Nr 09 13 januari 2016

Nr 9

13 januari 2016 Dyllan Ahinful verenigt Afrikaanse studenten

Onderwijsbeleid: hijgerig hollen van proef naar pilot

Debat: faculteiten zijn wél autonoom

‘Wij verdragen seksisme beter dan racisme’

Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit — www.advalvas.vu.nl

Geen books maar mooc’s Ines Lindner over online onderwijs pag 18

HOE VER KIJK JIJ? We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende.

Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat.

Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.

Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op: WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES Ben jij geen medewerker van de VU maar wel ge誰nteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op: WWW.WERKENBIJDEVU.NL

INHOUD

jaargang 63 — nr 9

VU NU Dinsdag 5 januari 2016, 16.37 » Nieuwjaarstoespraak van bestuursvoorzitter Jaap Winter: de VU wil niet meer gewoon bijzonder zijn, maar weergaloos…

Meer nieuwjaarsborrels op de pagina’s 21 t/m 23..

Foto peter gerritsen

Dyllan Ahinful over African Students United

6

Het hoger onderwijs is een Haagse proeftuin

10

Ines Lindner: de toekomst van het onderwijs is online 18 De beste wensen

21

En verder Online nieuws

4

Opinie: levenslang studeren

8

Column: Jacintha Ellers

9

Studentenraad

15

Onderzoeksnieuws

16

Opinie: democratiedebat

24

Column: Roos

25

Campus: debat over bestuur

26

So you think you can teach

27

PP

28

Cultuur: film en restaurant

30

Uilensteders

31

Griff

32

Coverfoto Martijn Gijsbertsen

Het volgende nummer verschijnt op 27 januari 2016.

onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit Redactieadres De Boelelaan 1105 BelleVue, Kamer 1H-43 1081 HV Amsterdam redactie.advalvas@vu.nl Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Marieke Kolkman, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans, Welmoed Visser Secretariaat Anna Jansen (020) 5985630 secretariaat.advalvas@vu.nl Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc. Vormgeving Rob Bömer behance.net/rbbmr

ADVALVAS

Medewerkers Yvonne Compier, Merlijn Draisma, Peter Gerritsen, Martijn Gijsbertsen, Roos van Rijswijk, Dick Roodenburg (Griffioen), Bas van der Schot, Peter Valckx, Berend Vonk, Marieke Wijntjes Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet (023) 5714745 Druk Opmeer drukkerij BV, Den Haag

nr 9 — 13 januari 2016

3

RSS feed Abonneer je op het laatste nieuws online Raad van State zegt ho tegen studentpromovendi Te veel promovendi krijgen straks een studiebeurs in plaats van een salaris, oordeelt de Raad van State.

Rector komt weer praten in De Verrekijker

Vakbondsfunctionaris: ‘Engels moet beter’

D

e nieuwe FNV-vakbondsfunctionaris Régine Anmuth zal zich minder dan haar voorganger bezighouden met individuele problemen. Zij is er vooral voor de collectieve belangen.

“Er zijn twee kaderleden op de VU als consulent opgeleid, zij zullen mensen persoonlijk begeleiden”, vertelt Anmuth.

Een van de dingen waar Anmuth zich druk over maakt is het gebrek aan Engelstalige informatie voor internationale medewerkers. Al is Anmuth na 35 jaar in Nederland naar eigen zeggen volledig ingeburgerd, de Française weet nog goed hoe het is om in een land te komen waar je niet alle benodigde informatie begrijpt. “De VU is een internationale organisatie, de Engelstalige teksten voor de financiële en personeelsdiensten moeten beter.” Ook gaat Anmuth zich binnen de VU inzetten voor meer vrouwen aan de top. (FB)

Vinod Subramaniam vindt het kennelijk gezellig in De Verrekijker, want vrijdag 15 januari is hij er weer. Hij wil met vertegenwoordigers van de academische gemeenschap praten over wat er leeft op de campus.

Kabinet gaat voor universiteiten onhandige flexwet niet aanpassen Ook universiteiten moeten wetenschappers sneller in dienst nemen. Het kabinet maakt voor hen geen uitzondering.

Studenten juist heel vaak orgaandonor Blacklisten is beter dan boete voor zwartrijdende studenten Nederland heeft best veel docenten, in vergelijking Bijzondere VU wil weergaloos zijn, met bier aan de basis Miljard van Bussemaker blijkt luchtkasteel

Voor al het laatste nieuws: advalvas.vu.nl 4

Lees het uitgebreide interview met Anmuth op advalvas. vu.nl>nieuws>8 januari.

VU en VUmc officieel uit elkaar Na een huwelijk dat vijftig jaar heeft geduurd, zijn de VU en het VU medisch centrum sinds 1 januari officieel uit elkaar.

“

Maar we blijven nog samenwonen op de campus”, zei collegevoorzitter Jaap Winter gisteren in zijn nieuwjaarstoespraak. Winter had het het VUmc nog zo op het hart gedrukt: “Als je de deur uitgaat, gooi je dan niet in de armen van de eerste de beste die langskomt.” Maar dat advies was in de wind geslagen. Het VUmc gaat fuseren met het het Amsterdams Medisch Centrum. Als dat tenminste wordt goedgekeurd

door de Nederlandse Zorgautoriteit.

Verder ging de nieuwjaarstoespraak nu eens niet over Abraham Kuyper en diens ideeën, maar over bier: “Aan het begin van de VU stond bier”, aldus Winter. Hij verwees ermee naar bierbrouwer Willem Hovy, die in 1878 vijfentwintigduizend gulden schonk aan de Vereeniging voor Hooger Onderwijs op Gereformeerden Grondslag, een kwart van het totaalbedrag dat nodig was voor de oprichting van de VU.

Het was een opvallende afwijking van de VU-routine, waarin Abraham Kuyper altijd centraal staat. In zijn speech noemde Winter expliciet het bedrijfsleven als basis. “Hovy was geen hoogleraar maar een ondernemer”, benadrukte hij. De voorzitter leek ermee te bedoelen dat de VU nooit een ivoren toren is geweest, maar altijd middenin de samenleving heeft gestaan. (PB)

Meer hierover op advalvas. vu.nl>nieuws>6 januari. nr 9 — 13 januari 2016

ADVALVAS

advalvas_online

(Re)tweets

Hoe slapen studenten?

G

a je laat naar bed, of juist heel vroeg? Onderzoekers willen graag weten hoe het met de slaap van studenten is gesteld. Of ze even online wat vragen kunnen beantwoorden en een testje willen doen.

Er is weinig onderzoek gedaan naar slaap en studenten, zegt Kristiaan van der Heijden, universitair hoofddocent in Leiden. “Wel naar de slaap van geneeskundestudenten, want die gaan coschappen lopen en moeten

nachtdiensten draaien. Maar niet naar de slaap van andere studenten.”

Daarom hoopt de Nederlandse vereniging voor slaap- en waakonderzoek dat zoveel mogelijk studenten van hogescholen en universiteiten meedoen aan de Nationale Slaapweek Enquête 2016.

“We willen weten wat de relatie is tussen slaap van studenten en hun studieresultaten, hun concentratie en hun geheugen. In redelijk wat onderzoeken is een verband aangetoond tussen slaap en denkvermogen.” Is

Een selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen dagen

het dan niet vragen naar de bekende weg? “Misschien hebben studenten er minder last van dan anderen, omdat ze mentaal goed functioneren. Uit eerder onderzoek is wel gebleken dat intelligente kinderen minder last hebben van slaaptekort”, vertelt Van der Heijden. Het onderzoek gaat ook over de omstandigheden waarin studenten slapen: wonen ze in rumoerige huizen, drinken ze veel alcohol of koffie? (HOP)

@srdjansremac 11-1_What is the quality you most like in a man? “The ability to return books.” Bowie.

Srdjan Sremac is postdoc bij theologie. De vraag die Bowie beantwoordt, komt uit de Proust Questionnaire, een vragenlijst die de schrijver Marcel Proust in 1880 beantwoordde voor een vriendin, en die later veel gebruikt is door interviewers. @ScienceguideNL 80 jaar na dato moest Nederlands wetenschapsartikel alsnog ingetrokken worden http://www.scienceguide. nl/201601/na-80-jaar-betraptewetenschap.aspx …

Het gaat om een beschrijving in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde uit 1923 van een man die zijn nier in zijn borstholte zou hebben zitten en doodging na het ophoesten van urine. Broodje aap, blijkt nu via Retraction Watch.

Meedoen? Ga naar: http://tinyurl. com/studentenslapen.

Minder numeri fixi

@tudelta 11-1_Studenten met nepvuurwapens aangehouden: De politie heeft zaterdagmiddag vier studenten aangehouden die met ... http://bit. ly/1P2sYVY Polderjihadisten? Nee, de studenten die ook bivakmutsen droegen, wilden een film maken, blijkt uit het bericht. De nepwapens, die ze zwart hadden gespoten, waren volgens de politie nauwelijks van echt te onderscheiden.

twitter/facebook/issuu

Lichamelijk leren

@UniversiteitNL 9-1_Dat was weer een week vol geluk. Alle colleges van Meike Bartels staan online, kijk gerust terug op onze website: http:// bit.ly/1RhlfKx Meike Bartels is hoogleraar psychologie aan de VU en doet onderzoek naar geluk. Daarover gingen ook haar colleges bij de Universiteit van Nederland.

‘Lichamelijke ervaringen verdienen een prominentere rol in leren en instructie.’ Zie advalvas.vu.nl>opinie

‘Ik moet een bekentenis doen: ik vind AKTA leuk. Nee, ik spel het niet verkeerd.’ Lees de column van Nathanael Korfker op advalvas.vu.nl>blogs&columns

Sterkere wil Eten, slapen, pauzeren, seks, internetten… Alles liever dan gewoon hard aan de studie gaan. 5 tips voor de rest van je leven op advalvas. vu.nl>tips&trucs

ADVALVAS

nr 9 — 13 januari 2016

In 2015 hadden 63 wo-opleidingen een studentenstop, komend jaar zijn dat er 49.

V

oor het tweede achtereenvolgende jaar zijn er minder universitaire opleidingen met een numerus fixus. Dat komt vooral doordat zeven psychologie-opleidingen vanaf komend studiejaar weer iedereen gaan toelaten.

Op de VU stoppen naast psychologie ook de bachelors gezondheid&leven en gezondheidswetenschappen met de numerus fixus die ze vorig jaar net hadden ingesteld. (HOP/WV)

Meer hierover: advalvas.vu.nl>nieuws>6 januari.

@SiccodeKnecht 6-1_@advalvas_vu Tsja, het leek ook te mooi om waar te zijn. Hooguit 60-80% van de buit, oneindig veel verlies voor studenten. #rendement De Knecht reageert op ons nieuwsbericht ‘Miljard van Bussemaker blijkt luchtkasteel’.

Anton Gajdosik_nounproject

Bekentenis

@AnneLotte 15-12_Joe. Had me een paar honderd euro bespaard. “@advalvas_vu: Bussemaker vindt betalen per vak prima experiment http://ow.ly/VTqhK ” 5

Student Dyllan Ahinful ‘We lopen tegen dezelfde vooroordelen aan’

6

nr 9 — 13 januari 2016

ADVALVAS

in actie

Eerstejaars rechten Dyllan Ahinful is een van de oprichters van studentenplatform African Students United.

Afrikaanse studentenclub

DOOR Floor Bal FOTO Marieke Wijntjes

W

aarom zijn jullie een studentenplatform voor Afrikaanse studenten begonnen?

“De bedenker Kiza Magendane wilde een organisatie waar Afrikaanse studenten bij elkaar kunnen komen. Hij wil zo saamhorigheid creëren. Via een vriend hoorde ik van zijn plan. Vanaf de eerste vergadering was ik erbij.”

Er zijn al zoveel studentenverenigingen. Kon je je daar niet bij aansluiten?

“Ik denk dat onze vereniging uiteindelijk niet heel erg verschilt van andere verenigingen. Dus dat had ook gekund. Maar het is als student prettig om een plek te hebben waar je met anderen je cultuur deelt en waar je je in anderen kunt herkennen. Bij de borrel die we laatst hadden ging het over onze ouders. Iedereen had dezelfde verhalen. ” Afrika is nogal groot. Hebben studenten met Afrikaanse wortels echt zoveel gemeen? “Het zal je verbazen hoeveel dingen toch hetzelfde zijn. De ouders van Kiza komen uit Congo, die

ADVALVAS

nr 9 — 13 januari 2016

van mij uit Ghana. Maar het maakt niet uit uit welk land ze komen, we hebben dezelfde achtergrond. Zo hebben we dezelfde muzieksmaak. Niet de trommelmuziek waar iedereen altijd meteen aan denkt. We houden van Wizkid, dat is een Nigeriaanse zanger. En we lopen tegen dezelfde vooroordelen aan.”

Welke vooroordelen zijn dat? “Als ik vroeger tegen mensen zei dat ik vwo deed, dachten ze dat ik loog. En als ik vertel dat ik aan de universiteit studeer, krijg ik nog steeds dezelfde reactie. Daarnaast hebben veel mensen vaste ideeën over Afrika. Het is niet alleen een werelddeel met zielige kindjes die water nodig hebben. Er wonen slimme mensen die ook graag aan de wereld willen bijdragen.

Wij willen als platform uitdragen dat Afrika zoveel meer is dan alleen honger en armoede.”

Op welke manier doe jij nog iets met jouw Ghanese afkomst? “Samen met mijn vriend Jeffrey heb ik het modelabel L’Origine opgezet. Wij maken urban couture. Wij hadden altijd al samen een eigen kledingstijl. En op een dag bedachten we dat we zulke kleding ook zelf kunnen maken. Maar dan beter. De Ghanese invloed zit vooral in de naam van het merk en het logo. En op het labeltje staat het Afrikaanse gezegde: If there’s no enemy within, the enemy outside can do

Studentenplatform African Students United (ASU) heeft als doel alle Afrikaanse studenten uit Amsterdam – vooruit héél Nederland – samen te brengen. Wie verder affiniteit met Afrika heeft, is ook welkom. De studenten zijn niet aan één onderwijsinstelling verbonden. De eerste activiteit trok al studenten uit het hele land. ASU organiseert onder meer filmavonden, feesten en debatten. Voor meer informatie: facebook.com/ asuamsterdam.

Dyllan Ahinful 2015 – nu Medeoprichter African Student United 2015 - nu Rechten, VU 2014 - nu Mede-eigenaar kledinglabel L’Origine 2014 - 2015 Economie, UvA

us no harm. We gebruiken af en toe een Afrikaanse print, maar niet te veel. Dan wordt het cliché. Waar de kleding gemaakt wordt? In China.”

Je doet veel dingen naast je studie. Zijn je ouders ook zo ambitieus? “Nee, ze doen niet zo heel veel, het komt uit mezelf.

Eigenlijk weet ik niet hoe ik op het vwo beland ben, al haalde ik op de basisschool goede cijfers.

Maar ik leerde niet heel hard.

Wel was ik een nieuwsgierig jongetje, ik vroeg altijd veel aan de juffrouw. Op de middelbare school deed ik het ene jaar meer dan het andere jaar. Nu houd ik ervan om dingen te ondernemen. Ik probeer me te ontwikkelen en het meeste uit mijn talenten te halen.”

Een eigen bedrijf, een studentenvereniging en een studie.

Kom jij nog aan slaap toe? “Ja hoor, al ben ik standaard om zeven uur wakker. Aan de vereniging ben ik trouwens niet zoveel tijd kwijt. Ik zit in de evenementencommissie. We zijn met velen, dus ik krijg genoeg hulp. En verder plan ik niet heel veel. Dat werkt niet goed voor mij. Het leren doe ik voor mezelf, daar haal ik mijn motivatie uit. Als je ambitieus bent en je wilt iets van jezelf maken, dan gaat dat studeren vanzelf.”

7

Maak werk van levenslang leren Wil Nederland zijn internationale concurrentiepositie behouden, dan moet het fors investeren in kennis.

DOOR HENRI DE GROOT ILLUSTRATIE BAS VAN DER SCHOT

H

et World Economic Forum meldde onlangs dat Nederland plek 5 bezet op de wereldranglijst van meest concurrerende landen ter wereld. Zo op het eerste oog een bericht dat tot tevredenheid stemt.

Maar het kan ook tot zelfgenoegzaamheid leiden. En dat kunnen we ons niet

permitteren.

Economische activiteit verplaatst zich soms razendnel over de wereld, waardoor economische succesverhalen uit het verleden steeds minder garanties voor de toekomst bieden. Aziatische universiteiten timmeren fors aan de weg. De vermeende westerse hegemonie als kenniscentrum van de wereld is niet langer vanzelfsprekend. En Europese integratie staat onder toenemende druk. Juist voor een kleine open economie als de Nederlandse is dat een bron van zorg.

Dat roept vragen op naar verstandig economisch beleid.

Het enkele jaren geleden ingezette Nederlandse topsectorenbeleid lijkt zijn langste tijd te hebben gehad. De reflex om in te zetten op de successen uit het verleden bestendigt de gevestigde belangen. De potentiële successen van de toekomst zijn daarmee niet gebaat.

Beter is het om te investeren in bereikbaarheid en het stimuleren van de kenniseconomie. Topsectorenbeleid transformeert zich dus gelukkig steeds meer naar beleid dat de kenniseconomie wil versterken: inzetten op menselijk kapitaal en smart cities als de motoren van toekomstige economische groei.

Maar ook hier zijn stevigere omslagen nodig om een dergelijk beleid succesvol te laten zijn. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) onderstreepte enkele jaren terug in zijn studie ‘Naar een lerende economie’ het grote belang van levenslang leren. Juist in een wereld waar technologische ontwik-

8

nr 9 — 13 januari 2016

ADVALVAS

opinie

wisselcolumn

Zwartepieten met vrouwen

H

Jacintha Ellers hoogleraar evolutionaire ecologie

Henri de Groot is hoogleraar regionaal economische dynamiek aan de afdeling Ruimtelijke Economie en kroonlid van de Sociaal-Economische Raad Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

ADVALVAS

nr 9 — 13 januari 2016

foto Yvonne Compier

keling aan grote verandering onderhevig is en de aard van de economische activiteiten snel verandert, is levenslang leren van groot belang. Dat vereist meer dan mensen in de gelegenheid stellen om aan te schuiven bij reeds bestaande cursussen die kennisinstellingen traditioneel verzorgen. Je moet je inleven in steeds heterogenere doelgroepen en met cursussen op maat aansluiting vinden bij ervaren professionals. Voor kennisinstellingen ligt hier een interessante kans om hun kennis daadwerkelijk te valoriseren.

Ook in faciliterende zin vergt het aanpassingen. De tijd dat werkgever en werknemer een langetermijnrelatie hadden, ligt in vele sectoren ver achter ons. De zorg om pensioenopbouw van zzp’ers wordt inmiddels breed gedeeld. Maar kunnen zzp’ers wel voldoende en voortdurend blijven investeren in hun ontwikkeling van kennis en vaardigheden? De eerste aanzetten zijn gedaan, maar een duurzaam onderhoud van kennis vergt een structurele aanpak.

Hier ligt een uitdaging voor de universiteit. Niet alleen in de verspreiding van onze onderzoeksresultaten, maar ook in onze ambitie het levenslang leren te realiseren. Daarvoor moeten we onze ivoren toren verlaten en samen met overheid en bedrijfsleven investeren in ontwikkeling en onderhoud van relevante kennis, de brandstof van onze moderne economie.

neergezet, bijvoorbeeld als fysieke karioera, het nieuwe jaar is katuur met opgeblazen billen en borsten, begonnen! Eerlijk gezegd of als sociaal ondergeschikte in de rol van ben ik altijd blij als decemassistente. ber weer voorbij is. De Opmerkelijk is dat onze samenleving donkere dagen maken in veel opzichten toleranter reageert op depressief en verplichte seksisme dan op racisme. Stel je voor dat kerstdiners met de familie een bedrijf het gebrek aan etnische diverzijn nooit mijn ding geweest. Sinds een siteit op topposities rechtvaardigt met paar jaar komt daar nog de heftige Zwarte het argument dat ‘zwarten gewoon niet Piet-discussie bij, die de maand niet genoeg ambitie hebben voor een toppogezelliger maakt. De terugkerende heibel sitie’? Of dat een politieke partij in de over het sinterklaasfeest lijkt inmiddels statuten opneemt dat zwarten niet in de – net als kerst en het tekort aan zonlicht regering kunnen komen? De Verenigde – onvermijdelijk en een oplossing is niet Naties zouden overuren moeten draaien. in zicht.

Op de universiteit speelt onbewust Ik vind het een lastig probleem. De seksisme een belangrijke rol in de ondernoodzaak tot verandering is duidelijk, vertegenwoordiging van maar mijn Piet-beleving is vrouwen in leidinggegekleurd door fijne jeugdvende posities. Misschien herinneringen zodat ik Dames, let op! kunnen we van de Zwarte Zwarte Piet gevoelsmatig Geen lippenstift Piet-discussie leren? niet als negatief stereoof push-upbeha’s De onderdanige rol van type kan zien. Daartegenmeer Zwarte Piet wordt ‘ontover staat dat ik weliswaar zwart’ tot een wit persoon niet zwart ben, maar als met zwarte roetvegen, of vrouw wel dagelijks word Piet wordt helemaal bij het geconfronteerd met kwetfeest weggelaten. Kunnen sende karikaturen van we onbewust seksisme mijn sekse. bestrijden door alle niet-leidinggevende De parallellen tussen de beide bevolposities op de universiteit te ontvrouwekingsgroepen zijn overduidelijk: net als lijken? Dames, let op! Geen lippenstift of de zwarte slaven zijn vrouwen in het push-upbeha’s meer. Of moeten we alle verleden stelselmatig mishandeld en vrouwen in niet-leidinggevende posities uitgebuit. Tot voor kort werden vrouhelemaal van de universiteit verwijderen? wen als tweederangsburgers behandeld, Het wordt een interessant nieuw jaar. zonder zelfbeschikkingsrecht of stemrecht. Bovendien wordt de vrouw net als Zwarte Piet vaak als negatief stereotype Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

9

Beleid

Het ene experiment in het hoger onderwijs is nog niet afgelopen of het andere tuimelt eroverheen. Van betalen per studiepunt tot prestatieafspraken. Dat roept wrevel op.

10

nr 9 — 13 januari 2016

ADVALVAS

ONDERWIJS

Hijgerig hollen van proef naar pilot

Het is een bekende truc. “Als er een nieuw idee opduikt, giet de politiek er meteen een empirische saus overDOOR Bas Belleman/HOP heen”, zegt Pieter Huisman, hoogleraar onderwijsrecht ILLUSTRATIE BEREND VONK aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en tevens lid van de Onderwijsraad. “Want als je een nieuw idee in een proeftuin uitprobeert, lijkt het ongevaarlijk. Je haalt het et is een interessant politiek spel. Hoe stelsel immers niet omver. Maar we zouden toch eens krijg je anderen zover dat ze instemmen moeten nadenken wat nu het effect van al die pilots is.” met omstreden plannen als hoger colleDe wetgeving wordt er inconsistent van, vreest hij. “De gegeld voor betere opleidingen, beloning wet is bedoeld om voor iedereen gelijke omstandighevan ijverige onderwijsinstellingen en den te creëren, maar experimenten ondermijnen dat. strenge selectie van nieuwe studenten?

Als een paar instellingen mogen meedoen aan een pilot Je gaat ermee experimenteren. en na afloop wordt inderdaad de wet veranderd, hebben Handig hoor, zo’n experiment. Je hoeft de wet nog niet de andere instellingen een achterstand opgelopen. Daar aan te passen en kunt je tegenstanders een beetje laten zijn ze bang voor. Dat zag je gebeuren bij de tweejarige wennen aan het idee. Maar je kunt ook overdrijven. In associate degree-opleidingen in het hbo. Daar is ook het hoger onderwijs ontstaat onderhand een oerwoud eerst mee geëxperimenteerd en wie toen aan pilots, proeven en tijdelijke regelinmeedeed, kreeg een voorsprong op de gen. rest. Onderwijsinstellingen willen de boot Zelfs de prestatieafspraken met universi‘Vaak is het niet missen.” teiten, die zo diep in het hoger onderwijs gewoon een ingrijpen en waar miljoenen van afhanverkapte Slechte naam gen, zijn officieel een experiment. Anders beleidswijziging’ De boot missen? “Het onderwijs zou konden er weleens juridische problemen een lange neus naar Den Haag moeten ontstaan, vreesde het kabinet. maken en zich wat zelfbewuster moeten “Het begrip experiment wordt inderdaad opstellen”, vindt Tweede Kamerlid Roelof wel een beetje uitgehold. Er ontstaat Bisschop van de SGP. “Universiteiten en experimentinflatie”, erkent Jasper van hogescholen zouden zichzelf een groot Dijk, lid van de Tweede Kamer voor de plezier doen als ze de komende tien Socialistische Partij. Hij kijkt met argusjaar gewoon aan geen enkel experiment ogen naar al die experimenten. meer meededen. Het ene is nog niet afgelopen of het andere tuimelt eroverheen. Soms wachten we niet eens Haalbare kaart de uitkomst af. Neem het bindend studieadvies in het Toch doet hij er zelf aan mee. Van Dijk wil graag een tweede jaar: nu al heeft de Kamer besloten dat daar geen proef doen met een democratische universiteit, waarin wetswijziging van komt, wat de uitkomst van dat experistudenten en docenten veel meer te zeggen krijgen. “Ik ment ook is.” stel een experiment voor omdat dat zelfs voor de grootste critici een haalbare kaart moet zijn”, legt Van Dijk uit. Het valt best te begrijpen waarom politici zo dol zijn op experimenten: grote beleidswijzigingen hebben in het “Je kunt je er geen buil aan vallen. Na afloop kun je dan onderwijs een slechte naam gekregen. In 2007 werd er altijd nog zeggen: we doen het niet.”

H

ADVALVAS

nr 9 — 13 januari 2016

11

Beleid

een parlementaire onderzoekscommissie opgetuigd onder leiding van toenmalig PvdA-Kamerlid Jeroen Dijsselbloem om grote wijzigingen in vooral het voortgezet onderwijs tegen het licht te houden. Die oordeelde vernietigend over arrogante politici die vanuit Den Haag wel even het onderwijs zouden verbeteren. Begin er niet zomaar aan, werd het nieuwe devies. Volgens onderwijsjurist Huisman heerst er sindsdien ‘stelselwijzigingsangst’ in Den Haag.

Eigen koers Maar de meeste proeven leveren helemaal niets op, meent SGP’er Bisschop. “Het beleid is buitengewoon hijgerig. Het holt van incident naar pilot… Er lopen zoveel experimenten tegelijkertijd dat ze elkaar beïnvloeden. En dan verandert de wet zelf ook nog eens.

Denk maar aan de invoering van het leenstelsel: dat is enorm ingrijpend, wat heeft dat voor invloed op het onderwijs? Je kunt nauwelijks zuivere waarnemingen doen. Ik zou zeggen: mensen, bescherm je tegen allerlei belangenorganisaties en overheidswensen. Kies gewoon je eigen koers.”

Snelheid Een van de redenen om toch voor een experiment te kiezen, is de snelheid. Een wetswijziging doorvoeren duurt veel langer, want dan moet je eerst goed kijken waarom je het eigenlijk doet en erover debatteren in de Eerste en Tweede Kamer. Klinkt dat traag en onhandig? “Zo’n wetgevingsproces heeft ook een zuiverende werking”, stelt Huisman. “Je denkt beter na over de vraag waarom je het stelsel wilt veranderen, soms zie je er dan alsnog van af.”

Misschien moeten parlement en senaat eens wat sceptischer worden als ze het zoveelste voorstel voor een pilot voorgeschoteld krijgen, menen critici. “Vaak is het gewoon een verkapte beleidswijziging, alleen wordt die gebracht als experiment”, aldus Van Dijk.

“Mijn grootste aarzeling bij al die pilots is uiteindelijk de verkaveling die er het gevolg van is”, zegt Huisman. “De regels gelden niet langer voor iedereen. De stabiliteit die de wet biedt, haal je ermee weg.”

12

twaalf experimenten Prestatieafspraken Minder uitval in het eerste jaar, hoger studietempo, beter geschoolde docenten… Universiteiten hebben met het ministerie van Onderwijs afspraken gemaakt over de verbetering van hun onderwijs en het aanscherpen van hun ‘eigen profiel’. Maar leidt dat niet tot ongelijke bekostigingsvoorwaarden? Om juridische problemen te voorkomen kwam er geen wet, maar een experiment. Er hangen miljoenen vanaf: zeven procent van de bekostiging.

Kwaliteitskeuring I Laat ons zelf onze opleidingen keuren, zeggen veel universiteiten, want dat scheelt rompslomp. Maar critici vrezen dat slechte opleidingen dan onder het tapijt worden geveegd; daarom komt er eerst een experiment. Drie universiteiten en drie hogescholen mogen eraan meedoen. Eens in de zes jaar wordt hun instelling in één klap goedgekeurd (of niet) door kwaliteitsbewaker NVAO.

Kwaliteitskeuring II Nog eens drie universiteiten en drie hogescholen mogen proefdraaien met lichtere kwaliteitskeuringen van hun opleidingen. Die voeren ze alleen niet zelf uit: dat blijft de NVAO doen.

Tweedejaars studenten wegsturen Pak ze streng aan, die luie studenten. Dat is de gedachte achter een experiment met een bindend studieadvies in het tweede jaar. Critici vinden het belachelijk om studenten van een driejarige bacheloropleiding na twee jaar nog weg te sturen. De Tweede Kamer heeft het experiment al in de kiem gesmoord nog vóór het afgelopen is: er zal geen wet van komen.

Selectie van leraren “Je moeten ervoor zorgen dat iedereen met een leraar of een lerares wil trouwen”, zei Bussemaker in 2013. Ze wil graag de status van leraren verhogen en laat de Universiteit Leiden experimenteren met selectie aan de poort van de lerarenopleiding geschiedenis. nr 9 — 13 januari 2016

ADVALVAS

Promotiestudenten Sommige universiteiten geven hun promovendi liever een studiebeurs dan een salaris, want dat is goedkoper: dan hoeven ze geen werkgeverslasten te betalen. Het kabinet wilde daartoe de wet wijzigen, maar na felle kritiek van de Raad van State komt er eerst een experiment.

Flexibel onderwijs I Studenten kunnen straks bij verschillende onderwijsinstellingen studiepunten en vrijstellingen bijeen sprokkelen om tot een diploma te komen. Vooral voor werkenden zou dit prettig zijn.

Flexibel onderwijs II Deeltijdstudenten kunnen straks tegoedbonnen (vouchers) krijgen voor bepaalde opleidingen in de zorg en techniek.

Die kunnen ze naar eigen inzicht bij publieke en private opleiders besteden.

Makkelijker leraar worden Afgestudeerde bachelors mogen straks een ‘educatieve minor’ volgen, zodat ze kunnen lesgeven in de onderbouw van havo en vwo en in het vmbo. Normaal gesproken kan dat alleen tijdens de bacheloropleiding. Alle instellingen die willen, mogen zo’n minor gaan aanbieden.

Collegegeld per studiepunt Aan de UvA en HvA gaan duizend studenten per studiepunt afrekenen in plaats van per jaar collegegeld betalen. Alsof het onderwijs een supermarkt is, smalen critici. Maar regeringspartijen VVD en PvdA wijzen op de voordelen: studenten krijgen de regie over hun eigen opleiding in handen.

En het is toch maar een experiment?

Misschien: democratische universiteit Wat zou er gebeuren als docenten en studenten veel meer te zeggen krijgen over hun universiteiten en hogescholen? Minister Bussemaker ziet er eigenlijk niets in: “Als je nou echt instellingen snel om zeep wilt helpen, moet je dat doen”, zei ze in een interview. SP’er Jasper van Dijk wil er toch mee experimenteren.

Gaat niet door: prijskaartje aan honourstraject Laten studenten zich afschrikken als universiteiten en hogescholen extra geld vragen voor hun excellentietrajecten, honoursprogramma’s en talentenklasjes? Vanwege het verdwijnen van de basisbeurs ging dit experiment de ijskast in. Een Kamermeerderheid eiste afgelopen voorjaar dat het definitief niet doorgaat.

ADVALVAS

nr 9 — 13 januari 2016

13

“

Haal in deeltijd je master Kunst- en cultuurwetenschappen bij de Open Universiteit Cultuurgeschiedenis - Filosofie - Kunstgeschiedenis - Letterkunde in twee tot vier jaar - intensieve begeleiding - gestructureerd programma Vraag een persoonlijk studieadvies aan

www.ou.nl/master-cultuur

Siham: ‘Ik ben gevlucht uit Syrië.

Nu wil ik graag weer studeren.’

Geef om talent en maak deze studie mogelijk!

Kijk op www.uaf.nl

6215444

Studie en werk voor hoger opgeleide vluchtelingen

HOE VER KIJK JIJ? We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende.

Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat.

Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.

Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op: WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geïnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op: WWW.WERKENBIJDEVU.NL

Peter Gerritsen

E: usr@vu.nl | FB: StudentenraadVU | HG StudentenDOk, kamer OD-12 De universitaire studentenraad is het medezeggenschapsorgaan van en voor studenten van de VU. De raad houdt zich vooral bezig met de kwaliteit en toegankelijkheid van het onderwijs en het studentenbeleid van de VU. De raad overlegt hierover geregeld met het college van bestuur.

Collegegeld betalen per vak Stel je voor dat je niet alleen een chipkaart gebruikt voor het openbaar vervoer, maar ook voor het volgen van colleges. Eén klein piepje bij de deur en je kunt gaan zitten. Je hoeft dan niets méér te betalen dan wat je nodig hebt en checkt gewoon weer uit als je geen zin meer hebt: die extra minuten zijn dan mooi meegenomen.

Dit idee trof ik laatst aan op de website http:// ecchipkaart.nl (dus zonder www), die werd gedeeld door de protestgroep de Nieuwe Universiteit.

In eerste instantie dacht ik dat ik hier te maken had met een vergaande uitwerking van het eerder gelanceerde overheidsplan om een pilot in te voeren waarbij de student alleen per vak betaalt, en niet voor een volledig collegejaar. Verbaasd dat dit initiatief werd gedeeld door de Nieuwe Universiteit, reageerde ik dat het omtoveren van de universiteit tot ‘koekjesfabriek’, waar het onderwijs het product is en de studenten de klanten, precies is waar de Nieuwe Universiteit zich tegen hoort te verzetten.

Gelukkig ontving ik snel de reactie dat het hier om een satirepagina ging.

Als je erover nadenkt, zijn de consequenties van het invoeren van een ‘EC-chipkaart’ en het invoeren van een pilot waarbij studenten betalen per vak, niet eens zo heel verschillend.

Deze pilot, genaamd ‘flexibel studeren’, is het initiatief van de LSVb, VVD en de PvdA en is in

december in de commissievergadering van het ministerie van Onderwijs besproken. De UvA en de HvA zijn bereid eraan deel te nemen, aangezien studenten dan meer ruimte krijgen zelf hun studie in te richten. ‘De manier waarop de overheid de student op dit moment laat betalen en het hoger onderwijs financiert past daar niet goed bij’, aldus Dymph van den Boom, waarnemend voorzitter van de UvA-HvA. Een voordeel van het plan is dat wie nog één vak heeft openstaan om het diploma te behalen, maar dit niet meer tijdens het lopende studiejaar kan volgen, geen heel collegejaar extra hoeft te betalen. Daarnaast zal het feit dat studenten moeten betalen per vak hen wellicht ook aansporen dit in één keer te halen. Een nadeel is echter dat het niet meer mogelijk zal zijn gratis extra vakken te volgen, wat momenteel wel kan, nu studenten collegegeld betalen per jaar. Dat zal gedreven studenten dus kunnen demotiveren. Tot slot werken wij op een universiteit gezamenlijk aan de wetenschap; flexibilisering van het onderwijs zou niet moeten neigen naar eenrichtingsverkeer.

In de loop van januari zal het ministerie laten weten of en hoe het plan geïmplementeerd zal worden. Het belooft een interessante discussie te worden, laat ons weten wat jij vindt!

Juliëtte Ronteltap, raadslid

wat er verder speelt Een selectie uit de onderwerpen waarover de USR nu nadenkt en/of onderhandelt.

• IT-studentenpanel De universitaire studentenraad organiseert samen met UC-IT het IT Studentenpanel: facultaire studentenraden en verenigingen kunnen hun mening laten horen over de IT-diensten. Op 15 december was de eerste bijeenkomst van dit academisch jaar. IT-directeur Bob van Graft hield er een presentatie over de IT-infrastructuur en liet zien hoe moeilijk het is om alle IT-diensten altijd beschikbaar te hebben. De studenten hebben hun plus- en minpunten aangegeven en laten weten wat zij missen op het gebied van IT. Op VUnet vind je onder ‘Thema’s’ > ‘IT diensten’ alle diensten die UC-IT aan studenten aanbiedt! Neem er een kijkje en als jij nog suggesties hebt aan VU IT, dan horen wij dat graag via usr@ vu.nl!

• Buddy Project voor vluchtelingen De USR organiseert in de komende weken de benodigde trainingen om vrijwilligers te voorzien van de juiste voorbereiding voor het project. Daarna zullen ze gekoppeld worden aan de nieuwe studenten, opdat die kunnen kennismaken met de academische en sociale omgeving van onze universiteit.

VIPs Gezondheidswetenschapper Vera van Rijn won de Albert Schweitzer Prijs 2015, een geldbedrag van 5.000 euro. Zij strijdt tegen longaandoeningen als gevolg van binnenshuis koken in Oeganda. De jury prijst de eenvoud van haar project.

Mark van den Brink

Hoogleraar regionaal economische dynamiek Henri de Groot is benoemd tot kroonlid van de Sociaal-Economische Raad, het belangrijkste adviesorgaan van het kabinet op sociaaleconomisch gebied. Hij doet onderzoek naar stedelijke ontwikkeling, economische groei en internationaliseringsvraagstukken aan de afdeling Ruimtelijke Economie. Zie ook de opiniepagina 8.

Op 5 januari verscheen de bundel Verder kijken.

135 jaar Vrije Universiteit in de samenleving, met 26 portretten van bekende en minder bekende VU’ ers. De bundel is samengesteld door de universiteitshistoricus Ab Flipse.

Boudewijn Waaijer is benoemd tot hoogleraar notarieel recht. Waaijer noemt de notaris een van de poortwachters van de samenleving. “De notaris heeft bijvoorbeeld een belangrijke rol in het voorkomen van het financieel-economisch delict witwassen”, aldus Waaijer.

16

Oorlog als misdaad

K

un je staten vervolgen voor oorlogsdaden? Het denken daarover is de afgelopen decennia fundamenteel veranderd. Oorlog voeren wordt steeds meer gezien als criminele daad. We vinden niet meer dat staten automatisch

het recht hebben om met geweld ten strijde te trekken. Ook het internationale recht hierover gaat veranderen: in 2017 gaat het Internationale Strafhof waarschijnlijk een wet instellen die het mogelijk maakt om staatshoofden te vervolgen voor agressieve oorlogsdaden jegens andere staten.

Bedreigde indianentaal

H

et gaat niet goed met het Saynáwa, een Braziliaanse taal die deel uitmaakt van de Panotaalfamilie. Nog maar zeven indianen, allen ouder dan vijftig, spreken die taal. Saynáwa wordt niet meer doorgegeven aan nieuwe generaties.

Promovendus Claudio Couto analyseerde de klankstructuur hiervan.

De taal heeft een interessant

prosodisch systeem (ritme, de klemtoon en de intonatie van de stem bij het uitspreken van een zin of zinsdeel), met een jambisch ritme dat ook sturend is voor de selectie van allomorfen (vormvarianten van woorden en woorddelen).

Het proefschrift van Couto is deel van een breder onderzoek naar het Saynáwataalsysteem, dat de wetenschappers willen documenteren voordat de taal is uitgestorven. (PB)

Marieke de Hoon analyseerde deze ontwikkeling en promoveerde 16 december hierop. Zij onderzocht hoe deze nieuwe regelgeving tot stand komt door de politiek, maar ook hoe deze nieuwe regels (over het criminaliseren van oorlog) op hun beurt politieke beslissingen zullen beïnvloeden. (WV)

Dikke kinderen

V

oor kinderen met ernstig overgewicht is het niet voldoende dat ze hun impulsen kunnen beheersen. Psycholoog Jutka Halberstadt volgde 120 kinderen met ernstige obesitas.

Zij kregen een jaar lang een intensieve behandeling. In het jaar erna was er een groot verschil tussen de kinderen. Sommigen waren weer flink aangekomen, anderen bleven op gewicht. Tot verbazing van Halberstadt had dat maar voor een klein deel te maken met hun gemeten vermogen tot zelfregulatie. Armoede en slecht geïnformeerde ouders bleken de wil van de kinderen deels af te zwakken. (FB)

nr 9 — 13 januari 2016

ADVALVAS

onderzoeksnieuws

B

acteriën communiceren met elkaar. De bacterie Myxococcus xanthus vormt een compleet netwerk met haar vriendjes door voor- en achteruit te bewegen en signalen te geven door middel van slijmsporen. Dat ontdekte student theoretische biofysica Manon Wigbers. Met haar masterscriptie hierover won zij de Shell Afstudeerprijs voor Natuurkunde van 5.000 euro. Wigbers ontdekte dat als de bacteriën langwerpig zijn en vooruit bewegen ze automatisch een groep vormen. Ook ontdekte ze dat de groep uit elkaar valt wanneer de bacteriën willekeurig voor- en achteruit bewegen. (PB)

Onoplettende gevangenen

Koopman en dominee

Met een simpele test kun je achterhalen welke gevangenen een grotere kans lopen om voortijdig met cognitieve gedragstherapie te stoppen, ontdekte Liza Cornet.

“Honderden gevangenen volgen jaarlijks cognitieve gedragstherapie.

De behandeling slaat niet bij iedereen aan. Ik heb onderzocht of neurobiologische factoren invloed hebben op het succes van behandelingen.

B

ij de woorden vrije markt denk je eerder aan graaiende bankiers dan aan ethiek. Toch is dat precies waar VU-filosoof Govert Buijs, samen met collega’s uit andere vakgebieden en van andere universiteiten, onderzoek naar gaat doen: ethiek en de vrije markt. Ze krijgen daarvoor een subsidie van 2,2 miljoen euro van de Amerikaanse John Templeton Foundation.

“De bankencrisis laat heel duidelijk zien dat er een nieuwe ethiek nodig is. Het beeld van de homo economicus, de mens die alleen maar uit is op eigen gewin, moet op de schop. Als je werknemers op die manier benadert, blijkt dat een selffulfilling prophecy”, zegt Buijs. Hij wil onder meer teruggrijpen op de idealen achter de middeleeuwse gilden en kijken of we daar nu nog iets mee kunnen.

(WV)

Nederlanders geven zichzelf gemiddeld een 7,71 voor geluk.

N

Zie universiteitvannederland.nl/colleges.

ADVALVAS

nr 9 — 13 januari 2016

rbbmr

ederlanders behoren tot de gelukkigste volken ter wereld. “We zitten altijd in de top-vijf”, aldus geluksprofessor Meike Bartels bij de Universiteit van Nederland.

Wereldwijd is de gemiddelde score op geluk een 5,2.

Het geluksonderzoek is een jong vakgebied. In de internationale databases zitten zo’n zesduizend studies naar geluk, terwijl er 350.000 onderzoeken naar depressie zijn. (WV)

Lees het uitgebreide interview met Govert Buijs op advalvas.vu.nl>nieuws>17 december.

Niek Stam

Geluksvogels

Marc Dorleijn

Communicerende bacteriën

De onderzochte gevangenen zijn reguliere delinquenten, geen tbs’ers. Ze hebben allerlei soorten misdrijven gepleegd. Het enige wat ze gemeen hebben, is dat ze allemaal het risico lopen om opnieuw in de fout te gaan.

De leeftijd en motivatie van de gevangene zijn belangrijk voor het slagen van de therapie. En uit mijn onderzoek blijkt dat ook de aandachtsspanne van iemand daar invloed op heeft.

Dat onderzoeken we door ze op een vel papier met allerlei tekens in vijf minuten alle letters ‘d’ door te laten strepen. Mensen die dat niet zo goed doen, hebben moeite om lang hun aandacht ergens bij te houden. Wellicht lukt hen het ook niet om zich tijdens hun therapie goed te focussen en zijn ze daardoor geneigd eerder te stoppen met behandeling. Mijn suggestie is om deze test in het selectieproces op te nemen. Wie de test slecht maakt, heeft extra ondersteuning nodig.” (FB)

Liza Cornet promoveerde 8 januari bij de rechtenfaculteit. Ze werkt bij het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum van het ministerie van Justitie.

17

Online cursussen

Online cursussen worden steeds belangrijker in het hoger onderwijs.

VU-docent Ines Lindner is enthousiast en gaat het digitaal onderwijs verder ontwikkelen.

DOOR DIRK DE HOOG FOTO MARTIJN GIJSBERTSEN

Mooc is het nieuwe boek

M

assive open online courses (mooc’s) hebben de toekomst, mits je het goed aanpakt, vindt Ines Lindner, universitair hoofddocent wiskundige economie. Vorig jaar kreeg zij een beurs (25.000 euro) van ict-organisatie Surf om te onderzoeken hoe je mooc’s kunt inzetten voor onderwijs op maat.

“Mooc’s werken geweldig! Studenten zijn er enthousiast over en het niveau van het onderwijs gaat echt omhoog”, zegt Lindner. Zij heeft het over haar studenten van de masteropleiding van het Tinbergen Instituut en de economische faculteit. Deze bestuderen thuis de mooc en komen daarna naar haar begeleidingscolleges.

“Ik geef geen traditionele colleges meer. De studenten komen voorbereid binnen en wij gaan snel de diepte in. De studenten houden presentaties en we ontwikkelen samen onderzoeksvragen. Ik ben geen traditionele docent die voor een collegezaal staat, maar ben echt een begeleider geworden. Zo zie ik ook de toekomst.”

De mooc heeft ze niet zelf gemaakt. Die staat op de open-sourcesite coursera.org van Matthew Jackson, Stanford University. Lindner: “Een mooc op topniveau maken is erg duur, zo rond 100.000 euro. En hij gaat maar zo’n vijf jaar mee. Dat is dus een geweldig grote investering. Maar waarom zou je er zelf een maken als er goed materiaal beschikbaar is op internet?”

In eigen tempo Lindner benadrukt dat een mooc iets anders is dan een college op video. “Het moet echt een gestructureerde cursus zijn: met modules waarin de lesstof wordt uitge-

18

nr 9 — 13 januari 2016

ADVALVAS

onderwijs

legd, voorbeelden, opdrachten voor studenten en feedback van de docent. Die modules mogen hooguit dertig minuten duren, want anders verslapt de aandacht van de student. Dat is dus het nadeel van videocolleges van 90 minuten. Studenten vinden de video-opnames handig, maar ze blijken er weinig van te leren in tegenstelling tot de mooc’s.”

Een voordeel van mooc’s is dat studenten in hun eigen tempo kunnen werken. “Je kunt even pauzeren als je moe bent en iets opnieuw bekijken als je een opdracht niet snapt. Dat is zeker bij vakken als wiskunde en statistiek erg belangrijk.

Studenten die een stap gemist hebben blijven soms weg op college, want ja, dan zijn ze de draad kwijt. Nu kunnen ze die zelf weer proberen op te pikken.”

Inleveren via smartphone Mooc’s moeten uiteraard didactisch goed opgezet zijn. Maar Lindner stelt nog een voorwaarde. “Sociale interactie is een belangrijke component bij het leerproces.

Daarom mag digitalisering van het onderwijs niet ten koste gaan van het aantal

‘Studenten komen voorbereid binnen en wij gaan snel de diepte in’

contacturen met docenten.” Nu kan zij de contacturen veel intensiever gebruiken en echt in interactie gaan met studenten. “Dan doen we bijvoorbeeld quizjes en kleine onderzoeken met eigen data, die de studenten via hun smartphone inleveren. Klopt het dat mannen vaker

ADVALVAS

nr 9 — 13 januari 2016

19

Online cursussen

Online summerschool dan vrouwen linkshandig schrijven? En hoe goed voorspelt lichaamslengte de schoenmaat? De studenten vinden het geweldig leuk. Op die manier gaat statistiek echt voor ze leven en leren ze onderzoeksvragen te ontwikkelen.”

Niet alleen digitaal Lindner vindt het jammer dat de VU zelf nog geen mooc’s maakt. “Het is een geweldige manier om je als universiteit te onderscheiden, want je trekt er een veel groter publiek mee dan alleen

‘Statistiek gaat op die manier echt leven’

je eigen studenten. Je kiest natuurlijk onderwerpen waarin jezelf heel erg goed bent en waarmee je je kunt profileren ten opzichte van andere opleidingen. Je moet je eigen niche vinden, want nóg een inleidende mooc maken over bijvoorbeeld wiskundige economie heeft geen zin als er al tientallen bestaan.”

Is ze niet bang dat via internet een paar grote universiteiten digitaal wereldwijd het hoger onderwijs overnemen? “Nee, het betekent dat het boek als centraal document wordt vervangen door een mooc. Vroeger gaf ik bijvoorbeeld de cursus Social and Economic Networks aan de hand van het gelijknamige boek, nu gebruik ik de gelijknamige mooc – allebei van dezelfde auteur. Ik werk heel goed samen met mijn Amerikaanse collega’s, maar voeg ook mijn eigen dingen toe.

Zo beantwoord ik via videoconferenties vragen van studenten.”

Lindner blijft graag ook in levenden lijve werkgroepen geven: “Begeleiding en interactie bieden een essentiële meerwaarde vergeleken met enkel een anonieme digitale cursus.”

Verdienmodel Daarbij ziet Lindner ook mogelijkheden het aantal studenten uit te breiden. Zij

20

VU-docent Ines Lindner ontwikkelt al online cursussen. Daarvoor ontving ze vorig jaar van ict-organisatie Surf een beurs.

Het gaat onder meer om een zomercursus voor aanstaande studenten economie en bedrijfswetenschappen. Probleem is dat het instroomniveau van eerstejaars - vooral van wiskunde en statistiek - verschillend is en niet in alle gevallen voldoende. Daardoor haken nogal wat studenten al na een paar maanden af. Lindner: “Dat is een centraal probleem bij bèta- en gammaopleidingen. In deze pilot onderzoeken we hoe bestaande mooc’s als online summerschool efficiënt kunnen inzetten.

Wekelijkse digitale toetsen en communicatie via webinar bieden de studenten individuele feedback.

“Daarnaast leren studenten elkaar al een beetje kennen als wij ze laten samenwerken in virtuele werkgroepjes met foto’s. Aan het eind van de zes weken durende cursus moeten ze een toets maken. Als je daarvoor slaagt, heb je in principe het goede niveau om succesvol door het eerste jaar van de studie te komen.”

denkt aan de mensen die op de Zuidas werken. “Die kunnen online de cursus doen en bijvoorbeeld donderdagavond naar de VU komen voor een echt werkcollege of wij kunnen hen via webinars begeleiden.”

Lindner ziet ook een verdienmodel voor mooc’s. “Mensen willen een diploma halen dat ook werkelijk waarde heeft.

Dat lukt niet met alleen een digitale toets op mooc-platforms. Die zijn namelijk te fraudegevoelig. Een businessidee is dat mooc-deelnemers hier aan de VU echt een tentamen komen doen om de mooc af te ronden, inclusief identiteitscontrole en toezicht. Mooc-deelnemers van buiten de VU zouden een keer naar Amsterdam kunnen reizen om mee te doen aan het tentamen, uiteraard tegen betaling. Dan geef je uiteindelijk een echt diploma af met het VU-keurmerk.”

Cultuuromslag Ondanks haar enthousiasme voor digitaal onderwijs ziet Lindner ook problemen.

“Studenten moeten wel gemotiveerd zijn om zelfstandig te werken en ook echt voorbereid naar werkgroepen te komen. Bij de masteropleiding is dat geen probleem, maar in het eerste jaar heerst nog erg een cultuur dat studenten college willen krijgen, huiswerkopdrachten en ze willen vooral kunnen vragen wat ze wel of niet voor het tentamen moeten leren.

Om goed met mooc’s te kunnen werken is dus een cultuuromslag nodig. Kleinschaligere varianten zijn hier geschikter voor, bijvoorbeeld de zogeheten grooc’s: mooc’s for groups.”

Expertise in huis Lindner is erg blij met de door minister Bussemaker aangekondigde Comeniusbeurzen: De Veni-, Vedi-, en Vici-beurzen voor onderwijsvernieuwing, en niet alleen voor onderzoek. “Binnen de VU hebben we heel wat expertise in huis wat betreft ict en onderwijs. In samenwerking met het project Video in het VU-onderwijs en het Audiovisueel Centrum zijn al heel goede video’s gemaakt. Het zou mooi zijn als met behulp van die onderwijsbeurzen kennis en ervaring bij elkaar komen om te onderzoeken wat wel en niet werkt bij ict in het onderwijs.’’ Maar ze is ervan overtuigd dat online onderwijs steeds belangrijker wordt. “We gaan van boek naar mooc!”

nr 9 — 13 januari 2016

ADVALVAS

Nieuwjaarsborrels_foto’s Peter Gerritsen

campus

Exacte Wetenschappen en Aard- en Levenswetenschappen 7 januari 2016, 15.30 uur W&N-gebouw

E

en positief en optimistisch praatje op een nieuwjaarsborrel houden, is nog niet zo makkelijk als je decaan van Aard- en Levenswetenschappen én Exacte Wetenschappen bent. “It’s been a difficult year with all kinds of – hm – bezettingen”, erkent decaan Karen Maex in haar Engelstalige speech.

Maar dat is het mooie van problemen, daar kun je altijd uitdagingen aan vastknopen. Dat zijn de faculteiten nu vast van plan: zorgen dat het voor iedereen beter wordt.

Er is in elk geval een lichtpuntje in de vorm van een verhuizing naar het nieuwe O2-gebouw. En er zijn goede voornemens: er zal meer discussie komen en de organisatie van het onderwijs wordt veranderd.

In elk geval zorgt de borrel ervoor dat een aantal werknemers zich aan hun goede voornemens kunnen houden. De aanwezige taartjes weten veel mensen te weerstaan en er zijn geen hapjes.

Gelukkig maar, zegt een medewerkster: “Bitterballen had ik niet kunnen afslaan.” (FB)

ADVALVAS

nr 9 — 13 januari 2016

21

Nieuwjaarsborrels

Geesteswetenschappen 7 januari 2016, 16.26 uur Kerkzaal

“

Exacte heren kennen geen grenzen als het over geld gaat”, aldus de decaan Geesteswetenschappen Michel ter Hark op de nieuwjaarsborrel van zijn faculteit. Hij citeert een VU-hoogleraar die in de jaren dertig van de vorige eeuw zijn zorgen uitsprak over de oprichting van een exacte faculteit. “Er zit”, zegt Ter Hark over het citaat, “een kern van waarheid in.”

De sneer naar Exacte Wetenschappen volgt op een opsomming van de keren dat Geesteswetenschappen recentelijk is genoemd.

In Advalvas twee artikelen en tijdens de nieuwjaarstoespraak van het college van bestuur.

Alsof Ter Hark wil zeggen: houd moed, we doen er nog toe.

Daarna reiken studenten de facultaire onderwijsprijs van 750 euro uit. Van de genomineerde docenten René van Woudenberg (kennisleer), Wouter Goris (middeleeuwse filosofie) en Chiel van den Akker (theorie van de geschiedenis) is de laatste de gelukkige winnaar.

(PB)

22

nr 9 — 13 januari 2016

ADVALVAS

Rechtsgeleerdheid 7 januari 2016, 16.52 uur Initium

A

ls relatieve buitenstaander voel ik zowaar plaatsvervangende trots wanneer Willem Bouwens de successen van zijn faculteit opnoemt. Het hoogste aantal promoties ooit! Ongekende instroom in de master criminologie! Na de economische faculteit de meeste buitenlandse studenten! En dan ook nog in zo’n fijn gebouw, dat Initium, mijmer ik, terwijl ik een stukje borrelkaas van de schaal pak. Of zouden hier net zo veel muizen rondspringen als in ons bescheiden Bellevue-verblijfje?

Natuurlijk zijn er ook ‘uitdagingen’ in 2016.

Rechtsgeleerdheid kan wel wat meer eerstejaars gebruiken, bijvoorbeeld. Maar de decaan besluit met een onverwachte aanrader. 2016 is namelijk het jaar van de peul. “Een bakje per dag is erg gezond”. Als het aan hem ligt, eten we de komende tijd vooral erwtensoep en kapucijners met spek.

(MS)

ADVALVAS

nr 9 — 13 januari 2016

23

Frans van der Woerd ondernemingsraadslid

opinie

‘4 miljoen minder is een rimpeling in de vijver’

Faculteiten hebben meer vrijheid in de besteding van hun geld dan veel mensen denken, zegt OR-lid Frans van der Woerd.

A

fgelopen zomer werden bestuur en medewerkers het eens: de VU moet democratischer.

Maar hoe dan? Daarover wordt op 14 januari een bijeenkomst belegd. Een van de onderwerpen is de financiële autonomie van de VU. Is dat geen luchtfietserij? “Er bestaat een verwrongen beeld van wat er topdown wordt neergelegd bij faculteiten en universiteiten. In het nieuwe instellingsplan hebben de faculteiten een grote financiële vrijheid. Faculteiten krijgen een lumpsum voor onderwijs en onderzoek, zonder veel centrale regels over de besteding ervan. Zo kunnen ze zelf bepalen hoeveel kleine opleidingen ze willen houden en of ze die laten subsidiëren door grote opleidingen.”

Terwijl de nadruk de laatste jaren juist lag op centralisatie van het bestuur. “De druk was heel groot om het centrale, VU-brede model te vertalen naar de faculteiten, maar in het nieuwe instellingsplan is daar geen sprake meer van. Bovendien hadden en hebben alle faculteiten hun eigen verdeelmodel. Er is, althans op papier, behoorlijk wat autonomie.”

24

Democratiseringsbijeenkomst De VU moet democratischer. Maar hoe dan? Daarover is op donderdag 14 januari een grote bijeenkomst in de medische faculteit.

Alle medewerkers en studenten worden uitgenodigd om mee te bepalen hoe de VU moet worden bestuurd.

of 15 procent van dat bedrag aan huisvesting wil besteden, dat staat haar volkomen vrij. De VU heeft in de prestatieafspraken uit 2012 zelf bepaald dat ze omlaag wil naar 40 bacheloropleidingen.”

Maar het college van bestuur verdedigt zelf de bezuinigingen met het verhaal dat het door Den Haag komt, vanwege die financiering op basis van studiepunten. “Verwijzen naar anderen als oorzaak van vervelende maatregelen is gemakkelijk, dat hoort bij de tactiek van bestuurders, en bij het debat.

Omdat de VU twee jaar geleden is gestopt met groeien, wordt het bedrag op basis van studiepunten in 2016 met vier miljoen gekort. Maar die vier miljoen is maar één procent van het totale bedrag dat ze uit Den Haag krijgt, statistisch gezien een rimpeling in de vijver.”

En op 14 januari wordt er gediscussieerd over de mogelijkheden van die autonomie? “Inderdaad.

Faculteiten kunnen ervoor kiezen dat opleidingen minder op basis van studiepunten worden gefinancierd.

Maar er is nog niets vastgelegd. Dus iedereen kan zijn invloed doen gelden. Kom maar op met goede, innovatieve voorstellen!”

Voor aanmelding zie advalvas.vu.nl>nieuws>7 januari> Vier miljoen is een rimpeling in de vijver (kader)

Frans van der Woerd

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 9 — 13 januari 2016

ICOON nounproject

DOOR PETER BREEDVELD FOTO MARIEKE WIJNTJES

Maar de autonomie van de universiteit ten opzichte van het ministerie van Onderwijs is toch zeer beperkt?

“Ook de universiteit krijgt van het ministerie een lumpsum voor onderwijs en onderzoek op basis van een aantal vaste criteria. Behalve die zeven procent daarvan die is gebaseerd op de zogeheten prestatieafspraken, bestaan er nauwelijks verplichtingen ten aanzien van de besteding. Of de universiteit nou 10 procent

ADVALVAS

COLUMN

Fun

Roos van Rijswijk

I

k liep in mijn eentje langs een rij indrukwekkende grachtenpanden en herinnerde me dat, jaren geleden, wijlen mijn oma klaagde dat het zo druk werd in haar mooie stad en dat ik het daar niet mee eens was, vond dat ze gewoon oud werd.

In die tijd ging ik ’s nachts met een vriendin voor de bibliotheek zitten, toen nog aan de Prinsengracht. We dronken bier uit blik tot er toeristen langskwamen die ons bevielen; die namen we dan mee de stad in. We lieten ze Paradiso zien en als ze dat wilden kort de Wallen en daarna namen we ze mee naar een kroeg die langer openbleef dan mocht en waar ze heel veel Rammstein en rotherrie draaiden. Denen, Afrikanen, Indiërs. De stad was een soort grabbelton, een speeltuin, een toevluchtsoord en een warm bed.

Een thuis vooral.

Nu liep ik door het centrum omdat ik er voor mijn werk moest zijn. Om er te komen had ik twee trams laten passeren, die zaten te vol. In de Leidsestraat haalde

ADVALVAS

nr 9 — 13 januari 2016

ik me open aan de tassen van een voorbijganger.

Ik voelde me ineens Toen er een ambulance vreselijk oud. Zuur (niet voor mijn dramatiook, en verpest en sche verwonding, uiterverwend aard) langs moest, werd ik er haast voor geduwd door een vrouw die in een etalage vol Nutella wilde kijken. Wat doe jij nou, riep ik uit, maar de vrouw verstond me niet. Verderop in de straat lag een jongen op de grond, hij spartelde met zijn benen, kwam niet meer overeind.

Zijn vrienden hadden allemaal dezelfde muts op – zo eentje met ‘Amsterdam’ erop en van die flappen voor je oren – en waren hem aan het filmen met hun telefoon.

Ze hadden echt heel veel pret, maar stonden erg in de weg en merkten dat niet. Ze hallucineerden.

Een jongetje van een jaar of acht riep tegen een man, waarschijnlijk zijn vader: “Ik zie de fun hier niet van in, ik zie hier écht de fun niet van in.”

Dat hij dat woord gebruikte, fun, dat hij daarmee zijn

ouders nadeed, dat die ouders mensen zijn die het woord fun gebruiken en zo een vroegwijs jongetje creëren, dat de uitspraak vroegwijs niet klopt want je bent niet helemaal wijs als je zoiets zegt – ik vond het allemaal zo erg dat ik hem bijna per ongeluk een lel had verkocht.

Maar dat doe je niet. Bovendien had het jongetje gelijk. Ik voelde me ineens vreselijk oud. Zuur ook, en verpest en verwend en ik hoopte heel erg dat het een fase was, zoals ik ook weleens wekenlang alleen maar trek heb in guacamole of een zenuwtrekje in mijn ooglid heb.

Uiteindelijk moest ik door de Utrechtsestraat en er passeerde een jonge vrouw die in haar telefoon schreeuwde: “Ik weet niet wat er met mensen aan de hand is vandaag. Ik weet het serieus niet.”

Ze bedoelde daarmee duidelijk niet zichzelf. Ik wist het ook niet, keek omhoog, zag de maan vol en enorm en leeg en helder boven een paarse gracht hangen.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

25

Inspraak

Eerste stappen naar democratischer bestuur Willen we in de toekomst een nieuwe rector zelf kiezen? Die vraag komt onder meer aan bod in het debat over het bestuur van de universiteit.

S

DOOR DIRK DE HOOG

raad Gedrags- en Bewegingswetenschappen. “De onvrede over het bestuur speelt op alle universiteiten. Het meest heftig kwam dit natuurlijk tot uiting op de UvA met de bezetting van het Maagdenhuis, maar het probleem bestaat ook op de VU. We willen nu het debat voeren over hoe het beter kan voordat ook hier een grote vertrouwensbreuk met het bestuur ontstaat.”

tudenten en medewerkers gaan zich donderdag 14 januari uitspreken over het bestuur aan de VU. Deze grote democratiseringsbijeenkomst wordt georganiseerd door de Meer draagvlak ondernemings- en studentenraad. Over Hoe worden VU-bestuurders benoemd? enkele weken kunnen alle medewerkers Nu stelt de raad van toezicht de leden van en studenten online een ‘raadpleging’ het college van bestuur aan, dat op zijn invullen over hun wensen en behoeften beurt weer de decanen van de faculteiten voor onder andere de vernieuwing van benoemt. Aan sommige buitenlandse het bestuur. universiteiten, zoals in Leuven, wordt de “De essentie van democratisch besturector gekozen door de medewerkers en ren is dat mensen die door een besluit studenten. Is dat een goed idee? Kragworden beïnvloed, zelf invloed op dat ting ziet er wel voordebesluit kunnen uitoefelen in. “Als blijkt dat de nen”, zegt Laura HenderVU-populatie wil dat de son. Ze is OR-lid en voor‘De grote rector verkozen wordt, zitter van de commissie onderlaag heeft zal een gekozen rector Democratisering die het geen invloed op het meer draagvlak binnen de debat organiseert. beleid’ universiteit krijgen. HierVolgens medeorganisator door zal de rector meer Bram Kragting, voorzitinvloed op de organisatie ter van de universitaire kunnen uitoefenen omdat studentenraad, is dat er vertrouwen in hem is.” ideaal op de VU niet echt Goosensen denkt ook dat gerealiseerd. “In de prakgekozen bestuurders een goede zaak zijn. tijk is maar een kleine groep mensen bij “Binnen de universiteit bestaat altijd een de besluitvorming betrokken en heeft spanningsveld tussen wat centraal en de grote onderlaag geen invloed op het decentraal wordt besloten. Een gekozen beleid.” rector heeft waarschijnlijk meer begrip Het is natuurlijk geen specifiek probleem voor wat leeft binnen faculteiten omdat van de VU, stelt Martijn Goosensen, vicehij door mensen vanuit deze decentrale voorzitter van de facultaire studenten-

26

nr 9 — 13 januari 2016

ADVALVAS

campus

onderwijs

So you think you can teach Wie weet van een hoorcollege een inspirerende sessie te maken? Student-reporter Rutger Westerhof probeert het uit. Deze keer: het college van Anders Schinkel over samenleving, onderwijs en opvoeding.

eenheden aangesteld wordt, in plaats van door een centrale raad van toezicht.

Net zoals gekozen decanen vooral aan het belang van hun eigen docenten en studenten denken en niet primair worden gezien als uitvoerders van het beleid van het college van bestuur.”

Henderson benadrukt dat de discussie niet alleen gaat over aanpassingen van het huidige stelsel, maar dat er ook gezocht moet worden naar nieuwe vormen van bestuur. “Het gaat erom dat docenten en studenten een bepaalde vrijheid hebben om zelf vorm te geven aan hun onderwijs en onderzoek. Docenten horen niet slechts uitvoerders te zijn van door anderen bedachte regeltjes. We moeten onnodige bureaucratie terugdringen en nieuwe vormen van bestuur bedenken, waarbij de autonomie van de professionele docenten weer echt ruimte krijgt.”

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

ADVALVAS

nr 9 — 13 januari 2016

+ �

Vineet Kumar Thakur_nounproject

Lees meer over de democratiseringsbijeenkomst op advalvas.vu.nl>nieuws>8 januari. Voor aanmelding ga naar ondernemingsraadvu.nl/ nieuws.

wordt, gaat het verhaal weer verder.

9-12-2015|11.00-12.45|HG 10A-00.

Ondanks de stroeve start rammelt het in Anders Schinkel praat bij binnenkomst de zaal, want de ruim dertig aanwezige geïnteresseerd met studenten op de studenten typen fanatiek mee. Geen voorste rij, maakt wat grappen en leunt woord verlaat de ruimte zonder gedocuvervolgens tegen die vreemde uit de menteerd te zijn. Live transcriberen of kluiten gewassen katheder/multimedianotuleren, daar zijn opleidingen voor, installatie die in elke grote zaal van de maar dat is vandaag niet nodig. Schinkel VU te vinden is. Een jonge docent die praat laag en rustig, bijna te rustig. Het is zichzelf niet boven de studenten lijkt te nachtradio om bij te slapen, maar ook een plaatsen. Het belooft veel goeds voor het heerlijk tempo om bij mee te typen. tweedejaars vak samenleving, opvoeding Na de introductie komt de pedagogien onderwijs, waarin de vraag wordt sche praktijk aan bod, een onderdeel behandeld wat moreel goed gedrag is en dat Schinkel overduidelijk beter ligt. hoe je kinderen kennis laat maken met De A4’tjes met aantekeningen worden normen en waarden. terzijde gelegd en de katheder losgelaHet eerste gedeelte van het college zit ten. De studenten krijgen na een aantal Schinkel echter vast in zijn eigen strucdefinities uit het boek ook tuur. Het onderwerp een voorbeeld van een wordt breed aangevlogen hysterisch en drammerig met een uiteenzetting Amerikaans educatief spel van smalle en enge defiDe tweede helft voorgelegd met de vraag: nities van moraal. Het is zouden jullie dit gebruieen introductie die tegen ken? Het gesprek aangaan, de politieke filosofie Trage tempo opmerkingen uit het aanhangt, waarbij Schinpubliek samenbrengen in kel telkens voorbeelden een rode draad en de input geeft die het onderwerp koppelen aan de stof van tastbaar moeten maken. de week; in die interactiviEen goed uitgangspunt, teit is Schinkel het meest maar misschien wel iets op z’n gemak. Dan gaat te veel uitgedacht, want het tempo omhoog en wordt het debat Schinkel laat zijn A4’tjes met aantekegekoesterd. Geen opgelegde moraliteit, ningen geen moment los. Bovendien studenten moeten zelf uitvogelen wat zijn de voorbeelden die hij geeft, van goede of slechte opvoeding is. Een betere jeugddelinquenten tot indoctrinatie van insteek van een college over samenlewaardensystemen in communistische ving, opvoeding en onderwijs lijkt toch landen, eigenlijk te complex om zo kort niet denkbaar. te bespreken. Telkens als het interessant

27

PERSONEELSPAGINA

ONDER REDACTIE VAN COMMUNICATIE & MARKETING VU JAARGANG 9, NUMMER 1, 13 JANUARI 2016

Joke van Saane en Lothar Kuijper

BETER ZICHT OP ONDERWIJSPRESTATIES Sinds kort kunnen faculteiten aan de VU gebruikmaken van het gloednieuwe raamwerk onderwijsprestaties. Joke van Saane en Lothar Kuijper zaten allebei in de adviesgroep die dit raamwerk heeft opgesteld. Een gesprek met hen over het nut en de noodzaak van dit hulpmiddel.

Het raamwerk onderwijsprestaties is een handig en concreet hulpmiddel om de voortgang en prestaties van medewerkers op het gebied van onderwijs te herkennen, te volgen en transparant te maken. Waarom was dat nodig?

“Carrièrekansen aan de universiteit zijn tot nu toe vooral afhankelijk van onderzoeksprestaties”, stelt Joke van Saane. Zij is hoogleraar Onderwijs Theologie en Religiestudies en portefeuillehouder Onderwijs bij Godgeleerdheid.

“Wetenschappelijk medewerkers worden afgerekend op hoeveel publicaties ze op hun naam hebben staan bijvoorbeeld, in welke tijdschriften ze publiceren en welke subsidies ze binnenhalen. Maar wat je dan moet kunnen en laten zien op het gebied van onderwijs, was niet beschreven. Terwijl dat net zo goed een kerntaak is van de universiteit. Onder mede-

werkers wordt dat nog niet altijd zo gevoeld.

Wat dat betreft is het tekenend dat we spreken van onderwijslast en onderzoeksruimte. Het beeld is dat onderwijs er nou eenmaal bij hoort.

Dat het niet iets is wat je met hart en ziel doet, want het telt toch niet mee. Wij vinden juist: wie excelleert op onderwijsvlak, zou je daarin ook op een passende manier moeten waarderen.

Het raamwerk onderwijsprestaties geeft daar handvatten voor.”

MEER DAN STAGE PERFORMANCE

Tot nu toe worden onderwijsprestaties vooral in kaart gebracht aan de hand van evaluaties aan het eind van een college- of werkgroepreeks.

Dat geeft een onvolledig beeld, vindt Lothar Kuijper, hoofddocent bij de sectie Methodologie en Toegepaste Biostatistiek bij Aard- en

Levenswetenschappen. “Onderwijskwaliteit gaat niet alleen om stage performance. Dat je goede evaluaties krijgt en inspirerende verhalen kunt vertellen is belangrijk, maar het gaat ook om onderwijsvisie en onderwijsinnovatie.

Nu zijn er nauwelijks prikkels om je daarin te ontwikkelen en op die manier bij te dragen aan de kwaliteit van de instelling. Want als je daar je energie op richt, houd je misschien minder tijd over voor onderzoek. Met als gevolg dat je nooit verder kunt groeien dan het niveau van universitair hoofddocent 2. Het gevaar ligt daardoor altijd op de loer dat je in je carrière buitenspel komt te staan. Want als je bijvoorbeeld wilt doorgroeien tot opleidingsdirecteur of portefeuillehouder Onderwijs, kan dat in principe alleen als je hoogleraar bent.

En dat word je nu alleen op basis van je onder-

HET RAAMWERK ONDERWIJSPRESTATIES ALS INSTRUMENT

Het raamwerk onderwijsprestaties is een hulpmiddel om de onderwijskwaliteit aan de VU een nieuwe impuls te geven. Juist ook omdat hierin voor het eerst duidelijk zichtbaar wordt hoe onderwijsprestaties er in een wetenschappelijke loopbaan uitzien. Het raamwerk specificeert dit op vier loopbaanniveaus: junior, medior, senior en expert. Het beschrijft welke onderwijskennis en -vaardigheden daarbij horen, en daarmee ook waar de docent zich in zijn loopbaan bevindt, en hoe hij zich verder kan ontwikkelen. Ook het professionele gedrag dat van docenten op verschillende niveaus verwacht kan worden, is in het raamwerk in kaart gebracht. Projectsecretaris Annemarie Kneppers van HRM: “Met dit raamwerk geven we afdelingshoofden een instrument in handen dat ze bijvoorbeeld in jaargesprekken kunnen gebruiken om met docenten te bespreken welke ontwikkeling ze nog kunnen of zouden moeten doorlopen. Daarnaast kan het richting geven in wervings- en selectieprocedures.

Zo helpt het raamwerk faculteitsbesturen om meer te sturen op onderwijskwaliteit. Maar ook medewerkers zelf kunnen met dit raamwerk in de hand met hun leidinggevenden gaan praten over hun onderwijsloopbaan. Het werkt twee kanten op.”

zoeksprestaties. Terwijl het helemaal niet vanzelfsprekend is dat een expertonderzoeker ook een experdocent is. Iemand die beurzen als Vidi’s en Vici’s binnenhaalt, kan niet per definitie ook curricula uit de grond stampen en een visie op onderwijs formuleren.”

IDEAALBEELD

Het raamwerk onderwijsprestaties helpt afdelingen te voorkomen dat medewerkers die goed zijn in onderwijs, achterblijven. Het biedt ruimte om over functieprofielen heen te kijken.

Lothar: “Bovendien kunnen afdelingshoofden en faculteitsbesturen met het raamwerk beter zien waar ze hun medewerkers op kunnen trainen om hun programma’s beter te laten lopen. En hoe ze wetenschappers beter kunnen ondersteunen op onderwijsgebied.” Joke vult aan: “Het raamwerk maakt duidelijk hoe belangrijk onderwijs is. Wat we ermee willen bereiken is dat ook prestaties op dat vlak worden meegewogen, en niet weggemoffeld of voor vanzelfsprekend gehouden. Het streven is niet dat iemand zich alleen kan richten op onderwijs, het is én én. Maar het raamwerk maakt wel zichtbaar wat je op een bepaald onderzoeksniveau van iemands onderwijsprestaties mag verwachten. Het ideaalbeeld is

dat onderwijs overal in de taakomschrijvingen een plek krijgt, naast onderzoek. En dat daar ook op geselecteerd en gestuurd wordt.”

ENERGIE IN DRAAGVLAK

De advieswerkgroep heeft in opdracht van het College van Bestuur ruim een jaar aan het raamwerk onderwijsprestaties gewerkt.

“Nergens anders in Nederland ligt er al zo’n raamwerk”, zegt Joke. “We konden dus niet putten uit andere voorbeelden. Wel bestond de advieswerkgroep uit medewerkers die op hun eigen afdeling al serieus met onderwijs en onderwijskwaliteit bezig waren. Daar waren we niet allemaal even ver in, maar we zijn er wel goed uitgekomen. We hebben de UFO-profielen erbij genomen en uitgebreid met elkaar besproken wat we daar aan toe wilden voegen op onderwijsgebied. En hoe voorkomen we dat onderzoeks- en onderwijsprestaties losgekoppeld worden? Zo hebben we een raamwerk ontwikkeld dat heel erg bij de VU past.” Lothar: “Binnen de advieswerkgroep was al snel een hoge mate van overeenstemming. Maar we hebben ook veel energie gestoken in het creëren van draagvlak. We hebben het team gepolst dat de trainingen voor seniorkwalificatie onderwijs verzorgt, binnen de leergang Onderwijskundig Leiderschap gesproken over het raamwerk, een ronde gemaakt langs de decanen. Om onze ideeën te toetsen, maar ook om het raamwerk in de hoofden te krijgen. Om te laten zien dat het bestaat.”

GEEN EENHEIDSWORST

Een belangrijke stap is dat het College van Bestuur, de decanen en de OR het raamwerk inmiddels omarmd hebben. “Zij hebben hun commitment getoond”, aldus Lothar. Hoe de diverse faculteiten het vervolgens gaan gebruiken, is aan hen. “Daar hebben ze een zekere mate van vrijheid in. Ook omdat het maatwerk is; het is geen eenheidsworst. Elke opleiding heeft eigen kenmerken. Bij ons is het aantal studenten bijvoorbeeld heel snel gegroeid, waardoor er veel behoefte was aan onderwijs.

Om daaraan te kunnen voldoen zijn gepromoveerde medewerkers aangenomen die geen onderzoekstaken hebben. Op onderwijsgebied hebben zij intussen misschien seniorniveau bereikt, maar op onderzoeksgebied nog niet.

Hoe ga je daarmee om? Die beslissing ligt niet bij ons. Maar het raamwerk biedt wel aanknopingspunten om te zorgen dat mensen stappen kunnen maken.”

CULTUURVERANDERING

De oorspronkelijke taak van de advieswerkgroep was om het raamwerk op te stellen.

Maar nu het klaar is, willen de leden ook moni-

toren hoe het wordt gebruikt. Joke: “We gaan dat volgen en dan evalueren hoe het uitpakt.

Kunnen faculteiten ermee uit de voeten? Doen ze er iets mee? Helpt het medewerkers om zich te ontwikkelen?” Lothar besluit: “Er zal nog best wat water door de Rijn moeten voordat het raamwerk in de hele universiteit een vanzelfsprekend onderdeel van loopbaantrajecten wordt. Zeker in faculteiten waar onderzoek heel prominent is. Het raamwerk is een oproep tot cultuurverandering en dat heeft altijd tijd nodig. Maar we zien nu al bewegingen in de goede richting; zo hebben wij zelf net een opleidingscoördinator geworven met het raamwerk in de hand.”

Het raamwerk en de toelichting daarop vind je op www.vu.nl/raamwerk.

NIEUWS & AGENDA DATA SALARISBETALINGEN

De eerste salarisbetaling van 2016 vindt plaats op 22 januari. Kijk voor een compleet overzicht van data waarop je salaris in 2016 wordt uitbetaald op: > VUNET > ZOEK OP SALARISBETALINGEN

PENSIOENSPREEKUUR

Je pensioen bespreken met een pensioendeskundige van ABP? Ook in 2016 kan dat tijdens de pensioenspreekuren op de VU. De eerstvolgende mogelijkheden zijn op 2 februari en 1 maart.

Regel een afspraak via: > VUNET > ZOEK OP PENSIOENSPREEKUUR

BENEFIETAVOND VU-UAF

Meer dan ooit domineren vluchtelingen het nieuws. Noodgedwongen en halsoverkop weg van oorlog en onderdrukking. VU Alumni Relaties en het UAF organiseren daarom op donderdag 28 januari a.s. een benefietavond.

Harpiste en zangeres Ekaterina Levental, zelf vluchtelingenstudent, vertelt in haar muzikale voorstelling over haar vlucht. Daarna gaan Ekaterina, bijzonder hoogleraar Halleh Gorashi en een VU-student met elkaar in gesprek over hun ervaringen als vluchteling.

De toegangsprijs komt 100% ten goede aan het UAF-fonds. Meer informatie en kaarten: > VU.NL > LUSTRUM > BENEFIETAVOND VU-UAF Redactie Personeelspagina > CHARLOTTE BROUWER EN ANNEMIEKE BARTHOLOMEUS Beeld > YVONNE COMPIER Vormgeving > HAAGSBLAUW Reageren > PP@VU.NL

Restaurant

n va nt. ten ura os ta p k res t o et en lt h tud ee n s ord ee eo at b ga en ek ten we it e d e as u Om valv ad

Film

Blije kip in buurtcafé Radijs

Les Enfants du Paradis Cultuurcentrum Griffioen Uilenstede

Klassieker

Les Enfants du Paradis Dinsdag 26 januari Aanvang 19.30 uur Studenten € 5,Medewerkers VU € 6,50 griffioen.vu.nl

Oké, 190 minuten is een lange zit. Maar Les Enfants du Paradis uit 1945 hoort gewoon bij je opvoeding.

Volgens velen de beste Franse film ooit gemaakt.

Hoofdrolspeelster Arletty staat bekend als de Franse Marlene Dietrich. Marcel Carnés tragische liefdesverhaal speelt zich af in het theatermilieu van het negentiende-eeuwse Parijs. Acteurs, kruimeldieven, moordenaars, prostituees en louche impresario’s bevolken het doek.

De film is opgenomen tijdens de nazibezetting. Veel acteurs werden vanwege hun verzetsactiviteiten door de Gestapo gezocht. Hoofdrolspeler Jean-Louis Barrault verborg hen op de set. Zo is Les Enfants du Paradis zowel een poëtisch-realistische ode aan het theater als een allegorie voor het verzet.

Dick Roodenburg, publiciteitsmedewerker Griffioen

30

CONCEPT Klein buurtcafé, waar je sfeervol kunt ontbijten, lunchen en dineren.

SFEER Knus. De open keuken en bar maken het stoer. Het zit gezellig vol op een dinsdagavond. In de zomer kun je borrelen op het grote terras aan de overkant bij de brug.

ETEN We beginnen met een simpel broodje met olijfolie. Mijn compagnon neemt de lamsnek en ik ga voor de ‘blije Ilper kip’. Het zijn twee grote maaltijden, vooral de halve kip is gigantisch. Mijn gerecht, een echte mannenhap, met roseval aardappelen uit de oven en venkelsalade met sinaasappel smaakt heerlijk. Er is geen ruimte meer voor een toetje.

BEDIENING Vriendelijk en snel. Niet opdringerig.

TIP Probeer een van hun speciaalbiertjes.

AANRADER Ja, voor wie van klein en intiem houdt. De prijskwaliteitverhouding is prima. De gerechten worden leuk opgediend en je krijgt voldoende. Aan de bar zit je goed voor een hapje en drankje vooraf.

PRIJS 47 euro voor twee personen. Ieder een voor- en hoofdgerecht en allebei twee bier.

WAARDERING

RADIJS Jan Evertsenstraat 41 hs radijs-amsterdam.nl Caspar Zumpolle, premasterstudent journalistiek

Ook GRATIS UIT ETEN voor Advalvas?

Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 9 — 13 januari 2016

ADVALVAS

cultuur Op kamers

De eenkamerwoningen van Uilenstedebewoners zijn hetzelfde.

Hun verhalen beslist niet.

Uilensteders 09

“M

omenteel heb ik een heel saai leven. Voor mijn afstudeerproject bij het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum heb ik een tweede kamer in het dorpje Nagele in de Noordoostpolder. Er is hier alleen een school, een supermarkt en een kerk. Elke ochtend fiets ik zeventien kilometer naar mijn werk, vaak begin ik al om zeven uur. Dat moet wel: de metingen voor mijn onderzoek kan ik alleen daar doen. Thuis kan ik niets afmaken. Gelukkig is mijn stage ontzettend leuk, de tijd vliegt voorbij. Het geeft me veel energie dat ik al die experimenten mag uitvoeren. Dus werk ik door tot zeven uur ’s avonds! Vervolgens zit ik weer drie kwartier op mijn fiets. Dat is het. Ik mis Amsterdam wel, het uitgaansleven zit in mijn bloed. Normaal kom ik pas om zes uur thuis, nu gaat dan de wekker.

ADVALVAS

nr 9 — 13 januari 2016

Ron Salm 25 HBO- Elektrotechniek en Technische Informatica Gele toren Door Floor Bal Foto Peter Valckx

Wil je ook in Uilensteders?

Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

31

Griff

32

door Merlijn Draisma

nr 9 — 13 januari 2016

ADVALVAS