Agata Stanisz ruchome modernizacje. wpływ autostrady A2 na lokalne krajobrazy kulturowe. pre-projekt maj 2013 r.
1
MIEJSCA BADAŃ Po wstępnej kwerendzie internetowej oraz dokładnej analizie map satelitarnych, topograficznych i materiałów wizualnych wyodrębniłam 5 punktów badawczych znajdujących się przy drodze krajowej nr 92 w różnej odległości od autostrady A2. Punkty te mają charakter wielomiejscowy i są zlokalizowane na terenie dwóch województw – wielkopolskiego oraz lubuskiego, czterech powiatów (nowotomyski, międzyrzecki, świebodziński i sulęciński), siedmiu gmin (Miedzichowo, Trzciel, Szczaniec, Świebodzin, Lubrza, Łagów oraz Torzym). W zakres wyodrębnionych punktów badawczych wchodzą 22 miejscowości – w większości są to osady, różnej wielkości wsie oraz dwa miasteczka przecięte drogą krajową 92 i odmiennie konfigurujące się wobec autostrady A2. I. PUNKT PIERWSZY: województwo wielkopolskie, powiat nowotomyski, gmina Miedzichowo: Bolewice, Bolewicko, Sępolno, Miedzichowo, Stary Folwark II. PUNKT DRUGI: województwo lubuskie, powiat międzyrzecki, gmina Trzciel: Trzciel, Jasieniec, Bieleń, Lutol Suchy, Brójce III. PUNKT TRZECI: województwo lubuskie, powiat świebodziński, gmina Szczaniec: Myszęcin oraz województwo lubuskie, powiat świebodziński, gmina Świebodzin: Wityń, Rzeczyca, Wilkowo IV. PUNKT CZWARTY: województwo lubuskie, powiat świebodziński, gmina Lubrza: Mostki oraz województwo lubuskie, powiat świebodziński, gmina Łagów: Stok, Gronów, Poźrzadło V. PUNKT PIĄTY: województwo lubuskie, powiat sulęciński, gmina Torzym: Torzym, Koryta, Pniów, Boczów *miejscowości mające stanowić centra logistyczne dla badań pilotażowych •
2
województwo wielkopolskie, powiat nowotomyski, gmina Miedzichowo Bolewice Bolewicko + osada Sępolno Miedzichowo Stary Folwark
Gmina Miedzichowo jest największą w powiecie nowotomyskim - jej obszar 208,51 km², w tym: użytki rolne: 23% i użytki leśne: 70%. Gmina stanowi 20,61% powierzchni powiatu. W latach 1975-1998 gmina Miedzichowo położona była w województwie gorzowskim. Ludność gminy to około 3, 8 tys. mieszkańców. Gminę tworzy 13 sołectw i 27 miejscowości. Spośród nich interesują nas: sołectwo Bolewice, Bolewicko wraz z osadą Sępolno, Miedzichowo oraz Stary Folwark. Gmina otoczona jest lasami i jeziorami, które częściowo znajdują się na terenie Pszczewskiego Parku Krajobrazowego. Pod względem geograficznym gmina ta zlokalizowana jest w zachodniej części Wielkopolski w powiecie nowotomyskim. Siedziba gminy znajduje się w Miedzichowie położonym w odległości 19 km od Nowego Tomyśla i 81 km od Poznania. Atutem jest dobre położenie względem szlaków komunikacyjnych. Przez gminę przebiega z zachodu na wschód droga krajowa 92. Na terenie gminy znajduje się wjazd i zjazd z autostrady A2 (tzw. węzeł nowotomyski). A2 przecina gminę w kilku miejscach od południa przy granicy z gminą Nowy Tomyśl. Ze względu na fakt, że ponad 70 % powierzchni gminy pokrywają lasy istotne znaczenie w gospodarce gminy odgrywa leśnictwo. Najistotniejszym podmiotem jest tutaj Nadleśnictwo Bolewice. Prowadzona gospodarka leśna zmierza do zachowania w stanie naturalnym zasobów leśnych, ich pomnażania, a także ochrony walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Leśnicy prowadząc właściwą gospodarkę leśną sprawili, że tereny te stały się autentycznymi enklawami natury, i ostojami dla dzikich zwierząt i ptactwa, zakątkami zieleni, które przyciągają swoim urokiem o każdej porze roku. Charakterystyczną cechą tutejszych lasów jest słynna bolewicka 3
sosna stanowiąca miejscowy ekotyp tego gatunku. Tworzy ona drzewostany nasienne, które podlegają szczególnej ochronie jako odznaczające się wybitnie korzystnymi właściwościami. Powierzchnia drzewostanu nasiennego tej sosny wynosi ponad 150 ha. Atutem regionu jest niski stopień ich uprzemysłowienia, a co się z tym wiąże - czyste powietrze, nieskażone gleby i wody. Gmina Miedzichowo dysponuje licznymi walorami, które kwalifikują ją do terenów doskonale nadających się dla celów turystyczno-rekreacyjnych. Na tereny gminy Miedzichowo składają się również takie formy ochrony przyrody jak: park krajobrazowy wraz z otuliną, pomniki przyrody, użytki ekologiczne, zespół przyrodniczo-krajobrazowy, sieć obszarów Natura 2000 oraz rośliny i zwierzęta objęte ochroną gatunkową. Pszczewski Park Krajobrazowy obejmuje północno - zachodnią część gminy (ok 9% terenu Parku) o powierzchni 950 ha oraz 7 175 ha otuliny. Gmina Miedzichowo posiada także 35 użytków ekologicznych, które zajmują 129,30 ha. Historia gminy Miedzichowo ściśle wiąże się z obszarami leśnymi, dominującymi w regionie. Przez lata powstawały tu liczne wsie olęderskie. W XVIII wieku wprost z Holandii przybywali tu uchodźcy i osadzali się na ziemiach polskich. Holendrzy (inaczej olędrzy) zmuszeni do opuszczenia Niderlandów ze względów bytowych i panującego tam ucisku w Polsce trudnili się głównie karczowaniem lasów. Do dziś zachowała się charakterystyczna zabudowa wsi, usytuowanych często na śródleśnych łąkach. Wiele z tych miejscowości tworzy luźno rozrzucone gospodarstwa znajdujące się często w znacznej odległości od siebie. Osadnictwo olęderskie zostawiło po sobie wiele ciekawych obiektów, przede wszystkim chaty szachulcowe znajdujące się m.in. we wsi Bolewicko, Silna Nowa, Pąchy oraz malownicze, przydrożne kapliczki. W dawnych wiekach oprócz wyrębu lasu popularne było tu hutnictwo żelaza i miedzi (wiąże się to z występowaniem w tym rejonie rudy darniowej). Niegdyś teren ten był bagnisty, pełen rozlewisk i torfowisk, w związku z tym na terenie gminy licznie występowały młyny, które dziś należą do głównych obiektów godnych uwagi. Energię pozyskaną z młynów wykorzystywano przede wszystkim do mielenia mąki. Pierwszy młyn zbudowano już w XIV wieku. Wokół nich powstawały również inne warsztaty, takie jak kuźnie, papiernie i tartaki. W gminie Miedzichowo nie ma wielu zabytków. Jest to związane głównie z brakiem stałego osadnictwa na tych terenach w okresie średniowiecznym i późniejszym. Wsie stawiane przez robotników leśnych budowane były często tylko na czas wyrębu lasu - potem je opuszczano. Gmina Miedzichowo związana jest historycznie z Wielkopolską. Przed wiekami należała do powiatu poznańskiego. Po drugim rozbiorze Polski obszar jej znalazł się na terenach pruskich zwanych Prusami Południowymi. Po 1807 r. gmina Miedzichowo wchodziła w skład Księstwa Warszawskiego. W r. 1815 na mocy Traktatu Wiedeńskiego ziemie jej weszły w skład powiatu bukowskego i międzyrzeckiego. Pod koniec XIX w. dokonano podziału powiatu bukowskiego na grodziski i nowotomyski. Teren wokół Miedzichowa wszedł w skład tego drugiego. Kolejnych zmian dokonano w 1920 r. na skutek Traktatu Wersalskiego. Gmina Miedzichowo znalazła się w obrębie pow. nowotomyskiego, a więc na terenach należących do Polski. Również po II wojnie światowej gmina należała do pow. nowotomyskiego. W r. 1975 gmina znalazła się w obrębie woj. gorzowskiego. Dziś jest częścią woj. wielkopolskiego.
4
A. BOLEWICE Bolewice to duża wieś położona przy drodze krajowej 92, w połowie drogi między Miedzichowem i Lwówkiem, w odległości 9 km na północ od Nowego Tomyśla. Dawna nazwa: "Bolelice". Zamieszkuje ją 1845 osób. Jest to największa osada w gminie Miedzichowo. Pierwsze wzmianka o wsi Bolewice pojawiła się w 1257 r. w dokumentach zakonu cystersów z Paradyża. Wieś nosiła wówczas nazwę Bolelice. Nazwa pochodzi najprawdopodobniej od imienia założyciela – Bolela, może Bolesława, podobnie jak Kraków – od Kraka, Poznań – od Poznana, a Warszawa – od Warsa i Sawy. Istnieje także wersja, że nazwa pochodzi od słowa „boleść”, ponieważ była to początkowo biedna osada, do której zsyłano za karę robotników z okolicznych folwarków. Przełom XVII- XVIII w. to okres tzw. osadnictwa olęderskiego, kiedy imigranci z Holandii, Niemiec i innych krajów założyli wiele wiosek, w tym Bolewicko, Jastrzębsko, Krzywy Las, Stary Folwark i Węgielnię. Imigranci z czasem ulegli asymilacji. W XVIII w. pojawiła się kuźnica żelaza i miedzi tzw. Hammernia, albo Koperny Młyn na Czarnej Wodzie – dzisiejsze Miedzichowo. Po II rozbiorze region znalazł się w Państwie Pruskim, a za czasów Napoleona Bonapartego – w Wlk. Ks. Poznańskim. W okresie zaborów część majątku Łąckich została skonfiskowana przez władze pruskie za udział Antoniego Łąckiego w powstaniu w 1846 r. Dwa lata później Prusacy utworzyli nadleśnictwo. Po wybuchu I wojny światowej niektórzy mieszkańcy walczyli przymusowo w armii niemieckiej na froncie wschodnim. Kiedy wojna zakończyła się i przyszło walczyć o kształt granic odrodzonej Polski, liczni mieszkańcy Bolewic wzięli udział w powstaniu wielkopolskim. Pomimo zaborów wieś była zamieszkana prawie wyłącznie przez Polaków. Przed II wojną światową było ok. 5 rodzin niemieckich. Mieszkańcy trudnili się głównie rolnictwem oraz pracowali w nadleśnictwie i majątku ziemskim. Majątek ziemski należał do Czochrona, a po jego bankructwie do Suchorskiego. We wsi było także, 6 sklepów i gościniec należący do Franciszka Kaczmarka. Kwitło rzemiosło. Bolewice miały 2 kuźnie, 1 kołodzieja, 3 szewców, 3 krawców, 1 rymarza, 3 murarzy, 2 piekarzy i 4 rzeźników. W wojnie obronnej 1939 r. nie było większych walk w okolicach, ponieważ linia obrony przebiegała bardziej na wschód. Po wojnie Bolewice znalazły się w powiecie nowotomyskim, a po likwidacji powiatów – w województwie gorzowskim. Jednak nadal pozostały ściśle związanym z Nowym Tomyślem. Powstałe zaraz po wojnie sklepiki zostały w większości zlikwidowane, lub upaństwowione. Utworzono Spółdzielnię Kółek Rolniczych, jednak nie powstał PGR i rolnicy pozostali właścicielami ziemi. Miało to duże znaczenie, gdyż we wioskach PGR-owskich, po likwidacji PGR-ów pojawiło się ogromne bezrobocie, a ludność tam mieszkająca nie ma takich tradycji we własnym prowadzeniu działalności rolniczej. Ominęło to Bolewice. Podobnie jak w całej Wielkopolsce pojawiła się tzw. zjawisko dwuzawodowości – ludzie pracowali zarówno na roli jak i w zakładach przemysłowych. Wpłynęło to na stopień zamożności Bolewiczan. Powstało kilka nowych ulic i zbudowano wiele domów – głównie piętrówek. Dawny pałac częściowo rozebrano po wojnie i przerobiono na ośrodek zdrowia. Utworzono także pocztę, bibliotekę publiczną i punkt skupu żywca. Dziś Bolewice liczą prawie 2000 mieszkańców. W latach 90-tych powstało kilka prywatnych sklepów, zakładów rzemieślniczych, firm i kawiarni. Z drugiej strony likwidowano SKR oraz zmniejszono stan zatrudnienia w nadleśnictwie. Sporo osób przeszło z rolnictwa do przemysłu i handlu. Wielu mieszkańców pracuje w Nowym Tomyślu. W prawie każdej rodzinie są osoby, które chociaż sezonowo wyjeżdżały do pracy za granicę, głównie do 5
Niemiec. Ważnym wydarzeniem było otwarcie autostrady Nowy Tomyśl – Konin, gdyż znacznie zmniejszył się ruch na trasie A2. Młodzież zaczęła w większej liczbie kształcić się w szkołach średnich oraz studiować. Wraz z reformą szkolnictwa powstało gimnazjum. Jednak od kilu lat spada liczba uczniów w związku z niżem demograficznym. Reforma administracyjna przyniosła zmianę województwa z gorzowskiego na wielkopolskie. Bolewice znowu znalazły się w powiecie nowotomyskim. Chociaż Bolewice są największą wsią gminy to jej siedziba znajduje się w Miedzichowie. Swego czasu było referendum w sprawie przeniesienia siedziby do Bolewic, jednak większość mieszkańców opowiedziało się za utrzymaniem siedziby w Miedzichowie. Zadecydowała o tym niska frekwencja w Bolewicach i bardzo wysoka w Miedzichowie. Świadczy, to o znacznych różnicach w aktywności, samorządności i zainteresowaniu sprawami gminy mieszkańców obu wiosek.
6
Usługi rozrywkowe dla kierowców przed wjazdem do Bolewic
7
Bolewice wjazd i wyjazd
W Bolewicach przy 92:
8
•
Autopark: Tir Service Bolewiece (myjnia, parking, serwis, restauracja, wc 24 h): Auto Park Szawala M, ul. Parkowa 15
•
Sklep spożywczo-przemysłowy centrum wsi
w
•
Auto-naprawa (serwis)
•
Myjnia, bar, skup palet, mały parking dla tirów (ul. Świebodzińska, zaraz przed granicą Bolewic)
B. BOLEWICKO Wieś sołecka położona wzdłuż drogi krajowej 92, 8 km na wschód od Miedzichowa. Liczy 158 mieszkańców. Powstała jako wieś olęderska w XVIII w.
9
W Bolewicku przy 92:
10
•
ośrodek sportowo-rekreacyjny w Bolewicku (hotel, drink-bar, cafe, bowling, korty, paintball)
•
grzyby i jagody
11
•
zamknięty Przemex Truck Shop
•
Autohandel (na Truck Shop)
•
grill bar, kantor, myjnia, parking, cb servis, mała stacja benzynowa (po tej samej stronie co Autohandel, kawałek dalej)
przeciwko
Przemex
•
parking, bar
C. SĘPOLNO Osada licząca zaledwie 24 mieszkańców, położona jest przy szosie 92. Niegdyś był tu okręg wiejski, w skład którego - oprócz Sępolna - wchodziły Mitręga i Młyn na Sępolnie. Znajduje się tu stylowy gościniec "Otwarte Wrota" wybudowany w 1974 r. Kilometr na wschód w lesie wznosi się pomnik upamiętniający śmierć ponad 100 Polaków rozstrzelanych tu w 1941 roku. W 1944 ich zwłoki zostały" ekshumowane i spalone. Prochy ofiar Niemcy rozrzucili po okolicznych polach, aby zatrzeć ślady zbrodni. Osada w sołectwie Bolewicko.
12
W SĘPOLNIE PRZY 92: • Hotel, Restauracja Otwarte Wrota, parking dla osobówek oraz tirów, wc i prysznic
D.
MIEDZICHOWO
Duża osada będąca siedzibą władz gminy. Liczy 471 mieszkańców. Położona jest na skraju Lasów Łomnickich u ujścia strumienia Zawadka do Czarnej Wody. W przeszłości znana była z hutnictwa (stąd nazwa wsi). Niegdyś jej niemiecka nazwa brzmiała Kupferhammer. W XVII wieku istniała tu kuźnica miedzi i żelaza zwana Kopernym Młynem. Młyny napędzane wodą budowano na Czarnej Strudze, a metale wytapiano z rudy darniowej. Do dziś zachowały się pozostałości dawnego stawu młyńskiego. Miedzichowo stanowi ważny ośrodek produkcji wikliny. Przez wioskę przebiega droga krajowa 92 prowadząca z Rzepina, przez Poznań do Łowicza. Na tej drodze 13 lipca 2008 roku w 13
Lubieniu zginął Bronisław Geremek. Na wschód od wioski zlokalizowany jest węzeł autostrady A2E30 w Nowym Tomyślu.
14
Miedzichowo: wjazd
W Miedzichowie przy 92: •
15
centrum dekoracji ogrodowych (za Sępolnem w kierunku Miedzichowa)
16
•
centrum dekoracji ogrodowych (+wiklinowe) zaraz przy zjeździe na Lubień
•
Ranczo Colorado (parking, hotel, restauracja)/agroturystyka: Lubień
•
Polmax (stacja paliw, sklep, bar, parking, wc i prysznic, kantor)
•
centrum dekoracji ogrodowych (wiklina, drewno): za Polmaxem, bliżej centrum Miedzichowa
•
centrum dekoracji ogrodowych – wyroby z drewna, trzciny, figury (za poprzednim)
•
Parking dla tirów
E. STARY FOLWARK Wieś położona tylko 3 km od Trzciela, należąca jednak do gminy Miedzichowo. Liczy 120 mieszkańców. Dawna nazwa: "Starofolwarskie Holendry" (po niemiecku zw. "Altvorwerk"). W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie poznańskim. Wieś wzmiankowana w 1793 jako własność Maksymiliana Mielżyńskiego z Trzciela. Wraz z Hamrzyskiem i Nowym Młynem miejscowości te tworzyły okrąg wiejski liczący 23 domy i 181 mieszkańców. Znajdował się tu Urząd Stanu Cywilnego.
17
St Folwark: wjazd
18
W Starym Folwarku przy 92:
19
•
niedziałający parking i bar zaraz za wjazdem do St. Folwarku
•
Firma transportowa Maku + pomoc drogowa 24 h
•
Bar Słoneczko (Ryby) + parking
•
Hotel w Szklarce (zjazd kawałek dalej za Barem Słoneczko)
•
Bar Rybny (3 km od Trzciela): w remoncie
województwo lubuskie, powiat międzyrzecki, gmina Trzciel Trzciel Jasieniec Bieleń Lutol Suchy Brójce Gmina Trzciel to gmina miejsko-wiejska w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie gorzowskim. Siedziba gminy to Trzciel. Według danych z 2004 gminę zamieszkiwało 6348 osób. Trzciel ma obszar 177,35 km², w tym: • użytki rolne: 44% • użytki leśne: 45% Gmina stanowi 12,78% powierzchni powiatu. W skład gminy wchodzi 18 miejscowości. Spośród nich interesują nas: miasto Trzciel, sołectwo Jasieniec, miejscowość Bieleń, sołectwo Lutol Suchy oraz Brójce. Gminę z zachodu na wschód przecina autostrada A2 oraz droga krajowa nr 92. Na południe od Trzciela zlokalizowany jest węzeł autostradowy a koło Chociszewa MOP (Miejsce Obsługi Podróżnych). Ważnym szlakiem komunikacyjnym jest także droga wojewódzka nr 137. Łączy ona Trzciel z Międzyrzeczem. Przez gminę przebiega linia kolejowa Zbąszynek – Gorzów Wlkp. z dwoma stacjami w Panowicach i Lutolu Suchym. Do Zbąszynia i linii kolejowej Warszawa – Berlin jest 15 km a do lotniska w Babimoście 30 km. W gminie nie ma dużych zakładów przemysłowych. Trzciel znany jest z uprawy wikliny, szparagów i stolarstwa. Rozwija się handel i usługi, szczególnie agroturystyka. Położenie gminy przy trasie A2, 100 km od zachodniej granicy państwa 20
i 80 km od Poznania, stwarza dogodne warunki do rozwoju międzynarodowej turystyki, handlu i hotelarstwa. Do istniejącej już bazy noclegowej dołączają nowe hotele, motele i pensjonaty. Powstają nowoczesne restauracje, bary i kawiarnie. Rolnicy zaczynają prowadzić działalność agroturystyczną. Typowo rolnicze miejscowości jak Lutol Mokry czy Rybojady przekształcają się we wsie letniskowe. Ciągle rozwijająca się baza turystyczna przyciąga coraz więcej osób. Życie kulturalne skupia się przy Ośrodku Kultury, Bibliotece Publicznej i miejscowych szkołach.Do tradycyjnych, corocznych imprez należą Festiwal Zespołów Śpiewaczych „Szparagowe Żniwa”, Dni Trzciela, Gminny Festiwal Piosenki Dziecięcej i Młodzieżowej, Pożegnanie Lata, Dożynki Gminne i Święto Tańca. Swoje cykliczne imprezy i festyny organizują także sołectwa. Gmina Trzciel współpracuje z niemieckimi partnerami zagranicznymi. Od 1993 roku z Asendorfem, a od 2000 roku z Falkenbergiem. Wspólne działania opierają się na wymianie młodzieży, współpracy i wymianie doświadczeń straży pożarnych, konferencjach i działalności kulturalnej. Gmina jest także aktywna we współpracy międzygminnej. Należy między innymi do Stowarzyszenia Gmin Rzeczpospolitej Polskiej Region Kozła, Euroregionu Pro Europa Viadrina, Lokalnej Grupy Działania Regionu Kozła, Lokalnej Grupy Rybackiej Obra – Warta. Dzięki temu gmina, organizacje i mieszkańcy pozyskują środki na realizację swoich projektów. Celem współpracy jest promocja regionu oraz poprawa jakości życia w regionie poprzez rozwój sportu, turystyki, kultury i przedsiębiorczości, ochronę przyrody i zabytków, rozwój infrastruktury.
A. TRZCIEL Niewielkie miasteczko nad Obrą, położone między jeziorami Młyńskim i Wielkim, w powiecie międzyrzeckim, we wschodniej części województwa lubuskiego. Miasto składa się z dwóch części: po wschodniej stronie Obry leży tzw. Stare Miasto a po stronie zachodniej założono tzw. Nowe Miasto. Nazwa Trzciel pochodzi od prasłowiańskiego wyrazu „trzcielina”, co wg Słownika Lindego oznaczało łodygę trzciny. Trzciel należy do najstarszych osad na Ziemi Międzyrzeckiej. Dzisiaj Trzciel liczy około 2500 mieszkańców. Po rozbiorach w latach bezwzględnej germanizacji następuje duży, bo niemal 50% odpływ ludności polskiej i jeszcze większy odpływ ludności żydowskiej z miasta.Po spisie ludności z 1843 roku w obu częściach miasta i sąsiednim majątku żyło 2400 mieszkańców, z czego 64% stanowili ewangelicy, 23% katolicy a 13% Żydzi. Społeczeństwo Trzciela składało się z mieszczaństwa z ziemią, kupców, urzędników i przemysłowców. Miedzy tymi ostatnimi znajdowało się wielu sukienników. Uprawa chmielu została wyparta w XIX stuleciu przez wikliniarstwo. W mieście funkcjonowała miejska i policyjna administracja, sąd i administracja powiatowa. Poczta istniała od roku 1810. Do 3 listopada 1887 roku obie części miasta zachowywały całkowitą odrębność. 10 sierpnia 1888 roku Ministerstwo w Berlinie zatwierdziło fakt zjednoczenia Trzciela w jeden organ administracyjny. Na terenie Nowego Miasta znajdował się park z pałacem, który został zbudowany około połowy XIX wieku. Właścicielem całego majątku był Ernst Gotthelf Fischer von Mollard. W 1911 roku założono w Trzcielu linię kolejową wraz z zabudowaniami dworca. Linia prowadziła ze Zbąszynia do Międzychodu. Po I Wojnie Światowej i klęsce Niemiec, na mocy Traktatu Wersalskie go, miasto Trzciel miało pozostać w granicach Rzeszy Niemieckiej. Jedynie niewielka jego część położona na wschód od wspomnianej linii kolejowej weszła w skład odrodzonego państwa polskiego. Linia kolejowa znalazła się po stronie polskiej. Trzciel pozostał miastem 21
podzielonym aż do 1939 roku tj. do wybuchu II Wojny Światowej. 26 stycznia 1945 roku do Trzciela wkraczają wojska radzieckie. Po wyzwoleniu przybywają do miasta z okolic Wielkopolski i kresów wschodnich jego pierwsi mieszkańcy. W 1945 roku Trzciel nadal był podzielony nie tylko na gminy, powiaty, ale także województwa. Trzciel Odbudowa włączony został do gminy Miedzichowo i powiatu nowotomyskiego, województwa poznańskiego. Miasteczko znalazło się w powiecie międzyrzeckim, a po utworzeniu na Ziemiach Odzyskanych nowego województwa, w zielonogórskim. W 1972 roku część Odbudowy przyłączono do miasta, a pozostałą część osady do Starego Folwarku. W roku 1975 dzielone sztucznie części znalazły się w woj. gorzowskim. Historia lubi się jednak powtarzać. Po wprowadzeniu w 1999 roku nowego podziału administracyjnego ponownie zostały one odgrodzone granicą województwa.
22
Trzciel: wjazd i wyjazd
•
pełna lista usług turystyczno-rekreacyjnych: http://www.trzciel.pl/content.php? cms_id=182&lang=pl&p=p2
W Trzcielu przy 92: •
23
bar rybny (w remoncie, 2 km od wjazdu do Trzciela)
24
•
Willa Zgoda (200 m od 92): bar, parking, hotel
•
centrum drewnianej architektury ogrodowej (zaraz przy zjeździe na Willę Zgoda)
•
centrum dekoracji ogrodowych + kantor
25
•
Hotel Omtel, bar, parking, kantor 24h, stacja paliw, market, CB servis (na przeciwko centrum dekoracji)
•
wyroby z wikliny (obok Omtelu)
•
mała firma spedycyjna (zjazd na A2 kawałek za Trzcielem)
B. JASIENIEC/BIELEŃ Jasieniec to wieś sołecka gminy Trzciel położona 3 km od Trzciela. Bieleń jest osadą niesołecką w gminie położonym 2 km na zachód od Jasieńca przy trasie 92.
26
Usługi rozrywkowe dla kierowców w Jasieńcu
27
W Jasieńcu przy 92:
28
•
Gościniec po Dębem (hotel, pole namiotowe, restauracja), Jasieniec 50
•
pokoje gościnne
•
niedziałająca stacja paliw
29
W Bieleniu przy 92: •
Bar u Karoliny, parking w Bieleniu (na sprzedaż)
•
autoserwis, części do samochodów w tym tirów (na przeciwko baru u Karoliny)
C. LUTOL SUCHY Wieś sołecka w gminie Trzciel. Oddalona od Bielenia 6 km. Dawna nazwa Dürrlettel. wieś przy grodze krajowej nr 2, ok. 12 km. na zachód od Trzciela i 17 km na południe od Międzyrzecza. Działaj tam PKS. Sklepy. Ok. 2 km. na wschód stacja kolejowa PKP. We wsi znajduje się kościół neogotycki z 1889.
30
Usługi rozrywkowe dla kierowców w Lutolu Suchym
31
W Lutolu Suchym przy 92:
32
•
tir elektryk
•
niedziałający sklepik Aal (przy stacji kolejowej)
•
stacja paliw Lukoil, bar Duet, parking, kantor, market
•
splajtowana firma spedycyjne Jacob Lutol Suchy
D. BRÓJCE Największa wieś sołecka w gminie Trzciel położona na granicy gminy, około 3 km od A2. W latach 1428–1946 Brójce posiadały prawa miejskie. W latach 1945–1954 i 1973–1976 miejscowość była siedzibą gminy Brójc a w latach 1975-1998 administracyjnie należała do województwa gorzowskiego. Brójce położone są w dolinie Gniłej Obry, obok drogi krajowej nr A2/E30, pomiędzy Trzcielem (15 km) i Świebodzinem (12 km). Lokalna szosa przez Stary Dwór i Bukowiec zapewnia połączenie z Międzyrzeczem (17 km). W Brójcach znajdują się dwa hotele z restauracjami, bank, stacja benzynowa, poczta, ośrodek zdrowia, szkoła z halą sportowa, liczne sklepy i mała gastronomia. Przy rynku znajduje się przystanek PKS. We wsi zachował się pierwotny miejski układ urbanistyczny składający się z zabudowy wokół dwóch głównych ulic z dużym prostokątnym rynkiem pośrodku.
33
W Brójcach przy 92:
34
•
Hotel i Restauracja Contra, stacja paliw, parking
•
Hotel i Restauracja Maria, parking
•
Myjnia dla tirów Cezar, parking, kantor, bar 24h
województwo lubuskie, powiat świebodziński, gmina Szczaniec Myszęcin Gmina Szczaniec to gmina wiejska w województwie lubuskim, w powiecie świebodzińskim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie zielonogórskim.Siedziba gminy to Szczaniec. Jest zamieszkiwana przez około 3934 osoby. Gmina Szczaniec ma obszar 112,92 km², w tym są to: użytki rolne 67% i użytki leśne 26%. Gmina stanowi 12,05% powierzchni powiatu. W skład gminy wchodzi 13 miejscowości (w tym 12 sołectw). Gmina położona jest na Pojezierzu Lubuskim, w obrębie dwu jednostek morfologicznych: Obniżenia Obry Leniwej (Gniłej), część wschodnia i Wzgórz Osieńsko – Sulechowskich, część zachodnia. Przez teren gminy (na osi wschód – zachód) oraz przez wieś Szczaniec przebiega linia kolejowa o znaczeniu magistralnym Warszawa – Poznań – Rzepin – Frankfurt n / Odrą – Berlin. W odniesieniu do gminy linia ta ma charakter tranzytowy. Bardzo ważne znaczenie w obsłudze komunikacyjnej gminy posiada droga krajowa nr 92 oraz autostrada A2 Warszawa – Poznań – Świecko (przejście graniczne z Niemcami) przebiegająca przez północną część gminy. Ponadto ważną rolę w tej obsłudze odgrywa droga wojewódzka nr 303 Świebodzin – Smardzewo – Babimost – Wolsztyn, zapewniająca dojazd do lotniska Babimost oraz do drogi krajowej nr 32 Sulechów – Poznań. Układ dróg stwarza korzystne powiązanie komunikacyjne we wszystkich kierunkach, a przede wszystkim w kierunku wschodnim do Poznania i Warszawy oraz zachodnim do drogowego przejścia granicznego z Niemcami w Świecku. Z gospodarczego punktu widzenia położenie gminy jest korzystne, a istniejąca sieć dróg powiązana z drogami o znaczeniu krajowym i regionalnym jest elementem sprzyjającym w obsłudze transportowej.
35
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa lubuskiego włącza południową część gminy Szczaniec do strefy krajobrazowo-kulturowej Pojezierza Lubuskiego, oznaczając ją jako „obszar chronionego krajobrazu kulturowego” , rozciągającego się w kierunku Zbąszynka i Trzciela. Chodzi tu ochronę historycznego krajobrazu kulturowego, którego głównymi elementami są otwarte tereny rolnicze (forma krajobrazu uprawowego) wraz z istniejącymi, dobrze zachowanymi układami przestrzennego rozplanowania wsi. Jest to typ krajobrazu kulturowego powstały w wyniku rozwoju cywilizacji rolniczej, który ukształtował się na tych terenach od czasów średniowiecza. Zabudowa wsi tworzy zwarte zespoły, ukształtowane na następujących układach: owalnica, wieś ulicowoplacowa i krótka ulicówka. Można więc przyjąć następującą definicję krajobrazu kulturowego, że jest on świadectwem dorobku społeczności ludzkiej, odzwierciedleniem jego poziomu cywilizacyjnego i kulturowego, odbiciem procesów historycznych, które kształtowały dany region. A. MYSZĘCIN Dawna nazwa to Muschten. Wieś ulicowo - palcowa, o metryce średniowiecznej. Zachowany plan pierwotny, podlegający ochronie. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego. Wieś położona jest niespełna 10 km od Świebodzina w kierunku Poznania, po północnej stronie głównej trasy Świecko-Poznań. Mieszka w niej 632 osób. Od Brójca jest oddalona około 5 kilometrów.
36
37
Myszęcin: wjazd
W Myszęcinie przy 92:
38
•
Hotel i Restauracja Sen (zaraz za wiaduktem A2), parking dla tirów
•
stacja paliw zaraz za Hotelem Sen
•
Bar 24h, parking, autogaz, kantor, Pizza Bar, CB serwis, skup palet, market
•
Bar u Małej
•
Autoserwis zaraz przy Barze u Małej
województwo lubuskie, powiat świebodziński, gmina Świebodzin Wityń Rzeczyca Wilkowo Gmina Świebodzin to gmina miejsko-wiejska w województwie lubuskim, w powiecie świebodzińskim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie zielonogórskim. Siedziba gminy to Świebodzin. Jest zamieszkiwana przez 29 794 osoby. Gmina Świebodzin ma obszar 227,36 km², w tym: użytki rolne 60% i użytki leśne 28%. Gmina stanowi 24,25% powierzchni powiatu. Położenie miasta i gminy Świebodzin na szlakach tranzytowych z Niemiec i ze Skandynawii na 39
południe Europy, w środkowo-zachodniej części Polski, jest istotnym czynnikiem determinującym jej rozwój. Gmina graniczy z miastem i gminą Sulechów, gminą Skąpe, gminą Lubrza, miastem i gminą Międzyrzecz, gminą Szczaniec oraz miastem i gminą Trzciel. Po reformie samorządowej, z dniem 1.01.1999 r. Gmina Świebodzin znalazła się w powiecie świebodzińskim. Gmina Świebodzin leży na Pojezierzu Lubuskim. Gmina Swiebodzin posiada korzystne warunki naturalne do rozwoju turystyki, na które składają się położenie i klimat, urozmaicona rzeźba terenu, jeziora i lasy, czyste środowisko oraz zabytki kultury.
Gmina Świebodzin należy do średnich gmin w województwie lubuskim. Sieć osadniczą gminy tworzy 1 miasto i 26 innych miejscowości (wsie, osady, przysiółki, kolonie). Gmina jest znacznie zróżnicowana pod względem wielkości miejscowości i ich położenia na obszarze Gminy. Największym i miejscowościami poza Świebodzinem są: Wilkowo, Jordanowo, Gościkowo, Rzeczyca, Chociule. Sieć osadnicza Gminy wyróżnia się: - centralnym położeniem Świebodzina liczącego 22500 mieszkańców, pełniącego jednocześnie funkcję siedziby powiatu, - równomiernym rozmieszczeniem na całym obszarze Gminy wsi liczących 8450 mieszkańców, - rozrzedzeniem sieci osadniczej w rejonach jezior i kompleksów leśnych. Położenie Gminy na skrzyżowaniu dróg tranzytowych ma bezpośredni wpływ na rozwój gospodarczy, co ma z kolei wpływ na decyzje inwestycyjne przedsiębiorców. Duże znaczenie posiadają także przemysłowe tradycje Świebodzina, datujące się od początku XIX w. (1818 r.). Rozwinął się przemysł włókienniczy, piwowarski, farbiarski, produkcji środków czystości, spożywczy, materiałów budowlanych. W 1870 r. Świebodzin otrzymał połączenie kolejowe na trasie Frankfurt nad Odrą- Poznań. Równolegle dokonano modernizacji zbudowanej około 1860 roku asfaltowej szosy z Poznania do Frankfurtu. Liczba ludności miasta w latach siedemdziesiątych oscylowała w granicach 7700-8000 mieszkańców. Z tego też okresu pochodzi świebodziński dworzec kolejowy, szkoła podstawowa, gimnazjum, sąd rejonowy, gmach poczty i kilka innych 40
jeszcze obiektów użyteczności publicznej. Miasto otrzymało gazownię. Intensywny rozwój gospodarczo -społeczny Świebodzina został zahamowany, w wyniku mających miejsce w drugiej połowie XIX wieku ruchów migracyjnych ludności niemieckiej, znanych pod nazwą "Osttlucht" -ucieczka ze wschodu. W latach 1871 -1914 z obszaru dawnego powiatu świebodzińsko - sulechowskiego wyjechało w głąb Niemiec ponad 50 tys. ludzi. Mimo odpływu ludności i wynikających z tego niemałych trudności, powstało w tym okresie w Świebodzinie ponad 30 zakładów produkcyjnych, zatrudniających ogółem ponad cztery tysiące ludzi. Większość tych przedsiębiorstw upadła w dobie wielkiego kryzysu lat dwudziestych mijającego stulecia. Po drugiej wojnie światowej większość świebodzińskiej gospodarki przestała istnieć. Do przeszłości odeszły bezpowrotnie świetne tradycje browarniane. Rozwinęły się zupełnie nowe branże. A. RZECZYCA/WITYŃ Rzeczyca położona w pobliżu drogi krajowej nr 92. Wieś jest siedzibą sołectwa "Rzeczyca" w którego skład wchodzą również miejscowości Leniwka i Wityń. Zamieszkują ją 463 osoby. Wityń zamieszkuje około 40 osób.
41
Wityń: wjazd
42
W Rzeczycy i Wityniu przy 92: •
Hotel Pan Tadeusz Rzeczyca-Wityń)
(skrzyżowanie
•
Motel, Restauracja Europa, mała stacja paliw, parking
B. WILKOWO Wieś położona nad jeziorem Wilkowskim i przy trasach drogi krajowej nr 92 i linii kolejowej Poznań-Kunowice. Wieś jest siedzibą sołectwa "Wilkowo", w którego skład wchodzą również osady Krzemionka i Podjezierze. Zamieszkiwane przez 995 osób. Położone na granicy gminy Świebodzin i Lubrza.
43
Wilkowo: wjazd
44
W Wilkowie przy 92:
45
•
Market Nonstop 24h, kantor
•
kantor naprzeciwko marketu Nonstop
•
Bar Vox, Lewiatan, centrum handlowe, mały parking, kantor
46
•
Restauracja Czym Chata Bogata
•
Bar Alex, automyjnia, autoserwis, kantor
•
stacja paliw, serwis dla tirów, myjnia dla tirów, kantor
województwo lubuskie, powiat świebodziński, gmina Lubrza Mostki Gmina Lubrza to gmina wiejska w województwie lubuskim, w powiecie świebodzińskim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie zielonogórskim. Siedziba gminy to Lubrza. Gminę zamieszkuje 3415 osób. Gmina Lubrza ma obszar 122,28 km², w tym: użytki rolne 38% i użytki leśne 47%. Gmina stanowi 13,04% powierzchni powiatu. W jej skład wchodzi 17 miejscowości.
Gmina Lubrza: wjazd
A. MOSTKI/JANISŁAWIEC Przez wieś Mostki przebiega droga krajowa nr 92. We wsi oraz w jej okolicach (Janisławiec, istnieje dobrze rozwinięta sieć infrastruktury gastronomicznej najczęściej w postaci wielkich kompleksów handlowo-usługowych przeznaczonych głównie dla kierowców samochodów ciężarowych. Odległość między Janisławcem a Mostkami to około 2km. W Janisławcu mieszka około 10 osób.
47
48
Mostki: wjazd
W Janisławcu i Mostkach przy 92: •
49
duży parking dla tirów w Janisławcu, stacja paliw, market, myjnia, restauracja, CB serwis, skup palet
50
•
Las Vegas Center (parking dla tirów, motel, markety, stacja paliw, bar)
•
Restauracja Polska
•
Alibi Driver Club, restauracja, bar
•
Motel Port 200, duże parkingi, markety, bary, stacje paliw, myjnia, restauracja, staw do łowienia rybek, kantor, zoosafari
Złota
Rybka,
Kuchnia
województwo lubuskie, powiat świebodziński, gmina Łagów Stok Gronów Poźrzadło Gmina Łagów to gmina wiejska w województwie lubuskim, w powiecie świebodzińskim. Siedziba gminy to Łagów. Gminę zamieszkuje 5125 osób. Gmina ma obszar 199,19 km², w tym: użytki rolne 32% i użytki leśne 59%. Stanowi 21,25% powierzchni powiatu. Gmina Łagów składa się z 12 sołectw oraz 8 osad i przysiółków. Gmina położona jest na terenie trzech obszarów krajobrazowych: Doliny Środkowej Odry, Równiny Torzymskiej i Pojezierza Łagowskiego w makroregionie Pradoliny Berlińskiej i Pojezierza Brandenbursko-Lubuskiego; nad jeziorami: Trześniowskim i Łagowskim. Poprzez to stanowi ośrodek turystyczny i wypoczynkowy, zwany Perłą Ziemi Lubuskiej.
51
Gmina Łagów: wjazd
Gmina Łagów położona jest na obszarze zaliczanym do I i II kategorii walorów turystycznych. Wg Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową położona jest w trójkącie małych miast (Świebodzin Sulęcin - Rzepin) o najwyższej atrakcyjności inwestycyjnej zaliczanych do grupy A. Ponadto, w związku z budową autostrady A-2 przebiegającej przez środkową część gminy, znaczna jej część znalazła się w tzw. głównym paśmie zagospodarowania związanego z układami liniowymi o znaczeniu krajowym i europejskim. A. STOK/GRONÓW Stok to miejscowość o statusie osady na drodze krajowej nr 92.Do 1945 r. wieś funkcjonowała jako niewielka osada skupiona wokół folwarku. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa zielonogórskiego. W roku 2009 dawny folwark został całkowicie zniszczony, zaś na jego miejscu rozpoczęto budowę kompleksu usługowo-hotelowego, w skład którego wchodzą: motel, market spożywczo-przemysłowy oraz stacja benzynowa. Kompleks częściowo został oddany do użytku w 2010 roku (stacja benzynowa oraz market a w 2011 motel). W odległości około 0,5 km od wsi przebiega autostrada A2. We wsi Stok występują duże skupiska drzew kasztana jadalnego (Castanea sativa Mill). Gronów to wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie świebodzińskim, w gminie Łagów. Miejscowość przecina droga krajowa nr 92.
52
53
Stok: wjazd
W Stoku i Gronowie przy 92:
54
•
Motel Picaro, stacja benzynowa, market, parking, myjnia, serwis (przed zjazdem na A2)
•
motel, stacja, serwis, parking (przy wjeździe do Gronowa)
B. POŹRZADŁO Wieś położona 5 km na poł.-zach. od Łagowa. Wzmiankowana już w 1249 r., założona na planie owalnicy. Kościół p.w. NMP powstał prawdopodobnie w XII w. W 1664r. był budowlą szachulcową. Obecny zbudowany został w 1760- 1766 r. w konstrukcji szachulcowej, jednonawowy z przedsionkami od północy i południa. Wieża wzniesiona w 1858 r. na miejsce starej nad zachodnią partią korpusu. Obecnie świątynia ekumeniczna,-odbywają się tu msze obrządku prawosławnego i rzymsko – katolickiego. Budynek pastorówki, następnie plebania, obecnie – Dom Sztuki, prywatna galeria i zbiory antykwaryczne oraz gospodarstwo agroturystyczne ze stawem – „Frankówka”.
55
W Poźrzadle przy 92:
56
•
Bar Zatoczka Leśna (przed wjazdem na A2)
•
stacja, parking, bar, serwis, kantor, bar, hotel (za wjazdem na A2)
•
Nevada Center 24h: kantor, niemieckie tablice czasowe, Hobby, market, parking, restauracja, stacja, Cb serwis, hotel
•
restauracja, kantor (po drugiej stronie Nevady)
•
Frankówka – zagroda Agroturystyczna
•
zajazd dla motocyklistów
województwo lubuskie, powiat sulęciński, gmina Torzym Torzym Koryta Pniów Boczów Gmina Torzym to gmina miejsko-wiejska w województwie lubuskim, w powiecie sulęcińskim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie zielonogórskim. Siedziba gminy to Torzym. Gmina składa się z 21 sołectw. Na terenie gminy dominuje zabudowa indywidualna, częściowo występuje zabudowa zwarta typu osiedlowego. Gminę zamieszkuje 6798 osób. Charakterystyczną cechą wsi torzymskich jest ich rozmieszczenie na względnie dużej powierzchni z niewielką liczbą zabudowy mieszkalnej i samych mieszkańców. Gmina Torzym ma obszar 374,87 km², w tym: użytki rolne 29% i użytki leśne 62%. Stanowi 31,84% powierzchni powiatu. Na terenie gminy występują trzy rodzaje układów planu: owalnica, ulicówka i ulicówka z placem. W przeważającej części miejscowości gminnych występuje typ owalnicy, osady skupionej wokół wyraźnego, owalnego placu ze zwartą, uporządkowaną zabudową wokół placu. W niektórych wsiach zabudowa skupiona jest po obu stronach drogi, która rozszerza się w plac, najczęściej trójkątny. A. KORYTA Koryta – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie sulęcińskim, w gminie Torzym. Leży przy trasie 92 w odległości 7 km od Torzymia.
57
58
Koryta: wjazd
W Korytach przy 92: •
59
Night Club Alibi
B. TORZYM Torzym (niem. Sternberg) – miasto położone nad rzeką Ilanką i jeziorem Ilno. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Torzym. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. zielonogórskiego. Ośrodek usługowy dla rolnictwa i leśnictwa oraz wypoczynkowy; sanatorium. Torzym według danych z 31 grudnia 2004 roku miał 2 466 mieszkańców. Powierzchnia miasta wynosi 9,11 km². Na północ od miasta zlokalizowany jest węzeł Torzym w ciągu autostrady A2 (E30). Przez miasto przebiega droga krajowa nr 92 i linia kolejowa nr 3 Warszawa – Frankfurt nad Odrą.
60
Torzym: zjazd na A2
W Torzymiu przy 92:
61
•
stacja paliw, parking, wjeździe do Torzymia
sklep
przy
•
motel Paradis, parking dla osobówek, kantor, restauracja + kawałek dalej opuszczone budynki, parking
62
•
zajazd Chrobry, parking dla autobusów
•
U Sosny hotel i restauracja
•
Minimarket Spożywczy
•
Pensjonat Sen (obok Marco)
63
•
Motel Marco
•
Sklep spożywczo-monopolowy (obok Marco)
•
Niemieckie tablice czasowe
•
Pensjonat Ewa + camping (niedziałający)
64
•
Night Club 24h
•
Pensjonat Tani Nocleg
•
Restauracja Złota Grota
•
myjnia TIRów
65
•
Dawny Motel Alaska (dzisiaj chyba już po remoncie)
•
TIR service i stacja paliw przy Volvo
•
Stacja Shell, kantor, parking, budka z jedzeniem, restauracja
•
C. PNIÓW Pniów znajduje się za Torzymem około 6 km.
66
myjnia TIRów, kantor, sklep, motel Petra, stacja, restauracja, parking
Pni贸w: wjazd
67
W Pniowie przy 92:
68
•
Market 24h
•
Noclegi
•
Resturacja Simenta, serwis, myjnia, mały parking
•
stacja BP, duży parking, restauracja, sklep
D. BOCZÓW Wieś w gminie Torzym. W latach 1945−1954 i 1973−1976 miejscowość była siedzibą gminy Boczów. W latach 1975−1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego. Miejscowość położona jest przy drodze krajowej nr 92. Na zachód od wsi znajduje się węzeł autostrady A2.
69
W Boczowie przy 92:
70
•
Hotel Nad Jeziorem (chyba nie działa): przed Boczowem
•
stacja, parking, korekta liczników (przy wjeździe do Boczowa)
•
bar, kantor, korekta liczników
•
kantor, autoserwis
71
•
market, restauracja, stacja
•
Motel i Restauracja u Olka
•
Sklep spożywczy w byłym folwarku
•
parking za Boczowem (2 km przed A2)