Nr 11 28 januari 2015

Nr 11

28 januari 2015 Jolijn Leusink helpt studenten uit de kast

Vrouwelijke aanranders doen het zelden alleen

Bètacollege op Science Park: VU & UvA versmolten

Ruzie in studentenraad, bestuur stapt op

Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit — www.advalvas.vu.nl

Economen leven in een fantasiewereld pag 18

av-unii 150123.indd 1

23-01-15 16:38

HOE VER KIJK JIJ? We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende.

Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat.

Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.

Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op: WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES Ben jij geen medewerker van de VU maar wel ge誰nteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op: WWW.WERKENBIJDEVU.NL

INHOUD

jaargang 62 — nr 11

Jolijn Leusink, de nieuwe voorzitter van A.S.V. Gay

6

Wat beweegt vrouwelijke seksdelinquenten?

10

VU- en UvA-bèta’s samen naar college

16

VU NU

Film: het irrationele gedrag van economen 18 En verder Online nieuws

4

Opinie: vrijheid van meningsuiting

8

Column: Jaap Seidell

9

Onderzoeksnieuws

14

Mail

23

Opinie: luie studenten

24

Column: Roos

25

Campus: bestuursstructuur

26

OR

28

Cultuur: film en restaurant

30

Sleutelgat

31

Griff

32

Cover filmstill Boom Bust Boom

Het volgende nummer verschijnt op 11 februari 2015.

onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit Redactieadres De Boelelaan 1105 kamer 1-D-40 1081 HV Amsterdam redactie.advalvas@vu.nl Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Marieke Kolkman, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans, Welmoed Visser Secretariaat Anna Jansen (020) 5985630 secretariaat.advalvas@vu.nl Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc. Vormgeving Rob Bömer, behance.net/ rbbmr

ADVALVAS

Medewerkers Merlijn Draisma, Nico den Dulk, Peter Gerritsen, Martijn Gijsbertsen, Kasper Hermans (online redacteur), Roos van Rijswijk, Dick Roodenburg (Griffioen), Bas van der Schot, Nienke Stumpel, Peter Valckx Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet (023) 5714745 Druk Opmeer drukkerij BV, Den Haag

nr 11 — 28 januari 2015

Woensdag 21 januari 2015, 19.38 » Cultuurcentrum Griffioen.

Het VU-orkest repeteert met dirigent Daan Admiraal de Zesde van Mahler.

Foto Peter gerritsen

3

RSS feed

Bestuur studentenraad stapt op

Abonneer je op het laatste nieuws online Huis Abraham Kuyper is beste hotel van Nederland Slapen waar Abraham Kuyper sliep, logeren op de plek waar de Vrije Universiteit bedacht en opgericht is. Wie wil dit nou niet?

Beïnvloedt het wegvallen van dit maandelijkse presentje de keuze van VU-studenten om een master te gaan volgen of om te switchen van studie wel of niet?

Bussemaker vertrouwt Islamitische Universiteit niet meer De Islamitische Universiteit Rotterdam staat onder verscherpt toezicht.

Vlaanderen bang voor toestroom studenten zonder basisbeurs Hoogleraar Van Straalen staart naar een maagd Joke van der Ven wil meer diversiteit in de filosofie ‘Mensen met laag inkomen blijven slechts gezond tot hun 51ste’ Obama wil gratis hoger onderwijs

Voor al het laatste nieuws: advalvas.vu.nl 4

Peter Valckx

‘Dat ene masterjaar extra lenen scheelt niet zoveel’ De nog voltallige studentenraad. De opgestapte leden zijn: Ilyes Machkor, Sietske Beemster (eerste en tweede van links) en Renske van den Hurk (tweede van rechts)

H

et dagelijks bestuur van de universitaire studentenraad heeft zijn functie per direct neergelegd.

Aanleiding zijn ‘onverenigbare meningsverschillen binnen de usr’, liet voorzitter Ilyes Machkor afgelopen vrijdag weten. Volgens bronnen buiten de usr is er sprake van een vertrou-

wensbreuk tussen het bestuur en de rest van de raad. De onverenigbare meningsverschillen binnen de usr hebben geen politieke achtergrond. Het dagelijks bestuur zou vinden dat de rest van de raad niet voldoende werk verricht en het bestuur te weinig zou steunen bij beslissingen.

Andersom zou de rest van de raad vinden dat de bestuursleden te

veel naar zich toe trekken. Dat er ruzie in de tent is, is wel duidelijk.

De voormalige raadsleden zouden afgelopen donderdag een gezamenlijke verklaring naar buiten brengen. Na vijf dagen steggelen is dat nog steeds niet gelukt. Ook zijn de leden niet bereikbaar voor verder commentaar. Wie het gat in de raad gaat opvullen, is nog niet bekend. (PB/FB)

VU-wetenschappers naar Science Park

SRON verhuist naar het Science Park en gaat daar intensief samenwerken met aard- en klimaatwetenschappers van de VU en sterrenkundigen van de UvA.

V

ijfenveertig aard- en klimaatwetenschappers van de VU gaan in het nieuwe instituut werken. Ook krijgen dertien planeetonderzoekers van de VU hun werkplek in het nieuwe High Tech Instrumentation Facility (HighTif) gebouw van de VU, UvA en SRON (Netherlands Institute for Space Research). Op termijn gaat al het VU-onderzoek op het gebied van aardwetenschappen, ecologie en milieuwetenschappen

naar het Science Park. Dit is een eerste stap in die richting. Hubertus Irth (vicedecaan van Exacte Wetenschappen) noemt het nieuwe instituut een stap in de ontwikkeling van Amsterdam als bètastad van wereldbelang. “Na de komst van het ARCNL (Advanced Research Center for Nano Lithography), is dit een tweede onderzoeksinstituut van wereldfaam dat naar het Science Park komt.” Irth benadrukt dat het Science Park nu niet meer alleen

van de UvA en NWO is: “De VU is een belangrijke speler op het Science Park. Het wordt tijd dat we daar duidelijker een VU-vlag neerzetten.” De wetenschappers die satellieten ontwikkelen, werken straks onder één dak met de wetenschappers die gegevens van die satellieten gebruiken voor klimaatonderzoek. “Die korte lijnen hebben grote voordelen voor het onderzoek”, verwacht Irth. Het instituut moet rond 2018 klaar zijn. (WV)

nr 11 — 28 januari 2015

ADVALVAS

advalvas_online

(Re)tweets VU-robot Alice wordt filmster

A

fgelopen week is op het Internationaal Film Festival Rotterdam de documentaire Ik ben Alice in première gegaan. Die film gaat over zorgrobot Alice die mede is ontwikkeld door de VU-onderzoeksgroep Camera, tegenwoordig onderdeel van het Network Institute.

‘Alice is een socio-bot, een sociaal wezen, en niet in staat om koffie te zetten zoals sommige andere robots. De focus van de wetenschappers die haar ontwikkelen ligt in het maken van software die menselijke gevoelens als angst, verdriet en woede kan herkennen, daarop kan reageren en deze emotie zelf

kan tonen. Alice zal echt contact maken met mensen; juist datgene waar in de toekomst geen tijd en geld meer voor is,’ staat in de persmap.

Filmmaker Sander Burger liet Alice op bezoek gaan bij drie bejaarde vrouwen en legde vast hoe de interactie tussen mens en robot verliep.

De documentaire draait vanaf februari in verschillende filmhuizen en zal vermoedelijk ook op televisie komen, want de NCRV is mede producent. De robot Alice is ontwikkeld in het samenwerkingsverband Selemca, waarin verschillende onderzoeksgroepen samenwerken. (DdH)

Ga naar de trailer via: advalvas.vu.nl>nieuws>22 januari.

Dag scheikundestudenten!

Meer rust De wetenschappers hebben meer rust nodig, vindt wetenschapsfilosoof Hans Radder.

Zie advalvas.vu.nl>opinie.

Meer wilskracht

Vaker zelf koken Voor het eerst je eigen potje koken? Geen paniek, zo moeilijk is het niet. Advalvasredacteur Peter Breedveld helpt je op weg. Zie advalvas. vu.nl>tips&trucs

ADVALVAS

nr 11 — 28 januari 2015

@markvanvugt1 26-1_Waarom mag de profeet Mohammed niet afgebeeld worden? Mijn bijdrage in de Volkskrant over de zin, onzin en psycholog…https://lnkd.in/dh75eXy Van Vugt haalt het werk aan van de Amerikaanse antropoloog Richard Sosis, die stelt dat taboes een bepalende factor zijn voor het succes van religieuze communes: hoe meer voorschriften er waren, des te langer bleef de commune bestaan. @JelleJolles 24-1_Waarom sommige teams meer productief en ‘slimmer’ zijn dan andere (NY Times): http://www.nytimes. com/2015/01/18/opinion/sunday/ why-some-teams-are-smarter-thanothers.html?_r=0 …

Het korte antwoord: teams met meer vrouwen erin presteren beter! Voor het lange antwoord: zie het artikel. @CWInl 23-1_Doe mee aan wetenschappelijk onderzoek: bezoek een dansvoorstelling! http://danceexperiment.nl/ Het Lucent Danstheater wil graag weten hoe haar publiek reageert, om uiteindelijk kwantitatief te kunnen meten hoe goed een voorstelling is.

twitter/facebook/issuu

Eten, slapen, pauzeren, seks, internetten (ja, in deze volgorde)… Een wakker mens is een kwart van zijn dag kwijt aan het weerstaan van verleidingen. Zie advalvas. vu.nl>tips&trucs>Vergroot je wilskracht

Een selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen dagen

Acht eerstejaars scheikunde heeft de VU nog.

V

erreweg de meeste studenten van de gezamenlijke bacheloropleiding scheikunde van de VU en de UvA staan als student ingeschreven aan de UvA. Hun colleges zijn op het Science Park, tussen de andere UvA-studies, waardoor de studenten totaal geen binding hebben met de VU. De VU krijgt er andere gezamenlijke bèta-opleidingen voor terug, die naar de VU-campus komen. (FB)

@VUhistoricus 20-1_“Ridders van het recht”, over 130 jaar Rechten aan de VU verschijnt vrijdag bij afscheid Jan de Bruijn http://www.vu.nl/nl/ nieuws-agenda/agenda/2015/jan-mrt/23jan-prof-dr-j-de-bruijn.asp …

‘De juridische faculteit der Vrije Universiteit moet de mannen kweeken, die zich als ridders van het recht rondom den troon der heilige gerechtigheid scharen.’ Voor iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis van de juridische faculteit, is er nu het boek Ridders van het recht. @annelutje 20-1_Telefoons inleveren op de publieke tribune. Zijn ze bang dat we niet goed opletten? #leenstelsel @EersteKamer Ondanks dat er geen telefoons mee naar binnen mochten, werd er toch verwoed getwitterd vanaf de publieke tribune. Stelletje smokkelaars!

Lees hierover ook het artikel Op Science Park lijkt de VU ver weg, op pagina 17.

5

Bachelorstudent Jolijn Leusink ‘Binnen een week was ik uit de kast’

6

nr 11 — 28 januari 2015

ADVALVAS

in actie

Tweedejaars bachelor psychologie Jolijn Leusink (21) is voorzitter van A.S.V. Gay. Zij vindt het mooi om nieuwe leden in korte tijd te zien opbloeien.

Er wordt natuurlijk veel geflirt. “Vooral de eerste maanden, als mensen net uit de kast zijn, gaan ze vaak voor even helemaal los. Daarna wordt het meestal wat rustiger.”

DOOR WELMOED VISSER FOTO MARTIJN GIJSBERTSEN

I

s dat nog nodig een aparte studentenvereniging voor homo’s, lesbiënnes, biseksuelen en transgenders? “In mijn directe omgeving reageren mensen nooit raar als ik zeg dat ik op vrouwen val. In die zin is het misschien niet nodig, maar A.S.V. Gay speelt bij veel studenten wel een rol bij het proces van uit de kast komen en zelfacceptatie. Ik herinner het me nog goed van mezelf: op de introductiedag liep ik over de infomarkt op de VU en toen zag ik een standje van A.S.V. Gay. Een flyertje meenemen durfde ik niet, daarvoor was ik te verlegen. Ik heb ze opgezocht op internet en ben naar een borrel gegaan. Binnen een week was ik uit de kast. In Amsterdam was ik er, mede door mijn leuke contacten bij de vereniging ineens klaar voor, terwijl ik er in mijn dorp Duiven niet over durfde te beginnen.”

Verlaagt de vereniging de drempel om uit de kast te komen? “Ja, veel studenten zijn verlegen en onzeker als ze binnenkomen. Binnen een paar maanden zie je ze opbloeien tot zelfverzekerde, ondernemende mensen. Dat vind ik de allerbelangrijkste functie. Daarvoor doe ik het.”

ADVALVAS

nr 11 — 28 januari 2015

Hebben jullie meer vrouwelijke of mannelijke leden? “De vereniging is opgericht door vier lesbische UvAstudenten. De eerste jaren zaten er veel meer vrouwen bij dan mannen en waren het vooral UvA-studenten. De laatste jaren trekt die verhoudingen meer recht, maar we hebben nog steeds meer vrouwelijke dan mannelijke leden. We willen er ook graag zijn voor transgenders, maar die bereiken we nog niet zo goed.”

Hebben jullie ook heteroleden? “Er zijn hetero’s die vanaf het begin lid zijn om ons te steunen. Maar die zijn niet actief.

Wel komen er altijd heterovrienden mee naar borrels en feesten.”

Zijn jullie een beetje toegankelijk voor buitenstaanders? “Ik heb heterovriendinnen die graag meegaan naar onze borrels. Nieuwe mensen worden snel en gemakkelijk opgenomen. Dat is typerend voor onze vereniging.”

Doen jullie dingen met andere studentenverenigingen? “Ja, met Ichthus, de christelijke studentenvereniging, hebben we debatten gehad over homoseksualiteit en het geloof. Dat was zeer geslaagd.

Zoiets willen we ook graag doen met een islamitische studentenvereniging.”

Heb je je als student ooit gediscrimineerd gevoeld omdat je lesbisch bent?

Lustrum De Algemene Studenten Vereniging Gay (A.S.V. Gay) bestaat vijf jaar. Dat viert ze van 25 februari tot en met 6 maart met onder meer een lustrumreis, een dag voor ouders, een groot feest en een roze ouderendag, waarop de leden op pad gaan met oudere homo’s.

Zie asvgay.nl.

Jolijn Leusink 2013-nu Bachelor psychologie 2012-2013 Lid ontrozingscommissie A.S.V. Gay (introductiecommissie) 2013-2014 Voorzitter ontrozingscommissie 2014-2015 Voorzitter A.S.V. Gay

“Nee, helemaal niet. Studiegenoten en anderen in mijn omgeving hebben nog nooit vreemd gereageerd als ik zeg dat ik een vriendin heb. Het boeit ze niet.”

En in Amsterdam. Hebben jullie last van toenemende agressie tegen homo’s? “Ik kan niet voor driehonderd leden spreken en ik sluit niet uit dat sommigen er weleens mee te maken hebben gehad, maar het is zeker geen dagelijkse kost. Ik heb het nog nooit gehoord en ik loop best veel rond bij de vereniging.”

Zijn al jullie leden uit de kast?

“Nee. Ik ken in elk geval een Marokkaanse jongen van wie de familie niet weet dat hij homo is, of net doet alsof ze dat niet weet.

En ik denk dat er meer zijn. Wij willen een veilige plek zijn, ook juist voor deze studenten. Bij ons kan iedereen zichzelf zijn.”

Wil de vereniging bij het volgende lustrum twee keer zo groot zijn? “We hebben nu driehonderd leden.

Op zich is dat een prima aantal. Ik wil vooral graag de naamsbekendheid vergroten, zodat de mensen die er behoefte aan hebben, in elk geval weten van ons bestaan.”

7

VU’s censorship: How not to react to #CharlieHebdo

‘Free and open communication of ideas’ is what VU promises. But the university has failed to keep this promise, once again.

BY Efe Kerem Sözeri IMAGE BAS VAN DER SCHOT

T

he VU Executive Board cancelled SRV’s Palestine Forum with an announcement that reads ‘in the light of the social unrest caused by the events of last week, the debate evokes feelings of exclusion and insecurity within the university community’.

This is exactly how an institution should not react to attacks on conversation. A terrorist act aims to deter the conversation by fear, and censorship restrains the expression of ideas that might be offending. Our response should rather be opening more channels of conversation.

Both the attack and the censorship has more to do with their owner’s historical backgrounds than their act, so now is the time to listen to our opponents to understand what we fear.

SRV has an idea: boycotting Israeli universities. As a VU Board member you may disagree. As an Israeli student, you may even find it offending. But censoring prevents VU to understand the idea, in fact, censoring tells more about VU than about the idea.

This is not the first time that the VU Board draws the limits of academic freedom by way of censorship, and concerns for anti-Semitism appear to be the common criteria. Any critique towards the current state of Israel is perceived as anti-Semitic, and I believe there is a historical reason.

People in Europe, especially the Dutch, are feeling ashamed about their assistance to the Holocaust. This creates a biased reading of the contemporary events, such as the Israeli-Palestine conflict and the radical Islam.

While it is easier to say criticising ISIS is not the same

8

as criticising Islam, it is not so easy here in The Netherlands to say that criticising Israel does not mean criticising Judaism.

It is easier to accept that Dutch Jews would feel offended when Israel is criticised, but not that Dutch Muslims would feel outraged when Palestine

is occupied, Iraq is bombed and Muhammad is ridiculed.

The VU’s policy to have both pro-Israeli and pro-Palestinian speakers may sound egalitarian, but equality is not always justice when one side is already mistreated.

nr 11 — 28 januari 2015

ADVALVAS

opinie

wisselcolumn

Dure armoede

“

Efe Kerem Sözeri is a PhD-candidate at the Department of Sociology, VU. Respond? Mail to redactie.advalvas@vu.nl.

ADVALVAS

nr 11 — 28 januari 2015

foto StudioVU/Yvonne Compier

With these historical biases, we need a redistribution of opportunity: it is the Palestinian voice that Europe needs to hear in this conflict, and it is the European Muslims that we should listen to after Charlie Hebdo if we are to understand what we fear.

The European answer to the Far Right is a roadmap to follow. No one fears their anti-immigrant and at times racist discourse as they fear the Muslims. Because theirs is well known thanks to the populist media. When they are angry, they demonstrate; when they demand change, they vote. Simply put, they do not need to get violent to be heard, because the platform is open to them as well.

We can stop radicals, but not the radical ideas. If ideas are censored, people will be segregated into ethnic, religious and political lines and radicalised within. If the ideas are heard openly, the fear will be eliminated.

Jaap Seidell hoogleraar voeding en gezondheid

een ongezondere leefstijl voor het gezin.

Hoe duur is armoede?” was de Gezond eten is relatief duur en dat geldt vraag bij een KNAW-symposivaak ook voor sporten. Zo groeien kindeum waaraan ik onlangs deelren in arme gezinnen op met ongezonde nam. Onder meer de rol van gewoonten die later in het leven niet gezondheid kwam ter sprake. zomaar af te leren zijn. Zo wordt een Hoewel we een redelijk egalitair ongezonde leefstijl van generatie op land zijn, leven mannen met generatie doorgegeven. Als meisjes die in een laag inkomen maar tot hun 51ste in ongunstige omstandigheden opgroeien goede gezondheid, terwijl mannen met zelf moeder worden, is het risico groot een hoger inkomen zich veertien jaar dat hun leefstijl al tijdens de zwangerlanger gezond voelen. Bij vrouwen is dat schap ongunstige invloed heeft op de verschil in ongezonde levensjaren al net groei en ontwikkeling van zo groot. hun eigen kinderen.

Langer leven in ongezondLos van die vicieuze cyclus heid gaat gepaard met Arme mensen zijn jonge mensen uit allerlei ellende en beperhalen vaker hun financieel zwakkere gezinkingen voor het individu, maar resulteert ook in medicijnen niet op nen vaker (veel) te zwaar hoge maatschappelijke vanwege het steeds wat, door discriminatie kosten. Het vermindert de hogere eigen risico en stigmatisering van mensen met overgewicht, productiviteit van mensen leidt tot minder kansen op (arbeidsongeschiktheid, huwelijksmarkt, arbeidsziekteverzuim) en het markt, en meer kans op verhoogt de zorgkosten. psychische problemen.

Volgens een recent onderzoek van de Mede door deze ontwikkelingen neemt Landelijke Huisartsen Vereniging zijn de kloof tussen arm en rijk verder toe. Er arme mensen steeds vaker zorgmijders: dreigt een tweedeling in de gezondheidsze volgen in toenemende mate de verwijzorg. Ontoelaatbaar in het licht van de zing van de huisarts naar psycholoog of ethische uitgangspunten van solidariteit fysiotherapeut niet op, gaan niet naar en zorgverlening. Onderzoek gericht op het ziekenhuis voor nader onderzoek of het verkleinen van sociaal-economische halen hun medicijnen niet op vanwege gezondheidsverschillen behoort dan ook het steeds hogere eigen risico. Dat leidt een interdisciplinair zwaartepunt te zijn tot minder goede zorg en daarmee tot van de VU. een slechter beloop van hun ziekten of aandoeningen met weer hogere kosten.

Een laag inkomen betekent vaak ook Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

9

Vrouwelijke zedendelinquenten

Een enge vrouw komt zelden alleen

Over vrouwelijke zedendelinquenten is heel weinig bekend.

Promovendus Miriam Wijkman onderzocht wie deze vrouwen zijn.

DooR Floor Bal Illustratie Nico den Dulk

V

rouwen doen dat niet. Als er één veronderstelling is die Miriam Wijkman in haar promotieonderzoek naar vrouwelijke zedenmisdadigers tegenkwam, dan is het de gedachte dat vrouwen op dit gebied onschuldig zijn.

Het taboe op de vrouw als aanrander reikt ver. Uit een Amerikaans onderzoek blijkt zelfs dat ook politieagenten moeite hebben met de gedachte dat een vrouw dader kan zijn van seksueel geweld. Zo vertelde een agente in het onderzoek dat als een man aangifte tegen een vrouw komt doen, het hele kantoor in lachen uitbarst. Het wordt niet serieus genomen.

Medeplichtig Het was een eerder onderzoek van het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR) van de VU dat de ogen van Wijkman voor het daderschap van vrouwen opende. Een deel van jongens die in een justitiële instelling zaten, vertelden dat zij door hun moeder misbruikt waren.

“Onderzoek richt zich eigenlijk altijd op mannen als daders. Ik stond er gewoon niet bij stil dat vrouwen dit ook zouden kunnen doen.”

Al snel bleek dat er weinig wetenschappelijk onderzoek naar vrouwelijke zedendaders bestond. Wijkman besloot

10

te achterhalen wie die vrouwen dan eigenlijk zijn. Samen met begeleiders Catrien Bijleveld en Jan Hendriks zette ze een onderzoek op naar de vrouwen die de afgelopen jaren in Nederland voor een zedenmisdrijf veroordeeld zijn. In de periode 1999 tot 2007 waren dat 135 volwassen vrouwen en 66 minderjarige meisjes. Ter vergelijking: in dezelfde jaren werden 9422 mannen en 2519 jongens veroordeeld. Vrouwen vormen dus maar een heel klein percentage van de veroordeelden.

Het werkelijke aantal misdrijven ligt hoger, weet Wijkman: “Soms beseffen slachtoffers niet eens dat de vrouw in kwestie schuldig is. Als het gaat om incest, vertellen kinderen altijd over de rol van de vader. Pas als de rechercheur doorvraagt, blijkt dan dat de moeder op de hoogte was. Een moeder die in zo’n situatie niet ingrijpt en haar kind in bescherming neemt, is juridisch gezien medeplichtig.”

Geen vluchtplek Wijkman vindt seksueel geweld door vrouwen zeker niet lachwekkend. “Het lijkt erop dat misbruik door vrouwen juist een grote impact op het leven van de gedupeerde heeft. Slachtoffers gaan minder snel naar de politie, vooral jongens schamen zich. De gedachte is toch dat mannen niet verkracht kunnen worden. Zeker niet door een vrouw.”

Daar komt bij dat een deel van het misbruik in het gezin plaatsvindt. De moeder is de dader, of assisteert haar partner. “Terwijl een moeder juist het

nr 11 — 28 januari 2015

ADVALVAS

wetenschap

ADVALVAS

nr 11 — 28 januari 2015

11

Siham ontvluchtte de oorlog in Syrië. Met steun van het UAF bereidt zij zich voor op een studie rechten en bouwt zij aan een nieuwe toekomst in Nederland.

foto: Venus Veldhoen

www.uaf.nl/siham

Siham, gevlucht uit Syrië:

‘Ik wil iets voor de wereld betekenen’ Help mee om vluchtelingen zoals Siham in veiligheid te laten studeren. Rekening NL41 INGB 00000 76300

UAF_ADV_Shiham-264x205_1.indd 1

16-10-14 17:25

Vrouwelijke zedendelinquenten

laatste vluchtpunt voor een kind moet zijn.

Die weg wordt afgesloten, het kind kan nergens heen. Het heeft een grote impact als je je eigen moeder niet kunt vertrouwen.”

zijn.” Een meisje wordt dan na een ruzie, bijvoorbeeld over een vriendje, door een groepje meiden te grazen genomen. “Dat zie je eigenlijk nooit bij mannen, dat ze uit wraak een andere man verkrachten.”

In bad De drempel om naar de politie te gaan, is voor veel slachtoffers erg hoog. Deels komt dat doordat het misbruik niet herkend wordt. Vooral jongere slachtoffers zijn afhankelijk van de omgeving die alarm slaat. Voor omstanders is het moeilijk om in te schatten of er iets raars speelt. “Een moeder die met haar kinderen in bad gaat, is volkomen normaal.

Dus wanneer trekt iemand aan de bel?”

Voor jongens is het nog moeilijker om aangifte te doen. “De seksuele moraal is: mannen mogen blij zijn als ze seks kunnen hebben. Dus wat loop je nou te piepen?” zegt Wijkman.

Terwijl het gaat om een partner die niet zelf gekozen is, en seksuele handelingen waar iemand zelf geen zin in had. Wijkman is stellig: als er sprake is van dwang of manipulatie, dan is het misbruik. “Ook als het slachtoffer wel seksuele opwinding ervaart.” Is het slachtoffer jonger dan zestien jaar dan hoeft de discussie of het misbruik was, niet gevoerd te worden. “Het is strafbaar om seks te hebben met iemand onder de zestien.

Daardoor is het automatisch een delict.”

Wegkijken Veel vaker dan mannelijke zedendelinquenten hebben vrouwen een partner in crime. Bij minderjarige daders is dat noodzakelijk omdat een meisje alleen moeilijk een leeftijdsgenoot fysiek kan overmeesteren. Dus zet zij bekenden in om mee te helpen. Bij twee derde van de volwassen vrouwen is er sprake van een mannelijke mededader. “Vaak is dat de eigen partner en gaat het om incest. De vrouw is actief betrokken of kijkt weg.

Achteraf zegt zo’n vrouw tegen de politie dat ze onder dwang handelde. Maar of dat echt zo is, valt niet te achterhalen.”

Hoewel Wijkman de afgelopen jaren doorgebracht heeft met het analyseren van vrouwelijke daders, heeft ze slechts deels een antwoord op de belangrijkste vraag kunnen vinden: waarom gaat een vrouw eigenlijk tot seksueel geweld over?

Uit het onderzoek blijkt dat lust meestal niet de motivatie was.

De gedachte dat de dader zelf vaak ook misbruikt is en daardoor minder besef van grenzen heeft, klopt ook niet. Driekwart van de veroordeelde vrouwen heeft geen misbruik meegemaakt.

En in vergelijking met mannen gaat de volwassen dader vaak pas laat over de schreef. Waar mannen gemiddeld begin twintig zijn als ze een zedenmisdrijf plegen, is de gemiddelde vrouw al 32 jaar.

Wijkman: “Er zijn verschillende factoren die bij verschillende vrouwen meespelen.

Ze zijn verslaafd of hebben een stoornis.

Ze zijn sowieso crimineel of hebben een laag IQ. Maar waarom zo’n vrouw op haar dertigste opeens zo’n misdrijf pleegt: dat kan ik nu nog slecht verklaren.”

Wraak Het meest opvallende verschil tussen mannelijke en vrouwelijke zedendelinquenten is dat ‘de enge vrouw in de bosjes’ niet bestaat. “De slachtoffers kenden de daders eigenlijk altijd: het is een moeder, buurvrouw of de oppas.”

Bij minderjarige meisjes zijn vaak klasgenoten of vriendinnen het slachtoffer.

Wijkman: “Het is een opvallende categorie misdrijf waarbij wraak het motief kan

ADVALVAS

nr 11 — 28 januari 2015

‘Het heeft een grote impact als je je eigen moeder niet kunt vertrouwen’

Bang voor de babysitter

N

a de zedenzaak op twee Amsterdamse crèches waarbij meer dan tachtig kinderen misbruikt zijn, hebben sommige ouders een voorkeur voor vrouwelijke crècheleidsters. Maar in het onderzoek van Miriam Wijkman komen ook vrouwelijke babysitters voor die kinderen misbruiken.

Moeten ouders nu argwanend naar hun crècheleidster of oppas kijken?

“Van de zaken die ik onderzocht, was er geen enkele die op een crèche speelde. Wel waren er soms babysitters, vooral minderjarige meisjes, die over de grenzen van de oppaskinderen gingen.”

Dat is echter geen reden om in paniek te raken, vindt Wijkman. “Het gaat hierbij echt om bijzonder weinig zaken. Al is het voor ouders natuurlijk altijd verstandig om oplettend te blijven.”

13

VIPs

Toekomstweer

Devika Narain van de faculteit Bewegingswetenschappen gaat met haar onderzoeksproject ‘Van signalen tot gedrag, The Origins of Bayesian Behavior in the Brain’ voor twee jaar naar de Massachusetts Institute of Technology, afdeling Brain & Cognitive Sciences.

Wim van Vlastuin is benoemd op de leerstoel theologie en spiritualiteit van het gereformeerd protestantisme.

Sinds 2005 is hij universitair docent systematische theologie aan de VU. Van Vlastuin is tevens rector van het Hersteld Hervormd Seminarium.

14

H

et KNMI heeft het concept Future Weather geïntroduceerd: alledaagse weerbeelden die kunnen helpen bij het verkennen van omstandigheden die nog niet eerder zijn voorgekomen, maar wel om maatregelen vragen.

Bijzonder KNMI-hoogleraar

Bart van den Hurk behandelde de Future Weather-beelden in zijn oratie op 21 januari. Zulke beelden hebben als voordeel dat ze de complexiteit van het weer en mogelijke gevolgen daarvan als uitgangspunt nemen, en veel mogelijkheden bieden om onverwachte consequenties in kaart te brengen.

Witte leiders

B

ij een leider denken mensen automatisch aan een lid van de meerderheidsgroep. Daarom zie je zelden iemand uit een etnische minderheidsgroep in een leiderschapspositie. Dat kan veranderen als een organisatie meer openstaat voor diversiteit, blijkt uit onderzoek van psycholoog Seval Gündemir die hierop 30 januari promoveert.

Openstaan voor diversiteit betekent ook dat je accepteert en aanmoedigt dat werknemers

verschillende meningen en perspectieven hebben. Dat etnische minderheden nog steeds ondervertegenwoordigd zijn in leiderschapsposities, wordt veroorzaakt door ‘vertekende’ verwachtingen omdat mensen uitgaan van leiders die ze het meest tegenkomen of het best kennen. Gündemir: “Het belangrijkste doel van dit onderzoek was om meer inzicht te krijgen in de onderliggende psychologische mechanismen van het glazen plafond voor etnische minderheden.” (PB)

Zie proefschrift via tinyurl.com/ glazenplafond.

Het nadeel is dat ze niet per se ‘representatief’ zijn en dat hun relevantie niet direct kan worden afgeleid uit het feit dat ze met een zekere regelmaat zullen voorkomen. In combinatie met generieke scenario’s leveren ze wel veel inzicht in de kwetsbaarheid van de samenleving voor toekomstige omstandigheden. (PB)

Minder isoleercel

E

r is veel kritiek op het opsluiten van psychiatrische patiënten in de isoleercel. Instellingen streven ernaar om het aantal opnames in de isoleercel terug te dringen met minstens 10 procent per jaar, maar sommige zijn daarin veel succesvoller dan andere.

De instellingen die een breder beleid hebben in het terugdringen van dwangmaatregelen en een visie hebben ontwikkeld op goede zorg, zijn succesvoller dan instellingen die alleen inzetten op minder separeeropnames, concludeert Yolande Voskes in haar onderzoek, waarop zij 15 januari promoveerde. (WV)

Zie proefschrift via tinyurl.com/ minderisoleercel. nr 11 — 28 januari 2015

ICOON Ben King/rbbmr

In Nature Geoscience laten fysisch geograaf Guido van der Werf en enkele van zijn buitenlandse collega’s zien dat de veengebieden wereldwijd kwetsbaarder worden voor brand. Door drainage voor landbouw en opwarming van de aarde vat uitgedroogd veen sneller vlam.

behance.net/rbbmr

Ingeborg Brouwer is benoemd op een Fenna Diemer-Lindeboomleerstoel. Zij is hoogleraar voeding voor gezond leven met speciale aandacht voor vetzuren. Brouwer streeft naar het optimaliseren van de vetzuursamenstelling van de voeding.

ADVALVAS

onderzoeksnieuws

Betere hulpverlening Euthanasie in boeken en films

M

ensen die aan zelfbeschadiging doen, voelen zich vaak gekleineerd en afgewezen door de negatieve houding van hun hulpverleners. Dit belemmert een goede relatie tussen patiënt en hulpverlener. Dat blijkt uit het onderzoek waarop Nienke Kool 12 januari promoveerde. Hulpverleners twijfelen vaak over hun kennis van zelfbeschadiging. Verpleegkundige en onderzoeker Kool analyseerde een trainingsprogramma waarbij hulpverleners onder meer leren te reflecteren op hun eigen reactie bij zelfbeschadiging. Dit programma verbeterde de houding van hulpverleners. (FB)

Iets wint van God

B

oeken en films kunnen bijdragen aan de publieke meningsvorming over euthanasie en hulp bij zelfdoding.

Literatuurwetenschapper Wouter Schrover onderzocht hoe levensbeëindiging weergegeven wordt in fictionele verhalen. Hiervoor analyseerde hij 155 verhalen waarin personages een eind aan hun leven willen maken. Schrover concludeert dat de betreffende personages hun leven mogen beëindigen als zij door heftig lijden dit niet meer als zinvol ervaren of het onleefbaar achten. Het leven wordt zo niet als fundamenteel onschendbaar voorgesteld. Het vertegenwoordigt slechts een relatieve waarde.

Schrover promoveerde 16 januari bij de faculteit Letteren op het proefschrift Einde verhaal, euthanasie en hulp bij zelfdoding in hedendaagse narratieve fictie.

(FB)

16% van de Nederlanders gelooft in God. 26,6% gelooft in iets.

Meer over het onderzoek op tinyurl.com/mindergod.

ADVALVAS

nr 11 — 28 januari 2015

behance.net/rbbmr

S

piritualiteit is niet dood in Nederland. Uit een studie van onderzoeksbureau Kieskompas in samenwerking met dagblad Trouw blijkt dat 40 procent van de Nederlanders zichzelf als spiritueel beschouwt.

Traditionele religies verliezen terrein, steeds meer Nederlanders creëren hun eigen spirituele wereld. Een leven na de dood past bij daarbij: meer dan de helft van de Nederlanders gelooft dat er iets is na de dood, maar slechts 7,6 procent gelooft in de hel. (WV)

Zie proefschrift via tinyurl.com/ eindeverhaal.

Sociale boefjes Geert Mesters gebruikt technieken uit de econometrie om vragen uit de criminologie te beantwoorden. Op 16 januari promoveerde hij op twee proefschriften.

“Mijn onderzoek draait om een klassieke vraag binnen de criminologie: wat kun je doen om criminele jongeren de rest van hun leven uit de criminaliteit te houden? We weten dat werk een belangrijke factor is.

Ik heb gekeken naar een groep zestienjarigen die in een strafinstelling zaten. Bij deze jongeren heb ik onderzocht wat het voor hun carrière zou betekenen als ze vier procent hoger zouden scoren op sociale vaardigheden. Dat is een stijging die volgens psychologen gemakkelijk haalbaar is met een training.

Dit is een techniek die econometristen veel toepassen: een shock in je model teweegbrengen door bijvoorbeeld de rente met een procentpunt te verhogen en dan te kijken wat het effect is. Binnen de criminologie is dit niet gebruikelijk.

Het effect van 4 procent meer sociale vaardigheden bleek tamelijk groot, en, belangrijker nog, het was blijvend: op hun 17de hebben de jongeren 8 procent meer kans op werk en op hun 32ste hebben ze nog steeds 4 procent meer kans op werk door de training die ze ooit hebben gevolgd. Het effect van mensen direct een baan geven was op korte termijn groter, maar ebde na een paar jaar al weg: je ziet dat die groep vooral een probleem heeft om zijn baan te behouden.

(WV)

Meer over het onderzoek op advalvas. vu.nl>nieuws>15 januari.

15

Scheikunde

Op Science Park lijkt de VU ver weg

De eerste lichting bachelorstudenten van de VU&UvA-opleiding scheikunde heeft haar diploma binnen. Hoe gaat het daar in Watergraafsmeer?

DOOR FLOOR BAL FOTO JORDI HUISMAN

W

ie de clichés over UvA- en VU-studenten gelooft, moet geen moeite hebben deze twee verschillende studentensoorten tijdens een eerstejaarscollege van de gezamenlijke bacheloropleiding scheikunde te identificeren. Die studente met een arm vol hippe armbandjes en een broodtrommel met quinoasalade: UvA. De student in bèta-uniform (zwart T-shirt van popband en vale spijkerbroek): VU. Maar zo blijkt het niet te werken tijdens dit werkcollege chemie, energie & kinetiek op Science Park.

“Wat? Ben jij van de VU?” Een medestudent fingeert afschuw als hij hoort dat David Vesseur niet bij de UvA ingeschreven staat. De 19-jarige blijkt tijdens het college voor eerstejaars scheikunde de enige. Geen van de twintig andere studenten krijgt straks een diploma met een griffioen erop.

16

Onlangs haalde de eerste lichting bachelorstudenten van de gezamenlijke opleiding haar diploma. Waar ooit studenten zich fel tegen de samenwerking verzetten, lijken de eerstejaars van nu vergeten te zijn dat de VU ook aan hun studie bijdraagt.

Geen grijze bakstenen “Ik weet niet eens waar ik ingeschreven sta”, grapt tweedejaars bèta-gamma Hannah van de Kerkhof (20). Ze zit op de voorste rij tijdens het college van Bas de Bruin, hoogleraar bio-inspired sustainable catalysis.

Het is donderdagmiddag, drie uur. Het collegelokaal is inwisselbaar met dat van elke grote onderwijsinstelling van Nederland. Behalve met dat van de VU: hier geen grijze baksteen.

“Hebben jullie al naar de opgaven gekeken?” vraagt De Bruin aan het begin van het college. “Een beetje”, bekent Van de Kerkhof. De Bruin zet de rest van de groep aan het werk en beantwoordt vervolgens haar vragen.

De hoogleraar zegt geen verschil te zien tussen de studenten die bij de VU of de UvA ingeschreven staan. “Ik denk dat het helemaal niet speelt.”

“Van vrienden hoor ik dat op de VU meer mensen studeren die nog thuiswonen”, zegt Van de Kerkhof. Zelf weet ze niet eens precies waarom ze zich bij de UvA heeft laten inschrijven. Dat ze aan het eind van het studiejaar voor een vak richting Zuid moet, maakt haar niets uit. “Ik woon aan de Overtoom, dus volgens mij is dat nog dichterbij.”

De studenten scheikunde hebben naast hun inloggegevens voor de UvA ook een VUnet-ID zodat ze op twee universiteiten kunnen inloggen. Van die mogelijkheid maken ze nooit gebruik. Veertig procent van de docenten forenst vanaf de De Boelelaan. Een enkel vak wordt daar gegeven. Verder merken ze niets van het samenwerkingsverband.

nr 11 — 28 januari 2015

ADVALVAS

onderwijs

Straks een gezamenlijk diploma

“

We hebben altijd geweten dat dit zou gebeuren”, reageert directeur onderwijs Johan Vermeer van Exacte Wetenschappen op het feit dat nog maar weinig studenten van de gezamenlijke opleiding scheikunde bij de VU ingeschreven staan. Dit jaar schreven zich maar acht eerstejaars hier in. “Omdat de studenten op Science Park zitten, voorzagen we dat die inschrijvingen zouden verschuiven.”

Hij vindt dat niet erg. “Toen we dit besloten, had de UvA dertig eerstejaars en wij twintig. Daar kun je geen bachelor op draaien. We werken toe naar honderd eerstejaars studenten. Dan heb je een levensvatbare opleiding waarmee je de concurrentie kunt aangaan. We gaan nu de goede kant op.”

Scheikundestudenten hebben geen idee of hun docent van de VU of de UvA komt Trillingvrije afdeling Vesseur, de enige “Eerlijk gezegd heb ik VU-student, had nog niet Alle eerstejaars geen idee of ik al colleopgemerkt dat een deel lijken vergeten te zijn van zijn docenten op een ge van een VU-docent dat de VU ook aan heb gehad.” Pleun van andere locatie werkt. “Ik hun studie bijdraagt ga nooit langs de werkSchoten (18) woont nog thuis, bij zijn ouders kamer van een docent. Als in Amstelveen. Voor ik een vraag heb, mail ik hem was het logischer die gewoon.” Hij had liever geweest om in eerste zijn colleges in Buitenvelinstantie voor de VU te kiezen. Maar hij dert gevolgd. Dat is dichter bij zijn ouderviel tijdens een schoolbezoek voor de lijk huis. locatie op Science Park. “Alles op het “Ik vind de campus daar deprimerend”, gebied van bètawetenschap zit hier bij zegt een medestudent die hem aanhoort. elkaar. Ze hebben een astronomietoren “Weet je wat pas treurig is? Elke dag om en een trillingvrije afdeling.” Hij weet kwart voor zeven opstaan”, reageert niet eens hoe de Vrije Universiteit eruit Vesseur. “Ik moet nu elke dag verder ziet. “Ik ben er nog nooit geweest.” reizen.”

ADVALVAS

nr 11 — 28 januari 2015

De keuze om de opleiding op Science Park te vestigen werd in een convenant vastgelegd. Het is de bedoeling dat andere opleidingen in de toekomst naar de VU-campus komen.

Masterstudenten bij scheikunde, natuurkunde, wiskunde en informatie volgen al meer dan tien jaar colleges bij beide universiteiten. Zo’n bilocale opleiding was voor de bachelor geen optie.

“Eerstejaars bachelorstudenten moeten aarden op een campus, ze moeten een plek hebben waar ze vrienden hebben en bij de studievereniging kunnen afspreken. Voor masterstudenten maakt het niet uit waar ze college volgen.”

Het plan voor de toekomst is dat studenten straks een gezamenlijk diploma van de VU en UvA krijgen. Nu ontvangen ze het papiertje van de universiteit waar ze ingeschreven staan. Helemaal nieuw is zo’n joint degree niet: studenten van het Amsterdam University College krijgen die al.

17

Film

‘Minsky is een pop, want hij is dood’ De economische wetenschap heeft nauwelijks met de werkelijkheid te maken.

Hoogleraar Theo Kocken komt in verzet met een Brits-komische documentaire.

DOOR Marieke Kolkman

Econoom Hyman Minsky, zoals hij in de documentaire wordt opgevoerd 18

nr 11 — 28 januari 2015

ADVALVAS

wetenschap

S

amen met filmmaker Terry Jones, bekend van de Britse komediegroep Monty Python, maakte Theo Kocken, hoogleraar risicomanagement, de documentaire Boom Bust Boom over de grote afwezige in de economische wetenschap: de mens. Menselijk gedrag komt nergens terug in de economische modellen, maar juist dat stort ons elke keer weer in een financiële crisis. Veel economen zijn daar liever blind voor.

over maken?’ Ik heb wat mensen verzameld, wat geld bij elkaar gehaald en er ook privé wat in gestopt. En zo hebben we de film gemaakt.”

Wat is er zo absurd aan uw verhaal?

“De economische wetenschap heeft zo goed als niks met de werkelijkheid te maken! Al tijdens je studie word je gebrainwasht, en daarmee ga je de financiële wereld in. Je leert dat mensen rationeel zijn, optimale beslissingen maken en bijvoorbeeld helemaal ‘Dit verhaal is niet naar hun buurman gewoon absurd. kijken bij het kopen Hoe komt u op het idee Zullen we hier een van aandelen. Maar voor een documentaire, documentaire over mensen kijken wél naar en nog wel met Terry maken?’ hun buren en passen Jones? “Ik had mijn inauhun gedrag zelfs op ze gurele rede uitgeschreven aan. Ze berekenen niet in een boekje met wat wat de waarde van de plaatjes erbij. Terry Jones toekomstige cashflows van bedrijven is kende ik al van een eerder filmpje dat hij om te bepalen of een aandeel een goede in 2010 met me maakte, toen was ik via investering is. Ze kopen aandelen, omdat via bij hem terechtgekomen. Het boekje hun buren die ook hebben gekocht en ze heb ik aan hem laten zien met het idee veel waard geworden zijn. Zonder zulk om er wat animaties bij te maken. Hij las kuddegedrag waren er nooit bubbels het en zei: ‘Maar dit verhaal is gewoon geweest.” absurd. Zullen we hier een documentaire

ADVALVAS

nr 11 — 28 januari 2015

Dus economen ontkennen het bestaan van na-aapgedrag? “Ja. Ze tekenen een lijntje dat met twee procent per jaar groeit, maar zijn verrast wanneer het lijntje naar beneden klapt. Psychologen zeggen dat mensen te veel zelfvertrouwen hebben, met name als het lang goed gaat. Zo zei Nobelprijswinnaar Robert Lucas in 2004 dat er nooit meer een crisis komt. En toen er een crisis kwam, zei hij: ‘Ja, maar we hadden de aanname dat er nooit meer een crisis zou komen.’ Dat is toch geen wetenschap?!”

En u heeft de oplossing? “De oplossing is om het menselijk gedrag erbij te betrekken, ook al is dat niet makkelijk.

Kijk, de prijs van een brood klopt altijd.

Als een bakker zijn brood vier keer zo duur maakt, koopt niemand dat brood meer. Maar als een aandeel vier keer zo duur wordt, komt er meer vraag naar aandelen. Dat is irrationeel gedrag, want mensen willen rijk worden. Als huizen duurder worden, gaan mensen allemaal een huis kopen. En dan gaat de overheid de regels om een huis te kopen versoepelen – de beleidsmaker en toezichthouder zijn ook mensen. Maar dat gebeurt

19

Film

precies op het verkeerde moment en dan gaat het fout.”

Dat klinkt zo plausibel. Waarom zit dat niet al lang in de economische modellen? “Op microniveau weten we in grote lijnen van psychologen hoe mensen zich gedragen. Maar daarmee weet je op macroniveau nog niet hoe en wanneer instabiliteit ontstaat en wat de consequenties zijn. Als je mensen met elkaar laat interacteren en de een wordt positiever, dan wordt de ander ook positiever.

Iedereen wordt euforisch. Dan gaan mensen te veel geld lenen en op een gegeven moment wordt alles instabiel. Maar tot die tijd, zolang je er maar in gelooft, gaan ze steeds meer lenen en steeds meer huizen en aandelen kopen. Om op macroniveau de implicaties te begrijpen van het gedrag op microniveau is extreem moeilijk. Maar je moet er niet voor weglopen.”

Hoe maak je daar nou een film over?

“Het begon dus met het boekje van mijn oratie. Daarna heb ik Terry Jones heel veel literatuur opgestuurd van kritische economen die wel zien dat menselijk gedrag een heel grote rol speelt en dat

Terry Jones met Hyman Minsky 20

we uiteindelijk onszelf iedere keer in de vingers snijden, zoals de econoom Hyman Minsky. Hij las alles, maakte er grappige stukjes bij en herschreef het langzaam. Uiteindelijk kun je mijn letterlijke verhaal niet meer terugvinden, gelukkig, maar je ziet wel de belangrijkste punten die erin zitten.

“Aan het script heb ik zelf ook meegeschreven. Ik moest zorgen dat de inhoud klopte en volledig was, Terry maakte het leuk. Dan had hij een sketch gemaakt en dan zei ik: ‘Ja, dat is wel leuk, maar zo is het niet echt.’ Vervolgens ging ik bijschaven en dan zei Terry weer dat het zo niet te begrijpen was. Zo waren we in totaal acht maanden bezig.”

Wat moeten we ons bij de film voorstellen? “Er zitten veel poppen in die liedjes zingen en sketches doen, om het een beetje luchtig te maken. Veel daarvan zijn economen die zinnige dingen zeiden en die nu dood zijn. De film bestaat ook voor een groot deel uit animaties. We laten bijvoorbeeld financiële crises uit het verleden voorbij komen in animaties, zoals de tulpencrisis in Nederland in de zeventiende eeuw.

De emotie regeert De Amerikaanse aaponderzoeker Laurie Santos laat in de film een experiment met apen zien waarin ze niet-rationeel gedrag vertonen.

Een aapje kan kiezen tussen iemand die drie druiven geeft en dan eentje wegpakt en iemand die één druif geeft en er een bij doet. Bij allebei krijgt de aap twee druiven, maar toch kiest hij altijd voor degene die met één druif begint en er eentje bij doet. Dat andere voelt als verlies.

Hetzelfde experiment is bij mensen gedaan en er is geen enkel verschil tussen apen en mensen. “Dat betekent dat wij onze beslissingen nemen met de oudere emotiegedreven delen van onze hersenen”, aldus Theo Kocken, VU-hoogleraar risicomanagement. “Dat gebeurt zo als we aandelen kopen, maar ook bij een econoom als Alan Greenspan heeft zijn emotie bepaald dat hij met modellen gaat werken waarin de economie telkens naar een evenwicht toe gaat.

Want dat voelt comfortabel. Mensen houden er niet van om te moeten zeggen dat ze het niet weten, en dat ze dus voorzichtig moeten zijn, omdat de modellen misschien niet kloppen. Dus de emotie bepaalde de richting die Greenspan nam. En daarna ging hij jarenlang, tientallen jaren lang, de verkeerde kant op.”

De puppeteers aan het werk nr 11 — 28 januari 2015

ADVALVAS

“Verder is er veel footage, oude stukjes uit de economie, bijvoorbeeld speeches van Bill Clinton en George Bush. Daar wordt dan vaak door Terry Jones iets bij verteld.

De rest zijn interviews. Onder meer met de psycholoog Daniel Kahneman die de Nobelprijs won voor zijn onderzoek naar de irrationele mens in de context van de economie. En met de Amerikaanse acteur John Cusack, die veel schrijft over de economische wereld voor de Huffington Post.”

Wat is het leukste stukje uit de film?

“De dialoog tussen Hyman Minsky en zijn zoon Alan. Hyman Minsky is een

Alan en 'Hyman' Minsky

ADVALVAS

nr 11 — 28 januari 2015

pop, want hij is overleden. Hij zit in een bibliotheek aan tafel met zijn zoon tegenover hem en legt uit dat als het een tijdje goed gaat, we vergeten dat het ook heel erg fout kan gaan. Dat heet financiële amnesie, geheugenverlies op het gebied van financiële debacles. Als je er niks meer over weet, kunnen ze ook niet meer voorkomen. We krijgen dan te veel zelfvertrouwen en bouwen te veel risico op, omdat we denken dat we alles onder controle hebben. Zijn zoon vat zijn vader in gewone mensentaal samen en zo ga je het steeds beter begrijpen.”

Heeft u zelf ook met de poppen uit de film gespeeld? “Nee, daar zitten puppeteers achter, zo heten die mensen.

Die hebben de poppen gemaakt en besturen ze. Bij één zo’n pop liggen er twee mannen onder, die dus met twintig vingers de bewegingen aansturen, de wenkbrauwen, mond, armen, et cetera.

Het wordt allemaal dubbel gefilmd. Minsky werd eerst gefilmd terwijl die mensen onder de tafel lagen en daarna werd hij gefilmd dat zijn voetjes onder de tafel bungelen. Dat stukje wordt erin geplakt.

Je ziet helemaal niets! Ik ben een leek op

Econometrist Theo Kocken: ‘Ik moest zorgen dat de inhoud klopte, Terry maakte het leuk’

21

Film

filmgebied, dus ik vond het wel mooi om te zien. Maar één minuut van Hyman en Alan Minsky kostte ons wel twaalf uur opnemen.”

genheid is, moet je iets met de monetaire economie doen en dan komt het vanzelf weer goed. Zo gaat het helemaal niet!

Doe je iets met de rente of geld, dan raakt de markt voor aandelen of huizen nog meer uit het lood en wordt het kapitaal verkeerd verdeeld. Op een gegeven moment is iedereen weliswaar euforisch dat het zo goed gaat, maar eigenlijk gaat er steeds meer fout. En dan hebben we de boel weer vijftien, twintig jaar naar de klote geholpen doordat we zeer langzaam schuld moeten gaan afbouwen.”

Wat willen jullie met de film bereiken?

“We roepen de economen op universiteiten, beleidsmakers, centrale bankiers en overheden in de hele wereld op dat ze economisch beleid moeten maken dat rekening houdt met menselijk gedrag.

Adapt economics to human nature is de slogan van de film.

‘Eén minuut Hyman Maar we maakten en Alan Minsky Hoe staat het eigenlijk de film ook voor de kostte ons wel twaalf op de VU met het ondermensen thuis. Als uur opnemen’ wijs over menselijk mensen inzien dat gedrag in de economie? crises voortkomen “Sowieso hebben ze mij als uit menselijk gedrag hoogleraar aangesteld. Ik en dat het iedere keer heb ook echt vermeld bij opnieuw gebeurt, mijn sollicitatie dat ik dit dan zijn ze misschien ga aanpakken. En Willem Verschoor, de minder boos of bang. decaan van de economische faculteit, is “Het is niet zoals je op de middelbare zeer begaan met behavioural finance. Hij school of universiteit hebt geleerd. Dat heeft al een heel aantal mensen aangenoer een evenwichtslijntje is, waar een prijs men op dat gebied. Dus het gaat heel snel uitkomt waarbij iedereen werkgelegende goede kant op. Maar daarmee heb je heid heeft. En dus als er geen werkgele-

nog niet de boeken aangepast.

“In de film zitten studenten van de Universiteit van Manchester. Die hebben een groep opgericht, de Post-Crash Economics Society. Ze pikken het niet meer dat ze les krijgen over dingen die niet met de werkelijkheid te maken hebben. Ze willen meer veelzijdigheid in de economie. Daar zijn nu wereldwijd meer dan tienduizend studenten mee bezig. Dus er komt al een soort opstand en de film moet daarbij helpen.”

Wanneer kunnen we de documentaire verwachten? “We zijn nu met distributeurs in gesprek die internationaal met omroepen werken. En we praten met partijen als de BBC en de publieke omroep PBS in Amerika. Dat is allemaal in een beginstadium. Het doel is om zoveel mogelijk mensen te bereiken. Ik krijg liever weinig geld van een omroep en bereik tien miljoen mensen, dan dat ik veel geld krijg en dat ze het ergens achter een box zetten en dat er maar een half miljoen mensen kijken.”

De trailer van Boom Bust Boom komt binnenkort ook op de website boombustclick.com.

Theo Kocken, Terry Jones en Robert Shiller, die in 2013 de Nobelprijs won voor economie, o.a. voor de analyse van het ontstaan van zeepbellen in de economie 22

nr 11 — 28 januari 2015

ADVALVAS

mail

Reacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op redactie.advalvas@vu.nl. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.

Hindoestanen Ik ben een trouwe lezer van Advalvas en vind de artikelen (meestal) zeer goed geschreven.

Toen ik Advalvas 10 uit de bak nam, was ik eerst aangenaam verrast door de voorpagina met een Hindoestaanse. Helaas sloeg dit in teleurstelling om toen ik het coverartikel ‘Onzichtbare allochtonen’ las. Het stuk over hoogleraar Chan Choenni vond ik namelijk erg generaliserend (ik ken zijn werk ook en heb er altijd mijn twijfels over). Dat Advalvas zijn woorden als feiten heeft neergezet, vind ik dan ook slecht.

De vier geportretteerde hindoestaanse studenten zijn een zeer slechte representatie van de hindoestaanse studenten van de VU. Ik ben zesdejaars en ben vier jaar actief geweest bij een hindoe-

studentenvereniging (HSFN).

Op basis hiervan doe ik dan ook deze uitspraak. Hindoestaanse studenten zitten bij vele opleidingen, doen geweldige dingen naast hun studie en zijn verweven in de Nederlandse samenleving. Dat zie ik niet aan de portrettering.

Drie van hen komen van dezelfde masteropleiding, dit schept bij mij het vermoeden dat het hele artikel een initiatief was van die opleiding. Of er is niet verder gekeken dan de contactpersonen voor die opleiding. Als dat zo is, vind ik dat erg jammer aangezien de VU betrokken is bij organisaties als Dialoog en HSFN. Kortom, ik ben erg teleurgesteld in dit artikel.

advertenties

proefschriften.nl Aandacht voor uw proefschrift.

Ontdek jouw master aan de Universiteit Leiden

Kailashnath Bhawanibhiek, student bewegingswetenschappen

Niet opgeheven In het artikel ‘Neem studietwijfel serieus’ van de vorige Advalvas staat dat het Centrum voor Studie en Loopbaan inmiddels is opgeheven. Maar dat centrum is niet opgeheven hoor! Hard getroffen door de bezuinigingen die op 1 januari 2016 ingaan, dat zeker, maar studenten kunnen nog steeds gebruik maken van onze dienstverlening, nu en (in afgeslankte vorm) in de toekomst. De studentenpsychologen, de decanen, de opleiders: daar verandert tot de zomer weinig. Alleen de loopbaanadviseurs hebben per 2015 vervelende beslissingen

ADVALVAS

nr 11 — 28 januari 2015

moeten nemen over het aanbod, maar zij werken hard aan een alternatief. En daarnaast bestaat het Centrum voor Studie en Loopbaan nog uit het Honours Programme, VASVU en Diversiteit.

Om te voorkomen dat mijn collega’s denken dat ze niet meer naar de VU hoeven te komen omdat onze afdeling toch is opgeheven, leek het me goed om dit te laten weten. We bestaan nog steeds.

Collega’s, ik zie jullie graag morgen weer.

Leo Molenaar, loopbaanadviseur

Masterdag 6 februari unileidenmasters.nl

Bij ons leer je de wereld kennen 23

Nathalie Groenendijk voorzitter studentenraad economische faculteit

opinie

‘Veel studenten zijn best lui’ De eerste VU-onderwijsdag komt eraan.

Nathalie Groenendijk vindt vooral dat studenten actiever moeten gaan studeren.

H

oe tevreden ben je over je opleiding international business administration? “Best wel eigenlijk. Er worden maar 150 eerstejaars toegelaten omdat er een numerus fixus is. Daardoor zit je met relatief weinig studenten bij colleges.

Omdat je vóór kerst verplicht een bepaald wiskundevak moet halen, valt nog een deel af. Daarna ben je met zo’n honderd mensen over. In de collegezaal ken ik bijna iedereen en er is veel interactie met de docenten. Bovendien komen door de selectie voor de poort de meest gemotiveerde studenten binnen. Ik vind het ook goed dat de faculteit dit jaar haar onderwijsprogramma grondig heeft aangepast op grond van kritiek van de studenten.

Daar hebben ze goed naar geluisterd. Er zijn nieuwe vakken gecreëerd en extra docenten aangesteld.”

Waar ben je minder tevreden over?

“Ik denk dat studenten zelf de zwakste schakel zijn. Als ik zie wat de faculteit allemaal aanbiedt aan studenten en hoe

24

50.000 euro voor innovatie De eerste VU-onderwijsdag is op vrijdag 6 februari.

Het doel is meer aandacht aan de kwaliteit van het onderwijs te besteden. Er zijn lezingen, workshops en studenten geven pitches over hun onderwijs. Het hoogtepunt is de uitreiking van de innovatieprijs van 50.000 euro aan een van de drie genomineerde docenten: Pieter van Beukering (FALW), Edwina Hagen (FGW) en Jan Harm Koolstra (Acta). Studenten zijn nadrukkelijk uitgenodigd.

Zie ook advalvas. vu.nl>nieuws.

Ze doen niks extra’s. Laatst sprak ik een docent die regelmatig een vragenuurtje houdt na colleges.

Wat blijkt, bijna niemand komt langs. Daar was hij echt teleurgesteld over. Vaak zijn docenten meer gemotiveerd dan studenten.”

Wat zou je daaraan kunnen doen? “Dat weet ik niet goed. Het lijkt wel of studenten alleen iets extra’s willen doen als ze ervoor worden beloond, bijvoorbeeld dat iets goed staat op hun cv. Wellicht kan het onderwijs nog activerender. Nu zijn er in het eerste jaar kleine verplichte werkgroepen ingevoerd, waar je elke week veel opdrachten moet maken. Vroeger waren er werkcolleges met zo’n dertig studenten. Maar daar kun je ook passief stil blijven zitten.”

Wordt het allemaal niet erg schools? ‘’Misschien wel, maar dat vind ik niet zo erg als daardoor de interactie tussen studenten en docenten verbetert. Het eerstejaarsonderwijs hoort studenten wel te motiveren om zelfstandiger te gaan studeren en de vele mogelijkheden te benutten die de universiteit biedt.”

Nathalie Groenendijk

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 11 — 28 januari 2015

ICOON nounproject/rbbmr

DOOR DIRK DE HOOG FOTO CINDY IP

serieus ze naar hun kritiek luisteren; je kunt bijna niet meer doen voor de kwaliteit van het onderwijs. Maar de meeste studenten grijpen niet alle kansen die hen worden geboden. Veel studenten zijn best lui. Als ik mijn tentamen maar haal, dat is echt de heersende zesjescultuur.

ADVALVAS

COLUMN

Waarom je bang moet zijn voor printers

D

e techniek staat voor niets.

Denk: maanraketten.

Operatierobotten; er is er een die Da Vinci heet, om niet alleen de robot, maar ook de homo universalis te vieren. Amfibiebussen (om niet alleen de bus, maar ook de kikker...), jetpacks, hoovercrafts, iPods, roterende lollystokjes, draagbare sauna’s, drones, cd’s met walvisgeluiden, serieus, hou me tegen, de mens is fantastisch.

Enter de printer.

Graag werp ik de hypothese op dat printers niet zijn uitgevonden door de mens (denk nog even aan die maanraket, ja?), maar door elkaar. Vooruit: het begon met de oerprinter, wél een uitvinding van iemand met te veel tijd om handen. Dit apparaat moet nog een zwengel gehad hebben en iets met te natte inktkussens en nodeloze gleuven waar papier zomaar in kon verdwijnen om nooit meer teruggevonden te worden. Het was een omslachtig proces om er iets uit te krijgen. Het ding werd terzijde geschoven en de uitvinder in kwestie kon er nooit aan terugdenken zonder even van schaamte

ADVALVAS

nr 11 — 28 januari 2015

Roos van Rijswijk in elkaar te krimpen, en dat terwijl niemand anders dan Wanneer ik naar deze persoon de printer ooit het monster gil, had mogen aanschouwen. hikt het van pret Na de dood van de uitvinder bleef de machine achter in een vochtige kelderhoek, waar ze werd bepoteld door een zeldzame spin, om vervolgens bij de eerstvolgende volle maan tot leven te komen. De zwengel harkte wat schroot bij elkaar, perste enkele knoppen uit, keek de techniek af van een naburig broodrooster en sleepte zichzelf onder akelig gehoest naar een open veld waar juist een werkloze ingenieur met een inktzwarte ziel zijn middagwandelingetje maakte.

“Ha”, riep deze uit, zijn hoornen bril zakte van pure emotie haast van zijn haviksneus. Het enige wat hij hoefde te doen om zijn toekomst verzekerd te zien, was zijn vondst in een goed afsluitbare kamer zetten en af en toe een bescheiden mensenoffer te maken zodat de printer zich kon vermenigvuldigen.

“Braaf”, lispelde de man die in een donkergrijs verleden ook chihuahua’s had gefokt, en wreef zich in de klamme handjes.

En nu zitten wij ermee. Ik weet zeker dat mijn eigen

printer een directe afstammeling is van het exemplaar uit het open veld. De printer denkt, voelt, anticipeert, bezit een vilein gevoel voor timing en voedt zich niet met mijn bloed (dat was meer iets voor de vorige generatie), maar met de golven paniek die zich van mij meester maken als hij op een moment suprême alleen maar vierkantjes print. Wanneer ik naar het monster gil, hikt het van pret en deelt het mede dat een kleurencartridge waarvan ik het bestaan niet wist leeg is, waardoor er nu zelfs geen vellen vol losse pixels meer geproduceerd kunnen worden. Dit gebeurt uiteraard altijd op een zondag, als van God de printshops niet open mogen.

Langs deze weg wil ik u waarschuwen.

Het is een kwestie van tijd voor printers een andere taal leren dan Wingdings, ninjasterren kunnen vervaardigen uit belangrijke documenten en rivieren kunnen oversteken. We kunnen alleen maar vluchten. De maan lijkt mij een realistische optie, die raketten zijn er toch al.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

25

Nieuw besturingsmodel

Meestribbelen mag niet meer Moet de decaan de echte baas worden zoals het college wil, of houden we een collegiaal faculteitsbestuur?

Binnenkort valt een besluit over een nieuw besturingsmodel voor de VU.

26

“

DOOR DIRK DE HOOG

want laten we wel wezen: nu is de decaan ook al eindverantwoordelijk voor het bestuur.’’

Volgens Winter doet het er wel degelijk toe om formele rollen duidelijk te benoemen en vast te leggen welke verantwoordelijkheden bij wie horen. “Nu kan een decaan bij een voorstel zeggen dat hij eerst met het faculteitsbestuur moet overleggen. Het is op zich prima dat er binnen de universiteit heel veel wordt overlegd op allerlei niveaus. Maar het gebeurt nogal eens dat het wel erg lang duurt voordat er daadwerkelijk een knoop wordt doorgehakt. Soms stelt men moeilijke en pijnlijke beslissingen te lang uit, waardoor problemen groter worden en de oplossingen ingrijpender zijn. Als verantwoordelijkheden helderder zijn omschreven, spreken wij elkaar daar eerder en duidelijker op aan.”

De situatie nu is ambigu”, antwoordt collegevoorzitter Jaap Winter op de vraag waarom het bestuur van de universiteit in zijn ogen moet veranderen. Volgens hem kwam dat duidelijk aan het licht tijdens de audit voor de instellingsaccreditatie.

“De visitatiecommissie constateerde dat de kwaliteitszorg voor het onderwijs er op papier mooi uitzag, maar vroeg zich af wat er in de praktijk daadwerkelijk van terechtkwam.” De voorzitter van die commissie, oud-minister Jo Ritzen, stelde dat de bestuurlijke verantwoordelijkheden en verplichtingen duidelijker vastgelegd moesten worden en hij suggereerde een eenhoofdige leiding van Geen dictatoriaal bestuur de faculteiten, zoals de UvA en enkele Winter bestrijdt de suggestie dat het andere universiteiten al hebben. “Bij ons voorgestelde model vooral is bedoeld om staat nu dat de decaan eindverantwoorde universiteit hiërarchidelijk is in het bestuur. scher en autoritairder te We denken dat het onze willen besturen. “Natuurbestuurskracht versterkt Bestuursvoorzitter lijk willen we geen centraals verantwoordelijkheJaap Winter listisch of dictatoriaal den duidelijk bij persobestuur. Dat is een karikanen zijn gelegd. Het gaat ‘Mensen moeten tuur van onze opvattindus nadrukkelijk om de zich niet achter gen. Waar we wel mee te bestuurlijke borging van elkaar verschuilen maken hebben is dat de kwaliteit.” en verantwoorminister bepaalde verantLaura Henderson, lid van delijkheden woordelijkheden, zoals de de ondernemingsraad, kwaliteit voor het ondervraagt zich af of het colledoorschuiven’ wijs en onderzoek en het ge met dit voorstel wel een beheer van de financiën, bestaand probleem oplost. nadrukkelijk bij het college legt en niet bij “In mijn ogen is het echte probleem aan de faculteiten. Dan moet het college ook de universiteit hoe je de verantwoordede middelen hebben om die verantwoorlijkheden voor onderwijs, onderzoek en delijkheid waar te maken.’’ ondersteuning op een zo laag mogelijk Henderson betwijfelt of de voorgestelde niveau bij de professionals zelf kunt reglementswijziging echt iets oplevert. leggen. Nu wordt het bestaande stelsel “Natuurlijk zijn regels tot op zekere hoogeen beetje aangepast door andere etikette belangrijk. Maar het gaat vooral om de ten op de rol van bestuurders te plakken,

nr 11 — 28 januari 2015

ADVALVAS

campus

neemt, anders zou het geen goed bestuur zijn.’’

Het overtuigt Henderson niet. “Ik vind dat het bestuur toch vooral een verticale oplossing zoekt. Het lijkt erop dat ze meer greep willen krijgen op het facultaire bestuur. Maar aan de universiteit heb je geen managers nodig die opgelegd beleid kunnen uitvoeren. Het gaat om academisch leiderschap waarbij mensen elkaar door debat kunnen stimuleren en Gekozen decaan overtuigen. Daarbij kun Een gekozen decaan ziet je niet alles in regeltjes Winter niet ziet zitten. vatten. Dat leidt alleen Afgezien van wettelijke OR-lid Laura Henderson maar tot meer bureaucrabezwaren ziet hij ook praktie. Een zekere ambiguïteit tische problemen. “Dat hoort bij de universiteit.

‘Ik vind dat het is dezelfde discussie als Wetenschappers moeten bestuur vooral een autonoom kunnen functiover een gekozen burgeverticale oplossing oneren. Een goed bestuurmeester. Om gekozen te zoekt’ worden bestaat het gevaar der voelt dat spanningsdat mensen toezeggingen veld aan.’’ gaan doen die niet altijd Daar is Winter het mee even verstandig zijn.’’ eens. “Het college moet Maar hij onderschrijft het zeker niet willen voorbelang van draagvlak voor bestuurders schrijven wat binnen het onderwijs en vanuit de faculteit. “Daar werken we ook onderzoek gebeurt. Laten we het daaraan”, zegt hij. “De facultaire medezegover eens zijn. Maar het bestuur gaat wel genschap praat mee over het profiel van over bepaalde randvoorwaarden. En oké, de nieuwe decaan. En in de selectiecomals dat soms spanningen oproept, is dat missie zitten mensen vanuit de faculteit. juist prima, want dat maakt duidelijk Reken maar dat het college de adviezen waar grenzen en barrières liggen. Spanvan de facultaire mensen heel serieus ningen kunnen tot vernieuwing leiden.”

ADVALVAS

nr 11 — 28 januari 2015

ICOON Thenounproject_Sergey Bakin/rbbmr

bestuurscultuur. Zijn mensen aanspreekbaar op hun gedrag en verantwoordelijkheden? Niet alleen door het college van bestuur, maar ook door de medewerkers en studenten van een faculteit. Want het bestuur hoort hen te vertegenwoordigen.

Een bestuur en een bestuurder moeten draagvlak hebben binnen hun eigen faculteit. Dus waarom geen gekozen decaan, dat is echt een verandering.”

Maar welk probleem wil het college dan eigenlijk echt oplossen? Komt het in de praktijk voor dat decanen in de vergaderzaal met het college soms iets anders zeggen dan tegen hun medewerkers op de werkvloer?

Winter: “Tijdens het forum waarbij we spraken over het nieuwe besturingsmodel kwam vanuit de zaal de opmerking dat we wel veel praten over wat ons te doen staat, maar vervolgens niet gaan uitvoeren wat we besproken hebben.

Daar is een mooi woord voor: meestribbelen. Dat is ja zeggen, maar nee doen.

Of in ieder geval niets doen om het genomen besluit ook daadwerkelijk uit te voeren. Die houding hoort niet thuis op onze universiteit. Mensen nemen hun verantwoordelijkheid en staan daarvoor.

En zijn erop aanspreekbaar. Daarbij moeten mensen zich niet achter elkaar verschuilen en verantwoordelijkheden doorschuiven, waardoor uiteindelijk problemen niet worden aangepakt. Wij denken dat het nieuwe besturingsmodel helpt dat ideaal te bereiken.”

Hiermee kan Henderson volledig instemmen. “Natuurlijk wil ik ook dat problemen worden opgelost en bestuurders werkelijk staan voor wat ze zeggen. Maar volgens mij kun je dat niet in een reglement afdwingen. Daarvoor moet je een open bestuurscultuur opbouwen, waar mensen werkelijk kunnen zeggen wat ze vinden, maar ook werkelijk naar elkaar willen luisteren. Dat verhoogt de kwaliteit van de besluitvorming echt.”

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

27

E: OR@VU.NL | WWW.VU.NL/OR | WWW.ONDERNEMINGSRAADVU.NL | 28 JANUARI 2015

GEEN VERVANGING, MAAR VERANDERING VAN HET HUIDIGE BESTURINGSMODEL ZINT EER GIJ BEGINT. DIT WAS DE CONCLUSIE VAN DE MEERDERHEID BIJ HET FORUM DAT OP 15 JANUARI PLAATSVOND. DEZE LEVENDIGE DISCUSSIEBIJEENKOMST GING OVER HET VOORGESTELDE NIEUW IN TE VOEREN BESTURINGSMODEL AAN DE VU. HET HETE HANGIJZER, DE VERVANGING VAN HET FACULTEITSBESTUUR DOOR EEN DECAAN ALS SOLO-BESTUURDER AAN HET HOOFD VAN EEN FACULTEIT, WERD BESPROKEN.

dictatuur ‘natuurlijk niet het doel’. Sietske Beemster, die veel onderzoek heeft gedaan op het gebied van besturingsmodellen, zag daar toch wel een gevaar. ‘De totalitaire positie van de decaan in het nieuwe besturingsmodel zal zeer gevoelig zijn voor onzuiver gebruik,’ aldus Beemster. Correctie is niet ingebouwd.

Laura Henderson presenteerde vervolgens de resultaten van een enquête waarin werknemers bevraagd zijn naar de problemen die ze ervaren in het huidige besturingsmodel. Uit de enquête bleek dat de problemen die ervaren werden niet te maken hebben met een onduidelijke positie van de decaan, maar met de communicatie naar de werkvloer en gebrek aan draagvlak.

Dit werd beaamd door Michel Groen, die vanuit de zaal reageerde. Vanuit zijn ervaringen met de reorganisatie FALW stelde hij dat ‘het huidige collegiale bestuur niet werkt’. Op dat punt moet er dus iets gebeuren. Dit probleem is niet op te lossen door het faculteitsbestuur op te heffen. Dat lijkt de huidige situatie van disfunctioneren alleen maar te formaliseren.

De bijeenkomst was georganiseerd door de Ondernemingsraad en werd voorgezeten door Jelly Reinders (voorzitter OR). De sprekers waren Jaap Winter (voorzitter van het college van bestuur), Willem Bouwens (hoogleraar arbeidsrecht en sociale zekerheidsrecht en tevens voormalig portefeuillehouder onderwijs en decaan), Sietske Beemster (vicevoorzitter Universitaire Studentenraad) en Laura Henderson (OR). Na elk een korte inleiding van circa tien minuten over hun visie op het nieuwe besturingsmodel, volgde een debat met verschillende reacties vanuit de zaal.

Jaap Winter legde uit dat de voorgestelde wijziging de onduidelijkheid rond de besluit­ vorming en verantwoordelijkheden op de VU moet wegnemen. ‘Nergens wordt zoveel overlegd als aan de universiteit,’ aldus Winter. Hij benadrukte dat dit een kracht is, maar dat het ook veel onduidelijkheden schept over verantwoordelijkheden waardoor fricties en onzekerheden ontstaan. De tweede spreker Willem Bouwens kon zich daar wel wat bij voorstellen. In zijn vroegere positie als portefeuillehouder onderwijs en decaan bij de Faculteit der Rechtsgeleerdheid was hij diverse malen in aanraking gekomen met ondoorzichti­ ge besluitvormingsprocessen met frustrerende uitkomsten. Echter, Bouwens zag in het nieuwe model geen oplossing voor die problemen.

Hij gaf aan weliswaar voorstander te zijn van het expliciet vastleggen van taken, maar zette vraagtekens bij het eenhoofdige leiderschap van de decaan. In het huidige model is de decaan immers eindverantwoordelijk. Een wijziging van

het besturingsmodel lijkt daarom op dat punt niet noodzakelijk.

Bouwens gaf aan de indruk te krijgen dat de wijziging bedoeld is om ‘het CvB in staat te stellen in het overleg met de decaan spijkers met koppen slaan’. In het nieuwe model kan de decaan niet meer teruggefloten worden door het Faculteitsbestuur: ‘Academisch leiderschap is het meenemen van je medewerkers in je beslissing; niet het spreken van een machts­ woord.’ Volgens Winter is het creëren van een

Het echte probleem lijkt dus niet opgelost te worden door het nieuwe besturingsmodel.

De enquête bevestigt dat. Beemster was ervan overtuigd dat het beter is om voort te bouwen op het huidige besturingsmodel waarin plaats is voor een collegiaal bestuur. Hierbij zou gebruikt gemaakt moeten worden van de kennis die op de VU aanwezig is. ‘Zelf was ik prettig verrast toen ik er tijdens het schrijven van mijn scriptie achter kwam over hoeveel deskundigen op dit gebied er op de VU rond­ lopen’. Volgens Groen moet de decaan niet alle macht krijgen, maar stelde in plaats daarvan voor om reële en kleinere eenheden te maken.

Henderson wilde graag – zoals als een goed VU­er betaamt – verder kijken dan het nieuwe besturingsmodel. Als er toch gekeken wordt naar een nieuw model dan zou er ook gekeken moet worden naar de grotere, moeilijkere vraag: hoe moet een universiteit bestuurd worden? Henderson stelde voor om ‘de vruchten te plukken van de democratie en medewerkers en studenten in een positie te stellen dat ze verantwoordelijkheid kunnen nemen voor hun universiteit’. Misschien gaat het om een verandering in cultuur in plaats van structuur.

VOORBEREIDINGEN PROFIEL NIEUWE RECTOR MAGNIFICUS IN VOLLE GANG Op 1 september 2015 zal de zittings­ of benoemingstermijn van onze huidige rector magnificus aflopen. Hoewel het nog even duurt, hebben Ondernemingsraad en de Universitaire Studentenraad op 14 januari jongstleden in de Gezamenlijke Vergadering gesproken over de voor hun belangrijke punten in het profiel van de rector dat wordt opgesteld door de Raad van Toezicht.

De rector magnificus speelt een sleutelrol in het vormgeven van de kernwaarden van de universiteit – onderzoek en onderwijs. De GV heeft naar aanleiding van de vergadering op 14 januari haar input op papier gezet en toege­ zonden aan de Raad van Toezicht. Een opvallend punt van betekenis voor de GV is dat het van

COLUMN: NIEUW IN DE OR

groot belang is dat ten minste één van de leden van het College van Bestuur de organisatie en de cultuur van de VU van binnenuit kent. Daarom heeft de GV meegegeven dat de nieuwe rector magnificus in eerste instantie geworven zou moeten worden onder de hoogleraren van de VU (uiteraard inclusief VUmc en ACTA).

De rol van de medezeggenschap in de procedure om tot de benoeming van de nieuwe rector te komen omvat de volgende stappen: adviesrecht van de Gezamenlijke Vergadering op het uit­ eindelijke profiel, vertegenwoordiging van de Gezamenlijke Vergadering in de benoemings­ adviescommissie en adviesrecht op de voordracht. Naar verwachting zal de hele procedure nog voor de zomer zijn afgerond.

PROMOTIETRAJECT VRIJE UNIVERSITEIT PROMOTIETRAJECT VU EN ACTA ONDER DE LOEP

VERANDERINGEN PROMOTIETRAJECT

De Ondernemingsraad gaat het promotietraject op de VU onderzoeken aan de hand van een enquête. De directe aanleiding van dit onderzoek is de officiële verkorting van het promotietraject naar drie jaar bij het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA). De invoe­ ring van dit verkorte promotietraject is in mei bij ACTA in het Faculteitsblad gepresenteerd als een 'gelopen' bezuinigingsmaatregel en in oktober verscheen de eerste vacature voor een driejarige promovendus. Daarnaast bleek er een grote heterogeniteit te bestaan aan aanstellingen van promovendi bij ACTA, waarbij het soms niet duidelijk is of iemand formeel een ‘promovendus’ is of niet. Omdat hier ook binnen andere facultei­ ten op de VU geluiden over gehoord zijn, heeft de Ondernemingsraad besloten een commissie in te stellen om het promotietraject op de VU als geheel in kaart te brengen met aandacht voor onder andere de vorm en duur van de aanstel­ ling, de manier van financiering, onderwijslast (die gegeven en ontvangen wordt), secundaire arbeidsvoorwaarden, eisen aan de promovendus en het bestaan van een opleidings­ en begelei­ dingsplan (OBP). Daartoe zal de ProVU­fractie, mede op verzoek van UvApro, in samenspraak met de OR binnenkort de enquête rondsturen.

Het promotietraject is de laatste tijd ingrijpend veranderd en zal de komende tijd blijven veranderen: naast pogingen om het traject te verkorten naar drie in plaats van vier jaar, krijgen universiteiten minder geld per promovendus en zijn promovendi bekostigd vanuit de eerste geldstroom zeldzaam geworden.

Ook is het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van plan om landelijk te gaan experimenteren met het bursalenstelsel, waarbij promovendi een studentenstatus krijgen en een beurs ontvangen van de universiteit.

Tot op heden hebben promovendi een werknemersstatus en ontvangen zij een salaris.

De Ondernemingsraad maakt zich zorgen over deze ontwikkeling. Een andere verandering op de VU is het nieuwe promotiereglement dat op 1 januari is ingegaan. Artikel 15 van dat regelement, waarin het college van de VU promovendi wil verplicht 30 ECTS scholing volgen, heeft echter nog geen instemming van de Ondernemingsraad gekregen. Dit artikel wordt in januari in de OR besproken.

I am not the only PhD candidate in the Works Council: there are 6 of us. I am also not the only member from Exact Sciences, nor am I the only foreigner. I wondered if I could find something unique about me being in the Council, and I have – I am the only experimental scientist. I play with lasers, proteins and DNA, but on Wednesdays I discuss reorganizations, regulations and new initiatives within the university.

The Council is there to represent all employees regarding important matters and decisions made by the Executive Board. Many scientists are reluctant to get involved in university politics, but I feel fulfilled when I am involved. For me, this means being involved in the decision­making process and actively thinking about where our university is heading and how we can all help to shape it to be something that we are proud of. Something especially important to me is that we include all colleagues in university communication, also English­speaking ones.

The fact that this year’s Christmas gift voucher and letter were sent only in Dutch angers me.

Other issues that I am working on include new doctorate regulations and sick leave policy.

Jona Mijalkovic, Member of the Works Council

COLOFON

COMMISSIE COMMUNICATIE OR ANNEMARIE BIBO, KARIN LURVINK, SANASSIN MAFTOUHI, HENK OLIJHOEK, JELLY REINDERS TEKST KARIN LURVINK, JELLY REINDERS BEELD HENK OLIJHOEK, PETER GERRITSEN VORMGEVING HAAGSBLAUW

WWW.FACEBOOK.COM/ONDERNEMINGSRAAD.VU @OR_VU

Film

Restaurant

n va nt. ten ura os ta p k res t o et en lt h tud ee n s ord ee eo at b ga en ek ten we it e d e as u Om valv ad

cultuur

Ophoepelen na het toetje Shah Jahan

Humphrey Bogart en Ingrid Bergman Cultuurcentrum Griffioen Uilenstede

Casablanca Michael Curtiz 1942 Dinsdag 10 februari Aanvang 19.30 uur Studenten € 5,Medewerkers VU € 6,50 griffioen.vu.nl

‘Here’s looking at you, kid’, is ongetwijfeld de bekendste slotzin uit de filmgeschiedenis. Woody Allen citeerde hem in Play it again, Sam uit 1972 en datzelfde jaar zong Brian Ferry de woorden in het nummer 2HB op het eerste album van Roxy Music. Humphrey Bogart neemt afscheid van Ingrid Bergman. Hij houdt zich stoer, zij vecht vergeefs tegen haar tranen. Het American Film Institute koos Casablanca tot meest romantische film ooit.

Het verhaal speelt in Marokko, 1942. De Amerikaan Rick Blaine (Bogart) heeft een nachtclub in Casablanca. Hij ontdekt dat zijn oude liefde Ilsa (Bergman) in de stad is met echtgenoot Victor, een door de Duitsers vervolgde verzetsleider. Rick is de enige die het echtpaar de stad uit kan smokkelen, maar wil hij haar wel laten gaan?

Dick Roodenburg, publiciteitsmedewerker Griffioen

30

CONCEPT Dit Indiase restaurant biedt je een onvergetelijke culinaire reis, staat op hun website. Het totaalconcept zou sfeer en smaken samenbrengen. Hiervoor is chef-kok Jeet Singh verantwoordelijk.

SFEER Het restaurant zit vol. De decoratie is Ikea-achtig, strak met hier en daar een boeddha. Het is vrij klein; Shah Jahan is in feite een lange gang met aan het eind de keuken.

ETEN We beginnen met gefrituurde garnalen en uienkoekjes, onaantrekkelijk gepresenteerd op een bedje van koolsla, verder niks erbij. Het smaakt wel, maar is de prijs niet waard. We vervolgen met zacht lamsvlees, erg zoet. Zo zoet dat we het terugsturen, ze doen er vervolgens wat meer chili in. Er is ook kip, die is oké maar niet interessant. Als nagerecht krijgen we een bakje met witte vloeistof voorgeschoteld, waarin stukjes wortel en nog iets vaags drijven. Het smaakt wat waterig. De presentatie is wederom waardeloos.

BEDIENING Wanneer we na het toetje even niks hoeven, vraagt het meisje van de bediening of we nog iets gaan bestellen. “Er wachten namelijk mensen”, verklaart ze. We voelen ons zeer ongastvrij behandeld.

TIP Ga niet zomaar af op iens.nl.

AANRADER Nee. PRIJS Vijftig euro met twee personen. Hiervoor krijgen we twee voorgerechten, twee hoofdgerechten, een toetje en twee biertjes.

WAARDERING

SHAH JAHAN Eerste Anjeliersdwarsstraat 18 shah-jahan.nl Phebe Kraanen, derdejaars geneeskunde

Ook GRATIS UIT ETEN voor Advalvas?

Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 11 — 28 januari 2015

ADVALVAS

studenten

Sleutelgat 11

Wat zegt de inrichting van je kamer over jezelf? En klopt die indruk ook?

VU-studenten gluren in de kamer van TAMAR SHAHINIAN.

“W

oont hier wel een student?” vraagt student biomedische wetenschappen Marije Spaargaren (20). “Ze heeft zelf een baby, of ze woont bij een gezin met een baby. Misschien heeft ze wel een héél jong broertje of zusje. De kamer is netjes, niet té strak, maar stijlvol. Ze zit graag voor het raam, vandaar die kussens. Daar zou ik vaak zitten met zo’n uitzicht. Als hier toch echt een student woont, doet ze volgens mij geschiedenis of politicologie, geen bètastudie.”

“Wauw, wat een mooie luxe meubels”, zegt student communicatiewetenschap Hugo Nijentap (23). Ik denk dat hier een werkende student woont, anders kon ze die designmeubels nooit betalen.

Bovendien woont ze in een goede buurt.

Toch is ze ook wel relaxed en gezellig,

ADVALVAS

nr 11 — 28 januari 2015

want die banken zien er wel uit alsof ze lekker zitten. Waarom staat er zo’n plank op wieltjes onder die fauteuil? Is die nog blijven liggen van de verhuizing die net achter de rug is? Qua studie heb ik werkelijk geen idee; ik zie geen duidelijke aanwijzingen.”

“Hier woont een druk familiemens”, gokt student human resource management Dorothie Schweinefuss (23). “Die laptop midden in de kamer verraadt dat ze honderd dingen tegelijk doet. Ze is bezig met haar studie, maar doet tegelijk het huishouden, zorgt voor haar jonge baby en regelt van alles.

Voor die grote plant heeft ze geen tijd meer gehad, die moet nodig water en/of mest hebben. Ik denk dat ze bij sociale wetenschappen zit. Aan de roze speeltjes bij de box te zien, heeft ze een dochtertje.

Hoe combineert ze dat met haar studie?”

Tamar Shahinian 34 Studeert gezondheidswetenschappen, Betaalt 600 per maand voor een appartement in Oud-West

“Die box zegt al veel”, lacht Tamar Shahinian. “Ik heb de dansacademie gedaan en een aantal jaar in die branche gewerkt. Toen ik 31 was, raakte ik zwanger en was mijn lijf er wel klaar mee om op dat niveau te blijven presteren.

Door het dansen kreeg ik interesse in lichaam en gezondheid, vandaar mijn studie gezondheidswetenschappen.

Mijn lichaam mist het dansen enorm, maar met twee kids weet ik niet waar ik de tijd vandaan moet halen. We leven van het salaris van mijn vriend, vandaar deze lowbudget inrichting. De meeste spullen komen van mijn schoonouders.

Ik vind het wel lastig om te balanceren tussen het moederschap en mijn eigen ontwikkeling. Studeren doe ik dus vaak met baby én laptop op schoot. Maar het is mijn eigen keus en ik ben er tevreden mee.”

Door Nienke Stumpel Foto’s Peter Valckx

Wil je ook in Sleutelgat?

Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

31

Griff

32

door Merlijn Draisma

nr 11 — 28 januari 2015

ADVALVAS