Jaargang 7, uitgave 22-2018 – ₏ 4,95
Van passie tot professional
Rauwvleesvoeding Gevaarlijk?
Een otter als huisdier Blijft een wildebras
brokken maken In Barneveld
Smakelijk! (over voeding)
Het Beste Voor Beesten
Van passie tot professional Besluit houders van dieren
Startdatum
prijs
Hippische sector
Startdatum
prijs
Voeding van het paard
Besluit houders van dieren
Paardenvoeding 1: Online basiscursus paardenvoeding
Op elk gewenst moment
€ 125,00
€ 575,00
Paardenvoeding 2: Voeding van het (gezonde) sportpaard
12 oktober 2018
€ 249,00
€ 575,00
Paardenvoeding 3: Voeding van het paard met spier- en
3 november 2018
€ 249,00
12 september 2018
€ 575,00
locomotieproblemen en/of problemen aan het maagdarm-
17 september 2018
€ 575,00
kanaal 24 november 2018
€ 249,00
Ondernemer asiel, pension en kennel
24 september 2018
€ 1.255,00
Vakbekwaam Houder van reptielen en amfibieën*
15 oktober 2018
€ 575,00
Vakbekwaam Houder van overige zoogdieren*
18 oktober 2018
Vakbekwaam Houder van honden en katten
1 november 2019
Vakbekwaam Houder van vogels* Vakbekwaam Houder van vissen*
Paardenvoeding 4: Voeding van het paard met onder- of
*Binnenkort zelfstudie mogelijk.
overgewicht, insulineresistentie en hoefbevangenheid.
Dierverzorging
Dierverzorger kinderboerderijen (modulaire opleiding)
€ 5.340,00
NIEUW Aspirant manege instructeur
13 september 2018
€ 1.995,00
Manege instructeur basissport
Check onze website
€ 1.950,00
Sportmassage paard
20 september 2018
€ 2.006,00
Module Duiven en watervogels
10 september 2018
€ 660,00
Module Volièrevogels
5 november 2018
€ 540,00
Module I: Introductie
20 september 2018
€ 539,00
Module Paarden en pony’s
5 november 2018
€ 540,00
Module II: Verdieping
22 november 2018
€ 669,00
Module Konijnen en knaagdieren
10 december 2018
€ 660,00
Module III: Sportvormen
14 september 2018
€ 798,00
Module Schapen
28 januari 2019
€ 660,00
Module Geiten
11 maart 2019
€ 660,00
Module Koeien
8 april 2019
€ 540,00
Module Kippen
11 juni 2019
€ 540,00
Module Varkens
27 september 2018
€ 540,00
Hondentrimmen
12 september 2018
€ 1.300,00
Beheerder kinderboerderijen
27 september 2018
€ 3.695,00
Verloskunde schaap
22 januari 2019
€ 435,00
4 mei 2019 Academische rijkunst
22 februari 2019
€ 1.595,00
Hoefbekappen
31 oktober 2018
€ 655,00
TTouch paard -Introductie
9 november 2018
€ 350,00
TTouch paard - Vervolg
5 oktober 2018
€ 350,00
TTouch
Gedrag
Kynologisch (honden) instructeur A en B1
Gezondheidszorg
Gevorderd kynologisch (honden) instructeur A, B1 en B2
Paraveterinair dierenartsassistent
1 november 2018
€ 4.595,00
Internistische patiënten in de gezelschapsdierenpraktijk
Check onze website
€ 498,00
Anesthesiologie voor hond en kat
19 september 2018
€ 845,00
Module A: Ethologie hond
1 september 2018
€ 595,00
Anesthesie bij risicopatiënten
Check onze website
€ 579,00
Module B1: Kynologisch instructeur
9 november 2018
€ 685,00
Locoregionale anesthesie-technieken bij hond en kat
19 december 2018
€ 435,00
Module B2: Gevorderd kynologisch instructeur
Check onze website
€ 785,00
Module B3: Gevorderd kynologisch instructeur
Check onze website
€ 395,00
Module C: Begeleiding probleemgedrag hond
6 oktober 2018
€ 985,00
Module D1: Oplossen probleemgedrag in de praktijk
Check onze website
€ 875,00
Module E: Kynologisch gedragstherapeut
Op elk moment starten na module D1
€ 615,00
Anesthesiologie
Gevorderd kynologisch (honden) instructeur sport /training A, B1, B2 en B3 Kynologisch (honden) gedragstherapeut A, B1, B2 (niet verplicht), B3 (niet verplicht), C, D1, D2 (niet verplicht), E
Fysiotherapie bij dieren Kennismakingsdag Fysiotherapie bij dieren
Check onze website
€ 25,00
Post-hbo opleiding Fysiotherapie bij dieren
Check onze website
€ 6.850,00
Management en communicatie
sport/training
Praktijkmanager in 1 dag
12 december 2018
€ 298,00
De commerciële dierenartsassistent
7 november 2018
€ 298,00
Module K1: Basis gedrag kat
15 september 2018
€ 325,00
Leiderschap en teamvorming (module I)
21 januari 2019
€ 479,00
Module K2: Ontstaan probleemgedrag kat
21 oktober 2018
€ 545,00
Praktisch leidinggeven en coachen (module II)
8 oktober 2018
€ 298,00
Module K3: Oplossen probleemgedrag kat
14 oktober 2018
€ 995,00
Klantgericht telefoongebruik
29 oktober 2018
€ 298,00
Module K4: Kattengedragstherapeut examen
Op elk moment starten na module K3
€ 365,00
Bijscholingsdag Kattengedragstherapeut 1
Check onze website
Overigen
Dierenfotografie I: Basis
24 november 2018
€ 135,00
Dierenfotografie II: Licht en actie
21 september 2019
€ 195,00
Dierenfotografie II: Paardenfotografie
22 september 2018
€ 195,00
Paardenfotografie (basis)
29 juni 2019
€ 145,00
Erfelijkheidsleer en fokken van honden
2 april 2019 's avonds
€ 199,00
9 april 2019 's avonds
€ 199,00
16 april 2019 's avonds
€ 199,00
Meer weten? Bekijk het volledige aanbod op www.aerestrainingcentre-barneveld.nl Onder voorbehoud van typefouten en prijswijzigingen.
Kattengedragstherapeut
€ 2.230,00
€ 95,00
Dier en trainer Module I: Assistent dierentrainer
15 september 2019
€ 995,00
Module II: Dierentrainer
Check onze website
€ 995,00
Module III: Hoofd dierentrainer
Check onze website
€ 995,00
Column 5 bloed en moederliefde
Otter Pip
6
Insecten eten
11
Een prachtige oude dag
16
is en blijft een wildebras
Protix
stichting de paardenkamp soest
In de steigers
Houding + zit = lichaamscontrole
20
Scherpte 24 de mooiste foto
Nieuwtjes 26 blijf op de hoogte
Barneveldse brokkenmakers
28
De Barneveld beleving van
32
hans vink
mirthe wesbonk
Rauwvleesvoeding 36 De standpunten
Even voorstellen Sid en Amir
DISCLAIMER Hoewel aan de samenstelling van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, kan geen aansprakelijkheid worden aanvaard voor eventuele onjuistheden. De in deze uitgave vermelde prijzen gelden uitdrukkelijk voor het lopende opleidingsjaar. Voor opleidingen en cursussen die in 2018 en 2019 van start gaan kunnen afwijkende prijzen gelden. Ook kunnen in het nieuwe opleidingsjaar andere opleidingsdagen gelden. Op alle inschrijvingen en transacties zijn onze algemene voorwaarden van toepassing. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van Aeres Barneveld en onder vermelding van de bron. © Aeres Barneveld Aeres Barneveld Barnseweg 3, 3771 RN Barneveld Postbus 331, 3770 AH Barneveld T (088) 020 61 23 E atc.barneveld@aeres.nl I www.aerestrainingcentre-barneveld.nl REDACTIE, TEKST EN FOTOGRAFIE Horsepower www.horse-power.nl vormgeving Studio Mooijman en Mittelberg T (+31) 6 19 81 88 85 E info@mooijmanenmittelberg.nl I www.mooijmanenmittelberg.nl ADVERTEREN Wil je adverteren in HBVB? I nformeer dan naar de mogelijkheden. The Media Agency Alex Sitompoel T (+31) 6 46 22 64 35 E alex@themedia-agency.nl
41
Events 43 open dag en agenda
Overal wordt over voeding
Zelf ben ik fan van de Keuringsdienst van waarde,
droge brok of rauw vlees? En wat doen we met de
gepraat, bijvoorbeeld op
het tv-programma dat soms pijnlijk duidelijk
tussendoortjes, trainingssnoepjes en kauwstaven?
feestjes, op online fora, in de
maakt hoe de wereld van voeding bol staat van
In deze HBVB staat diervoeding centraal, in
bedrijfskantine, op televisie
manipulaties en bedrog. Ook in de wereld van de
de breedste zin van het woord. Van hoe het
en in kranten en tijdschriften.
diervoeding zie je deze trends. Wij willen natuurlijk
wordt gemaakt, tot de voors en tegens van
Dat is ook niet gek want we
dat ook onze trouwe kameraadjes niets te kort
rauwvleesvoeding, tot nieuwe duurzame vormen
weten dat goede voeding belangrijk is voor je
komen maar de vraag wat de beste voeding is,
van diervoeding op basis van insecten.
gezondheid en welzijn. Het is dus een thema dat
blijkt niet eenvoudig te beantwoorden. Voor mijn
Veel leesplezier.
werkelijk iedereen aangaat. Wat opvalt, is dat er
twee honden kom ik natuurlijk regelmatig in de
veel mensen en bedrijven inspelen op het thema
dierenspeciaalzaak waar het je al snel duidelijk
voeding. Zo zijn er veel zelfbenoemde goeroes die
wordt dat je bijna gestudeerd moet hebben om
Met vriendelijke groet,
er vaak tegenstrijdige visies op nahouden.
de juiste voeding te kiezen. Ga ik voor blikvoer,
Bas Emmerik, Manager
3
ief “Moederl ust r kon geenn haar e vinden toastreerd zoon gec d. wer
4
Column Yvonne van Ginkel
Bloed
en moederliefde
I
n de compleet uitgeruste dierenkliniek bij ons op school gebeurt van alles. Op maandag hebben we spreekuur en op dinsdag worden er operaties uitgevoerd. Vaak zijn de patiënten die we hier zien huisdieren van de teamleden of leerlingen, maar ook de dieren die hier op de campus leven krijgen hun gezondheidsbehandelingen in onze eigen DAP. Net zoals in een gemiddelde dierenartsenpraktijk gaat het vaak om honden of katten, maar soms vinden we soms ook leguanen, stokstaartjes of hangbuikzwijnen bij ons op de behandeltafel. Zo kunnen onze leerlingen operaties bijwonen, assisteren en: bloedproof worden. Een echte operatie waarbij inderdaad in dieren geprikt en gesneden wordt, dat is toch echt even wat anders dan de plaatjes in je studieboek. Niet goed worden of zelfs flauwvallen tijdens een operatie is iets waar veel leerlingen bang voor zijn en soms is die angst terecht. Ook bij ons op school gebeurt het regelmatig dat bij iemand even ‘het licht uitgaat’. Zelf was ik voordat ik hier op school kwam, zestien jaar werkzaam bij een dierenartspraktijk, onder andere ook als paraveterinair. Ik herinner me nog als de dag van gisteren mijn eerste orthopedische operatie van een hond. Daarbij hanteerde de dierenarts onder andere een zaag en een beitel. Plotseling voelde ik dat ik begon te zweten, bleek wegtrok en licht werd in mijn hoofd. Op zo’n moment is het zaak direct te gaan zitten. Vaak willen mensen zich niet laten kennen en blijven ze staan, maar dan is de kans groot dat je met de vloer in aanraking komt. Het goede nieuws van dit verhaal is dat het went. Dan heb ik het niet over het flauwvallen, maar over het bloed. Naarmate je het vaker doet, vaker bloed ziet, word je vanzelf bloedproof.
Iemand die absoluut niet bloedproof is en het waarschijnlijk ook nooit zal worden, is Saar, de vrouwelijke lama hier op de campus. Haar zoon Tom moest onlangs gecastreerd worden en omdat we op onze DAP een team van uiterst deskundige dierenartsen hebben, werd die operatie hier uitgevoerd. Gewoon in het verblijf van de lama’s, op stal. Een castratie is namelijk een relatief eenvoudige ingreep, mits alles gaat zoals voorspeld. Je voelt ‘m al aankomen: die vlieger ging bij deze castratie niet op. Omdat moeder en zoon nogal aan elkaar hangen wilden we in eerste instantie moeder aanwezig laten zijn bij de ingreep. We dachten dat haar aanwezigheid zoonlief gerust zou stellen. Dat plan veranderde resoluut toen we Tom gingen verdoven. Zodra moeder in de gaten kreeg dat er iets met haar kind te gebeuren stond begon ze oorverdovend te loeien. Ik wist niet dat een lama zo’n geluid kon maken: haar geschreeuw klonk als een sirene. Snel lieten we Saar naar buiten, zodat dierenarts Annemarieke de Man in relatieve rust haar werk kon doen. Moederlief heeft echter tijdens de operatie constant heen en weer gerend door het weiland en ze werd pas weer rustig toen ze haar gecastreerde zoon spreekwoordelijk weer in de armen kon sluiten. Wanneer je werkt – of studeert bij een opleidingsinstituut als het onze, maak je bijzondere dingen mee. Dit luidruchtig staaltje van moederliefde is daar een prachtig voorbeeld van. Yvonne van Ginkel Manager van de dierenartsenpraktijk (DAP) van Aeres MBO Barneveld.
Column
HBVB |
5
e “Als wdat n zegge ers, oud es uijp Pia C g van Aer , n d leerli Barnevel eren O MB re huisdi e nw nde bijzo ft, drukke tig hee voorzich ons uit.”
6
| HBVB Otter Pip
is en blijft een wildebras Pip de otter heeft 78.500 volgers op Instagram. Wij snappen dat, want Pip is bijzonder, superschattig en ze ziet er aaibaar uit. “Ze lijkt aaibaar, ja,” zegt Pia de eigenaresse van Pip. “Tot ze haar tanden in je hand zet. Een otter is een territoriaal roofdier, geen huisdier en al helemaal geen knuffeldier. Hoe schattig ze er ook uitziet: Pip blijft altijd wild.” TEKST Janine Verschure FOTO'S Pia Cuijpers
Otter Pip
HBVB |
7
zijn groepsdieren. Ze hebben gezelschap nodig, of dat nu stinkdieren, katten, honden of mensen zijn.
Pia Cuijpers en haar otter Pip
A
ls we zeggen dat Pia Cuijpers, oud leerling van Aeres MBO Barneveld, bijzondere huisdieren heeft, drukken we ons voorzichtig uit. Shikoku Yuka en Bengaal Sam zijn – hoewel ze ‘gewoon’ een hond en een kat zijn – niet bepaald alledaags. Pia’s twee tamme zwartkopcaiques zijn ook best speciaal. Deze papegaaitjes worden tijdens ons gesprek vanuit hun manshoge verblijf in de woonkamer verhuisd naar hun buitenvolière. Dat gebeurt gewoon op de vinger van Pia. “Ze kunnen vliegen”, beaamt ze. “Maar ze vliegen niet weg hoor. Ze komen altijd weer terug.” Echt bijzonder wordt het pas als Pia ons voorstelt aan stinkdier Rox en dwergotter Pip. Rox werd eigenlijk min of meer aangeschaft als maatje voor Pip maar eigenlijk speelt Pip net zo graag met Yuka en Sam. “En met mij”, lacht Pia. “Pip beschouwt mij als haar
"Pip beschouwt mij als haar m oeder. Dat brengt zeker ook nadelen met zich mee. Pip is j aloers, beschermend en territoriaal."
8
| HBVB Otter Pip
moeder. Dat brengt zeker ook nadelen met zich mee. Pip is jaloers, beschermend en territoriaal. Andere mensen ziet ze soms als rivalen, dat maakt het leven met een otter best ingewikkeld.” Pia is gek op Pip maar toch raadt ze iedereen met klem af om ooit te beginnen aan een otter in huis. “Otters zijn wilde dieren”, zegt ze. “Die horen in het wild thuis of in een dierentuin.”
Waarom dan een otter in huis? Het zal wellicht ook de eerste vraag zijn die jou te binnen schiet als je bovenstaand verhaal leest. Hoe is het zo gekomen dat Pip bij Pia en haar vriend Stefan in huis woont? “Na mijn opleiding ging ik werken in een dierenpark”, vertelt Pia. “Daar werd een nestje dwerg- of kleinklauwotters geboren. De moeder had te veel jongen en eentje dreigde dood te gaan. Wij als dierverzorgers en uiteraard ook de eigenaar van het park wilden er alles aan doen om het diertje in leven te houden. Omdat otters op deze jonge leeftijd zowel overdag als ’s nachts om de twee à drie uur gevoed moeten worden, zat er niets anders op dan dat een van de verzorgers de otter mee naar huis zou nemen. Mij werd gevraagd dit te doen.” Toen Pip op een leeftijd van drie weken met Pia mee naar huis ging was ze meer dood dan levend. Dankzij grote hoeveelheden warmte, liefde en kittenmelk begon het ottertje te groeien. “In het begin was ze kleiner dan een cavia”, vertelt Pia. “Ze sliep op de slaapkamer en ging mee naar mijn werk. Omdat Pip zo vaak gevoed moest worden was ze
in die beginperiode 24/7 bij mij. Ze ging mij als haar moeder beschouwen. Toen het ernaar uitzag dat Pip het ging redden hebben we geprobeerd haar terug te plaatsen bij de otters maar haar moeder herkende haar niet meer. Pip werd niet meer opgenomen in de groep. Bovendien zag ze zichzelf niet meer als een otter. Ik, mijn vriend en onze huisdieren, dat was haar ‘groep’. In goed overleg besloten we dat ik Pip zou houden.”
“Nee” Op de vraag of ze anderen zou aanraden om een otter in huis te nemen, laat Pia’s antwoord aan duidelijkheid niets te wensen over. “Nee”, zegt ze. “Sterker nog: als ik nog eens voor deze keuze geplaatst zou worden, zou ik het anders doen. Dan zou ik ervoor zorgen dat de otter weer bij zijn familie teruggeplaatst had kunnen worden en zichzelf herkend zou hebben als otter. Otters zijn geen huisdieren. Toen Pip nog klein was vond ze alle mensen leuk maar toen ze volwassen begon te worden, veranderde dat. Als ik nu iemand aan haar wil voorstellen kan dat niet hier in de huiskamer. Mensen die hier in huis komen beschouwt Pip als indringers en ze aarzelt niet om haar tanden te gebruiken om die te verjagen. Wij hebben echt ons hele huis aangepast aan Pip: Slotjes op elk laatje en kastje, geen spullen op de vensterbank, de keuken is omgebouwd zodat ze er niet op kan klimmen. We hebben overal in huis een gladde vloer, geen planten, kleden of andere zaken die gesloopt kunnen worden. We hebben een otterproof tuin met een vijver waar Pip los kan lopen en zwemmen. Als er hier bezoek komt, gaat Pip naar buiten of naar zolder.
Onze zolder is omgebouwd tot otter- en stinkdierspeelparadijs. Daar kunnen de dieren spelen, rennen, er liggen spullen die gesloopt mogen worden. Ook kater Sam verblijft regelmatig en graag op zolder bij Pip en Rox. Hij kan echter met Pip beter overweg dan met Rox. De zachte stinkdierpluimstaart wordt door Sam nog wel eens als kattenspeelgoed gebruikt en daar wordt Rox behoorlijk chagrijnig van.”
Weten wat je in huis haalt Pia vertelt dat haar grote schare Instagramvolgers Pip vooral heel erg schattig vindt. “Vaak willen ze alleen de leuke dingen zien”, zegt Pia. “Maar ik zet juist ook heel bewust de minder leuke dingen op Instagram. De diepe bijtwonden die Pip veroorzaakte toen ze Stefan en mijn vriendinnen beet; de kapotgebeten spullen hier in huis; het feit dat ze geen seconde stilzit en altijd
dingen aan het bedenken is om aandacht te krijgen. En als mensen vertellen dat ze dat ook wel zouden willen, zo’n otter in huis, vertel ik ze waarom ze daar niet aan moeten beginnen. Het is ontzettend belangrijk om vooraf goed na te denken en te weten wat je in huis haalt als je overweegt voor een dier te gaan zorgen. Dat geldt natuurlijk ook als je een hond of een kat neemt. Yuka is een rashond, voordat we hem kochten hebben we ons verdiept in het ras Shikoku. We wisten welk karakter we konden verwachten, wat de voor- en nadelen zijn. Datzelfde geldt voor Sam, ook toen we onze Bengaal kochten hebben we informatie ingewonnen, met fokkers gepraat en ons ingelezen. Bij Pip wist ik niet wat me te wachten stond maar ik denk ook niet dat veel mensen me hadden kunnen vertellen wat het leven met een otter inhoudt. Let wel: mijn vriend en ik houden van Pip en we zijn blij met haar. Maar ik moet je
Pia vertel t dat haar grote schare Ins ta volgers Pip gramvoo heel scha ral ttig vinden
Otter Pip
HBVB |
9
Foto: Janine Verschure
eerlijk zeggen dat – mócht er zich ooit een unieke kans voordoen waarbij we Pip kunnen herplaatsen, in een omgeving en een groep waar ze meer ‘otter’ zou kunnen zijn – we dat zouden overwegen. Maar niet als dat betekent dat ze in haar eentje moet leven. Otters zijn groepsdieren, ze hebben gezelschap nodig, of dat nu stinkdieren, katten, honden of mensen zijn. Een leven in eenzaamheid is voor een otter geen optie.”
Belachelijk Pia vertelt dat ze – met name via social media – soms negatieve commentaren over zich heen krijgt. “Er zijn mensen die het belachelijk vinden dat Pip als huisdier leeft. Tot bepaalde hoogte begrijp ik dat wel maar ik vind dat je niet mag vergeten dat Pip zou zijn doodgegaan als ik haar niet in huis genomen had. Ik zet ook regelmatig foto’s op Instagram van Pip die aan het eten is. Een kuiken of een vis heeft ze zo gedood en opgegeten. Veel mensen vinden dat choquerend. Ik doe dat bewust om te laten zien dat een otter wild is en eigenlijk ook wild moet blijven. Pip lust kattenvoer maar ik vind het beter om haar prooidrift te onderhouden. Ze moet altijd een beetje wild blijven, dat vind ik belangrijk.”
Het plan van Pip Pia vertelt dat ze in de twee jaren dat Pip bij haar woont, zich natuurlijk soms heeft geërgerd aan de vernielzucht en bijtdrift van haar otter.
10
| HBVB Otter Pip
Er zijn mensen die het belachelijk vinden dat Pip als huisdier leeft. Tot bepaalde hoogte begrijp ik dat wel maar ik vind dat je niet mag vergeten dat Pip zou zijn doodgegaan als ik haar niet in huis genomen had. “Maar vooral heb ik geleerd om haar slimheid te waarderen, de humor van haar gedrag in te zien”, vertelt ze. “Ik denk echt dat veel wilde dieren nog slimmer zijn dan huisdieren. Huisdieren zijn al generaties lang gewend dat er elke dag een goed gevuld etensbakje voor ze klaar staat, terwijl een wild dier moet nadenken over hoe hij die dag zijn buik gevuld krijgt. Pip is ingesteld op overleven, ze is ontzettend slim. De vensterbank bijvoorbeeld: wij wilden niet dat ze daar op klom, omdat er nogal eens wat van die vensterbank viel door een zwiepende otterstaart. Dus als wij ’s avonds in de bank zaten en te weinig zin toonden om met Pip te spelen, sprong ze op de vensterbank. Dan ging ze je provocerend zitten aankijken, tussen de vazen, met zo’n blik van: Zie je me? Ik doe het weer. Kom je me eraf halen? Als gevolg daarvan hebben we ons beleid aangepast: de vazen en tierlantijnen werden van de vensterbank gehaald en voortaan mag Pip er gewoon op. In principe scheelt dat een hoop gedoe maar om toch aandacht te krijgen als wij tv keken, bedacht Pip iets anders: Achter onze tv ligt zo’n stekkerdoos met een aan- uitschakelaar. Pip weet dat als ze daarop drukt, de tv uit gaat. Dat genereert minstens zoveel aandacht als het kapotgooien van vazen en zo vond ze een nieuwe techniek om aandacht te krijgen. Wij gaan een stekkerdoos kopen zonder schakelaar maar zijn nu al aan het speculeren over het volgende plan van Pip. Want zeker weten: als de truc met de tv niet meer werkt, gaat ze geheid iets anders bedenken.”
advertorial
Lucia, de dochter van Sylvia met haar pony Amber.
Schrik, rouwverwerking & trauma Het persoonlijke verhaal van Sylvia Bosveld van Caprilli Coaching & Training.
In september 2017 stond mijn leven op zijn kop; mijn dochtertje van toen twaalf jaar oud werd op de fiets aangereden door een auto. De details zal ik je besparen, maar het is een wonder dat ze het er levend vanaf heeft gebracht.
A
ls verdoofd rende ik naar de plaats des onheils en werd ik door agenten begeleid naar de ambulance waar mijn dochtertje reeds in lag. We gingen met spoed naar het ziekenhuis. Mijn dochter had een bebloed gezichtje, kapotte lip en gebroken tand. Ik zal nooit meer vergeten hoe ze mij angstig aankeek. De rit in de ambulance, de ontvangst in het ziekenhuis, het lopen door de gangen naar de röntgenafdeling, het maken van de foto’s, het verdere onderzoek; ik was erbij maar maakte het als van een afstandje mee. Het enige doel dat ik had was mijn dochtertje in
de ogen blijven kijken, zodat zij steun, rust en ontspanning kon blijven vinden. Eenmaal thuis kwamen we aan het herstel toe. We werden gebeld door Slachtofferhulp, of we ondersteuning konden gebruiken. Tja, hoe gaan mensen verder na zo’n ongeluk? Wat doen ze dan, of wat doen ze juist niet? Ik werk dagelijks met mensen die een grote mate van spanning bij zich dragen en leg ze uit hoe ze daarmee om kunnen gaan en los kunnen laten. Daar bieden wij hulp bij door de inzet van paarden. Natuurlijk, dacht ik, we moeten naar de paarden! Zo goed en kwaad als het ging, hebben we dochterlief ingepakt en in de rolstoel naar de stal gereden, naar haar pony Amber. Wat paarden altijd doen als er spanning is in hun omgeving, bij paard of mens, is deze spanning overnemen en loslaten door onder andere te gaan gapen. We stonden voor Ambers stal, ze kwam even snuffelen aan de rolstoel en toen begon ze te gapen. Gapen, gapen en nog eens gapen. Ik zat achter mijn dochter op de grond en mijn partner zat achter mij. Hoe lang we daar gezeten hebben, kan ik niet zeggen. Bij mij stroomden de tranen over mijn wangen. Over huilen vertel
ik altijd aan onze cliënten dat het de menselijke manier is van spanning loslaten. Dus ik heb het maar gewoon laten stromen. In de dagen daarna gingen we regelmatig naar de paarden om spanning los te laten. Elke keer begonnen ze te gapen en voelden wij ons letterlijk lichter en meer ontspannen worden. De paarden hielpen ons met loslaten, ontspannen en bij de verwerking van deze ervaring.
Sylvia:
“Paarden – en eigenlijk alle dieren – nemen spanning van mensen over. Ze zijn in staat die spanning zelf weer los te laten. Dat is een belangrijke reden waarom mensen het (onbewust) zo fijn vinden om met dieren om te gaan; je voelt je daardoor meer ontspannen. Daarnaast is het fijn dat dieren geen oordeel hebben, iedereen onvoorwaardelijk accepteren, warm, zacht en lief zijn (over het algemeen). Daar kunnen mensen hun voordeel mee doen.”
Caprilli Coaching & Training Caprilli Coaching & Training is een re-integratiebureau en opleidingsinstituut met als specialisatie paardencoaching. Sylvia Bosveld en Paul Tonino richten zich op de ontwikkeling en bewustwording van mensen, bedrijven en organisaties. Hierbij zetten zij waar mogelijk paarden in als hulpmiddel. Kijk voor meer informatie op www.caprillicoaching.nl.
11
12
| HBVB Insecten eten
Insecten in diervoeding
Insecten eten
De kans is groot dat jij eerder likkebaardend kijkt naar een biefstuk of een kippenpootje dan naar een bak sprinkhanen of larven, en misschien geldt datzelfde voor een hond of kat. Maar als je bedenkt dat voor diervoeding met insecten als proteïnebron geen grazers, gevogelte of vissen hoeven sterven, én als je in ogenschouw neemt dat voeding op basis van insecten nauwelijks een aanslag vormt op het milieu, willen veel dierenbezitters best serieus nadenken over insecten. TEKST Janine Verschure
B
ij het bedrijf Protix weet men alles over voeding op basis van insecten. Deze jonge onderneming in het Brabantse Dongen bouwt momenteel een tweede locatie in Bergen op Zoom waarmee het productievolume vertienvoudigd (!) wordt. Bij Protix worden larven van de black soldier fly (Hermetia Ilucens) gekweekt die dienen als proteïnebron in huisdiervoeders. We spraken met sales director Roel Boersma en productiemanager en stagebegeleider Daan Biemans. De black soldier fly is een grote zwarte vlieg , afkomstig uit onder andere Latijns-Amerika. “In ons klimaat zou hij hier niet overleven”, vertelt Roel. “Het vrouwtje leeft ongeveer een week en in die periode legt ze zo’n vijfhonderd tot duizend eitjes. Daarna sterft ze.”
Snelle cyclus In de fabriek van Protix laat Roel ons zien hoe de vliegenlarven gevoed worden. De hoeveelheid
larven vormt in eerste instantie slechts een klein deel van de inhoud van de krat. “Over een week is er geen voeding meer over en heb je een krat vol dikke larven”, zegt Roel. “Zo snel gaat dat.” Roel vertelt dat de black sodier fly een snelle levenscyclus heeft. De periode waarin een larve zijn slachtgewicht bereikt is een week. Roel: “Bij bijvoorbeeld een meelworm duurt dat acht weken. Hoe sneller het hele proces van eitje tot slachtrijp verloopt, hoe minder belastend voor het milieu je productieproces is. Daarnaast kun je voor het voeden van de black soldier fly-larven gebruikmaken van bijproducten, voedselresten dus, die anders verbrand zouden worden. Uit circa vier ton plantaardige voedselresten kun je een ton larven kweken die boordevol hoogwaardige voedingsstoffen zitten. Als de larven verwerkt zijn, hoeven we ook het resterende materiaal (substraat) uit onze eigen productie niet weg te gooien: dat kunnen we verwerken, bijvoorbeeld in organische mest voor de landbouw maar ook kleinschalig in potgrond voor de achtertuin."
Insecten eten
HBVB |
13
Waarom?
Andere insecten
Er zijn verschillende redenen waarom mensen kiezen voor een diervoeding op basis van insecten. Steeds meer mensen hebben moeite met het feit dat er dieren gedood worden om diervoeding te produceren. Tv-beelden van mishandelde dieren in Belgische slachthuizen, berichten over plofkippen en stalbranden waarbij duizenden dieren het leven lieten, dat maakt het er allemaal niet gemakkelijker op. Daarnaast raken steeds meer mensen overtuigd van de noodzaak om goed voor onze leefomgeving te zorgen en opwarming van de aarde tegen te gaan. Productie van vlees vormt een behoorlijke aanslag op ons milieu. Een schoon product als insectenproteïne zou best weleens de oplossing kunnen vormen voor (een deel van) ons probleem. Wellicht de belangrijkste reden waarom mensen een insectenbrok kopen is omdat die kan dienen als eliminatiedieet voor dieren die verdacht worden van een voedselallergie (zie kader).
Naast de black soldier fly worden bij Protix ook meelwormen, sprinkhanen en krekels gekweekt. Deze worden voor de humane voeding gekweekt. Roel: “Het grote voordeel van de black soldier fly is dat hij met voedselresten uit de industrie gevoed kan worden. Restproducten uit bijvoorbeeld
in een dozijn gaan en als je gaat googlen op ‘stageplaats diervoeder’ kom je zomaar niet bij ons uit. Maar gelukkig doet de mond tot mond-reclame goed zijn werk. Stagiaires komen hier niet om de vloer te vegen. Bij Protix werken ze mee en doen ze nuttig werk, werk waar ook echt wat mee gedaan wordt. Wij zijn een innovatief bedrijf en hebben mooie producten. Stagiaires doen hier onderzoek, bijvoorbeeld naar de voerstromen, het zo succesvol mogelijk opkweken van larven. Op dit moment is er een stagiair aan het werk om te bekijken welke dichtheden van larven de beste resultaten geven: wat gebeurt er tijdens het groeiproces, hoeveel larven zitten er in het krat en wat is de optimale hoeveelheid om maximaal te groeien. Dat zijn zaken waar wij zelf niet altijd aan toekomen maar de uitkomsten zijn enorm nuttig voor ons bedrijf. Daarnaast is het leuk om te werken met jonge mensen. Kijk: er is geen studie voor wat wij hier doen, je kunt het niet op school leren. Daarom zijn stagiaires die weten hoe het hier reilt en zeilt heel waardevol voor ons, het gebeurt echt heel regelmatig dat we stagiaires die uitblinken, aannemen.”
“Het grote voordeel van de black soldier fly is dat hij met voedselresten uit de industrie gevoed kan worden.”
Dierenwelzijn Hoewel ook jij waarschijnlijk niet overloopt van liefde bij het zien van een bak vol krioelende larven: ook larven zijn dieren. Bij Protix houdt men rekening met het welzijn van de productiedieren. Roel: “Wij verdoven de larven voordat ze geslacht worden. Als wij ze afdoden, hebben de larven feitelijk al tachtig procent van hun leven achter de rug. Wij wassen de larven op lage temperatuur, in water van vijf tot tien graden. Daardoor raken ze in een soort winterslaap, komen ze in een comateuze toestand. Vervolgens worden ze vermalen en verwerkt tot puree.” Dat laatste geldt voor 99 procent van de larven. De overige procent mag opgroeien tot vlieg en gaat zelf weer eitjes leggen, waarvan het overgrote merendeel uiteindelijk zelf in de puree belandt. Roel vertelt dat er bij Protix vijf standaardproducten worden gemaakt. “De puree wordt ingevroren en geleverd al als proteïnebron voor natvoeding voor hond en kat. Of we splitsen de puree in eiwitpoeder en vet. Het poeder kun je verwerken in bijvoorbeeld droge brokken voor hond en kat, siervissen, terrariumdieren of egeltjesvoer. Ook het vet kun je gebruiken voor honden- en kattenvoer maar omdat het erg veel voedingswaarde heeft, ook als startervoer voor bijvoorbeeld jonge biggen en kuikens.” 14
| HBVB Insecten eten
de zetmeelverwerkende industrie of de aardappelverwerkende industrie, producten die normaal vernietigd zouden worden. Vanuit de duurzaamheidsgedachte is dat een mooi gegeven. Meelwormen zijn ook een mooie proteïnebron maar zij hebben hoogwaardigere voeding nodig. Datzelfde geldt voor sprinkhanen en krekels. Ook voor humane voeding zijn er veel ontwikkelingen, op het gebied van insecten als proteïnebron. Er zijn hele werelddelen die regelmatig insecten eten en daar gezond oud mee worden. We weten dat de proteïnen die insecten leveren ontzettend hoogwaardig zijn maar met name in Europa vinden mensen het nog een griezelig idee om insecten te eten. Voor honden ligt dat toch anders zo blijkt, want de vraag naar diervoeding op basis van insecten groeit. Groot voordeel is dat dieren het graag lusten. De voeding op basis van onze larven is erg smakelijk.”
Stagebedrijf “Wij werken regelmatig met stagiaires”, vertelt Daan Biemans. “Op hbo- en mbo-niveau. Omdat we het belangrijk vinden om mensen op te leiden, maar ook omdat stagiaires voor ons belangrijk werk kunnen doen. Tot voor enkele jaren geleden was het voor ons niet eenvoudig om stagiaires te vinden; Protix is niet bepaald een bedrijf waarvan er dertien
Eliminatiedieet Een eliminatiedieet kun je gebruiken om voedselallergieën op te sporen. Het is de bedoeling dat je het dier ongeveer acht weken voeding geeft met een eiwitbron die hij eerder niet at. Denk aan een voeding op basis van bijvoorbeeld paard, kangoeroe, hert of insecten. Hiermee vermijd je de ingrediënten die verantwoordelijk zijn voor de gezondheidsklachten. Wanneer de klachten in deze periode verminderen of verdwijnen, weet je zo goed als zeker dat je te maken hebt met voedingsallergie. Let wel: in deze acht weken mag het dier ook geen snacks of extraatjes krijgen die andere eiwitten bevatten. Als het dier klachtenvrij is, ga je de allergie provoceren door weer het voer te geven dat het dier voorheen kreeg. Wanneer de klachten terugkomen weet je zeker dat de voeding de oorzaak is.
Insecten eten
HBVB |
15
Een prachtige oude dag Ruime stallen met een laag stro zo dik dat je je hoeven moet zoeken, een paddock paradise waar je urenlang kunt rondzwerven, een privĂŠzwembad in de vorm van een waterpoel, heel veel vrienden die net zoveel levenservaring hebben als jij, en verzorging door mensen met een paardenhart. Als ik paard was, wilde ik mijn oude dag doorbrengen bij Stichting De Paardenkamp in Soest. Tekst en foto's: Janine Verschure
16
| HBVB Een prachtige oude dag
IJsbrand Muller, beheerder van Paardenrusthuis De Paardenkamp
Een prachtige oude dag
HBVB |
17
Paddock Paradise
Jasmine (1991)
Rocky is met zijn 38 jaar mom enteel de oudste bewoner van De Pa ardenkamp.
H
et feit dat dat lastig wordt komt in de eerste plaats omdat ik nu eenmaal geen paard ben, maar bovenal omdat Stichting De Paardenkamp in de 56 jaren van haar bestaan een dusdanig goede naam heeft opgebouwd dat er een wachtlijst is. “Die is al drie jaar gesloten”, vertelt IJsbrand Muller, beheerder van het paardenrusthuis. “Er staan nu 750 paarden op onze wachtlijst en in ons rusthuis wonen 120 paarden. Wanneer de wachtlijst in de toekomst weer open gaat, zijn onze donateurs de eersten die dat horen. Je moet namelijk donateur zijn om je paard in aanmerking te laten komen voor onze wachtlijst. Dat kan al vanaf 15 euro per jaar.” Paarden die in aanmerking komen voor een plekje in De Paardenkamp moeten twintig jaar of ouder zijn. De eigenaar doet officieel afstand van zijn dier en daarmee wordt De Paardenkamp verantwoordelijk voor de zorg en de bijbehorende kosten. “Om een paard aan te melden voor de wachtlijst, hoeft-ie nog geen twintig te zijn”, zegt IJsbrand. “Veel mensen worden donateur voordat hun paard of paarden die leeftijd bereiken. Maar inderdaad: je moet geduld hebben.”
Een beetje vreemd In de tijd dat Stichting De Paardenkamp het levenslicht zag, 56 jaar geleden, was het idee van een rusthuis voor paarden op zijn zachtst gezegd een beetje vreemd. Paarden die niet meer konden werken, die werden geslacht. De heer C.J. ’t Hart, secretaris van 18
| HBVB Een prachtige oude dag
de Dierenbescherming in Soest vond dat paarden na een leven hard werken een beter lot verdienen dan de slager. Om die reden begon hij in 1962 Stichting De Paardenkamp, een rusthuis voor paarden waar tot nu toe al zo’n 600 paarden van een heerlijke oude dag genoten.
Lang gekoesterde wens Stichting De Paardenkamp is een stagebedrijf van Aeres MBO Barneveld. “Het is hier hard werken,” vertelt IJsbrand, “ook voor stagiaires maar vooral is het mooi werk. Veel buiten, werken met dieren en natuurlijk heel veel leren over paarden, en dan met name over paarden in hun laatste levensfase. Dat is wel een aspect dat je mee moet nemen: Er overlijden hier soms paarden. Afscheid nemen is moeilijk, emotioneel maar het hoort er wel bij in een paardenrusthuis.” Het zijn niet alleen de stagiaires van de opleiding dierverzorging die De Paardenkamp een warm hart toedragen, ook de studenten van de opleiding Paardenhouderij- en sport van Aeres MBO Barneveld vinden dat er in Soest mooie dingen gebeuren. Om dat te onderstrepen, kreeg IJsbrand op 10 oktober een cheque overhandigd van maar liefst 3.327,50 euro. “Dit bedrag hebben de studenten bijeengebracht tijdens een rad van fortuinactie tijdens Horse Event dit jaar”, vertelt IJsbrand. “Met deze donatie zagen wij een lang gekoesterde wens in vervulling gaan: we konden een paardenweegschaal aanschaffen. Daarmee kunnen we de conditie van onze paarden nauwlettend in de gaten houden. Oude paarden verliezen gemakkelijk gewicht met name omdat de voedselopname vaak
Frisbee is 31 jaar.
nemen is moeilijk, emotioneel maar het hoort er wel bij in een paardenrusthuis. een lastig verhaal wordt. Vaak hebben ze gebitsproblemen, moeite om door de rui te komen en ook opstaan en lopen wordt lastiger. Om met name de dikkerds in beweging te houden, hebben we afgelopen dinsdag een gloednieuw paddock paradise geopend.”
“Het is mooi werk. Veel buiten, werken met dieren en natuurlijk veel leren over paarden, en dan met name over paarden in hun laatste levensfase.”
Paddock Paradise
IJsbrand vertelt dat De Paardenkamp in 2004 flink werd uitgebreid zodat er zestig extra paarden konden worden ondergebracht. “Er kwam een locatie bij en op die plek hebben we toen groepshuisvesting ingevoerd”, vertelt hij. “Een paddock paradise is ook een vorm van groepshuisvesting, maar dan dusdanig aangelegd dat de paarden worden uitgedaagd om te ‘trekken’ door hun perceel zoals ze dat ook in de natuur zouden doen.” In het wild loopt een paard wel tot zo’n dertig kilometer per etmaal. Meestal gaat dat hapje-stapje, dus grazend. Daarom draait ‘t in het paddock paradise voor een groot deel om wandelen, op een systeem van paden. Op dit padenstelsel – in Soest zijn het zandpaden – leven de paarden. Ze lopen van voer- naar drinkplaats en weer terug of naar de ruime, hoge en ruim van stro voorziene inloopstal. De drinkplaats in het paddock paradise bestaat uit een grote waterpartij met een compleet strand en geleidelijk aflopende zandbodem. IJsbrand: “De verwachting is dat met name dikke paarden het goed doen in het paddock paradise omdat ze hier worden uitgedaagd om te bewegen. Natuurlijk is dat voor elk paard gezond maar bij ons zijn het wel de meest vitale viervoeters die we in het paddock paradise huisvesten. Paarden die veel aandacht nodig hebben,
staan individueel op stal en gaan overdag gewoon op het weiland. Als het erg nat is, hebben we een aantal ruime zandpaddocks.”
Een mooi leven Vandaag de dag hebben paarden een heel andere rol in ons leven dan in de tijd dat De Paardenkamp een feit werd. Paarden zijn geëvolueerd van werktuig of landbouwmachine, tot huisdier, vriend of zelfs gezinslid. “Natuurlijk werd er vroeger anders over dieren gedacht dan nu”, zegt IJsbrand. “Maar dat wil niet zeggen dat mensen hun werkpaarden vroeger niet waardeerden. Alleen hadden ze destijds meestal het geld niet om een paard dat niet meer kon werken, aan te houden.” Het houden van een paard an sich is al een behoorlijk kostbare aangelegenheid en je kunt je voorstellen dat de hoogbejaarde viervoeters in De Paardenkamp extra aandacht – en dus geld – kosten in vergelijking met paarden in de kracht van hun leven. IJsbrand: “Hier kijken we niet naar hoe oud een paard is maar naar de kwaliteit van leven. Onlangs hebben we Ferry laten inslapen, op de respectabele leeftijd van 41 jaar. Dat is – zeker voor een groot paard – ontzettend oud. Hij zag er eigenlijk nog goed uit maar hij kreeg steeds meer last van zijn artrose. Toen we zagen dat opstaan hem erg veel moeite ging kosten, hebben we besloten hem te euthanaseren. Hier in De Paardenkamp overlijdt 95 procent van de paarden door een spuitje.” Op dit moment is Rocky, een bonte Shetlander, de oudste bewoner van de Paardenkamp:, Rocky is 38 jaar oud. IJsbrand: “De oudste die we ooit hadden was Elsje. Zij heeft jaren de tram getrokken in Dierenpark Amersfoort en kwam hier van haar pensioen genieten. Elsje is vijftig jaar geworden. We zijn er trots op dat de paarden hier zo oud worden. Het enige wat ze hier hoeven doen is paard zijn en van duur voer goedkope mest maken. Inderdaad: dat is best een mooi leven.”
Een prachtige oude dag
HBVB |
19
In de steigers
Nieuwe opleiding
Houding + zit = lichaamscontrole Foto's: Natasja den Hollander Tekst: Janine Verschure
20
| HBVB In de steigers
Docente Roos Dyson is gediplomeerd instructrice en amazone.
Aeres Training Centre Barneveld stemt voortdurend het opleidingsaanbod af op de behoeftes van haar cursisten, en op de markt. De wensen en eisen veranderen per slot van rekening met de tijd. Daarom werken wij aan nieuwe opleidingen en cursussen en het herinrichten van bestaande opleidingen en cursussen. Deze blijven hierdoor up-to-date. In deze rubriek lichten we een tipje van de sluier op van een opleiding die in de steigers staat.
R
oos Dyson is gediplomeerd instructrice en amazone. Met haar eigen paarden rijdt ze momenteel Prix St Georges dressuur. Roos is gediplomeerd Akasha zitcoach, ze heeft zich gespecialiseerd in houding en zit van ruiters. “Hoe je op het paard zit, daar begint alles mee”, zegt Roos. “Jij bent degene die met je zwaartepunt dat paard beïnvloedt. Vanuit je zit werk je in op je paard. De invloed die de ruiterzit heeft op je paard, wordt vaak onderschat. De houding en zit van de ruiter, dat is de basis van de basis.”
Hoe het zo kwam Roos komt niet uit een paardennest. Ze begon als jong meisje met paardrijden en ging, met haar vwo-diploma op zak, de opleiding in Deurne doen omdat ze ‘in de paarden’ wilde. “Mijn ouders hebben me met een diepe zucht laten gaan”, vertelt Roos. “En inderdaad was het best spannend om te kiezen voor een
toekomst met paarden. Maar het heeft goed uitgepakt. Vandaag de dag heb ik mijn eigen bedrijf ‘Gepaard met een lach’, werk ik als instructrice, geef ik lessen en clinics en heb ik het prima naar mijn zin. Ik heb er nog geen moment spijt van gehad dat ik deze weg heb gekozen.” Als we haar vragen wat het verhaal is achter haar fascinatie voor houding en zit, zegt ze: “Dat is een leuk verhaal…”
Leuk verhaal “…Bij ons op de rijvereniging werd elf jaar geleden een clinic georganiseerd, met niemand minder dan Leunus van Lieren in de hoofdrol. Ik was een van de ruiters die mocht meerijden, op mijn eigen paard. Die had moeite met appuyeren (zie kader – red.) naar links. Ik had daar al veel adviezen van instructeurs en andere kenners op losgelaten en iedereen had het dan over meer been, meer inwerken met je linkerhand. Altijd ging het over meer doen, meer hulpen geven. Leunus had ook zijn goedgekeurde Grand Prix-hengst Rubiquil bij zich en daarmee gaf hij aan het einde van de clinic nog een demonstratie.
In de steigers
HBVB |
21
“Vaak denken ruiters bij ‘houding en zit’ aan een knoop in je teugels, stijgbeugels uit, schouders naar achter en hakken uitdrukken maar het is helemaal anders. Het gaat over lichaamscontrole.”
De vader van de eigenaar van de locatie stond naast mij en toen Leunus vroeg of er nog vragen waren, zei hij tegen mij: “Vraag of jij er even op mag”. Ik lachte zijn opmerking weg maar hij stak zijn vinger op en zei tegen Leunus, wijzend naar mij, “zij zou wel even op Rubiquil willen rijden”. Tot mijn verbazing mocht het en het was geweldig. Ik zat werkelijk te genieten op dat paard. Leunus vroeg mij of ik Rubiquil wilde laten appuyeren (zie uitleg kader) en toen merkte ik dat dit doorgereden toppaard, dat elke mogelijke dressuuroefening met twee vingers in zijn neus uitvoerde, onder mij erg moeizaam naar links appuyeerde. Net als mijn eigen paard. ‘Ga eens een klein beetje meer naar links zitten’, zei Leunus, en daar ging-ie.”
Het kwartje Op dat moment hoorde Roos een gerinkel in haar hoofd: dat was een kwartje dat viel. Nogal hard. Roos: “Die ene opmerking van Leunus van Lieren veranderde niet alleen mijn appuyeren maar eigenlijk mijn hele leven. Ik ervaarde wat je zit kan doen en daar wilde ik meer – nee álles – over weten. Ik kwam terecht bij de Akasha Rijkunst, ging hun instructeursopleiding volgen en ik was verbaasd over wat ik daarvan opstak. Ik had Deurne 22
| HBVB In de steigers
Foto: Janine Verschure
gedaan, reed ZZ-licht, werkte in de paarden en toch hoorde ik daar dingen die ik nog steeds beschouw als eye openers. Wat ik daar leerde heb ik, in combinatie met wat ik al wist, uitgewerkt en dat gebruik ik nu in mijn eigen instructie. Dat komt ook aan de orde tijdens de nieuwe opleiding die ik in Barneveld mag gaan geven.”
Over de opleiding Roos: “Houding en zit is een term die iedereen wel kent maar eigenlijk is hij te algemeen en te simpel. Vaak denken ruiters bij ‘houding en zit’ aan een knoop in je teugels, stijgbeugels uit, schouders naar achter en hakken uitdrukken maar het is helemaal anders. Controle over je paard begint bij controle over je eigen lichaam. In deze opleiding leer je wat er gebeurt als je jouw eigen biomechanica projecteert op je paard. Dan wordt het paardrijden functioneler, gezonder en gaat het gemakkelijker. Heel simpel gezegd: Als je goed zit, rijd je met meer plezier en dat komt ook de prestaties ten goede.” Tijdens de opleiding die drie dagen duurt, begin je met theorie. Je krijgt praktische voorbeelden met foto’s waardoor je leert wat het effect is van verschillende bekkenposities. Vervolgens ga je rijden en de theorie in de praktijk brengen. Roos: “We rijden in twee groepen waarbij de ruiters die niet op het paard zitten het rijden van hun collega’s analyseren. Je krijgt feedback en leert feedback geven, daarbij kijken we met name naar de functionaliteit van je houding en zit.” Naast het rijden gaan de cursisten grondoefeningen doen, oftewel ‘droog
Foto: Janine Verschure
paardrijden’. Daarbij leer je bijvoorbeeld welke spieren je gebruikt als je lichtrijdt, wat er met je lichaam gebeurt in galop, welk effect teugelcontact heeft en wat het effect is van jouw balans en lichaamshouding op je paard. Roos: “Door het weghalen van het paard ligt alle focus op de ruiter. Daardoor wordt het veel eenvoudiger om je bewust te worden van wat je doet en vooral: hoe en waarom je dat doet.”
Voor wie? Roos: “Eigenlijk is de opleiding geschikt en bedoeld voor iedereen die paardrijdt, ongeacht je niveau of je discipline. Ik werk met ruiters die bang zijn maar ook met ervaren spring- en eventingruiters. Want ook die zijn gebaat bij een goede balans en willen een optimale inwerking. En natuurlijk kunnen ook instructeurs veel baat hebben bij deze nieuwe opleiding. Vaak zijn dat degenen die op zoek moeten naar oplossingen van rijtechnische problemen. Daarbij wordt er te vaak gewerkt aan het paard, terwijl in heel veel gevallen de oplossing bij de ruiter ligt.” Roos vertelt dat een van haar pupillen Grand Prix ruiter Laurens van Lieren is. Juist ja, de zoon van diezelfde Leunus die ooit dat spreekwoordelijke kwartje bij haar deed vallen. Roos: “Eigenlijk is dat puur toeval. Weet je wat Laurens eens tegen me zei? Hij zei: ‘Vroeger vond ik mijn vader vaak heel irritant als hij me aanwijzingen gaf. Wanneer iets niet lukte lag dat altijd aan de ruiter; aan mij dus, en nooit aan het paard. Nu weet ik dat hij gelijk had’.”
Appuyeren
Appuyeren is een dressuuroefening waarbij het paard voorwaarts/ zijwaarts loopt. Hij wijkt voor je been naar links of rechts maar is over zijn hele lichaam gebogen in de richting waarin hij gaat.
Welzijn
Wist jij dat een goede houding en zit van de ruiter welzijnsbevorderend kan werken voor het paard? Stel dat jij als ruiter niet goed op je paard zit, je zit bijvoorbeeld scheef, dan belast jij je paard aan één kant extra. Afhankelijk van jouw gewicht en de mate waarin je scheef zit, kan dat ertoe leiden dat je paard scheef gaat lopen en / of dat hij uiteindelijk zelfs lichamelijke klachten krijgt door deze overbelasting. Doordat jij scheef zit geef je onbewust een gewichtshulp aan je paard. Jij vertelt hem bijvoorbeeld dat hij naar links moet en als hij daarop reageert, wordt hij gecorrigeerd. Of stel dat jij steeds achter de beweging van je paard zit, waardoor je niet soepel meebeweegt met zijn voorwaartse beweging, dan geef je jouw paard bij elke stap onbedoeld een remmende inwerking die hij niet begrijpt. Dergelijke overbelasting en communicatiestoornissen kun je voorkomen door ervoor te zorgen dat je correct in het zadel zit.
23
24
| HBVB De mooiste foto
Hans Krudde is (gast-)docent paardenhouderij en dierverzorging aan Aeres MBO Barneveld en docent dierfotografie aan Aeres Training Centre Barneveld. Elke uitgave van het HBVB magazine laten we jou smullen van zijn mooiste foto’s.
Scherpte
Dit is een foto met heel weinig scherptediepte. Uiteraard moet een foto scherp zijn maar niet alles in het beeld hoeft scherp te zijn. Sterker nog: een beeld wordt veel krachtiger als het belangrijkste in de foto vlijmscherp is en het overige juist onscherp. Het oog van de kijker wordt er dan als het ware naartoe getrokken. Bij het maken van portretten van mens en dier stel ik altijd scherp op een oog, de rest van het gezicht mag wat minder scherp en de omgeving zelfs geheel onscherp. We noemen dit fotograferen met weinig scherptediepte. Tijdens de cursus Dierfotografie gaan we oefenen met nauwkeurig scherpstellen en spelen met scherptediepte.
De mooiste foto
HBVB |
25
Katten afschieten mag op steeds meer plaatsen
O
p dit moment mogen in de provincies Utrecht en Friesland katten afgeschoten worden. Volgens woordvoerders van beide provincies zijn zwerfkatten degenen die grote schade aan de natuur toebrengen, en daarom mogen jagers ze afschieten. De kans bestaat dat Zeeland en Groningen in de toekomst zullen volgen. En woon jij in Zederik of Leerdam? Als gevolg van gemeentelijke herindelingen, waardoor deze volgend jaar bij Utrecht horen, mogen daar straks ook katten worden afgeschoten. Advies: houd je kat binnen, zeker als hij graag door de natuur dwaalt.
Verplicht vaccineren? Op dit moment wordt in Nederland zo’n 60 procent van de honden gevaccineerd. Bij katten is dat slechts 25 procent. Dat is weinig en het aantal daalt. In navolging tot kinderen, laten ook steeds minder mensen hun dieren vaccineren.
H
et aantal besmettingen tegen mazelen neemt toe omdat een groeiend aantal mensen weigert kinderen te laten vaccineren. Dat geldt ook voor ziektes als de bof, kinkhoest, polio en rodehond. Volgens medici bestaat de kans dat de vaccinatiegraad in bepaalde gebieden zo laag wordt, dat deze ziekten weer de kop gaan opsteken. Redenen dat mensen niet vaccineren zijn divers. Zo gaan er verhalen de rondte dat kinderen ziek of autistisch kunnen worden van vaccinaties en zijn er mensen die vanuit religieuze overtuiging besluiten hun kind niet te laten vaccineren. Ook het aantal huisdierenbezitters dat besluit zijn dier niet te laten vaccineren groeit. Religieuze overwegingen zullen hier niet de boventoon voeren maar wel de overtuiging dat je met een vaccin ‘gif ’ in je dier spuit, (indianen)verhalen over dieren die ziek worden of overlijden als gevolg van een vaccinatie, wantrouwen tegen dierenartsen (dat zouden geldwolven zijn die enkel maar zo vaak mogelijk willen vaccineren) 26
| HBVB Nieuwtjes
en natuurlijk: de eigen portemonnee. Als jij van de buurvrouw hoort dat vaccineren overbodig is, zou je dat als overweging kunnen meenemen om je jaarlijkse bezoek aan de dierenarts over te slaan. De vaak dodelijke kattenziekte duikt vaker dan vroeger op in ons land. Men gaat ervan uit dat dit het gevolg is van het feit dat er minder gevaccineerd wordt. Om te voorkomen dat meer ziektes wederom of vaker gaan rondwaren, gaan er stemmen op huisdierenbezitters te verplichten hun dier te laten vaccineren. Overigens is titerbepaling een goed en steeds vaker gebruikt alternatief tegen jaarlijks en om de drie jaar vaccineren. Bij titerbepaling kijkt de dierenarts hoe veel antistoffen een dier nog in het bloed heeft tegen een bepaalde ziekte. Aan de hand daarvan kun je bepalen of een dier alweer zijn prikje moet hebben en voorkom je dat je te vaak vaccineert omdat een dier nog afdoende beschermd is. Steeds meer dierenartsen bieden deze mogelijkheid aan.
Petitie tegen hondenshows Op 11 september bood Stichting Dier&Recht aan de Tweede Kamer een petitie aan tegen hondenshows. Deze was door ruim tienduizend mensen ondertekend. Hierbij overhandigde Dier&Recht ook een, wat zij zelf bestempelen als ‘vernietigend rapport’ over de misstanden die zij vaststelde tijdens de World Dog Show 2018. Voorafgaand aan de World Dog Show die in augustus plaatsvond in de Amsterdamse RAI, gaf ook het college van Wethouders in Amsterdam zich in de toekomt te gaan beraden op mogelijkheden de vergunningsvoorwaarden zodanig aan te passen dat het niet meer mogelijk is om hondenshows in Amsterdam te organiseren. Naar aanleiding van het rapport stelde de Partij voor de Dieren Kamervragen aan minister Schouten.
ZorgDier zoekt katten
Stichting ZorgDier maakt het mogelijk dat huisdieren hun therapeutische kwaliteiten kunnen inzetten in de zorg. Kinderen in psychiatrische instellingen, verstandelijk gehandicapten en ouderen kunnen veel baat hebben bij contact met dieren en steeds meer zorginstellingen raken overtuigd van het nut van huisdieren. “De meeste mensen weten wel dat er regelmatig honden worden ingezet bij zogenaamde ‘huisdier-ondersteunde interventies’”, zegt Jan van Summeren, voorzitter van ZorgDier. “Iedereen kent hulphonden en de meeste mensen hebben ook weleens gehoord van therapie met paarden. Maar katten die ingezet worden bij activiteiten of therapie, die zijn er niet of nauwelijks. Dat is vreemd, zeker in een land als Nederland waar meer katten dan honden gehouden worden (in 2017 ruim 1,5 miljoen honden en bijna 2,6 miljoen katten Red.). Dat wil dus zeggen
dat heel veel Nederlanders katten houden en vooral: ván katten houden. Wij weten dat er ook in de zorg veel behoefte is aan de inzet van katten. Denk bijvoorbeeld aan ouderen maar ook kinderen. Niet iedereen is een hondenmens en ontelbaar veel mensen kunnen echt heel gelukkig worden van het contact met een kat.” Jan vertelt dat het kattentekort in de zorg veroorzaakt wordt door het feit dat het niet meevalt om vrijwilligers te vinden die met hun kat naar zorginstellingen willen gaan. “Van een hond weet je dat je hem kunt conditioneren. Honden ‘luisteren’, je kunt ze meenemen naar nieuwe plaatsen waardoor ze zich in wisselende omgevingen op hun gemak gaan voelen. Maar wij weten dat het wel degelijk mogelijk is om een kat dusdanig te socialiseren dat hij leert dat het leuk is om in de vervoersmand mee te gaan en aandacht te krijgen.” Mensen die zich samen met hun dier willen inzetten als vrijwilliger kunnen voor meer informatie terecht op www.zorgdier.nl en daar een inschrijfformulier downloaden.
advertentie
Paarden ‘weerspiegelen’ wat ons mensen het meeste dwars zit: ‘Wat zou het paard tegen jou willen ‘zeggen’? Kom kennismaken met ons, onze paarden en onze dienstverlening op een open middag. De data staan op onze website. Graag tot ziens! Caprilli Coaching & Training is een reïntegratiebureau en opleidingsinstituut met als specialisatie paardencoaching. Sylvia Bosveld en Paul Tonino richten zich op de ontwikkeling en bewustwording van mensen, bedrijven en organisaties. Hierbij zetten wij waar mogelijk paarden in als hulpmiddel. Wij bieden opleidingen, trainingen, workshops, persoonlijke- en teamcoaching aan. Onze belangrijkste doelgroepen zijn mensen met stress, burn-out, depressie, trauma en ptss. Caprilli Coaching & Training Sylvia Bosveld & Paul Tonino Ruitenbeekweg 127 3771 SK Barneveld T: 06-29 36 21 20 E: info@caprillicoaching.nl W: www.caprillicoaching.nl
27
Barneveldse brokkenmakers Tekst en foto's: Janine Verschure
28
| HBVB Barneveldse brokkenmakers
We noemen het brokken, biks of pellets, we weten dat dieren het eten en dat ze daar wel bij varen. Heel veel mensen schudden ze dagelijks in het bakje van hun dier maar weet jij hoe dat nou eigenlijk in zijn werk gaat; brokken maken? Op de campus in Barneveld staat een ultramoderne en compleet uitgeruste diervoederfabriek. Wij spraken met Hans Vink, brokkenmaker bij uitstek en werkzaam als trainer bij Aeres in Barneveld.
D
“De moderne en compleet uitgeruste brokkenfabriek wordt gebruikt voor trainingen, opleidingen en cursussen.”
ie compleet uitgeruste en moderne brokkenfabriek in Barneveld wordt gebruikt voor trainingen, opleidingen en cursussen. “We geven hier les aan studenten uit binnen- en buitenland”, vertelt Hans Vink. “Verschillende grotere en kleinere diervoederproducenten, zoals leden van de Nederlandse Vereniging Diervoederindustrie Nevedi, vragen rechtstreeks bij ons cursussen aan. Daarnaast faciliteren we onder andere praktijklessen over diervoederproductie van de Helicon BBL-opleiding. In deze fabriek leren we mensen van alles over de samenstelling en productie van diervoeders, over fabricagetechnieken, ingrediënten, het effect van verschillende manieren van zeven of malen en persen. Tijdens al die leerzame uren rollen er wel degelijk echte brokken uit de productielijn. Die worden gevoerd aan de geiten, runderen, schapen, kippen en varkens die hier op de schoolcampus worden gehouden.”
stoom of melasse toevoegt. Wij kunnen aan cursisten laten zien wat er gebeurt als je een mengsel maalt met een ander toerental, of met een fijne of grove zeef. We kunnen ze het mengsel laten zien, voelen en zelfs proeven. In een ‘echte’ fabriek is daar geen tijd voor.”
Brokkenhart
Uit de droom
Het antwoord op onze vraag of er ook weleens een overschot aan brokken wordt weggegooid of vernietigd, tekent het ‘brokkenhart’ van Hans. “Als dat zou gebeuren, kon ik hier niet meer werken”, zegt hij. “Wij verkopen hier geen diervoeding maar elke brok die hier geperst wordt, voeren we aan onze eigen dieren.” Hij vervolgt, terwijl hij op zijn hart wijst: “Als we hier goede voeding zouden moeten vernietigen, dat zou ik ermee ophouden. Dat kan ik niet.” Hans vertelt dat de hoeveelheden diervoeding die in de fabriek in Barneveld geproduceerd worden te klein zijn om te verkopen. “We hebben het weleens uitgerekend: stel dat de fabriek hier tien uur per dag volle kracht zou draaien – en er dus geen ruimte meer zou zijn voor cursussen en opleidingen – dan nog zouden we de producten niet tegen een concurrerende prijs kunnen aanbieden. Het is dus echt bedoeld als een leerfabriek
Wie mocht denken dat de fabriek in Barneveld qua techniek onderdoet voor bedrijven die puur voor de productie zijn neergezet, kunnen we uit de droom helpen. Het productieproces is compleet computergestuurd en het hele procedé wordt gevolgd en gestuurd via een drietal grote beeldschermen. Het hele proces, van het wegen en mengen van de ingrediënten van voeders voor verschillende soorten dieren, tot het persen, koelen en droogblazen van de brokken verloopt geautomatiseerd. Hans: “Alleen als we wat extra ingrediënten willen toevoegen, doen we dat met de hand. Tijdens een cursus gebeurt het om de haverklap dat we een luik of deur openmaken, om te laten zien wat er tijdens het productieproces met het mengsel gebeurt. De computer registreert dat en laat ons weten dat er een deur open was of dat het proces even werd stopgezet. Op het scherm zie je in welke fase het productieproces zich bevindt, of de correcte zeef werd gebruikt, of het mengsel aan alle eisen voldoet voor de diersoort die het straks gaat eten.”
en niet als productiebedrijf. Dat is ook de reden waarom diervoederproducenten ervoor kiezen hun medewerkers bij ons te laten opleiden en niet in hun eigen fabriek. Daar moet constant geproduceerd worden om de fabriek winstgevend te houden en aan de vraag te voldoen. Er is daar geen tijd om de installatie stil te zetten en vervolgens eens uitgebreid te bekijken, of te laten zien wat er gebeurt als je meer
Hans Vink, brokkemaker bij uitstek en werkzaam als trainer bij Aeres Barneveld.
“Als we hier go ede voeding z o u d en moeten verniet i gen, dat zou ik erme e ophoud en. Dat kan ik niet.”
Lees op de volgende pagina hoe brokken gemaakt worden!
Barneveldse brokkenmakers
HBVB |
29
Extra krijt (kalk) wordt handmatig toegevoegd aan het mengsel.
Hoe maak je brokken?
1
2
3
30
| HBVB Barneveldse brokkenmakers
In de 250 kilo geitenvoer die tijdens ons bezoek wordt gemaakt, zit onder andere maĂŻs, tarwe, gerst, soja, zonnebloempittenschroot, palmpittenschilfers, bietenpulp, een premix van vitaminen, mineralen en sporenelementen, water, melasse. Het zetmeel, afkomstig uit de granen zorgt ervoor dat het mengsel straks voldoende bindt om er een brok van te persen. Een groot deel van deze grondstoffen zijn restproducten, stoffen die weggegooid zouden worden na bijvoorbeeld de productie van palm- zonnebloem- of sojaolie. De droge stof die hierna overblijft kun je prima gebruiken voor diervoeder. De benodigde hoeveelheden grondstoffen voor geitenvoer worden gedoseerd en gewogen. Op het computerscherm zien we precies wat er gebeurt. Met een druk op de knop worden de gewogen doseringen gelost via een klep onder de weegschaal. Daar transporteert een ondergronds systeem van schroeven en elevatoren het mengsel horizontaal maar ook verticaal naar de maalinstallatie. De maalinstallatie werkt met een hamermolen. Hij heeft een capaciteit van drie ton per uur. Veertig snel draaiende
hamers vermalen de ingrediĂŤnten tot een poeder. Hoe fijn dat poeder moet worden, is instelbaar door het toerental van de maalinstallatie aan te passen of door een fijnere of grovere zeef te gebruiken. Een te grove maling geeft brokken die gemakkelijk breken, een fijne maling geeft veel stof. 4
In de zogenaamde peddelmenger worden de gemalen grondstoffen gemengd met vitaminen, mineralen en vloeistoffen.
5
Vervolgens wordt melasse toegevoegd aan het mengsel. Melasse is een zoet, stroperig bijproduct van de suikerindustrie. Het zorgt ervoor dat het mengsel wat plakkeriger wordt, zodat het beter geperst kan worden. Bovendien bevordert het de smakelijkheid.
6
Het mengsel wordt in een brokkenpers gestort. Er wordt stoom toegevoegd en het warme mengsel wordt door de pers geduwd. Afhankelijk van het formaat van de gaten in de matrijs ontstaan brokken van verschillende dikte.
7
Vervolgens worden de brokken gekoeld door er lucht door te blazen en kunnen ze verpakt of direct gevoerd worden.
melasse
Het mengsel nadat er aan is toegevoegd.
advertentie
n Dit is ee e i k, leerfabr ductiegeen pro f bedrij
Barneveldse brokkenmakers
HBVB |
31
Vorig jaar afgestudeerd
als dierverzorger aan Aeres MBO Barneveld en direct vond ze de baan waar ze van droomde.
De Barneveld Beleving van
Mirthe Wesbonk 32
| HBVB Barneveld Beleving
Foto's: Janine Verschure
ld rneve a B e D ing Belev ir the van M nk o Wesb
Ken je dat, dat je iemand ziet in een bepaalde omgeving en bijna instinctief aanvoelt dat die persoon daar op zijn plek is? Al zou je Mirthe Wesbonk in haar galajurk door Dierenpark Amersfoort zien lopen, dan nog zou je denken: die hóórt hier.
T
wintig jaar is ze, vorig jaar afgestudeerd als dierverzorger aan Aeres MBO Barneveld en direct vond ze de baan waar ze van droomde. Myrthe: “Ik had tijdens mijn opleiding al twee keer stage gelopen bij Dierenpark Amersfoort maar als kind ben ik zo’n beetje opgegroeid in dit dierenpark. Ik had een abonnement en ik was vaak hier te vinden. Toen ze na mijn stage vroegen of bij deze dierentuin wilde blijven werken, hoefde ik niet lang na te denken.” Tijdens haar opleiding liep Mirthe onder andere ook stage bij Dolfinarium Harderwijk. “Na mijn eerste jaar kreeg ik een weekendbaan bij Apenheul”, vertelt ze. “Daar had ik het heel erg naar mijn zin. Ook zij boden me een baan voor aan als ik afgestudeerd was en natuurlijk was ik daar erg blij mee. Ik koos voor Amersfoort. Vanwege de goede sfeer en de leuke collega’s die ik hier heb en omdat ik dit dierenpark vanuit mijn jeugd al zo goed ken.”
Hoe het zo kwam Mirthe: “Ik zat in havo 4 en als ik heel hard zou werken, kon ik over naar havo 5. Of ik ging doen wat ik écht wilde: naar het mbo om dierverzorging te studeren. Mijn ouders hadden best wat twijfels. Bijvoorbeeld of ik wel een baan zou kunnen vinden als dierverzorger, maar gelukkig zeiden ze: ‘Volg je
hart en kies voor dierverzorging.’ Dat heeft ontzettend goed uitgepakt: toen ik was afgestudeerd kon ik kiezen uit twee banen! Ik denk echt dat als je je passie volgt, het vaak gewoon goed komt. Ik ging naar Aeres MBO Barneveld – dat toen nog Groenhorst heette – en alles viel op zijn plek. Ik kwam in het promotieteam, het laatste jaar mocht ik zelfs teamleider zijn en daar heb ik veel van geleerd. De hele opleiding, de omgeving, de stages, de leraren, het promotieteam; dat heeft mij zelfvertrouwen gegeven. Ik leerde praten voor een groep mensen, mezelf presenteren maar ook leerden mensen mij kennen. Als je bijvoorbeeld stagebegeleiders van dierentuinen mag rondleiden op de campus, is de kans best aanwezig dat jouw naam blijft hangen.”
“Volg je hart en kies voor dierverzorging.’ Dat heeft ontzettend goed uitgepakt: toen ik was afgestudeerd kon ik kiezen uit twee banen!” Barneveld Beleving
HBVB |
33
“Toen er een zebraveulen werd geboren, zag ik hoe die kleine net na de bevalling voor de eerste keer op haar hoefjes ging staan en dronk bij de moeder. Dat was zo mooi dat ik van vreugde een traantje heb gelaten.” Geiten zijn geweldig In Dierenpark Amersfoort werkt Mirthe als junior dierverzorger op de afdelingen hoefdieren, zoogdieren en reptielen. Dat zijn een heleboel dieren en uiteenlopende diersoorten. Zo geeft Mirthe dagelijks giraffen, slangen, otters en zebra’s hun dagelijkse voeding maar ook verzorgt ze ezels, schapen en geiten. Als we haar vragen of ze een favoriete diersoort heeft, blijft het even stil. “Ik vind het een eer om met de neushoorns te mogen werken, het voeren van de otters is elke dag een feest als ik het dagelijkse voerpraatje
34
| HBVB Barneveld Beleving
bij de giraffen mag geven, geniet ik daar echt van. Ook ben ik erg in mijn element als ik werk met de dieren waar ik als tienjarig meisje al dol op was: de geiten. In Dierenpark Amersfoort hebben we een groep jonge witte melkgeiten en die zijn geweldig.”
Geen twee dagen hetzelfde Als we haar vragen hoe een gemiddelde werkdag eruitziet, zegt Mirthe: “Er zijn geen twee dagen hetzelfde maar meestal begin ik mijn ronde ’s morgens bij de hoefdieren. Dan gaan we de perken schoonmaken zodat alles er weer netjes bij ligt voor het publiek. Vervolgens gaan we de dieren voeren en mag iedereen naar buiten. Daarna ga ik verder op de savanne waar onder andere de giraffen en de zebra’s wonen. Ook daar gaan we schoonmaken, voeren en de dieren buiten doen. Bij de reptielen is het vooral schoonmaken en voeren. Regelmatig mag ik het voerpraatje houden. Daarbij stel je de dieren voor aan het publiek, vertel je iets over de diersoort en leg je uit wat ze te eten krijgen. Het werk in een dierentuin bestaat voor een belangrijk deel uit voeren , schoonmaken, verzorgen en verrijken.”
rare ezel’, als ik de ezels aan het voeren ben. En wat dacht je van volwassen mensen die een pluk hooi van de kruiwagen pakken om zelf maar de giraffen te gaan voeren? Dan moet ik als twintigjarig meisje aan een vader van drie kinderen uitleggen dat dat niet helemaal de bedoeling is. Maar verreweg de meeste contacten met bezoekers zijn superleuk. Soms denken mensen dat je als dierenverzorger vooral met dieren bezig bent maar dat is zeker tegenwoordig juist helemaal niet zo. Je moet mensen net zo leuk vinden als dieren.”
Mensen
Mooiste werk van de wereld.
Als dierenverzorger ben je veel met mensen bezig. In een dierentuin komen de hele dag mensen naar je toe met vragen, over de dieren, hun verzorging. Vaak zijn dat leuke vragen, kinderen die vertellen dat ze later ook in de dierentuin willen werken en hoe ze dat moeten doen, maar natuurlijk maak je soms ook minder leuke dingen mee. Mirthe: “Je wilt niet weten hoe vaak ik hoor: ‘Hé, dat is een
Mirthe: “Het hoort erbij dat je als verzorger een band opbouwt met de dieren. Het verzorgen van de geiten, het borstelen van de ezels, het schoonmaken van de hoefjes, dat hoort tot de taken van de verzorgers. Net zoals de verzorging van de neushoorns. Bij de meeste dieren werken we ‘hands off’. Dat wil zeggen dat er altijd een hek is tussen jou en het dier. Toch werk je als verzorger wel degelijk ‘samen’
Uitblinker Mirthe heeft in 2018 de verkiezing Uitblinker Aeres MBO Barneveld gewonnen. Tijdens haar werkzaamheden als teamleider van het promotieteam van leerlingen heeft ze zich geprofileerd als iemand met een natuurlijk overwicht, die met speels gemak wist leiding te geven aan leeftijdsgenoten. Maar ook voor het personeel, leraren en onderwijsondersteunend, was Mirthe prettig om mee samen te werken.
met de dieren. Afgelopen zomer toen het zo warm was hebben we bijvoorbeeld de neushoorns geleerd zich te laten inspuiten met een middel tegen steekvliegen. We leren ze luisteren naar hun naam zodat ze naar ons toe komen als we ze roepen. Ik heb elke dag weer een geluksmomentje, als ik hun namen roep en dat er dan twee neushoorns komen aanrennen. Gisteren na het werk liep ik in mijn eigen kleding naar de fietsenstalling langs het otterverblijf en toen zag ik dat de otters op allerlei manieren probeerden mijn aandacht te trekken. Ze maakten geluidjes en renden met me mee. Daar word je ontzettend vrolijk van. Toen er een zebraveulen werd geboren, zag ik hoe die kleine net na de bevalling voor de eerste keer op haar hoefjes ging staan en dronk bij de moeder. Dat was zo mooi dat ik van vreugde een traantje heb gelaten. Ik heb het mooiste werk van de wereld.�
Uitkrabben van de ezelhoefjes hoort ook tot de taken van een dierverzorger in de dierentuin.
Barneveld Beleving
HBVB |
35
Rauwvleesvoeding
de standpunten Rauwvleesvoeding kent voor- en tegenstanders die met hart en ziel hun standpunt verdedigen. Sommigen vinden dat mens en dier gezondheidsrisico’s lopen als honden en katten rauw vlees te eten krijgen, anderen zijn ervan overtuigd dat rauwvleesvoeding het beste is wat je een dier kunt geven. Beide partijen zullen het waarschijnlijk nooit eens worden en de redactie van HBVB magazine is zeker niet van plan zich voor of tegen uit te spreken . Wat we wel doen is de (meeste) standpunten van beide partijen voor je op een rijtje zetten.
R
Tekst en foto's: Janine Verschure
auwvleesvoeding is niets anders dan wat het woord al belooft: het is voeding gemaakt van rauw vlees. Er zijn echter verschillende manieren om honden en katten ‘rauw’ te voeren. KVV staat voor ‘kant-en-klaar vers vlees’. KVV is dierenvoeding (voor hond en kat) die je kant-en-klaar, bijvoorbeeld ingevroren kunt kopen bij de dierenspeciaalzaak. BARF staat voor Biologically Appropriate Raw Food of Bones And Raw Food. Hoewel er ook commerciële voeders op de markt zijn met de naam BARF, staat deze term ook voor ‘helemaal zelf rauw voeren’. Er zijn dierenbezitters die zelf aan de slag gaan met rauw vlees van de slager. Dan moet je echter goed weten wat je voert en waar je mee bezig bent. Je loopt dan namelijk het risico dat je dier bepaalde voedingsstoffen niet binnenkrijgt. Daarom laten we BARF dit in die artikel even buiten beschouwing en richten we ons op zogenaamde kanten-klare, complete rauwvleesvoeding.
36
| HBVB Rauwvleesvoeding
Wie zijn voor? Een grote groep huisdierenbezitters die rauwvleesvoeding koopt voor hond en kat is hier uiterst tevreden over. Ook producenten van rauwvleesvoeding zijn (natuurlijk) voor. Brancheorganisatie Dibevo (de brancheorganisatie van de gehele gezelschapsdierenbranche) is bezig om – in samenwerking met producenten – een keurmerk rauwvleesvoeding in het leven te roepen. Naar verwachting zal dit in 2019 een feit worden. Wie zijn tegen? Met name dierenartsen maar ook sommige producenten van bijvoorbeeld brokvoeding spreken zich uit tegen rauwvleesvoeding. De beroepsvereniging van dierenartsen KNMvD benoemt in haar officiële ‘Standpunt over rauwvleesvoeding voor hond en kat’ onder andere gezondheidsrisco’s voor mens en dier. Rauwvleesvoeding bevat potentieel ziekteverwekkende bacteriën en de KNMvD raadt mede daarom af om honden en katten rauw vlees te voeren.
Labo. Tem solo in perfere pellam, officate sitemporepel es nest et quo eumque dolorem enitatquas quis et voloribusdae platium volores rerunt. Id quamus aut aut unt ut vitatia ea secearum hillabore, conetur aut harchil ignamus, voluptata dolesequat aritatis periore premoluptat el ipis ressimus. Luptatem facimpe liquiae rferrum faccatur aut et liquaspietus quasperis niminciis dolesti illam faccae parum dias ea dolorunt eium volor magnam esequaectas aut ullabores que oditi debit voloria prorror posamus mo ommolorpor aut rem si consequam que venem fuga. Bisquate exped essiti doloremporit ut audae experum aut volupti di rescimpor mil mod ut pedicimus aligeni muscima gnatqui od exerite ipit, nosseri tincips unturemquia nobis assum qui tempossi odipsam volupta quam quistiissin pliberrum fugit que secturem am harumquam quam eaquo vit, offici dolorei cianima vendi as vendellab ium nos voluptatet volum fugia conectatem qui dolora id utectatecab incipsae sequas et, nam quatur modignam re omnima qui quamusam que laboribus, sum ex exerchil is estrum aut undi de pre alit dolut quo modit re num nihiciissi aut omniet qui dellitate quam, explaborum untiassi aut quis este laborem ipsunt aliquodis ma dit ventur, alit, ullab iligendae atur, intiunte qui illaborehent volestin nulparibus velicae perum a vidempe rumqui occatat iasintur? Ulparum assi duciatur suntemquatur rernatus. Il ium re estibusandae mo il iur sequi ute pro comnim et es sequi digendam, se cullabo rrovitatiam, estiori bearion nis sintias quis nusaeprovide quam re volectur? Alis sum exerfercia con rempossum et quibeatiis de quam et ut exped ut quam dolupti dit, susaectis ressumquas exeruptat harchiliqui de pre, veligni molento magnatures expere volorit fugitib usaperspe litati dernam quibus illuptur arum ipitis alit, auta aut dellendunt aut accaturiori aria dunt hari ut ressece riaero quatibus sequi digenis ut alit, qui qui qui as nos nihiliquiant fuga. Nem renis dolor molupit eaquae doluptaquam, quaecaerio tem. Ut hillo omnim ad utecaepudae exerunt estempore, sam, es eum etusda nullant et dolupta voluptae iur reribus rerferios aliberumquam consedi a quamusc ipsunto tem voluptatur aut lab into mo et alitioris moloriones sa volupitis por aut estibusam, sant alitis doluptaspel mincipis min rerumque volut et aut quis maios eribus nis earum eium si optasped est fuga. Edit quo te ventur
“Veel voorstanders van rauwvleesvoeding stellen prijs op de ‘terug naar de natuur’ gedachte. Zij vinden het prettig hun hond te voeren als een wolf en hun kat als een lynx.”
Barneveld Rauwvleesvoeding Beleving
HBVB |
37
Voor •
• •
•
•
•
• • • • • •
Rauwvlees bevat ‘goede bacteriën’ (probiotica), die zorgen ervoor dat hond of kat een betere weerstand krijgt. Rauwvlees bevat geen conserveringsmiddelen, chemische toevoegingen, smaak-, geur- of kleurstoffen. Doordat rauwvleesvoeding tijdens productie niet verhit is, worden de voedingsstoffen optimaal verteerd en benut door hond of kat. Veel voorstanders van rauwvleesvoeding stellen prijs op de ‘terug naar de natuur’ gedachte. Zij vinden het prettig hun hond te voeren als een wolf en hun kat als een lynx. Waarom zou je honden en katten niet mogen vergelijken met wolven en wilde katten? Ze stammen er vanaf en zijn genetisch gezien praktisch gelijk aan hun wilde voorouders. In brokken en blikvoeding zitten vaak granen. Hoewel er geen wetenschappelijk bewijs is dat granen slecht zijn voor honden en katten, willen steeds meer consumenten voeders geven waarin geen granen zitten. Dieren vinden rauwvleesvoeding vaak ontzettend lekker. Rauw vlees bevat veel vocht, iets wat goed is voor de nieren. Door het gebrek aan vezels krijgen de dieren compactere ontlasting die minder stinkt. Doordat de ontlasting steviger is, worden de anaalklieren van honden uitgedrukt. Veel eigenaren van dieren die rauwvleesvoeding krijgen stellen vast dat er minder ontlasting is. Vlees bevat geen koolhydraten en dus geen suiker. Suikers zijn vaak veroorzaker van cariës. Daarom is rauwvleesvoeding goed voor het gebit.
•
•
•
•
•
• •
•
Honden en katten die last hebben van overgevoeligheid, huid- en vachtproblemen doen het vaak goed op rauwvleesvoeding. Wij eten ook rauw: denk aan suhsi of tartaar. Als je daar maar voorzichtig mee omgaat, levert dat geen risico’s op. Consumenten die rauwvleesvoeding kopen, moeten op de hoogte worden gebracht van de vereiste hygiënemaatregelen. Als ze die nemen is er niets aan de hand. Wanneer je ervoor zorgt dat je de voeding volgens de voorschriften in de koelkast ontdooit, je keuken en keukengerei goed reinigt en de voerbak wast, loop je hetzelfde risico als wanneer je kip bereidt. Handen wassen en de hond niet in het gezicht laten likken zou sowieso tot het protocol van een dierenbezitter moeten horen. Rauwvlees moet je buiten bereik van kinderen houden, maar dat geldt ook voor chloor en lucifers. In productiemethoden van rauwvleesvoeding zitten verschillen. Sommige producenten gebruiken afvalvlees en snijvlies terwijl anderen alleen kiezen voor de beste delen van de geslachte dieren. Dat geeft kwaliteitsverschil. Momenteel worden alle rauwvleesvoedingen over een kam geschoren ook wat bijvoorbeeld de aanwezigheid van schildklierhormonen betreft. Volledige diervoeding bevat alle voedingsstoffen die een dier nodig heeft. Dat zou ook moeten (gaan) gelden voor rauwvleesvoeding. Het keurmerk rauwvleesvoeding dat in de maak is, garandeert dat een dier – als hij rauwvleesvoeding met een keurmerk eet – alle vitaminen, mineralen en bouwstoffen binnenkrijgt die hij nodig heeft.
Rauwvlees bevat ‘goede bacteriën’ (probiotica), die zorgen ervoor dat hond of kat een betere weerstand krijgt 38
| HBVB Rauwvleesvoeding
Met name dierenartsen maar ook sommige producenten van bijvoorbeeld brokvoeding spreken zich uit tegen
rauwvleesvoeding
•
Tegen
•
•
•
•
•
•
•
Er is geen wetenschappelijk bewijs dat rauwe voeding gezonder is voor hond en kat dan het voeren van bijvoorbeeld brokken of blik. Een van de belangrijkste standpunten tegen rauwvleesvoeding is het gevaar voor de voedselveiligheid: Tijdens de slacht komen bacteriën uit de darmen vrij; vlees bevat nu eenmaal bacteriën. Denk aan salmonella, listeria of E.colli. Als je dat vlees niet verhit en dus rauw voert, komen die bacteriën in je dier, in zijn voerbak maar ook op je aanrecht, je snijplank en je messen. Met name salmonella blijft na het eten dagenlang in de bek aanwezig. Jezelf in het gezicht laten likken door een hond die rauwvleesvoeding krijgt kan dus een risico vormen. Vlees bevat niet alleen bacteriën maar ook bijvoorbeeld parasieten. Hoewel veel wormenlarven de diepvries niet overleven blijft het raadzaam om honden en katten die rauw vlees krijgen extra te controleren of vaker te ontwormen. Er zijn rauwvleesproducten op de markt die niet compleet zijn. Dat wil zeggen dat er belangrijke vitaminen en mineralen kunnen ontbreken. Dat brengt gezondheidsrisico’s voor hond en kat met zich mee.
•
•
•
•
•
Sommige honden en katten die rauwvleesvoeders krijgen, worden te eenzijdig gevoerd (bijvoorbeeld alleen vlees van één diersoort). Hierdoor kunnen ze bepaalde voedingsstoffen mislopen. Er kan een teveel aan bepaalde voedingsstoffen optreden. Voeding met veel lever kan een overdaad aan vitamine A veroorzaken. Dit kan onder andere vertraagde groei, vermagering of vachtafwijkingen tot gevolg hebben. In sommige rauwvleesproducten zitten te veel schildklierhormonen. Met name rauwe kippennekken zijn hierom berucht maar ook kant-en-klare volledige rauwvleesvoedingen zijn onderzocht en verdacht bevonden. Een overdaad aan schildklierhormonen kan ertoe leiden dat dieren last krijgen van een te snel werkende schildklier. Veel mensen die rauwvlees voeren doen dat omdat de wilde voorouders van hun dier ook rauw vlees aten. Tegenstanders vinden het echter niet relevant om honden en katten te vergelijken met wolven en wilde katten. Hun leefwijze is compleet anders. De hond is geen wolf meer en zijn voedingsbehoefte is anders dan die van een wolf. De levensverwachting van wilde wolven en wilde katten ligt beduidend lager dan die van huishonden en huiskatten. Bij wilde dieren zie je geen ouderdomsziekten zoals bij onze huisdieren wel het geval is. Het effect van rauwvleesvoeding op bijvoorbeeld nier- of gewrichtsproblemen is niet bekend. Kant-en-klare rauwvleesvoedingen zijn zacht en gemakkelijk te kauwen. Hierdoor mis je de tandreinigende werking die bijvoorbeeld wel optreedt bij het kauwen op brokken. Brokken of blikvoer geven is veel eenvoudiger dan rauwvleesvoer omdat je het niet hoeft te ontdooien en veel minder hygiënemaatregelen hoeft te nemen.
Rauwvleesvoeding
HBVB |
39
advertorial
PhytoTreat PhytoTreat is een lijn van verzorgingsproducten en voedingssupplementen voor dier en mens. Kijk voor meer informatie op www.phytotreat.org.
worden groot
E
ten moet een kat elke dag, meerdere keren per dag. Om lang en gezond te kunnen leven, van kitten tot kat, hebben katten een voeding nodig die bij hun levensfase hoort. Dat begint al op dag één van dat leven. Kittens kunnen niet zonder melk maar met name de eerste melk die ze bij hun moeder drinken is van levensbelang. Dit colostrum heeft een bijzondere samenstelling waarmee de pasgeborenen een boost aan weerstand meekrijgen. De eerste drie à vier weken van hun jonge leventje krijgen kittens niets anders dan moedermelk. Maar wat als er een kink in de kabel komt waardoor er geen moedermelk voorradig is? In sommige gevallen heeft de moederpoes simpelweg niet genoeg melk voor alle kittens, omdat het nest te groot is of omdat de melkproductie stagneert. Ook kan het gebeuren dat de moeder overlijdt waardoor de weesjes geen voeding hebben. Sommige kattenliefhebbers denken in zo’n geval een oplossing te vinden in het geven van melk zoals wij die drinken. Kittens krijgen dan echter te weinig binnen, waardoor er lichamelijke problemen kunnen ontstaan tijdens het opgroeien en ook op latere leeftijd. Kittens hebben echt melk nodig die over voldoende voedingswaarde beschikt en die ervoor zorgt dat de darmen van de kittens zich op een gezonde manier ontwikkelen. Opgroeien doe je tenslotte maar één keer. Van klein… Door een moedermelkvervanger te kiezen die naast de benodigde voedingsstoffen, vitaminen en mineralen ook FOS (Fructo-OligoSaccharide) en probiotica bevat, zorg je ervoor dat de darmen van de kwetsbare kittens gezond blijven. FOS ondersteunt de ontwikkeling van de darmflora en ook probiotica zorgen voor een gezonde darmflora. Als de jongen gespeend worden ondersteunt deze moedermelkvervanger de overgang naar vaste voeding. Bij deze overgang zal de darmflora zich verder ontwikkelen, om de voeding die ze eten goed te kunnen verwerken en opnemen. Zo kunnen de kittens gezond verder groeien. Kittens moeten langzaam wennen aan vast voedsel. Als je ze van de melk 40
| HBVB Kleine katjes worden groot
gaat overzetten op ‘echte’ kattenvoeding is het belangrijk te kiezen voor speciale kittenvoeding. In vergelijking met voeding voor volwassen katten bevat kittenvoeding een hogere energiewaarde en een hoger gehalte aan eiwit en vet. Daarnaast is het verstandig om te kiezen voor een brokje dat je gemakkelijk in lauw water kunt weken. Let er ook op dat het brokje niet te groot is. Je kunt ook kiezen voor natvoeding uit blik of verse diepvriesvoeding. Beide zijn er ook speciaal voor opgroeiende kittens. Wanneer ze dan op een leeftijd vanaf een week of zes tot tien zelfstandig eten, kunnen de kittens gezond opgroeien tot volwassen katten. ...naar groot … Volwassen katten eten voeding waarin energie, eiwit en vet minder hoog aanwezig zijn dan in kittenvoeding. Sommige dieren zijn altijd in huis, andere komen veel buiten. Afhankelijk van de leefstijl en of je kat gecastreerd is, kies je een voeding die zo is samengesteld dat hij alle voedingsstoffen in de juiste verhouding binnenkrijgt. Als je kat ouder wordt verandert er opnieuw het een en ander in zijn voedingsbehoefte. Vanaf een jaar of zeven* kunnen katten makkelijk wat zwaarder worden, doordat ze minder actief zijn. Dan groeit de behoefte om bijvoorbeeld de weerstand extra te ondersteunen en vroegtijdige slijtage aan gewrichten op te vangen. Ook een goede darmwerking kan vaak wel wat hulp gebruiken. Het is verstandig om een voeding te kiezen, die op deze leeftijdsfase is afgestemd. … naar bejaard. De echt bejaarde dieren moeten juist weer opletten dat ze niet te mager worden. Daarom kun je vanaf een jaar of twaalf* het beste kiezen voor een voeding die voldoende energie geeft en het oudere lichaam ondersteunt waar dat nodig is. Denk hierbij onder andere aan ‘op gewicht blijven’, gewrichten en weerstand. Door te kiezen voor een goede voeding, kun je ervoor zorgen dat een kat ook in de laatste fase van leven, krijgt wat hij nodig heeft. (*Deze leeftijden zijn gemiddelden, ze kunnen per dier flink verschillen.)
"Kamelen zijn groot, een volwassen man kan wel twee meterhoog worden."
Even voorstellen
Sid & Amir
Sinds augustus wonen deze twee grote jongens in het nieuwe hoefdierenverblijf in Barneveld. Sid en Amir zijn twee mannelijke kamelen, gecastreerd welteverstaan. “Sid en Amir zijn door de dierenarts gecastreerd bij de dierentuin waar wij ze vandaan hebben”, vertelt Erika Rietema, docent dier- en veehouderij en projectleider hoefdieren. “Dat is gebeurd vlak voordat ze naar Barneveld verhuisden, ongeveer een halfjaar geleden. Mannelijke kamelen, hengsten kunnen – net als paardenhengsten of stieren – dominant en agressief zijn. Als je ze castreert wordt dat een stuk minder.”
Hands off Kamelen zijn groot, een volwassen man kan wel twee meter hoog worden. “Ze zien er wat sullig uit,” zegt Erika, “maar schijn bedriegt. Daarom verzorgen wij ze zoveel mogelijk met de ‘hands off methode’. Dat wil zeggen dat we geen – of in elk geval zo min mogelijk – lichamelijk contact hebben met de kamelen. Er is altijd een barrière tussen kameel en verzorger. Zo kunnen de leerlingen bij ons op school precies leren wat de hands off methode in de praktijk inhoudt. Ze kunnen er daadwerkelijk mee aan de slag en dat is een stuk leerzamer dan dat je op papier leest hoe je een dier verzorgt zonder dat hij je kan aanraken.” Overigens is het niet zo dat het standaard is om kamelen te verzorgen met de hands off methode. Erika: “Het hoeft niet per se. In veel landen worden kamelen gebruikt als lastdier en ook in Nederland zijn er mensen die ze als huisdier houden. Maar omdat voor ons als opleidingingsinstituut natuurlijk de veiligheid voorop staat, én omdat het een mooie praktijkervaring biedt, doen wij het hands off.” Tekst en foto: Janine Verschure
Even voorstellen
HBVB |
41
OOK LEUK OM CADEAU TE GEVEN!
SPECIALE AANBIEDING
6 nummers Hart voor Dieren voor €15 Het abonnement stopt automatisch
Nr. 9
September 2017 € 3,95
Vakantie-uitje?
Nr. 10
Natuur onder water
oktober 2017 € 3,95
Bescherming
Nr. 11
Wildlife
MET MAANDELIJKS SCHITTERENDE NATUURREPORTAGES!
november 2017 € 3,95
Recordhouders De 10 snelste dieren ter wereld
Schande in het lab
Dierproeven – het einde is nog niet in zicht Puzzelplezier
www.hartvoordieren.nl
www.hartvoordieren.nl
mooie prijzen
In diztine maga n die
www.hartvoordieren.nl
Dierethuis een eken zo
Op nieuwe wegen
Voor jou getest
Wat brengt egels naar de stad?
Blijf bij me!
Test: hoe goed begrijp jij je dier?
ie
De wonderbaarlijke
Verzorging Roedelleven Arme vogels
Braaf! Hoe je jouw hond goed kan belonen
Wat is er giftig voor onze vogels?
Nr. 01
RAAD GEVER :
januari 2018 € 3,95
Dog in the city Gezelschap
'Peetouders' gezocht Steun je
Lach mee!
De leukste dierenfoto's
lievelingsdier
www.hartvoordieren.nl
Elk jaar opnieuw
Met je hond in de Een partner dierenleed stad wonen: Vermijd waar voor je kat: moet je op letten? tips tijdensinfo deen feestdagen
Wist je dit?
Elephant
Natuurlijke trucs Hoe wilde dieren zichzelf genezen PLUS: win mo
Haven
Eerste
Olifantenopvang
01711
van dieren
01710
01709
8 711273 991675
Nr.1112 November december 20174,40 € 3,95 Nr. 2017 € Opvoeding Voeding Een gezond etensbakje voor je chinchilla's
zintuigen
Slachtveulens
in Europa Nr. 2
Februari 2018
€ 3,95
Advies van experts: Mode & dierenleed
• Speeltips voor honden dierenverwennen moeten • Hoe Seniorenkatten lijden voor leer • Vogels in de rui
Geheime taal
Als bomen met dieren praten
BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 6 7 5
Wildlife in de woonkamer
Wie stopt de exotentrend?
8 711273 991675
Communicat
Maak kans op
oie
www.hartvoordieren.nl
www.herz-fuer-tiere.de www.hartvoordieren.nl
Nieu
w
c ks & Tri Tips natuure uit d theek apo
Bijzonder beroep De Grote Kennisquiz
Afscheid nemen
Troost & hulp voor moeilijke tijden Een morele vraag
Hebben dieren recht op waardigheid?
Succesvol herplaatste dieren
Eindelijk een nieuw thuis Bevers Huisd ier-R aadg ever Geniet 6 maanden lang van prachtige dierenfoto’s, tips en informatie over voeding, gezondheid en de opvoeding van jouw huisdier, indrukwekkende reportages over natuur en wildlife, handige weetjes over hobby- en boerderijdieren. Reportage
Wellness
Welke verzorging heeft je kat nodig?
Loslopen
Konijnen in huis – de beste tips op een rijtje
Speelidee
Maak een verrassing voor je cavia of hamster
Verzorging De beste slaapplekjes voor katten
Vrije vlucht Maak je huis veilig voor je vogels
Special
IJsberen op dun ijs
Verzorging
Dit hebben binnenkatten nodig om gelukkig te zijn
Ga naar: hvd.mijntijdschrift.net/cursuscentrum of bel 0800-0996606 VOLG HART VOOR DIEREN OOK OP 42
EN
01802
Het fascinerende rijk der rendieren
01801
In beeld
8 711273 991675
01712
Commando's die elke hond moet kennen
8 711273 991675
Opvoeding
Onderweg voor jou
eekhoorns redden
BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 6 7 5
Helden aan het werk
Fascinerend
Kom jij ook bij ons kijken?
Onze eerstv olgende open dag is op 25 januari 2019 !
Events Hond 2018: hét hondenevenement dat je niet mag missen! Op 14, 15 en 16 december verzamelen zich in de RAI Amsterdam duizenden honden en ruim tienduizend baasjes en bezoekers uit alle windstreken voor hét hondenevenement van Nederland: Hond2018. Het evenement bestaat naast de hondenshows Holland Cup en Amsterdam Winner Show, een uitgebreid beursgedeelte en educatief programma met workshops, demonstraties en wedstrijden. Studenten dierverzorging helpen mee aan dit event en daarnaast vind je Aeres Barneveld op de stand nr. 29 in de Erering.
StudieBeurs West
7 & 8 December 2018 | Ahoy Rotterdam Aeres MBO Barneveld is samen met andere Aeres MBO locaties vertegenwoordigd op de studiebeurs in Rotterdam. Op deze beurs staan diverse opleidingsaanbieders op MBO en HBO niveau.
Open dagen Wij zetten de deuren open! Voor iedereen die alles wil weten over dag- en volwassenenopleidingen op het gebied van Dierverzorging, Paraveterinair, Dier & Management, Hippisch, Veehouderij en Groen, Grond & Infra. Met centrale voorlichtingen per opleidingsrichting, diverse demonstraties, dierenbeleefroute en ervaringen beluisteren van oud-leerlingen. Ook ons hippisch praktijkcentrum in Kootwijkerbroek is geopend (pendelbusdienst). Ga voor meer informatie naar www.opendagbarneveld.nl, waar je je ook alvast kunt aanmelden. Vrijdag 25 januari 2019 Zaterdag 26 januari 2019 Dinsdag 19 maart 2019
15.00 – 21.00 uur 9.30 – 15.00 uur 18.00 – 21.00 uur
43
van passie tot professional
Bezoek onze
open dagen www.opendagbarneveld.nl Een bezoek aan de groene campus van Aeres MBO Barneveld (regulier dagonderwijs) en Aeres Training Centre Barneveld (volwassenenonderwijs) kun je gerust een belevenis noemen. Met meer dan 2.000 dieren en uiteenlopende faciliteiten als een eigen dierenkliniek, geitenverblijf, cattery, dierenspeciaalzaak, aquarium en terrariumafdeling is er veel te zien en te beleven.
Vrijdag 25 januari 2019 15.00 uur tot 21.00 uur Zaterdag 26 januari 2019 9.30 uur tot 15.00 uur Dinsdag 19 maart 2019 18.00 uur tot 21.00 uur Aanmelden voor dagonderwijs: www.opendagbarneveld.nl Aanmelden voor volwassenenonderwijs: www.aerestrainingcentre-barneveld.nl