Nr. 8 - 19 december 2018

Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit

jaargang 66 #8 19 december 2018

Verhuizing laboratorium ‘enorme logistieke operatie’

Anderhalf jaar lang geen dierproeven P6_‘Studeren terwijl je ziek bent is óók topsport’ P16_Joe Sacco: ‘Een executie in stripvorm is minder eng’ P20_In dit studentenhuis moet je niet tegen het geloof zijn

advertenties

STEL JE VERKIESBAAR VOOR DE MEDEZEGGENSCHAP! Altijd al gedacht ‘dat kan ik beter’ als het over de medezeggenschap ging?

Dit is je kans: van 4 – 10 maart 2019 vinden de verkiezingen voor de nieuwe OR en de onderdeel- commissies (van diensten en faculteiten) plaats.

We nodigen je graag uit je verkiesbaar te stellen.

Binnenkort kun je alles over de verkiezingen, van het tijdpad tot de rol van de vakbonden en de vrije lijsten, vinden op VUnet. Je kunt ook een mail sturen naar or@vu.nl

Ondernemingsraad

HOE VER KIJK JIJ? Bijdragen aan een betere wereld, door onderscheidend onderwijs en grensverleggend onderzoek. Dat is de ambitie van de Vrije Universiteit Amsterdam. Persoonlijke vorming en maatschappelijke betrokkenheid staan hierbij centraal. Vanuit verschillende disciplines en achtergronden werken wij samen aan innovaties en nieuwe inzichten op het hele wetenschappelijke spectrum.

Aan de VU studeren 23.000 studenten en werken 4.500 medewerkers. De uitstekend bereikbare VU-campus ligt in het hart van de Amsterdamse Zuidas.

Ben jij geïnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op:

Werk jij al bij de VU? Hou dan de interne vacatures in de gaten op:

WWW.WERKENBIJDEVU.NL

WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES

Jaargang 66 #8

Protestanten #woinactie_Met twee extra grote bussen vertrekt een VUdelegatie naar Den Haag: demonstreren tegen de enorme werkduk en voor meer investering in het hoger onderwijs.

cover

Het proefdierenlab gaat verhuizen 10

Bente van Oort in actie voor zieke studenten

campus_14 december 2018, 11.34 Foto peter valckx

6

De journalistieke strips van Joe Sacco 16 Een studentenhuis zonder atheĂŻsten 20

Opinie

Zorg beter voor je studenten 8 Onderwijsplan moet concreter

23

Column

Marc Schuilenburg Sanne Pieters

9 32

En verder Online nieuws

4

Onderzoeksnieuws

14

De voorzitter vraagt

19

Studentenraad

24

Mail/colofon

25

Campus: ongewenst gedrag

26

Ondernemingsraad

28

Muziek en restaurant

30

Uilensteders

31

Pieters & Drachman

32

Coverfoto VU/Riechelle van der Valk Het volgende nummer verschijnt op 16 januari 2019. klimaatneutraal natureOffice.com | NL-001-221499

gedrukt

ADVALVAS

nr 8 — 19 december 2018

3

Dirk de Hoog

Advalvas.vu.nl Enquête houdt iedereen aan boord De universiteiten van Utrecht en Amsterdam blijven voorlopig toch meedoen aan de Nationale Studenten Enquête.

Ze waren ontevreden over haar nieuwe privacybeleid, maar dat is nu enigszins aangepast.

Erik Scherder voor kinderpardon Hoogleraar klinische neuropsychologie Erik Scherder sprak in Den Haag ter ondersteuning van de handtekeningenactie voor een kinderpardon.

2 dagen studeren kost 1000 euro Het is een beetje sneu. Een studente stond ooit twee dagen ingeschreven bij een opleiding psychologie en stopte meteen weer. Nu heeft ze geen recht op de halvering van haar collegegeld.

Wachttijd DUO wordt niet korter Het kraakt en piept bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), maar er is geen geld om daar iets aan te doen. Minister Van Engelshoven hoopt dat de service aan studenten niet slechter wordt.

Niet-Europese studenten betalen meer Universiteiten mogen financiële drempels opwerpen voor studenten van buiten Europa. De nieuwe bovengrens van het hoge collegegeldtarief dat instellingen straks maximaal in rekening mogen brengen, geldt niet voor hen.

advalvas.vu.nl Voor al het laatste nieuws 4

Hoogleraar theoretische scheikunde Paola Gori Giorgi (l) in gesprek met VU-baas Mirjam van Praag

#WOinActie: ‘Dit is de ommekeer’

R

uim tweeduizend mensen demonstreerden afgelopen vrijdag in Den Haag tegen de werkdruk en de bezuinigingen op de universiteiten onder het motto #WOinActie. Vanaf de VU-campus vertrokken twee bussen met demonstranten. Paola Gori Giorgi, die de Actie op de VU organiseert, is tevreden: “Er zijn minstens 200 mensen van de VU hier.”

Daan Jansen en Ellen van Heteren hebben het legendarische spandoek ‘Merlijn is het allertegenst’ meegenomen. De studenten geschiedenis hebben het nog snel even opnieuw geverfd, want het origi-

neel dat al decennia meegaat, ligt in het VU-archief.

In Den Haag staat VU-collegevoorzitter Mirjam van Praag de VU-delegatie op te wachten. “Ik ben hier om het personeel te steunen. Het is hun actie”, zegt ze. Op het podium spreekt #WOinActie-voorman Rens Bod de demonstranten toe: “Dit is een historische dag. Vorig jaar stonden we hier nog met dertig mensen. Nu zijn we met meer dan tweeduizend mensen. Dit is de ommekeer. Het is tijd voor solidariteit tussen de universiteiten.” (DdH)

Het hele verslag van de actiedag lees je op advalvas. vu.nl>nieuws>14 december.

VU in middenmoot met vrouwelijke hoogleraren

W

at betreft het aantal vrouwelijke hoogleraren eindigde de VU in 2017 met 22 procent in de middenmoot. De score zit iets boven het landelijk gemiddelde van 20,2 procent, maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat daarbij ook de technische universiteiten zijn meegenomen. Het streefcijfer voor de VU ligt op 25 procent.

In 2017 kwam het landelijk gemiddelde voor het eerst boven de 20 procent uit.

Dit is mede te danken aan de zogeheten Westerdijkbeurzen.

Toenmalig minister Bussemaker investeerde eenmalig vijf miljoen euro zodat universiteiten honderd nieuwe vrouwelijke hoogleraren konden aanstellen.

Het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren is blij met het percentage, zegt woordvoerder Lidwien Poorthuis, maar ze roept ook op alert te blijven. “Universiteiten doen hard hun best en het gaat de goede kant op. Maar het

is natuurlijk een beetje vreemd als we staan te juichen om 20 procent. Mannen zijn nog altijd sterk oververtegenwoordigd in de hoogste echelons van de wetenschap.” De Open Universiteit ligt met meer dan 30 procent aan kop.

De Technische Universiteit Eindhoven is hekkensluiter met 12,6 procent vrouwelijke hoogleraren.

(HOP)

Meer hierover op advalvas. vu.nl>nieuws>13 december. nr 8 — 19 december 2018

ADVALVAS

Lintje voor hoogleraar suïcidepreventie

A

d Kerkhof, hoogleraar klinische psychologie, psychopathologie en suïcidepreventie, sprak vorige week zijn afscheidsrede uit. Daarin benadrukte hij nog eens hoe belangrijk het is dat alle hulpverleners een basiscursus gevolgd hebben waarin ze leren omgaan met suïcidaliteit van patiënten.

Kerkhof werd door de Leidse burgemeester Henri Lenferink benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Hij kreeg die voor zijn inzet op het gebied van suïcidepreventie.

Zo was hij een van de grondleggers en lid van de raad van bestuur van 113 zelfmoordpreventie.

Meer tijd voor bildung ‘De onderwijsminister moet studenten meer tijd geven om zich echt persoonlijk en sociaal te vormen’, schrijven de rechtsgeleerden Lyana Francot en Hedwig van Rossum. Lees hun artikel op advalvas.vu.nl>opinie

Help, ik red het niet!

De VU helpt je echt, vooral als de gestage aanwas van studiepunten in gevaar dreigt te komen.

Als je een steun in je rug kunt gebruiken, lees de wegwijzer op advalvas.vu.nl>tips&trucs

facebook.com/ advalvas Reportages, bijeenkomsten, borrels, lezingen & meer ADVALVAS

nr 8 — 19 december 2018

Ook na zijn emeritaat zal hij nog betrokken blijven bij verschillende onderzoeken. Daarnaast blijft Kerkhof training geven aan hulpverleners over hoe ze het beste met suïcidale patiënten om kunnen gaan.

Kerkhof: “En ik blijf in mijn eigen praktijk in Leiden anderhalve dag per week therapie geven. Het geeft me veel voldoening om te merken dat je mensen goed kunt helpen. Ik heb de kennis en vaardigheden opgedaan om mensen met zwaarmoedige problemen efficiënt te helpen. In die zin is het prettig wanneer wetenschap en praktijk samengaan.” (FB)

@advalvas_vu Een selectie uit de opvallendste (re)tweets van de afgelopen dagen @ARLodder 17-12_Bureaucracy to the max Had put this on my locker, but it has been removed (I guess there are some rules not allowing me to put it there..,) Hoogleraar rechten Arno Lodder had een cartoon op zijn locker geplakt met de tekst: ‘I’m filing a complaint that bureaucracy has crushed my soul and destroyed my desire to live.’ ’Sir, that’s not the proper form.’

Lees ook het korte interview met Kerkhof op pagina 15.

@UBVU 17-12_Kom de bijzondere exemplaren van de Statenvertaling bekijken. Ze zijn nog tot het einde van deze week te zien in de erfgoedvitrine, 1e etage @VU_hoofdgebouw @ VUamsterdam.

Kerstcadeautje

@dirkdenhartog 17-12_Koud, donker, regen en wéér geen #metro51. Weer moeten lopen van Zuid naar de VU. #treiterlijntje #minachtingvandereizigers

194 duizend euro mogen hogeronderwijsbestuurders vanaf volgend jaar verdienen.

H

et maximale salaris voor onderwijsbestuurders wordt volgend jaar met vijfduizend euro verhoogd. Deze verhoging is gekoppeld aan de groei van het ministerssalaris. Een groot aantal politieke partijen is het niet eens met deze ontwikkeling en steunde in april al een motie hierover, maar onderwijsminister Van Engelshoven blijft erbij dat ze niet wil bepalen dat de bestuurders onder een cao zouden moeten vallen. (HOP)

Meer hierover op advalvas.vu.nl>nieuws>11 december.

@ams_ds 17-12_Registration is open for the Data Science Career Fair 2019 in Amsterdam! Next steps after your Master of PhD. Come and hear what companies can offer #techcareer #amsterdam @UvA_Amsterdam @VU_ Science @CWInl Een carrièrebeurs voor promovendi en masterstudenten met kennis van data science. We wisten niet dat het bestond! @MvP_VanPraag 15-12_Interessant! Volkskrant vandaag interview met Prof Santos over haar happiness colleges @IngridRobeyns 14-12_Prachtige banner van de Collegas van de @VUamsterdam #WoinActie #ikdemonstreer14dec De tekst op het spandoek waarmee Robeyns de actievoerders complimenteerde luidde: VerontrUst. @CeliaFGuerra 7-12_Eva Meeus on open access. Proud of my student Eva Meeus speaking up for her generation.

Dit als reactie op de bijdrage van Meeus aan het artikel ‘Open acces splijt de wetenschap’ in de vorige Advalvas.

5

6

nr 8 — 19 december 2018

ADVALVAS

student in actie

‘Ook chronisch zieke studenten hebben recht op topsportregeling’ Bente van Oort zet zich in voor jongeren met een chronische aandoening.

DOOR FLOOR BAL FOTO PETER VALCKX

W

at doe je voor jongeren met een chronische aandoening? “Ik ben voorzitter van het jongerenpanel Zorg én Perspectief dat zich hiermee bezighoudt op het gebied van werk, sport en school. Voorheen gaven we vooral advies over welke projecten een bijdrage van vermogensfonds FNO zouden krijgen. Dat was vaak vooral lokaal, bijvoorbeeld een plan om te zorgen dat er meer toegankelijke sportclubs zijn. Maar de drempels zitten vooral in het beleid, dat kun je niet oplossen met een paar mooie projecten. Dat moet anders.”

Dus jullie willen beleid veranderen?

Succes daarmee! “Als student politicologie had ik het vermoeden dat het moeilijk zou zijn om binnen te komen. Eén keer een fotomomentje met lieve zieke jongeren kan er vanaf, maar daarna is het over.

“Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen zijn we begonnen met het sturen van brieven om dit onderwerp op de kaart te krijgen. Tot mijn grote verbazing is het

ADVALVAS

nr 8 — 19 december 2018

snel gegaan. We hebben veel contacten op het ministerie. Tegenwoordig nemen Kamerleden ook contact met ons op om vragen te stellen.”

Wat moet er beter? “Het zou al nuttig zijn als er meer aandacht is voor de zorg voor deze jongeren. In het begin wisten we niet eens waar deze groep onder valt.

Jeugdzorg? De GGZ? Curatieve zorg: de zorg voor mensen die langdurig ziek zijn?

Die is vooral gericht op ouderen. En dat merk je. Maar er moet ook ondersteuning zijn die passend is voor jongeren met een chronische aandoening. Stel dat je een student met een flinke beperking bent. Dan is de enige passende woning een kamer in een verzorgingstehuis drie kilometer buiten de stad. Daar zit geen enkele student op te wachten.

“Ook willen we meer helderheid over de zorg die het hoger onderwijs aan studenten moet bieden. Door de Wet passend onderwijs hebben middelbare scholen zorgplicht. In het hoger onderwijs valt die zorgplicht helaas weg.”

Waarom houd je je eigenlijk hiermee bezig? Het is niet heel voor de hand liggend voor iemand van twintig.

“Sinds mijn elfde heb ik last van een, vermoedelijke, auto-inflammatoire aandoening. Die uit zich vooral in vermoeidheid, ontstekingen en koorts. Ik

Bente van Oort 20 Derdejaars politicologie September 2017 – nu Bachelor politicologie Augustus 2017 – nu Voorzitter jongerenpanel Zorg én Perspectief September 2016 – juni 2016 Eerstejaars politicologie, universiteit Stockholm Maart 2015 – augustus 2017 Lid jongerenpanel Zorg én Perspectief

Jongerenpanel Zorg én Perspectief Het programma Zorg én Perspectief van Vermogensfonds FNO wil dat mensen met een chronische aandoening volwaardig mee kunnen doen in de maatschappij.

Het jongerenpanel bestaat uit zo’n 23 ervaringsdeskundigen die advies geven over beleid, onderzoeken en projecten voor jongeren met een chronische aandoening.

kan ’s ochtend nog naar college gaan en ’s avonds in het ziekenhuis liggen met hoge koorts en longontsteking.”

Waar loop je tegenaan? “De aanwezigheidsplicht. Volgens de examenregeling mag ik maar twee werkgroepen per vak missen, daarna mag ik niet aan het tentamen meedoen. Al de derde dag van mijn studie wist ik dat ik daardoor vakken niet zou halen. Je kunt bij de examencommissie wel een uitzondering aanvragen. Maar dat moet zes weken van tevoren. Terwijl ik van het ene op het andere moment in het ziekenhuis kan belanden. Op dat moment ben ik al te laat met mijn aanvraag. Er is geen enkele richtlijn om met deze situatie om te gaan.”

Ben je daar boos over? “Het verbaast me vooral dat de VU en andere universiteiten wel maatwerk kunnen leveren voor topsporters, maar niet voor jongeren met een chronische aandoening. Ik heb zelfs zo’n topsportregeling aangevraagd.

Het managen van mijn ziekte, de ziekenhuisafspraken en mijn studie vormen een prestatie op hoog niveau. Maar die aanvraag is afgewezen. Dan zouden ze ook studenten die mantelzorgen of een eigen bedrijf hebben moeten ondersteunen. En dat kan blijkbaar niet.”

Kun je het niet met je docenten regelen? “Ik verstuur een standaardmail als ik aan een vak begin: Als ik er niet ben is dat niet vanwege een gebrek aan interesse. Ik hoop maar dat mijn docenten snappen dat ik mijn stinkende best doe, maar een lichaam heb dat daar soms anders over denkt. Meestal krijg ik aardige reacties. Maar ik kreeg ook eens antwoord dat het heel vervelend is, maar dat ik dan beter een vak zonder aanwezigheidsplicht had kunnen kiezen. Tja, dan blijven er weinig interessante vakken over.”

Ben of ken jij ook een student, medewerker of promovendus die zich inzet voor de maatschappij? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

7

Universiteiten, wees een zorgende moeder voor studenten Universiteiten dresseren studenten door de veel te efficiënte manier van opleiden. Ze moeten een alma mater zijn voor hen.

DOOR Meindert Flikkema ILLUSTRATIE BAS VAN DER SCHOT

D

e universiteit als ‘tempel van de waarheid’, waar studenten werken aan hun ziel. Dat zou volgens de Tilburgse theoloog Erik Borgman een zegen zijn voor het postfeitentijdperk.

Het klinkt fantastisch, maar zal het de academische gemeenschap in vervoering brengen? Ik betwijfel het. Toch is er voldoende reden tot zorg. Niet over de wijze waarop de wetenschap wordt beoefend, wel over het welzijn van de studenten.

Studenten werken niet aan hun ziel, zoals Borgman voorstaat, maar aan opdrachten in korte onderwijsperioden, waarin ze worden klaargestoomd voor tentamens. Via tussentoetsen wordt het studierendement verder opgevoerd. Het werkt. Daar is bewijs voor.

Voor meer contacturen idem dito. Binnenkort krijgen studenten huiswerk op voor morgen vanuit een online leeromgeving. Dat werkt vast ook, maar tegelijkertijd ontnemen we studenten dan definitief de regie over hun leerproces en de omgang met vrijheid.

Die omgang is belangrijk om verantwoordelijkheid te leren nemen voor jezelf en anderen. De verschoolsing van de universiteit is de nekslag voor de vorming van studenten tot academische burgers.

De Groningse universiteitshistoricus Klaas van Berkel stelde terecht dat ‘de belangrijkste waarde die we creëren in de afgeleverde studenten zit’. Maar hoe verhoudt die stelling zich tot de anonimiteit waarin

8

nr 8 — 19 december 2018

ADVALVAS

opinie

wisselcolumn

Het gele gevaar

veel studenten verkeren? We bieden hen zo onbewust de mogelijkheid om zich letterlijk en figuurlijk niet te laten zien.

Dat heeft consequenties. Mede hierdoor kampen studenten massaal met mentale problemen en raken ze op jonge leeftijd opgebrand. Ze draaien dol in de geïndividualiseerde prestatiemaatschappij. Die heeft ook de Nederlandse universiteiten voor zich gewonnen. Ondertussen kraaien diezelfde universiteiten dat zij willen bijdragen aan een betere wereld via outstanding education. Ik vind dat niet alleen zielloze taal, het werkt ook verlammend en ziekmakend.

Zielloos omdat het niemand in het hart raakt en niets aanraakt. Het geeft geen richting aan over hoe het onderwijs eruit moet zien. Verlammend omdat je, als je zoiets leest, bijna geen mens meer durft te zijn, met tekortkomingen, missers en slechtere dagen. Ook niet iemand die durft te experimenteren. Die twijfel en tegenslag verwelkomt als bron van inspiratie.

Ziekmakend omdat de communicatie ruw is en mensen over de kling jaagt.

Die ruwe ongepolijste communicatie past niet bij een instituut dat wil zoeken naar de waarheid en deze vaak vindt na een proces van geduldig verfijnen en heroverwegen van conclusies. Daarin moeten ook studenten zich bekwamen.

Ook zij die geen academische loopbaan ambiëren. Het vraagt om de nabijheid van leermeesters en kleine zetjes. Niet om pratende hoofden die eindeloos doceren en jonge mensen tot modelstudent proberen te dresseren.

Het is mijn heilige overtuiging dat de grootst denkbare bijdrage van universiteiten aan een betere wereld wordt geleverd door zelf een betere wereld te zijn.

Een alma mater (zorgende moeder) die haar studenten kent en volgt. Een veilige omgeving waarin docenten zich over hun studenten ontfermen. Waarin anderen zich over hen ontfermen! Waarden vormen de waarheid. Daar heeft de hele samenleving belang bij.

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

ADVALVAS

nr 8 — 19 december 2018

foto Yvonne Compier

Meindert Flikkema is econometrist en universitair hoofddocent

I

Marc Schuilenburg universitair docent aan de afdeling Strafrecht en Criminologie

nen van Macron is de spreekwoordelijke k heb vaak het gevoel bedreigd druppel. te worden in mijn bestaan. Die bedreiging zit meestal in heel kleine Ook de Nederlandse regering krijgt de dingen, zoals een overheid die vindt handen niet op elkaar voor een rigoureuze aanpak van het milieuprobleem. Haar dat ik de houtkachel het huis uit boodschap is uitgesproken tweeslachtig, moet doen. Volgens de regering en dat is voor burgers onverteerbaar. komen bij de verbranding van hout Ruim 50 procent van de CO2-uitstoot in schadelijke stoffen vrij, die slecht zijn voor het milieu. Mijn eerste reactie is dan Nederland komt van tien bedrijven die “fuck you” tegen Rutte zeggen onder het in totaal drie keer zoveel schadelijke mom: ik bepaal zelf wel wat ik in huis stoffen de lucht inblazen als de uitstoot doe. van alle Nederlandse gezinnen samen.

Mijn irritatie over de houtkachel lijkt Shell is zo’n bedrijf en betaalt volgens klein bier. In de winter kan ik ook de cv dagblad Trouw al jaren geen winstbelasaanzetten. Bovendien vind ik aandacht ting. Moeten deze grootvervuilers hun voor het milieu een goed levensstijl van de een op idee. Op het eerste gezicht de andere dag volledig gaat het dus niet om een aanpassen? Nou, niet dus.

De aarde gaat groot conflict tussen mij Ze mogen zelfs aan tafel naar de klote, en de overheid. De kleine zitten met Rutte en vertelmaar de grootste hobbel op weg naar een len wat voor hen haalbaar schonere wereld is irritant, vervuilers wordt is aan vermindering van niets in de weg maar dat is het dan ook.

CO2-uitstoot.

Toch rijst achter de houtHet is de wereld op z’n gelegd kachel een fundamenteler kop. De aarde gaat naar probleem op. Hieraan de klote, maar de grootste moest ik denken toen ik vervuilers wordt niets de massale protesten in Frankrijk zag: de in de weg gelegd. Daarentegen stijgen ‘gele hesjes’ tegen het beleid van preside vaste lasten van de huishoudens die dent Macron. Waarom zijn de betogers zo onderaan de sociale ladder staan en woedend? De geelvesten menen dat de worden milieumaatregelen door hun globalisering hun leven volledig op zijn strot geduwd. Ik gooi nog wat houtblokkop heeft gezet, zonder dat ze hierom ken op het vuur. hebben gevraagd. De verhoging van de brandstofprijzen door de klimaatplanReageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

9

Proefdieren

Het proefdiercentrum verhuist, maar de dieren niet

D

Onderzoekers zullen zo’n anderhalf jaar geen dierproeven kunnen doen. Maar vanaf 2023 hebben ze een modern, nieuw centrum, met nieuwe steriele dieren.

FotoVU/RvdV

Door Welmoed Visser

10

e VU krijgt een nieuw Anderhalf jaar geen dierproeven proefdiercentrum. Als de Dierproeven spelen een belangrijke plannen doorgaan staat rol in hun werk. Genetisch gemanipuer in 2023 een geheel leerde muizen worden gebruikt om uit nieuw centrum waar plek te zoeken welke genen betrokken zijn is voor ruim 9.000 ratten bij deze complexe aandoeningen. Wat en muizen. De geiten en gebeurt er als je een gen uitschakelt? Of varkens gaan de deur uit, waardoor de juist activeert? Of een groepje genen in voorziening zo’n 25 procent kleiner wordt combinatie aan- of uitzet? Daarvoor zijn dan het huidige proefdiercentrum. Maar voorlopig nog muizen nodig, zeggen de het totale aantal dieren groeit met zo’n onderzoekers.

20 procent en er zijn zo’n 20 procent Vorige maand heeft het college van meer medewerkers nodig. De kosten voor bestuur besloten om het nieuwe proefhet nieuwe centrum liggen rond de 40 diercentrum onder te brengen in het miljoen euro. nog te bouwen School“Als je naar de regio werktuinengebouw.

Amsterdam kijkt, komen Het verhuizen van het ‘Onderzoek er niet meer dieren bij”, proefdiercentrum is een naar de werking zegt Peter Hordijk, wetenenorme logistieke operavan hersenen schappelijk directeur van tie. Eerst wordt het aantal het proefdiercentrum. Een is ondenkbaar dieren en experimenten in zonder deel van het proefdierhet huidige centrum afgeonderzoek van het AMC bouwd. Dat gebeurt vanaf proefdieren’ verhuist namelijk naar de midden 2021 en duurt VU. Nu nog is het proefongeveer een jaar. In het diercentrum van AMC 1,5 nieuwe centrum beginnen keer zo groot als dat van ze met nieuwe dieren. Het VU/VUmc. specialistische genetisch gemanipuleerde Wetenschappers aan VU en Amstermateriaal dat onderzoekers gebruiken, dam UMC die met dierproeven werken, wordt bij de verhuizing ingevroren en kunnen de komende decennia vooruit ingebracht in draagmoedermuizen. met het nieuwe centrum. Dat zijn met Als het nieuwe gebouw eind 2021 wordt name onderzoekers op het gebied van opgeleverd, duurt het nog ongeveer een neurologische aandoeningen, kanker, het jaar voordat het proefdiercentrum weer immuunsysteem en aandoeningen die in bedrijf is. Dat is ongeveer anderhalf met het bloed te maken hebben. jaar waarin onderzoekers geen of minder Aan de VU is vooral het neurobiologisch dierproeven kunnen doen. onderzoek belangrijk, het Center for De verhuizing kost een paar miljoen. Dat Neurogenomics and Cognitive Research zijn bijvoorbeeld de kosten om het gene(CNCR) is een van de prominentste tisch materiaal van verschillende soorten onderzoeksinstituten op dit gebied in gemanipuleerde muizen op te slaan, Nederland en toonaangevend in de maar ook de kosten van promotiepremies wereld. Als je weer eens in de krant leest die de VU misloopt en het verlengen van dat er genen zijn gevonden die een rol contracten van promovendi en postdocs spelen bij het ontwikkelen van alzheimer, die vertraging oplopen. De onderzoekers depressie of schizofrenie is de kans redeworden niet bepaald blij van het vooruitlijk groot dat de onderzoekers neurowezicht: anderhalf jaar geen dierproeven. tenschappers van de VU zijn.

nr 8 — 19 december 2018

ADVALVAS

WETENSCHAP

Conservatisme

De verhuizing > Er gaan geen dieren mee uit het oude centrum omdat ze daar met steriele dieren willen beginnen. > Het proefdiercentrum doet er een jaar over om de lopende experimenten en de kernfok, die nu zo’n 5.000 tot 7.000 ratten en muizen beslaat, af te bouwen (2021-2022). > De dieren uit het oude centrum die niet voor proeven zijn gebruikt, zullen worden afgemaakt. > Het relevante genetisch materiaal wordt opgeslagen en ingevroren. > In het nieuwe proefdiercentrum worden draagmoeders uit een steriele omgeving geïmplanteerd met dat genetische materiaal. > Het duurt ook ongeveer een jaar (tot begin 2023) voordat het aantal dieren weer op sterkte zal zijn. > Zo’n 700 onderzoekers maken direct of indirect gebruik van het proefdiercentrum. > De VU gaat 40 procent van de exploitatiekosten van het nieuwe centrum betalen, Amsterdam UMC betaalt 60 procent.

ADVALVAS

nr 8 — 19 december 2018

huidige praktijk’, stelt ze in een interview met Science Guide.

De vraag of je dit type onderzoek in de Weijers en Bout zouden graag zien dat nabije toekomst ook zonder proefdieren wetenschappers prioriteit geven aan het kunt doen en of je dus wel zo’n groot verder ontwikkelen van proefdiervrije nieuw proefdiercentrum nodig hebt, is technieken, zoals organen op chips, het voor mensen uit het veld nauwelijks een kweken van organen uit stamcellen en punt van twijfel: “Voor onderzoek naar het slimmer gebruiken van gegevens die complexe aandoeningen die met het we toch al hebben uit medische databezenuwstelsel en gedrag te maken hebben, standen, bijvoorbeeld van GGZ. “Waarom zoals alzheimer en schizofrenie, blijft de doen we niet meer proeven op mensen?” muis voorlopig het beste model. Ik zie vraagt Bout. “Ik zou dat taboe weleens dat de komende decennia ook nog niet wat nader willen bekijken.” Dit gebeurt veranderen”, stelt Guus Smit, directeur wel degelijk, werpt Smit tegen, maar het van CNCR. “Met organen uit stamcelis geen vervanger voor len kun je een ander type dierproefonderzoek. vragen onderzoeken, ook dat doen we in het CNCR, ‘Het is maar de maar onderzoek naar de Geen doel op zich vraag of de muis werking van de hersenen Ook pleiten Weijers en zo’n goed model is is ondenkbaar zonder Bout voor meer openheid voor de mens’ proefdieren.” over de dierproeven die Debby Weijers, directeur er wel worden gedaan, Stichting Proefdiervrij, bijvoorbeeld door ze vast denkt daar anders over. te leggen in open dataHet is maar de vraag of bestanden, zodat onderde muis zo’n goed model zoekers niet twee keer is voor de mens, stelt ze: dezelfde proef hoeven te “Veel vindingen die werken in muizen, doen. Hordijk stelt dat de realiteit van de blijken bij nader inzien voor mensen toch wetenschappelijke wereld nu eenmaal niet te werken.” erg competitief is. “Vaak is het lastig om Dat de VU inzet op een traditioneel ingeeen idee al in een vroeg stadium openricht proefdiercentrum, vindt ze een baar te maken omdat je de concurrentie gemiste kans: “In totaal zitten er straks voor wilt zijn.” In dat opzicht is dit een meer proefdieren in dat nieuwe centrum, onderdeel van de bredere discussie in de terwijl er nauwelijks aandacht is voor wetenschap over meer openheid. proefdiervrije innovaties. Dat vind ik heel Onderzoekers en medewerkers van het teleurstellend. Nederland wil in 2025 proefdiercentrum zijn er trouwens wel koploper zijn in de transitie naar proefop gericht om met nieuwe technieken diervrije innovatie. Het was mooi geweest meer en beter onderzoek te doen met één als de VU daar ook haar ambitie van had proefdier. “Er wordt soms gedaan alsof gemaakt.” een dierproef doen voor ons een doel op De VU doet wel degelijk ook proefdierzich is”, zegt Hordijk, “Maar niemand vrije innovaties, zoals het onderzoek met vindt het leuk om een dier te doden. De stamcellen, stelt Smit. Maar ook biodierverzorgers die hier werken, houden ethicus Henriëtte Bout van het Nationaal van hun dieren. Uiteindelijk is het een Comité advies dierproevenbeleid liet zich maatschappelijke vraag of je vindt dat onlangs zeer kritisch uit over de conserer medicijnen moeten komen voor een vatieve houding van wetenschappers ten aantal ernstige aandoeningen, maar als je aanzien van proefdieren: ‘Dat conservadat wilt, zul je moeten accepteren dat er tisme zit ingebakken in het vak en belemvoorlopig nog proefdieronderzoek nodig mert hen om verder te kijken dan de is.” ››

11

Proefdieren

12

nr 8 — 19 december 2018

ADVALVAS

Neurowetenschappers

‘Goede stamcellen kweken kost maanden’ Neurowetenschappers Vivi Heine en Ronald van Kesteren doen onderzoek met proefdieren en met alternatieve methoden.

“Natuurlijk vraag ik me bij elke dierproef af of het echt de moeite waard is.”

ADVALVAS

nr 8 — 19 december 2018

A

ls Ronald van Kesteren De groep van Van Kesteren probeert zo een analist aanneemt, laat efficiënt mogelijk met één muis om te hij die eerst altijd een dag gaan: ze maken heel dunne plakjes van proefdraaien. “Soms zijn het hersenweefsel, weken de hersencelmensen tijdens het gesprek len los en zetten die op kweek, waardoor heel enthousiast over het ze weer nieuwe netwerken van neuronen werk, maar hebben ze in de gaan vormen. “Op die manier haal je veel praktijk toch moeite met het doden van onderzoeksmateriaal uit één muis”, aldus de dieren.” Hij begrijpt dat goed. “Ook ik Van Kesteren. heb een natuurlijke weerstand en ik ben blij dat ik die nog voel”, zegt hij.

Wittestofziekte Het mag misschien een open deur zijn, Vivi Heine doet onderzoek dat wél in een het is belangrijk om vast te stellen dat schaaltje kan: ze zoekt naar mogelijke ook de meest gedreven onderzoekers niet oplossingen voor wittestofziekte, een rücksichtslos proefdieren ernstige ziekte waarbij gebruiken in hun honger het vetlaagje om de uitlonaar kennis. De vragen of pers van zenuwcellen ‘Ook ik heb een het echt de moeite waard verdwijnt, waardoor de natuurlijke is en of het efficiënter kan, signaaloverdracht tussen weerstand en ik stelt Van Kesteren zich zenuwcellen steeds moeiben blij dat ik die bij elke proef. Daartoe lijker gaat, patiënten allernog voel’ worden wetenschappers lei uitvalverschijnselen ook gedwongen: elk dierkrijgen en al jong overlijexperiment moeten ze den. ethisch motiveren bij de Uit stamcellen kweekt Dierexperimentencomhaar onderzoeksgroep missie van VU/VUmc. zenuwcellen met de Zonder proefdieren kan het ondergenetische afwijking die wittestofziekte zoek dat hij leidt, naar de genen die bij veroorzaakt, waarbij maar één gen aandoeningen als alzheimer, schizofrenie betrokken is. Ze kijken of ze deze cellen en depressie betrokken zijn, voorlopig zo kunnen manipuleren dat de witte stof nog niet: als je wilt weten wat voor effect niet verdwijnt. Maar goede stamcellen bepaalde genen hebben op gedrag, heb kweken is nog niet zo simpel: voordat je een levend dier nodig om dat gedrag je van lichaamscellen stamcellen hebt te observeren. “Cognitie kun je niet gemaakt die genetisch stabiel zijn, ben bestuderen in een schaaltje”, stelt Van je vijf maanden verder, vertelt Heine.

Kesteren.

Daarna kost het nog twee à drie maanden Zijn onderzoeksgroep kijkt bijvoorbeeld voordat ze uit die stamcellen de zenuwnaar het voorstadium van alzheimer. Wat cellen heeft ontwikkeld die ze nodig heeft gaat er anders in de communicatie van voor het onderzoek. “Muizenonderzoek hersencellen van mensen en proefdieren gaat vaak sneller”, zegt ze. En als ze een die genetisch belast zijn met aanleg voor stof vinden die werkt, dan nog moet die alzheimer voordat ze de symptomen eerst worden getest op dieren voordat ontwikkelen? “Als je dat weet, kun je er een geneesmiddel op de markt mag hopelijk in de toekomst ingrijpen in een worden gebracht. Zonder proefdieren stadium dat er nog geen hersenschade kunnen de onderzoekers allebei voorlois.” pig dus nog niet.

13

VIPs Karen Kruijthof begint op 14 februari als lid van de raad van bestuur Amsterdam UMC. Zij studeerde geneeskunde en bestuurskunde aan de VU en promoveerde in Rotterdam op een onderzoek naar zeggenschap van medisch specialisten in Nederlandse ziekenhuizen.

Hoogleraar Anthea Butler sprak met VU-studenten over engaged and public scholarship in het 3D-centrum voor Dialoog, Diversiteit en Debat. Zij is een veelgevraagd spreker over religie en racisme en is tijdelijk werkzaam aan de VU als scholar in residence.

Ineke Maas en Marco van Leeuwen van Sociale Wetenschappen wonnen de Significant Scholarship Award 2018. Zij kregen de award voor hun artikel ‘Towards open societies?’ Zij tonen aan dat sociale mobiliteit veranderde op het moment dat de industrialisering inzette.

14

Vuile handel

T

Wikimedia

Promovendus pedagogiek Gusta Tavecchio won de Robbert Dijkgraaf Essayprijs. Zij schreef over hoe ze in een onbegrijpelijke wereld terechtkwam toen ze op 26-jarige leeftijd een herseninfarct kreeg. Haar essay was het beste van 120 inzendingen. Het verschijnt in New Scientist.

Kaapstad, VOC Slave Lodge, het gebouw waar slaven werden gehuisvest. ussen 1700 en 1850 namen Nederlandse kooplui die op de terugweg waren uit Indonesië hun slaafgemaakten geregeld mee terug tot Kaapstad om ze daar te verkopen. Daar brachten ze namelijk meer op dan op de slavenmarkt van Batavia. Ook

stuurden hoge VOC-bazen Indonesische slaven mee met scheepsofficieren om ze in Kaapstad te verhandelen. In de maand maart werden er in Kaapstad opmerkelijk veel meer slaafgemaakten verhandeld, dit had te maken met de vaarschema’s van de VOC, zo blijkt uit het promotieonderzoek van Linda Mbeki.

Mbeki bestudeerde niet alleen

Bewaard landschap

I

n de Nederlandse natuur is de mens met zijn sporen nooit ver weg.

Daarom ligt het voor de hand dat een stichting als Natuurmonumenten niet alleen natuur beheert, maar ook cultuurgoederen en cultuurlandschappen. Al in 1949 kocht Natuurmonumenten het Eerder Achterbroek bij Ommen, niet vanwege de natuurwaarden maar als voorbeeld van een kleinschalig Saksisch cultuurlandschap.

Als je naar oppervlakte kijkt, is Natuurmonumenten zelfs een van de grootste beheerders van cultureel erfgoed in Nederland, concludeert Michiel Purmer in zijn proefschrift. Hij stelt dat je het Nederlandse landschap dan ook moet beheren met respect voor de mix van natuur en cultuur.

Deze opvatting staat haaks op de nadruk op wildernisnatuur die de afgelopen jaren dominant was bij natuurbeheerders. (WV)

Purmer promoveerde op 7 december.

historische bronnen, maar deed ook isotopenonderzoek op skeletten van slavenbegraafplaatsen in Kaapstad. Uit die gegevens concludeert ze dat ruim de helft van de daar begraven slaven niet uit de buurt van Kaapstad komt.

(WV)

Linda Mbeki promoveerde op 10 december.

Zie proefschrift via tinyurl.com/ Lindambeki

Octrooien

M

et academische octrooien kunnen universiteiten laten zien wat hun bijdrage is aan technologische innovatie. Ze dragen dus bij aan kennisvalorisatie.

Aard- en levenswetenschapper Peter van Dongen, die hierop 6 december promoveerde, laat zien dat vier factoren (wetgeving, beleid, bestuur en het gedrag van wetenschappers) de maatschappelijke impact van academische octrooien in verschillende mate kunnen bepalen. De rol van ondernemende wetenschappers, die een geoctrooieerde uitvinding in een universitair spin-off bedrijf exploiteren, blijkt hierbij van cruciaal belang. (PB)

nr 8 — 19 december 2018

ADVALVAS

onderzoeksnieuws

MIJN SCRIPTIE

Roofmoorden in Nederland

‘Over suïcide moet je juist wel praten’

Aantal roofmoorden in woonhuizen minder sterk gedaald

Wat zou je met de kennis van nu anders aanpakken? “Ik had de structuur vooraf nog beter kunnen uitdenken en alvast op papier kunnen zetten. Nu kwam ik weleens op het punt dat ik te veel in één keer wilde uitzoeken.”

Wat is je grootste ontdekking? “Dat roofmoorden geen homogeen fenomeen zijn. Roofmoorden in de openbare ruimte en in bedrijven worden vaak gepleegd in de grote steden met een vuurwapen, de slachtoffers zijn meestal man en gemiddeld jonger. Bij roofmoorden in woonhuizen zijn de slachtoffers relatief vaker oudere vrouwen, en deze vinden doorgaans plaats op het platteland.

De doodsoorzaak is vaak verstikking. Ook zijn dader en slachtoffer dikwijls bekenden van elkaar.

“Het is opmerkelijk dat het aantal roofmoorden in de openbare ruimte en bedrijven de afgelopen dertig jaar sterk is afgenomen, terwijl het aantal roofmoorden in woonhuizen minder sterk is gedaald. Dit pleit er misschien voor om woonhuizen beter te bewaken.”

Ben je goed begeleid? “Mijn onderzoeksdata komen van het Institute of Security and Global Affairs in Leiden. Daar deed ik ook mijn stage.

Wanneer ik vastliep, vroeg ik het dus eerst aan mijn begeleider daar en die hielp me goed. Mijn VU-begeleider had wat meer afstand, maar kwam wel met nuttige tips.”

Ga je nog iets hiermee doen? “Ik wil er graag een artikel over maken.” (WV)

Ook met je scriptie in Advalvas? Mail redactie.advalvas@vu.nl ADVALVAS

nr 8 — 19 december 2018

Doorbijten

95 procent van de gevallen van lage rugpijn heeft geen aanwijsbare fysieke oorzaak.

N

iks doen is daarbij de richtlijn voor artsen. Ze moeten hun patiënten eigenlijk naar huis sturen met het advies te blijven bewegen en werken.

Maar in de praktijk is dit lastig; mensen willen medische hulp en dan wordt er vaak toch iets gedaan, bijvoorbeeld scans gemaakt. Dit leidt tot onnodige medische kosten en soms ook onnodige invasieve ingrepen, stelt Arnela Suman in haar proefschrift. (WV)

Suman promoveerde op 4 december. Zie proefschrift via tinyurl.com/Arnelasuman.

“Ik hoor vaak dat verpleegkundigen en medici een afwijzende en soms zelfs vijandige houding hebben ten opzichte van patiënten die een suïcidepoging hebben gedaan. Zelfs psychologen kunnen er niet altijd mee omgaan. Die vinden dat een patiënt met suïcidegedachten naar de psychiater moet. Vervolgens loopt die tegen een wachtlijst aan. En zo staat iemand die acuut en dringend hulp nodig heeft in de kou.

FotoVU/RvdV

Is je onderzoek gelopen zoals je had verwacht?

“Niet helemaal, ik had gedacht dat ik nog meer dingen zou kunnen onderzoeken over de achtergronden van slachtoffers en daders van roofmoorden, maar in mijn databestanden zat niet genoeg informatie daarover.”

Iedereen die in de zorg werkt, zou een verplichte cursus Eerste Hulp Bij Suïcide moeten doen, stelt hoogleraar Ad Kerkhof in een afscheidsinterview.

Ook onder collega’s hoor ik nog geregeld middeleeuwse vooroordelen: bijvoorbeeld dat je niet met patiënten over zelfdoding moet praten. Dat zou ze maar op ideeën brengen. Terwijl je juist met mensen hierover moet spreken.

Op de VU besteden we wel aandacht aan dit onderwerp in de opleiding, onder meer bij het vak gespreksvaardigheden.

Ik blijf in mijn eigen praktijk in Leiden anderhalve dag per week therapie geven. Het geeft me veel voldoening om te merken dat je mensen goed kunt helpen. Ik heb de kennis en vaardigheden opgedaan om mensen met zwaarmoedige problemen efficiënt te helpen. In die zin is het prettig wanneer wetenschap en praktijk samengaan.” (FB)

Hoogleraar klinische psychologie, psychopathologie en suïcidepreventie Ad Kerkhof hield op 11 december zijn afscheidsrede. Lees het hele interview op advalvas.vu.nl>nieuws>11 december.

15

Stripverhalen

Illustraties uit The Fixer, A Story From Sarajevo en Safe Area Goražde

Joe Sacco giet zijn journalistieke reportages over conflictgebieden in de vorm van stripverhalen. En die zijn per definitie subjectief.

‘Je kunt tegelijk slachtoffer én klootzak zijn’

“

DOOR PETER BREEDVELD

16

Peter Breedveld

Ik ga weleens vaker naar symposia waar academici papers presenteren waarin ze mijn werk behandelen”, zegt de Amerikaanse striptekenaar Joe Sacco, die vorige maand een van de hoofdgasten was op een stripsymposium aan de VU. “Soms is het interessant en soms begrijp ik er helemaal niks van. Er is zelfs een heel boek over mijn werk dat heel erg doorwrocht is.

Het voelt raar om dergelijke academische verhandelingen over mijn eigen werk te lezen. Ik wil ook helemaal niet weten hoe mijn verhalen precies in elkaar steken. Als kunstenaar ga ik op mijn intuïtie af en dat lukt niet meer als je het allemaal te veel gaat analyseren.”

Sacco maakt journalistieke verslagen in de vorm van strips. Hij werd bekend met zijn boek Palestine, over zijn bezoek aan Gaza in de vroege jaren negentig vlak na eerste Palestijnenopstand, de Intifada. Hij publiceerde ook een stripboek, Safe Area Goražde, over zijn ‘Het is onzin verblijf in Goražde, een Bosnische enclave om je neutraal tijdens de oorlog van 1992 tot 1995. Later op te stellen als verschenen van hem nog boeken over onder er duidelijk één andere Sarajevo, The Fixer, en twee vergeten partij slachtoffer massamoorden in Gaza door het Israëlische leger: Footnotes in Gaza. is’ Sinds die baanbrekende boeken hebben meer striptekenaars en journalisten zich toegelegd op journalistieke verslagen in stripvorm, maar Sacco’s werk onderscheidt zich door de gedetailleerdheid van zijn tekenwerk, dat hyperrealisme combineert met cartooneske overdrijving om emoties uit te drukken. En de zorgvuldige enscenering, waarbij hij gebruikmaakt van alle mogelijkheden die de stripvorm hem biedt: beeldritme, dramatische perspectieven en experimentele beeldsequenties om bijvoorbeeld de claustrofobische ervaring in een gevangeniscel over te brengen.

nr 8 — 19 december 2018

ADVALVAS

JOURNALISTIEK Confrontatie met geweld “Strip is een intuïtieve manier om verhalen te vertellen”, aldus Sacco. Je slaat een bladzij om en je wordt meteen in het verhaal getrokken. Een foto of tekening van een vluchtelingenkamp brengt iets over op een manier die met tekst nooit lukt. En tegelijkertijd werkt een tekening ook als een soort filter. Zelf kan ik niet naar een filmopname kijken van een executie, of van mensen die levend verbranden, maar bij tekeningen van dergelijk geweld lukt dat me wel. Het verzacht het ietwat, een deel van je brein denkt dat het geen echte zijn, waardoor de confrontatie met ‘Filmopnames van mensen geweld anders is.” geweld kan ik niet Objectief is zijn journalistiek niet en die zien, een tekening pretentie heeft Sacco ook helemaal niet. daarvan wel’ “Getekende verhalen zijn per definitie subjectief en in objectieve journalistiek geloof ik niet. Het kán volgens mij niet eens, objectief zijn, ook niet in theorie. Amerikaanse journalisten laten vaak de ene kant van een verhaal zien en dan de andere kant, kennelijk vanuit het idee dat de waarheid in het midden ligt, maar de waarheid ligt niet altijd in het midden. Soms is de ene partij retorisch goed onderlegd en spreekt ze met welluidende Amerikaanse accenten, terwijl de andere partij helemaal niet goed is in het manipuleren van de media. Ik heb de neiging om het verhaal van juist die partij beter voor het voetlicht te brengen, zo eerlijk als ik kan. En dat is geen objectieve journalistiek.”

Zo eerlijk mogelijk Zo laat Sacco in Palestine en in Footnotes on Gaza vooral de Palestijnen aan het woord, en ligt zijn sympathie in Safe Area Goražde en The Fixer bij de Bosnische bevolking, niet bij de Serviërs. “Het is onzin om je neutraal op te stellen als er duidelijk één partij slachtoffer is”, zegt hij. Dat betekent niet dat hij niet kritisch is over het antisemitisme onder de Palestijnen, of wegkijkt wanneer jonge Palestijnen die in een rolstoel terechtgekomen zijn na een gewelddadige confrontatie met het Israëlische leger, door hun eigen kameraden in de steek worden gelaten. In een scène in Footnotes on Gaza ergert Sacco, die in zijn boeken ook zichzelf als personage opvoert, zich aan een groep Palestijnse kinderen die Israëlische soldaten provoceren en hij schrijft: ‘Als een van die ettertjes vandaag zou worden geraakt, zou ik amper medeleven kunnen tonen.’

Sacco lijkt te schrikken als hij daaraan wordt herinnerd en hij wordt enigszins defensief. “Eerlijk gezegd herinner ik me die specifieke scène niet.

Maar het is zeker waar dat er momenten waren dat ik het zat was om van van alles te worden beschuldigd en dat ik daarom rare opmerkingen heb gemaakt. Die zijn niet bedoeld als oordeel over de mensen over wie ik schrijf, ik probeer gewoon eerlijk te zijn over hoe een journalist als ik zich gedraagt in bepaalde situaties.”

En let wel, benadrukt Sacco, je kunt tegelijk slachtoffer én klootzak zijn. “Het slachtofferschap maak mensen niet heilig. Als ze worden geschopt, kunnen ze flink terugschoppen. Ik ben er echt van overtuigd dat de Palestijnen onrechtvaardig worden bejegend, maar ik probeer gewoon zo eerlijk mogelijk te zijn.”

Geweld uitleggen Mensen zijn gecompliceerd, zegt Sacco. “Ik kreeg het een keer aan de stok met een groep Palestijnse ettertjes en de volgende dag liep

Joe Sacco ADVALVAS

nr 8 — 19 december 2018

17

Stripverhalen ik één van hen weer tegen het lijf en echt, het bleek een ontzettend lieve jongen te zijn. We hebben wat gekletst en ik heb hem een tijdje gevolgd en was van plan een boek over hem te maken, maar daar is het nooit van gekomen. Dus zo zie je maar, die kant van het verhaal heb je niet te zien gekregen.”

Het is alweer vier jaar geleden dat Sacco’s laatste boek verscheen, Bumf: I Buggered the Kaiser, een verzameling satirische strips, geen journalistiek werk. Hij is nu bezig met twee boeken: een over een minder bekende, maar zeer gewelddadige confrontatie tussen hindoes en moslims in Muzaffarnagar in India in 2013 en een boek over de gevolgen van olieboringen voor de oorspronkelijke bevolking van Canada.

“In het boek over India vertel ik niet zozeer wat er precies is gebeurd, maar wat de ‘Het betrokkenen vertellen wat er is gebeurd, slachtofferschap hoe ze zichzelf die gewelddadige uitbarsting maakt mensen uitleggen, en hoe bepaalde politici geweld niet heilig’ gebruiken in hun eigen voordeel. Dat fascineert me.”

De rellen in Muzaffarnagar zijn historisch gezien niet van heel grote betekenis, zegt Sacco. “Maar ik heb daarvoor gekozen, zodat ik de hele regio kon afreizen en met veel verschillende mensen kon spreken zonder te verdrinken in een immens verhaal. Ik zocht naar een voorbeeld van hoe mensen worden gemanipuleerd en Muzzafarnagar heeft een universele betekenis. In zekere zin gaat het niet alleen over India, maar bijvoorbeeld ook over Amerika, waar Donald Trump in zijn verkiezingscampagne ook constant zat te flirten met de dreiging van geweld.”

Geen boek over Trump Het boek over de Canadese oorspronkelijke bevolking bleek ingewikkelder dan Sacco van tevoren had gedacht. “Ik wilde aanvankelijk een boek maken over de gevolgen van grondstofwinning voor de oorspronkelijke bevolking overal ter wereld. Ik begon met Canada omdat dat me het makkelijkst leek, omdat daar Engels wordt gesproken. Nu worden de oorspronkelijke bewoners, indianen, vaak als hoeders van onze planeet gezien, met een totaal andere kijk op de aarde dan de rest. Maar ik ontdekte dat het heel gecompliceerd is, want veel oorspron‘Het enorme kelijke Canadezen werken voor de bedrijven daklozenprobleem die naar olie boren. En natuurlijk voelen ze en de stijgende zich verbonden met de aarde, maar de keuze huren interesseren is dat ze of voor die bedrijven werken, of me meer dan afhankelijk zijn van overheidssteun.

Daarnaast zijn er conflicten over het eigenTrump’ domsrecht van stukken land met de regering en met andere gemeenschappen van oorspronkelijke Canadezen. Daar komt dan nog bij dat de Canadese overheid tientallen jaren lang heeft geprobeerd om via het schoolsysteem de oorspronkelijke cultuur uit te wissen en je ziet hoe ingewikkeld het allemaal is. Het heeft me ontzettend veel tijd en geld gekost is en ik ben er nog steeds mee bezig.

Maar zoals het nu gaat, verwacht ik dat het in 2020 zal verschijnen.”

Of Sacco ooit weer zal terugkeren naar conflictgebieden als Israël, weet hij niet. “Maar ik ben inmiddels op een leeftijd dat het aantal boeken dat ik nog in me heb, niet meer oneindig is.” Een boek over het Amerika van Trump zal hij niet snel maken. “Eerlijk gezegd komt de obsessie met Trump me de keel uit. Veel vrienden hebben het constant over Trump maar wat er direct voor hun ogen gebeurt, hebben ze niet in de gaten. Er is een enorm daklozenprobleem en de huren stijgen de pan uit, daar ben ik veel meer in geïnteresseerd. Bovendien zijn er vijftigduizend mensen die over Trump schrijven. Ik heb niet het gevoel dat ik daar iets aan toe te voegen heb.”

18

nr 8 — 19 december 2018

ADVALVAS

De voorzitter vraagt

Kwestie van balans

Annabel Oosteweeghel

D Mirjam van Praag voorzitter college van bestuur We moeten en kunnen niet alles tegelijk. Waar ligt onze prioriteit volgens jou?

Laat het weten! VU-baas Mirjam van Praag werkt aan het strategisch toekomstplan voor de VU. Advalvas verzamelt voor haar de antwoorden, van medewerkers én studenten. Reageren kan per mail naar devoorzittervraagt.advalvas@vu.nl of online onder Van Praags column op advalvas. vu.nl/blog-item/kwestie-van-balans

ADVALVAS

nr 8 — 19 december 2018

ank voor al jullie prachtige kelijk verbonden blijven met onderzoek. reacties op mijn voorgaanWe willen moderne, flexibele en digitale de drie berichten. Mede onderwijsmethoden ontwikkelen en daardoor en ondersteund toepassen. Hoewel deze thema’s elkaar door de vele gesprekken misschien niet hoeven tegen te spreken, met studenten en werkgaan ze ook niet allemaal hand in hand. nemers zijn we er eens te Dat geldt ook voor andere thema’s als: meer van doordrongen geraakt dat strasamenwerking bedrijfsleven & acadetegie-ontwikkeling een ‘balancing act’ is. mische vrijheid, werken als individu & Laat me dat even toelichten voordat ik werken in teams, leven-lang-leren versus jullie weer om hulp vraag. investeren in onze eerstegeneratiestuIn de geschreven reacties en de gesprekdenten. We zullen ons daarom moeten ken die ik tot nog toe heb mogen voeren, afvragen hoe onze verschillende ambities komen uiteenlopende dromen en ambizich tot elkaar verhouden en hoe ze in ties voor de VU naar voren. Zo hoor ik dat balans kunnen worden gebracht in een we ons tot een nog inclusievere gemeenwereld waarin het budget voor hoger schap willen ontwikkelen, dat we meer onderwijs eerder krimpt dan toeneemt. naar buiten willen treden met wat we De balanceeract moeten we leiden met doen en dat we onderwijs, onderzoek en helderheid over onze prioriteiten en valorisatie nog meer aan elkaar willen keuzes. Ook zullen we daarbij in gezonde koppelen. mate doseren: we moeten en kunnen niet We willen ondernemend zijn en meer alles tegelijk en te snel willen. ondernemerschap op de campus laten Ik wil jullie deze keer daarom vragen: floreren. Dat we veel meer willen uitdrawaar ligt onze prioriteit bij het opmaken gen waar we trots op zijn en waar we goed van de balans volgens jou? Wat moet in zijn. Dat we onze maatschappelijke rol absoluut wél en wat kunnen we prima zo belangrijk vinden. Dat weglaten? Laat het me onze campus heel belangweten, want zonder jullie: rijk is, duurzaam moet universiteit, geen Wat moet absoluut geen zijn en een aantrekkelijke ambitie, geen activiteit, wél en wat omgeving moet bieden geen levendigheid en geen kunnen we prima aan studenten die door de strategie die gebaseerd is weglaten? toenemende digitalisering op realiteit. Het zou een anders niet meer naar de doodse, nutteloze en saaie VU komen. boel zijn. Zoals mijn colleMaar ik hoor ook dat we ga, rector Vinod Subramatoptalent in huis willen nian, altijd zegt: “We’re in halen, ons nog beter it together.” moeten onderscheiden op Jullie antwoorden zijn academisch vlak om zo op te klimmen in waardevol, ook als ze gaan over onderde wereldwijde rankings op het gebied delen en activiteiten van de VU. Ik kijk van onderzoek. Tegelijkertijd hoor ik uit naar jullie reacties en hoop velen dat we onze afkomst als ‘emancipatie’te zien bij de kerstborrel op dinsdag 18 universiteit niet willen verloochenen, ons december tussen 16 en 18 uur in de foyer bescheiden karakter willen behouden en van het hoofdgebouw. Daar vieren we dat dat we de werkdruk onder zowel studen“we’re in it together’. Ik hoop op een grote ten als medewerkers willen verlagen. opkomst om samen stil te staan bij een We willen werken aan het ontwikkelen mooi jaar. Degenen die ik hier niet tref, van vaardigheden onder studenten, aan bedank ik hierbij alvast voor een enervebildung. rend 2018 en wens ik het beste toe voor Tegelijkertijd willen we diepe vakkennis 2019. niet loslaten. Ook brede programma’s zijn interessant. Onderwijs moet onlosmaFijne vakantie!

19

Wonen

‘Je moet hier niet tegen het geloof zijn’ Op het balkon staan gewoon kratten bier, maar de bewoners van De Hooge Stoep verloochenen hun religieuze afkomst niet.

DOOR FLOOR BAL FOTO PETER GERRITSEN

H

“Eigenlijk passen we niet in de buurt”, et is alsof ze het erom zegt Wagenvoort. “We proberen contact doen, de bewoners van De met de buren te hebben, maar op onze Hooge Stoep. Alle clichéhalfjaarlijkse buurtborrel komt bijna elementen om een studennooit iemand langs.” De buren zijn vooral tenhuis mee in te richten, zijn te vinden in het monu- ouderen, gepensioneerde hoogleraren en artsen. Aan de overkant is een verzormentale studentenhuis gingstehuis. “Laatst heb ik nog een bewoaan de De Lairessestraat. Dartboard aan ner van straat gered”, zegt Hazeleger. de muur? Check! Lege bierkratjes op het balkon? Check! Een poster van een drank- “Hij zei dat hij vastgehouden werd en wilde een taxi nemen. Ik heb hem terugmerk aan het plafond? Check, check, gebracht.” dubbelcheck.

Zes verdiepingen beslaat het pand in Toch is het studentenhuis niet zo doorAmsterdam-Zuid. Achttien kamers, vier snee. In 1977 werd het opgericht voor douches, meerdere keukens en een tuin studenten theologie. De laatste theolomet een pingpongtafel. De woonkamer giestudent vertrok onlangs, maar nog steeds worden huisgenoten uitgezocht op heeft een originele negentiende-eeuwse schouw en paarse glas-in-loodramen. De hun maatschappelijke betrokkenheid en kamers verschillen in grootte van 8,5 tot levensbeschouwelijke interesse.

24 vierkante meter. De huurprijs is niet Op de eettafel in de woonkamer staat een alleen inclusief gas, water en licht, maar laptop met Arabische vertalingen open. ook inclusief gezamenlijke maaltijden en Studieopdracht van Julia Tebbe (21), activiteiten op woensdag. derdejaars politicologie Zoals een zeepkistenen tweedejaars Arabische race, een bezoek aan een taal en cultuur. “Zal ik de ‘Onze huispastor sokpoppentheater of een jongens uit bed trommeinaugureert spelletjesavond. len?” vraagt ze aan Nadine nieuwe bewoners Die avonden zijn verplicht Hazeleger (22), tweedemet een zwaard’ trouwens. Net als de halfjaars ergotherapie. Dat jaarlijkse weekendjes weg. gaat niet in persoon maar “Als je hier wilt wonen, per whatsapp. Huisgenoot moet je niet alleen voor de Jonathan Wagenvoort, mooie locatie en de goede tweedejaars economie prijs komen. Je moet ook (20) komt binnen. Hij inzet tonen”, zegt Tebbe. gaat eerst op het balkon Alleen tentamens of verplichte avondroken voordat hij verder aanspreekbaar colleges zijn een goed excuus om niet te is. “Waar is Bob?” vraagt Nadine. Bob laat komen. Ze pakt haar telefoon. “Waar is via een appje weten dat hij net naast zijn Bob eigenlijk? Die zou hier al een halfuur bed staat. geleden zijn.”

Toplocatie

Het is vrij zeker dat geen van de achttien bewoners van dit studentenhuis hun verdere leven ooit nog op zo’n prachtige plek zullen wonen. “Tenzij ik de Toto win of een rijke man tref”, beaamt Tebbe.

20

Kamerdeur eruit getild Bewoner word je hier niet zomaar. De Hooge Stoep is een convivium, een ‘tafelgenootschap’ waar volgens de christelijke verhuurorganisatie Ruimzicht bezinning

nr 8 — 19 december 2018

ADVALVAS

STUDENTEN

De Hooge Stoep-bewoners Jonathan Wagenvoort, Nadine Hazeleger en Julia Tebbe vragen zich af waar Bob blijft ADVALVAS

nr 8 — 19 december 2018

21

Wonen

Zelf wonen in De Hooge Stoep?

Wonen op een prachtige locatie in Amsterdam-Zuid spreekt iedereen wel aan. Maar Ruimzicht, verhuurder van het pand, stelt wel eisen. Zo moeten bewoners bij inschrijving minimaal nog drie jaar studeren én sociaal betrokken zijn. Verplicht zijn de wekelijkse woensdagavondmaaltijd, de jaarlijkse twee weekenden en vrijwilligerswerk doen. Theologiestudenten hebben de voorkeur, maar gelovig zijn is niet noodzakelijk.

Meer info op ruimzicht.nl.

22

een lerares die haar centraal staat. Interesse in deze woning aanraadde. de medebewoners is een Een moslim op Hoewel haar moeder minimumeis. Hazeleger: hospiteeravond dominee is, is ze zelf niet “Je kunt hier zoveel privazou zeker kans kerkelijk. Zingeving vindt cy hebben als je wilt, soms maken ze wel belangrijk. “Je zie ik mensen alleen op houdt hier rekening met woensdagavond. Maar het de anderen. Je woont hier gebeurt hier eigenlijk niet niet mét elkaar, maar vóór dat mensen alleen maar elkaar.” op hun kamer zitten.”

Sommige bewoners gaan De jongste bewoner die twee keer op zondag naar volgens de rest wel erg de kerk, anderen helemaal nooit. Het veel aan het uitgaan en feesten was, belangrijkst is dat de bewoners respectvol ontdekte na een weekendje weg dat ten opzichte van religie staan. Hazeleger: zijn deur eruit getild was. Grapje van de “Er wordt hier heus weleens gevloekt, huisgenoten. Zodra hij klaagde dat hij zo maar dan kun je er ook iets van zeggen.” niet kon studeren, werd zijn deur er weer “Zelf ben ik niet superreligieus opgeingezet. voed”, zegt Wagenvoort. “Je moet hier En ze hebben zowaar een huispastor. niet per se vóór het geloof zijn, maar er Die inaugureert na een hospiteeravond vooral níét tegen zijn. Ik denk dat veel de nieuwe bewoners met een zwaard! bewoners agnost zijn.” Zou een moslim “Dat is een van onze vele tradities”, aldus op een hospiteeravond langskomen, dan Hazeleger. Die huispastor komt drie keer zou die zeker een kans maken. per jaar langs om met iedere bewoner te praten over wat haar/hem bezighoudt. In geval van heftige gebeurtenissen komt ze Surprises knutselen zelfs dezelfde avond nog langs. WagenDe betrokkenheid bij elkaar kom ook tot voort: “We maken soms grapjes over haar. uiting tijdens het rondje dat huisgenoten Maar het is ook fijn dat ze er is. We zijn altijd tijdens het halfjaarlijkse huisweekhier allemaal volwassen. Maar we zijn end houden. Dan vertelt iedere bewoner rond de twintig jaar, zo volwassen zijn we wat er het afgelopen halfjaar gebeurd ook weer niet.” is en wat er voor de komende periode aankomt. Die update kan oppervlakkig zijn, maar de studenten delen ook nare Agnost gebeurtenissen met elkaar.

Het huis kan wel weer een nieuwe theoBij het jaarlijkse sinterklaasweekend loog gebruiken, vinden de drie. “Tijdens wisselen ze gedichten - van hoog niveau de woensdagavondmaaltijd hebben - uit én surprises. Dat de huisgenoten dit we altijd een liturgisch moment. Dan serieus nemen, blijkt uit bespreekt iemand iets wat het feit dat Wagenvoort maatschappelijk relevant vingers tijdens het is of iets wat met geloof ‘Er wordt hier heus zijn knutselen met superlijm te maken heeft”, vertelt weleens gevloekt’ aan elkaar geplakt heeft Hazeleger. “Onze laatste en Hazeleger zich bij de theoloog Willem deed voorbereidingen met een vaak iets met de Bijbel. stanleymes gesneden Dan besprak hij teksten heeft. Om haar vinger zit niet uit het gevoel, maar een grote pleister. wetenschappelijk gezien.

Ondanks alle tradities Dat was heel leerzaam.” vallen de huisregels mee.

Toen Hazeleger in AmsterEr is geen zondagsrust dam ging studeren, en vriendjes en vriendinnetjes mogen ging ze online op zoek naar christelijke studentenhuizen. “Zo ben ik opgevoed, ik gewoon blijven slapen. “Daar vragen zocht huisgenoten die dat zouden respec- mensen op hospiteeravonden soms naar.

Maar dat is juist gezellig, zo hebben we teren. Buiten het huis, bij mijn studie, nog meer huisgenoten.” Over huisgenokrijg ik regelmatig opmerkingen van ten gesproken. Tebbe kijkt nog eens naar mensen die verbaasd zijn dat ik christehaar whatsapp. Geen bericht van Bob. lijk ben. Dan verwachten ze dat ik lange “Die is waarschijnlijk weer zijn bed in zwarte rokken draag.” gegaan.”

Tebbe had op de middelbare school

nr 8 — 19 december 2018

ADVALVAS

Païvi Reckman voorzitter universitaire studentenraad

opinie

‘Onderwijsplan moet nog concreter worden’ De medezeggenschap buigt zich over het onderwijskwaliteitsplan van de VU. Dat moet in januari bij de minister zijn om getoetst te worden.

Studentenraadsvoorzitter Päivi Reckman wil dit plan nog verder uitgewerkt zien.

I

DOOR DIRK DE HOOG

s de universitaire studenten raad tevreden over het plan voor beter onderwijs? “We waarderen het enorm dat het bestuur ideeën en plannen van onderop heeft gehaald.

Meer dan de helft van het geld gaat naar de faculteiten. Daarbij is ook naar studenten geluisterd. Ook zijn rond de zes thema’s van de minister projecten opgezet. Van betere begeleiding tot meer studieplekken. Er is gekozen voor een aanpak over de hele breedte. Daar zijn we het mee eens.”

écht beter wordt, denk aan extra scholing van docenten. En uitbreiding van het aantal studieplekken in de bibliotheekvleugel van het hoofdgebouw.”

Wat mis je in het plan? “Sommige projecten zijn nog weinig uitgewerkt. Zo

Wat vind je mooie projecten? “Er wordt bijvoorbeeld geïnvesteerd in meer en extra scholing van studieadviseurs.”

Ho, daar is een paar jaar geleden juist op bezuinigd. “Ja, dat is waar. De universiteiten krijgen ook niet echt veel meer geld, want de afgelopen jaren is er flink bezuinigd. De belofte van vierduizend extra docenten blijkt achteraf vooral een politiek praatje te zijn geweest om de invoering van het leenstelsel goed te praten. Dus deels werken we nu aan achterstallig onderhoud. Maar we leggen wel prioriteiten waarvan het onderwijs

ADVALVAS

nr 8 — 19 december 2018

Païvi Reckman

is er vrij veel geld gereserveerd voor Network Teaching and Learning.

Dat staat nog in de kinderschoenen. Dan Vanaf januari krijgen universiteiten extra geld om het onderwijs te is het moeilijk om nu al verbeteren. Dit was beloofd bij te zeggen dat daar de de invoering van het leenstelsel komende jaren een paar in 2015. De VU krijgt volgend miljoen naartoe moet. jaar ruim 6 miljoen euro extra, oplopend tot 18 miljoen in 2024.

Gelukkig praten we nog De minister bepaalde zes thema’s met het bestuur verder waaraan het geld besteed mag over de precieze invulworden: kleinschalig onderwijs, begeleiding studenten, studiesucces, ling van de plannen. We kunnen ze nog bijstellen. differentiatie van onderwijs, studiefaciliteiten en kwaliteit van Digitalisering van het docenten. onderwijs is natuurlijk De VU besloot 60 procent een belangrijk onderwerp. van het geld aan facultaire De ontwikkelingen op dat projecten te besteden en de rest gebied gaan heel erg snel. universiteitsbreed. De minister Dus we zouden het goed bepaalde dat de universitaire studentenraad het plan voor vinden als er een potje onderwijsverbetering moet geld beschikbaar is om goedkeuren. snel op nieuwe zaken in te spelen. Ergens kan de brede aanpak ook nadelig zijn, want je moet het geld over veel projecten verdelen. We hadden bijvoorbeeld digitalisering als hoofdthema kunnen kiezen. Maar ja, we willen ook aandacht voor differentiatie in het onderwijs als Community Service Learning, A Broader Mind en taalbeleid voor student én docent.”

Geld voor beter onderwijs

Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

23

ingezonden mededeling

E: usr@vu.nl | FB: StudentenraadVU | HG StudentenDOk, kamer OD-12 Sarah Al-Ramadan

De universitaire studentenraad is het medezeggenschapsorgaan van en voor studenten van de VU. De raad houdt zich vooral bezig met de kwaliteit en toegankelijkheid van het onderwijs en het studentenbeleid van de VU. De raad overlegt hierover geregeld met het college van bestuur.

Pygmalion in Ikea alleen maar toenemen. Een zelf ontworpen, geslepen, geschuurde en geschilderde tafel is natúúrlijk waardevoller dan de tafel die je zomaar op de markt hebt gekocht. Dit noemen ze soms ook wel het Ikea-effect en ze doelen dan op die fijne doe-het-zelfpakketten: het zelf maken.

Ons recept voor excellent onderwijs, excellente studenten en excellente docenten.

Hoge verwachtingen hebben en zelf aan de slag gaan: Pygmalion in Ikea.

Sarah Al-Ramadan

Dit is een oproep aan jou: docent, student, directeur, bestuurder, medemens – luistert!

Jij kunt de wereld veranderen, puur door wat je denkt en verwacht. Hoge verwachtingen blijken de prestaties namelijk te verbeteren.

Het zogeheten Pygmalion-effect is zo oud als de mensheid en nog altijd actueel en uiterst relevant.

In het klassieke verhaal van de Griekse dichter Ovidius werkte prins Pygmalion als beeldhouwer aan een beeld en gaf het perfecte schoonheid. Hij werd verliefd op zijn vrouw van ivoor en wenste tot Aphrodite dat zij tot leven zou komen. De godin van de liefde had genade en liet zijn wens in vervulling gaan.

Het Pygmalion-effect is een fenomeen dat je ook in het onderwijs aantreft, het sluit aan bij de selffulfilling prophecy. Het houdt in dat docenten, soms onbewust, verwachtingen hebben van bepaalde studenten. Met deze verwachtingen sturen ze impliciet hun prestaties. Zowel in positieve zin, hoge verwachtingen leiden tot betere prestaties, als in negatieve zin: lage verwachtingen leiden tot slechtere prestaties.

Willen wij dat ons onderwijs excelleert, dan moeten we beginnen bij de verwachting die we ervan hebben: van de docent die het geeft, van de student die het volgt en van de organisatie die het faciliteert.

Wanneer je zelf kunt en mag werken aan het onderwijs dat je volgt of geeft, zal je motivatie

wat er verder speelt Een selectie uit de onderwerpen waarover de USR nu nadenkt en/ of onderhandelt:

Merel Crezee, algemeen raadslid m.crezee@studentenraadvu.nl

• Financiële en economische zaken. Weten waar het geld heen gaat, is weten waar de aandacht naartoe gaat. Via instemming op de begroting hebben we dus invloed op de koers van de VU. • Aurora. Een netwerk van negen Europese universiteiten wil uitdagingen aangaan om de wereld verbeteren, van onderwijs tot sustainable development goals. De tweejaarlijkse conferentie is net geweest in Antwerpen.

mail

Reacties op Advalvas-artikelen zijn welkom op redactie.advalvas@vu.nl.

De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.

Luie vijftigers Afgelopen zondag las ik in de vorige Advalvas bij het onderzoeksnieuws een bericht met als kop ‘Luie vijftigers’. Het betreft een onderzoek van gezondheidspycholoog Elske Stolte over hoe je vijftigplussers aan het bewegen krijgt. Ik raad jullie aan dit nog eens te lezen en het woord vijftiger/vijftigplusser te vervangen door Surinamer. Dan weet je meteen: dit kan écht niet. Discri-

minatie dus. Mij lijken hier excuses aan de vijftigplussers dan ook op z’n plaats. En voortaan iets meer tijd aan zo’n stukje besteden om de nuance erin te houden.

Graag nodig ik redacteur Peter Breedveld uit met mij een uurtje hard te lopen en te kijken wie het verst komt.

May Schoeber, coach veerkracht en leiderschap (55-plusser)

Design the Future VU-dean Vinod Subramaniam asks suggestions for a brighter future for our university. I refer to his column in Advalvas, issue 6: ‘Design the Future.’

Well, I have been in and out of the main building since 1974, 44 years by now, and the outside is extremely hostile to new students. It takes years to ignore the depressing outside of the main building, het hoofdgebouw.

Painting some bright colored stripes horizontally along the outside of one of the floors (I would suggest the 10th) around

the whole building (only the north side and the east side could do) hardly costs any money.

The window cleaners come around every week (or month) so the painters can use their installation. Labor will be less than 1,000 euro’s and paint about the same, so the whole job can be done for 2,000 euro’s maximum.

Why have you been waiting to do this for 44 years?

colofon

onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit www.advalvas.vu.nl

Redactieadres De Boelelaan 1105 BelleVue, Kamer 1H-43 1081 HV Amsterdam redactie.advalvas@vu.nl Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Marieke Kolkman, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans, Welmoed Visser Secretariaat Anna Jansen (020) 5985630 secretariaat.advalvas@vu.nl Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc.

Vormgeving Rob Bömer - rbbmr.nl Medewerkers Yvonne Compier, Dido Drachman, Peter Gerritsen, Martijn Gijsbertsen, Sanne Pieters, Dick Roodenburg (Griffioen), Bas van der Schot, Peter Valckx Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet (023) 5714745 Druk Tuijtel, Hardinxveld-Giessendam advertentie

LOOP MEE VOOR VLUCHTELINGEN WERELDWIJD

Anne Jacob Van Omme, church history, and social insurances

Het VU-geweten In het tweegesprek onder de pikante titel: ‘We zijn het geweten van de VU’ (Advalvas nr 6), weten de voorzitter van de VU-vereniging Willem Schoonen en redacteur Peter Breedveld het taboe op dierproeven en vivisectie knap te vermijden. De heer Schoonen noemt die ook niet bij de “belangrijke discussies die vanuit de VU-vereniging worden gevoerd”. Viermaal valt wel het woord ‘waarden’.

ADVALVAS

nr 8 — 19 december 2018

Welnu, misschien mag ik dan zeggen waar het op staat. Het ontbreekt de VU aan respect voor ‘leven’ in het algemeen.

Ze verengt dit tot ‘menselijk leven’. Kennelijk zonder te willen beseffen dat er geen rechtvaardiging bestaat voor het schaden en zelfs doden van ander leven, van proefdieren.

Ed Destrée, alumnus rechten

25

Ongewenst gedrag

‘Mensen moeten niet om ongewenst gedrag heenlopen, maar het zoveel mogelijk direct aankaarten.’ Om dat te bereiken is er een campagne opgezet.

VU start campagne ‘Spreek aan, spreek uit’

26

K

DOOR DIRK DE HOOG rijgt de VU-commissieongewenst gedrag zoveel klachten binnen dat het nodig is een campagne te beginnen? “Ongeveer één zaak per jaar behandelen we, zegt commissievoorzitter Huub van Wersch. “Maar mensen moeten wel mondiger worden om ongewenst gedrag aan te kaarten”, zegt directeur HRM Renée-Andrée Koornstra. Zij vindt dat uiteindelijk iedereen assertiever moet worden: “En daarom starten we volgend jaar de campagne ‘Spreek aan, spreek uit’. Om diezelfde reden hebben we in Advalvas ook een schema gepubliceerd wat je kunt doen in ongewenste situaties.”

Waar gaan de klachten zoal over? “Die gaan over discriminatie, pesten, verbaal geweld en seksueel ongewenst gedrag”, zegt Van Wersch. Hij is nu 4,5 jaar voorzitter van de onafhankelijke commissie die uit drie leden bestaat. Allemaal niet betrokken bij de VU. Van Wersch: “De commissie doet onderzoek naar de feiten.

Daarvoor horen we de klager en de aangeklaagde. De bevindingen melden we aan het college van bestuur. Dat moet beslissen over eventuele maatregelen.”

Werknemers kunnen niet zomaar zelf naar de commissie stappen. Ze moeten zich eerst melden bij een van de vertrouwenspersonen. Dat geldt ook voor studenten. “Het voordeel van de vertrouwenspersonen is dat je daar anoniem voor de buitenwereld je verhaal kunt vertellen. Dat kan bij de commissie niet. Daar weten klager en aangeklaagde met naam en toenaam om wie het gaat.

Dus het is goed even na te denken of je ook daadwerkelijk naar de commissie toestapt. Daar kunnen de vertrouwenspersonen je bij helpen”, aldus Van Wersch.

nr 8 — 19 december 2018

ADVALVAS

campus

Incidenten op VU-campus Eerst beoordeelt de voorzitter of een klacht in behandeling wordt genomen.

Daarvoor gelden enkele criteria. Zo moeten betrokkenen aan de VU werken of studeren en het incident moet zich hebben afgespeeld op de VU-campus.

“We hebben een keer een klacht gehad van een studente die zich onheus behandeld voelde door een medestudent. Maar het speelde zich af bij haar thuis. Dat valt buiten de competentie van de commissie.

Dan moet je aangifte doen bij de politie.”

Koornstra vindt dit toch een interessante casus. “VU-mensen komen nu eenmaal ook bij elkaar thuis. Dat kan zakelijk zijn, bijvoorbeeld voor een mondeling tentamen of een hoogleraar die iets met een promovendus wil bespreken. Dan is het wel van belang dat je professionele kompas op orde is. Zaken zijn zaken. Je hoort oog te hebben voor machtsverhoudingen in dit soort situaties.”

Werkafspraken thuis wil ze niet verbieden. “De universiteit is een belangrijke ontmoetingsplek voor mensen. Daar gebeurt natuurlijk van alles. Kijk maar hoeveel relaties hier ontstaan zijn. Maar je moet wel goed kunnen omgaan met het onderscheid zakelijk en privé.”

bracht naar aanleiding van klachten op een bepaalde faculteit. Koornstra: “We zijn al begonnen met leidinggevenden extra training te geven in het onderkennen van ongewenst gedrag en hoe daar mee om te gaan. We noemen dat oog voor sociale veiligheid. En daar gaan we mee verder.”

Groter bewustzijn

Van Wersch beseft dat dat in de praktijk niet altijd even makkelijk is. “Veel mensen weten best wel wat ongepast gedrag is. Maar hoe spreek je iemand erop aan? Als iemand op het werk staat te schreeuwen tegen een ander is de verleiding best groot om even een blokje om te lopen. Dat geldt zeker ook voor leidinggevenden. Zo’n cultuur moet je proberen te veranderen.”

Hoe het precies gesteld is met de VU-cultuur weet Koornstra niet zo ééntwee-drie: “Ik denk dat er de afgelopen decennia wel iets is veranderd. Vroeger werden veel dingen niet uitgesproken.

‘Zoiets gebeurt niet bij ons’ werd al snel gezegd over zaken als seksuele intimidatie. Nu is het bewustzijn daarover veel groter. En het college van bestuur heeft duidelijk stelling genomen om ongewenst gedrag aan te pakken. Daarvoor hebben we ook onder meer de werkbelevingsNormale terugkeer is lastig onderzoeken. Als er signalen komen dat Een bekend probleem bij klachtenpromensen zich op sommige afdelingen niet cedures is dat ook al wint de klager, de sociaal veilig voelen, grijverhoudingen vaak al pen we in.” zodanig verstoord zijn dat Koornstra denkt wel dat een normale terugkeer ‘Als iemand staat het de goede kant op gaat. naar werk- of studieplek te schreeuwen “Sommige mensen zeggen niet eenvoudig is. Van tegen een ander is cynisch dat zo weinig Wersch: “Daar heeft de de verleiding groot klachten bij de commiscommissie zeker oog om een blokje om sie vast het topje van de voor. Soms doen we direct ijsberg is. En veel ongena onze uitspraak ook te gaan’ wenst gedrag verborgen wel iets aan nazorg. Hoe blijft. Ik denk dat heel veel verder te gaan na een probleempjes en probleconflict?” men al in een vroeger Dat is ook voor Koornstra stadium en op het niveau een punt van aandacht. van de werk- of studieplek “We noemen dat herstelopgelost worden. Doordat mensen er bemiddeling. We zijn een professionele zelf assertief op reageren en collega’s en organisatie. Daar hoort bij dat je conflicleidinggevenden corrigerend optreden ten moet oplossen om samen verder te als dat nodig is. Maar we zijn er natuurlijk kunnen. Dat is ook een taak voor personog lang niet. Het creëren en behouden neelsmedewerkers.” van sociaal veilige en prettige studie- en Mede naar aanleiding van de #metoowerkplekken blijft altijd om aandacht beweging heeft het VU-bestuur aangevragen.” kondigd assertiever om te willen gaan met ongewenst gedrag. De commissieGunning heeft daarover advies uitgeReageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

ADVALVAS

nr 8 — 19 december 2018

27

E: OR@VU.NL | WWW.VU.NL/OR | WWW.ONDERNEMINGSRAADVU.NL | 18 DECEMBER 2018

Verkiezingen van OR en ODC’s komen eraan:

ODC’s aan het woord De ODC’s spelen als decentrale medezeggenschap een belangrijke rol bij de faculteiten en diensten.

Zij hebben regelmatig overleg met decanen of dienstdirecteuren en hebben, net als de Ondernemingsraad, bevoegdheden als instemmings-, advies- en informatierecht op zaken die het personeel of de instelling betreffen. Voor faculteitsmedewerkers is het belangrijk te weten dat de ODC’s van faculteiten instemmingsrecht hebben op de begroting van hun faculteit. Zonder instemming, geen begroting. Als lid van de ODC kun je dus een belangrijke rol vervullen.

Zoals de collegevoorzitter onlangs zei in een Advalvas-inteview met Henk Olijhoek, de huidige ORvoorzitter, dat medewerkers de ruimte moeten krijgen voor werk in een medezeggenschapsraad. Om een indruk te krijgen van het werk dat verricht wordt door ODC’s stellen hieronder (en in het januarinummer van Advalvas) een aantal onderdeelcommissies zich voor.

ODC Faculteit Geesteswetenschappen De ODC FGW bestaat momenteel uit zeven leden (4 WP en 3 OBP) en één van haar belang­ rijke taken is het monitoren van het beleid van het faculteitsbestuur. Belangrijk, zeker in het licht van de huidige financiële situatie van de faculteit, die geleid heeft tot het opstellen van de Strategische Verkenning. In deze nota worden verregaande maatregelen beschreven, zoals voornemens om opleidingen en speciali­ saties af te stoten. Het rapport is richting­ gevend voor de komende jaar­ en meerjaren­ begrotingen waarop de ODC instemmingsrecht heeft.

Naast bovenstaande richt de ODC zich ook op de problematiek rondom de (te) hoge werkdruk aan de faculteit, de verdergaande internationa­ lisering, en geeft ze input voor de besteding van de studievoorschotmiddelen. De ODC heeft instemmingsrecht op de Onderwijs­ en Examenreglementen en adviesrecht op alle beleidsmaatregelen van het faculteitsbestuur.

ODC van Student- en Onderwijs Zaken

De onderdeelcommissie van SOZ bestaat uit negen mensen uit de diverse geledingen van de afdeling. Eens in de zes weken voert de ODC een gesprek met de directie van de afdeling, en bespreekt lopende zaken en alles wat het beleid van deze grote afdeling aangaat. Behalve het vervullen van de primaire medezeggen­ schapstaken, probeert deze ODC de banden

met de achterban te onderhouden en de communicatielijnen korter te maken. De ODC vindt een collegiale sfeer belangrijk voor het welzijn van iedereen en probeert dit te stimule­ ren door een verbindende rol te spelen.

Daartoe organiseerde de ODC afgelopen periode drie keer een bijeenkomst om ‘met de benen op tafel’ over belangrijke, maar onder­ belichte werkthema's te praten. De eerste keer ging het over ‘werkdruk, de gevolgen ervan, de persoonlijke beleving ervan en wat eraan te verbeteren is’. De tweede keer was het thema ‘interne communicatie, information overload, vergaderculturen en verborgen ergernissen’.

De derde keer ging het over ‘elkaar aanspreken op de werkvloer’. De benen­op­tafel bijeen­ komsten werden goed bezocht en positief gewaardeerd door de aanwezigen.

ODC Faculteit Religie en Theologie

(voorheen Godgeleerdheid)

2018 was het jaar waarin er op onze faculteit een stevig debat werd gevoerd over ons profiel: wie zijn we en waar willen we naar toe? Het leidde uiteindelijk tot een nieuwe naam die beter past bij de huidige faculteit en bij de nieuw ingezette koers: faculteit Religie en Theologie (FRT). Het was ook het jaar waarin de ODC sinds lange tijd weer op volle sterkte was, positief resultaat van actieve werving. De ODC stemde in december 2017 in met Jaarplan en begroting 2018, zij het met de nodige mitsen en maren en met een paar forse kritische kanttekeningen: vragen over het realiteitsgehalte van de toekomstplannen van het faculteitsbestuur en de (te) hoge verwachtingen van valorisatie­acti­ viteiten die door staf van de faculteit onderno­ men zouden moeten worden om, naast disseminatie van kennis, ook inkomsten voor onze faculteit te genereren. Er waren vragen over de hoge (al dan niet ervaren) werkdruk.

Die mitsen en maren zijn vervolgens door het jaar heen geagendeerd op vergaderingen en bijeenkomsten. De ODC heeft zich in het afge­ lopen jaar verder gebogen over de Matrix Aanpak Werkdruk, de facultaire regeling voor

GEZOCHT: SPRINGLEVENDE VU-MEDEWERKERS promoties (PhD’s) en de berekening van docent­ belasting voor docenten die kleine groepen moeten bedienen en/of intensief betrokken zijn bij promotiebegeleiding. Valorisatie is nog steeds een punt van aandacht en zorg.

Momenteel zijn ODC en faculteitsbestuur in debat verwikkeld over het nieuwe Jaarplan 2019 en de bijbehorende begroting. Algemeen geldt: never a dull moment!

ODC Universiteits Bibliotheek Na de turbulente jaren van de reorganisatie is de UB in veel rustiger vaarwater terecht­ gekomen. Maar dat betekent niet dat er niets gebeurt, integendeel, de bibliotheek heeft ambitieuze plannen voor de toekomst. De ODC praat mee over de toekomstplannen en wordt ook actief betrokken bij de voorbereiding in een vroeg stadium, bijvoorbeeld bij het opstellen van het Jaarplan en het Strategisch Personeels Plan.

Het overleg met de directeur is constructief en prettig.

Focuspunten in de toekomstplannen zijn: • Open Science (Open Access toegankelijk maken van onderzoeksresultaten en onder­ wijsmaterialen voor zoveel mogelijk mensen) • Open Campus Community (inrichting studieplekken en dienstverlening) • Zichtbaar maken VU­identiteit en het VU­verhaal door presentatie van erfgoed, kunst en actuele onderzoeksresultaten Het is belangrijk dat er prioriteiten worden vastgesteld bij zoveel ambities, wat we gaan doen moet kunnen en niet leiden tot werkdruk en overbelasting. Uit het WBO blijkt weliswaar dat dit bij de UB minder speelt dan bij de facul­ teiten en andere diensten, maar we willen als ODC in ieder geval dat dit zo blijft.

ODC Bestuurszaken De ODC van de dienst Bestuurszaken heeft een openhartige, kritische en opbouwende relatie met de leiding van de dienst. Dit is onlangs ook gebleken ten aanzien van het onderwerp ‘thuis­ werken’. Het MT had hierover een discussieno­ titie voorbereid waarin naar de mening van de ODC een ontmoedigende toonzetting rond thuiswerken werd gehanteerd (terwijl dit juist als mogelijkheid werd voorgesteld), en die tegelijk in sommige opzichten nog onvoldoende helder was. De ODC heeft hierop suggesties gedaan om de regeling een positiever en tege­ lijk ook wat scherper karakter te geven. Zo is in

samenwerking tussen ODC en directeur een heldere en werkbare regeling op dit onderwerp tot stand gekomen, waar beide partijen blij mee zijn. Naar verluidt wordt de regeling van BZ inmiddels als een best practice gezien.

ODC Informatietechnologie De Onderdeelcommissie IT is haar zittingsperi­ ode begonnen met het gezamenlijk vaststellen van een visie. In de visie van de ODC IT speelt communicatie met de IT­medewerkers een prominente rol. Deze visie is in de praktijk gebracht via medewerker­bijeenkomsten en nieuwsbrieven ODC, die per kwartaal aan IT­medewerkers zijn toegestuurd. De ODC IT heeft zich sinds april 2017 beziggehouden met taken als huisvesting, personeel, opleidingsplan en financiën van IT. Specifieke adviezen heeft de ODC IT uitgebracht over de monitoring van soft­ ware en het tijdschrijven bij IT. Bij dat laatste ging het om de toetsing van het tijdschrijven bij IT aan de daarvoor binnen de VU geldende kaderregeling. Dat is een specifieke taak van een onderdeelcommissie. In het Jaarplan IT zijn op verzoek van de ODC IT passages opgenomen over de medezeggenschap.

Het belangrijkste issue in de zittingsperiode 2017­2019 was de reorganisatie IT 2018.

De ODC IT heeft deelgenomen aan de besluit­ vorming over de transitie. In de voorbereiding heeft een afgevaardigde namens de ODC IT, daartoe uitgenodigd door de bestuurder, deel­ genomen aan de stuurgroep Transitie IT. Op die manier heeft de ODC IT invloed kunnen uitoefenen op het proces van transitie naar een nieuwe organisatie. Na de reorganisatie heeft de ODC IT een evaluatiemonitor ontwikkeld.

De bestuurder vulde op vooraf bepaalde momenten de voortgang/status in van de bij de reorganisatie te behalen doelstellingen.

In de overlegvergaderingen werd de voortgang of status besproken en deze evaluatie was/is te raadplegen voor de medewerkers van IT. Zo heeft de ODC IT een brug geslagen vanuit de organisatie naar de medewerker toe, zodat er een transparanter beeld van de reorganisatie geboden kon worden.

In het voorjaar van 2019 worden nieuwe leden van Onderdeelcommissies (ODC’s) en Ondernemings­ raad (OR) gekozen. Nu niet meteen stoppen met lezen: dit gaat iedere medewerker aan die zich ook maar enigszins betrokken voelt bij de VU. Het is ook niet ‘ver weg’. U moet nu al in actie komen, want door dit bericht te lezen begint voor u de periode waarin u serieus moet gaan naden­ ken over de vraag of u zich verkiesbaar wilt stellen voor ODC en/of OR. Serieus nadenken over een serieuze taak: advise­ ren over beleid van faculteit, dienst, en/of de VU als geheel, al dan niet instemmen met cruciale dossiers zoals de begroting. Met die activiteiten het personeel vertegenwoordigen en eenieders belangen behartigen. Dat is geen vrijwilligers­ werk: ODC en OR­leden krijgen tijd om hun werk goed te kunnen doen, dus minder taken in hun reguliere werkzaamheden. Want ook uw werkge­ ver vindt het belangrijk dat er een goede ODC en OR is. Die werkgever en de medezeggenschap kunnen elkaar meestal goed vinden, staan misschien een enkele keer tegenover elkaar, en met wat duw­en­trekwerk komt er dan uiteindelijk goed beleid tot stand, waarbij de belangen van medewerkers, studenten en bestuur in evenwicht blijven. Dat poldermodel is zo gek nog niet. Iedere organisatie heeft discussie nodig om goed te kunnen functioneren, een rem of juist het gas­ pedaal. Van promovendus tot hoogleraar, van junior assistent tot leidinggevende: iedereen kan een bijdrage leveren; diversiteit qua functies binnen de medezeggenschap werkt prima.

De medezeggenschap is leerzaam, bijvoorbeeld door trainingen die beschikbaar zijn, u ontdekt nieuwe vaardigheden bij u zelf en uw collega’s – al hoeft u heus niet overal verstand van te hebben –, u heeft invloed op het beleid, u vertegenwoor­ digt het personeel, en er wordt nog vaak gelachen ook. Kortom: u wordt een completer mens.

Stel u verkiesbaar: de VU heeft u nodig!

In maart 2019 zijn er weer verkiezingen voor de OR en ODC’s. Hiervoor zoeken wij nieuwe kandidaten Wil ook jij je stem laten horen en je inzetten voor de belangen van de medewerkers, stel je dan verkiesbaar! De VU heeft u nodig!

COLOFON

COMMISSIE COMMUNICATIE OR VICTOR BIJLERT, SANDRA DE MAESSCHALCK, HENK OLIJHOEK EN ERIC-JAN HARTSTRA TEKST ODC’S VAN FGW, SOZ, FRT, UB, BZ EN IT COLUMN DICK DE GILDER VORMGEVING HAAGSBLAUW

WWW.FACEBOOK.COM/ONDERNEMINGSRAAD.VU @OR_VU

Muziek

Restaurant

Café Keppler SFEER Heerlijk licht en ontspannen, ook door het vele hout, de planten en de gekke kunst aan de muur. Na elf uur ’s ochtends zijn laptops niet meer gewenst, want ze willen geen internetcafé zijn. Het ligt aan een pittoresk pleintje in Noord op tien minuten wandelen van EYE. Het doet denken aan het mooie landhuis van je oudtante ergens op de Veluwe, maar Keppler noemt zichzelf een ambachtelijk dorpscafé.

ETEN De kaart is beperkt, maar er is voor ieder wat wils: vlees, vis of vega. Ze maken veel zelf: brood, koffie en ingemaakte groenten.

Wij eten boterzachte kabeljauw met broccoli en krieltjes in een lekker stevig schilletje, waar alleen iets meer saus bij had gemogen.

Zelf neem ik de soepschotel, bestaande uit charsjo, Georgische tomaten-rundvleessoep, en een bijgerecht naar keuze: voor mij de groententaart met pompoen, geitenkaas en venkel. De soep is heerlijk warm en kruidig, het vlees is goed gestoofd. De verse groententaart heeft een heerlijke korst van zanddeeg. Ook het appelsap uit eigen boomgaard en de fruitige droge witte wijn, een Viognier, vallen in de smaak.

BEDIENING Prima: vriendelijk en vlot.

TIP De panna cotta van Ethiopische koffie met slagroom en besjes.

AANRADER Jazeker, voor als je op een koude winteravond wilt ontspannen en eenvoudig en lekker wilt eten.

PRIJS Voor 50 euro heb je met z’n tweeën ieder een hoofdgerecht, een glas wijn en een toetje.

Rockademie Rockacademie speelt Forever 27 Donderdag 17 januari Aanvang 20.30 uur Toegang: € 10,(studenten) € 3,- (medewerkersvoorstelling) griffioen.vu.nl

“

May you stay forever young” zong Bob Dylan in een van zijn mooiste liefdesliedjes. Het is waarschijnlijk niet zoals Dylan het bedoelde (als ooit al duidelijk wordt wat Dylan bedoelt), maar eeuwig jong blijven Jimi Hendrix, Janis Joplin, Brian Jones, Jim Morrison, Kurt Cobain en Amy Winehouse. Allemaal popiconen die op 27-jarige leeftijd zijn overleden. Het eerste lid van de club was blueszanger Robert Johnson (1911-1938), die zijn ziel aan de duivel zou hebben verkocht in ruil voor zijn gitaarspel. Volgens de overlevering overleed hij na het drinken van een fles vergiftigde whisky.

In Forever 27 brengen studenten van de Rockacademie een eerbetoon aan deze club van 27. De achtkoppige band speelt een swingend nostalgische muziektheatervoorstelling met een verteller, historisch beeldmateriaal en verhalen over de donkere kant van beroemd zijn.

Dick Roodenburg publiciteitsmedewerker Griffioen

30

FOTO’S Piet Kuijten en May van den Heuvel

Cultuurcentrum Griffioen

Café Keppler Van der Pekstraat 1 cafekeppler.nl Imme Schuringa, masterstudent chemistry

Wil je ook GRATIS UIT ETEN, in ruil voor een restaurantrecensie?

Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. nr 8 — 19 december 2018

ADVALVAS

Uilensteders

Ik sport acht keer per week Gijs Limborgh 21 Vierdejaars bewegingswetenschappen Blauwe flat

“

Efficiency vind ik belangrijk.

Ik vind het leuk om ideeën in iets tastbaars om te zetten. Zo ontwikkelde ik met hulp van het VU-Demonstrator Lab bureaulampen die zonlicht simuleren. Daarmee kun je elke werkplek fundamenteel verbeteren. Om in die lampen geld te investeren, heb ik een klein salesbedrijfje. De sales is leuk.

Zo’n twintig uur per week besteed ik aan mijn bedrijven. Daarnaast sport ik acht keer per week, vooral roeitraining en fitness. En naast mijn studie doe ik de minor sportpsychologie.

Om dat allemaal te kunnen, doe ik sommige dingen niet. Ik ga maar één keer per week uit, kijk geen Netflix en mijn gsm staat vaak in de vliegtuigstand.

Zo was ik op de middelbare school al: ik ben altijd druk en heb altijd ideeën. Als dit bedrijf niet lukt, heb ik alweer een volgend plan. De voldoening daarvan is groter dan het bingen van series.

Door Floor Bal Foto Peter Valckx

Wil je ook in Uilensteders?

Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

ADVALVAS

nr 8 — 19 december 2018

31

column

Ook familie

O

mdat de ene helft van mijn familie in Indonesië woont en de andere helft geen kinderen heeft, is mijn familie erg klein.

Door recente gebeurtenissen binnen onze familie zijn er dit jaar zelfs nog twee personen minder bij dan vorig jaar.

Sindsdien is de grootste zorg van mijn oma het kerstdiner. “Nu zijn we nog maar met z’n vijven”, zucht ze elke keer dat ik haar spreek. “Hoe moet dat nou?” Toen ze bij mij op visite was en ik een opmerking maakte over de kleine eettafel in mijn kamer, zei ze verdrietig: “We kunnen net zo goed kerst bij jou vieren, we zijn toch maar met vijf.” Arme oma, dacht ik.

Sanne Pieters derdejaars sociologie

illustratie Dido Drachman masterstudent beeldverhaal, Sint Lucas, Brussel

32

Met een vriendin die single is, bespreek ik op een feestje het fenomeen kerstdiner. Ze vraagt wat ik met kerst ga doen. Ik zeg dat ik dat nog niet precies weet. “Eten met mijn familie”, zeg ik, “maar meer plannen heb ik niet echt.”

“Is dit je eerste kerstdiner zonder relatie?” vraagt de vriendin.

“Zo’n beetje”, zeg ik.

“Succes”, zegt ze.

“En jij?” vraag ik, “wat ga jij doen met kerst?”

Ze zucht. Ze vertelt dat ze ieder jaar voor een kerstdiner wordt uitgenodigd door de vrienden van haar opleiding.

Na vijf jaar is ze er wel aan gewend dat ze de enige is die geen +1 meeneemt, maar de relaties om haar heen worden steeds serieuzer. “Ik vind het niet erg dat ik geen relatie heb”, zegt ze, “en ik ben gek op mijn vrienden, maar toch…” Ze denkt even na. “Het gaat nu steeds vaker over dingen waar ik niet over mee kan praten.

Verbouwingen, trouwjurken, kinderen. Ze bedoelen me niet buiten te sluiten, maar het gebeurt gewoon. Alsof ze een andere taal spreken. De stelletjes. Het ergst vind ik het einde van de avond. Wanneer iedereen moe en

warm is, aangeschoten en vol van het eten. Dan zakken de stelletjes tegen elkaar aan en blijf ik over, ga ik alleen naar huis.”

“Wacht”, zeg ik, “stop!” In mijn hoofd is alles opeens heel helder. Ik vertel haar de zorgen van mijn oma. “Wat nou”, zeg ik, “als ik met jou mee ga naar jouw diner en jij met mij naar mijn diner?”

“Is dat niet een beetje raar?” vraagt ze, “Je familie kent me helemaal niet.”

“Nee joh”, zeg ik, “als ik nu een vriendje had dat ze niet zouden kennen, zou ik hem ook meenemen. Waarom mijn beste vrienden dan niet?”

“Dat is de stelletjescultuur”, glimlacht mijn vriendin.

“Uiteindelijk gaat het er bij een kerstdiner toch om dat je het naar je zin hebt?” vraag ik. “En bovendien: ik beschouw mijn vrienden ook als familie.”

De vriendin denkt even na, lacht dan. “Ja, waarom ook niet?” zegt ze.

Een week later zit ik bij haar studievrienden aan tafel.

Wanneer zij over verbouwingen en trouwjurken praten, hebben wij het over de nieuwste roman van Sally Rooney en de podcast van Esther Perel. Als de stelletjes aan het einde van de avond tegen elkaar aan zakken, vol, voldaan, vermoeid, trekken wij onze schoenen en jassen aan en maken een grote uitbuikwandeling naar het station. “Bedankt voor het komen”, zegt de vriendin, ze omhelst me, “ik vond het heel leuk.”

“Ik ook”, zeg ik. “Tot bij mij volgende week.”

In de trein naar huis bel ik mijn oma en zeg dat een vriendin bij ons kerst komt vieren, dat we dus niet met vijf zullen zijn dit jaar, maar met zes. “O, geweldig”, roept mijn oma uit. “Maar”, vervolgt ze ernstig, “dan passen we niet allemaal aan jouw kleine eettafel.”

nr 8 — 19 december 2018

ADVALVAS