Seizoenskrant AMUZ voorjaar 2020 by Aeolus Publisher

JAARGANG 11 - NR. 1 | SEIZOENSKRANT - VOORJAAR 2020 | EEN ORGANISATIE VAN AMUZ [FESTIVAL VAN VLAANDEREN-ANTWERPEN] HISTORISCHE MUZIEK IN EEN HISTORISCH KADER

Op 17 december 2020 zal het precies 250 jaar geleden zijn dat Ludwig van Beethoven in Bonn werd geboren. In zijn vroegste jaren trad Beethoven in de voetsporen van Mozart en Haydn. We weten dat Beethovens leven doorspekt was met persoonlijke kwellingen. Het lukte hem maar niet om duurzame liefdesrelaties aan te knopen. En het was natuurlijk rampzalig dat uitgerekend een musicus als hij werd getroffen door doofheid. Zouden die twee aspecten mee aan de basis hebben gelegen van Beethovens opvallend unieke en individuele stijl? De manier waarop hij de traditie heeft verzoend met experiment en persoonlijke expressie heeft er alleszins voor gezorgd dat hij dé mythische figuur van de 19deeeuwse muziekgeschiedenis is geworden. Niet voor niets is hij de verbindende schakel tussen die twee andere grote B’s: Bach en Brahms. En met de nodige grootheidswaanzin riep Wagner Beethovens muziek uit tot de ‘transhistorische kracht’ die zou hebben geleid tot zijn eigen grootse Wagneriaanse Gesamtkunst.

door Wilhelm Kempff, Alfred Brendel en Maurizio Pollini. Het ware nog een mooie uitdaging geweest voor de geniale en onvermoeibare FransLibanese pianist Abdel Rahman El Bacha, maar voor BEETHOVENinPRIMETIME gooit AMUZ het over een andere boeg. Aan dertien klavierspelers werd gevraagd om, verspreid over zes concertreeksen, de 32 pianosonaten uit te voeren op zes verschillende historische instrumenten.

01.02.20 - 02.02.20

CLAIRE CHEVALLIER

MELVYN TAN

LUDWIG VON BEETHOVEN

ELS BIESEMANS

BART VAN OORT

ARTHUR SCHOONDERWOERD

ANTHONY ROMANIUK

LINDA NICHOLSON

ABDEL RAHMAN EL BACHA

eethoven heeft een heel andere invulling gegeven aan het begrip ‘componist’ dan zijn illustere voorgangers. Toen Joseph Haydn in 1761 als vicekapelmeester in dienst trad bij de prinsen van Esterházy, was dat nog volledig in de geest van de barokke hofcomponistentraditie. Haydn componeerde op vraag. Een dikke halve eeuw later stierf Beethoven. Hij was zich ervan bewust geworden dat het schrijven van muziek geen ambachtelijke, maar een artistieke activiteit is. Muziek zou voortaan een nieuwe functie hebben: het was absolute kunst die de eigen tijd moest overstijgen. Na Beethoven was het compositorische landschap grondig hertekend. Niemand zou nog ontsnappen aan zijn invloed. Zelfs voor een geniale tijdgenoot als Franz Schubert was het knokken om in Wenen au sérieux te worden genomen. Ken je de taal

Chromatiek op de drempel van de barok Interview Paul Agnew

>> P. 3

OLGA PASHCHENKO

PETRA SOMLAI

van Beethoven goed, dan hoor je zijn stem in het oeuvre van Schumann, Berlioz, Brahms, Dvořák, Mahler, Richard Strauss en Sibelius. Ook de link tussen de late Beethoven en de strijkkwartetten van Bartók is duidelijk. En wist u dat zelfs de avant-

In hart en ziel trouw blijven aan jezelf

TOBIAS KOCH

gardist bij uitstek Pierre Boulez schatplichtig was aan Beethoven toen hij zijn tweede pianosonate componeerde? Door alle pianosonaten, strijkkwartetten of symfonieën van Beetho-

Pianoladag in AMUZ

EDOARDO TORBIANELLI

ALEXEI LUBIMOV

ven uit te voeren of te beluisteren, stap je mee in het grote verhaal van Beethovens creatieve ontwikkeling. Die muziek integraal uitvoeren, is enkel voor de grootsten weggelegd. Denk maar aan de indrukwekkende opnamen van de integrale sonaten

Behalve in zijn strijkkwartetten, is het in zijn klaviersonaten dat Beet hovens revolutionaire aard het meest expliciet komt bovendrijven. In tegenstelling tot zijn per definitie publieksgebonden orkestmuziek waren de kwartetten en sonaten immers bestemd voor een selecte kring van kenners en fijnproevers. Voor Beethoven was dat dankbaar terrein voor experiment en creativiteit. In zijn vroegste klaviersonaten stapte hij nog mee in de klassieke sonatetraditie met de typische opeenvolging van een snel openingsdeel, een traag deel, een menuet (of vaker nog een snel scherzo) en een nog sneller slotdeel. In elk van die delen zien we door de 32 sonaten heen hoe diepgaand de evolutie is die Beethoven heeft doorgemaakt. Zijn eerste sonaten tonen ons hoe hij het gebruik van sonatevorm, rondo, menuet en variatievorm tot in de puntjes onder de knie heeft. Maar in de sonaten die volgden, zou hij de verwachtingspatronen van zijn luisteraars ernstig op de proef stellen. Dat merk je onder meer aan zijn omgang met de toen immens populaire sonatevorm. Die herbergt drie verschillende functies: de zogenaamde ‘expositie’, waar de componist zijn thematische ideeën voorstelt, de ‘doorwerking’, waarin hij het materiaal uit de expositie op allerlei mogelijke manieren transformeert, en de ‘reprise’, waarin hij de luisteraar opnieuw houvast biedt door hoorbaar terug te grijpen naar het materiaal uit de expositie. Eenvoudig gezegd ondergaat de luisteraar een spanningsboog: van vertrouwd terrein via spannende uitstapjes naar het oorspronkelijke thuisgevoel. Nu zou Beethoven, door zijn 32 sonaten heen, die spanningsboog alsmaar spannender en avontuurlijker maken. Hij ver-

VERVOLG >> P. 2

The Times Academy

In het verborgene

Interview Wim Henderickx

Interview Sabine Lutzenberger

Interview Lionel Meunier

>> P. 4

>> P. 5

>> P. 6

>> P. 7

VZW AMUZ [FESTIVAL VAN VLAANDEREN-ANTWERPEN], KAMMENSTRAAT 81, 2000 ANTWERPEN | INFO & TICKETS: +32 (0)3 292 36 80 | WWW.AMUZ.BE | TICKETS@AMUZ.BE

SEIZOENSKRANT - VOORJAAR 2020 | JANUARI - APRIL

BART VAN OORT

MELVYN TAN

LINDA NICHOLSON

PETRA SOMLAI

ELS BIESEMANS

CONTRAPUNT VAN HET LEVEN, MET MUZIKALE LIJNEN DIE SYMBOOL KUNNEN STAAN VOOR VERSCHILLENDE LEVENSPADEN

Bart Demuyt © Rob Stevens

ARTHUR SCHOONDERWOERD

Van harte, Bart Demuyt, directeur AMUZ

EDOARDO TORBIANELLI

ALEXEI LUBIMOV

Beethoven leefde in een tijd waarin men nog niet over een gestandaardiseerde piano beschikte. De klavierbouw kende tijdens zijn leven een woelig en snel evoluerend verloop. Het (haast letterlijk) aftasten van de grenzen van de toenmalige instrumenten, maakt dan ook deel uit van de esthetiek van Beethovens klaviersonaten. Al vroeg in zijn carrière leerde Beethoven de instrumenten van Stein en Streicher kennen. Rond 1800 kreeg hij een robuuster klinkend instrument van Anton Walter in zijn bezit. Merk op dat de transparantie van deze Weense instrumenten zich perfect leent tot Beethovens schrijfwijze met talrijke trillers en compacte akkoorden, ook in de laagste regionen van het klavier. En dus droomden ook buitenlandse klavierbouwers ervan om in de gunst van Beethoven te vallen en zo hun verkoopcijfers op te krikken. Zo kreeg Beethoven een instrument van de Londense John Broadwood toegestuurd en zou hij

ook de instrumenten van Erard leren kennen. Deze instrumenten klinken luider dan de Weense en doordat de noten minder snel worden gedempt, geven ze meer aanleiding tot zangerige melodielijnen. Sommige sonaten zijn hoorbaar beïnvloed door het instrument dat Beethoven ter beschikking had. Zo blijkt Beethovens expansiedrang in de Waldsteinsonate en in de Appassionata een rechtstreeks gevolg van zijn kennismaking met een instrument van Erard. Beethoven was al vergevorderd hardhorig toen hij een instrument in handen kreeg van Conrad Graf. Graf was de belangrijkste Weense bouwer van de generatie na Streicher en Walter. Hij is erin geslaagd de solide klank van Engelse pianoforte’s te verzoenen met de lichtheid, scherpte en helderheid van Weense pianoforte’s. Het is uitgerekend op een kopie van een dergelijk instrument dat Olga Pashchenko en Abdel Rahman El Bacha het Beethovenweekend zullen afsluiten. De mythen over Beethovens pianospel zijn talrijk. Met zijn vurige temperament (en hardhorige oren) zou hij zijn instrumenten geregeld aan flarden hebben gespeeld. Het internationale kransje klavierspelers dat AMUZ voor dit heroïsche weekend onder de arm neemt, heeft gelukkig © Alex Vanhee

Hoewel de koude winteravonden iets magisch kunnen hebben, doen ze ons ook al even dromen van lange en zwoele zomeravonden, vol muziek uiteraard, en dan komen we uit bij Laus Polyphoniae. De editie van 2020 draagt als thema ‘Contrapunt van het leven’. Contrapunt was voor de muziek van de middeleeuwen en renaissance essentieel. Verschillende muzikale lijnen klinken simultaan en vormen een magistraal klinkend geheel. De muzikale lijnen kunnen symbool staan voor de levenspaden die we allemaal bewandelen en polyfone muziek werd destijds uitgevoerd bij verschillende momenten van het leven. We kijken er samen met u naar uit!

vaagde de grenzen en verdoezelde de meest herkenbare momenten. Wat Beethoven zoal deed om de zekerheden van zijn luisteraars weg te nemen? Algemeen valt op hoe de overgangs- en doorwerkingspassages in zijn sonaten steeds uitgebreider worden. Zoiets deed Beethoven onder meer door harmonische spanning op te bouwen. Verschillende toonaarden volgen elkaar op een vaak verrassende manier op. Ook onstabiele akkoorden, onverwachte tempowisselingen en uitspattingen qua klanksterkte ondermijnen ons gevoel voor richting. Maar Beethoven speelde ook graag verschillende krachten tegen elkaar uit: zo kon hij enerzijds harmonische spanning opbouwen en tegelijk het tempo vertragen. Of hij gooide alle remmen los

om uiteindelijk toch in onzekerheid te eindigen. Een van zijn grote specialiteiten is ook dat hij een indruk kon wekken die achteraf fout zou blijken te zijn. Zo tellen zijn sonaten talrijke valse reprises of blijkt een improvisatorische start uiteindelijk toch een deel van de expositie te zijn. Het universum van Beethovens klaviersonaten is oneindig fascinerend. De sonatevorm is maar een van de verschillende structuren die Beethoven hier op de rooster legt en fileert. Door de delen van de verschillende sonaten heen experimenteert hij er ook duchtig op los in de variatieen rondovorm en in het menuet en scherzo. Ja, hij integreert zelfs fuga’s in zijn sonaten. Bijzonder is ook de manier waarop de delen zich ten opzichte van elkaar verhouden. Hij zoekt extremen op qua tempo en vervaagt ook graag de grenzen tussen de delen onderling. En dan zijn er nog talloze andere aspecten die onze aandacht verdienen. Zo geeft het in kaart brengen van alle mensen aan wie Beethoven zijn sonaten opdroeg ons een beeld van zijn sociaal leven. Ook het vergelijken van allerlei mogelijke versies en uitgaven van de sonaten is verbazingwekkend interessant. En wat met de titels van sommige sonaten en sonatedelen?

ANTHONY ROMANIUK

CLAIRE CHEVALLIER

Natuurlijk mag de hype rond de verjaardag van Beethoven de andere componisten die in onze voorjaarsconcerten aan bod komen niet te veel overschaduwen. Na het BEETHOVENinPRIMETIME-weekend bijt Les Arts Florissants de spits af met de grote Gesualdo, die als geen ander de menselijke passies in de late renaissance weet weer te geven. Mozarts sprankelende virtuositeit in zijn soloconcerti en zijn elegante symfonische repertoire worden u gebracht door onze artiest in residentie: barokvioliste Amandine Beyer, die voor de gelegenheid haar ensemble Gli Incogniti meebrengt. De jonge Belgische sopraan Deborah Cachet die niet alleen bij ons, maar ook op de internationale podia furore maakt, verdiept zich in het muzikale vernuft van de jonge Händel. En Vox Luminis, dat afgelopen jaar de fameuze BBC Music Magazine AWARD 2018, Choral Award Winner kreeg én door Klara ‘Ensemble van het jaar’ werd genoemd, laat u de poëzie en expressie van Orlandus Lassus ontdekken, die we toch blijven beschouwen als een van de belangrijkste Franco-Vlaamse polyfonisten.

>> BEETHOVENinPRIMETIME

In 2020 wordt Ludwig van Beethoven (1770-1827) overal ter wereld gevierd. Een passend eerbetoon vinden, was voor AMUZ dan ook een must. We hebben ervoor gekozen om deze grootmeester van de West-Europese klassieke muziek twee volle dagen centraal te zetten in ons voorjaarsfestival inPRIMETIME. Elk concert focust zonder toegevingen op schitterende muziek en dito muzikanten. Els Biesemans, Claire Chevallier, Abdel Rahman El Bacha, Tobias Koch, Alexei Lubimov, Linda Nicholson, Olga Pashchenko, Anthony Romaniuk, Arthur Schoonderwoerd, Petra Somlai, Melvyn Tan, Edoardo Torbianelli en Bart van Oort brengen Beethovens klaviersonaten in chronologische volgorde. Omdat we niet voor niets de enige concertplek ter wereld zijn die uitsluitend inzet op de Historically Informed Performance, doen we dit vanzelfsprekend volgens de principes van het huis: met klavierinstrumenten die nauw aansluiten bij de instrumenten die Beethoven destijds ter beschikking had. Exclusieve instrumenten uit binnen- en buitenland komen richting AMUZ, een streling voor oog en oor.

TOBIAS KOCH

SEIZOENSKRANT - VOORJAAR 2020 | JANUARI - APRIL

CHROMATIEK OP DE DREMPEL VAN DE BAROK

OLGA PASHCHENKO

ABDEL RAHMAN EL BACHA

Elise Simoens

n ZA 01.02.20 - ZO 02.02.20

AMUZ BEETHOVENinPRIMETIME ZA 01.02.20 10.00 Bart van Oort Linda Nicholson 13.30 Arthur Schoonderwoerd Edoardo Torbianelli Alexei Lubimov 20.00 Melvyn Tan Petra Somlai

ringen willen we niet alleen het beeld van de gekke componist ontkrachten, maar net wijzen op zijn intellectuele kwaliteiten. Zijn chromatische aanpak in de muziek is bijvoorbeeld geïnspireerd op de idee om antieke muziek te her creëren”, vervolgt Agnew. De bijzondere chromatiek is een aspect waar Gesualdo vaak mee wordt geassocieerd. “Gesualdo vond ook aanwijzingen in de theorieën over chromatiek van Nicola Vicentino. Maar hij was zeker niet de enige die daarmee experimenteerde. In andere programma’s hebben we bijvoorbeeld al muziek van Gesualdo gecombineerd met die van Lassus, want ook hij ging daar in sommige composities heel ver in.” Van Gesualdo zijn zes madrigaalbundels overgeleverd. Volgens Agnew bekleedt het vierde boek, waarin de onbereikbare geliefde centraal staat, daarbij een speciale plaats. “Het is volgens mij het mooiste boek met dramatische werken. Er is een perfecte balans tussen het harmonische en melodische, waardoor de emoties in de tekst door de muziek worden versterkt. Het is een evenwicht tussen de polyfonie als erfenis van de Frans-Vlaamse school, en de tekstexpressie. In de latere boeken zou Gesualdo nog meer experimenteren op het gebied

van harmonie. Over de uitvoeringswijze van de madrigalen bestaat er discussie of ze a cappella moeten worden gezongen, of net door instrumenten begeleid. “We weten dat Gesualdo zelf een uitstekend luitist was, dus het is mogelijk dat hij enkele madrigalen met de luit begeleidde. Er bestaat ook een brief in het teken van een reis naar Ferrara, waarin wordt gesproken over de uitvoering van een vijfstemmig madrigaal, terwijl er slechts vier zangers ter beschikking staan. Gesualdo stelt voor om zelf de ontbrekende stem te zingen. Dat is interessant omdat het wijst op het belang dat Gesualdo stelde in het polyfone evenwicht tussen de stemmen, en dat elke stem een tekst moest kunnen vertolken. Volgens mij zijn de madrigalen echt wel onbegeleide werken. Sommige enharmonische passages zijn bovendien heel moeilijk uit te voeren met instrumenten.” Frederic Delmotte

n DO 06.02.20

21.00 AMUZ Les Arts Florissants - Carlo Gesualdo da Venosa: Il quarto libro di madrigali

ZO 02.02.20 10.00 Els Biesemans Anthony Romaniuk 13.30 Claire Chevallier Tobias Koch 16.30 Olga Pashchenko Abdel Rahman El Bacha

ver Carlo Gesualdo, prins van Venosa, doen de wildste verhalen de ronde. Zeker is wel dat hij zijn overspelige echtgenote betrapte, en zowel haar als haar minnaar eigenhandig vermoordde. Voor Paul Agnew is het biografische aspect echter niet de hoofdreden om Gesualdo’s muziek uit te voeren. “Gesualdo staat bekend als een gek, maar dat willen we net counteren. Hij is een verbijsterend componist die elk muziekliefhebber zou moeten (leren) kennen. Hij is bijzonder omdat zijn muziek op het snijpunt ligt van de late renaissance en de vroege barok. Er is enerzijds het drama van de tekst, maar anderzijds de polyfonie als vehikel voor de tekst. Gesualdo gaat heel diep in de combinatie van de twee.” De hedendaagse luisteraar heeft vaak een romantische kijk op componisten, alsof je het leven van de componist moet kennen om de muziek te begrijpen. “Het kan zelfs een nadeel blijken, wanneer je je op de legendes baseert”, meent Agnew. Met andere woorden, vergeet wat u hierboven heeft gelezen. “Gesualdo kende de beste kunstenaars van zijn tijd - een componist als Claudio Monteverdi, de dichter Torquato Tasso - en werkte met de beste uitvoerders. Met onze integrale uitvoe-

een meer geraffineerde reputatie. De Nederlander Bart Van Oort mag de spits afbijten met enkele jeugdige werkjes die bijzonder goed bij zijn frisse en transparante speelstijl passen. Voorts volgen gevestigde waarden als Linda Nicholson, Arthur Schoonderwoerd, Melvyn Tan, Alexei Lubimov en om het weekend af te sluiten Abdel Rahman El Bacha. Hij ontfermt zich over de laatste drie Beethovensonaten. El Bacha, een meester in het doseren, is de geknipte man om ons door de meest complexe structuren heen te leiden. Met AMUZ-publiekslieveling Claire Chevallier en met Tobias Koch, Els Biesemans en Edoardo Torbianelli horen we dan weer vier toppers aan het werk die op een of andere manier aan Antwerpen of aan Jos Van Immerseel zijn gelinkt. De van oorsprong Australische klavierspeler Anthony Romaniuk omschrijft zichzelf als pianist, klavecinist en improvisator. Het is uitkijken naar diens recital, want hij houdt van buiten de lijntjes kleuren. Tot slot vervoegen ook de voor AMUZ niet onbekende dertigers Petra Somlai en Olga Pashchenko het selecte toetsenistengezelschap.

Les Arts Florissants vierden in 2019 hun 40ste verjaardag. Het Franse ensemble, opgericht door William Christie, is onlosmakelijk verbonden met de heropleving van de Franse barokmuziek en het actuele Franse cultuurleven. In al die decennia hebben ‘Les Arts Flo’ het barokke repertoire verkend in de meest diverse projecten, gaande van intieme kamermuziek tot grootse scenische producties als Atys van Lully of Les Boréades van Rameau. Sinds 2013 is Paul Agnew adjunct-muziekdirecteur en legt hij zich samen met enkele uitgelezen zangers toe op de wortels van de barokmuziek: de madrigalen van Monteverdi en Gesualdo. Het ensemble toert langs de grote concertpodia met de integrale uitvoering van Gesualdo’s madrigaalboeken en passeert ook langs AMUZ om zijn interpretatie van het vierde boek aan het publiek voor te stellen.

SEIZOENSKRANT - VOORJAAR 2020 | JANUARI - APRIL

IN HART EN ZIEL TROUW BLIJVEN AAN JEZELF Vox Luminis is op vrijdag 28 februari 2020 te gast in AMUZ met muziek van Orlandus Lassus. Het ensemble concerteert al jaren in onze concertzaal, maar ondertussen gooit Vox Luminis ook in het buitenland hoge ogen. We interviewden artistiek leider Lionel Meunier begin november 2019, kort na een uitgebreide tournee met de groep in de VS.

U bent net terug uit de Verenigde Staten. Binnenkort staan er optredens op het programma in Moskou, Madrid en Londen om er maar enkele te noemen. Het gaat hard voor Vox Luminis. Hoe ervaart u het succes van de groep en hoe verklaart u dat? Het minste wat je kan zeggen is dat het overweldigend is. Ik was er niet op voorbereid, niemand van de groep trouwens. Eerst sta je er wat verbaasd naar te kijken, je ‘ondergaat’ het. Het was mijn droom een ensemble als Vox Luminis te hebben, niet om succes te hebben. Op een gegeven moment voelde ik — nog voor ik het doorhad − dat er dingen veranderden en dat er geen weg terug was. We hebben geluk gehad. Uiteraard hebben we er hard voor gewerkt, maar dat doen andere ensembles ook. In Vox Luminis heb ik alles gestoken wat ik had: geld, maar dat is uiteindelijk van weinig belang, maar vooral mijn hart en ziel. Dus toen ik merkte dat het ensemble een hoge vlucht begon te nemen, was ik vooral bezorgd om de geest van de groep. Ik wou dat bijzondere dat ons zo eigen is, bewaren. Maar je beseft dat het een utopie is — ik ben trouwens dol op het concept ‘utopia’! — te denken dat er nooit iets zal veranderen en dat trouw blijven aan jezelf het beste is wat je in zo’n situatie kan doen. Dat was een hele uitdaging. Maar nu is dat succes een deeltje van ons geworden. Het verbaast me telkens opnieuw wanneer ik een uitnodiging voor Vox Luminis ontvang van buiten Europa, ik word dan helemaal opgewonden en bedenk welke musici ik kan meenemen. Is dat een deel van ons succes? Dat we er niet naar streefden, maar het toch kregen en dat we desondanks proberen trouw te blijven aan onszelf? We houden nog steeds van het contact met het publiek, we staan nog steeds met evenveel plezier samen op een podium en we houden oprecht van de muziek die we uitvoeren. Ik durf aan te nemen dat het publiek dat ziet en voelt. Dit succes kan niet worden verklaard met een of andere mathematische formule, gelukkig maar! Ik zie het

als een wonder dat mij toelaat te doen wat ik het liefste doe. Het valt niet in woorden te vatten hoe het is om dat te delen met de collega’s van Vox Luminis: je voelt het als je samen zingt of je ziet het in mekaars blik tijdens een concert. Zolang ik dat mag ervaren, zal ik voortdoen. Wanneer dat wegvalt, stop ik. Succes of niet. Vox Luminis won de Gramophone Award 2019 in de categorie koormuziek met de opname met Ensemble Masque van Buxtehudes Abendmusiken, een cd die in AMUZ werd opgenomen. In 2012 wonnen jullie zelfs de Gramophone Album of the Year met Schütz’ Musikalische Exequien. Hebben deze internationale prijzen een grote impact gehad op de bekendheid van Vox Luminis? De laatste prijs heeft niet meer dezelfde impact als die van 2012 — gelukkig, we zouden het niet aankunnen. Maar het klopt zeker dat de Gramophone Awards ervoor zorgden dat er belangstelling volgde uit Groot-Brittannië, de Verenigde Staten en andere plekken ter wereld waar Gramophone wordt aanzien als een toonaangevend en gerespecteerd muziekmagazine. De laatste prijs komt dan ook nog na de BBC Choral Award of the Year in 2018. Het is opnieuw een bevestiging — waardoor we ons gezegend voelen — dat onze manier van muziek brengen wordt gewaar-

deerd. Het ziet ernaar uit dat de komende drie, vier jaar behoorlijk druk zullen zijn. We zullen ons goed moeten voorbereiden. Hoe houdt u dat haalbaar voor uzelf en de zangers, met name nu de druk verhoogt en er steeds meer concertaanvragen binnenlopen? Voor elk nieuw concertprogramma vraag ik aan mijn zangers wie wil meedoen, ze zijn tot niets verplicht. Deze werkwijze maakt het casten af en toe lastiger, maar ik ben niet van plan die te veranderen. Ik wil dat de zangers de keuze hebben om wel of niet te participeren in een nieuw project. Ik leg mijn oor bij hen te luisteren, probeer te anticiperen op en rekening te houden met hun noden. Dat is geen gemakkelijke evenwichtsoefening, maar wel een cruciale. Omdat de meeste zangers erg loyaal zijn, beperk ik het aantal concerten tot zestig à zeventig per seizoen, plus de cd-opnamen. Dat blijft haalbaar en gezond. Vocale gezondheid is uitermate belangrijk voor een zangersensemble als Vox Luminis. Ik heb zelf problemen gehad met mijn stem en probeer die nu zo goed mogelijk te verzorgen. We streven ernaar om meer tournees te doen met hetzelfde programma in plaats van eenmalige concerten te zingen. Zo kunnen we de repetitietijd per seizoen beheersbaar houden. Tegelijk worden we er ook niet jonger op, maar dat

WE HOUDEN OPRECHT VAN VAN HET CONTACT MET HET PUBLIEK, VAN DE MUZIEK DIE WE UITVOEREN EN VAN HET SAMEN OP EEN PODIUM STAAN kunnen we gelukkig compenseren met meer ervaring. Bovendien vervoegden enkele nieuwe zangers ons ensemble en de nieuwe ideeën die zij meebrengen, zijn ook weer onbetaalbaar. Hoe is het ensemble veranderd door de jaren heen? Er is veel veranderd. Een grappig voorbeeld: wanneer ik iemand aanschrijf, stuur ik steeds de link van onze website mee, mocht men nog nooit van ons gehoord hebben ... Ik krijg dan vaak leuke reacties terug − dat ze ons natuurlijk kennen − maar ik blijf steeds hetzelfde schrijven.

Ontkenning van mijn kant? Geen idee. Mijn hele leven ben ik geconfronteerd met groei. (Voor wie me niet kent, ik ben zelf meer dan twee meter groot.) Wat ook is gegroeid, is het ensemble, en godzijdank, het ons ondersteunend kantoor − dat gebeurde bijna te laat, we zouden onder het extra werk bezweken zijn! Het aantal concertaanvragen is ondertussen erg fel gestegen, veel meer dan ik me had kunnen voorstellen. Uiteraard verlies je een beetje de opwinding van het nieuwe, die we in de beginjaren kenden toen we twee of drie projecten per jaar deden. Het is wel eens grappig om het verschil te zien tussen de geroutineerde zangers van Vox Luminis en de nieuwe, die stress en opwinding voelen als ze de eerste keer met ons meezingen. Wat zeker ook veranderd is, is de hoeveelheid aandacht die ons te beurt valt. Ook hierin is mijn rol gegroeid. Ik neem meer verantwoordelijkheid op, in het bijzonder tijdens repetities. Ik ben ook het gezicht van het ensemble − al wilde ik dat in het begin niet echt erkennen. Ik voel me verantwoordelijk voor de hele groep en zal mijn zangers en muzikanten als een leeuw beschermen. Ik merk dat ik ook meer invloed heb gekregen op de programma’s die we uitvoeren. Dat wil niet zeggen dat we alles kunnen beslissen, maar ik slaag er vaker in onze dromen

SEIZOENSKRANT - VOORJAAR 2020 | JANUARI - APRIL

te realiseren, trouw te blijven aan mezelf en ervoor te zorgen dat de rest van de groep dat ook kan.

Met pijn in ons hart zagen we ons in 2019 genoodzaakt PIANOLAinPRIMETIME af te gelasten. Maar dat maken we weer helemaal goed op zondag 29 maart. Dan zet AMUZ de pianola een hele dag in de schijnwerpers. In samenwerking met het Amsterdamse Pianolamuseum presenteert AMUZ de veelzijdigheid van de fascinerende mechanische piano.

daarentegen kan een ongelimiteerd aantal noten de woonkamer of concertzaal in katapulteren, wat de creativiteit van sommige componisten op hol deed slaan.

Yvo Verschoor, tot voor kort directeur van het Pianolamuseum, schetst in een interview de opkomst, bloeiperiode en neergang van de pianola en de reproductiepiano’s, vertelt hoe dit wonderlijke instrument werkt, welke muziek erop klonk en hoe firma’s die pianorollen produceerden de beste pianisten en componisten voor hun kar trachtten te spannen.

In Cinema Pianola reist u ruim honderd jaar terug in de tijd met filmpjes van o.a. de Parijse Wereldtentoonstelling in 1900 en de eerste zeppelinvlucht van graaf Zeppelin. Pianolarollen en live piano-improvisatie begeleiden de stille filmpjes zoals toen.

ie tegenwoordig naar muziek wil luisteren zonder daarbij zelf een instrument te bespelen, zet eenvoudigweg de radio aan of scrolt in de spotifylijst naar het gewenste nummer. Omstreeks 1900, nog voor radiotoestellen prominent in de huiskamers stonden, bleek de pianola dé oplossing: een automatische piano die speelt met behulp van een papieren rol met gaatjes. Miljoenen instrumenten sierden Amerikaanse en Europese huiskamers, en de pianorollen gingen als zoete broodjes over de toonbanken, met een gigantisch repertoire van eenvoudige volksliedjes tot bewerkingen van complete Beethovensymfonieën.

Tijdens het concert hoort u hoe componisten als Claude Debussy, Edvard Grieg en George Gershwin hun eigen pianowerken uitvoerden door middel van de pianolarollen die ze zelf inspeelden. De techniek van de mechanische pianola — waardoor een componist zich niet langer moest laten beperken tot het maximum van de twintig vingers van een pianoduo — stimuleerden o.a. Igor Stravinsky, Paul Hindemith en Conlon Nancarrow om de grenzen van deze nieuwe pianistieke mogelijkheden af te tasten. Ook hun muzikale experimenten zijn unieke tijdsdocumenten in de muziekgeschiedenis. n ZO 29.03.2020

Een van de meest interessante eigenschappen van de reproductiepiano was de mogelijkheid om grote pianisten en componisten muziek op een pianorol te laten inspelen. Op deze opnamen avant la lettre horen we hoe componisten als Edvard Grieg, Sergei Rachmaninov en Maurice Ravel hun eigen werk interpreteerden. Componisten ontdekten anderzijds de technische voordelen van het pianolamechanisme. Hoezeer een pianist ook mag oefenen, hij heeft maar tien vingers en op een bepaald moment bereikt ook zijn of haar virtuositeit een grens. Een pianola

Wat mag ons publiek verwachten? Waarom moeten ze naar jullie concert komen luisteren? Ze zullen een ‘lagere’ tessituur horen dan gewoonlijk bij Vox Luminis, omdat we zullen zingen op de historische toonhoogte, met lage bassen in de traditie van de FrancoVlaamse polyfonie en niet met de ijle, hoge sopraanstemmen. Deze muziek is als een intense muzikale reis waarin tijd niet van belang is, waarbij je achterover leunt en je overgeeft aan de muziek en haar spiritualiteit. En hopelijk met een klank als een bad met warm water, waaraan het publiek zich te goed kan doen. We presenteren onze visie op deze partituur, zonder het publiek te willen ‘pleasen’, maar door hun ons hart en onze ziel aan te bieden. Ik geloof dat het beluisteren van deze muziek je op vele niveaus voedt en vervult — wat voor mij al voldoende reden is om te komen. Het is beter dan eender welk medicijn.

PIANOLADAG IN AMUZ

Op 28 februari zal Vox Luminis in AMUZ de vijfstemmige Lamentaties en het vijfstemmige Requiem van Orlandus Lassus uitvoeren. Wat is uw affiniteit met deze composities? Ik heb erg veel met Lassus, ik ken geen enkel werk van hem dat ik niet goed vind. We brachten al eerder programma’s rond Lassus, waarbij we religieuze en wereldlijke werken combineerden, en maakten ook een opname. Zijn Lamentaties voerden we enkele jaren geleden ook al uit, het is ongetwijfeld een van zijn meesterwerken. De tekst (de Bijbelse lamentaties van de profeet Jeremia, n.v.d.r.) heeft talrijke componisten geïnspireerd, maar de muzikale zetting van Lassus is een van de meest diepgaande. Lassus was zelf een uitzonderlijk goed zanger, en dat hoor je in zijn composities voor stemmen: zijn harmonieën en tekstzetting zijn buitengewoon. Ik heb zo’n tien jaar bij Cappella Pratensis gezongen, waar ik heel veel leerde over de uitvoering van renaissancemuziek; het belang van de muzikale lijnen, de plaatsing van de noten. Al deze elementen passen we toe bij het uitvoeren van deze muziek. Lassus’ vijfstemmige Requiem voeren we voor het eerst uit. Zijn vierstemmige Requiem is bekender — dat is ook een schitterend werk— maar we willen ook de minder bekende composities laten horen. De vijfstemmige versie is nog rijker van klank door de extra middenstem in het geheel — dat ontroert me steeds opnieuw. De tekst van het requiem raakt me ook elke keer weer. Bij een uitvoering mag je de emotie die in de tekst zit niet faken, je moet ze voelen, anders mis je iets essentieels: hoe de kracht van de tekst en muziek één worden.

AMUZ 11.00 Cinema Pianola 13.30 Interview Yvo Verschoor 15.00 De vele gezichten van de pianola

Robin Steins

21.00 AMUZ Vox Luminis - Lassus: Lamentaties & Requiem

n 28.02.2020

SEIZOENSKRANT - VOORJAAR 2020 | JANUARI - APRIL

THE TIMES ACADEMY AMUZ biedt een podium aan jong talent — zowel aan uitvoerders, als aan componisten. In The Times Academy werken studenten van verschillende conservatoria samen met muzikanten van HERMESensemble aan een ontwikkelingstraject. Wim Henderickx is daarbij de coach voor vier componisten tussen 20 en 25 jaar.

Hoe verloopt de selectieprocedure? Die begint met SoundMine, een internationale compositiecursus georganiseerd door Musica, waarbij we het ene jaar samenwerken met HERMESensemble en het andere met Antwerp Symphony Orchestra. Ik geef die cursus ondertussen al 21 jaar en die is een belangrijk onderdeel geworden van mijn pedagogische leven. Bij SoundMine selecteren we ongeveer dertig mensen en uit de kandidaten die daar een volledig traject afleggen, selecteren we dan de kandidaten voor The Times Academy. Zij stellen een concept voor wat ze met de Academy willen realiseren. Eda wil werken rond een combinatie van traditionele Turkse muziek en hedendaagse westerse muziek. Tijdens de SoundMine-workshops voelde ze zich gestimuleerd om haar eigen traditie te bekijken en dat pad wil ze nu ook verder bewandelen. Heel vaak zullen mensen die met hedendaagse muziek bezig zijn, westers beginnen schrijven. Ik heb haar aangemoedigd om ook naar haar wortels te kijken. Vegar pakt het heel groots aan. Hij kijkt naar de kosmos en is gefascineerd door zwarte gaten en gravitatiekrachten in het grote universum. Ellen is dan weer op zoek naar het vinden van nieuwe klanken, terwijl Lennert zaken aan het uitproberen is op het gebied van het grote muzikale gebaar en het spectrale. Het zijn alle vier totaal verschillende kunstenaars.

@ Miel Pieters

Momenteel zijn de voorbereidingen voor het concert in maart al een tijd aan de gang. Wie zijn de jonge componisten? We hebben nu vier componisten die het traject van de Academy afleggen. Het was belangrijk dat die vier jonge mensen representatief waren voor wat er in de wereld gebeurt. We hebben twee componisten uit België, Ellen Jacobs en Lennert Baerts. Eda Er is een Turkse componiste en Vegar Gulang komt uit Noorwegen. Eda ken ik al een tijdje. We hebben elkaar ontmoet tijdens een workshop met het Atlas Ensemble. Het is altijd leuk om dan te horen dat je dankzij dergelijke workshops mensen hebt gestimuleerd om verder te componeren. Vegar heb ik dan weer tijdens een workshop in Noorwegen ontmoet. Ellen studeert aan het conservatorium van Gent en Lennert in Antwerpen.

Wat gebeurt er nadat de kandidaten geselecteerd zijn? De vier kandidaten gaan gedurende een aantal repetities aan de slag met de muzikanten van HERMESensemble. We hebben ondertussen al een eerste repetitie gehad en die was bijzonder boeiend. Ze vertrekken daarbij van hun eerste compositieschetsen en kunnen meteen enkele zaken vragen en laten uitproberen op het gebied van de orkestratie. Vervolgens gaan ze opnieuw autonoom aan de slag. Ik fungeer als coach tussen de componist en het ensemble. Mijn doel is ervoor te zorgen dat er een werk ontstaat dat interessant is voor de componist (hij moet trots kunnen zijn op zijn of haar compositie), maar dat ook de uitvoerders het gevoel geeft dat de compositie echt voor hun instrument is geschreven. Dat leerproces kan je niet in je eentje thuis doormaken, maar moet je afleggen met de musici zelf. Voor jonge componisten is net dat de belangrijkste leerschool, het samenwerken met de muzikanten, niet het componeren met behulp van software. Vroeger moest je je compositieschetsen voorstellen aan de piano, maar tegenwoordig is de software

zo ontwikkeld, dat je muziek kan simuleren. Maar zodra je méér uit de klank wil halen, moet je een beroep doen op muzikanten. En in The Academy krijgen de componisten de kans te werken met fantastische musici, die de gewoonte hebben om het experiment aan te gaan en daardoor snel mee zijn met nieuwe ideeën. De kracht van dit project ligt in het feit dat je meteen kan horen wat je aan het maken bent, en dat je niet moet wachten tot die ene repetitie en het uiteindelijke concert om dan misschien met een wrang gevoel achter te blijven en te twijfelen of dat het nu effectief het stuk is dat je voor ogen had. Kan u als coach veel bijsturen? De jonge componist is baas over zijn stuk. Als coach grijp ik enkel in wanneer over bepaalde technische zaken niet kan worden gediscussieerd. Maar uiteindelijk is hij dan nog vrij om te beslissen wat hij al dan niet doet. We blijven werken tot aan het concert. Componisten leren daarbij niet enkel bij op technisch gebied, maar ook over de balans in de concertzaal. Op die manier bereik je een grote evolutie binnen het traject.

De deelnemers zijn allen digital natives. Is informatica belangrijk bij het componeren? Dat is momenteel best een grappig gegeven. De digitale evolutie is niet meer weg te denken, elke componist werkt tegenwoordig met de computer. Vroeger schreef je alles met de hand op — en ik probeer de deelnemers daar wel attent op te maken, want software kan je muzikaal denken positief, maar ook negatief beïnvloeden. Omdat in de software alles wel ‘klinkt’, zal je minder rekening houden met de beperkingen van de instrumenten. Uiteindelijk mag je als componist alle middelen gebruiken die je ter beschikking hebt, maar het belangrijkste is dat het inwendige voorstellingsvermogen van een jonge componist wordt ontwikkeld en dat de muziek goed klinkt op de scène, wanneer die wordt uitgevoerd door levende muzikanten. Hebt u als componist zelf dingen opgestoken van die jonge mensen? Heel veel — zowel door de workshops van SoundMine, The Times Academy, als door het lesgeven aan het conservatorium. Ik kan me

geen leven meer voorstellen zonder mijn pedagogische activiteiten. Ik probeer een totaalmusicus te zijn — componist, uitvoerend muzikant, pedagoog, dirigent … Jonge mensen houden me ongelooflijk alert. Ik wil ook bijblijven, dus ik besteed enkele uren per week aan het ontdekken van de nieuwste evoluties, ook op het gebied van technologie. Ik bedank mijn studenten elk jaar voor de wisselwerking met mij, maar ook tussen hen onderling. Ik vind het belangrijk dat jonge componisten elkaar beïnvloeden, elkaar uitdagen en in elkaar investeren. Je steekt heel veel op door te luisteren naar het werk van je eigen collega’s, nog meer dan door het grote repertoire te bestuderen. Want uiteindelijk zijn ze allemaal aan het zoeken, aan het uitproberen — en soms ook aan het knoeien. Hoe kijken ze zelf uit naar het concert? Het is een van de eerste keren dat hun muziek in zo’n fantastische ruimte en door een topensemble wordt uitgevoerd. Zo kunnen ze hun eigen werk in optimale omstandigheden horen. Dat is geen evidentie op die leeftijd. Het is ook leuk dat de concerten van The Times en The Times Academy een ruim publiek aanspreken. Er komen scholen kijken en er is dialoog met het publiek en de componisten. De tijd is voorbij dat je als componist alleen in je werkkamer zit. Hier komt alles samen: componisten, muzikanten, publiek. Het doet me dan ook pijn als politici dergelijk initiatieven als elitair beschouwen. Het gaat hier over jonge mensen van verschillende nationaliteiten die elkaar ontmoeten, op zoek gaan naar een taal die nu wordt gesproken, en die ze willen delen met het publiek. We moeten die jongeren steunen en hun een plaats geven in onze wereld. Creativiteit is noodzakelijk en het is onze plicht om die te stimuleren. Wanneer we niet meer in jonge mensen investeren, dan moeten we onszelf afvragen waar we eigenlijk mee bezig zijn. Frederic Delmotte

n ZA 07.03.20

21.00 AMUZ The Times Academy

SEIZOENSKRANT - VOORJAAR 2020 | JANUARI - APRIL

IN HET VERBORGENE der ontroerend. In het klooster heerste een sterke hiërarchie. De codices werden gekopieerd door nonnen die konden lezen en schrijven en dus hooggeplaatst waren. Wanneer we tegenwoordig muziek van de middeleeuwen uitvoeren, spelen we niet die van de gewone mens, want die is niet overgeleverd, maar wel de aristocratische muziek. Het feit dat de muziek uit de kloosters werd overgeleverd, danken we aan de geletterde vrouwen van een vaak adellijke komaf.

Sabine Lutzenberger is al jaren gefascineerd door de muziek van de middeleeuwen. Met haar ensemble PER-SONAT is ze een geprezen vertolkster van eenstemmige gezangen en de vroegste polyfonie. In AMUZ brengt het ensemble muziek die werd gezongen in cisterciënzerkloosters, uit de bekende codex Las Huelgas uit Spanje, maar ook uit recentelijk ontdekte bronnen in Duitsland.

Waarom begon men dan toch opnieuw meerstemmig te zingen? Ik geloof dat je de kunst simpelweg niet kan afremmen. Er werd in parallelle bewegingen gezongen, en dan ook in een

Vanwaar uw idee om een programma rond muziek van cisterciënzerzusters te brengen? Die muziek boeit me sterk, omdat ze zo eenvoudig en puur is. De cisterciënzers hebben zich oorspronkelijk van de benedictijnen afgesplitst, omdat ze vonden dat zij te weelderig leefden. Ze wilden terugkeren naar de concentratie, de eenvoud, ze hebben zich in vele zaken van het pompeuze afgezet. Je ziet dat alle versieringen uit hun kerken verbannen zijn, de vensters zijn enkel uit glas met grijsschakeringen, de kelken zijn niet uit goud, maar uit hout gemaakt. En dat hoor je ook in de muziek. Die werd door Bernardus van Clairvaux verder gereduceerd, melismen en meerstemmigheid werden geschrapt. Maar uit codex Las Huelgas blijkt dat er uiteindelijk toch weer meerstemmig werd gezongen.

meer complexe organumstijl. Er zijn veel bronnen met eenvoudige meerstemmigheid, en de codex Las Huelgas is met de vierstemmige motetten die het bevat, wel een uitzondering. Dat is een gevolg van de bijzondere context van de gelijknamige abdij. Die was namelijk nauw verbonden met het koningshuis. De wens om eerst in parallelle beweging en dan meerstemmig te zingen, is volgens mij ook te wijten aan het feit dat mensen nu eenmaal verschillende stemtypes hebben. Wanneer je elke dag zevenmaal in de gebedstijden moet zingen en reciteren, dan doe je dat liever in een ligging die past bij je stem. Iemand met een tenorstem zal hoger willen zingen, terwijl een bariton liever lager zingt. De meerstemmigheid past ook bij de gehele mystieke geesteswereld en past in de akoestiek van de architectuur. Men

zal in intervallen zingen die goed klinken in een bepaalde akoestiek. Naast de codex Las Huelgas gebruikt u ook andere bronnen. Recentelijk werden manuscripten ontdekt in de bibliotheek van Kloster Marienthal in Ostritz, nabij Dresden. Ik heb in dat klooster een concert kunnen geven en heb er de nonnen leren kennen. De manuscripten werden in Leipzig gedigitaliseerd en ik kon muziek selecteren voor het programma. De codices dragen heel sterke gebruikssporen, maar tot wanneer er effectief muziek uit werd gezongen, kunnen we niet achterhalen. Wat ook zo boeiend is bij de cisterciënzers, is hoe snel die levensstijl zich heeft verspreid en hoe populair die opeens werd. Ik vergelijk het graag met IKEA. In heel Europa werd de filosofie uitgedragen en werd dezelfde eenvoudige bouw-,

kunst-, en muziekstijl verspreid. In alle kloosters waren de gezangen dezelfde. Het was een soort Europees religieus project, waarbij dezelfde levensvorm werd uitgedragen. Vele mensen hebben er hun plaats en bestemming in gevonden. We mogen niet vergeten dat in de middeleeuwen het spirituele, het zielenheil, veel meer centraal stond. Het kloosterleven was ook een goed alternatief voor vrouwen van adel die niet met koningen of hertogen konden trouwen. De kloostervrouwen leefden wel verborgen. Het kapittel van Citeaux had meteen beslist dat de nonnen in absoluut celibaat en afgesloten van de buitenwereld moesten leven. Wanneer zij de gebedstijden zongen, zaten ze verborgen achter het koorgestoelte, maar men kon hen wel horen. Dat vind ik bijzon-

De muziek die u brengt is religieus en heeft een sterk mystiek karakter. Is die vandaag nog relevant? Ik wil me enkel uitspreken voor de concerten die ik heb gegeven, en daar was de respons steeds positief. De mensen reageren vaak emotioneel en nemen een groot deel van de muziek op. Onlangs gaf ik een concert in Freising waar het publiek heel bont was samengesteld, met ook mensen die zelden naar klassieke muziek luisteren. Ze hadden een goede inleiding gekregen, waarin hun de context werd meegegeven en zaken waarop ze konden letten. Het was een programma met heel puristische muziek uit Frankrijk en Duitsland, en iedereen was aandachtig en in de ban van de kracht van die muziek. Luisteren naar eenstemmige muziek is een intense ervaring. Wanneer er dan opeens iets meerstemmigs wordt gezongen, gaat er een hele wereld open. Frederic Delmotte

n VR 20.03.20

21.00 AMUZ PER-SONAT - Aus dem Verborgenen: Gesänge der Zisterzienserinnen

SEIZOENSKRANT - VOORJAAR 2020 | JANUARI - APRIL

AGENDAVOORJAAR 2019 JANUARI

MAART

WOENSDAG 15.01.20 Beethoven Start lezingenreeks Pieter Bergé

ZONDAG 01.03.20 15.00 Tiburtina Ensemble Between heaven and earth. Medieval eulogies from Italy

FEBRUARI ZATERDAG 01.02.20 BEETHOVENinPRIMETIME 10.00 Concertreeks 1: Bart van Oort Linda Nicholson 13.30 Concertreeks 2: Arthur Schoonderwoerd Edoardo Torbianelli Alexei Lubimov 20.00 Concertreeks 3: Melvyn Tan Petra Somlai ZONDAG 02.02.20 BEETHOVENinPRIMETIME 10.00 Concertreeks 4: Els Biesemans Anthony Romaniuk 13.30 Concertreeks 5: Claire Chevallier Tobias Koch 16.30 Concertreeks 6: Olga Pashchenko Abdel Rahman El Bacha © Lieve Blancquaert

DONDERDAG 06.02.20 21.00 Les Arts Florissants Carlo Gesualdo da Venosa: Il quarto libro di madrigali ZATERDAG 15.02.20 Klankenbad Start reeks 2 voor baby’s en peuters 21.00 Amandine Beyer & Gli Incogniti Zwierige Mozart: meesterwerken uit Salzburg

ZONDAG 16.02.20 15.00 L’Achéron & Deborah Cachet Georg Friedrich Händel: Cantates de jeunesse VRIJDAG 21.02.20 21.00 Margret Köll & Luca Pianca Armonia delle sfere VRIJDAG 28.02.20 21.00 Vox Luminis Lassus: Lamentaties & Requiem

INFO & TICKETS: +32 (0)3 292 36 80 WWW.AMUZ.BE TICKETS@AMUZ.BE VRAAG NAAR ONZE GRATIS SEIZOENSBROCHURE SCHRIJF U IN VOOR DE NIEUWSBRIEF OP DE WEBSITE

ZATERDAG 07.03.20 21.00 HERMESensemble The Times Academy ZONDAG 08.03.20 15.00 HERMESensemble The Times VRIJDAG 20.03.20 21.00 Per-Sonat Aus dem Verborgenen: Gesänge der Zisterzienserinnen ZONDAG 22.03.20 15.00 Nuria Rial & Accademia del Piacere Spaanse liederen en dansen VRIJDAG 27.03.20 14.00 Kinderen worden als componisten geboren Toonmoment muzikale projectweek ZONDAG 29.03.20 11.00 Cinema Pianola 13.30 Interview met Yvo Verschoor 15.00 De vele gezichten van de pianola

APRIL ZONDAG 05.04.20 15.00 il Gardellino Johann Sebastian Bach: Oster-Oratorium

MEI ZATERDAG 16.05.20 Klankenbad Start reeks 3 voor baby’s en peuters

HOE BESTELLEN? Online: Via www.amuz.be. Online kan u met creditcard (VISA of MasterCard), bancontact of overschrijving betalen. Aan de balie van AMUZ: De balie is geopend op dinsdag en donderdag van 13 tot 16 uur en een uur voor aanvang van het betreffende concert. Aan de balie van AMUZ kan u contant, met bancontact of met creditcard (VISA of MasterCard) betalen. Ook Ticket Compliments Supreme Award en Ticket Compliments Sport & Cultuur worden als betaalmiddel aanvaard. Aan de balie van info cultuur (Wisselstraat 12, 2000 Antwerpen) Op vrijdag en zaterdag van 10 tot 17 uur. Betalen kan contant, met bancontact of creditcard (VISA of MasterCard) en met een geschenkbon van Info Cultuur. De concerten van AMUZ maken regelmatig deel uit van het aanbod van de Last Minute Ticket shop in Antwerpen. Meer info: www.lastminuteticketshop.be Telefonisch: +32 (0)3 292 36 80 op dinsdag en donderdag van 13 tot 16 uur Schriftelijk: Per e-mail: tickets@amuz.be / Per post: Kammenstraat 81, 2000 Antwerpen, enkel met de bestelformulieren te downloaden via www.amuz.be MET DE STEUN VAN

| amuzantwerpen MET DANK AAN ONZE PARTNERS

Colofon Redactie: Frederic Delmotte, Elise Simoens, Bart Demuyt, Robin Steins n Eindredactie: Tine Clevers n Coördinatie & samenstelling: Greet Coenegrachts n Vormgeving: Yellow Submarine n Druk: Paesen n V.U.: Bart Demuyt, Kammenstraat 81, 2000 Antwerpen

MET DANK AAN ONZE COPRODUCENTEN