies die verschillen tussen mannen en vrouwen vinden, maar als je goed kijkt, komen die bijna altijd voort uit de aannames die aan het onderzoek ten grondslag liggen.” En die aannames komen voort uit bewuste en onbewuste waarden van de onderzoeker. Longino pleit voor community’s waarin wetenschappers met verschillende waarden samenkomen om met elkaar te discussiëren. (MK)

Lees het uitgebreide interview met Helen Longino op advalvas.vu.nl>nieuws>16 oktober.

Te laat inschrijven mag weer

De studentenraad en het college van bestuur zijn het eens geworden over een regeling voor het te laat inschrijven voor tentamens en vakken.

T

egen betaling van 25 euro administratiekosten kunnen studenten na de deadline zich toch nog aanmelden voor tentamens en vakken. Daarmee blijft de bestaande regeling van kracht.

“Wij zijn erg blij dat deze manier van na-intekenen toch nog moge-

lijk is. Eerder was het plan namelijk om het te laat inschrijven helemaal af te schaffen”, aldus Renske van den Hurk van de universitaire studentenraad.

Het college van bestuur wilde van de mogelijkheid af, omdat onderwijsminister Bussemaker voor de zomer had gezegd dat universiteiten hiervoor geen boete mochten opleggen aan studenten. Onder

meer de studentenbond SRVU protesteerde tegen het afschaffen van de regeling. Inmiddels heeft Bussemaker toegezegd dat universiteiten rond de 20 euro aan kosten mogen rekenen. Ze gaat dat in de wet opnemen.

(DdH)

Meer hierover op advalvas. vu.nl>nieuws>17 oktober. nr 5 — 22 oktober 2014

ADVALVAS

advalvas_online

(Re)tweets

Versneld hoogleraar

D

rie University Research Chairhoogleraren (URC) krijgt de VU erbij in januari. Dat zijn VU-onderzoekers die met een onderzoekstalentbeurs versneld worden aangesteld als hoogleraar, vanwege hun veelbelovende werk. Dit jaar zijn het de klimaatonderzoeker Guido van der Werf, theoloog Gijsbert van den Brink en biotechnoloog Frank Bruggeman.

Fysisch geograaf Guido van der Werf onderzoekt de samenhang tussen de uitstoot van koolstofdioxide en het klimaat. Met gegevens van satellieten en metingen in de atmosfeer kijkt hij hoeveel CO2 de lucht ingaat door wereldwijde ontbossing en hoe bosbranden het klimaat beïnvloeden. Theoloog en godsdienstfilosoof Gijsbert van den Brink

bestudeert hoe de evolutietheorie en het christelijk geloof met elkaar in overeenstemming gebracht kunnen worden.

Frank Bruggeman, biotechnoloog, is al bijzonder hoogleraar wiskunde en systeembiologie aan de VU. Aan de hand van experimenten en computermodellen bestudeert hij de voor- en nadelen van spontane verschillen tussen individuele bacteriën voor de overleving van de populatie.

De afgelopen twee jaar werden al negen andere URC-hoogleraren geselecteerd door de VU, vijf in het eerste jaar en vier in het tweede. Dit jaar is het er weer één minder. Ze worden vijf jaar aangesteld als URC-hoogleraar, waarna de betreffende faculteit dat omzet in een vaste aanstelling. (MK)

Meer hierover op advalvas.vu.nl>nieuws>17 oktober.

@BradJBushman 19-10_A video game fan recently said this about my research: “People who think violent video games cause aggression should be shot!”

Blogger Gaby den Held een uur vóór zijn oriënterend gesprek met een uitgever. Wat gaat er in hem om? advalvas. vu.nl>blogs&columns

ADVALVAS

nr 5 — 22 oktober 2014

@FrederiqueSix 19-10_Are Women Better Decision Makers?

Companies w at least 1 Woman on board outperformed all male co’s http://nyti. ms/1Fe9so4

45 duizend studenten zijn begonnen aan een universitaire bacheloropleiding.

U

niversiteiten hebben niet te klagen over gebrek aan belangstelling. Vorig jaar braken de studentenaantallen in het hoger onderwijs al alle records vanwege de dreigende afschaffing van de basisbeurs. Dit jaar is die inmiddels afgeschaft, maar toch zijn er weer ongeveer evenveel nieuwe inschrijvingen. Brede bachelors zijn populair, net als techniek- en rechtenopleidingen, meldt universiteitenvereniging VSNU. (HOP)

Meer hierover op advalvas.vu.nl>nieuws>15 oktober.

@IvanWolffers 19-10_Dunne mensen zitten in het restaurant bij het raam. http://www.joop. nl/opinies/detail/artikel/29104_wat_ schaamte_met_ons_eetgedrag_doet/ …

Eetgedrag. @MargreetvdPijl 15-10_Ik heb nog les gehad van #ErikScherder @dwdd en alles wat hij ons geleerd heeft weet ik nog; wat een topdocent! @VUamsterdam

rbbmr.nl

Slapen, pauzeren, seks, internetten… Alles liever dan gewoon hard aan de studie gaan. Vijf tips voor je tentamenperiode en de rest van je leven op advalvas. vu.nl>tips&trucs

@IFVtalent 20-10_ De VU A’dam stelt nederigheid centraal in het opleiden van toekomstige leiders in de financiele sector. Meepraten? http://ow.ly/CQ4eR

@DaanSteinebach 19-10_Studenten zijn lui, dat weet iedereen.

De UB zit vol OP ZONDAG. Denkt u gerust dat studenten lui zijn.

Manuscript

Sterkere wil

@marmoosje 20-10_Hoi tentamens.

@VandaagVroeger 20-10_1880 - De Vrije Universiteit Amsterdam wordt opgericht.

twitter/facebook/issuu

Universiteitshistoricus Ab Flipse: ‘We moeten de oude VU-traditie nieuw leven inblazen’ op advalvas. vu.nl>opinie

@65plusAmsterdam 20-10_Wij wensen alle VU studenten veel succes in deze tentamenweek @advalvas_ vu @VUamsterdam #surveillanten @65plusNL

@Marco_Langbroek 20-10_In tegenstelling tot wat het ANP meldt, is wel duidelijk dat de vuurbol van 21:13 een echte meteoor was, geen spacejunk. Te snel.

Iedereen een bachelor

Nieuw leven

Een selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen weken

5

SRVU-voorzitter Issam Moustaine

‘Ik doe het voor álle studenten’

6

nr 5 — 22 oktober 2014

ADVALVAS

in actie

Rechtenstudent Issam Moustaine (22) is de nieuwe voorzitter van studentenbond SRVU. Zijn eerste grote klus is de demonstratie tegen het leenstelsel op vrijdag 14 november.

probleem om te lenen. Maar door de crisis is het moeilijk aan werk te komen.

Dus dit is niet het goede moment voor een leenstelsel. Nu wordt de staatsschuld tot studentenschuld gemaakt. Er moet een beter plan komen dat studenten ontziet” Was jij zelf gaan studeren als je moest lenen? “Ik zou in ieder geval geen tweede master kiezen, zoals ik nu heb gedaan.

Met lenen wil je toch zo snel mogelijk afstuderen. Ik denk zeker dat heel wat scholieren niet gaan studeren. En dat is jammer, want onderwijs is een groot goed dat je moet koesteren en studeren moet je stimuleren.”

DOOR DIRK DE HOOG FOTO JORDI HUISMAN

H

oe ben je bij de SRVU terechtgekomen? “Via een vriend. Die vroeg of ik kandidaat wilde zijn voor de universitaire studentenraad. Ik haalde veel stemmen binnen, maar omdat ik vijfde op de lijst van de SRVU stond, ben ik niet gekozen. Toen ben ik voor het bestuur van de bond gevraagd.

Ik beken eerlijk dat ik niet zoveel van de SRVU afwist. Het verbaast me dat ik als vierdejaars bijna niets afwist van de studentenraad. Dit jaar wil ik dat veranderen door ons zichtbaarder te maken.”

Ga je demonstreren tegen de invoering van het leenstelsel? “Ik heb er niet een heel duidelijke mening over.

De basisbeurs kost veel geld, dus voor de overheid is een leenstelsel gunstig.

Als alle studenten makkelijk een goede baan kunnen vinden, is het ook niet zo’n

ADVALVAS

nr 5 — 22 oktober 2014

Wat is je motivatie om je in te zetten voor de SRVU? “De bond is een soort ANWB voor studenten. We zijn er om de belangen van alle studenten te behartigen. Zo hebben we een kamerbureau, een klachtenspreekuur en beheren het studentendok, waar allerlei studentenorganisaties een plek hebben.”

Vroeger stond de SRVU bekend als een linkse actiegroep…“O, is dat zo?

Daar heb ik niets over meegekregen.

Wij hebben geen politieke voorkeur.

We willen doen wat studenten willen.

Daarom hebben we ook nog geen duidelijke mening over het leenstelsel. Daar gaan we de komende weken met studenten over discussiëren. Wat zijn de goede kanten en wat de slechte? We zijn niet zomaar tegen, maar willen wel een plek aan de vergadertafel zodat de politiek ook echt rekening houdt met de belangen van studenten.”

Je hebt ook een eigen bedrijf? “Dat klopt, de sollicitatiesite Talentsbook. Dat doe ik samen met anderen. We hebben net een ING Jumpstart gewonnen. In dat

SRVU De Studenten Raad Vrije Universiteit (SRVU) is in 1947 opgericht om de belangen van studenten te behartigen en is aangesloten bij de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb). De bond heeft onder meer een kamerbureau en klachtenspreekuur, maar organiseert ook discussies en acties. Ook zit er een fractie van de SRVU in de universitaire studentenraad met vier van de negen zetels. De LSVb en andere jongerenorganisaties protesteren op 14 november tegen het leenstelsel op het Malieveld in Den Haag.

Issam Moustaine 2014 Master intellectueel eigendom, VU Master arbeids- en organisatierecht, UvA Winnaar ING Jumpstart voor zijn bedrijf Talentsbook Voorzitter studentenbond SRVU 2010-2013 Bachelor rechten, VU Vrijwilliger, Rechtswinkel Noord-Holland Medewerker, Capita Selecta voor bijles rechtenstudenten 2009-2010 Propedeuse rechten, HvA

bedrijf kan ik echt mijn passie kwijt. Veel dingen die ik doe hebben met elkaar te maken, want de gedachte achter dit bedrijf is ook om het studenten makkelijker te maken door de theorie en praktijk dichter bij elkaar te brengen, namelijk makkelijker een baan vinden na je afstuderen.”

Wat doe je nog meer? “Fitness en kickboksen om fysiek in conditie te blijven en een beetje aan muziek om te ontspannen.

Daarnaast houd ik nog weleens spreekuur bij de rechtswinkel Noord-Holland.”

En wat ga je later doen? “Dat is een lastige vraag. Eens moet ik kiezen waar mijn echte ambities liggen. Misschien wil ik verder aan de universiteit, besturen vind ik ook leuk, net als een eigen bedrijf hebben. Maar eerst moet ik mijn beide masters nog afmaken. Daar heb ik geen haast mee.

Daarvoor is studeren veel te leuk!”

7

Verdachte wordt slachtoffer in volkse rechtsstaat

Onze rechtsstaat wordt steeds populistischer. Dat is een gevaarlijke ontwikkeling, vooral voor verdachten, stelt Wouter Veraart.

Door Wouter Veraart Beeld Bas van der Schot

R

ecentelijk is in ons strafrecht veel veranderd. Straffen worden steeds zwaarder en langer; het openbaar ministerie krijgt steeds meer mogelijkheden om zaken zelf af te doen; het gevangenisregime wordt steeds verder versoberd en rechters klagen dat zij door toenemende werkdruk als gevolg van bezuinigingen hun werk niet meer goed kunnen doen. Heeft een veroordeelde zijn straf uitgezeten, dan lijkt niet langer zijn terugkeer in de samenleving maar zijn gevaarlijkheid centraal te staan; steeds vaker gaan stemmen op om bepaalde ex-gedetineerden lang of zelfs levenslang te blijven volgen om te voorkomen dat zij opnieuw in de fout gaan.

Tegelijkertijd is de positie van het slachtoffer binnen het strafrecht de laatste jaren versterkt. Een voorbeeld daarvan is het spreekrecht, dat het slachtoffer van een ernstig misdrijf tijdens de rechtszitting kan uitoefenen om uiting te geven aan het hem overkomen leed. Merkwaardig is dat dit spreekrecht al kan worden ingezet op een moment dat de verdachte

8

nog niet is veroordeeld en door de rechter nog voor onschuldig moet worden gehouden. Het slachtoffer heeft juridisch en politiek de wind in de zeilen: dwars door het hele politieke spectrum overheerst het standpunt dat de rechtspositie van het slachtoffer verder moet worden versterkt.

Deze twee tendensen laten zien dat er in ons strafrecht van een kleine revolutie sprake is, waarin ons strafrecht een populariserende wending doormaakt. De rechtspositie van verdachte, gedetineerde of ex-gedetineerde kalft af en die van het (vermeende) slachtoffer wordt verstevigd.

Deze twee ontwikkelingen hangen samen en versterken elkaar.

Wat heeft dit met de rechtsstaat te maken? Een rechtsstaat is – in vrijwel elke definitie die daarvan te geven valt – een samenlevingsvorm die toegang biedt tot een eerlijke procedure voor een onafhankelijke rechter aan de mensen die zijn overgeleverd aan de macht van de staat.

De rechtsgeschiedenis biedt tal van voorbeelden van rechtssystemen die dit recht niet garandeerden en waarin rechters in naam van het volk tot het veroordelen van mensen overgingen, zonder hen een eerlijk proces te bieden, maar simpelweg omdat ‘het volk’ dat wilde: de heksenprocessen, de revolutionaire volkstribunalen

nr 5 — 22 oktober 2014

ADVALVAS

opinie

wisselcolumn

Work or shirk

Lydia Krabbendam hoogleraar onderwijsneuropsychologie

W

Wouter Veraart is hoogleraar rechtsfilosofie aan de VU. Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

ADVALVAS

nr 5 — 22 oktober 2014

foto Peter Valckx

ten tijde van de Franse Revolutie, en de communistische showprocessen uit de vorige eeuw zijn daarvan maar enkele voorbeelden.

Een rechtsstaat is, kortom, een samenlevingsvorm die er alles aan doet om te voorkomen dat het rechtssysteem slachtoffers maakt: vandaar de rechtsbescherming die een rechtsstaat biedt aan allen die zich in de macht van de staat bevinden. Degenen die zich tegenwoordig inzetten voor slachtoffers lijken dat echter te zijn vergeten, omdat zij de verdachten in strafzaken niet als mogelijke slachtoffers maar slechts als mogelijke daders wensen te zien.

Wie zich daadwerkelijk zou willen inzetten voor de rechtspositie van slachtoffers zou moeten beginnen met zich druk te maken over de slachtoffers die ons rechtssysteem maakt. Een slachtoffergericht strafrecht moet dus beginnen met de bescherming van de verdachte tegen de wraakgevoelens van de menigte.

Anders komt er een moment waarop de huidige slachtoffers de daders van morgen zullen zijn, en de gebrandmerkte daders de slachtoffers.

taken ontlopen als hij niet controleert, ork or shirk. Aan gaat in de volgende ronde controleren, en dat spel uit de gebruikt de uitkomst om zijn voorspeleconomie moest ling bij te stellen. ik denken toen ik Het is wel duidelijk dat onderwijsinstellas dat verschillingen massaal gekozen hebben voor lende onderwijscontrole. En dat is begrijpelijk. Want instellingen een de afweging in dit dilemma wordt niet horlogeverbod tijdens tentamens hebben alleen beïnvloed door de strategie van de ingesteld. Smartwatches zijn niet altijd tegenspeler, maar ook door wat er op het makkelijk te onderscheiden van gewone spel staat. En dat is in dit geval de waarde horloges, en liever helemaal geen horlovan het diploma. Dat mag in geen geval ges dan het risico dat smartwatches lijden onder de acties van gebruikt worden om te het kleine groepje studenfrauderen. ten dat kiest voor de Work or shirk is het Ik zie mijn shirk-strategie. En daarom dilemma van werkgevers studenten liever hebben we een regeling die willen dat hun werktoiletbezoek, denken we nemers werken. Maar niet als potentiële na over een horlogevercontroleren kost tijd en fraudeurs bod, en gaan we ons in de geld. Het beste voor de toekomst vast bezinnen werkgever is natuurlijk op gsm-detectoren op het als werknemers werken toilet. zónder dat de werkgeHet is begrijpelijk. Maar ver hoeft te controleren. het zit me niet lekker.

Maar voor de werknemer Want de keuze voor is het aantrekkelijk om controle heeft een prijs, zijn plicht te ontlopen, en daarom zal de werkgever af en toe contro- die verder gaat dan de ongemakken van de regeling toiletbezoek. Ik zie de studenleren. Ook belastingdienst en douane ten die mijn vakken volgen liever niet als kennen het dilemma. Experimenteel potentiële fraudeurs, en mijzelf liever onderzoek laat zien dat twee spelers niet als inspecteur. Work or shirk, het is die dit dilemma herhaald tegen elkaar een prima dilemma voor situaties waarin spelen, hun strategie afstemmen op hun twee partijen tegengestelde belangen voorspelling van wat de tegenspeler zal hebben. En dus niet voor het onderwijs. gaan doen in reactie op de keuze die de speler zelf maakt. De werkgever die registreert dat de werknemer kiest voor Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

9

Zwevende religieuzen

Geloven voor waaghalzen Veertig procent van de Nederlanders voelt zich niet meer thuis bij een traditioneel geloof, maar is ook geen atheïst. Manuela Kalsky schreef een boek over hen.

10

DOOR WELMOED VISSER FOTO JOCELYNE MOREAU

‘

Ik ben moslim, ik ben jood, ik ben christen, ik ben hindoe, ik ben boeddhist’, zegt cabaretière en schrijfster Nilgün Yerli in het boek Flexibel Geloven. ‘De kern van al die geloven is liefde. Dus waarom zou ik moeten kiezen?’

Relishoppers worden ze vaak schamper genoemd, mensen die elementen uit verschillende geloven combineren. Het beeld is dat ze opportunistisch en oppervlakkig zijn, dat ze meewaaien met elke new-age-wind, meebewegen met elke yogamode. Zowel traditionele gelovigen als hardcore atheïsten moeten weinig van ze hebben.

Toch gaat het inmiddels om zo’n veertig procent van de Nederlandse bevolking dat zijn eigen spirituele weg kiest. Deze groep is amper in beeld bij traditionele

religieuze instituties, zoals de kerken. In de statistieken worden ze ongebonden spirituelen genoemd, maar onderzoek naar wat deze mensen beweegt en wat ze geloven is er nauwelijks. “Eigenlijk weten we zo weinig van ze dat we niet eens weten of het wel terecht is om te spreken van één groep, vermoedelijk niet”, vertelt Manuela Kalsky, bijzonder hoogleraar op de Schillebeeckx-leerstoel aan de VU en directeur van het Dominicaans Studiecentrum voor Theologie en Samenleving. “En of ze ongebonden zijn, is ook maar de vraag. Ze zijn vooral niet op de traditionele manier verbonden aan één geloofsgemeenschap.” Samen met journalist Frieda Pruim schreef Kalsky Flexibel Geloven, Zingeving voorbij de grenzen van religies, een verkennend onderzoek in de vorm van diepte-interviews naar deze groep nieuwe religieuzen. In het boek komen mensen aan het woord die zich tot verschillende geloven rekenen en mensen die zijn bekeerd. Als er één ding duidelijk wordt, is het wel

nr 5 — 22 oktober 2014

ADVALVAS

THEOLOGIE

ADVALVAS

nr 5 — 22 oktober 2014

11

Zwevende religieuzen

dat de geïnterviewde flexibele gelovigen geen oppervlakkige opportunisten zijn.

Het zijn juist mensen die durven door te vragen en door te gaan waar veel anderen zouden afhaken. Deels ligt dat natuurlijk aan de selectie: wie geen ontwikkeling heeft doorgemaakt in zijn geloof, is niet interessant voor een diepte-interview.

domineesdochter Anne Dijk die moslim werd en zegt: ‘Ik voel me nu een betere christen dan voorheen.’

Persoonlijke worstelingen Een wetenschappelijke studie is Flexibel geloven niet geworden, daarvoor zijn de geloofsbiografieën in het boek te particulier, de levensverhalen te kronkelig, maar juist in die kronkeligheid ligt de waarde Je leven op het spel zetten van het boek. De persoonlijke worsteMaar die durf is volgens Kalsky ook een lingen maken het boek herkenbaar en kenmerk van flexibele gelovigen: “Je aansprekend. moet bestaande hokjes en structuren Kalsky vertelt dat ze wel geprobeerd heeft durven loslaten, als ze niet meer voldoen. de verhalen te rubriceren, maar dat ze Daar is veel lef voor nodig.” Uit de intergeen vorm vond die recht deed aan de views blijkt dat mensen hun sociale verhalen. Dus liet ze haar wetenschapperelaties en soms zelfs hun leven op het lijke ambitie op dat terrein varen. Kalsky: spel zetten, hun vertrouwde omgeving “Dit boek is een verkennende studie. verlaten en maar moeten afwachten wat We zijn bezig met een groter empirisch ervoor in de plaats komt. Zoals buikdanonderzoek dat wel kwantitatieve gegeseres Kaouthar Darmoni, die haar strengvens moet opleveren. Daarvoor zijn we gelovige islamitische familie in Tunesië lang bezig geweest met het ontwikkelen ontvluchtte en zichzelf nu een soefi met van een goede vragenlijst. Het is heel boeddhistische, katholieke en joodse moeilijk om vragen te formuleren die nog invloeden noemt. ‘In de Koran staat dat wel onderscheidend zijn en tegelijk recht God nooit een last op mijn schouders doen aan de vloeiende manier waarop zal leggen die ik niet kan dragen. Dat mensen geloven.” geeft me de kracht om door te gaan’, zegt De vragenlijst is bijna klaar. De komende Darmoni, die haar familie jarenlang niet drie jaar werkt Kalsky verder aan dit zag en nog steeds geen contact heeft met onderzoek, samen met André van der haar vader.

Braak, hoogleraar boeddhistische filosofie in dialoog met andere levensbe‘God is een concept’ schouwelijke tradities, een postdoc en Niet zelden leidt de breuk met het oude een promovendus. En hopelijk kunnen geloof ook tot een persoonlijke crisis. ze dan iets meer zeggen over die veertig Ex-kloosterzuster Jotika Hermsen, die nu procent zwevende geloboeddhist is, zegt: ‘Op een vigen. Een van de vragen dag wist ik ineens: God is van de onderzoekers is een concept, door mensen Juist in die hoe het bijvoorbeeld zit gemaakt. Dat was een kronkeligheid van met de gelaagdheid van grote breuk met het oude, de levensverhalen religieuze opvattingen: want tot die tijd zorgde ligt de waarde van blijft je eerste religie je God voor alles, oordeelde dit boek blik en manier van denken over alles. Die loofde en bepalen, of staan elemenprees ik. Voor hem heb ik ten uit verschillende gelouren in aanbidding gezeven gelijkwaardig naast ten en dat was me zo dierelkaar? baar. Ik raakte in de war.

Ook een belangrijke vraag Denken bracht geen oplosis wat er moet veranderen in de huidige sing.’ Overigens ziet Hermsen zichzelf manier van theologie bedrijven wil je niet als bekeerling, maar een volgeling deze nieuwe spirituelen kunnen begrijvan Boeddha én Jezus. pen en aanspreken?

Vaak is de grens tussen religies niet “Dat is bijvoorbeeld in de zorg belangrijk. helder, ook de mensen die zich bekeerNu heb je in ziekenhuizen en gevangeling noemen, nemen elementen van hun nissen alleen maar geestelijk verzoroude geloof mee in hun nieuwe, zoals

12

Wie is Kalsky? > Manuela Kalsky bekleedt sinds begin 2012 de Edward Schillebeeckx-leerstoel voor Theologie en Samenleving aan de Vrije Universiteit.

Daarnaast is ze directeur van het Dominicaans Studiecentrum voor Theologie en Samenleving. > Ze was hoofdredacteur van de website Reliflex.nl en is directeur van de site Nieuwwij. nl, multimediale sites die mensen met uiteenlopende levensbeschouwingen met elkaar in verbinding brengen.

Met 35.000 unieke bezoekers per maand is Nieuwwij. nl een van de grootste levensbeschouwelijke sites in Nederland. > Kalsky is van huis uit Luthers en noemt zich een ‘katholiserende protestant’.

“Het werk in een katholieke omgeving, bij het Dominicaans Studiecentrum, heeft mij verrijkt. Het protestantse geloof is rationeler, het katholieke gaat meer uit van ervaringen. Ik zou geen van beide willen missen.” nr 5 — 22 oktober 2014

ADVALVAS

Manuela Kalsky: ‘Wat moet er veranderen wil je deze nieuwe spirituelen kunnen begrijpen?’

kunst om oude rituelen en waarden op een nieuwe manier te gebruiken”, meent Kalsky.

Maar alle religies op een hoop gooien en er één geloof van maken, zoals Yerli voorstelt in het boek, wil Kalsky niet. “We moeten de verschillen vruchtbaar maken.

Niet de verschillen negeren, maar vanuit het verschil zoeken naar de verbinding.

Diversiteit heeft juist meerwaarde. We Nieuwe rituelen hoeven niet overal hetzelfde over te Het zoeken naar nieuwe rituelen is ook denken.” een belangrijk thema in Kalsky’s onderEn de combi-gelovigen zelf? Die volgen zoek, want als mensen niet meer verbonhun eigen onorthodoxe wegen en trekken den zijn met het traditionele geloof, zich er weinig van aan dat hun standverdwijnen ook de daarbij horende relipunten vanuit een klassiek theologisch gieuze rituelen. Maar de behoefte aan perspectief wellicht niet rituelen blijft. Kalsky: “Je te combineren zijn. ‘Waar ziet dat bijvoorbeeld bij in de heilige boeken staat zo’n vliegramp. Mensen De geïnterviewde dat je niet twee religies hebben behoefte om hun flexibele gelovigen mag hebben?’ zegt Rohan verdriet gezamenlijk te zijn geen Rattan Houba, christen en uiten en leggen massaal oppervlakkige hindoe. ‘We kunnen niet bloemen en knuffels neer, opportunisten bewijzen dat reïncarnatie, of ze organiseren een stille of hemel en hel bestaan, tocht. Rituelen bieden maar ook niet dat ze niet troost, ze geven diepte bestaan, dus houd ik het aan het bestaan als er een open’, zegt Diana Vernooij, ramp gebeurt en zijn een christen en boeddhist (en teken van verbondenvoorganger in de Amsterdamse progresheid.” In plaats van deze nieuwe vormen sieve kerkgemeente De Duif). Het gaat de van spiritualiteit met scepsis te bekijken, combineerders niet om die ene theologizouden kerken en theologen juist open sche waarheid, maar om wat bij hen past. moeten staan voor de behoeften uit de Kalsky: ‘Wat heilig is, wordt niet langer samenleving en kijken wat zij vanuit hun van buitenaf bepaald, maar van binnentraditie kunnen bijdragen aan de spiriuit ervaren.’ tuele zoektocht van mensen. “Het is de gers die werken vanuit de traditionele geloofsrichtingen: imams, dominees, pandits, rabbijnen. Instellingen zien dat je daarmee een groeiende groep mensen niet meer bereikt. Zij willen heel graag weten hoe je wel iets kunt betekenen voor mensen die uit verschillende levensovertuigingen putten”, vertelt Kalsky.

ADVALVAS

nr 5 — 22 oktober 2014

Flexibel geloven. Zingeving voorbij de grenzen van religies, Manuela Kalsky en Frieda Pruim, 192 pagina’s, uitgeverij Skandalon, € 17,95.

13

VIPs Onderzoeker en universitair docent Joyce Lamerichs van de afdeling Taal & Communicatie ontving samen met collega’s van het Universitair Medisch Centrum Groningen subsidie om de onderwijsmodule dementiezorg te ontwikkelen.

Deze subsidie is afkomstig van ZonMw. In het nieuwe Amsterdamse museum Micropia kunnen bezoekers kennismaken met het kleinste leven ter wereld (microben). Dit museum wil bij studenten en scholieren de interesse voor bètavakken aanwakkeren.

Op donderdag 20 november geeft onder anderen VU-microbioloog Remco Kort een lezing in Micropia.

Op vrijdag 14 november houdt bijzonder hoogleraar Louis Sicking zijn oratie: ‘de piraat en de admiraal’.

Sicking laat zien dat de ‘premoderne’ conflicthantering en -oplossing in de wereld van de maritieme veiligheid in de 21ste eeuw nog verrassend actueel is.

Maarten van Steen, hoofd van de afdeling Informatica, wordt per 1 januari 2015 wetenschappelijk directeur van het onderzoeksinstituut CTIT van de Universiteit Twente. CTIT is een van de grotere academische ict-instituten in Europa.

14

Andere kijk op varkens

V

arkenshouders hebben een fundamenteel andere kijk op het welzijn van hun dieren dan stadsbewoners of dierenactivisten. De boeren zien varkens in eerste instantie als productiedieren, terwijl stadsmensen en activisten ze zien als levende wezens met bewustzijn.

Wederzijds heerst nogal wat

onbegrip. Idealiter wil je deze visies dichterbij elkaar brengen om op een effectieve manier het dierenwelzijn te verbeteren, maar dat is niet gemakkelijk, zo blijkt uit het proefschrift van Marianne Benard, waarop zij 10 oktober promoveerde.

Benard organiseerde een programma waarin de partijen onder meer door rollenspellen

Makkelijk slachtoffer

H

oe vindt een misdadiger een doelwit? Wat maakt het ene doelwit geschikter dan het andere? Daarover gaat de oratie van bijzonder hoogleraar ruimtelijke analyse en criminaliteit Wim Bernasco op donderdag 23 oktober. Onderzoek naar inbraken en overvallen laat zien dat daders een voorkeur hebben voor doelwitten die makkelijk te berei-

ken zijn, een hoge opbrengst beloven en waar het risico van betrapping en arrestatie klein is. Bovendien is het belangrijk dat daders al iets weten van de plaats van het misdrijf, bijvoorbeeld omdat ze in de buurt gewoond hebben.

Bernasco wil daarom de smartphones van aangehouden verdachten gebruiken om hun routes, routines, sociale contacten en misdrijven in kaart te brengen. (FB)

iets moesten leren over elkaars perspectief, maar concludeert dat de perspectieven verschillend blijven. Varkenshouders beoordelen het welzijn van varkens op filmbeelden gemiddeld veel positiever dan stadsmensen en activisten. (WV)

Zie proefschrift via tinyurl.com/ varkenshouders.

Botafbraak

G

eneesmiddelen tegen botafbraak hebben een onbedoelde bijwerking. Door het gebruik kan botweefsel in de kaak juist afsterven, waardoor patiënten veel pijn krijgen. Jenny Vermeer onderzocht waardoor deze medicatie in de kaak anders werkt. Hierop promoveerde zij 21 oktober bij de tandheelkundige faculteit.

Bij ziekten zoals osteoporose en botkanker wordt het bot afgebroken, waardoor beenderen brozer worden en sneller breken. Medicatie hiertegen, zoals bisfosfonaten, heeft een averechts effect in de kaak. Vermeer ontdekte dat de botafbrekende cellen in de kaak meer bisfosfonaten dan normaal opnemen waardoor het medicijn verkeerd werkt. (FB)

nr 5 — 22 oktober 2014

ADVALVAS

onderzoeksnieuws

Mix geen medicijnen

Ga je dood?

Zoek het uit!

D

e kans dat de huisarts met terminale patiënten spreekt over de ongeneeslijkheid van hun ziekte is in Nederland 7,5 keer zo groot als in Italië. Er zijn grote verschillen in Europa tussen wat bespreekbaar is op het gebied van zorg rondom het levenseinde. Dat blijkt uit het onderzoek van Natalie Evans, die hierop 13 oktober promoveerde.

Er zijn ook overeenkomsten: in alle onderzochte landen wordt met ouderen en met mensen met beginnende dementie minder gesproken over het levenseinde dan met kankerpatiënten. Spirituele en sociale problemen komen overal weinig aan de orde. (WV)

De wereld zit

V 31 procent van de wereldbevolking beweegt te weinig. Drie jaar geleden was dat nog 17 procent.

ADVALVAS

nr 5 — 22 oktober 2014

rbbmr.nl

G

ebrek aan lichaamsbeweging is wereldwijd inmiddels de vierde doodsoorzaak geworden. En het aantal mensen dat te weinig beweegt, groeit snel. Dat staat in het pas verschenen boek Laat je hersenen niet zitten. Hoe lichaamsbeweging de hersenen jong houdt van VU-hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder. Rond de 5,5 miljoen mensen overlijden jaarlijks voortijdig omdat ze niet actief genoeg waren. Nog veel meer inactieve wereldburgers krijgen last van diabetes en hart- en vaatziekten. (WV)

eel ouderen gebruiken verschillende geneesmiddelen omdat ze meerdere chronische aandoeningen hebben.

Bijzonder hoogleraar farmacotherapie bij ouderen Rob van Marum vroeg zich in zijn inaugurele rede af of dit wel zo veilig is.

Ook maakt hij zich zorgen over het feit dat ouderen meer vatbaar voor bijwerkingen van geneesmiddelen zijn. Als ze daar last van hebben, zijn de consequenties heftiger dan bij jongere patiënten. Ze moeten in het ziekenhuis opgenomen worden, raken hun zelfstandigheid kwijt of overlijden in het ernstigste geval.

Medische richtlijnen houden onvoldoende rekening met de grote kwetsbaarheid van ouderen.

Bij de behandeling van ouderen met geneesmiddelen moet men volgens Van Marum meer rekening houden met de wensen, mogelijkheden en de levensverwachting van de patiënt. (FB)

Verslaafd aan internet Psycholoog Linda Muusses onderzocht de invloed van internetgebruik op persoonlijk welzijn en relaties.

“Als mensen hun internetgebruik minder goed onder controle hebben en bijvoorbeeld te lang doorgaan met facebooken terwijl ze aan het werk zouden moeten, of die slaap tekortkomen doordat ze tot diep in de nacht doorgaan met internetten, worden ze op termijn depressiever, eenzamer en meer gestrest.

Daartegenover staat dat mensen die gelukkiger zijn, minder compulsief gaan internetten.

“In de loop van vier jaar heb ik een aantal pasgetrouwde stellen vijf keer ondervraagd en daarbij onder meer gekeken naar de invloed van compulsief internetgebruik op hoe de partner van de internetter tegen hun relatie aankijkt. Ten eerste wordt het vertrouwen in een partner die compulsief internet minder, want dat wijst erop dat de zelfcontrole niet hoog is. Ten tweede voelt de partner van een compulsieve internetter zich buitengesloten, want hoe compulsiever iemand internet, hoe meer zijn of haar partner verstoken blijft van de warmte en aandacht waaraan hij of zij behoefte heeft.

“Compulsief internetten wijst op een lage zelfcontrole, dus daar moeten mensen aan werken. Dat kan onder meer door middel van trucjes, bijvoorbeeld blockers op je browser, die ervoor zorgen dat je een maximaal aantal minuten naar je favoriete website kunt kijken.” (PB)

Muusses promoveert op 27 oktober. Lees ook het Advalvas-artikel ‘Internet maakt meer kapot dan je lief is’ via tinyurl.com/internetverslaving.

15

Basisbeurs

‘Het is oorlog, meneer Deetman’ Ooit vervloekten studenten de basisbeurs die ze nu zo fel verdedigen. Onaanvaardbaar, vonden ze die een kwart eeuw geleden, en intens onrechtvaardig.

16

nr 5 — 22 oktober 2014

ADVALVAS

GESCHIEDENIS

studenten schelden elkaar de huid vol’, kopt Het Vrije Volk. Als minister Deetman DOOR Petra Vissers/HOP een nieuw gebouw wil openen, wordt de toegang versperd en moet hij via de achterdeur naar binnen.

Deetman afgerost door studenten’, Alle woede ten spijt, jaagt minister Deetkopt De Telegraaf op 10 november man het wetsvoorstel binnen een jaar 1988. De minister van Onderwijs is door de Kamer. Waar ambtenaren de tijdens een demonstratie in zijn buik minister voor hadden gewaarschuwd, getrapt door een boze student, nadat gebeurt: de invoering loopt uit op een hem eerder mest, aardappelen en fiasco, alles gaat mis. Veel studenten eieren om de oren vlogen. krijgen maanden geen geld, anderen Die dag loopt het uit de hand, maar krijgen veel te veel en moeten later onrustig is het al jaren. In 1985 wil grote bedragen terugbetalen. Er komen onderwijsminister Wim Deetman (CDA) zoveel brieven binnen van studenten dat vaart maken met de invoering van een de administratie een puinhoop wordt: basisbeurs voor alle studenten. Tot dan uiteindelijk gooit de dienst toe was er voor studenten Studiefinanciering uit kinderbijslag, maar die pure ellende alles weg en werd overgemaakt naar ‘Deetman kon op vraagt studenten om nog hun ouders. Met een basisden duur nergens één keer hun bezwaar op beurs zouden alle studenmeer spreken’ te sturen. ten minder afhankelijk In 1987 wordt Maarten zijn van pa en ma. van Poelgeest voorzitter Studentenbonden vinden van de Landelijke Studenzijn plannen volstrekt ten Vakbond (LSVb). Hij onaanvaardbaar. Het nieuontpopt zich tot onbetwist we stelsel levert kinderen studentenleider en het van rijke ouders extra geld gezicht van de protesten. op en ontzegt kinderen uit armere gezinMet de studenten voorop wordt 1988 nen de toegang tot het hoger onderwijs. het jaar van steeds hardere acties tegen Minder rijke studenten zouden immers het onderwijsbeleid van Deetman. Van moeten lenen bovenop hun basisbeurs.

Poelgeest leidt die zomer de grootste studentendemonstratie ooit in NederStrijdliederen en ontruimingen Al in het voorjaar van ’85 klinken in Leeu- land: 35.000 mensen komen in actie en eisen het aftreden van de minister. “Het warden de strijdliederen, moet de politie is oorlog”, schreeuwt Van Poelgeest op in Groningen het gebouw van de dienst het Malieveld.

Studiefinanciering ontruimen en blokkeren grote groepen studenten in tien steden belangrijke verkeersknooppunten. De mobiele eenheid slaat later die dag met de wapenstok in op studenten die het Een actie op de Erasmus Universiteit Binnenhof bestormen. Een paar honderd loopt uit op ruzie. ‘Rechtse en linkse

‘

ADVALVAS

nr 5 — 22 oktober 2014

Academicibelasting In 1988 lanceerde de Landelijke Studentenvakbond een eigen plan voor een nieuw stelsel van studiefinanciering: de academicibelasting. Het idee: gooi het hele beurzenstelsel overboord en geef studenten een inkomen ter hoogte van een bijstandsuitkering (1.049 gulden per maand). In ruil daarvoor dragen ze later een vast percentage van hun salaris af.

Zo zou niemand meer hoeven lenen voor een studie en zou het inkomen van de ouders niet meer van belang zijn. Het idee is nooit echt aangeslagen, er was veel kritiek op het nivellerende karakter ervan. Afgestudeerden die veel verdienen moeten immers veel meer bijdragen dan afgestudeerden met een lager salaris die net zo lang over hun opleiding hebben gedaan.

Omdat studenten in het nieuwe studiefinancieringssysteem van minister Bussemaker ook naar draagkracht gaan terugbetalen, lijkt het leenstelsel in die zin op de academicibelasting. Daar komt bij dat afgestudeerden 35 jaar de tijd krijgen om hun lening terug te betalen: een groot deel van hun werkzame leven. Groot verschil is dat afgestudeerden alleen terugbetalen wat ze daadwerkelijk geleend hebben.

Bij de foto, 9 november 1988: Onderwijsminister Deetman wordt door Amsterdamse politie snel naar zijn auto gebracht.

De minister werd op de Turfmarkt, waar het Allard Pierson Museum werd heropend, geconfronteerd met zo’n 250 woedende studenten. De ingang van het museum werd met vuilnis geblokkeerd: ‘Deetman op de vuilnisbelt’.

(ANP/Cor Mulder)

17

Basisbeurs

iedereen zich iets kon voorstellen. “Wij dachten dat er heel veel op het spel stond. We hadden hooggestemde idealen, wilden de wereld verbeteren.”

Ver vóór de tijd van Facebook en Twitter moeten Van Poelgeest en zijn kompanen studenten op andere manieren berei‘Ik had een ken. De LSVb-bestuurders Bewust de confrontatie universiteitsgaan in studentenflats zoeken bestuurder langs de deuren en in elke Hun woede kwam voort vriendelijk begroet stad vallen bonden hooruit een “heftig gevoel dat colleges binnen. wat er stond te gebeuren en dat deed je niet Acties worden strak gereuiterst onrechtvaardig in die tijd’ gisseerd. De minister kan was”, zegt Van Poelgeest. zich op zeker moment “Kinderen van rijke nergens meer vertonen. ouders gingen er meer dan Bij elke opening, toespraak of overleg honderd gulden op vooruit. Dat was niet wordt hij opgewacht door woedende hoe wij de welvaart wilden verdelen.” Er menigten met creatieve spandoeken. Als was meer onvrede over het onderwijsbede minister ergens naartoe gaat, tromleid van Deetman, maar die basisbeurs melt de LSVb steevast wat mensen op. was een zichtbare maatregel waarbij actievoerders doorbreken het cordon, waarna een aantal al snel naakt in de fontein op het Binnenhof hangt: ‘uitgekleed’ door Deetman. Er sneuvelen vijf ruiten van het Tweede Kamer-gebouw, acht studenten worden die dag gearresteerd.

18

‘Uitgekleed’ door Deetman; studenten demonstreren op Binnenhof ROB BOGAERTS/ANEFO (UIT: COLLECTIE NATIONAAL ARCHIEF)

Van Poelgeest: “In die zin zochten we natuurlijk de confrontatie. Die man kon op den duur nergens meer spreken. Dat deden we bewust.”

Van Poelgeest wordt erop aangekeken dat de minister tijdens een van die confrontaties een trap in zijn buik krijgt. Nu zegt hij: “Het liep uit de hand, we hebben ons daar onmiddellijk van gedistantieerd.” De Telegraaf van 10 november 1988 tekent uit zijn mond op: ‘Wij zijn niet zo voor dit soort acties. Dit geeft echter wel de kwaadheid en de verontwaardiging aan die deze minister heeft teweegggebracht.’

Studenten moesten niets hebben van bestuurlijk Nederland, herinnert ook voormalig onderwijsjournalist Jos Dohmen zich lachend: “Ik werd door Van Poelgeest als handlanger van het gezag gekwalificeerd. Ik had een Amsterdamse universiteitsbestuurder vriendelijk begroet en dat deed je niet in die tijd. Nu wel, natuurlijk.”

nr 5 — 22 oktober 2014

ADVALVAS

Basisbeurs van Deetman Op 26 augustus 1985 bood CDA-minister Wim Deetman van Onderwijs zijn wetsvoorstel voor invoering van een basisbeurs aan de Tweede Kamer aan. De kinderbijslag boven de achttien verdween. Die bedroeg toen rond de 400 gulden per maand voor een uitwonende student uit een gezin met drie kinderen.

Woonde diezelfde student nog bij zijn ouders, kreeg hij maandelijks pakweg 270 gulden.

In oktober 1986 krijgen de eerste studenten een basisbeurs: 293 gulden per maand voor thuiswonenden en 626 gulden voor uitwonenden. De aanvullende beurs was maximaal 380 gulden per maand.

Daar bovenop konden studenten een rentedragende lening afsluiten. Het maakte in die tijd nog niet uit hoe lang studenten over hun opleiding deden en of ze überhaupt een diploma haalden. De basisbeurs bleef altijd een gift.

ADVALVAS

nr 5 — 22 oktober 2014

Dohmen deed verslag van enkele studentenprotesten en herinnert zich vooral de grimmige sfeer. “Achteraf hadden studenten zich misschien wat meer koest moeten houden. Want eigenlijk was de basisbeurs natuurlijk een fantastische maatregel. Pas later is die flink uitgekleed.”

Ideaal bijna bereikt Van Poelgeest is inmiddels milder geworden over Deetman. “Ik zie nu dat hij ook veel goeds gedaan heeft voor het hoger onderwijs.” Maar de basisbeurs vindt de oud-studentenleider, die later carrière maakte binnen GroenLinks en wethouder werd in Amsterdam, nog steeds een slecht idee. Net als in de jaren tachtig voelt hij meer voor een academicibelasting: afgestudeerden zouden een percentage van hun inkomen moeten afdragen.

Het hoger onderwijs volgt hij niet meer op de voet, maar het nieuwe leenstelsel

1 december 1987, Landelijke demonstratie van studenten in Amsterdam tegen het beleid van minister Deetman BART MOLENDIJK/ANEFO (Uit: COLLECTIE Nationaal Archief)

lijkt meer op de academicibelasting dan het huidige stelsel, denkt Van Poelgeest.

Verbaasd: “Is er een grote demonstratie aangekondigd? De LSVb zou deze maatregel ook kunnen omarmen, het ideaal is bijna bereikt.”

In de jaren tachtig kreeg de LSVb het telkens weer voor elkaar om flinke groepen studenten op de been te brengen.

Grote protesten tegen de huidige kabinetsplannen komen ondanks gemopper van studentenorganisaties nog niet echt van de grond. Hoe dat kan? Van Poelgeest twijfelt. “Dit was misschien de sfeer in die tijd. Je moet niet vergeten dat er in 1980 bij de kroning van koningin Beatrix nog een veldslag uitbrak in Amsterdam. We hadden toen het idee dat de maatschappij collectief faalde. Nu is falen altijd individueel. Het idee dat je zelf verantwoordelijk bent voor je eigen succes lijkt heel diep te zitten.”

19

Wim Kuijken

20

nr 5 — 22 oktober 2014

ADVALVAS

toezicht

‘ Dit kun je geen bijbaan meer noemen’ Voorzitter van de raad van toezicht Wim Kuijken en zijn collega’s zijn bestuurders nieuwe stijl.

Ze zitten er bovenop.

Door Marieke Schilp FOTO PETER STRELITSKI

“

Nee, de VU heeft geen Deltaplan nodig, hoe kom je daarbij?”

Wim Kuijken, voorzitter van de raad van toezicht van VU en VUmc, lacht de vraag wat verbaasd weg: het gaat toch goed met de VU? Enige dagen voor het gesprek, op Prinsjesdag, werd Kuijkens nieuwe Deltaplan door het kabinet aan de Tweede Kamer aangeboden. In zijn hoofdbaan is hij namelijk Deltacommissaris, en levert hij strategieën om Nederland te beschermen tegen de steeds onstuimiger wordende zee en rivieren. Vandaar die eerste vraag, want de VU vaart ook al een tijdje op woelige baren, toch?

Kuijken beaamt het met tegenzin.

“Bestuurlijk is het de afgelopen paar jaar zowel bij VU als VUmc wel onrustig geweest. Ik moet uit overlevering praten, want ik was er zelf niet bij.”

Grote schoonmaak Onrustig is een understatement, na jaren van crises waarin het VUmc-bestuur grotendeels opstapte, de vrijwel volledige raad van toezicht vertrok, de bestuursvoorzitter vertrok en de VU-rector sneuvelde. Maar dat is geweest. Beide besturen zijn inmiddels vrijwel volledig vernieuwd, en met de komst van Kuijken in januari van dit jaar is ook de raad van toezicht met zeven personen vernieuwd en weer op volle sterkte.

ADVALVAS

nr 5 — 22 oktober 2014

“Ik denk dat we op de goede weg zijn.

Het onderzoek aan de VU is heel prima, het VU-onderwijs heeft zich fantastisch hersteld na de grote schok van de proefaudit. Blijkbaar is de VU zo’n sterke organisatie dat ze zich heel snel kan herpakken.”

Niet dat het nu zo rustig is. Op 13 november buigt de Ondernemingskamer zich over de reorganisatie bij de faculteit Aard- en Levenswetenschappen, op verzoek van de ondernemingsraad. De OR betwist bovendien de rechtmatigheid van de ontslagvergoedingen van VU-bestuurders Smit en Bouter en de Onderwijsinspectie kan elk moment met de bevindingen van haar onderzoek hiernaar komen. En dan hangt ons ook nog het rapport over het vermeende plagiaat door Nijkamp boven het hoofd, dat deze winter wordt verwacht.

Pittige klus voor de toezichthouders, zou je denken. Kuijkens reactie op al deze zaken komt hierop neer: “Het bestuur bestuurt, niet de raad van toezicht.”

Over de individuele vertrekregelingen met Bouter en Smit doet hij geen uitspraak, behalve dan dat de raad heeft gehandeld zoals het een fatsoenlijk werkgever betaamt, “namelijk afspraken nakomen”. En verder geen details, vanwege de privacy. En over de reorganisatie: “Als het bestuur met de ondernemingsraad van opvatting verschilt, is dat in eerste instantie een zaak van het bestuur. We

21

Wim Kuijken

heel open en met veel informatie over en weer wordt gewerkt. Ik vind het te ver gaan om te zeggen dat het klimaat slecht is omdat er meningsverschillen zijn. Dit bestuur zit er nog niet zo lang, maar wij zien dat men heel veel energie in de relaties steekt.”

Verder volgt Kuijken de campusvernieuwing en bezoekt plechtigheden als de opening van het academisch jaar. “Dat doen alle zeven toezichthouders. We Elke week op de campus hebben commissies voor de kwaliteit, Dat klinkt onverschilliger dan het is. de financiën, we voeren Want Kuijken en collega’s jaargesprekken met alle zitten er bovenop. De bestuurders... Er komt drukke mannetjes met ‘Er waren te veel bij kijken als je goed een paar commissariaatveel misstanden toezicht wilt houden.” jes hier en een paar daar, doordat het en ondertussen op de toezicht te veel op Haags netwerk golfbaan, zijn niet meer afstand was’ Hij spreekt hier bovenvan deze tijd. Kuijken en dien nog verrassend veel collega’s zijn ieder soms mensen die hij uit zijn wekelijks bij VU of VUmc studietijd kent: Kuijken te vinden. studeerde in de jaren “Wij houden op een zeventig economie aan moderne manier toezicht: de VU. “Zij geven me ook inzicht in de veel dichter bij het bestuur en de beide ontwikkelingen hier. Je probeert op organisaties dan vroeger. Dat zie je over meerdere niveaus contact te houden, ook de hele linie, bij alle toezichtorganen. met de wethouder, en met collega’s van Er zijn te veel misstanden geweest in ander universiteiten.” de financiële sector en bij woningcorEn met de minister? Kuijken bekleedt al poraties doordat het toezicht te veel op vele jaren topfuncties in het openbaar afstand was.” Sindsdien zijn er nieuwe bestuur. Kan hij als lobbyist wellicht ook codes gemaakt voor corporate goveriets voor VU en VUmc nance, en trainingen betekenen? “Nee, ik heb ontwikkeld om toezichtgeen specifieke lobbyrol. houders meer betrokken ‘Ik heb geen Daar moet je een kantoor te maken. “Het college van specifieke lobbyrol. voor inhuren.” Worden bestuur vindt het ook heel Daarvoor moet de leden van de raad plezierig dat we dichterbij van toezicht dan niet komen, zij hebben ook een je een kantoor inhuren’ mede benoemd vanwege sparring partner nodig.” hun nuttige netwerk?

Kuijken is vrijwel elke vrij“Nou, het gaat vooral om dag op de campus. “Dat kennis hoor. Burggraaf kun je inderdaad geen komt van Allen & Overy, bijbaan meer noemen. Ik dat zijn topadvocaten; ben ook toezichthouder Rijsdijk en Dijkhuizen uit de financiële bij De Nederlandsche Bank en bij een wereld; Klasen van het Leids universitair woningbouwcorporatie. Mijn hoofdbaan medisch…” En ú hebt Haagse connecties. heb ik teruggebracht naar drie dagen.”

Op zo’n vrijdag heeft Kuijken werkoverleg “Ik weet een beetje hoe het daar werkt, ja.

Je moet het niet te groot maken.” Maar met zijn collega’s, met het college van het ís groot, u heeft die contacten. “Ja, en bestuur, gaat hij bij decanen of directeudie contacten zijn het meest effectief als ren op bezoek, en praat hij met de medemen niet weet wat ik doe.” zeggenschap. “Ik constateer dat er hier hebben het plan voor de bedrijfsvoering natuurlijk in de raad besproken en we vinden dat er goed over is nagedacht.

In de uitwerking levert het nu af en toe verschil van inzicht op. Als een van de betrokken organen besluit naar de rechter te stappen, dan zij dat zo. Daar hebben wij als toezichthouder geen opvatting over.”

22

Geen strijd zonder gezelligheid

“

Bij populaire colleges, zoals die van Van Muiswinkel, hoogleraar macro-economie, zat de zaal bomvol; studenten zaten in de vensterbanken. Ik heb redelijk trouw colleges gevolgd, maar ook wel veel buiten gespeeld. Ik was lid van studentenvereniging IAN, het toenmalige VU-corps, dat nu Lanx heet. Bij de introductie werkten we nota bene samen met de SRVU. Ons motto: geen strijd zonder gezelligheid. We vonden het allebei belangrijk dat studenten iets naast hun studie gingen doen, het maakte niet uit wat. Dus toen hebben we ons verbonden.

Ik denk dat het maar één jaar Wim Kuijken studeerde van gelukt is. Het was wel feest 1972 tot 1979 hoor.” economie aan de VU.

De SRVU streed in die jaren tegen de verhoging van het collegegeld en voor democratisering.

Kuijken heeft nooit meegedemonstreerd.

“Maar ik woonde vlakbij de Nieuwmarktbuurt, dus de metrorellen heb ik wel van dichtbij meegemaakt. Ik had een geweldige studietijd.

Zeven jaar lang, waarvan één bestuursjaar, toen ik praeses was van het VU-corps. En ik zat bij Asvu, de sportvereniging. Ik was voorzitter van de basketbalclub, die toen in de eredivisie speelde. We werden gesponsord door Smirnoff Vodka!”

nr 5 — 22 oktober 2014

ADVALVAS

mail

Profileer met muzen Reacties (max. 300 woorden) op Advalvasartikelen zijn welkom op redactie.advalvas@vu.nl.

De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.

advertenties

proefschriften.nl Aandacht voor uw proefschrift.

In het instellingsplan 2015-2020 zou de VU het belang van geesteswetenschappen meer moeten benadrukken. De komende vijf jaar zou de zichtbaarheid van onze universiteit verbeterd moeten worden onder de noemers: Governance for Society, Human Health & Life Sciences, Connected World en Science for Sustainability. Deze vier profileringthema’s bieden ongetwijfeld ruimte aan een grote diversiteit van onderzoek. Maar ik wil meer debat over het grondpatroon van methodologische innovatie en toepassingsgerichtheid in de organisatie van onze wetenschapsagenda.

Deze wens is ook ingegeven door mijn humanities-achtergrond. De geesteswetenschappen kunnen zich best binnen deze vier thema’s wurmen. Immers, er zit bijvoorbeeld een sterke geesteswetenschappelijke component in de invalshoek van de big data bij Connected World, in de benoeming van cultuur als emergent verschijnsel bij Governance for Society, of in beroemde VU-thema’s als transgender of het nieuwe disability studies bij Human Health & Life Sciences. Ook een duurzaamheidsagenda kan

niet zonder historisch onderzoek.

Maar de VU doet zichzelf tekort door deze geesteswetenschappelijke invalshoek in de vier thema’s geen waarde op zich te geven.

Cultuur vormt op zichzelf geen object van onderzoek. Dat heeft ongetwijfeld te maken met financiële sturing, maar ook met een visie op de samenleving.

De profileringthema’s zouden moeten onderkennen dat geesteswetenschappelijk onderzoek de cultuur en geschiedenis niet alleen bestudeert, maar hierin zelf ook een rol speelt. Dat vertaalt zich niet altijd in resultaten onder de noemer creatieve industrie, e-humanitytoepassingen of oplossingen voor duurzaamheidsvraagstukken. Maar het draagt wel bij aan een ruimdenkend en muzisch wetenschapsklimaat voor een internationale community of learners.

Susan Legêne, afdelingshoofd Art and Culture, History, Antiquities

Lees de integrale versie van deze brief op advalvas. vu.nl>opinie.

HOE VER KIJK JIJ? We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende.

Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat.

Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.

ADVALVAS

nr 5 — 22 oktober 2014

Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op: WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geïnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op: WWW.WERKENBIJDEVU.NL

23

Joeri Donker studentenraadslid

opinie

‘Zet docenten niet achter een glazen wand’ Flexwerken is tot daaraantoe. Maar als je docenten wegstopt achter een glazen wand, worden ze ontoegankelijk voor studenten, vindt studentenraadslid Joeri Donker.

DOOR PETER BREEDVELD FOTO PETER VALCKX

J

e hebt geen probleem met het fenomeen flexwerken?

“Ik begrijp dat het een manier is om beter gebruik te maken van de beschikbare ruimte op de VU-campus, maar ik zeg nee tegen het verdwijnen van docenten achter een deur. Daarmee worden ze ontoegankelijk voor studenten en dat is een bezuiniging op de onderwijskwaliteit.”

toch spreekuren? “Die drempel is te hoog. Je moet er ook niet aan denken dat je tijdens een spreekuur met z’n tienen in de rij moet gaan staan. En als het spreekuur voorbij is, er twee studenten worden weggestuurd wier vragen niet meer konden worden beantwoord vanwege de tijd.”

De studentenraad heeft erover gesproken met de rector. “Ja, die had het onder

Hoezo? “Stel, je hebt net een college gehad. Nadat je de stof hebt laten bezinken, zit je met een vraag. Dan is het prettig om nog even bij de docent te kunnen binnenlopen om hem die vraag te stellen.”

Je kunt hem toch mailen om een afspraak te maken? Docenten hebben

24

Joeri Donker, namens de Bètapartij in de universitaire studentenraad, maakt zich ook druk om de studieverenigingen op de faculteiten waar het flexwerken is ingevoerd.

Zij raken hun vaste bestuurskamers en sociale ruimtes kwijt.

Over die situatie heeft Advalvas in het volgende nummer een reportage van masterstudent journalistiek Leonie Durlinger.

ICOON Konrad Michalik_nounproject

Als die docent veel studenten heeft, wordt hij dus na een pittig college constant onderbroken tijdens zijn werk. Dat kun je hem toch niet aandoen? “Het lijkt me prettig om als docent gedurende de dag contact te hebben met je studenten. Dat je niet alleen maar aan je onderzoek zit te werken. Het hoort ook bij je passie voor het doceren.”

Studieverenigingen in de knel

Joeri Donker

andere over de kosten, die flexwerken noodzakelijk maken.”

Een legitiem argument, toch?

“Ja maar als je zegt dat je wilt investeren in de kwaliteit van het onderwijs, moet je niet de docenten ontoegankelijk maken voor de studenten. Zelf studeer ik aan de faculteit Exacte Wetenschappen, daar nodigen de docenten zelf hun studenten uit om langs te lopen als iets onduidelijk is.

Eén docent heeft daar specifieke tijden voor gereserveerd. Die wordt daarbuiten niet lastiggevallen. Docenten hoeven dus helemaal niet achter een wand.”

Jullie zitten best in een luxepositie bij Exacte Wetenschappen, hè? Je kunt zo bij je docent langs, de studieverenigingen hebben nog hun eigen vaste, sociale ruimtes… “Ja, en bij Aard- en Levenswetenschappen is dat ook zo. De beleidsmakers zouden niet zomaar hun plan voor flexwerken van bovenaf moeten opleggen, maar eerst met studenten en medewerkers moeten praten. Zodat er een situatie ontstaat die voor iedereen bevredigend is.”

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 5 — 22 oktober 2014

ADVALVAS

COLUMN

Mannengriep

H

et begint met een heel erg nare hoest die eigenlijk geen hoest is, maar een soort droge plof die tot in mijn tenen zeer doet.

Ik heb verhoging, koude rillingen, het gevoel dat er iets vastzit in mijn luchtpijp en er dreigt kaakpijn en de wetenschap dat binnen drie dagen alles naar griep ruikt. Mijn stem zakt een paar octaven.

Er ontstaat een schrale plek onder mijn neus. Zwakjes vlei ik me op de bank en bereid me mentaal voor op een RuPaul’s Drag Race-marathon. Maar niet voordat ik even naar de symptomen van mijn kwaal googel. Natuurlijk, dat ik aan het doodgaan ben, vermoed ik al. Ik wil gewoon weten hoe snel het zal gebeuren; ik ben namelijk pas bij seizoen 1 van het realityprogramma waarin drag queens met namen als Glasscock en Ongina strijden om de titel van America’s Next Drag Superstar.

Blijkt: ik heb een ernstige vorm van man-flu, iets wat normaal voorbehouden is aan, jawel, mannen, die een verkoudheid kennelijk heel anders beleven dan

ADVALVAS

nr 5 — 22 oktober 2014

Roos van Rijswijk vrouwen. Volgens internet verslaan vrouwen hun kou als Mannen zijgen dappere krijgers: niet zeuren, al bij de eerste gewoon twee kurken in je tekenen van een neus doen, een pakje paraceonschuldig virus tamol naar binnen duwen en ineen zélfs met een lichaamstemperatuur van veertig graden doorgaan met het zorgen voor man, kind, carrière en nagels. Terwijl mannen bij de eerste tekenen van een onschuldig virus ineenzijgen om minstens een week in een gore joggingbroek en met een viezig stoppelbaardje kermend Donald Ducks te gaan lezen.

(Hierbij wordt overduidelijk voorbijgegaan aan types die op de mededeling dat je zélf ziek bent, antwoorden: ik werrek al 65 jaar voor dezellefde baas en ik ben nooit niet ziek geweest, helegaar niet, alle buitenlanders moeten het land uit en het enige recht van een vrouw is het aanrecht, hehehe!)

Welja. De baard in mijn keel heb ik toch al, ik kan net zo goed mijn snor laten staan en dit wrede lot accepteren.

Met mijn koortskop en in de joggingbroek van mijn vriend kijk ik naar RuPaul en zijn queens, die outfits moeten maken van dingen uit de dollarstore, alles van Beyoncé kunnen playbacken en die met pijn en moeite – soms onverrichter zake – hun edele delen proberen weg te stoppen met behulp van duct tape. Het programma is gebaseerd op shows als America’s Next Top Model, waarnaar ik niet kan kijken zonder af en toe even iets naar het scherm te gooien, maar is op een vreemde manier veel oprechter. Drag is show, en dat is precies waar het om gaat – de heren queens zijn personages, verwijzen naar zichzelf in de derde persoon, noemen elkaar afwisselend hij en zij, dragen jurken waar hun blote billen uitkomen en het klopt allemaal: what you see is what you get. Als Ongina eruit moet, huil ik een beetje en ik klink als Johnny Cash met hartenzeer.

RuPaul’s Drag Race heeft zeven seizoenen. Dit wordt een man-flu van jewelste; ik kan het iedereen met een vagina aanraden.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

25

Protest

VU-feestdagen gaan nog maar zelden voorbij zonder protest van een of andere zijde. Wie maken zich druk, en waarover?

Het verzet DOOR rutger westerhof

Verontruste SRVU StudentenVU’ers bond Manifest ‘De dekolonisatie van de VU – de koekjesfabriek voorbij’, verontrust.wordpress.com/2012/06/11/ manifest Actief sinds Juni 2012 Wie Wetenschappers en andere personeelsleden van de VU.

Doel Dit collectief van VU-medewerkers is ruim twee jaar geleden ontstaan als reactie op het plan van het bestuur om 33 miljoen euro en 450 fulltime banen weg te bezuinigen. Het wil dat de macht binnen de universiteit weer in handen komt van de onderzoekers en docenten in plaats van ‘managers met torenhoge salarissen die niets te maken hebben met wetenschappelijk onderzoek en of academisch onderwijs.’

Opvallend Als je eigen medewerkers de opening van het academisch jaar komen verstoren, is er iets aan de hand.

Manifest ‘Onze VU’, srvu.org/onze-vu Actief sinds 1947 Wie Bond van, voor en door studenten van de VU Doel ‘Onze VU’ leest als een samenvatting van zo’n beetje alles waartegen studenten en medewerkers protesteren. De VU moet geen diplomafabriek zijn, moet zich niet laten meeslepen door de politiek of commercie en de VU-student moet niet de dupe worden van ‘een bepaalde beleidsvorming’. De SRVU hekelt het gebrek aan transparantie en communicatie vanuit de hogere bestuurslagen. Zo werden de studenten pas op het laatste moment ingelicht over de kritiek van accreditatieorganisatie NVAO waarbij vier opleidingen een onvoldoende kregen.

Actiegroep Titanic Manifest ‘Voor behoud van onderwijskwaliteit’, actiegroeptitanic.nl/ manifest-11-03-14 Actief sinds December 2013 Wie Collectief van studenten aardwetenschappen en aarde & economie Doel Titanic is tegen de bezuinigingen bij de faculteit Aard- en Levenswetenschappen (FALW). De geplande reorganisatie van de faculteit is gebaseerd op ‘een ongezonde focus op kwantitatieve indicatoren zoals studentenaantallen, studiepunten en publicatierankings’. Opleidingen en studierichtingen dreigen te verdwijnen omdat ze volgens de VU te veel geld kosten en te weinig opleveren. Titanic wil dat de VU met een alternatief reorganisatieplan komt, dat studenten hun huidige studies gewoon kunnen afmaken en dat de VU zich minder richt op ‘productie-indicatoren in het onderwijs’.

Bekend van Het afgelopen jaar werden de Kerkzaal en bestuursvleugel van de VU bezet en verspreidde de groep filmposters waarop onder meer bestuurders in het Titanic-affiche waren gefotoshopt.

Eerstvolgende wapenfeit Als gevolg van de demonstratie bij de opening van het academisch jaar zitten de Verontruste VU’ers aan de onderhandelingstafel met het bestuur. Hoewel er niet verwacht wordt dat er veel ruimte is in die onderhandelingen, zijn er nog geen nieuwe acties gepland.

Opvallend De SRVU heeft zich openlijk solidair verklaard met Actiegroep Titanic en demonstreert tegen de invoering van het sociale leenstelsel.

Eerstvolgende wapenfeit Demonstratie tegen het leenstelsel op het Malieveld in Den Haag op vrijdag 14 november.

Eerstvolgende wapenfeit Donderdag 13 november vindt de openbare rechtszaak plaats over de reorganisatie van FALW. Titanic roept haar achterban op aanwezig te zijn.

Website verontrust.wordpress.com.

Website srvu.org.

Website actiegroeptitanic.nl.

26

nr 5 — 22 oktober 2014

ADVALVAS

campus

Voor de actiegroepen Animo en Platform Hervorming Nederlandse Universiteiten, zie advalvas. vu.nl>achtergrond.

Filosofenmanifest Manifest ‘Op weg naar een echte Vrije Universiteit’, advalvas.vu.nl/opinie/ filosofenmanifest-op-weg-naar-een-echtvrije-universiteit Actief sinds Juni 2013 Wie De filosofen van de VU Doel Discussie losmaken. Met als streven ‘een brede universiteit, met een eigen vormingsideaal, die ook maatschappelijke betekenis heeft.’ Zoals het de filosofen betaamt verzorgen zij de diepgang in dit protestgeweld.

Ze noemen het zelf een ‘academische kern’ van waaruit de discussie over de toekomst van de universiteit vormgegeven kan worden. De VU gedraagt zich volgens de filosofen meer als een beursgenoteerde onderneming dan als een plaats waar docenten en studenten het beste in elkaar naar boven halen.

Bekend van Bovengenoemd manifest en de bundel Waartoe is de universiteit op aarde? van Ad Verbrugge en Jelle van Baardewijk.

Eerstvolgende wapenfeit Voorlopig niets.

Website advalvas.vu.nl/opinie/ filosofenmanifest-op-weg-naar-een-echtvrije-universiteit.

ADVALVAS

nr 5 — 22 oktober 2014

Science in Kritische Studenten Transition Amsterdam (KSA) Manifest Naamloos, kritischestudentenamsterdam.nl/overksa/ Actief sinds Maart 2013 Wie Een collectief van Amsterdamse studenten, iedereen is welkom Doel Een vrije en toegankelijke universiteit die haar steentje bijdraagt aan een vrije, egalitaire en solidaire samenleving. KSA trekt hard van leer tegen de politici en bestuurslagen die ‘van onderwijs een ordinaire bedrijfstak maken’. Hoewel de nadruk van de KSA op de UvA ligt, waar de groep regelmatig optrekt met studentenpartij Ons Kritisch Alternatief, laten de kritische studenten zich ook regelmatig zien op de VU en associëren ze zich openlijk met actiegroep Titanic. Ze toonden zich solidair met het schoonmakersprotest en mengden zich in het debat over de fusie van de bètafaculteiten.

Bekend van Hun drukke zomer. KSA deed mee aan de bezetting van het Spinhuis van de UvA, organiseerde samen met onder meer Titanic workshops over actievoeren tijdens de Nacht van de Universiteit en demonstreerde tegen het leenstelsel.

Eerstvolgende wapenfeit Er worden regelmatig Kritische Studenten Avonden georganiseerd, vrij toegankelijk voor iedereen die behoefte heeft aan een egalitaire discussie.

Website kritischestudentenamsterdam.nl.

Manifest ‘Proposition paper’, scienceintransition.nl/over-science-intransition/position-paper Actief sinds November 2013 Wie Opgericht door Utrechtse wetenschappers, inmiddels met een gevarieerd scala aan deelnemers, onder wie veel bèta’s en geneeskundigen Doel Science in Transition richt zich meer op de wetenschap dan op de universiteit. Al is de teruglopende kwaliteit van de wetenschap natuurlijk wel het gevolg van het productiedenken binnen de universiteiten. Een belangrijk strijdpunt is dat wetenschap meer in dienst moet staan van de maatschappij.

Deze groep wil een betere communicatie tussen wetenschap en publiek, meer maatschappelijke overwegingen in de keuzes voor academisch onderzoek en wil dat onderzoekers niet meer worden afgerekend op het aantal publicaties.

De hoge druk om maar zoveel mogelijk te publiceren gaat ten koste van de betrouwbaarheid en geloofwaardigheid van wetenschappelijk onderzoek.

Opvallend Veel bètawetenschappers mengen zich in hun debat. De wetenschappers zijn ook kritisch over rol van de media in het overbrengen van de complexe materie naar het publiek, ze willen ‘meer journalisten van het kaliber Joris Luyendijk’.

Eerstvolgende wapenfeit Hun symposium op 3 december. Verwacht diepgaande speeches van gelauwerde wetenschappers over de functie en toekomst van de wetenschap in de maatschappij.

Website scienceintransition.nl.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

27

E: OR@VU.NL | WWW.VU.NL/OR | WWW.ONDERNEMINGSRAADVU.NL | 22 OKTOBER 2014

NOOIT MEER OR Dr. Heldring gaat niksen. De voorzitter van de ondernemingsraad (OR) en docent filosofie aan de Faculteit der Sociale Wetenschappen, gaat 31 oktober met pensioen en heeft zich vast voorgenomen om daarna helemaal niets om handen te hebben. Zijn familie (Heldring stamt uit een oud domineesgeslacht) zet lichte druk om iets nuttigs voor de maatschappij te ondernemen. Zijn collega’s reageren een tikje bezorgd. “Het is de eerste vraag die een mens krijgt als hij na een lange loopbaan mag uitrusten: ‘Wat ga je doen?’. ‘Niks’ blijkt een maatschappelijk onacceptabel antwoord”, grijnst Ottho Heldring.

het algemeen belang van de universiteit.

“We hebben elkaar nodig. En hoe krachtiger het college is, des te beter het is voor de medezeggenschap. Een college dat zich sterk in zijn schoenen voelt staan, verkrampt niet als we nieuwe inzichten en andere standpunten aandragen.”

Of dit college zo’n krachtig en ontvankelijk college is, daarover houdt hij zich op de vlakte.

Wel geeft hij aan dat het college wel eens vergeet dat het de medezeggenschap ook nodig heeft. “Wij maken het het college van bestuur wel eens lastig. Maar alleen om de universiteit sterker of menselijker te maken.

Uiterste efficiëntie maakt de universiteit niet per se beter. Daar hebben we het college soms hardhandig aan herinnerd.”

SYMPOSIUM AFSCHEID OTTHO HELDRING MEDEZEGGENSCHAP EN DE UITVERKOOP VAN DE UNIVERSITEIT

Is Ottho Heldring wellicht uitgeput door het intensieve OR-werk naast zijn baan?

Integendeel. “De afgelopen drie jaar waren misschien de drie spannendste jaren uit mijn or-bestaan, het waren ook de productiefste en de meest harmonieuze.”

Spannende jaren Spannend, nou en of. Een bloemlezing uit de hoogte- en dieptepunten van de laatste drie jaar, de tijd dat Ottho Heldring voorzitter van de ondernemingsraad van de VU was: de halve raad van toezicht moest weg, de rector magnificus stapte op, de ondernemingsraad zei ja tegen een fusie van de Amsterdamse bètafaculteiten (maar die liep vervolgens vast bij de UvA), de ondernemingsraad moest adviseren over miljoenen vretende verbouwingen en nieuwbouw en een reorganisatie die diep ingreep in alle geledingen van de universiteit zweepte de gemoederen op en leidde er bijna toe dat de OR het college van bestuur (CvB) voor de rechter sleepte.

Never a dull moment.

Tussen activisme en realisme De ‘strateeg met pretoogjes’, zoals het UvAblad Folia Ottho Heldring betitelde, laveerde zorgvuldig tussen activisme en realisme.

“We gaan weinig confrontaties uit de weg.

Hebben steeds de vragen voor op de tong ‘Kan dit wel?’ ‘Mag dit wel?’ ‘Klopt dit wel?’.

Maar het algemeen belang van de universiteit is bepalend. Soms moet je pragmatisch zijn.”

Bij principiële kwesties hield de OR de rug recht. Een voorbeeld? Bij het vaststellen van het personeelsreglement dook de vraag op of een medewerker die verdacht wordt van onderzoeksfraude zich in het openbaar mag verdedigen. “Het college van bestuur had het daar niet op, want dan hangt de vuile was

Ondernemingsraad

VUA-104357-nl-NL-0914-1 1

30-09-2014 22:54:13

maar buiten. Maar ons standpunt was dat je een medewerker niet monddood moet willen maken. Ook al schaadt het de universiteit als hij zijn mond opentrekt, zo’n doofpotcultuur moet je niet willen creëren, dat schaadt de universiteit méér.”

Harmonieuze jaren In 1997 startte Ottho Heldring als ondernemingsraadlid. Toen nog bij de UvA. In 2001 stapte hij over naar de VU, waar hij ook in de or kwam en in 2011 or-voorzitter werd.

De OR-leden bij de VU zijn het over het algemeen stukken beter eens met elkaar dan bij de UvA, stelde Ottho Heldring vast. En in de laatste drie jaar boterde het onderling wel érg goed. Er was weinig onmin, veel collegialiteit, weinig eigen agendaatjes en de ondersteuning was professioneel. Een gemeenschappelijke vijand wil Heldring het college van bestuur niet noemen. Maar hij denkt wel dat de gespannen verhouding met het cvb de harmonie binnen de OR heeft bevorderd. Met een klein glimlachje: “Zoiets schept toch een band.”

Liever een sterk college Het is typerend voor Ottho Heldring dat hij het college niet als tegenstander ziet. De ondernemingsraad en het college delen naar zijn idee als het goed is hetzelfde belang:

Productieve jaren Van de bijna twintig jaar dat hij OR-werk deed, ziet Ottho Heldring de laatste drie jaar als de productiefste. “We zijn zichtbaarder geworden.

Het is duidelijk dat de medezeggenschap ertoe doet. Af en toe denken we: ‘Wow, nu krijgen we wel heel veel macht toegedicht’. Als we bestuurders bijvoorbeeld horen zeggen: ‘Als de ondernemingsraad er zo over denkt, kunnen we niet verder’. Juridisch hebben we natuurlijk weinig macht. We kunnen niet aan de touwtjes trekken. We hebben geen vetorecht. Als het erg meezit, dan herziet het bestuur na ons advies een besluit. Dergelijke heroverwegingen hebben we dus afgedwongen.”

Naarmate de zichtbaarheid en het succes van de OR toenam, is het personeel meer van de raad gaan verwachten. Veel medewerkers denken inmiddels dat de ondernemingsraad reorganisaties kan tegenhouden. Dat is niet zo. “Hoe hoger de verwachtingen, des te meer stellen we teleur. Te meer omdat er 5.000 medewerkers zijn, van wie de belangen niet allemaal parallel lopen. Ik heb niet de illusie dat iedereen tevreden is over ons.”

Niet meer alleen bezuinigen Ottho Heldring weigert op te sommen wat de OR allemaal voor elkaar heeft gekregen. “Je hebt er niets aan als het college van bestuur één concessietje doet en met de rest van een plan overgaat tot de orde van de dag. Dan denk je zichtbaar resultaat te hebben, maar eigenlijk heb je weinig bereikt. Pas als de universiteit inhoudelijk verrijkt is, beter over zichzelf nadenkt, dan hebben we wat bereikt. Dan valt onze inbreng waarschijnlijk niet aan te wijzen, omdat zoiets in samenspraak ontstaat.”

Als grootste verworvenheid ziet Ottho Heldring dat het gesprek over de reorganisaties een andere wending heeft gekregen. “Wij vonden dat de reorganisatie te veel om bezuinigingen draaide en te weinig om de visie hoe de VU zich moest ontwikkelen. De decanen hebben zich in dezelfde bewoordingen uitgelaten.

Het resultaat: de gesprekken rond de reorganisatie gaan nu meer over de inhoud gaan dan over geld. Er wordt nagedacht over hoe medewerkers meer invloed op hun werk kunnen uitoefenen. De faculteiten gaan zelf meer bepalen, daar gaan de beslissingen genomen worden. Die ruimte ligt inmiddels vast in het instellingsplan. De VU is niet meer de traditionele en stabiele organisatie van weleer.

We zitten in een lastige transformatie en de medezeggenschap – medewerkers én studenten - bepaalt de richting mee.”

Nieuwe voorzitter De ondernemingsraad kiest op 5 november de nieuwe voorzitter en er is die dag een mini-symposium ter ere van Ottho Heldrings afscheid. Daarna zit dr. Heldring thuis. Niets te doen. Nou ja, okay, hij geeft het toe: “Er ligt nog een reservoir aan filosofisch materiaal te wachten dat ik heel graag wil uitwerken.”

SYMPOSIUM AFSCHEID OTTHO HELDRING 5 NOVEMBER 2014 MEDEZEGGENSCHAP EN DE UITVERKOOP VAN DE UNIVERSITEIT Tijd: Receptie: Locatie:

15.30 – 17.00 uur 17.15 – 18.45 uur Symposium in het Atrium, Medische Faculteit Receptie op de begane grond van OZW gebouw (campuszijde)

De universiteit wordt door de staat in een markt- en concurrentiemodel geperst en in dienst genomen door economische belangen. Studenten verwachten van de universiteit (terecht) een goede opleiding, maar neigen ook tot consumptief gedrag. Dat zijn problemen waar we als universiteit niet zo'n goed antwoord op hebben. De vraag is: kan de medezeggenschap een constructieve factor zijn om de universiteit zoals wij die willen (hoe we die willen, daar moeten we over discussiëren) een eigen gezicht te geven?

Hoe kunnen we tegenwicht bieden aan de maatschappelijke krachten die de universiteit uitverkopen.

Sprekers: Radboud Winkels is UHD Rechtsinformatica aan de UvA en voorzitter van de Centrale Ondernemingsraad van de UvA Ben Bakker werkt sinds zijn pensionering nu als gast bij de faculteit Exacte Wetenschappen van de VU en was OR-lid van 1993 - 2008 Ida Sabelis is organisatieantropoloog bij de faculteit Sociale Wetenschappen en is Verontruste VU’er Ronald Kroeze is UD Geschiedenis bij de Letterenfaculteit van de VU en was lid van de OR van 2011-2014 Mocht u een cadeau overwegen, dan graag een bijdrage aan: Stichting Vluchteling-Studenten www.uaf.nl IBAN: NL41INGB0000076300 Voor meer informatie: ondernemingsraad@vu.nl

VUA-104357-nl-NL-0914-1 2

30-09-2014 22:54:13

COLOFON

COMMISSIE COMMUNICATIE OR ANNEMARIE BIBO, DIANA KREEMERS, KARIN LURVINK, SANASSIN MAFTOUHI, HENK OLIJHOEK, JELLY REINDERS TEKST CORIANNE ROZA, OTTHO HELDRING, FRANS VAN DER WOERD BEELD HENK OLIJHOEK, PETER VALCK, HERBERT WIGGERMAN VORMGEVING HAAGSBLAUW

WWW.FACEBOOK.COM/ONDERNEMINGSRAAD.VU @OR_VU

REORGANISATIES

COLUMN: NIEUW IN DE OR

REORGANISATIE F&A – GOED VOORSTEL, MAAR WEL RISICOVOL Komende december staat implementatie van de reorganisatie van de Dienst Financien en Audit (F&A) gepland. Er komt volgens de plannen een centrale administratie voor de hele VU. Dit Financieel Service Centrum FSC gaat volgens standaardprocedures werken. In de toekomst werken controllers en projectcontrollers niet meer per faculteit, maar in groepen (bèta, alfa/gamma, diensten). Door centralisatie en standaardisatie verwacht F&A met fors minder mensen toe te kunnen, met name bij de administratie en bij de controllers.

De OR vindt dat de nieuwe organisatie goed doordacht is. Wel staat of valt het succes met de vernieuwde ICT (het SAP-systeem). Zijn alle subsystemen voor 1 december grondig getest?

En werkt het nieuwe SAP na 1 december foutloos? De OR vreest van niet. Daarom wil de OR voor de zomer van 2015 een tussenevaluatie. Als dan bepaalde onderdelen van de reorganisatie (nog) niet werken, kan worden bijgestuurd.

Het aantal medewerkers lijkt voldoende als alles meteen goed en foutloos werkt en goed blijft werken. Maar bij de geringste tegenvaller verwacht de OR het opnieuw invliegen van dure externe medewerkers. Daarom wil de OR extra tijdelijke capaciteit, in te vullen met vaste medewerkers. Met name bij de – in formatie het meest gekorte – groepen van administratie (het FSC) en controllers.

Volgens het plan gaat F&A met 30% minder mensen werken. Gelukkig wordt, door slim herplaatsen en het behouden van goede tijdelijke medewerkers, het aantal gedwongen ontslagen zeer beperkt. Tot ruim onder de 10 personen.

Een goede zaak, vindt de OR.

REORGANISATIE HRM Op 22 oktober is er overleg tussen OR en CvB over de reorganisatie van HRM. De kern van de reorganisatie is de digitalisering van de HRM-diensten. Omdat de oplevering van e-HRM achterloopt op schema, zijn er binnen de Domeincommissie veel zorgen over de combinatie van de invoering van e-HRM en de gelijktijdige reductie van de personeelsbezetting. De gebruikers van personeelsdiensten zullen aan een andere werkwijze moeten wennen. Daarbij krijgen medewerkers van HRM veel over zich heen. Het risico is dat de problemen die zich voordoen, op het bord van de Servicedesk en de HR-adviseurs terecht zullen komen. Daarnaast blijft de krimp op het bedrijfsmaatschappelijk werk en de ombudsman personeel een onopgelost discussiepunt.

Sinds 2006 heb ik als WP’er en als OBP’er voor verschillende diensten en faculteiten gewerkt: de Dienst Communicatie, de Dienst Studentenzaken, de Faculteit der Letteren en gecombineerd voor de Faculteit der Godgeleerdheid en de Faculteit der Wijsbegeerte. De oplettende lezer zal gezien hebben dat de genoemde afdelingen, op één na, anno 2014 onder een andere naam opereren.

Binnenkort ga ik aan de slag voor de gefuseerde Faculteit der Geesteswetenschappen.

Door de jaren heen zijn mijn werkzaamheden veranderd, maar ik heb ook de werksfeer zien veranderen. Met name op de faculteiten bemerk(te) ik een kritische houding ten opzichte van de reorganisatieplannen. Tel daar enkele ondoorgrondelijke bestuurlijke besluiten, verontwaardigde collega’s en een tip van ex-OR-lid Peter Versteeg bij op en mijn motivatie om bij de OR te gaan was compleet.

In april 2014 nam ik plaats in de Ondernemingsraad. Ik ben met veel plezier actief in de Commissie Huisvesting en de Commissie Communicatie . Deze commissies sluiten helemaal aan bij mijn achtergrond: architectuurgeschiedenis en journalistiek.

Daarnaast ben ik vicevoorzitter van de Onderdeelcommissie (ODC) Godgeleerdheid, waar ik mijn directe collega’s vertegenwoordig bij de vergaderingen met het Faculteitsbestuur.

Via mijn werk in de medezeggenschap heb ik nu al meer inzicht in de besluitvorming gekregen en ik wil daar graag een nuttige bijdrage aan leveren. Daarnaast hoop ik de vaak ervaren kloof tussen medewerkers en beleidsmakers te verkleinen: de VU vormen we uiteindelijk samen.

Diana Kreemers MA Faculteit der Godgeleerdheid Lid van de ondernemingsraad sinds april 2014

Cabaret

Restaurant

n va nt. ten ura os ta p k res t o et en lt h tud ee n s ord ee eo at b ga en ek ten we it e d e as u Om valv ad

cultuur

Vers Italiaans met klassieke aria’s Osteria Nessun Dorma

Javier Guzman Absurd verlicht Dinsdag 4 & 11 november Aanvang 20.30 uur Studenten € 13,50 Medewerkers VU € 16,griffioen.vu.nl

Javier Guzman is geen makkelijk mens. In 2002 won hij het Leids Cabaret Festival en daarna maakte hij zes uitstekende programma’s, maar hij heeft wat persoonlijke problemen. Zijn voorstelling Delirium (2007) ging over zijn alcoholverslaving. In Delirium II (2013) deed hij daar nog een schepje bovenop met zijn sex- en cocaïneverslavingen.

Wat heb je als cabaretier daarna nog te melden?

Als publiekstrekker wordt Javier Guzman voorbijgestreefd door broer Emilio. Op zijn website staat bij de column ‘binnenkort meer’. Gedateerd: 18-03-2013. Maar goed: hij heeft wel weer een prima rol in de televisieserie Flikken Maastricht.

Javier zegt zelf over zijn zevende programma: “De cirkel is rond, het verleden geweest. Is alles al van alle kanten belicht? Welnee, ik ben nog maar net begonnen.”

Dick Roodenburg, publiciteitsmedewerker Griffioen

30

FOTO Jens van der Velde

Cultuurcentrum Griffioen Uilenstede

CONCEPT Klein Italiaans eetcafé met een dagelijks veranderende menukaart. Ze werken hier met dagverse producten. Het café ligt in de woonwijk Watergraafsmeer, waardoor het niet erg toeristisch is.

Er is ook een terrasje. Nessun dorma is de laatste aria uit Turandot, de laatste opera van Puccini.

SFEER Gezellig; er is een grote muurschildering in warme kleuren en we horen alleen Italiaanse muziek. Ook door het Italiaanse personeel waan je je een beetje in Italië. Er staan wel te veel tafels in een relatief kleine ruimte.

ETEN De wisselende kaart bestaat uit voorgerechten, pasta’s, hoofdgerechten en desserts, bij alles een keus uit twee. Vooraf krijgen we geroosterd stokbrood met olie en parmaham. Hierna volgt een pasta met aubergine, courgette en gegrilde spareribs met gebakken aardappelen én sperziebonen met knoflooksaus. Als toetje nemen we tiramisu en profiteroles gevuld met chocolademousse en daarbij slagroom en vanille-ijs. Het is erg lekker, je verlaat deze osteria met een uiterst voldaan gevoel.

BEDIENING Italiaans dus, erg vriendelijk en attent. Het personeel staat open voor een gesprek en wil graag feedback. Het eten wordt snel opgediend.

TIP Hoe vol je ook zit, neem altijd een toetje.

AANRADER Zeker.

PRIJS Voorgerecht en pasta 7,50, hoofdgerecht 10,50 en het toetje slechts 3 euro. Wijn vanaf 2,50 per glas of vanaf 15 euro per fles, koffie vanaf 1,50.

WAARDERING

OSTERIA NESSUN DORMA Hogeweg 62 osterianessundorma.nl Laura Bolder, tweedejaars politicologie

Ook GRATIS UIT ETEN voor Advalvas?

Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 5 — 22 oktober 2014

ADVALVAS

studenten

Sleutelgat 5

Wat zegt de inrichting van je kamer over jezelf? En klopt die indruk ook?

VU-studenten gluren in de kamer van ZOË SWENSSON. “Ze doet in ieder geval niet aan darten”, zegt student business administration Clark Price (20), wijzend naar de veel te mooie muur achter het dartboard. “Hier woont wel echt een meisje, te zien aan die bloemen, de kaarsjes en het boeddhabeeldje. Ze is erg georganiseerd, lief, aardig en zorgzaam. Wat voor huisdier zou ze hebben in die kooi? Het is groter dan een hamster, maar kleiner dan een hond. Misschien een konijn? Wat studie betreft tast ik toch een beetje in het duister. Ze studeert iets waarvoor ze dikke boeken moet lezen. Of zou ze graag lezen in haar vrije tijd?”

“Wat een leuke landelijk ingerichte kamer, die zou zo uit de VT-wonen kunnen komen, zo huiselijk!” roept theologiestudent Marcel Vroegop (28).

Het is vrij neutraal ingericht, maar door

ADVALVAS

nr 5 — 22 oktober 2014

de bloemen en de netheid denk ik toch dat hier een dame woont, met goede smaak. Ze houdt wel van een avondje drinken met een dartparty.

En ze houdt van voetbal! Waarmee zou ze die trofee anders gewonnen hebben? Het is moeilijk te raden wat ze studeert, maar met zo’n appartement moet het wel iets met design zijn, misschien binnenhuisarchitectuur?”

“Zou het ook kunnen dat hier een stel woont?” vraagt student beleid, communicatie & organisatie Francien Velzeboer (22). “De inrichting is meer meisjesachtig, maar dat dartboard vind ik nou echt iets voor een jongen. Ze hebben ook een huisdier, dat vind ik ook iets voor een stelletje. Ik denk dat zij iets sociaals studeert, wellicht sociale wetenschappen en hij misschien bedrijfskunde. De kamer is wel netjes, ze zijn georganiseerd maar niet obsessief.”

Zoë Swensson 21 Studeert recht en notarieel recht, derde jaar Betaalt 710 euro inclusief per maand voor een appartement in Amstelveen

“Wat een leuke reacties!” roept derdejaars recht en notarieel recht Zoë Swensson (21) uit. “Dat sommigen niet konden beslissen of hier een man of vrouw woont, is logisch; ik woon hier samen met mijn vriend. De voetbaltrofee en het dartboard zijn van hem. Sinds kort ben ik aan het fietsen. Volgend jaar wil ik meedoen aan de Ride of the Roses, een fietstocht voor de kankerstichting.

Ik werk daar ook als vrijwilliger, ik zorg dat collectanten op tijd hun collectebussen krijgen. Ik ben dus zorgzaam, ook voor onze twee konijnen, burgerlijk hè?

En ach, georganiseerd… ik ben wel zo’n tuthola die elke dag stofzuigt. Dat boek op tafel is een wettenbundel. Die sla ik elke dag wel open. Maar ik sta ook twee dagen per week op de Ten Kate-markt!

Ik verkoop noten en chocola, maar sta daar niet te blèren!”

Door Nienke Stumpel Foto’s Peter Valckx

Wil je ook in Sleutelgat?

Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

31

Griff

32

door Merlijn Draisma

nr 5 — 22 oktober 2014

ADVALVAS