Μυθολογια by aggelos

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Περιεχόμενα 1

ΟΙ ΗΡΩΕΣ

ΗΡΑΚΛΗΣ

2.1

Ηρακλής (μυθολογία) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2.1.1

Ο μύθος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2.1.2

Το τέλος του ήρωα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2.1.3

Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2.1.4

Παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2.1.5

Εξωτερικοί σύνδεσμοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΑΘΛΟΙ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ

3.1

Άθλοι του Ηρακλή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.1.1

Αναφορές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Κένταυρος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.2.1

Σημαντικότεροι μύθοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.2.2

Πηγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.3

Λέων της Νεμέας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.4

Λερναία Ύδρα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.2

3.4.1

Εκφράσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Κερυνίτιδα Έλαφος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.5.1

Ο τρίτος άθλος του Ηρακλή

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.5.2

Παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ερυμάνθιος Κάπρος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.6.1

Ο μύθος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.6.2

Ο κάπρος στην αρχαιολογία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.6.3

Αλληγορία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.6.4

Λαογραφία

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.6.5

Πηγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.7

Κόπρος του Αυγεία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.8

Στυμφαλίδες Όρνιθες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.8.1

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ταύρος της Κρήτης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.9.1

3.5

3.6

3.9

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Η γέννηση του ταύρου

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 3.9.2

Άθλος του Ηρακλή

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.9.3

Η εξόντωση του θηρίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.9.4

Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.10 Άλογα του Διομήδη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.10.1 Τα όντα

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.10.2 Άθλος του Ηρακλή 3.10.3 Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.10.4 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.11 Ζώνη της Ιππολύτης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.11.1 Η ζώνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.11.2 Το ταξίδι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.11.3 Στη χώρα των Αμαζόνων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.11.4 Ο Ηρακλής στην Τροία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.11.5 Καλλιτεχνικές παραστάσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.11.6 Παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.11.7 Πηγές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.11.8 Εξωτερικοί σύνδεσμοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.11.9 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.12 Βόδια του Γηρυόνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.12.1 Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.12.2 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.13 Μήλα των Εσπερίδων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.13.1 Η προέλευση των μήλων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.13.2 Ο άθλος του Ηρακλή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.13.3 Πηγές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.13.4 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.14 Κέρβερος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.14.1 Εκφράσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΗΡΑΚΛΗ

4.1

Αδμήτη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.1.1

Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Αλκμήνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.2.1

Πηγές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Αμαζόνες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.3.1

Τοποθεσία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.3.2

Η κοινωνία των Αμαζόνων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.3.3

Μύθοι και Ιστορία

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.3.4

Τέχνη

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ανταίος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.4.1

Ο μύθος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.4.2

Ερμηνεία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.2 4.3

4.4

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

iii

4.4.3

Τοποθέτηση στο χάρτη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.4.4

Παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.4.5

Πηγές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.4.6

Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.4.7

Εξωτερικοί σύνδεσμοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Βούσιρις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.5.1

Ο μύθος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.5.2

Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.5.3

Αναφορές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Γηρυόνης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.6.1

Ο μύθος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.6.2

Βιβλιογραφία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Δηιάνειρα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.7.1

Η Δηιάνειρα και ο θάνατος του Ηρακλή

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.7.2

Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Εσπερίδες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.8.1

Καταγωγή και αριθμός . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.8.2

Τα μήλα των Εσπερίδων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.8.3

Πηγές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ευρυσθέας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.9.1

Γενικά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.9.2

Το τέλος του Ευρυσθέα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.9.3

Παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.9.4

Πηγές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.9.5

Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.10 Εύρυτος της Οιχαλίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.10.1 Πηγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.11 Ησιόνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.12 Ιόλη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.12.1 Πηγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.13 Λέρνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.14 Μεγάρα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.5

4.6

4.7

4.8

4.9

4.14.1 Η μανία του Ηρακλή

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.14.2 Η Μεγάρα στην Ιστορία και την Τέχνη

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.14.3 Πηγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.15 Νέσσος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.15.1 Πηγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.16 Τίρυνθα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.16.1 Παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.16.2 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.17 Χείρων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 4.17.1 Χείρων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.17.2 Καταγωγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.17.3 Αναφορές και μύθοι

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.17.4 Σπηλιά του Χείρωνα

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.17.5 Αρχέτυπα και συμβολισμός

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.17.7 Παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.17.8 Προτεινόμενη Βιβλιογραφία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.18 Φιλοκτήτης (μυθολογία) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.18.1 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4.17.6 Σημείωση

ΘΗΣΕΑΣ

5.1

Θησέας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5.1.1

Εισαγωγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5.1.2

Πώς γεννήθηκε ο Θησέας

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5.1.3

Το ταξίδι προς την Αθήνα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5.1.4

Στην Αθήνα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5.1.5

Ο ταύρος του Μαραθώνα

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5.1.6

Η αποστολή για τον Μινώταυρο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5.1.7

Ο Θησέας ως βασιλιάς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5.1.8

Ο θάνατος του Θησέα

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5.1.9

Η μνήμη του ήρωα

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5.1.10 Εξωτερικοί σύνδεσμοι 6

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΗΣΕΑ

6.1

Αιγέας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.1.1

Ανάκτηση της εξουσίας και χρησμός των Δελφών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.1.2

Πόλεμος με τον Μίνωα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.1.3

Η γέννηση του Θησέα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.1.4

Η τραγική επιστροφή με τα μαύρα πανιά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.2

Αίθρα (μυθολογία) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.3

Ανδρόγεως . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.3.1

Πηγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Αριάδνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.4.1

Αριάδνη και Θησέας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.4.2

Αριάδνη και Διόνυσος

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.4.3

Τοπικές παραλλαγές του μύθου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.4.4

Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.4.5

Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Δημοφών ο Θησέως . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.5.1

Καταγωγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.5.2

Μύθοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.4

6.5

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

6.5.3

Θάνατος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.5.4

Πηγές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.5.5

Παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ιπποδάμεια του Οινομάου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.6.1

Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.6.2

Πηγές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Κέκροπας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.7.1

Περιγραφή του μύθου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.7.2

Παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.7.3

Βιβλιογραφία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.8

Λαβύρινθος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.9

Λυκομήδης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.9.1

Ο μύθος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.9.2

Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.9.3

Πηγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.10 Μίνωας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.10.1 Ο μύθος του Μίνωα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.10.2 Νομοθετικό έργο και επικοινωνία με το Δία

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.10.3 Αντικρουόμενες απόψεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.10.4 Ο Μίνωας στην Αιγυπτιακή μυθολογία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.10.5 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.10.6 Παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.10.7 Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.11 Μινώταυρος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.11.1 Γέννηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.11.2 Θανάτωση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.11.3 Ερμηνεία του μύθου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.11.4 Πηγές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.12 Πιτθέας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.6

6.7

6.12.1 Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.13 Προκρούστης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.14 Σκίρωνας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.14.1 Η άλλη άποψη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.14.2 Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΙΑΣΟΝΑΣ

7.1

Ιάσονας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7.1.1

Στην Αργοναυτική Εκστρατεία

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7.1.2

Ιάσονας και Μήδεια

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7.1.3

Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7.1.4

Αναφορές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7.1.5

Πηγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 7.1.6

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΑΣΟΝΑ

8.1

Άκαστος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.1.1

Ο μύθος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.1.2

Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Αίσονας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.2.1

Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.2.2

Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Άργος του Φρίξου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.3.1

Πηγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Αργώ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.4.1

Ναυπήγηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.4.2

Χαρακτηριστικά

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.4.3

Μετά την Αργοναυτική εκστρατεία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.4.4

Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.4.5

Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Άρπυιες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.5.1

Ετυμολογία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.5.2

Οι Άρπυιες στη νεότερη κλασική λογοτεχνία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.5.3

Παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.5.4

Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Αυτόλυκος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.6.1

Πηγές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Γλαύκη (μυθολογία) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.7.1

Πηγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ίρις (μυθολογία) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.8.1

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Νίσος (Υρτάκου) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.10 Ιωλκός . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.10.1 Ιστορικοί χρόνοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.10.2 Αρχαιολογία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.10.3 Πηγές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.11 Κολχίδα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.11.1 Σημειώσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.11.2 Παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.12 Κρέοντας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.12.1 Ανάληψη του θρόνου & λοιμός . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.12.2 Επτά επί Θήβας & Αντιγόνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.13 Μήδεια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.2

8.3 8.4

8.5

8.6 8.7 8.8 8.9

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

8.13.1 Μήδεια και Ιάσονας

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.13.2 Παιδοκτονία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

vii

8.13.3 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.13.4 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.14 Πελίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.14.1 Ο μύθος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.14.2 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.14.3 Πηγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.15 Πολυμήδη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.15.1 Πηγές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.16 Φρίξος και Έλλη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.16.1 Ο μύθος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.17 Ακάμας (μυθολογία) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.17.1 Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.18 Χαλκιόπη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.18.1 Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.19 Χρυσόμαλλο δέρας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.19.1 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.19.2 Παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.19.3 Πηγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΑΧΙΛΛΕΑΣ

9.1

Αχιλλέας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9.1.1

Ετυμολογία

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9.1.2

Γέννηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9.1.3

Ο Αχιλλέας πριν τον Τρωικό Πόλεμο

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9.1.4

Το ταξίδι και η άφιξη στην Τένεδο

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9.1.5

Άφιξη στην Τροία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9.1.6

Ο Αχιλλέας στα εννέα πρώτα χρόνια του Τρωικού Πολέμου . . . . . . . . . . . . . . .

9.1.7

Σημειώσεις και θάνατος

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9.1.8

Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9.1.9

Πηγές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9.1.10 Εξωτερικοί σύνδεσμοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10 ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΧΙΛΛΕΑ

10.1 Αχίλλειος πτέρνα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.2 Θέτις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.2.1 Οι θεές της αυγής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.2.2 Η δύναμη της Θέτιδας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.2.3 Ήρωες Ημίθεοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.2.4 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.2.5 Προτεινόμενη Βιβλιογραφία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.2.6 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.3 Μυρμιδόνες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

viii

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 10.4 Νεοπτόλεμος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.4.1 Ο μύθος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.4.2 Τέμενος του Νεοπτόλεμου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.4.3 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.4.4 Παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.5 Πάτροκλος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.5.1 Ο μύθος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.5.2 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.5.3 Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.6 Στύγα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.6.1 Η θεά Στύγα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.6.2 Ο Στύγιος ποταμός και η λίμνη Στύγα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.6.3 Η Αρκαδική Στύγα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.6.4 Η κουκουβάγια στύγα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.6.5 Σημειώσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.6.6 Παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.6.7 Ελεύθερης πρόσβασης αρχαία κείμενα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.6.8 Βιβλιογραφία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.6.9 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.7 Πηλέας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.7.1 Γάμος με τη Θέτιδα - το χρυσό μήλο της Έριδας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.7.2 Αχιλλέας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.7.3 Ιλιάδα Ραψωδία Ι. στίχοι 144-152 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.7.4 Αδέλφια Τελαμώνας, Φώκος - Μυρμιδόνες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.7.5 Αργοναυτική εκστρατεία - Πένταθλο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.7.6 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.7.7 Εξωτερικοί σύνδεσμοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.8 Τήλεφος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.8.1 Ο μύθος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.8.2 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10.8.3 Πηγές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11 ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

11.1 Αιακός . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.1.1 Ο μύθος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.1.2 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.2 Αμφίνομος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.2.1 Πηγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.3 Αρπαγή της Ευρώπης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.3.1 Διάφορες εκδοχές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.3.2 Στην τέχνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.3.3 Παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

11.3.4 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.4 Αστέριος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.4.1 Πρόσωπα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.5 Ατρέας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.5.1 Ο μύθος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.5.2 Βιβλιογραφία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.6 Γλαύκος του Μίνωα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.6.1 Πηγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.7 Δαίδαλος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.3.5 Πηγές

11.7.1 Η Αθήνα και ο Τάλως

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.7.2 Η Κρήτη και ο Λαβύρινθος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.7.3 Η Σικελία και το Τέλος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.8 Δευκαλίων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.8.1 Απόγονοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.8.2 Ετυμολογία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.8.3 Κατακλυσμός του Δευκαλίωνα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.8.4 Άλλα πρόσωπα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.8.5 Παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.8.6 Πηγές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.8.7 Εξωτερικοί σύνδεσμοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.9 Διόσκουροι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.9.1 Η γέννηση, η λατρεία και ο Θησέας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.9.2 Η αφοσίωση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.9.3 Ο θάνατος του Κάστορα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.9.4 Η λατρεία τους στην Ιταλία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.9.5 Εξωτερικοί σύνδεσμοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.10Ευρώπη (μυθολογία) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.10.1 Ευρώπη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.10.2 Ο μύθος στην Τέχνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.10.3 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.10.4 Πηγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.11Κατρέας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.11.1 Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.12Κέφαλος (μυθολογία) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.12.1 Ο μύθος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.12.2 Εξωτερικοί σύνδεσμοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.13Μενεσθέας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.13.1 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.13.2 Πηγές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.14Μύθος του Ίκαρου και του Δαίδαλου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 11.15Νίσος (Πανδίονος) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.15.1 Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.16Πανδίων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.17Πασιφάη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.17.1 Ο μύθος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.18Περσεφόνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.18.1 Ερμηνείες του μύθου της αρπαγής της Περσεφόνης . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.18.2 Προέλευση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11.18.3 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 11.18.4 Παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 11.18.5 Βιβλιογραφία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 11.18.6 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

11.19Τάλως (εφευρέτης) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 11.19.1 Πηγές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 11.19.2 Εξωτερικοί σύνδεσμοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 11.19.3 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 11.20Πρόκριδα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 11.20.1 Ο μύθος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 11.20.2 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 11.20.3 Πηγές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 11.21Ραδάμανθυς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 11.21.1 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 11.21.2 Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

11.22Σαρπηδόνας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 11.22.1 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 11.22.2 Αναφορές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 11.22.3 Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

11.23Φαίδρα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 11.23.1 Ο μύθος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 11.23.2 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 12 ΕΡΙΝΥΕΣ

105

12.1 Ερινύες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 12.1.1 Προέλευση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 12.1.2 Περιγραφή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 12.1.3 Δράση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 12.1.4 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

12.2 Αληκτώ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 12.2.1 Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

12.2.2 Αστρονομία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 12.3 Μέγαιρα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 12.3.1 Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

12.4 Τισιφόνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 12.4.1 Πηγές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 13 ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ

108

13.1 Ησίοδος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 13.1.1 Τα έργα του . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 13.1.2 Νεοελληνικές μεταφράσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 13.1.3 Παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 13.1.4 Πηγές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 13.1.5 Εξωτερικοί σύνδεσμοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 13.2 Θεογονία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 13.2.1 Οι γενεές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 13.2.2 Οικογένειες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 13.2.3 Ανάλυση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 13.2.4 Υποσημειώσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 13.2.5 Εξωτερικοί σύνδεσμοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 13.3 Χάος (μυθολογία) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 13.3.1 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 13.4 Γαία (μυθολογία) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 13.4.1 Η Γένεση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 13.4.2 Ο Ουρανός . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 13.4.3 Άλλα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 13.4.4 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 13.4.5 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

13.5 Τάρταρος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 13.5.1 Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

13.6 Έρως . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 13.6.1 Προέλευση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 13.6.2 Η λατρεία του Έρωτα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 13.6.3 Ο Έρως στην τέχνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 13.6.4 Υποστάσεις του Έρωτα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 13.6.5 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 13.6.6 Έρως & Ψυχή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 13.6.7 Βιβλιογραφία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 13.6.8 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

13.7 Έρεβος (μυθολογία) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 13.7.1 Έρεβος: ο τόπος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 13.7.2 Εκφράσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 13.8 Αιθέρας (μυθολογία) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 13.8.1 Παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 13.8.2 Εξωτερικοί σύνδεσμοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 13.9 Ημέρα (μυθολογία) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115

xii

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 13.9.1 Πηγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 13.9.2 Εξωτερικoί σύνδεσμοι

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115

13.10Νυξ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 13.10.1 Πηγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 13.10.2 Εξωτερικός σύνδεσμος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 13.11Ουρανός (μυθολογία) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 13.11.1 Πρωτόγεννος

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

13.11.2 Η αρχή της μυθολογίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 13.11.3 Απόγονοι

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117

13.11.4 Αναφορές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 13.12Ύπνος (μυθολογία) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 13.12.1 Ο ύπνος στην τέχνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 13.12.2 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 13.12.3 Παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 13.12.4 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

13.13Γίγαντες (μυθολογία) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 13.13.1 Τα ονόματα των Γιγάντων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 13.13.2 Παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 13.13.3 Εξωτερικοί σύνδεσμοι 14 ΤΙΤΑΝΕΣ

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 120

14.1 Ωκεανός (μυθολογία) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 14.1.1 Η Ορφική Μυθολογία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 14.1.2 Ο Ωκεανός Τιτάν . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 14.1.3 Ερμηνεία και προέλευση του μύθου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 14.1.4 Χρήση του ονόματος

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

14.1.5 Καλές Τέχνες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 14.1.6 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

14.2 Τηθύς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 14.2.1 Απόγονοι

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122

14.2.2 Eξωτερικοί σύνδεσμοι

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122

14.2.3 Αναφορές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 14.3 Κόιος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 14.3.1 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

14.4 Φοίβη (μυθολογία) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 14.4.1 Αναφορές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 14.5 Υπερίων (μυθολογία) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 14.5.1 Αναφορές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 14.6 Ευρυφάεσσα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 14.6.1 Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

14.7 Κρείος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 14.7.1 Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

xiii

14.7.2 Αναφορές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 14.8 Ιαπετός (μυθολογία) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 14.8.1 Αναφορές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 14.9 Θέμις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 14.9.1 Ο μύθος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 14.9.2 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 14.9.3 Πηγές

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126

14.10Μνημοσύνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 14.10.1 Δείτε επίσης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 14.10.2 Αναφορές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 14.10.3 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126

14.11Κρόνος (μυθολογία) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 14.12Ρέα (μυθολογία) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 14.12.1 Ετυμολογία

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127

14.12.2 Δέσμευση&Τέκνα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 14.12.3 Άλλα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 14.12.4 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128

14.12.5 Αναφορές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 15 Text and image sources, contributors, and licenses

129

15.1 Text . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 15.2 Images . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 15.3 Content license . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143

Κεφάλαιο 1

ΟΙ ΗΡΩΕΣ

Κεφάλαιο 2

ΗΡΑΚΛΗΣ 2.1 Ηρακλής (μυθολογία)

και γιο του Περσέα). Ο Δίας πήρε τη μορφή του Αμφιτρύωνα και κοιμήθηκε με την Αλκμήνη. Πριν γεννηθεί ακόμα ο Ηρακλής, ο Δίας ανήγγειλε στους Θεούς ότι θα γεννηθεί από την Αλκμήνη απόγονος του Περσέα, που θα βασιλεύσει στον Θρόνο των Περσίδων. Όταν γεννήθηκε ο Ηρακλής, η Ήρα, η γυναίκα του Δία, η οποία τον ζήλευε για τις απιστίες του, έστειλε στην κούνια του δύο φίδια, αλλά το βρέφος τα στραγγάλισε. Ο θετός πατέρας του Ηρακλή, ο Αμφιτρύωνας, ο οποίος ανέλαβε να τον μεγαλώσει, τον δίδαξε την τέχνη του ηνιόχου, ο Κάστορας του δίδαξε την οπλασκία, ο Αίλυκος την πάλη, ο Εύρυτος το τόξο, ο κένταυρος Χείρωνας τις Επιστήμες και ο Λίνος τη Μουσική.

Ο Ηρακλής σκοτώνει την Λερναία Ύδρα

Ο Ηρακλής ή Αλκαίος ή Αλκείδης (αρχ.ελλην.: Ἡρακλῆς, Hēraklēs) ήταν αρχαίος μυθικός ήρωας, θεωρούμενος ως ο μέγιστος των Ελλήνων ηρώων. Γεννήθηκε στη Θήβα και ήταν γιος του Δία και της Αλκμήνης, κόρης της Αναξώς, κόρης του Αλκαίου (γιος του Περσέα και της Ανδρομέδας) και της Αστυδάμειας.

2.1.1

Ο μύθος

Ο Ηρακλής παλεύει με το λιοντάρι της Νεμέας. Λευκή λήκυθος του «Ζωγράφου του Διόσφου», πρώτο τέταρτο 5ου αι. π.Χ. Μουσείο του Λούβρου

Η μητέρα του Αλκμήνη ήταν παντρεμένη με τον Αμφιτρύωνα, με τον οποίον κατέφυγαν στη Θήβα, επειδή ο Αμφιτρύωνας είχε δολοφονήσει τον Ο μύθος που σώθηκε από τον Ξενοφώντα, μας διΗλεκτρύωνα κατά λάθος (πατέρα της Αλκμήνης ηγείται το περιστατικό εκείνο, όταν ο Ηρακλής κα2

2.1. ΗΡΑΚΛΗΣ (ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ) θισμένος σε κάποιο σταυροδρόμι, είδε να περνούν από μπροστά του δύο πανέμορφες κοπέλες. Η μια του έδειξε έναν εύκολο δρόμο, φαρδύ και ίσιο, που αν τον ακολουθούσε, θα χαιρόταν τη ζωή, αλλά θα έκανε ένα σωρό κακές πράξεις που θα τον καταδίκαζαν στην κρίση των ανθρώπων. Αυτή ήταν η Κακία. Η άλλη κόρη, η Αρετή, του έδειξε ένα δύσκολο δρόμο, γεμάτο κοφτερές πέτρες και αγκάθια, στενό και δύσβατο, που θα τον βάδιζε δύσκολα, αλλά θα κέρδιζε στο τέλος του την αναγνώριση από τους συνανθρώπους του. Έτσι ο Ηρακλής ακολούθησε την Αρετή, προτιμώντας να υποφέρει για να διαβεί το δύσβατο δρόμο της, αλλά να γνωρίσει τη δόξα και την τιμή με τις καλές του πράξεις και την αρετή του. Ως έφηβος προκάλεσε τον πόλεμο μεταξύ της Θήβας με το βασίλειο του Ορχομενού. Ως ανταμοιβή για τη νίκη του εναντίον του Ορχομενού, πήρε για γυναίκα του τη Μεγάρα, κόρη του βασιλιά της Θήβας, με την οποία απέκτησε τρία (κατ' άλλους περισσότερα) παιδιά. Η Ήρα όμως τον τρέλανε, με αποτέλεσμα να σκοτώσει τη γυναίκα του και τα παιδιά του. Όταν συνειδητοποίησε τι έκανε, αποφάσισε να πάει στο Μαντείο των Δελφών για να πάρει χρησμό, ώστε να μάθει με ποιον τρόπο θα μπορούσε να εξαγνισθεί. Σύμφωνα με τον χρησμό, έπρεπε να υπηρετήσει για δώδεκα χρόνια τον Ευρυσθέα, βασιλιά της Τίρυνθας, και να πραγματοποιήσει τους άθλους που θα του πρόσταζε εκείνος.

3 άγριο ταύρο της Κρήτης, έκλεψε τα άγρια άλογα του Διομήδη, πήρε τη ζώνη της Ιππολύτης, έφερε τα βόδια του Γηρυόνη στον Ευρυσθέα, άρπαξε τα μήλα των Εσπερίδων, και τέλος έφερε τον Κέρβερο από τον Άδη. Εκτός από τους άθλους, ο Ηρακλής πραγματοποίησε κι άλλα μυθικά κατορθώματα. • Πήρε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία κι ελευθέρωσε την Ησιόνη, κόρη του Τρώα βασιλιά Λαομέδοντα, από ένα θαλάσσιο τέρας. Δεν συνέχισε όμως μέχρι τέλους την εκστρατεία. • Στη Λιβύη νίκησε τον γίγαντα Ανταίο, γιο του Ποσειδώνα και της Γης, ο οποίος ήταν πολύ δυνατός, επειδή έπαιρνε δύναμη πατώντας στη Γη, το κορμί της μητέρας του. Ο Ηρακλής, καταλαβαίνοντας σε τι οφειλόταν η δύναμή του, τον σήκωσε στον αέρα με τα δυνατά μπράτσα του και τον έπνιξε χωρίς δυσκολία. • Ύστερα από αυτό το κατόρθωμα, ο Ηρακλής, κουρασμένος, έπεσε να κοιμηθεί. Τότε οι Πυγμαίοι, ένας λαός νάνων, τον αλυσόδεσαν και τον κάρφωσαν στη γη. Όταν ξύπνησε ο Ηρακλής, τινάχτηκε επάνω κι αρπάζοντάς τους στη χούφτα του, τους τύλιξε όλους στο τομάρι του λέοντα της Νεμέας που φορούσε.

Ο Ηρακλής πιάνει το ελάφι της Κερύνειας. Αττικός μελανόμορφος αμφορέας περ. 530–520 π.Χ.

Ο Ηρακλής φονεύει τον κένταυρο Νέσσο. Mελανόμορφος αμφορέας του Ζωγράφου του Νέσσου, περ. 620-610 π.Χ.

Στο πλαίσιο των άθλων, ο Ηρακλής σκότωσε το λιοντάρι της Νεμέας, σκότωσε τη Λερναία Ύδρα, έπιασε το γοργό ελάφι της Κερύνειας, σκότωσε τον Ερυμάνθιο Κάπρο, καθάρισε τους στάβλους του Αυγεία, σκότωσε τις Στυμφαλίδες Όρνιθες, έπιασε τον

• Ο Ηρακλής ελευθέρωσε ακόμα και τον Προμηθέα, που τον είχε δέσει ο Δίας στον Καύκασο για να τον τιμωρήσει επειδή είχε χαρίσει στους ανθρώπους το μυστικό της φωτιάς και σκότωσε τον αετό που έτρωγε το σικώτι του Τιτάνα. • Αυτός έφερε την Άλκηστη από τον Άδη, αφού πάλεψε με τον Χάρο και την ελευθέρωσε. Η Άλκηστη ήταν γυναίκα του βασιλιά των Φερών Αδμήτου, η οποία, για να σώσει τον άντρα της, δέχτηκε να πεθάνει αντί γι' αυτόν. Ο Ηρακλής

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΗΡΑΚΛΗΣ έτυχε να περνά εκείνες τις μέρες από τις Φερές και πέρασε να επισκεφτεί τον φίλο του τον βασιλιά. Μαθαίνοντας τη μεγάλη συμφορά που είχε βρει το παλάτι του, έτρεξε και, προλαβαίνοντας τον Χάρο, πάλεψε μαζί του κι έφερε στη ζωή ξανά την όμορφη Άλκηστη. • Ο Ηρακλής σκότωσε, ακόμα, για να απαλλάξει τους ανθρώπους από την τυραννία, τον αιμοβόρο τύραννο της Αιγύπτου Βούσιρι. • Ελευθέρωσε τον Θησέα από τη φυλακή του βασιλιά των Μολοσσών στην Ήπειρο.

2.1.4 Παραπομπές [1] Sophocles Trag., Trachiniae Line 12 [..]δράκων ἑλικτός, ἄλλοτ' ἀνδρείῳ τύπῳ[..]. [2] Strabo Geogr., Geographica Book 10, chapter 2, section 19, line 23 [..]ὡς Ἡρακλέους[..] ἄλλοτ' αἰόλος δράκων ἑλικτός[...] [3] Athenagoras Apol., Legatio sive Supplicatio pro Christianis Chapter 20, section 2, line 2 [..]ἐπεὶ δὲ τοῦτο μὲν διατεθείκασιν αὐτῶν τὰ σώματα, τὸν μὲν Ἡρακλέα, ὅτι θεὸς δράκων ἑλικτός, [..]

2.1.5 Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Το τελευταίο κατόρθωμα του Ηρακλή ήταν ο φόνος του κενταύρου Νέσσου, ο οποίος προσπάθησε να κλέψει τη γυναίκα του ήρωα, την όμορφη Aναστασία.

• Αρχαίες Ελληνικές Πόλεις - Θήβα - Ηρακλής • Ελληνική Μυθολογία - Ηρακλής • Ηρακλής, ο μυθικός ήρωας (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)

2.1.2

Το τέλος του ήρωα

Τη στιγμή που ο Νέσσος πέθαινε από τα δηλητηριασμένα βέλη του Ηρακλή, εκμυστηρεύθηκε στη Δηιάνειρα ότι ο σύζυγός της δεν την αγαπούσε πια, και ότι για να ξανακερδίσει την αγάπη του, έπρεπε να του δώσει να φορέσει έναν χιτώνα, αφού τον βουτήξει πρώτα μέσα στο αίμα του νεκρού κενταύρου. Η Δηιάνειρα, η οποία δεν ήξερε ότι το αίμα του Νέσσου ήταν δηλητηριασμένο από τα βέλη, έδωσε τον χιτώνα στον ήρωα. Οι πόνοι του Ηρακλή ήταν τόσο φρικτοί, ώστε τρελάθηκε και, ανάβοντας φωτιά πάνω στην κορυφή του βουνού Οίτη, κάηκε ζωντανός. Ακόμα και σήμερα, η υψηλότερη κορυφή αυτού του βουνού ονομάζεται Πυρά. Μετά το θάνατό του, ο Ηρακλής αποθεώθηκε, έγινε δηλαδή θεός της δύναμης και της ρώμης, και αρχηγός των ηρώων. Ο Δίας τον πήρε στον Όλυμπο και τον πάντρεψε με τη θεά της νιότης, την Ήβη. Η Ήρα τον έκανε παιδί της. Τον Ηρακλή οι αρχαίοι Έλληνες τον παρίσταναν συνήθως ντυμένο με τη λεοντή, να κρατά ένα ρόπαλο στο χέρι, με παράστημα γίγαντα και σώμα δυνατό, νεανικό και εύρωστο. O Ηρακλής θεωρείται συμφωνα με τους Ορφικούς ο δημιουργός του Θεών και του Κόσμου και λέγεται "Δράκων ελικτός" [1] [2] [3]

2.1.3

Δείτε επίσης

• Άθλοι του Ηρακλή • Ο αστεροειδής 5143 Ηρακλής (5143 Heracles), που ανακαλύφθηκε το 1991, πήρε το όνομά του από τον ήρωα.

Κεφάλαιο 3

ΑΘΛΟΙ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ 3.1 Άθλοι του Ηρακλή

ελληνική μυθολογία δώδεκα κατορθώματα που έκανε ο μυθικός ήρωας Ηρακλής προκειμένου να εξαγνισθεί για το φόνο της γυναίκας του και των παιδιών του, που είχε διαπράξει όταν τον τρέλανε η Ήρα. Για το σκοπό αυτό, ο Ηρακλής πήγε στο Μαντείο των Δελφών και πήρε χρησμό, σύμφωνα με τον οποίο έπρεπε να υπηρετήσει για δώδεκα χρόνια τον Ευρυσθέα, βασιλιά της Τίρυνθας, και να πραγματοποιήσει τους άθλους που του πρόσταζε εκείνος. Οι άθλοι που τελικά πραγματοποίησε ήταν: 1. Το πρώτο του κατόρθωμα ήταν η εξόντωση του φοβερού λιονταριού της Νεμέας, που είχε ερημώσει όλη την πολιτεία. 2. Το δεύτερο κατόρθωμά του ήταν η εξόντωση της Λερναίας Ύδρας, ενός τέρατος με εννιά κεφάλια που ζούσε στη λίμνη Λέρνη και σκορπούσε τη συμφορά στους κατοίκους της περιοχής. Στη θέση κάθε κεφαλιού που έκοβε ο Ηρακλής ξεπετιόνταν άλλα δύο, και έτσι αναγκάστηκε όταν έκοβε ένα κεφάλι να καίει με φωτιά το κόψιμο. Ύστερα, αφού σκότωσε το θηρίο, βούτηξε στο αίμα του τις σαΐτες του και τις έκανε θανατηφόρες. 3. Τρίτο κατόρθωμα ήταν εκείνο, όπου έπιασε το γοργό ελάφι της Κερύνειας με τα χάλκινα πόδια και τα χρυσά κέρατα και το πήγε στον Ευρυσθέα ζωντανό.

Ηρακλής και Λερναία Ύδρα

4. Τέταρτο σκότωσε τον Ερυμάνθιο Κάπρο, που ερήμωνε κι έφερνε τον πανικό στην περιοχή της Αρκαδίας. 5. Πέμπτο, καθάρισε τους στάβλους του Αυγεία, του πλούσιου βασιλιά με τα 3.000 βόδια, από την κοπριά που είχε μαζευτεί εκεί από τριάντα χρόνια, που είχαν να καθαριστούν οι στάβλοι. Ο Ηρακλής τους καθάρισε στρέφοντας τα νερά του Πηνειού και του Αλφειού προς τους στάβλους, κι αυτά παρασύρανε την κοπριά. 6. Έκτο, σκότωσε με τις σαΐτες του τις Στυμφαλίδες Όρνιθες, που ήταν ανθρωποφάγα αρπακτικά πουλιά με χάλκινα ράμφη, νύχια και φτερά, και πετούσαν σαν σαΐτες.

Μωσαϊκό: Ο Ηρακλής κλέβει τα μήλα των Εσπερίδων.

Ως Άθλοι του Ηρακλή έχουν καταγραφεί στην 5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΑΘΛΟΙ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ 7. Έβδομο, έπιασε τον άγριο ταύρο της Κρήτης που έκανε καταστροφές σε όλη την Κρήτη, και τον πήγε ζωντανό στον Ευρυσθέα, που φοβήθηκε και τον άφησε ελεύθερο.

Τυφωέα και της Έχιδνας, είχε αδελφούς το δικέφαλο Όρθρο, τον σκύλο του Γηρυόνη, και τη Λερναία Ύδρα και φύλαγε τις πύλες του Κάτω Κόσμου.

8. Όγδοος άθλος του Ηρακλή ήταν η αρπαγή των άγριων αλόγων του Διομήδη. Αυτός ήταν βασιλιάς των Βιστόνων στη Θράκη, γιος του Άρη, που έτρεφε τα άγρια άλογά του με ανθρώπινο κρέας. Το Διομήδη τον σκότωσε ο Ηρακλής και, παίρνοντας τα άλογά του, τα πήγε στον Ευρυσθέα αφού τα ημέρωσε. Ο βασιλιάς των Μυκηνών τα άφησε ελεύθερα στον Όλυμπο, όπου κατασπαράχτηκαν από άγρια θηρία.

Ο Ηρακλής με τα δώδεκα αυτά κατορθώματά του ελευθερώθηκε από την κυριαρχία του Ευρυσθέα και γύρισε ύστερα όλο τον κόσμο βοηθώντας τους αδύνατους.

3.1.1 Αναφορές

3.2 Κένταυρος

9. Μετά από το κατόρθωμα αυτό του Ηρακλή, η κόρη του Ευρυσθέα, η Αδμήτη, ζήτησε να της φέρει τη ζώνη της Ιππολύτης, της βασίλισσας των Αμαζόνων, κι ο Ευρυσθέας διέταξε τον Ηρακλή να εκτελέσει την επιθυμία της κόρης του. Ο Ηρακλής, μετά από πολλές περιπέτειες, βρήκε τον πολεμικό λαό των Αμαζόνων και προσπάθησε να πάρει τη ζωή της βασίλισσάς τους. Αυτές όμως με τόση ορμή τον αντιμετώπισαν και τόσο άγρια αρνήθηκαν να του δώσουν αυτό που ήθελε, ώστε ο Ηρακλής αναγκάστηκε να σκοτώσει την Ιππολύτη και να πάρει τη ζώνη. 10. Ύστερα, ο Ευρυσθέας τον πρόσταξε να του φέρει τα βόδια του Γηρυόνη, που τα φύλαγε ο Όρθρος, ένα φοβερό σκυλί. Ο Γηρυόνης ήταν ένας γίγαντας με τρία κορμιά και τρία κεφάλια που ζούσε σ' ένα νησί στη δυτική άκρη του Ωκεανού. Μετά από πολλές δυσκολίες κι αφού πάλεψε με τα κύματα για να φτάσει στο νησί, σκότωσε το Γηρυόνη και το σκύλο του Όρθρο. Λαπίθης μάχεται κένταυρο, νότια μετώπη του Παρθενώνα Αυτό ήταν το δέκατο κατόρθωμά του. 11. Ο ενδέκατος άθλος του ήταν η αρπαγή των μήλων των Εσπερίδων. Οι Εσπερίδες ήταν νύμφες που έμεναν στον κήπο των θεών που τις είχαν διατάξει να φυλάνε τα χρυσά μήλα που βρίσκονταν εκεί και που τα είχε χαρίσει η Γη στους γάμους του Δία και της Ήρας. Μαζί με αυτές τις κόρες της Νύχτας φύλακας του κήπου ήταν και ο φοβερός δράκος Λάδωνας, καθώς και ο Άτλαντας που σήκωνε τον ουρανό. Ο κήπος των θεών βρισκόταν στα πιο δυτικά σύνορα της γης, εκεί όπου ο ουρανός και η γη ενώνονται σε κάποιο νησί πέρα από τον ωκεανό ή κοντά στη Λιβύη, σ' ένα βουνό της Αφρικής. Ο Ηρακλής πήρε τα μήλα με τη βοήθεια του Άτλαντα, αφού σήκωσε αυτός για λίγο το φορτίο του ουρανού στους ώμους του, μέχρι να κλέψει τα μήλα από τον κήπο των Εσπερίδων ο Άτλαντας. 12. Τέλος, το δωδέκατο κατόρθωμα του Ηρακλή ήταν να κατεβεί στον Άδη και να ανεβάσει στη γη και να οδηγήσει στον Ευρυσθέα τον τρικέφαλο σκύλο Κέρβερο, που ήταν γιος του

Ο Κένταυρος είναι πλάσμα της Ελληνικής μυθολογίας, πιθανώς ως ιδεατή απεικόνιση των έντονων καιρικών φαινομένων που ακολουθούν παρατηρώντας την ταχύτητα των νεφών. Στην ιστορία και την τέχνη οι κένταυροι απεικονίζονται μεν ανθρωπόμορφοι, με ανθρώπινο το άνω τμήμα του κορμού, και ζωικό (αλογίσιο) το κάτω. Ως ιδιοσυγκρασίες, όμως, φαίνεται πως δεν ήταν αρκετά ισορροπημένοι και παρουσιάζονται ως είδη πρωτόγονα που όφειλαν περισσότερα στη ζωική φύση τους παρά στην ανθρώπινη κληρονομιά τους. Ο μύθος τους τοποθετεί στη Θεσσαλία, στην κατεξοχήν μαγική γη της ελληνικής επικράτειας με πλούσια στοιχεία μετεωρολογικής παρατήρησης που έδιναν έτσι λαβή για τις φημισμένες μάγισσες, στις οποίες θα αφιερώσουμε μια ξεχωριστή σπουδή. Έτσι η μυθολογική παρουσία τους στη θεσσαλική γη ξεκινά από έναν γηγενή βασιλιά των Λαπίθων. Στα ελληνικά έργα τέχνης η τυπική απεικόνιση των Κενταύρων είναι εκείνη που τους δείχνει να επιτίθενται στους Λαπίθες, εμπλεκόμενοι σε πράξεις βιασμού και λεηλασίας, όπως και στην γαμήλια τελετή

3.2. ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ του Πειρίθου. Γενικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η παρουσία τους ήταν συμβολική των απεριόριστων και απρόβλεπτων ιδιοτήτων του φυσικού κόσμου, που παρατηρούνται από την ηλιοφάνεια μέχρι τις καταιγίδες και στην ύφεση των τελευταίων, εκτός ίσως από την περίπτωση του κένταυρου Χείρωνα. Κατά τον ίδιο τρόπο η λογοτεχνική παρουσία τους στο μύθο είναι συχνά συμβολική της πολιτισμικής ανάγκης να καθιερωθεί -να επανακαθιερωθεί μάλλον- η κυριαρχία σε αυτό που οι Έλληνες της αρχαιότητας αντιλαμβάνονταν ως δική τους σφαίρα γνώσης και επιρροής. Οι ελληνογενείς ήρωες έπρεπε για να καθιερώσουν την παρουσία του πολιτισμού τους σε έναν ευρύτερο κόσμο να το μεταδώσουν επί κατορθωμάτων, δαμάζοντας μυθικά ή υπερφυσικά πλάσματα, που δεν ήταν τίποτε άλλο από την επίδειξη της γνώσης τους επ΄ αυτών. Παρόμοια ήταν επίσης και άλλα μη ανθρώπινα τέρατα όπως ήταν η Σκύλλα, η Χάρυβδη, η Χίμαιρα ή η Σφίγγα που απεικόνιζαν την ιδεατή γνώση της παρατήρησης του ελληνικού πολιτισμού στον τότε ευρύτερο κόσμο.

7 υπάρχουν στον βράχο, και τα οποία μέχρι σήμερα οι κάτοικοι τα γνωρίζουν, ταυτισμένα όμως με στοιχεία Χριστιανικά. Ο Καμηλάρης αναφέρει ότι η σπηλιά του Κένταυρου Χείρωνα είναι η σπηλιά που βρίσκεται ακριβώς στην ρίζα του βράχου που σήμερα είναι το εξωκλήσσι του Ταξιάρχη. Για να προσεγγίσουμε την περιοχή, θα πρέπει να ανηφορίσουμε στο μονοπάτι που ξεκινά προς τα δεξιά αμέσως μόλις περάσουμε την μεγάλη μεταλλική σιδηροδρομική γέφυρα Ντε Κίρικο. Η σπηλιά αυτή σήμερα είναι αχρησιμοποίητη, ως πρόσφατα όμως την χρησιμοποιούσαν σαν χώρο σταυλισμού ζώων (προβάτων & κατσικιών) και εξωτερικά συμπληρώνεται με λιθόκτιστο τοίχο για το σκοπό αυτό. Λέγεται ότι από το εσωτερικό της σπηλιάς υπάρχει μονοπάτι που διαπερνά το βουνό και επικοινωνεί με αντίστοιχη σπηλιά στην περιοχή "Μαλάκι" ή μακρύτερα, μέχρι το λόφο της Γορίτσας στα Ανατολικά της πόλης του Βόλου.

Από την ως άνω έκδοση του 1897, αντιγράφουμε – διατηρώντας επακριβώς την σύνταξη και την Υβριδικά ημιανθρώπινα πλάσματα τέτοια όπως ήταν γλώσσα – την περιγραφή που κάνει ο Ρήγας Καμηοι κένταυροι ίσως αντιπροσώπευαν τις εισβολές των λάρης για την περιοχή του Ταξιάρχη… αρνητικών όψεων της φύσης στον κόσμο της δικαιο«………με τα σπήλαιά του, άτινα περιβάλλουσι φοδοσίας των Ελλήνων. Σε ένα ευρύτερο ψυχολογικό βεροί λαϊκοί μύθοι (1) , τοπίον φαραγγώδες καταπλαίσιο πρόκειται για την εισβολή του ενσυνείδητου πλήττον την όρασιν δια την μεγαλομέρειαν, μικρογνωστικού κόσμου στις επικράτειες της καθημερι- γραφία χαρίεσσα των Τεμπών.» νής συνείδησης, η αρχική σύγκρουση ανάμεσα στις απειλητικές μορφές ενός άγνωστου και σκοτεινού κό- Και αμέσως παρακάτω, στην υποσημείωση (1) στην σμου και τον τακτοποιημένο κόσμο της απλής, για σελίδα 84, αναφέρεται ειδικότερα σε ένα από τα σπήτην εποχή εκείνη, λογικής συνείδησης. Τούτη η πρω- λαια της περιοχής, το οποίο θεωρεί ως το σπήλαιο του τογενής φαινομενική σύγκρουση είναι η ίδια -αν και Κένταυρου Χείρωνα: με διαφορετική μορφή- με τη φαινομενική επίσης σύ- … (1) Το έτερον τούτων ου εκ της κορυφής κρέμανται γκρουση ανάμεσα στο διονυσιακό και το απολλώνειο σταλαγμίται και μυθολογείται ότι έχει έξοδον εις το στοιχείο, που όμως στη πραγματικότητα συμβάδιζαν Μαλάκι, δηλ. εις απόστασιν τριών ωρών, λέγεται ότι στο βίο των αρχαίων Ελλήνων ως αναγκαία διασκέ- είναι «το άντρον του Κενταύρου Χείρωνος». Τούτο δαση και ανώτερη γνώση αντίστοιχα. φαίνεται πιθανόν δια τους εξής λόγους:

3.2.1

Σημαντικότεροι μύθοι

Η Σπηλιά του Χείρωνα Oι τοπικοί θρύλοι αναφέρουν μέχρι σήμερα την ύπαρξη της σπηλιάς του Κένταυρου Χείρωνα λίγο έξω από το χωριό Μηλιές, σε μαγευτική τοποθεσία, κοντά στην μεγάλη μεταλλική σιδηροδρομική γέφυρα του Ταξιάρχη (ή γέφυρα Ντε Κίρικο). Η εκδοχή αυτή αναφέρεται στο δοκίμιο του λόγιου και συγγραφέα Ρήγα Καμηλάρη με τίτλο «ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑ – ΒΙΟΓΡΑΦΙΑΙ, ΛΟΓΟΙ, ΕΠΙΣΤΟΛΑΙ – ΜΕΤΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ΤΩΝ ΜΗΛΕΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΑΥΤΩΝ – έκδοση Α. Κωνσταντινίδου – Αθήνα 1897». Ειδικότερα, ο Ρήγας Καμηλάρης συσχετίζει την σπηλιά του Κένταυρου Χείρωνα με αυτή την άγρια και σχετικά απρόσιτη τοποθεσία και τη βαθιά ρεματιά όσο και τα ίχνη που

Α. Οι Κένταυροι είναι δαίμονες της καταιγίδος της αθροιζομένης εις τας κορυφάς των ορέων και έχουσι μητέρα την νεφέλην την χέουσαν χειμάρρους βροχής – χείμαρρος δε μέγας διαρρεί την θέσιν ταύτην. Β. Ο Χείρων ώκει εις τας αγρίας χαράδρας του Πηλίου, και τοιαύτη εκ των φοβερωτέρων είναι ο Ταξιάρχης. Γ. οι Κένταυροι οικούσιν εις τα όρη αντηχούντες εκ των φοβερών κραυγών (Τηλεβόας, Ερίγδουπος) – φοβερά δε είναι η παραγομένη εν τω Ταξιάρχη βοή και αντήχησις εκ του καταρρέοντος χειμάρρου. Δ. φοιτώσιν εις τα δάση (Υλαίος, Δρύαλος) δάσος δε μέγα ήν και είναι εκεί. Ε. μάχονται δια των υπ’ αυτών εκριζουμένων δένδρων και βράχων, τοιούτους πελωρίους βράχους και μέγιστα δένδρα εκριζώ-

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΑΘΛΟΙ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ νει μετά φοβερού πατάγου ο εκεί χείμαρρος.

Ο Ηρακλής

Στ. είναι ταχείς και ορμητικοί – και τοιούτος είναι ο παραρρέων χείμαρρος.

Ο Ηρακλής πήρε την εντολή από τον Ευρυσθέα να κάνει τον τρίτο άθλο του, να συλλάβει δηλαδή ζωντανό τον Ερυμάνθιο κάπρο, που ζούσε στο όρος της Λαμπείας, Ερύμανθος. Ο κάπρος κατάστρεφε τις περιοχές τις Ψωφίδος (Αρκάδων) και Λασιωνίων (Ηλείων). Ο Ηρακλής πέρασε πρώτα από τη σπηλιά του Κένταυρου Φόλου, προκειμένου να πάρει πληροφορίες σχετικά με το ζώο.

Έπειτα το ότι υπάρχει βωμός ιερός των Ταξιαρχών (Κενταύρων;) εις το άκρον διαδρόμου, ού μέρος είναι οφθαλμοφανώς λαξευτόν, όστις διάδρομος κείται εις το μέσον κατακαθέτου βράχου ιλιγγιώδους ύψους, ένθα αναβαίνουσιν ουχί ακινδύνως δια βαθμίδων, το ότι υπάρχει λαική παράδοσις, ότι ο Ταξιάρχης διήλθεν έφιππος και έταμε δια ρομφαίας τον βράχον και κατασκεύασε τον διάδρομον, το ότι υπάρχουσιν επί του ρηθέντος διαδρόμου οπαί, άς δεικνύουσιν οι άνθρωποι ως ίχνη του ίππου του Ταξιάρχου, ενώ ούτε υπό των ζωγράφων ουδέ υπό των συναξαριστών παρίστανται έφιπποι οι άγγελοι και εξ ού ο κ. Παππαδόπουλος ο Κεραμεύς είκαζεν ότι πρόκειται περί Κενταύρων (=ιππανθρώπων), το ότι συνήθως τα χριστιανικά ιερά ιδρύοντο επί προηγουμένων τοιούτων Ελληνικών, πάντα ταύτα καθιστώσι πιθανήν την γνώμην ότι το εν λόγω σπήλαιον είναι του «Κενταύρου Χείρωνος το άντρον»…

Το πιθάρι Ο Φόλος έτρωγε κρέατα ωμά όπως όλοι οι Κένταυροι, αλλά για να ευχαριστήσει τον Ηρακλή του προσέφερε ψητά. Ο Ηρακλής ζήτησε κρασί, αλλά όταν ο Φόλος θυμήθηκε την επιθυμία του Διόνυσου, δίστασε να ανοίξει το πιθάρι φοβούμενος τους άλλους Κενταύρους. Κατόπιν προτροπής του Ηρακλή άνοιξε το βαγένι με το χιλιόχρονο κρασί και του έδωσε να πιεί σε ασημένιο κύπελο (τάσι). Η ευωδιά του παλιού δυνατού κρασιού απλώθηκε γρήγορα στις ρεματιές και στο δάσος. Ο φόβος του δεν άργησε να επαληθευτεί.

Κένταυροι Φολόης Οι Κένταυροι απεικονίζονται σαν μυθικά όντα στα διασωθέντα μάρμαρα του δυτικού αετώματος του Ναού του Δία, τα οποία φυλάσσονται στο Μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας . Η φαντασία των αρχαίων Ελλήνων τους ήθελε να έχουν σώμα αλόγου και από τον τράχηλο, και πάνω στήθος, χέρια και κεφάλι ανθρώπου. Ο Διόδωρος (Δ΄12) αναφέρει ότι, όταν οι Κένταυροι νίκησαν τους Λάπιθες, κατέβηκαν στην Ηλεία και κατέλαβαν την Φολόη. Από εκεί λήστευαν και φόνευαν τους διερχομένους και τους κατοίκους της περιοχής. Οι κάτοικοι, φοβισμένοι και τρομαγμένοι που πρώτη φορά έβλεπαν από μακριά άλογα, (το πάνω μέρος των οποίων ήταν ανθρώπινο) να χάνονται στο δάσος και στα ρέματα, τους απεικόνιζαν στη φαντασία τους σαν τέρατα με αλογίσιο σώμα.

Η συμπλοκή και η Νεφέλη

Τα δέντρα έτριζαν, καθώς οι Κένταυροι έφταναν στην σπηλιά για να το αρπάξουν. Ο Φόλος κρύφτηκε από το φόβο του, ενώ ο Ηρακλής ρίχτηκε στη μάχη μαζί τους, στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει όντα, τα οποία έχοντας μητέρα τη Θεά Νεφέλη είχαν ταχύτητα αλόγου, υπερβολική δύναμη δισώματων θηρίων, ανθρώπινη λογική και εμπειρία. Άλλοι του επιτίθενται έχοντας σαν όπλα μεγάλα ξύλα, άλλοι με μεγάλες πέτρες, άλλοι με μεγάλες λαμπάδες από τα καμένα δέντρα και άλλοι με φοβερά τσεκούρια. Στη μάχη τους βοηθούσε όμως και η Νεφέλη, ρίχνοντας καταρρακτώδη βροχή για να γλιστράει ο Ηρακλής, τη στιγμή που οι Κένταυροι είχαν τέσσερα πόδια. Η μάχη ήταν φοβερή. Ο Ηρακλής έδιωξε αρχικά τον Άγχιο και τον Άγριο, πετώντας τους δαυλιά που Ο Φόλος φώτιζαν τη σπηλιά. Με τα φαρμακερά βέλη που είχε βάψει από το αίμα της Λερναίας Ύδρας, τους σημάΈνας από τους Κενταύρους ήταν και ο Φόλος, γιος δευε και τους χτύπαγε με το ρόπαλο. Τους καταδίωξε του Σειληνού και της Νύμφης Μελίας και φίλος του μέχρι το ακρωτήριο Μαλέα. Ηρακλή. Εκ διαδοχής από τον προπάππου του ήταν φύλακας του υπερμεγέθους πιθαριού (βαγενιού) με το κρασί των μεγαλόσωμων Κενταύρων, το οποίο Εξόντωση των Κενταύρων τους είχε προσφέρει ο Διόνυσος, με εντολή να το φυλάξουν και να το ανοίξουν μόνο όταν εμφανιστεί ο Τους περισσότερος τους εξόντωσε ενώ οι υπόλοιποι, Ηρακλής. Σύμφωνα με τους μύθους που αναφέρει ο μαγεμένοι από τους ήχους των σειρήνων, πέθαναν Ρισπέν, (1963, σ270), το κρασί είχε δοθεί στον Φόλο από την πείνα. Οι υπόλοιποι Κένταυροι έφυγαν. Ο από τον Διόνυσο, ως ένδειξη ευγνωμοσύνης διότι ως Κένταυρος Νέσσος πήγε στο ποταμό Εύηνο, όπου διαιτητής στη διαμάχη του τελευταίου με τον Ηρα- παρενοχλούσε ερωτικά τη σύζυγο του Ηρακλή Δηκλή για την κατοχή της Νάξου, ο Φόλος αποφάνθηκε ιάνειρα, η οποία αργότερα σκοτώθηκε από αυτόν. υπέρ του. Ο Ηρακλής, χωρίς να το θέλει, ετόξευσε προς τον

3.4. ΛΕΡΝΑΙΑ ΥΔΡΑ

Έλατο και πλήγωσε τον Χείρωνα (φίλο του), ο οποίος παραιτήθηκε από την αθανασία γιατί οι πόνοι ήταν φρικτοί από το βέλος που ήταν ποτισμένο από τη Λερναία Ύδρα. Ο Κένταυρος Όμαδος έφυγε για την Αρκαδία όπου παρενοχλούσε και αυτός την αδερφή του Ευρυσθέα Αλκυόνη. Ένας από τους Κενταύρους της Φολόης, ο Ευρυτίονας γύρισε πίσω στην περιοχή και πήγε στην Ώλενο της Αχαΐας προκειμένου να πάρει βίαια πάλι την κόρη του Δεξαμενού. Αργότερα σκοτώθηκε και αυτός από τον Ηρακλή. Οι Κένταυροι διασκορπιστήκαν από το Μαλέα μέχρι την Τυρηνία, όπου άλλοι πέθαναν από την πείνα και άλλοι μαγεύτηκαν από το άσμα των σειρήνων. Στη συμπλοκή σκοτώθηκαν πολλοί επιφανείς Κένταυροι, ο Δάφνις, ο Αμφίων, ο Όρειος, ο Ιπποτίων, ο Φρύξος, ο Θηρεύς, ο Αργείος, ο Δούπων, ο Ισοπλής και ο Μελαγχαίτης. Ο Ηρακλής πνίγει το λιοντάρι της Νεμέας. Λεπτομέρεια από ρωμαϊκό μωσαϊκό στη Λιρία της Ισπανίας.

Ο θάνατος του Φόλου Ευρυσθέα. Κατόπιν, ο Ηρακλής επανήλθε στη Φολόη, όπου βρήκε το φίλο του Φόλο να πεθαίνει, μιας και στην προσπάθεια του να θάψει τους συγγενείς Κενταύρους, επιχείρησε να περιεργαστεί ένα βέλος, που προηγουμένως θαύμαζε. Αυτό του διέφυγε και τον τραυμάτισε στο μεγάλο δάχτυλο του δεξιού ποδιού του και έτσι από το δηλητήριό του, πέθανε. Τότε λοιπόν, ο Ηρακλής τον έθαψε μεγαλοπρεπώς στην περιοχή που σκοτώθηκε και για να τον τιμήσει έδωσε στο δάσος και στην περιοχή το όνομα Φολόη. Ο τάφος στο Αντρώνι Ηλείας κοντά στην θέση Κροϋφίκου λεγεται ότι είναι του Κένταυρου Φόλου, όπου αναπτύχθηκε η αξιόλογη πόλη της αρχαιότητας Λασιών. Κατόπιν, ο ήρωας έφυγε να κυνηγήσει τον Ερυμάνθιο Κάπρο.

3.2.2

Πηγή

Ο Λέων είχε πολύ σκληρό δέρμα, το οποίο δεν μπορούσε να τρυπηθεί από όπλο. O Ηρακλής χρησιμοποίησε στην αρχή το τόξο και το σπαθί του, χωρίς αποτέλεσμα. Τελικά πάλεψε ο ίδιος με γυμνά χέρια με το θηρίο και το έπνιξε. Στη συνέχεια προσπάθησε να το γδάρει, αλλά και αυτό στάθηκε αδύνατο. Η Θεά Αθηνά του συνέστησε να χρησιμοποιήσει τα δόντια του ίδιου του ζώου, όπως και έκανε ο Ηρακλής, καταφέρνοντας τελικά να του πάρει το δέρμα. Ο ήρωας φόρεσε την «λεοντή» (δέρμα, τομάρι λέοντος) και πήγε στον Ευρυσθέα να του πει ότι εκτέλεσε την πρώτη αποστολή του. Μόλις τον είδε να μπαίνει ο Ευρυσθέας τρομοκρατήθηκε, νομίζοντας ότι επρόκειτο για το ίδιο το Λιοντάρι, και κρύφτηκε σε ένα πιθάρι. Ο Ηρακλής κράτησε την λεοντή και τη φορούσε πάντα στο εξής σαν πανοπλία.

Όταν ο ήρωας έφτασε στη Νεμέα για να σκοτώσει Μέρος του άρθρου προέρχεται από την ιστοσελίδα το λιοντάρι τον φιλοξένησε ο Μόλορχος, ένας ντότου Κώστα Παπαντωνόπουλου (Πλιέγκα) http://www. πιος βοσκός. Ο Μόλορχος, σύμφωνα με την παράδοση, ήταν ο πρώτος άνθρωπος που απέδωσε στον antroni.gr Ηρακλή θεϊκές τιμές. • Ρισπέν, Ζ. (1963) Ελληνική Μυθολογία. Αθήναι: Αυλός

Το νεκρό σώμα του Λέοντος μεταφέρθηκε από τους Θεούς στον ουρανό και σχημάτισε τον Αστερισμό του Λέοντα.

3.3 Λέων της Νεμέας 3.4 Λερναία Ύδρα Στην ελληνική μυθολογία, ο λέων της Νεμέας ήταν ένα λιοντάρι που ζούσε στην περιοχή της Νεμέας και σκόρπιζε το φόβο. Ήταν απόγονος του Τυφώνος και της Έχιδνας ή του Όρθρου και της Χίμαιρας. Υπάρχει ακόμα η άποψη ότι έπεσε από τη Σελήνη και ήταν απόγονος του Δία και της Σελήνης. Το θηρίο αυτό σκοτώθηκε τελικά από τον Ηρακλή.

Η Λερναία Ύδρα είναι μυθικό όν με επτά ή εννέα κεφάλια, το οποίο σκότωσε ο Ηρακλής στον δεύτερο από τους δώδεκα άθλους του. Η Λερναία Ύδρα ήταν αθάνατη. Ζούσε στην περιοχή Λέρνη - βαλτότοπος που βρίσκεται νότια του Άργους - απ'όπου πήρε και το όνομά της. Σύμφωνα με τον μύθο, όταν ο Ηρακλής Η θανάτωση του Λέοντος και η εκδορά του ήταν ο έκοβε ένα κεφάλι, έβγαιναν δύο. Μόνο καίγοντάς το πρώτος άθλος που ανατέθηκε στον Ηρακλή από τον με φωτιά κατάφερε να σταματήσει τον πολλαπλασια-

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΑΘΛΟΙ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ μετά από μέρες, αφού πέρασε στην Πελοπόννησο, βεβαιώθηκε ότι ξέφυγε και εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Κερύνειο Όρος, στα σύνορα μεταξύ Αρκαδίας και Αχαΐας. Τότε η Άρτεμις, θαυμάζοντας τον ελεύθερο και ατίθασο χαρακτήρα της, έθεσε το ζώο υπό την προστασία της. Σύμφωνα με τους μελετητές της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας, όπως ο Ρόμπερτ Γκρέιβς, ο μύθος της Κερυνίτιδος Ελάφου έχει μάλλον βόρεια προέλευση. Το ζώο στην πραγματικότητα μοιάζει περισσότερο με θηλυκό τάρανδο, αφού τα θηλυκά ελάφια είναι συγκριτικά μικρόσωμα, δεν έχουν κέρατα και δεν μπορούν να ζευχθούν σε άρμα. Συνεπώς, συμπεραίνεται ότι πρόκειται για εξελληνισμένο μύθο κάποιου βόρειου λαού. Στην άποψη συνηγορεί και ο μύθος του Ηρακλή (βλ. παρακάτω), αφού για να διαφύγει το ελάφι από τον ήρωα κατέφυγε στη γη των Υπερβορείων, κοντά στον αρκτικό κύκλο. Από την ίδια ευρύτερη περιοχή (Βαλτική Θάλασσα) οι Έλληνες εισήγαγαν ήλεκτρο (κεχριμπάρι), ήδη από τη μυκηναϊκή εποχή. Στο χρώμα του ηλέκτρου είναι πιθανόν να οφείλεται ο θρύλος για τα χρυσά κέρατα του ελαφιού.

Ηρακλής και Λερναία Ύδρα

3.5.1 Ο τρίτος άθλος του Ηρακλή σμό και αυτό το κατάφερε με την βοήθεια του ανιψιού του Ιολάου. Το τελευταίο κεφάλι, που ήταν και το κεντρικό κι αθάνατο, το έκοψε και το έθαψε στη γη για να μην ξαναζωντανέψει. Από το αίμα της ο Ηρακλής έκανε τα βέλη του δηλητηριώδη. Από το δηλητήριο αυτό δεν γλύτωσε ούτε ο ίδιος, ούτε και ο Κένταυρος Χείρωνας.

3.4.1

Εκφράσεις

Στην καθημερινή γλώσσα, συνηθίζεται να αποκαλείται "Λερναία Ύδρα" κάθε περίπτωση εργασίας που παρόλη την προσπάθεια να τελειώσει, παρουσιάζονται νέα δεδομένα που καθυστερούν την περάτωσή Αναπαράσταση του τρίτου άθλου από τον Άντολφ Σμιντ Νέο Μουσείο Βερολίνου της. Αφού ο Ηρακλής σκότωσε τη Λερναία Ύδρα, παρουσιάσθηκε στον Ευρυσθέα για να αναλάβει την 3.5 Κερυνίτιδα Έλαφος επόμενη «αποστολή εξιλέωσης». Βλέποντάς τον ζωντανό, ο Ευρυσθέας σοκαρίστηκε. Όταν συνήλθε, του H Κερυνίτιδα Έλαφος είναι μυθικό πλάσμα που συ- ανέθεσε την επόμενη αποστολή: να του φέρει την Κεναντάται σε διάφορους θρύλους της αρχαίας Ελλά- ρυνίτιδα Έλαφο. Προσδοκούσε ότι η ελαφίνα θα σκόδας, με γνωστότερο αυτόν της παγίδευσής της από τωνε τον Ηρακλή - ακόμη όμως κι εάν ο ήρωας πετύτον Ηρακλή. Σχετίζεται με την Άρτεμη, η οποία ήταν χαινε το σκοπό του, η Άρτεμις θα εξοργιζόταν και θα η προστάτιδα θεά του. τον σαΐτευε. Σύμφωνα με το μύθο, όταν η Άρτεμις ήταν ακόμη μικρή, είδε στο θεσσαλικό κάμπο πέντε ελαφίνες να βόσκουν. Θαμπωμένη από την ομορφιά τους, έπιασε τις τέσσερις και τις έζεψε στο άρμα της. Η πέμπτη, όμως, που είχε χρυσά κέρατα και έτρεχε πολύ γρήγορα, κατάφερε να ξεφύγει. Κατευθύνθηκε προς το νότο και

Ο Ηρακλής ανέλαβε την αποστολή, κατευθύνθηκε προς το βουνό που κατοικούσε το ζώο και το αναγνώρισε από τη λάμψη των κεράτων του. Ξέροντας ότι δεν θα μπορούσε να το προλάβει στο τρέξιμο, ούτε να το ακινητοποιήσει με τα όπλα του, αφού η ελαφίνα έτρεχε γρηγορότερα κι από βέλος, αποφάσισε να το

3.6. ΕΡΥΜΑΝΘΙΟΣ ΚΑΠΡΟΣ εξαντλήσει. Όταν η ελαφίνα τον είδε, άρχισε να τρέχει προς τον βορρά, κι ο Ηρακλής ακολουθούσε ξοπίσω της. Ένα χρόνο κράτησε η καταδίωξη - περνώντας μέσα από τα εδάφη των Ελλήνων, των Θρακών και των Σκυθών, έφθασαν στη γη των Υπερβορείων. Εκεί το ελάφι, εξουθενωμένο από το τρέξιμο, σταμάτησε για να πιει νερό. Ο Ηρακλής άδραξε την ευκαιρία και το ακινητοποίησε. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή του μύθου, που διασώζει ο Απολλόδωρος, ο Ηρακλής το συνέλαβε όταν αυτό προσπαθούσε να περάσει τον ποταμό Λάδωνα στην Αρκαδία[1] . Όταν η Άρτεμις έμαθε τι έγινε, εξοργίστηκε και φώναξε τον αδελφό της Απόλλωνα να τη βοηθήσει με τις σαΐτες του. Καθώς ο Ηρακλής επέστρεφε στην Ελλάδα, εμφανίστηκαν μπροστά του για να τον τιμωρήσουν. Ο Ηρακλής της ζήτησε συγχώρεση, εξηγώντας της το λόγο της πράξης του και δεσμευόμενος ότι μετά την ολοκλήρωση της αποστολής του θα επέστρεφε το ελάφι στην προστάτιδα θεά του. Πηγαίνοντας προς το παλάτι του Ευρυσθέα, έμαθε ότι ο βασιλιάς προόριζε το ελάφι για τον κήπο του και σκέφθηκε ένα τέχνασμα: Κάλεσε τον Ευρυσθέα να βγει έξω από το παλάτι ώστε να παραλάβει ο ίδιος το ελάφι. Βλέποντάς τον ο Ευρυσθέας τον συνεχάρη για την επιτυχία του - όταν όμως άπλωσε τα χέρια του για να το πάρει, ο ήρωας πήρε τα χέρια του από το ζώο και αυτό ταχύτατα έτρεξε προς την Άρτεμη. Έτσι, εκπλήρωσε τόσο την αποστολή του να φέρει την Κερυνίτιδα Έλαφο στον Ευρυσθέα, όσο και την υπόσχεσή του στην Άρτεμη ότι θα την επέστρεφε.

11 Ο Ευρυσθέας ανέθεσε στον Ηρακλή να πιάσει τον κάπρο και να τον φέρει ζωντανό στο Άργος, βέβαιος ότι ο Ηρακλής δεν θα μπορούσε να το πιάσει. Ο ήρωας όμως, προτού βγει για κυνήγι, πέρασε από τον φίλο του Κένταυρο Φόλο για να πάρει πληροφορίες για το άγριο ζώο. Έπρεπε να έχει επιδεξιότητα, ώστε να μην το σκοτώσει, γιατί ο άθλος του δεν θα εκτελείτο, αλλά ούτε και να το πλησιάσει από μπροστά γιατί θα τον ξέσκιζε με τα άγρια δόντια του. Έπρεπε λοιπόν να το προσεγγίσει κρυφά από τα πλάγια και να το δέσει. Έτσι ο Ηρακλής, παρά τις προσδοκίες του Ευρυσθέα, πέτυχε με το τέχνασμά του να οδηγήσει το ζώο στο Φαράγγι της Φολόης( Αντρωνίου στο γεφύρι του Μπερή στο Αντρώνι ) που είχε φράξει με δίχτυ. Πήρε στους ώμους το ζωντανό γουρούνι και το μετέφερε στις Μυκήνες. Όταν αντίκρισε ο Ευρυσθέας τον Ηρακλή φορτωμένο με το κάπρο κρύφτηκε σε ένα μεγάλο πιθάρι. Ο Ηρακλής σαν ανάθημα έστειλε τα δόντια του κάπρου στο Ναό του Απόλλωνος της Κύμης.

3.6.2 Ο κάπρος στην αρχαιολογία Ο Ερυμάνθιος κάπρος βρισκόταν στις μετόπες του Ναού του Διός στην Ολυμπία μαζί με τις παραστάσεις των Δώδεκα Άθλων του Ηρακλή. Επίσης το συναντούμε σε πολλά νομίσματα της Αρκαδίας, της Ηλείας, της Μακεδονίας, της Αιτωλίας, της Φωκίδας και της Σικελίας.

3.6.3 Αλληγορία 3.5.2

Παραπομπές

3.6.1

Ο μύθος

Είναι η αλληγορία της οργής της θεάς των δασών Άρτεμης για όσους τα καταστρέφουν. Ο Ηρακλής [1] Apollodorus, Library 2, Twelve Labours of Heracles είναι η προσπάθεια του πολιτισμού να περιορίσει τις καταστροφές των χειμάρρων ποταμών με υδραυλικά έργα (Ερύμανθος, Βιστονίδα, Κωπαΐδα, Τέμπη, 3.6 Ερυμάνθιος Κάπρος Λέρνη, Καλυδωνία, Στυμφαλία, Στρυμόνας κ.τ.λ). Ο Ερυμάνθιος Κάπρος είναι ο ερμητικός ποταμός ΕρύΟ Ερυμάνθιος Κάπρος ήταν μυθολογικό ον, που μανθος που, όταν κατεβάζει και ξεχειλίζει, προκαλεί σκότωσε ο Ηρακλής στον τέταρτο άθλο του. Ο μύθος μεγάλες πλημμύρες και καταστροφές. Ο «Ηρακλής» θεωρείται ότι είναι μια αλληγορία για την προσπά- όμως, φτιάχνοντας έργα (δέση), τον καθιστά χρήσιμο θεια του πολιτισμού να περιορίσει της καταστροφές και αρδεύσιμο. των χειμάρρων ποταμών με υδραυλικά έργα.

Στον Ερύμανθο είχε χαρίσει η Θεά Άρτεμις έναν τεράστιο αγριόχοιρο. Από εκεί εξορμούσε σε ολόκληρη την περιοχή της Ψωφίδος και του Λασιώνα στην Πελοπόννησο, όπου τρομοκρατούσε και κατέστρεφε τα σπαρτά των χωρικών, ενώ με τους χαυλιόδοντές του ξέσκιζε όποιο ζώο έβρισκε μπροστά του. Αυτό το αγρίμι ενοχλούσε ακόμη και τους Κενταύρους, οι οποίοι δεν μπορούσαν να το αντιμετωπίσουν όταν κατέβαινε για τροφή (βελάνι) στο δάσος της Φολόης και για νερό στο φαράγγι.

3.6.4 Λαογραφία Στην περιοχή, λόγω του δάσους και της βελανιδιάς, από τους αρχαίους χρόνους ήταν ανεπτυγμένη η χοιροτροφία. Για να τιμήσουν τα ζώα είχαν φτιάξει τη Χρυσή Γουρούνα με τα δώδεκα χρυσά γουρουνόπουλα, που πολλοί αρχαιοκάπηλοι ψάχνουν ακόμα να βρουν. Το γουρούνι μέχρι και το 1960 ήταν η κυριότερη τροφή των κατοίκων. Το έσφαζαν την Τσικνοπέμπτη και έτρωγαν όλο το χρόνο, με την δημιουργία του νόστιμου παστού (τσιγαρίδες). Όταν φυσάει η θύελλα το χειμώνα στην περιοχή, ακόμη και σήμερα λέγεται ότι «μουγκρίζει ο κάπρος».

3.6.5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΑΘΛΟΙ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ

Πηγή

• Η αρχική έκδοση του άρθρου προέρχεται από την ιστοσελίδα του Κώστα Παπαντωνόπουλου www.antroni.gr. Χρήστος Καπράλος στο βιβλίο του «Αρκαδικοί θρύλοι»

3.7 Κόπρος του Αυγεία Η Κόπρος του Αυγεία ήταν η κοπριά που είχε συγκεντρωθεί στους τεράστιους στάβλους του βασιλιά της Ήλιδος Αυγεία με τα 3.000 βόδια, οι οποίοι δεν είχαν καθαρισθεί επί πολλά (αναφέρεται και 30) χρόΣτυμφαλίδες όρνιθες σε αρχαίο κεραμικό νια. Το καθάρισμα αυτών των στάβλων από όλη την κοπριά μέσα σε μία μόνο ημέρα ήταν ο πέμπτος άθλος του Ηρακλή. δίας και είχαν καταφύγει στη λίμνη Στυμφαλία της Ο Ηρακλής παρουσιάσθηκε στον Αυγεία και, απο- ορεινής Κορινθίας, συνιστώντας απειλή για τους ανκρύπτοντας τη διαταγή του Ευρυσθέα για τον άθλο, θρώπους, τα κοπάδια και τις σοδειές. Ο Ηρακλής δεν προσφέρθηκε να καθαρίσει τους στάβλους σε μία γνώριζε πώς να τις κάνει να βγουν από την πυκνή ημέρα με αντάλλαγμα το ένα δέκατο του κοπαδιού. Ο βλάστηση της λίμνης, αλλά η θεά Αθηνά του έδωσε Αυγείας κορόιδεψε τον ήρωα για την προσφορά του, κρόταλα από χαλκό σφυρηλατημένα στο εργαστήρι όμως δέχθηκε τη συμφωνία και έθεσε τον πρωτότοκο του Ηφαίστου, τα οποία κροτάλισε ο ήρωας από ένα γιο του, τον Φυλέα, ως μάρτυρα. ύψωμα δίπλα στη λίμνη. Με τον τρόπο αυτό τα πουΟ Ηρακλής καθάρισε την κοπριά σκάβοντας δύο χα- λιά ξεσηκώθηκαν τρομαγμένα και ο Ηρακλής τα εξοντάκια στα θεμέλια των στάβλων και στρέφοντας λόθρευσε με τα βέλη του. μέσα από αυτά τα νερά του Πηνειού και του Αλφειού προς τους στάβλους. Τα νερά των δύο αυτών ποταμών (κατ' άλλους μόνο του Πηνειού) παρέσυραν όλη 3.8.1 την κοπριά. Αφού τελείωσε το έργο του μέσα στην προκαθορισμένη προθεσμία, ο Ηρακλής ζήτησε από τον βασιλιά την αμοιβή του, όμως εκείνος αρνήθηκε να του τη δώσει, επειδή στο μεταξύ είχε πληροφορηθεί ότι ο ήρωας στην πραγματικότητα εκτελούσε τις διαταγές του Ευρυσθέα. Στη δίκη που ακολούθησε για να λυθεί η διαφορά, ο Φυλέας κατέθεσε υπέρ του Ηρακλή αναφέροντας την υπόσχεση του πατέρα του. Πριν ανακοινωθεί η απόφαση, ο Φυλέας και ο Ηρακλής εκδιώχθηκαν από την Ήλιδα με βασιλική διαταγή του Αυγεία. Ο πρώτος πήγε στο νησί Δουλίχιο και ο ήρωας στην πόλη Ώλενο. Αρκετά χρόνια αργότερα ο Ηρακλής επέστρεψε στην Ήλιδα, κατέκτησε την πόλη και θανάτωσε τον Αυγεία.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

3.9 Ταύρος της Κρήτης

3.8 Στυμφαλίδες Όρνιθες Οι Στυμφαλίδες όρνιθες, δηλαδή τα «πουλιά της Ο Ηρακλής αιχμαλωτίζει τον ταύρο της Κρήτης, λεπτομέΣτυμφαλίας», ήταν ανθρωποφάγα πουλιά με χάλ- ρεια από ρωμαϊκό μωσαϊκό, Ιλλυρία Ισπανία κινα ράμφη, νύχια και φτερά, των οποίων η εξόντωση ήταν ο έκτος άθλος του Ηρακλή. Ο ταύρος της Κρήτης ήταν ένα θηρίο στην ελληνική Οι Στυμφαλίδες όρνιθες διώχθηκαν από τους λύκους μυθολογία. Η αιχμαλωσία του αποτέλεσε αντικείμενο διά μιας χαράδρας κοντά στον Ορχομενό της Αρκα- του έβδομου άθλου του Ηρακλή.

3.10. ΑΛΟΓΑ ΤΟΥ ΔΙΟΜΗΔΗ

3.9.1

Η γέννηση του ταύρου

Σύμφωνα με μια εκδοχή, ο ταύρος ήρθε στον κόσμο μετά από αίτημα του βασιλιά της Κρήτης Μίνωα. Συγκεκριμένα, ο Μίνωας υποσχέθηκε στον Ποσειδώνα ότι θα του θυσίαζε οτιδήποτε έβγαινε από τη θάλασσα. Τότε, αναδύθηκε μέσα από τη θάλασσα ο ταύρος, όμως ο Μίνωας, εκστασιασμένος από την ομορφιά του ζώου, θυσίασε άλλο ζώο στη θέση του ελπίζοντας ότι θα ξεγελούσε το θεό. Ο Ποσειδώνας εκνευρίστηκε και έκανε τον ταύρο μανιακό, ο οποίος άρχισε να προξενεί τεράστιες καταστροφές στο νησί.

13 (επιμέλεια:Σπύρος Νίκος Τετενές)

Μαρινάτος,

μετάφραση

3.10 Άλογα του Διομήδη

Σύμφωνα με διαφορετική εκδοχή, ο Ποσειδώνας έκανε την Πασιφάη, σύζυγο του Μίνωα, να ερωτευτεί τον ταύρο. Από την ένωσή τους γεννήθηκε ο Μινώταυρος. Υπάρχει επίσης η εκδοχή σύμφωνα με την οποία ο ταύρος αυτός είχε χρησιμοποιηθεί για την αρπαγή της Ευρώπης.

3.9.2

Άθλος του Ηρακλή

Ο Ηρακλής αιχμαλώτισε τον ταύρο για χάρη του έβδομου άθλου του. Ο Ευρυσθέας, μάλιστα, θέλοντας να δυσκολέψει περισσότερο την αποστολή του Ηρακλή, διέταξε να του φέρει τον ταύρο ζωντανό. Έτσι ο ήρωας αναχώρησε για την Κρήτη. Ο Μίνωας δέχθηκε να του δώσει τον ταύρο, με την προϋπόθεση ότι θα κατάφερνε πρώτα να τον δαμάσει. Ο Ηρακλής αιχμαλώτισε τον ταύρο χρησιμοποιώντας ένα δίχτυ, τον κουβάλησε στους ώμους του και τον πήγε στις Μυκήνες, όπου και τον παρέδωσε στον Ευρυσθέα. Εκείνος τον ελευθέρωσε και τότε ο ταύρος, διασχίζοντας την Πελοπόννησο, έφτασε στο Μαραθώνα της Αττικής, όπου συνέχισε να προξενεί καταστροφές.

3.9.3

Η εξόντωση του θηρίου

Ο Αιγέας, βασιλιάς της Αθήνας, ενοχλημένος από τις καταστροφές που δημιουργούσε το ζώο στην περιοχή του, ανέθεσε την εξόντωση του στον Ανδρόγεω, γιο του Μίνωα. Στήριξε τις ελπίδες του σε αυτόν καθώς είχε στεφθεί πρωταθλητής στα Παναθήναια. Όμως ο Ανδρόγεως διέψευσε τις προσδοκίες του Αιγέα. Απέτυχε να σκοτώσει τον ταύρο και έχασε και τη ζωή του. Μετά την αποτυχία του Ανδρόγεω ο γιος του Αιγέα, Θησέας, ανάλαβε την επικίνδυνη αποστολή. Κατόρθωσε να αιχμαλωτίσει τον ταύρο χωρίς τη χρήση όπλων και τον περιέφερε σύμφωνα με τον Πλούταρχο σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας. Τελικά τον θυσίασε στο δελφίνιο Απόλλωνα.

3.9.4

Πηγές

• Ζαν Ρισπέν, «Ελληνική μυθολογία», τόμος Β', εκδόσεις Δαρεμάς, Αθήνα 1953.

Ο Ηρακλής αιχμαλωτίζει τα άλογα του Διομήδη, ρωμαϊκό μωσαϊκό, 3ος αιώνας π.Χ.

Τα άλογα του Διομήδη ήταν τέσσερα όντα της ελληνικής μυθολογίας. Είναι κυρίως γνωστά μέσα από τις διηγήσεις για τον Ηρακλή, καθώς η σύλληψη τους αποτέλεσε τον όγδοο άθλο του.

3.10.1 Τα όντα Ιδιοκτήτης των αλόγων ήταν ο Διομήδης, γιος του Άρη και βασιλιάς της Θράκης. Ήταν ανθρωποφάγα και διέθεταν χάλκινους σιαγόνες. Ήταν συνεχώς δεμένα με σιδερένιες αλυσίδες. Ο Διομήδης τους έριχνε για τροφή κάθε άτυχο ξένο που ναυαγούσε στην ακτή του βασιλείου του. Κάποιες πηγές διασώζουν και τα ονόματα των όντων αυτών: Πόδαγρος, Λάμπων, Ξάνθος και Δήμος. Υπάρχει επίσης μύθος, σύμφωνα με τον οποίο από τα άλογα αυτά προέρχονταν τα άλογα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

3.10.2 Άθλος του Ηρακλή Ο Ευρυσθέας ανέθεσε στον Ηρακλή τον αιχμαλωτισμό των όντων. Ο Ηρακλής, παίρνοντας μαζί του ορισμένους συντρόφους του ξεκίνησε για τη Θράκη,

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΑΘΛΟΙ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ

όπου και κατόρθωσε με ευκολία να εξουδετερώσει τους υπηρέτες του Διομήδη και να αιχμαλωτίσει τα άλογα. Στη συνέχεια ανέθεσε τη φύλαξη των ζώων στον Άβδηρο, προκειμένου να αντιμετωπίσει το στρατό του βασιλιά. Οι σύντροφοι του Ηρακλή αρχικά ηττήθηκαν από τον πολυάριθμο στρατό. Ο Ηρακλής όμως κατόρθωσε να ανατρέψει το αποτέλεσμα. Σκάβοντας ένα χαντάκι μετέφερε νερό από τη θάλασσα στην πεδιάδα, αναγκάζοντας τους στρατιώτες να τραπούν σε φυγή προκειμένου να μην πνιγούν. Στη συνέχεια έσυρε το Διομήδη στη λίμνη που σχηματίσθηκε από το νερό και τον έριξε στα ανθρωποφάγα άλογα, τα οποία τον καταβρόχθισαν. Προηγουμένως όμως είχαν καταβροχθίσει τον Άβδηρο, ο οποίος είχε αναλάβει τη φύλαξη τους. Ο Ηρακλής για να τον τιμήσει ίδρυσε την πόλη Άβδηρα. Ο Ηρακλής παρέδωσε τα άλογα στον Ευρυσθέα, ο οποίος τα ελευθέρωσε, αφού πρώτα τα αφιέρωσε στην Ήρα. Τα άλογα Ο Ηρακλής πολεμά τις αμαζόνες, αττική υδρία, 5ος αιώνας ανέβηκαν στον Όλυμπο και κατασπαράχθηκαν από π.Χ. άγρια θηρία. Σύμφωνα με διαφορετική εκδοχή, ως άλογα (ίπποι) γι' αυτό και ο Ευρυσθέας ανέθεσε στον Ηρακλή να προσδιορίζονταν οι κόρες του Διομήδη, οι οποίες του τη φέρει. ήταν εξαιρετικά άσχημες. Ο Διομήδης ανάγκαζε τους ξένους να συνευρίσκονται με αυτές και τελικά 3.11.2 Το ταξίδι τους σκότωνε.

3.10.3

Πηγές

• Ζαν Ρισπέν, "Ελληνική μυθολογία", τόμος Β', εκδόσεις Δαρεμάς, Αθήνα 1953. (επιμέλεια:Σπύρος Μαρινάτος, μετάφραση Νίκος Τετενές) • Εγκυκλοπαίδεια των Παιδιών, Χάρη Πάτση, 1971, τόμος 3.

3.10.4

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Οι Δώδεκα άθλοι • Ελληνική μυθολογία

3.11 Ζώνη της Ιππολύτης

Ο Ηρακλής συνοδεύτηκε στην αποστολή του αυτή από αρκετούς συντρόφους του, όπως τον Θησέα, τον Πηλέα και τον Τελαμώνα. Στο ταξίδι τους έως τον Εύξεινο Πόντο αντιμετώπισαν όπως ήταν αναμενόμενο κάποιες περιπέτειες. Στην Πάρο οι άγριες διαθέσεις των κατοίκων του νησιού τους εξώθησαν να σκοτώσουν δύο συντρόφους του Ηρακλή. Ο ήρωας τότε εξοργισμένος σκότωσε τα τέσσερα παιδιά του Μίνωα που κατοικούσαν στο νησί και πολιόρκησε τους κατοίκους του νησιού μέσα στα τείχη της πόλης. Εκείνοι, μη αντέχοντας την πολιορκία, αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν με τον Ηρακλή και να αντικαταστήσουν τους δύο νεκρούς συντρόφους του με τον Σθένελο και τον Αλκαίο, εγγονούς του Μίνωα. Στη Μυσία, ο βασιλιάς της Λύκος βρισκόταν σε πόλεμο με μια γειτονική φυλή. Ο Ηρακλής τον βοήθησε να νικήσει τους εχθρούς του και εκείνος για να τον τιμήσει ονόμασε τη χώρα που κατέκτησε Ηράκλεια.

Η απόκτηση της ζώνης της Ιππολύτης αποτέλεσε, 3.11.3 Στη χώρα των Αμαζόνων κατά την ελληνική μυθολογία τον ένατο άθλο του Μετά από αυτές τις περιπέτειες οι ήρωες αποβιβάΗρακλή. στηκαν στη Θεμίσκυρα, πρωτεύουσα της χώρας των Αμαζόνων. Η Ιππολύτη φαινόταν καταρχήν πρόθυμη να τους παραχωρήσει τη ζώνη. Ωστόσο η Ήρα, θέ3.11.1 Η ζώνη λοντας να δυσκολέψει το έργο του Ηρακλή, μεταΗ Ιππολύτη, ή με βάση άλλη εκδοχή Μελανίππη, ήταν μορφώθηκε σε Αμαζόνα και ξεσήκωσε τις υπόλοιβασίλισσα των Αμαζόνων. Η ζώνη της είχε δοθεί ως πες εναντίον του. Αυτό το κατόρθωσε διαδίδοντας δώρο από τον Άρη. Για τις Αμαζόνες η ζώνη αυτή τη φήμη, ότι ο Ηρακλής και οι σύντροφοι του είχαν αποτελούσε έμβλημα εξουσίας. Η Αδμήτη, κόρη του σκοπό να απαγάγουν τη βασίλισσά τους. Το αποτέΕυρυσθέα, επιθυμούσε να αποκτήσει τη ζώνη αυτή, λεσμα της δολοπλοκίας της Ήρας ήταν οι Αμαζόνες

3.12. ΒΟΔΙΑ ΤΟΥ ΓΗΡΥΟΝΗ

να οπλιστούν ακαριαία και να ορμήσουν στο μέρος 3.11.6 Παραπομπές όπου βρισκόταν το πλοίο του Ηρακλή. Ακολούθησε μια αιματηρή μάχη, η οποία οδήγησε στο θάνατο πολ- [1] «τὴν μὲν Ἱππολύτην κτείνας τὸν ζωστῆρα ἀφαιρεῖται», Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου, B 5,9 λές από τις Αμαζόνες. Ο Απολλόδωρος ο Αθηναίος υποστήριζε ότι μεταξύ [2] «Μελανίππην δ´ ἀπελύτρωσεν ἀντιλαβὼν τὸν ζωστῆρα», Ιστορική Βιβλιοθήκη, Δ 4,16 των Αμαζόνων που θανατώθηκαν βρισκόταν και η Ιππολύτη, από το νεκρό σώμα της οποίας ο Ηρακλής πήρε τελικά τη ζώνη.[1] Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης από την άλλη αναφέρει ότι η Ιππολύτη απλά αιχμαλωτί- 3.11.7 Πηγές στηκε και παρέδωσε τη ζώνη ως αντάλλαγμα για την • Ζαν Ρισπέν, «Ελληνική μυθολογία», τόελευθερία της.[2] μος Β', εκδόσεις Δαρεμάς, Αθήνα 1953. (επιμέλεια:Σπύρος Μαρινάτος, μετάφραση Νίκος Τετενές)

3.11.4

Ο Ηρακλής στην Τροία

Στα πλαίσια του μύθου αυτού εντάσσεται και το πέ- 3.11.8 Εξωτερικοί σύνδεσμοι ρασμα του Ηρακλή από την Τροία. Με βάση τον Απολλόδωρο τον Αθηναίο ο Ηρακλής πριν επιστρέ• Δώδεκα Άθλοι ψει στις Μυκήνες για να παραδώσει τη ζώνη στον Ευ• Ελληνική μυθολογία ρυσθέα, βρέθηκε στην Τροία. Εκεί βρήκε την Ησιόνη, κόρη του βασιλιά Λαομέδοντα δεμένη σε ένα βράχο προορισμένη να κατασπαραχθεί από ένα τέρας.

3.11.9 Δείτε επίσης

Ο λόγος που η πριγκίπισσα βρισκόταν δεμένη είχε τις ρίζες του σε παλαιότερα περιστατικά. Ο Απόλλωνας και ο Ποσειδώνας τιμωρημένοι από το Δία αναγκάστηκαν να βοηθήσουν το Λαομέδοντα στο χτίσιμο των τειχών της πόλης του έναντι αμοιβής. Ο Λαομέδοντας όμως αρνήθηκε να δώσει αυτά που υποσχέθηκε και έτσι εκείνοι έριξαν την οργή τους στην Τροία. Ο Απόλλωνας έστειλε επιδημία πανώλης στην πόλη και ο Ποσειδώνας ένα θαλάσσιο τέρας, το οποίο καταβρόχθιζε ανυποψίαστους περαστικούς. Οι Τρώες τότε στράφηκαν σε ένα μαντείο, το οποίο τους έδωσε σαν μοναδική λύση τη θυσία της Ησιόνης. Η πριγκίπισσα θα δινόταν βορά στο τέρας και το κακό θα περνούσε.

• Ιππολύτη • Ησιόνη

3.12 Βόδια του Γηρυόνη

Ο Ηρακλής υποσχέθηκε στο Λαομέδοντα να ελευθερώσει την κόρη του με αντάλλαγμα τα άλογα, τα οποία του είχε δωρίσει ο Δίας για να τον παρηγορήσει για την αρπαγή του Γανυμήδη. Ο Ηρακλής σκότωσε το τέρας και απελευθέρωσε την Ησιόνη όμως ο Λαομέδοντας για μία ακόμη φορά αθέτησε την υπόσχεση του. Ο Ηρακλής τον απείλησε και αποχώρησε. Σε λίγο καιρό επέστρεψε και ξεκίνησε πολιορκία της πόλης, η οποία στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία. Η εκστρατεία του Ηρακλή εναντίον της Τροίας μνημονεύΟ Ηρακλής πολεμάει με το Γηρυόνη αμφορέας του 540 π.Χ., εται και στην Ιλιάδα. Λούβρο

3.11.5

Καλλιτεχνικές παραστάσεις

Τα βόδια του Γηρυόνη ήταν στην ελληνική μυθολογία όντα που άνηκαν στον Γηρυόνη, τον τερατόμορφο γιο του Ποσειδώνα. Βρίσκονταν μαζί του στη νήσο Ερύθεια. Είναι γνωστά κυρίως μέσω του δέκατου άθλου του Ηρακλή, αντικείμενο του οποίου απετέλεσε η απαγωγή τους.

Οι καλλιτεχνικές παραστάσεις του ένατου άθλου του Ηρακλή απεικονίζουν κυρίως γενικότερες μάχες μεταξύ των συντρόφων του και των Αμαζόνων. Σε αυτές εμφανίζεται και ο Ηρακλής να τραβάει την Ιππολύτη από την περικεφαλαία, την ασπίδα, το χέρι, τον Ο Γηρυόνης είχε αναθέσει τη φύλαξη των ζώων τους ώμο ή και τα μαλλιά. σε δύο φύλακες, τον Ευρυτίωνα και τον Όρθρο. Ο

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΑΘΛΟΙ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ

Ευρυτίωνας ήταν γιος του Άρη και της Ερυθείας. Ο Όρθρος ήταν ένας τερατόμορφος σκύλος, γιος του Τυφώνα και της Έχιδνας. Είχε δύο κεφάλια και επιπλέον εφτά κεφάλια φιδιού. Μόλις ο ήρωας έφτασε στην Ερύθεια, και αφού πέρασε τη νύχτα του στο βουνό Άβας, ήρθε αντιμέτωπος με τους δύο φύλακες των ζώων. Τόσο ο Όρθρος, όσο και ο Ευρυτίωνας βρήκαν τραγικό θάνατο από το ρόπαλο του Ηρακλή. Στη συνέχεια ο Μενοίτιος, φύλακας των βοδιών του Άδη, ειδοποίησε το Γηρυόνη για τα συμβάντα και έτσι εκείνος έσπευσε να αντιμετωπίσει τον εισβολέα. Ο Ηρακλής κατόρθωσε να εξολοθρεύσει το Γηρυόνη, αφού τον τόξευσε με τα βέλη Ο Ηρακλής αρπάζει τα μήλα των Εσπερίδων. Μωσαϊκό. του. Στο δρόμο της επιστροφής, ο Ηρακλής αντιμετώπισε πολλές περιπέτειες. Όταν τελικά επέστρεψε στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Αμβρακία, ένας οίστρος σταλμένος από την Ήρα διασκόρπισε το κοπάδι των βοδιών στα βουνά της Θράκης. Ο ήρωας κατόρθωσε να περισυλλέξει το μεγαλύτερο μέρος των ζωών. Τα υπόλοιπα παρέμειναν στα βουνά και περιήλθαν σε άγρια κατάσταση.

χώρα του Άτλαντα. Ο Άτλαντας βρισκόταν έξω από τον κήπο και σήκωνε στους ώμους του τον ουρανό, τιμωρία που του είχε επιβληθεί από το Δία. Οι κόρες του Άτλαντα έκλεβαν όμως τα μήλα, γι´ αυτό και η Ήρα ανέθεσε τη φύλαξή τους στις νύμφες Εσπερίδες και στο Λάδωνα, δράκοντα με εκατό κεφάλια και γιο του Τυφώνα και της Έχιδνας.

Τελικά ο Ηρακλής έφτασε στις Μυκήνες, παρέδωσε τα βόδια στον Ευρυσθέα, ο οποίος τα θυσίασε στη θεά Ήρα.

3.13.2 Ο άθλος του Ηρακλή

3.12.1

Πηγές

• Ζαν Ρισπέν, «Ελληνική μυθολογία», τόμος Β', εκδόσεις Δαρεμάς, Αθήνα 1953. (επιμέλεια:Σπύρος Μαρινάτος, μετάφραση Νίκος Τετενές)

3.12.2

Δείτε επίσης

• Άθλοι του Ηρακλή • Γηρυόνης

Ο Ευρυσθέας ανέθεσε στον Ηρακλή να μεταβεί στον κήπο των Εσπερίδων και να του προσκομίσει τα χρυσά μήλα. Στην πορεία του προς τον κήπο ο ήρωας αντιμετώπισε πολλές περιπέτειες. Σημαντικότερη από αυτές ήταν η απελευθέρωση του Προμηθέα από το βράχο στον οποίο ήταν δεμένος. Ο Ηρακλής απελευθέρωσε τον Προμηθέα και σκότωσε τον αετό που έτρωγε το συκώτι του, δίνοντας έτσι τέλος στο μαρτύριο του τιτάνα. Ο Προμηθέας συνόδευσε στη συνέχεια τον Ηρακλή στον κήπο των Εσπερίδων. Για το κυρίως μέρος του άθλου υπάρχουν τρεις διαφορετικές εκδοχές.

Σύμφωνα με την πρώτη και πλέον διαδεδομένη ο Ηρακλής ακολούθησε τη συμβουλή του Προμηθέα να μην μπει ο ίδιος στον κήπο. Συμφώνησε λοιπόν με 3.13 Μήλα των Εσπερίδων τον Άτλαντα να κρατήσει για λίγο εκείνος το φορτίο του, μέχρι ο Άτλας να του φέρει τα χρυσά μήλα. Ο Τα μήλα των Εσπερίδων ήταν σύμφωνα με την Άτλας συμφώνησε με την πρόταση αυτή. Επιστρέφοελληνική μυθολογία, οι χρυσοί καρποί των δέντρων ντας όμως από τον κήπο, αρνήθηκε να παραδώσει που βρίσκονταν στον κήπο των Εσπερίδων. Είναι κυ- τους καρπούς στον Ηρακλή. Δήλωσε ότι θα πήγαινε ρίως γνωστά μέσω του μύθου του Ηρακλή, καθώς η ο ίδιος τα μήλα στον Ευρυσθέα και ότι θα άφηνε τον απόκτησή τους αποτέλεσε το αντικείμενο του ενδέ- Ηρακλή στη θέση του για πάντα. Ο Ηρακλής επιστράτευσε τότε όλη του την ευστροφία για να μπορέκατου άθλου του. σει να ξεφύγει από την αιώνια καταδίκη στην οποία τον έριξε ο Άτλαντας. Άφησε τον Άτλαντα να πιστέψει ότι αποδέχτηκε τη μοίρα του, του ζήτησε όμως 3.13.1 Η προέλευση των μήλων πρώτα να κρατήσει για λίγο τον ουρανό προκειμέΣύμφωνα με το Φερεκύδη, οι μηλιές που παρήγαγαν νου να φτιάξει ένα μαξιλάρι για το κεφάλι του. Ο τους καρπούς αυτούς είχαν δοθεί από τη Γη στον Δία Άτλας δέχτηκε, ο Ηρακλής όμως δραπέτευσε παίρνοκαι την Ήρα σαν γαμήλιο δώρο. Η Ήρα φύτεψε τα ντας μαζί του και τα μήλα. Η δεύτερη εκδοχή φέρει δέντρα στον κήπο των θεών, ο οποίος βρισκόταν στη τον Ηρακλή να πηγαίνει ο ίδιος στον κήπο, να φο-

3.14. ΚΕΡΒΕΡΟΣ νεύει το Λάδωνα και να παίρνει τα μήλα, ενώ η τρίτη τις Εσπερίδες να παραδίδουν τα μήλα στον Ηρακλή με τη θέλησή τους, αφού πρώτα αποκοίμισαν το δράκοντα.

17 αλλά και την αδυναμία των ζωντανών να εισέλθουν σε αυτόν.

Οι αρχαίοι συγγραφείς περιγράφουν συχνά τον Κέρβερο με διαφορετικό τρόπο. Υπάρχουν εκδοχές που Όταν ο Ηρακλής έφτασε στις Μυκήνες παρέδωσε τα τον εμφανίζουν ως ένα συνηθισμένο σκύλο, αλλά και μήλα στον Ευρυσθέα. Εκείνος τα έδωσε πίσω στον με πόδια λιονταριού, ουρά ερπετού ή φίδια σε όλο του ήρωα σαν δώρο. Ούτε ο Ηρακλής όμως κράτησε τα το σώμα. μήλα. Τα παρέδωσε στην Αθηνά, η οποία τα επέ- Χαρακτηριστικές αναφορές στον Κέρβερο υπάρστρεψε στον κήπο των Εσπερίδων, καθώς εκεί ήταν χουν: η θέση στην οποία έπρεπε να βρίσκονται.

3.13.3

Πηγές

3.13.4

Δείτε επίσης

• Εσπερίδες

3.14 Κέρβερος

• Στους άθλους του Ηρακλή: πρόκειται για τον δωδέκατο άθλο, κατά τον οποίο ο Ηρακλής, χρησιμοποιώντας μόνο τη δύναμη των χεριών του, αιχμαλώτισε και μετέφερε τον Κέρβερο στον Ευρυσθέα, ο οποίος όμως από τον φόβο του τον έστειλε πίσω στον Άδη. • Στη Ρωμαϊκή μυθολογία και τον μύθο του ήρωα Αινεία. • Στη Θεία Κωμωδία του Δάντη, στον τρίτο κύκλο της Κόλασης (ωδή στ΄). Επίσης εκτός από τον Ηρακλή τον Κέρβερο επεχείρησαν να συλλάβουν και να απαγάγουν ο Πειρίθους και ο Θησέας που όμως απέτυχαν. Μόνο ο Ορφέας κατάφερε με τους ήχους της μαγικής λύρας του να τον εξημερώσει έτσι ώστε να τον αφήσει να παραλάβει την Ευρυδίκη από τον Άδη. • Ο αστεροειδής 1865 Κέρβερος (1865 Cerberus), που ανακαλύφθηκε το 1971, πήρε το όνομά του από τον τερατόμορφο αυτό σκύλο. • Ο τέταρτος δορυφόρος του Πλούτωνα, που ανακαλύφθηκε το 2011, ονομάστηκε Κέρβερος.

3.14.1 Εκφράσεις Στις δημώδεις ελληνικές εκφράσεις, κέρβερος καθιερώθηκε να χαρακτηρίζεται κάθε άγρυπνος αλλά και αυστηρός φρουρός ή θεματοφύλακας ακόμη και Κέρβερος αξιών π.χ. "αυτός είναι κέρβερος στη δουλειά του" ή Στην Ελληνική μυθολογία, ο Κέρβερος αντιπροσω- "κέρβερος στην οικογένειά του" (της οικογενειακής πεύει τον φύλακα του Άδη και έχει συνήθως την τιμής) κλπ. μορφή ενός σκύλου συνηθέστερα με τρία κεφάλια και με ουρά που απόληγε σε κεφαλή δράκου. Στη Θεογονία αναφέρεται «Κέρβερος ωμηστής Αΐδεω κύων χαλκεόφωνος πεντηκοντακέφαλος», (= Κέρβερος άγριος σκύλος του Άδη, με ηχηρή φωνή και 50 κεφάλια), ενώ ο Όμηρος γνωρίζει μεν το σκύλο αυτό αλλά όχι το όνομά του. Σύμφωνα με τον Αισχύλο, γεννήθηκε από την ένωση δυο τεράτων, του Γίγαντα Τυφώνα και της Έχιδνας και ήταν αδελφός του Όρθου (παραπλήσιου μυθικού άγριου σκύλου) καθώς και της Λερναίας Ύδρας. Η παρουσία του εξασφαλίζει την παραμονή των νεκρών στον Κάτω Κόσμο

Κεφάλαιο 4

ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΗΡΑΚΛΗ 4.1 Αδμήτη Στην ελληνική μυθολογία η Αδμήτη ήταν κόρη του βασιλέα των Μυκηνών Ευρυσθέα και της Αντιμάχης. Επομένως ήταν εγγονή από τη μητέρα της του Ωκεανού και της Θέτιδας (κατά μία εκδοχή υπήρχε και μία από τις Ωκεανίδες που ονομαζόταν Αδμήτη). Αδελφός της Αδμήτης ήταν ο Περιμήδης. Η Αδμήτη υπήρξε η αιτία για ένα από τους 12 άθλους του Ηρακλή, όταν φανέρωσε στον πατέρα της τη σφοδρή της επιθυμία να έχει δική της τη ζώνη της βασίλισσας των Αμαζόνων, της Ιππολύτης, που της την είχε δώσει ο ίδιος ο Θεός Άρης. Ο Ευρυσθέας τότε διέταξε τον Ηρακλή να τη φέρει. Σύμφωνα με άλλο μύθο, η Αδμήτη ήταν ιέρεια στο ναό της θεάς Ήρας στο Άργος. Κάποτε έφυγε από το Άργος παίρνοντας μαζί της και το άγαλμα της θεάς, και πήγε στη νήσο Σάμο, όπου και παρέμεινε μέχρι τον θάνατό της. Την επέτειο της αφίξεως της Αδμήτης στο νησί εόρταζαν οι αρχαίοι του κάτοικοι με επισημότητα και μεγαλοπρέπεια, γιατί πίστευαν ότι αυτό έγινε μετά από εντολή της θεάς Ήρας, η οποία έτσι φανέρωσε την εύνοια και ιδιαίτερη αγάπη της προς τη νήσο. Από τότε η Σάμος έγινε κέντρο της λατρείας της Ήρας.

4.1.1

Δείτε επίσης

• Από την Αδμήτη πήρε το όνομά του ο αστεροειδής 398 Αδμήτη (398 Admete).

4.2 Αλκμήνη • Το άρθρο αυτό αναφέρεται στο μυθολογικό πρόσωπο. Για το γένος αράχνης, βλ. αλκμήνη (αράχνη). Για τον ομώνυμο αστεροειδή βλ. '82 Αλκμήνη Στην ελληνική μυθολογία η Αλκμήνη ήταν η μητέρα του μεγαλύτερου ήρωα, του Ηρακλή.

«Η Γέννηση του Ηρακλή», Jean Jacques Francois Le Barbier (1738-1826).

Η Αλκμήνη ήταν κόρη του Ηλεκτρύωνα, βασιλιά των Μυκηνών, και εγγονή του ήρωα Περσέως. Η μητέρα της Αλκμήνης ήταν η Αναξώ, η κόρη του Αλκαίου και της Αστυδάμειας (κόρης του Πέλοπα) ή σύμφωνα με άλλη εκδοχή η Λυσιδίκη, κόρη κι αυτή του Πέλοπα. Η Αλκμήνη παντρεύτηκε τον Αμφιτρύωνα (βλ. λ.) και τον ακολούθησε στην εξορία του στη Θήβα, παρά το ότι είχε σκοτώσει κατά λάθος τον πατέρα της. Τους ακολούθησε ο αδελφός της Λικύμνιος. Ο Λικύμνιος ήταν ο μοναδικός αδελφός της Αλκμήνης που δεν είχε σκοτωθεί από τους Τηλεβόες όταν αυτοί είχαν έρθει να κλέψουν ζώα. Η Αλκμήνη ζήτησε από τον Αμφιτρύωνα να εκστρατεύσει κατά των Τηλεβοών ή Ταφίων για να τους εκ18

4.3. ΑΜΑΖΟΝΕΣ δικηθεί επειδή είχαν σκοτώσει τα αδέλφια της. Με αυτό τον όρο εξάλλου του είχε δώσει την Αλκμήνη ως σύζυγο σε «λευκό γάμο» ο Ηλεκτρύων, δηλαδή να μη την αγγίξει προτού εκδικηθεί τους Ταφίους. Ο Αμφιτρύων αναγκάσθηκε τότε να εκστρατεύσει κατά των Τηλεβοών με συμμάχους, και τους κατανίκησε.

19 University Press; London, William Heinemann Ltd. 1921. • Diodorus Siculus: The Library of History, Oldfather, C. H. (Translator) (1935). Library of History: Loeb Classical Library. Cambridge, MA.: Harvard University Press.

Στο μεταξύ όμως ο θεός Δίας θαύμαζε την Αλκμήνη από ψηλά για την ομορφιά και την αρετή της, και την ερωτεύθηκε. Επειδή λοιπόν ο Αμφιτρύωνας απουσίασε στην εκστρατεία για πολύ καιρό, ο Δίας, έχοντας 4.3 Αμαζόνες πάρει τη μορφή του Αμφιτρύωνα, παραπλάνησε την Αλκμήνη και κοιμήθηκε μαζί της τρεις ολόκληρες νύκτες, ή μάλλον διέταξε τον Ήλιο να μη βγει για δύο ημέρες, τριπλασιάζοντας έτσι τη διάρκεια μιας νύκτας, ώστε να απολαύσει τον έρωτά του καλύτερα. Επιστρέφοντας ο πραγματικός σύζυγος την επόμενη ημέρα από την εκστρατεία, δεν βρήκε την Αλκμήνη όσο «θερμή» την περίμενε ύστερα από την πολύμηνη απουσία του. Ακούγοντας μάλιστα τις εξηγήσεις της υποψιάσθηκε εύλογα απιστία και απεφάσισε να την κάψει ζωντανή και να αφήσει τον μικρό Ηρακλή στο δάσος. Αλλά ο Δίας έσβησε με μία καταρρακτώδη βροχή την πυρά και ο Αμφιτρύωνας πείσθηκε τελικώς για ό,τι πραγματικά είχε γίνει, ύστερα και από σχετικές διαβεβαιώσεις του μάντη Τειρεσία. Μετά από εννέα μήνες η Αλκμήνη γέννησε τον Ηρακλή και τον Ιφικλή. Ο πρώτος ήταν γιος του Δία (αφού νήπιο Αμαζονομαχία μεταξύ Ελλήνων και Αμαζόνων από ανάκιόλας στην κούνια του κατόρθωσε να πνίξει δύο φί- γλυφο σαρκοφάγου, περ. 180 π.Χ., Λούβρο δια), ενώ ο δεύτερος του Αμφιτρύωνα. Οι Αμαζόνες ήταν πρόσωπα της μυθολογίας. ΜυΗ Αλκμήνη δυσκολεύθηκε σε αυτή τη γέννα, καθώς θικός λαός κυνηγών και πολεμιστριών που κατάγοκαι ο μικρός Ηρακλής είχε υπερφυσικές διαστάσεις. νταν από τον θεό του πολέμου, Άρη, και τη νύμφη Μετά από 7 ημέρες ωδίνων κάλεσε την Ειλείθυια, τη Αρμονία, ή κατά άλλη εκδοχή τη θεά Αθηνά. Το θεότητα του τοκετού, στην οποία όμως η ζηλιάρα θεά όνομά τους προέρχεται κατά μία εκδοχή από το στεΉρα, σύζυγος του Δία, είχε απαγορεύσει να βοηθή- ρητικό άλφα και τη λέξη μαζός που σημαίνει στήσει, και αντίθετα της έκανε μάγια για να μη μπο- θος, επειδή ακρωτηρίαζαν ή συνέθλιβαν το δεξί στήρέσει να γεννήσει. Η Αλκμήνη κόντεψε να πεθάνει. θος τους για να διευκολύνουν το χειρισμό του τόξου. Μια υπηρέτριά της όμως, η Γαλινθιάδα ή Γαλανθίς, ή Αλλά το πρόθεμα -α στα αρχαία ελληνικά μπορεί να Ιστορίδα κατά τον Παυσανία, κατάλαβε τι συνέβαινε είναι και αθροιστικό, οπότε Αμαζών θα μπορούσε να και είπε ψέματα στην Ειλείθυια ότι το παιδί είχε μόλις σημαίνει «με μεγάλους μαστούς». Αυτό όμως δεν είγεννηθεί. Η Ειλείθυια εξεπλάγη τόσο ώστε τα μάγια ναι και τόσο σίγουρο επειδή οι εξηγήσεις αυτές απατης λύθηκαν και έτσι η Αλκμήνη μπόρεσε να γεννή- ντούν στην ύστερη αρχαιότητα. Υπάρχουν κι άλλες σει. ερμηνείες από τα αρχαία περσικά, τα εβραϊκά, τα Ως μητέρα του Ηρακλή, η Αλκμήνη θεωρείται η πρό- μογγολικά, τα γοτθικά, τα σανσκριτικά, τα αρμενικά, γονος των Ηρακλειδών, και ως τέτοια λατρευόταν τα φοινικικά, και τα σλαβικά. Ανάμεσα τους υπάρστη Θήβα και στην Αθήνα. Μετά τον θάνατο του χουν οι εξής: Αμφιτρύωνα, παντρεύτηκε τον Ραδάμανθυ, ο οποίος Απρόσιτη τότε έτυχε να βρίσκεται εξόριστος στη Βοιωτία. Οι υποτιθέμενοι «τάφοι» τους ήταν αξιοθέατο για τους Χωρίς άνδρα ταξιδιώτες που επισκέπτονταν τον Αλίαρτο κατά την Έντιμη αρχαιότητα. Που φοράει ζώνη για να συγκρατεί τον θώρακα ή τον χιτώνα της

4.2.1

Πηγές

Που ζουν μαζί

Μόνο γυναίκες • Apollodorus: The Library, with an English Translation by Sir James George Frazer, F.B.A., Πολεμίστρια F.R.S. in 2 Volumes. Cambridge, MA, Harvard Νέα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΗΡΑΚΛΗ

Ισχυρή Πεσούσα γυναίκα Εξαίρετη γυναίκα Παρθένα Παιδί της θεάς Σελήνης Μητέρα αρχόντισσα Ανδροπρεπής γυναίκα

4.3.1

Τοποθεσία

Ο Όμηρος στην Ιλιάδα τις τοποθετεί στη Φρυγία και τη Λυκία. Όμως, πατρίδα των Αμαζόνων ήταν η Θεμίσκυρα του Ευξείνου Πόντου, που βρισκόταν κοντά στον ποταμό Θερμόδοντα. Οι Αμαζόνες έκαναν πολλές επιδρομές στις γειτονικές χώρες αλλά και μακρύτερα, κτίζοντας ταυτόχρονα και καινούριες πόλεις. Πάντως, στα μετέπειτα χρόνια που Έλληνες πήγαν να ψάξουν το βασίλειό τους, δεν το βρήκαν στη συγκεκριμένη περιοχή. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι κατέφυγαν σε βορειότερες περιοχές (στο βόρειο Καύκασο) μετά την ήττα τους από τον Ηρακλή, ο οποίος σε έναν άθλο του έπρεπε να κλέψει τη ζώνη της βασίλισσας των Αμαζόνων, Ιππολύτης. Γενικά πάντως, βασίλεια των Αμαζόνων θεωρούνταν ότι υπήρχαν σε πολλές περιοχές του κόσμου, ακόμα και νοτιότερα, π.χ. στη Λιβύη.

4.3.2

Η κοινωνία των Αμαζόνων

Ειδικά στην πατρίδα των Αμαζόνων άνδρες δεν επιτρέπονταν καθόλου. Για τη διαιώνιση του είδους δύο μήνες την άνοιξη πήγαιναν και έμεναν με έναν γειτονικό αρσενικό λαό, τους Γαργαρείς, που κατοικούσαν στον Καύκασο. Από τα παιδιά που γεννιούνταν, κρατούσαν μόνο τα θηλυκά. Τα αρσενικά ή τα σκότωναν σύμφωνα με την εκδοχή κάποιων αλλά το πιθανότερο είναι ότι τα έστελναν στους πατέρες τους. Για την Αμαζόνα με παντελόνια και ασπίδα, αττικό αλάβαστρο, περίπου 470 π.Χ., Βρετανικό Μουσείο προστασία του κράτους τους ήταν όλες τους εξασκημένες στη χρήση τόξου και ξίφους, και θεωρούνταν μάλιστα ισάξιες με πολεμιστές άνδρες, για το θάρρος τους και την ικανότητά τους. Σε άλλα κράτη μπορεί να επέτρεπαν την παρουσία ανδρών, αλλά δεν τους επέτρεπαν να έχουν σημαντικές θέσεις. Ηρακλής και Αμαζόνες

4.3.3

Μύθοι και Ιστορία

Οι Αμαζόνες έχουν συμμετάσχει σε πολλούς μύθους. Η δημιουργία τέτοιων μύθων έχει δημιουργήσει ερωτηματικά στους ερευνητές. Στις μέρες μας, θεωρείται ότι οι Αμαζόνες δεν ήταν απλά ένας μυθικός λαός, ένα αποκύημα της φαντασίας, αλλά ένας ιστορικός λαός. Κάποιοι από τους μύθους αυτούς είναι οι παρακάτω:

Σε έναν από τους άθλους του, ο Ηρακλής ανέλαβε να κλέψει τη ζώνη της βασίλισσας των Αμαζόνων, Ιππολύτης. Κατά τη διάρκεια αυτής της εκστρατείας, ο Θησέας, που συνόδευε τον Ηρακλή, έκλεψε μία Αμαζόνα, την Αντιόπη. Για να εκδικηθούν οι Αμαζόνες κατέλαβαν την Αττική και επιτέθηκαν στην Αθήνα, αλλά δεν μπόρεσαν να την καταλάβουν. Αντιθέτως, πάρα πολλές από αυτές έπεσαν στη μάχη και θάφτηκαν στις γύρω περιοχές.

4.4. ΑΝΤΑΙΟΣ

Αμαζόνες και Τρωικός Πόλεμος

4.4.2 Ερμηνεία

Οι Αμαζόνες πήραν επίσης μέρος στον τρωικό πόλεμο. Για να βοηθήσουν τον Πρίαμο, έστειλαν μια ομάδα τους υπό τις εντολές της βασίλισσάς τους, Πενθεσίλειας. Η ομάδα αυτή αποδεκατίστηκε μετά τον θάνατο της βασίλισσας από τον Αχιλλέα.

Ο μύθος δηλώνει αφενός τη δύναμη του ριζωμένου στην πατρίδα ανθρώπου και αφετέρου την πάλη του γηγενούς στοιχείου του ευρύτερου ελληνικού χώρου με τους Δωριείς αποίκους.

4.4.3 Τοποθέτηση στο χάρτη 4.3.4

Τέχνη

Μια τοποθεσία για την ύπαρξη του Ανταίου θα μπορούσε να είναι στην ευρύτερη περιοχή του Το θέμα των Αμαζόνων έχει ιδιαίτερη θέση στην αρ- Μαγκρέμπ. Όταν ο Ρωμαίος διοικητής Κουίντος Σερχαία ελληνική εικονογράφηση, αλλά και στην ελ- τώριος πέρασε από την Ισπανία στη Βόρεια Αφρική, ληνική λογοτεχνία από τους αρχαιότατους χρόνους κάτοικοι της περιοχής Τίγγη (σημερινή Ταγγέρη), δυτικά της Λιβύης, του μετέφεραν ότι είχαν βρεθεί σε (π.χ.Ιλιάδα), μέχρι σήμερα. έναν τύμβο τα γιγάντια λείψανα του Ανταίου. Σκάβοντάς τον, οι άνδρες του ανακάλυψαν έναν γιγαντιαίο σκελετό.[3]

4.4 Ανταίος

Η πάλη του Ηρακλή και του Ανταίου. Ερυθρόμορφος κρατήρας του Ευφρονίου, 515–510 π.Χ., Μουσείο του Λούβρου.

Στο 4ο Βιβλίο του έπους Φαρσάλια[4] , ο Λουκανός αναφέρει πως ένας άγνωστος Λίβυος διηγήθηκε στο Ρωμαίο Κούριο την ιστορία της νίκης του Ηρακλή εναντίον του Ανταίου. Ο Πλούταρχος, στον οποίο παραπάνω εντοπίζεται η αναφορά για την έυρεση των λειψάνων του Ανταίου, επίσης αναφέρει παρακάτω στο ίδιο απόσπασμα έναν τοπικό μύθο, κατά τον οποίο ο Ηρακλής έσμιξε με τη γυναίκα του Ανταίου, Τίγγη, μετά το θάνατό του και έκαναν έναν γιο, τον Σόφακα, ο οποίος έδωσε στην πόλη το όνομα της μητέρας του. Επίσης, σύμφωνα με άλλες πηγές ο Ηρακλής είχε έναν γιο, τον Παλαίμονα, από την Ιφινόη, κόρη του Ανταίου.[5] Σχολιαστές του Πίνδαρου εντοπίζουν στον 9ο Πυθιόνικο διήγηση, κατά την οποία ο Ανταίος είναι βασιλιάς της πόλης Ίρασσα στη Λιβύη και έχει μια κόρη με το όνομα Αλκηίς ή Βάρκη. Ο Ανταίος είχε υποσχεθεί την κόρη του στο νικητή ενός αγώνα δρόμου. Ο Αλεξίδαμος βγήκε νικητής και την παντρεύτηκε[6] .

Ο Ανταίος ήταν μυθικός γίγαντας, γιος του θεού Ποσειδώνα και της Γης[1][2] και βασιλιάς της Λιβύης. Αποτελεί κομμάτι και της ελληνικής μυθολογίας και 4.4.4 της βερβερικής μυθικής παράδοσης.

Παραπομπές

[1] [...]μαθὼν δὲ Λιβύην διεξῄει. ταύτης ἐβασίλευε παῖς Ποσειδῶνος Ἀνταῖος [...]καὶ Γῆς τινες ἔφασαν τοῦτον εἶναι παῖδα. Απολλόδωρος, Βιβλίο 2, κεφ. 5 παρ. 11

4.4.1

Ο μύθος

[2] Υγίνος, Fabulae 31.

Σύμφωνα με την παράδοση ο Ανταίος προκαλούσε όποιον περνούσε από τη χώρα του να παλέψουν και πάντα νικούσε, όντας αήττητος από την επαφή του με τη Γη. Τη δύναμη αυτή του Ανταίου αντιμετώπισε ο Ηρακλής και τον νίκησε σηκώνοντάς τον από το έδαφος. Ο Ηρακλής βρέθηκε στην περιοχή στο δρόμο του για τον 11ο άθλο του, την εύρεση του Κήπου των Εσπερίδων.

[3] [...]ἐνταῦθα τὸν Ἀνταῖον οἱ Λίβυες ἱστοροῦσι κεῖσθαι, καὶ τὸν τάφον αὐτοῦ Σερτώριος διέσκαψε, τοῖς βαρβάροις ἀπιστῶν διὰ μέγεθος. ἐντυχὼν δὲ τῷ σώματι, πηχῶν ἑξήκοντα μῆκος ὥς φασι, κατεπλάγη, καὶ σφάγιον ἐντεμὼν συνέχωσε τὸ μνῆμα καὶ τὴν περὶ αὐτοῦ τιμήν τε καὶ φήμην συνηύξησε. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Σερτώριος, κεφ. 9.3-9.4

Η πάλη Ανταίου και Ηρακλή αποτέλεσε έμπνευση για πολλούς καλλιτέχνες κατά την αρχαιότητα και την Αναγέννηση.

[5] Τζέτζης, Ιωάννης; Ισάακιος Τζέτζης (1811). «662». Στο: Joseph Juste Scaliger. Σχόλια εις Λυκόφρονα. Τόμος Β'. Sumtibus F.C.G. Vogelii, σελ. 724.

[4] Λουκανός, Φαρσάλια, Βιβλίο 4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΗΡΑΚΛΗ

http://books.google.gr/books?id=JuEvAAAAYAAJ& hl=el&pg=PA724#v=onepage&q=662&f=false. Ανακτήθηκε στις 20-09-2012. [6] Πίνδαρος, Πυθιόνικοι, "Τελεσικράτει Κυρηναίω οπλιτοδρόμων"

4.4.5

Πηγές

• Theoi Project, Ανταίος

4.4.6

Δείτε επίσης

• Στη «Θεία Κωμωδία» του Δάντη, ο Ανταίος εμφανίζεται ως ένας γίγαντας που φρουρεί τον ένατο κύκλο της Κολάσεως και κατεβάζει τους Δάντη και Βιργίλιο στον παγωμένο Κωκυτό.

4.4.7

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

άθλο των μήλων των Εσπερίδων ή των βοδιών του Γηρυόνη. Τον συνέλαβαν τότε και τον έδεσαν καλά με πέτσινα λουριά για να τον θυσιάσουν, αλλά ο Ηρακλής έσπασε τα δεσμά του, σκότωσε τον Βούσιρι, τον γιο του Αστυδάμαντα, και όλους τους ανθρώπους του βασιλιά[1] . Στη Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου ο Βούσιρις είναι ένας από τους 50 γιους του Αιγύπτου, που παντρεύτηκαν τις ισάριθμες Δαναΐδες. Ο Ευριπίδης και ο Επίχαρμος έγραψαν με βάση τον μύθο του Βούσιρι ομώνυμα δράματα, ενώ και ο Ισοκράτης είχε συγγράψει φερώνυμο έργο για την «ψεύτικη ιστορία του Ηρακλή και του Βούσιρι»[2] Με το όνομα του βασιλιά αυτού ήταν γνωστές στους αρχαίους Έλληνες πόλεις της Αιγύπτου, ενώ ο ίδιος φαίνεται προϊόν της ελληνικής μυθοπλασίας, ετυμολογούμενο από τη λέξη Όσιρις. Ο Διόδωρος Σικελιώτης αναφέρει ότι οι πριν από τον Ψαμμήτιχο φαραώ της Αιγύπτου «έπασχαν από ξενηλασία», από όπου και ο μύθος. Τη σχετική όμως με τον Ηρακλή παράδοση την αποκρούει ο Ηρόδοτος ως ανόητη.

4.5 Βούσιρις 4.5.2 Πηγές • Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969

4.5.3 Αναφορές

Ο Ηρακλής σκοτώνει τον Βούσιρι και την ακολουθία του. Αττική ερυθρόμορφη υδρία, περ. 480 π.Χ..

Στην ελληνική μυθολογία ο Βούσιρις ήταν βασιλιάς της Αιγύπτου.

4.5.1

Ο μύθος

Αναφέρεται ως γιος του θεού Ποσειδώνα και της Λυσιάνασσας ή της Λιβύης ή της Ανίφρας ή Ανίππης (κόρης ή εγγονής του Νείλου). Ο Βούσιρις ήταν σκληρός και αφιλόξενος, αφού θανάτωνε κάθε ξένο που έφθανε στο βασίλειό του. Η αφορμή ήταν το εξής γεγονός: όταν η Αίγυπτος υπέφερε κάποτε από ακαρπία επί εννέα χρόνια, έφθασε στη χώρα ο Κύπριος μάντης Φράσιος, που συμβούλεψε τον Βούσιρι να θυσιάζει κάθε χρόνο ένα ξένο στον Δία για να σταματήσει το κακό. Ο Αιγύπτιος βασιλιάς σκότωσε τότε πρώτο-πρώτο τον Φράσιο και έπειτα όλους τους ξένους που έρχονταν στην Αίγυπτο.

[1] [76] ΒΟΥΣΙΡΙΣ, παῖς Ποσειδῶνος καὶ Ἀνίππης τῆς Νείλου, τοὺς παριόντας ὑπούλῳ φιλοξενίᾳ κατέθυε· μετῆλθε δ´ αὐτὸν ἡ τῶν τετελευτηκότων νέμεσις· Ἡρακλῆς γὰρ ἐπιτεθεὶς τῷ ῥοπάλῳ διεχρήσατο· ὡς Ἀγάθων Σάμιος., Πλουτάρχου, Συναγωγή Ιστοριών παραλλήλων Ελληνικών και Ρωμαϊκών [2] Ισοκράτης Βούσιρις (11:30-11:40).

4.6 Γηρυόνης Στην ελληνική μυθολογία ο Γηρυόνης (από το ρήμα γηρύω = φωνάζω, σκούζω) ήταν ένας τρισώματος ή τρικέφαλος γίγαντας, γιος του Χρυσάωρα ή του θεού Ποσειδώνα και της Καλλιρρόης, κόρης του Ωκεανού. Και στις δύο εκδοχές, είναι εγγονός της Μέδουσας Γοργώς. Είναι επίσης γνωστός με τα ονόματα Γηρυονέας, Γηρυονεύς και Γηρυών.

4.6.1 Ο μύθος

Ο Γηρυόνης κατοικούσε στη νήσο Ερύθεια, στην ομιχλώδη Δύση, στα πέρατα του Ωκεανού. Είχε πλούσια Στη σκληρότητα του Βούσιρι έβαλε τέλος ο Ηρακλής κοπάδια βοδιών, που τα έβοσκε ο Ευρυτίων και ο διόταν πέρασε από την Αίγυπτο στο ταξίδι του για τον κέφαλος σκύλος Όρθρος ή Όρθος, κοντά στο μέρος

4.7. ΔΗΙΑΝΕΙΡΑ

23 σε Πάπυρο της Οξυρρύγχου. Ο Γηρυόνης ταυτοποιείται μερικές φορές ως χθόνιος δαίμονας του θανάτου, κυρίως εξαιτίας του συνειρμού με την ακραία δυτική κατεύθυνση. Στη «Θεία Κωμωδία» του Δάντη, ο Γηρυόνης εμφανίζεται ως φτερωτό θηρίο με ουρά σκορπιού αλλά με το πρόσωπο ενός τίμιου ανθρώπου, να κατοικεί στην πλαγιά ανάμεσα στον έβδομο και τον όγδοο κύκλο της Κολάσεως (οι κύκλοι της βίας και της απάτης, αντιστοίχως).

4.6.2 Βιβλιογραφία Αρχαία Μυθολογία Ο Ηρακλής πολεμάει με τον Γηρυόνη. Αττικός αμφορέας μελανόμορφου ρυθμού στα 540 π.Χ.

όπου ο Μενοίτιος έβοσκε τα κοπάδια του Άδη. Με διαταγή του Ευρυσθέα ο Ηρακλής ήρθε στην Ερύθεια για να πάρει τα βόδια του Γηρυόνη στον ομώνυμο άθλο του, τον δέκατο κατά σειρά. Ο Ηρακλής σκότωσε τελικά τότε και τον Γηρυόνη, κοντά στον ποταμό Ανθεμούντα, όπου συναντήθηκαν και αναμετρήθηκαν.

• Karl Kerényi: Die Mythologie der Griechen - Die Götter- und Menschheitsgeschichten, dtv, München 1994. ISBN 3-423-30030-2 (Ελλ. μτφ.: Κ. Κερένυϊ, Η Μυθολογία των Αρχαίων Ελλήνων, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1996.) • Michael Grant und John Hazel: Lexikon der antiken Mythen und Gestalten. dtv, München 2004. ISBN 3423-32508-9

Οι αρχαίοι προσπάθησαν να ερμηνεύσουν ποικιλό• Robert von Ranke-Graves: Griechische Mythologie τροπα τον μύθο του τρισώματου Γηρυόνη, λέγοντας Quellen und Deutung. rororo, Hamburg 2001. ISBN ότι στην πραγματικότητα ήταν οι τρεις γιοί του Χρυ3-499-55404-6 σάορα, που εξεστράτευσαν κατά του Ηρακλή, είτε ότι ο Γηρυόνης εκφράζει τις τρεις χρονικές κατηγορίες (παρελθόν - παρόν - μέλλον). Επιστημονικότερος, ο Ο Γηρυόνης στο έργο του Δάντη Θουκυδίδης ερμηνεύει τον μύθο ως ανάμνηση της παλαιότερης εποχής, κατά την οποία οι ληστείες ήταν • Ausonio De Wit: Il Gerione di Dante. In: L'Alighieri συχνές, αλλά δεν θεωρούνταν επίμεμπτη πράξη. Ο 4 (1893), S. 199-204 Παλαίφατος, στο βιβλίο του "Περί Απίστων", αναφέρει πως ο Γηρυόνης καταγόταν από την πόλη Τρικα• F. Cipolla: Il Gerione di Dante. In: Atti del Reale ρηνία (κάρα = κρανίο) κι έτσι από παρανόηση, όταν Istituto Veneto di Scienze Lettere ed Arti, serie VII, αναφέρονταν στον Γηρυόνη τον Τρικάρηνο, νόμιζαν tomo 53 (1894-95), S. 706-710 πως είχε τρία κεφάλια. • A. C. Chrisholm: The Prototype of Dante’s Geryon. Η πάλη του Ηρακλή με τον Γηρυόνη απεικονιζόταν In: Modern Language Review 24,4 (1929), S. 451κατά τον Παυσανία στη Λάρνακα του Κυψέλου στην 454 Ολυμπία. Επίσης, η πάλη αυτή παριστανόταν στη μετόπη του «θησαυρού» των Αθηναίων στους Δελφούς, • Hermann Gmelin: Dante Alighieri, Die Göttliche στη μετόπη του ναού του Δία στην Ολυμπία, στις Komödie, Band IV, Ernst Klett, Stuttgart, 1954, S. δύο μετόπες του ναού του Ηφαίστου στην Αθήνα (το 269-270 γνωστό «Θησείο»), σε πολλά αρχαϊκά αγγεία, ιδίως χαλκιδικά, καθώς και σε αττικά μελανόμορφα και • John Block Friedman: Antichrist and the ερυθρόμορφα αγγεία. Από τα μελανόμορφα το πιο Iconography of Dante’s Geryon. In: Journal of αξιόλογο θεωρείται ο αμφορέας του Εξηκία (σήμερα the Warburg and Courtauld Institutes 35 (1972), S. στο Λούβρο), ενώ από τα ερυθρόμορφα η κύλιξ του 108-122 Ευφρονίου. Πολιτιστικές αναπαραστάσεις

• M. Bregoli Russo: Per la figura di Gerione. In: L'Alighieri 18,2 (1977), S. 51-52

Ο Στησίχορος έγραψε ένα άσμα για τον Γηρυόνη, το «Γηρυονηίς», σπαράγματα του οποίου διασώθηκαν

• Dante Nardo: Gerione da Virgilio a Dante. In: Paideia 39 (1984), S. 161ff.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΗΡΑΚΛΗ

«Διηάνειρα και Νέσσος», Μπούρο Καρύστου Ηρακλής, Διηάνειρα και Νέσσος. Μελανόμορφη υδρία, 575550 π.Χ., Λούβρο (E 803)

φορώντας τον, καταλήφθηκε μετά από λίγο από τρομερούς πόνους και στην απόγνωσή του συγκέντρωσε ξύλα στην κορυφή του όρους Οίτη και παρακάλεσε 4.7 Δηιάνειρα τον Φιλοκτήτη να ανάψει πυρά, πάνω στην οποία Μυθικό πρόσωπο, θυγατέρα του Οινέα και της ανέβηκε και κάηκε. (Μέχρι σήμερα, η υψηλότερη κοΑλθαίας, αδελφή του Μελέαγρου και σύζυγος του ρυφή της Οίτης ονομάζεται «Πυρά».) Η Δηιάνειρα, Ηρακλή. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Ηρακλής είχε μαθαίνοντας το γεγονός αυτό, αυτοκτόνησε. Ο τάφος υποσχεθεί στον αδελφό της Μελέαγρο, που τον είχε της βρισκόταν στους πρόποδες της Οίτης, κοντά στην συναντήσει στον Κάτω Κόσμο, ότι θα την πάρει ως Ηράκλεια ή, σύμφωνα με άλλη παράδοση, στο Άργος. σύζυγό του. Για την πραγματοποίηση της υπόσχε- Άλλη μυθολογική παράδοση αναφέρει ότι η Δηιάσης αυτής, ο Ηρακλής χρειάστηκε να παλέψει με τον νειρα ήταν κόρη του βασιλιά της Ωλένου Δεξαμενού, αθάνατο Αχελώο, ο οποίος μεταμορφωνόταν σε φίδι, στην αυλή του οποίου φιλοξενήθηκε ο Ηρακλής ταύρο ή άνθρωπο με κεφάλι ταύρου. Μετά τον γάμο ύστερα από τον άθλο της κόπρου του Αυγεία. Εκεί της με τον Ηρακλή, η Διηάνειρα ακολούθησε το σύ- την ερωτεύθηκε και την παντρεύτηκε, αφού σκότωσε ζυγό της στους αγώνες του εναντίον των Δρυόπων, τον Κένταυρο και τους αδελφούς του. των Λαπίθων και του Κύκνου.

4.7.1

Η Δηιάνειρα και ο θάνατος του Ηρακλή

• Ο αστεροειδής 157 Δηιάνειρα (157 Dejanira), που ανακαλύφθηκε το 1875, πήρε το όνομά του από την τραγική θυγατέρα του Οινέως.

4.7.2 Πηγές

Μια φορά, ο Ηρακλής και η Δηιάνειρα ήθελαν να περάσουν ένα ποτάμι. Ο Κένταυρος Νέσσος έκανε • Jean Richepin: «Ελληνική Μυθολογία», μετάφρ. τον περαματάρη, αλλά μπορούσε να μεταφέρει στη Νικολάου Τετενέ, εκδ. οίκος Βίβλος (Δημητράράχη του έναν άνθρωπο κάθε φορά. Πέρασε λοιπόν κος), Αθήνα 1953 πρώτα τον Ηρακλή, και μετά επέστρεψε στην άλλη όχθη και πήρε στη ράχη του και τη Δηιάνειρα. Τότε • Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής όμως προσπάθησε είτε να την απαγάγει, είτε (σύμΜυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα φωνα με άλλη εκδοχή) να τη βιάσει. Ο Ηρακλής, βλέ1969 ποντάς τους από την άλλη όχθη του ποταμού, σημάδεψε καλά και τραυμάτισε καίρια τον Νέσσο με ένα βέλος του (κατά μια εκδοχή τον σκότωσε χτυπώντας 4.8 Εσπερίδες τον με το ρόπαλό του). Ο Νέσσος, πεθαίνοντας, έδωσε μια ποσότητα από το αίμα του (κατ' άλλους ανάμικτο και με το σπέρμα του) στη Δηιάνειρα λέγοντάς της Οι Εσπερίδες ήταν νύμφες της ελληνικής μυθολοπως, όταν την απιστήσει κάποτε ο Ηρακλής, θα τον γίας. ξανάφερνε κοντά της αλείφοντας τον χιτώνα του με αυτό.

4.8.1 Καταγωγή και αριθμός

Μετά από χρόνια λοιπόν, όταν η Δηιάνειρα υποπτεύθηκε ότι ο Ηρακλής ερωτεύθηκε την Ιόλη, άλειψε με Με βάση τον Ησίοδο ήταν κόρες της Νύχτας. Άλτο αίμα του Κενταύρου τον χιτώνα του. Ο Ηρακλής, λοι συγγραφείς πάλι τις θέλουν κόρες του Δία και

4.9. ΕΥΡΥΣΘΕΑΣ

Ο Ευρυσθέας κρυμμένος στο πιθάρι, ενώ ο Ηρακλής του φέρνει τον Ερυμάνθιο Κάπρο. Ερυθρόμορφο αγγείο του Όλτου, περίπου 510 π.Χ., Λούβρο

4.9 Ευρυσθέας Ο κήπος των Εσπερίδων. Έργο του Φρέντερικ Λέιτον

Στην Ελληνική μυθολογία, ο Ευρυσθέας ήταν βασιλιάς της Τίρυνθας, γιος του Σθένελου και της της Θέμιδος, του Φόρκυ και της Κητούς ή ακόμη και Νικίππης και εγγονός του Περσέα και του Πέλοπα. του Άτλαντα. Ανάλογη διαφωνία υπάρχει και για τον Ο Ηρακλής μπήκε στην υπηρεσία του Ευρυσθέα κι αριθμό των Εσπερίδων. Σε κάποια αρχαία κείμενα εκείνος τον διέταξε να πραγματοποιήσει τους περίαναφέρονται δύο, σε άλλα τρεις, τέσσερεις ή και πέ- φημους 12 άθλους του, καθώς είχε δολοφονήσει την ντε. Την εκδοχή των τεσσάρων Εσπερίδων ασπάζε- οικογένειά του, σε μια στιγμή τρέλας εμπνευσμένης ται ο Απολλόδωρος ο Αθηναίος, ο οποίος μάλιστα από τη θεά Ήρα. αναφέρει και τα ονόματα των νυμφών αυτών: Αίγλη, Αρεθούσα, Ερύθεια και Εστία.

4.9.1 Γενικά 4.8.2

Τα μήλα των Εσπερίδων

Έργο τον Εσπερίδων ήταν η φύλαξη των χρυσών μήλων, που βρίσκονταν στον κήπο των θεών, στη χώρα του Άτλαντα. Η φύλαξη αυτή τους είχε ανατεθεί από την Ήρα. Ο Ηρακλής στα πλαίσια των άθλων του επισκέφτηκε τον κήπο των Εσπερίδων και έκλεψε τα μήλα, με βάση μάλιστα μία όχι ιδιαίτερα διαδεδομένη εκδοχή βοηθήθηκε στο έργο του αυτό από τις νύμφες. Στη συνέχεια ο Ηρακλής επέστρεψε τα μήλα στον κήπο, μέσω της Αθηνάς. Προφανώς, αν και δεν αναφέρεται ρητά στους μύθους, οι Εσπερίδες ανέλαβαν και πάλι τη φύλαξή τους.

4.8.3

Πηγές

Αδέλφια του Ευρυσθέως ήταν η Αλκυόνη (ή Αλκινόη), η Μέδουσα και ο Ίφιτος ή Ίφις ή Ίφιος. Ο Ευρυσθέας γεννήθηκε ως βρέφος «εφταμηνίτικο». Η αιτία για την πρόωρη γέννησή του ήταν η εξής: ως εγγονός του Περσέα ήταν απόγονος του Δία και συγγενής του Ηρακλή. Πριν τη γέννηση του Ηρακλή, ο Δίας είπε στους θεούς ότι αυτός που θα προερχόταν από τη γενιά του Περσέα και θα γεννιόταν σε λίγο, θα βασίλευε στις Μυκήνες. Η θεά Ήρα, που μισούσε τον νόθο γιο του συζύγου της, τον Ηρακλή, το άκουσε και σκέφθηκε να επιβραδύνει τη γέννηση του Ηρακλή και να επισπεύσει τη γέννηση του Ευρυσθέα. Βασιλιάς των Μυκηνών έγινε έτσι ο Ευρυσθέας και η εξουσία του απλωνόταν ως την Τίρυνθα. Ο Ευρυσθέας έλαβε ως σύζυγό του την Αντιμάχη, κόρη του Αμφιδάμαντα, και απέκτησαν μαζί 7 παιδιά: τον Αλέξανδρο, τον Ιφιμέδοντα, τον Μέντορα, τον Ευρύβιο, τον Περιμήδη, τον Ευρύπυλο και την Αδμήτη, που έγινε ιέρεια της Ήρας. Υπήρχε συμφωνία ανάμεσα στον Δία και στην Ήρα να υπηρετήσει ο Ηρακλής τον Ευρυσθέα. Το πιθανότερο όμως είναι ότι ο Ηρακλής υπηρέτησε τον Ευρυσθέα για να εξαγνισθεί για τον φόνο των παιδιών του. Κατά τη «θητεία» αυτή ο Ηρακλής επιτέλεσε τους 12 άθλους του. Ο Ευρυσθέας αποδέχθηκε τους 10, επειδή στον άθλο με τη Λερναία Ύδρα βοήθησε πολύ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΗΡΑΚΛΗ

τον ήρωα ο ανιψιός του Ιόλαος, ενώ η Κόπρος του Αυγεία απομακρύνθηκε επίσης με τη βοήθεια του Ιολάου, αλλά και ο Ηρακλής το ανέλαβε με πληρωμή. Ο Ευρυσθέας ήταν τόσο δειλός, ώστε όταν ο Ηρακλής του έφερε τον λέοντα της Νεμέας, φοβήθηκε το σκοτωμένο θηρίο τόσο, ώστε δεν άφηνε πλέον τον ήρωα να μπει στην πόλη, αλλά το έστελνε τις εντολές για τους άθλους του με τον κήρυκα Κοπρέα, στον οποίο ο Ηρακλής έδινε και αναφορά για την έκβαση της κάθε αποστολής. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, όταν ο Ηρακλής του έφερε τον Ερυμάνθιο Κάπρο ο Ευρυσθέας από τον φόβο του κρύφθηκε μέσα σε ένα χάλκινο πιθάρι.

Μετά το θάνατο του Ευρυσθέα, τα αδέρφια Ατρέας και Θυέστης πήραν υπό την κυριαρχία τους την Τίρυνθα, η οποία επέστρεψε υπό την εξουσία του Άργους.

4.9.3 Παραπομπές 4.9.4 Πηγές • Καρλ Κερένυι, 1959, Οι Ήρωες των Ελλήνων

Μόλις ο Ευρυσθέας ησύχασε από τις πληγές στις 4.9.5 Δείτε επίσης οποίες έδωσε τέλος ο Ηρακλής με τους άθλους του, • Ηρακλής έδιωξε τον ήρωα με την πρόφαση ότι τον έπιασε να επιβουλεύεται την εξουσία του. Τότε ο Ηρακλής πήγε στον Φενεό και παρέμεινε εκεί με τη μητέρα του 4.10 Εύρυτος της Αλκμήνη. Μετά το θάνατο του Ηρακλή, ο Ευρυσθέας προσπάθησε να καταστρέψει τους απόγονούς του, τους Ηρακλείδες, οι οποίοι κατέφυγαν στον βασιλιά της Τραχίνας, τον Κύηκα, που θυμόταν τις ευεργεσίες του Ηρακλή. Αλλά ο Ευρυσθέας του παράγγειλε με τον Κοπρέα να τους διώξει. Τότε οι Ηρακλείδες πήγαν στην Αθήνα, όπου βασίλευε ο Θησέας (κατ' άλλους ο Δημοφώντας), και του ζήτησαν άσυλο, καθίζοντας ως ικέτες στον «Ελέου βωμόν». Ο Ευρυσθέας ζήτησε την παράδοση των «ικετών», ωστόσο ούτε ο Θησέας, ούτε άλλος Αθηναίος δέχθηκε να τους παραδώσει, κι έτσι ο Ευρυσθέας κήρυξε τον πόλεμο στην Αθήνα. Στη μάχη που επακολούθησε στην Αττική, οι Αθηναίοι κατατρόπωσαν τον στρατό του Ευρυσθέως, ο οποίος έχασε τη ζωή του, ενώ σκοτώθηκαν και οι 5 γιοί του. Η νίκη αυτή είχε προφητευθεί από το Μαντείο των Δελφών, που είχε δώσει στους Αθηναίους την υπόσχεση ότι θα νικούσαν αν θυσιαζόταν με τη θέλησή της μία παρθένος από «γένος ευγενών». Η Μακαρία, κόρη του Ηρακλή και της Δηιάνειρας, θυσιάστηκε τότε θεληματικά για να χαρίσει τη νίκη στα αδέλφια της και τους Αθηναίους.

4.9.2

Το τέλος του Ευρυσθέα

Ο Ευρυσθέας συγκεκριμένα σκοτώθηκε από τον Ύλλο ή τον Ιόλαο. Το κεφάλι του παραδόθηκε στην Αλκμήνη, η οποία για να πάρει εκδίκηση του έβγαλε τα μάτια με τις περόνες των μαλλιών της. Σε άλλη παραλλαγή ο Ευρυσθέας αιχμαλωτίσθηκε, οδηγήθηκε μπροστά στην Αλκμήνη και σκοτώθηκε εκεί. Ο τάφος του Ευρυσθέα βρισκόταν στη Μεγαρίδα, προς το μέρος της Κορίνθου, πάνω από τις Σκιρωνίδες Πέτρες (τη σημερινή «Κακιά Σκάλα»). Ο Στράβων αντιθέτως γράφει (Η 355) ότι το σώμα του τάφηκε στη Γαργηττό και το κεφάλι του στον Τρικόρυνθο του Μαραθώνα, κοντά στη «Μακαρία Κρήνη». Ο τόπος αυτός λεγόταν «Ευρυσθέως Κεφαλή».

Οιχαλίας

Ο γνωστότερος Εύρυτος ήταν βασιλιάς της Οιχαλίας, γιος του Μελανέα και της Στρατονίκης, και εγγονός του θεού Απόλλωνα. Συνδέεται με τον μυθικό κύκλο του Ηρακλή ως πατέρας της Ιόλης. Μετά τον θάνατο του πατέρα του, ο Εύρυτος κληρονόμησε το θεϊκό τόξο, δώρο του Απόλλωνα, και το άφησε με τη σειρά του στον γιο του Ίφιτο. Ο ίδιος ήταν άριστος τοξότης, όπως όμως συνέβη και σε άλλες περιπτώσεις μυθολογικών ηρώων, καυχήθηκε για την τοξευτική του δεινότητα και προκάλεσε τον Απόλλωνα σε μονομαχία. Ο Απόλλωνας τον τιμώρησε με θάνατο, είτε άμεσα, είτε έμμεσα δια του Ηρακλέους. Στον κατάλογο των πλοίων (Ιλιάδα, Β 594) ο Εύρυτος αναφέρεται ως «Εύρυτος Οιχαλιεύς». Τον Εύρυτο διεξεδίκησαν ως τέκνο τους όλες οι περιοχές της Ελλάδας που είχαν πόλη με το όνομα Οιχαλία: η Μεσσηνία, η Θεσσαλία και η Εύβοια. Επειδή και στην Τραχίνα της Αιτωλίας υπήρχε Οιχαλία, οι γείτονες Ευρυτάνες θεωρούσαν ότι η Ευρυτανία είχε πάρει το όνομά της από τον Εύρυτο. Ο Εύρυτος πήρε για γυναίκα του την Αντιόπη ή Αντιόχη, και απέκτησαν 5 παιδιά: τον Δηίονα, τον Κλύτιο, τον Τοξέα, τον Ίφιτο και την Ιόλη. Ο Ηρακλής ερωτεύθηκε την Ιόλη και τη ζήτησε σε γάμο, αλλά ο Εύρυτος, προκειμένου να αποχωρισθεί τη μονάκριβη κόρη του, προκήρυξε πανελλήνιο αγώνα τοξοβολίας με την Ιόλη ως έπαθλο για όποιον τον νικούσε. Ο Ηρακλής, που κατά ειρωνεία της τύχης είχε μάθει την τέχνη της τοξοβολίας από τον ίδιο τον Εύρυτο (Απολλόδωρος, Β 63), κατόρθωσε να τον νικήσει. Τότε ο Εύρυτος και οι γιοί του προφασίσθηκαν ότι φοβούνταν μήπως ο ήρωας καταληφθεί και πάλι από μανία και σκοτώσει τα παιδιά του, και αρνήθηκαν να του παραδώσουν την Ιόλη. Αυτό σημαίνει ότι γνώριζαν, και άρα ήταν ευρύτερα γνωστό, πως ο Ηρακλής έκανε τους 12 άθλους του για να εξαγνισθεί από τον φόνο των παιδιών του. Από τα παιδιά του Ευρύτου

4.12. ΙΟΛΗ

μόνο ο Ίφιτος πήρε το μέρος του Ηρακλή και υπεστή- Αντιόχης, κόρης του Πύλα. Η Ιόλη είναι γνωστή ως ριζε ότι έπρεπε να του δώσουν την Ιόλη. αντικείμενο του πόθου του μέγιστου των ηρώων, του Ο Ηρακλής τότε έφυγε για λίγο για να γλυτώσει Ηρακλή, που προκάλεσε έμμεσα τον θάνατό του. την Άλκηστη από τα χέρια του Άδη. Επιστρέφοντας, βρήκε τον Εύρυτο να εξακολουθεί να αρνείται να του δώσει την κόρη του. Μάλιστα του είχαν κλέψει κάτι βόδια ή άλογα και κατηγορούσε για την κλοπή τον ήρωα. Ο Ίφιτος είπε ότι θα τα έβρισκαν και ότι δεν έφταιγε σε αυτό ο Ηρακλής. Πριν όμως ξεκινήσουν για την έρευνα, ο Ηρακλής καταλήφθηκε και πάλι από μανία και σκότωσε τον Ίφιτο. Στο σημείο αυτό η μυθική παράδοση έχει πολλές παραλλαγές. Σύμφωνα με μία, ο Ηρακλής όταν συνήλθε μετανόησε και πρώτα θέλησε να εξαγνισθεί για το νέο του έγκλημα, καθώς είχε αρρωστήσει μετά τον θάνατο του Ιφίτου. Ταξίδεψε λοιπόν στους Δελφούς και δέχθηκε τον χρησμό ότι έπρεπε να πωληθεί ως δούλος και να πληρώσει αποζημίωση στον Εύρυτο. Ο Εύρυτος δεν δέχθηκε τα χρήματα, αλλά ο Ηρακλής έμεινε επί τρία χρόνια δούλος της Ομφάλης. Στη συνέχεια, επέστρεψε στην Οιχαλία, κυρίευσε την πόλη, σκότωσε τον Εύρυτο και τα υπόλοιπα τρία αρσενικά παιδιά του, και πήρε την Ιόλη. Κατ' άλλη εκδοχή (Απολλόδωρος, Β 7,7) ο ήρωας ζήτησε κατευθείαν τη βοήθεια των Αρκάδων, των Μηλιέων της Τραχίνας και των Επικνημιδίων Λοκρών, εξεστράτευσε εναντίον της Οιχαλίας, την κατέλαβε και σκότωσε τον Εύρυτο και τους γιους του.

Ο Ηρακλής ερωτεύθηκε την Ιόλη και τη ζήτησε, αλλά ο Εύρυτος προκήρυξε πανελλήνιο αγώνα τοξοβολίας με την Ιόλη ως έπαθλο για όποιον τον νικούσε. Ο Εύρυτος ήταν εγγονός του θεού Απόλλωνα και γι' αυτό ήταν δεινός τοξότης ως χρήστης του θεϊκού του τόξου. Ωστόσο, ο Ηρακλής νίκησε τον Εύρυτο, αλλά ο βασιλιάς δεν ήθελε να του δώσει την Ιόλη. Ο Εύρυτος και οι γιοί του προφασίσθηκαν φόβο μήπως ο ήρωας καταληφθεί και πάλι από μανία και σκοτώσει τα παιδιά του. Αυτό σημαίνει ότι γνώριζαν, και άρα ήταν ευρύτερα γνωστό, πως ο Ηρακλής έκανε τους 12 άθλους του για να εξαγνισθεί από τον φόνο των παιδιών του. Από τα παιδιά του Ευρύτου μόνο ο Ίφιτος πήρε το μέρος του Ηρακλή και υπεστήριζε ότι έπρεπε να του δώσουν την Ιόλη.

Ο Ηρακλής τότε έφυγε για λίγο για να γλυτώσει την Άλκηστη από τα χέρια του Άδη. Επιστρέφοντας, βρήκε τον Εύρυτο να εξακολουθεί να αρνείται να του δώσει την κόρη του. Μάλιστα του είχαν κλέψει κάτι βόδια ή άλογα και κατηγορούσε για την κλοπή τον ήρωα. Ο Ίφιτος είπε ότι θα τα έβρισκαν και ότι δεν έφταιγε σε αυτό ο Ηρακλής. Πριν όμως ξεκινήσουν για την έρευνα, ο Ηρακλής καταλήφθηκε και πάλι από μανία και σκότωσε τον Ίφιτο. Στο σημείο αυτό η μυθική παράδοση έχει πολλές παραλλαγές. Σύμφωνα με μία, ο Ηρακλής όταν συνήλθε μετανόησε και πρώτα θέλησε να εξαγνισθεί για το νέο του 4.10.1 Πηγή έγκλημα, καθώς είχε αρρωστήσει μετά τον θάνατο • Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής του Ιφίτου. Ταξίδεψε λοιπόν στους Δελφούς και δέΜυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα χθηκε τον χρησμό ότι έπρεπε να πωληθεί ως δούλος και να πληρώσει αποζημίωση στον Εύρυτο. Ο Εύρυ1969, σελ. 412 τος δεν δέχθηκε τα χρήματα, αλλά ο Ηρακλής έμεινε επί τρία χρόνια δούλος της Ομφάλης. Στη συνέχεια, επέστρεψε στην Οιχαλία, κυρίευσε την πόλη, σκό4.11 Ησιόνη τωσε τον Εύρυτο και τα υπόλοιπα παιδιά του, και πήρε την Ιόλη για σεξουαλική σκλάβα του. Κατ' άλλη Το όνομα Ησιόνη μπορεί να αναφέρεται στα παρα- εκδοχή (Απολλόδωρος, Β 7,7) ο ήρωας ζήτησε κατευκάτω πρόσωπα: θείαν τη βοήθεια των Αρκάδων, των Μηλιέων της Τραχίνας και των Επικνημιδίων Λοκρών, εξεστρά• Στην Ησιόνη (Ναυπλίου), σύζυγο του θαλάσσιου τευσε εναντίον της Οιχαλίας, την κατέλαβε και σκότωσε τον Εύρυτο και τους γιούς του. θεού Ναυπλίου. Στο σημείο αυτό παρεμβάλλεται το μοιραίο για τη ζωή του Ηρακλή επεισόδιο που σχετίζεται με τη Δηιάνειρα και τον Κένταυρο Νέσσο, λήμματα στα • Στην Ησιόνη (Δαναΐδα), μια από τις Δαναΐδες. οποία και παραπέμπουμε. Η Δηιάνειρα, μόλις πληροφορήθηκε τον έρωτα του συζύγου της Ηρακλή για • Στην Ησιόνη (Ωκεανίδα), κόρη του Ωκεανού και την Ιόλη, που ήταν πλέον στη διάθεσή του, εφάρμοσε της Τιθύος. τη δόλια συμβουλή του Νέσσου για να μεταστρέψει τα αισθήματα του ήρωα με αποτέλεσμα τον θάνατο του Ηρακλή. • Στην Ησιόνη (μητέρα Τεύκρου), κόρη του βασιλιά της Τροίας Λαομέδοντα.

4.12 Ιόλη

Στην ελληνική μυθολογία η Ιόλη ήταν κόρη του Ευρύτου, βασιλιά της Οιχαλίας, και της Αντιόπης ή

Παραλλαγές του μύθου τονίζουν ότι η Ιόλη δεν ήθελε τον Ηρακλή και αντιστεκόταν στις διαθέσεις του. Προτίμησε να δει να σφάζονται μπροστά στα μά-

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΗΡΑΚΛΗ

τια της οι γονείς της παρά να υποκύψει. Λέγεται ότι κατά την άλωση της Οιχαλίας από τον Ηρακλή η Ιόλη έπεσε από τα τείχη για να αυτοκτονήσει, αλλά δεν το κατόρθωσε επειδή τα πολλά και μακριά φορέματά της γέμισαν αέρα και έδρασαν ως αλεξίπτωτο, επιβραδύνοντας την πτώση. Σύμφωνα με άλλη παράδοση, ο Ηρακλής λίγο πριν πεθάνει παρεχώρησε την Ιόλη στον γιο του Ύλλο με την παραγγελία να την παντρευτεί όταν θα ενηλικιωνόταν.

οι Αργείοι έρριπταν τα προς τον Ποσειδώνα διακοσμημένα ζωντανά άλογά τους, ως προς θυσία τρόπο τινά, τα οποία στη συνέχεια ο Ποσειδώνας τα ελευθέρωνε και επέστρεφαν στην ακτή. Η όλη περιοχή της Λέρνης ήταν στενότατα συνδεδεμένη με την αρχαία λατρεία του υγρού στοιχείου όπου και γιορτάζονταν τα Λέρναια.

Σημειώνεται ότι στη δεκαετία του 1960 κάποιοι ερευνητές της εταιρίας "ΧΡΩΠΕΙ Α.Ε", που βεβαίως δεν ασχολούνταν μόνο με φάρμακα, είχαν μελετήσει και • Ο αστεροειδής 836 Ιόλη (836 Jole), που ανακαλύ- είχαν εκπονήσει ειδική μελέτη εκμετάλλευσης των φθηκε το 1916, πήρε το όνομά του από την Ιόλη. γλυκέων υδάτων αυτής της θαλάσσιας πηγής του Αργολικού, που υπολογίζονταν ότι ο όγκος νερού που πήγαζε απ΄ αυτήν και χάνεται στη θάλασσα είναι τό4.12.1 Πηγή σος ώστε να υδροδοτείται ολόκληρος ο νομός Αργολίδας. Δυστυχώς όμως παρότι ενημερώθηκε σχε• Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής τικά ακόμη και ο τότε Βασιλεύς Παύλος το ΥπουρΜυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα γείο Γεωργίας δεν έδειξε ενδιαφέρον και η όλη από1969 πειρα εγκαταλείφθηκε. Το γεγονός αυτό έχει αναφερθεί πολλές φορές σε τηλεοπτικές παρουσιάσεις από τον γιο του τότε Διευθυντή της εταιρίας "ΧΡΩ4.13 Λέρνη ΠΕΙ ΑΕ" Ν. Σοφιανόπουλο. Η Λέρνη είναι αρχαία παραθαλάσσια τοποθεσία της Αργολίδας, περίπου 7 χλμ. νότια του Άργους, στη 4.14 Μεγάρα θέση του σημερινού οικισμού Μύλοι, στις ανατολικές υπώρειες του όρους Ποντίνου. Ήταν φημισμένη στην Στην ελληνική μυθολογία η Μεγάρα ήταν η μεγαλύαρχαιότητα για τα άφθονα νερά της, τα οποία τροφοτερη κόρη του βασιλιά των Θηβών Κρέοντα και σύζυδοτούν την αργολική πεδιάδα ακόμη και σήμερα. γος του Ηρακλή στον «Θηβαϊκό κύκλο» παραδόσεων Η Λέρνη αναφέρεται άλλοτε ως ποταμός, άλλοτε ως για τον ήρωα. πηγή και άλλοτε ως λίμνη (και συνεκδοχικά ως πεΗ Μεγάρα δόθηκε στον Ηρακλή από τον πατέρα της διάδα) και έδωσε την ονομασία της σε ολόκληρη την ως «αριστείον» σε ένδειξη ευγνωμοσύνης για την περιοχή. Από την πηγή Λέρνη πήγαζε ο ποταμός Ποαπελευθέρωση των Θηβών από τους Μινύες. Η Μεντίνος, παράλληλα σχεδόν προς τον Αμυνωνή εκβάλγάρα και ο Ηρακλής γέννησαν παιδιά, όλα αγόρια, λοντας στη παρακείμενη θάλασσα μετά από ρου μιτων οποίων ο αριθμός ποικίλλει σε διάφορες εκδοκρού μήκους. Από τα άφθονα νερά της, καθώς και χές: 8 ή 7 ή 5 ή 4. Το ίδιο συμβαίνει και με τα ονόάλλων παρακείμενων πηγών όπως του Αμφιαράου ματά τους. Οι μεγαλύτεροι αριθμοί τέκνων αντιστοισχηματίζονταν κατά την αρχαιότητα πολλά τέλματα χούν στις παλαιότερες παραδόσεις, ενώ οι μικρότεροι από τα οποία και γεννήθηκε ο μύθος της Λερναίας στις μεταγενέστερες αναπλάσεις του μύθου. Η μοίρα Ύδρας, αλληγορικά ως πρώτη προσπάθεια αποξήαυτών των παιδιών, όσα και να ήταν, υπήρξε τραρανσης ελών στον ελλαδικό χώρο από τους μυθιγική, καθώς ο πατέρας τους Ηρακλής τα σκότωσε κούς κατοίκους, προσωποποιούμενοι στη μορφή του όταν καταλήφθηκε από μανία. Ηρακλή. Επίσης στον ίδιο χώρο ήταν και η λίμνη Αλκυονία, την οποία θεωρούσαν απύθμενη (το ίδιο πιστεύουν μέχρι σήμερα οι κάτοικοι της περιοχής) 4.14.1 Η μανία του Ηρακλή και είσοδο του Κάτω Κόσμου. Από αυτήν, σύμφωνα με την μυθολογία, κατέβηκε ο Διόνυσος στον Άδη Σύμφωνα με την αρχαιότερη πιθανώς μορφή του μύγια να φέρει τη Σεμέλη. Εδώ, επίσης κατά τη μυθο- θου, ο Ηρακλής τα έριξε στη φωτιά (το επεισόδιο λογία, ζούσε και η Λερναία Ύδρα (το τερατόμορφο αυτό εικονίζεται στο αγγείο του Αστέα). Ο Ευριπίδης μυθικό έλος) που με πυρκαγιές και επιχωματώσεις στη σωζόμενη τραγωδία του «Ηρακλής μαινόμενος», "σκότωσε" ο Ηρακλής αλληγορικά και αποξήρανε τη περιγράφει ότι ο ήρωας, όταν γύρισε από το ταξίδι περιοχή, στον δεύτερο από τους άθλους του. του στον κάτω κόσμο όπου είχε πάει για τον Κέρβερο, Η αφθονία των πλούσιων υδάτων της περιοχής μαρτυρείται και από το γεγονός ότι σε απόσταση μικρότερη των 400 μ. από την ακτή, μέσα στη θάλασσα, υφίσταται η μεγάλη πηγή γλυκού νερού λεγόμενη "Δεινή" ή "Ανάβολος" στην οποία κατά τον Παυσανία

βρήκε την Ελλάδα σε κατάσταση χάους. Ο Λύκος είχε έρθει στην Εύβοια για να ανατρέψει τον Κρέοντα και τον είχε δολοφονήσει. Την ώρα της επιστροφής του Ηρακλή, ετοιμαζόταν να σκοτώσει τη Μεγάρα και τα παιδιά του ήρωα. Ο Ηρακλής τον σκότωσε

4.15. ΝΕΣΣΟΣ μ' ένα βέλος και πήγε να θυσιάσει στον Δία. Τότε όμως επενέβη η Ήρα, που έκανε τον Ηρακλή να πέσει σε μανία, να νομίσει ότι τα παιδιά του ήταν παιδιά του Ευρυσθέα, και να τα σκοτώσει με βέλη. Σύμφωνα με τον Ευριπίδη ο Ηρακλής σκότωσε τότε και τη Μεγάρα, και καθώς ετοιμαζόταν να σκοτώσει το θετό του πατέρα, Αμφιτρύωνα, επενέβη η θεά Αθηνά που τον χτύπησε με πέτρα στο στήθος ρίχνοντάς τον σε βαθύ ύπνο. Όταν συνήλθε ο Ηρακλής κατάλαβε τι είχε κάνει και πήγε να αυτοκτονήσει, όμως τον σταμάτησε ο Θησέας. Για να εξιλεωθεί ο Ηρακλής τέθηκε στην υπηρεσία του Ευρυσθέα, που τον διέταξε να επιτελέσει τους περίφημους 12 άθλους του. Σε αντίθεση με αυτή την εκδοχή που θέλει τη Μεγάρα νεκρή από τα βέλη του άντρα της, ο Απολλόδωρος αναφέρει ότι η Μεγάρα κατάφερε να ξεφύγει και ότι στη συνέχεια, όταν ο Ηρακλής θέλησε να νυμφευθεί την Ιόλη κι έφυγε από τη Θήβα, της έδωσε ως σύζυγο τον ανηψιό του Ιόλαο. Ο Ιόλαος ονόμασε την κόρη που απέκτησε μαζί της Λειπεφίλη ή Λειπεφιλήνη, για να θυμίζει την αγαπημένη που εγκατέλειψε ο Ηρακλής, δηλαδή τη Μεγάρα.

4.14.2

«Ηρακλής και Νέσσος»: έργο του Giambologna (1599), Φλωρεντία.

Η Μεγάρα στην Ιστορία και την Τέχνη στην άλλη πλευρά του ποταμού πάνω στην πλάτη του.

Ο Παυσανίας γράφει ότι στη Θήβα, κοντά στις πύλες της Ηλέκτρας, υπήρχε ο τάφος των τέκνων του Ηρακλή και της Μεγάρας. Ο Πίνδαρος αναφέρει ότι τα τέκνα αυτά τα λάτρευαν με το όνομα «Αλκαΐδαι» και τα τιμούσαν με θυσίες και επιτάφιους αγώνες. Στην ομηρική «Νέκυια» (η ραψωδία λ της Οδύσσειας, όπου ο Οδυσσέας κατεβαίνει στον `Αδη, εδώ στίχοι 269 κ.ε.) η Μεγάρα αναφέρεται ότι ήταν ήδη στον Άδη. Εκεί απεικονίσθηκε και από τον Πολύγνωτο στη «Λέσχη» των Δελφών. Ενώ όμως στην τοιχογραφία αυτή παριστάνεται μόνη της, σε μεταγενέστερες απεικονίσεις του Άδη εμφανίζεται μαζί με τα παιδιά της, π.χ. σε αμφορέα της Νάπολης, όπου υπάρχουν και οι επιγραφές «Μεγάρα» και «Ηρακλείδαι».

Εκεί, μετά από χρόνια, συνάντησε ο Νέσσος για δεύτερη φορά τον Ηρακλή όταν αυτός βρισκόταν μαζί με τη Δηιάνειρα. Ο Ηρακλής πέρασε κολυμπώντας το ποτάμι, αλλά εμπιστεύθηκε τη Δηιάνειρα να την περάσει ο Νέσσος. Αλλά ο Νέσσος αποπειράθηκε να απαγάγει τη Δηιάνειρα (ή κατά μία εκδοχή να τη βιάσει), οπότε ο Ηρακλής τον σκότωσε τοξεύοντάς τον με τα δηλητηριώδη βέλη του (κατά μια εκδοχή χτυπώντας τον με το ρόπαλό του).

Πεθαίνοντας όμως ο Νέσσος έδωσε στη Δηιάνειρα ένα δήθεν ερωτικό φίλτρο ανακατεμένο με το αίμα ή/και το σπέρμα του, λέγοντάς της ότι αν ο Ηρακλής έπαυε ποτέ να την αγαπά έπρεπε να του δώσει να φορέσει ένδυμα εμποτισμένο με αυτό το υγρό. Αυτό και έγινε μετά από καιρό, όταν η Δηιάνειρα θέλησε να κάνει τον ήρωα να ξεχάσει την Ιόλη: απέστειλε στον Ηρακλή ένα χιτώνα εμποτισμένο με το «φίλτρο». Αυ4.14.3 Πηγή τός ο «Χιτώνας του Νέσσου» υπήρξε το φονικό όρ• Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής γανο που σκότωσε τον μέγιστο των Ελλήνων μυθικών Μυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα ηρώων, τον Ηρακλή, με φρικτούς πόνους. 1969, σελ. 592 Ο θάνατος του Κενταύρου Νέσσου απεικονίζεται πάνω σε γνωστό αγγείο. Σε αυτή την αναπαράσταση, ο Ηρακλής, κρατώντας ξίφος, έχει το ένα πόδι του 4.15 Νέσσος πάνω στη ράχη του Νέσσου και τον αρπάζει από τα μαλλιά, ενώ ο Κένταυρος ικετεύει τον ήρωα για τη Στην ελληνική μυθολογία ο Νέσσος ήταν Κένταυρος, σωτηρία του. γιος του Ιξίωνα και της Νεφέλης. Ο Νέσσος είχε λά• Ο αστεροειδής 7066 Νέσσος (7066 Nessus), που βει μέρος στην πάλη του Φόλου με τον Ηρακλή. Αφού καταδιώχθηκε από τον ήρωα, ο Νέσσος εγκαταστάανακαλύφθηκε το 1993 και ανήκει στην κατηθηκε στις όχθες του ποταμού Ευήνου, όπου εργαζόγορία των Κενταύρων, πήρε το όνομά του από ταν ως περαματάρης, περνώντας πεζούς διαβάτες το μυθικό αυτό πλάσμα.

4.15.1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΗΡΑΚΛΗ

Πηγή

• Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969

4.16 Τίρυνθα Συντεταγμένες: 37°35′53″N 22°48′57″E / 37.5981°N 22.8158°E Η Τίρυνθα είναι πόλη της Αργολίδας στην Πελοπόννησο. Αρχαιολογικές ανασκαφές στην περιοχή πραγματοποιήθηκαν την περίοδο 1884-1885 από τον Ερρίκο Σλήμαν, που έφερε στο φως την αρχαία Τίρυνθα και τα ξακουστά «κυκλώπεια» τείχη της, τα οποία, σύμφωνα με το μύθο, έχτισαν οι ίδιοι οι Κύκλωπες. (Όμηρος, Β 559) Ο πρώτος μυθικός βασιλιάς της πόλης ήταν ο Προίτος, αδερφός του Ακρίσιου, βασιλιά του Άργους. Στη μυθολογία, ο βασιλιάς της Τίρυνθας, Ευρυσθέας, διέταξε τους άθλους του ήρωα Ηρακλή. Η Τίρυνθα καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Αργείους τον 5ο αιώνα π.Χ. και ο πληθυσμός της εξορίστηκε.[1]

4.16.1

Παραπομπές

[1] Αρχαία Τίρυνθα

4.16.2

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• η Αρχαία Τίρυνθα

4.17 Χείρων Ο κένταυρος Χείρων, γιος του Κρόνου και της νύμφης Φιλύρας είναι μια σημαντική μορφή της ελληνικής μυθολογίας, τόσο για τη σχέση του με τη θεραπεία και άλλες υπό διαμόρφωσιν φυσικές επιστήμες του αρχαίου κόσμου, όσο και για τη σχέση του με τη διδασκαλία των ηρώων. Υβριδική μορφή, όπως όλοι οι κένταυροι και τα άλλα χιμαιρικά πλάσματα του μυθικού κόσμου, διακρίνεται από τους υπόλοιπους του είδους του για την προαιώνια σοφία που κα- αναπαράσταση της Τίρυνθας απο ψηλά τέχει. Παρουσιάζεται σε πολλούς μύθους, με σημαντικότερο αυτόν στον οποίο φέρεται να ήταν δάσκαλος σε ό,τι αφορά στο συμβολισμό του κένταυρου στον του Αχιλλέα. ελληνικό κόσμο. Εκεί που οι άλλοι αντιπροσώπευαν την κτηνωδία και τον κίνδυνο του φυσικού κόσμου, ο Χείρων αντιπροσωπεύει την αφθονία και την ευλογία 4.17.1 Χείρων του, όπως φαίνεται από το γεγονός ότι δίδαξε σε διάΗ παρουσία του Χείρωνα, αντιθετική στο είδος του, φορους ήρωες τις εν δυνάμει αγαθοεργές δυνάμεις κατείχε μια πλήρως διαφορετική έννοια. Με έναν του φυσικού κόσμου –τις τέχνες της αστρολογίας, της πολύ πραγματικό τρόπο, ο Χείρων θα μπορούσε να βοτανικής, της θεραπείας, του κυνηγιού, της πολεμιθεωρηθεί η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα κής τέχνης, και της άσκησης των δικών τους εσωτε-

4.17. ΧΕΙΡΩΝ

Χείρων και Αχιλλεύς, (λεπτομέρεια από ρωμαϊκό ψηφιδωτό)

ρικών, φυσικών χαρισμάτων, δώρα των θεών μέσω κληρονομικής διαδοχής ή προστασίας. Είναι σημαντικό ίσως να σημειώσουμε εδώ ότι, όπως τα υπερφυσικά χαρίσματα έπρεπε να παραχωρηθούν από τους θεούς, έτσι επίσης χρειαζόταν και μια τυπική εισαγωγή στη μαθητεία, προκειμένου να προσφερθούν τα οφέλη της σοφίας του. Τους μαθητές του Χείρωνα τους έφερναν είτε οι θεοί ή προηγούμενοι μαθητές του, που γνώριζαν τη διδασκαλία του και είχαν φθάσει ως εκεί με θεϊκή παρέμβαση. Η πρωιμότερη αναφορά στον Χείρωνα ίσως είναι αυτή που απαντάται στις τελευταίες γραμμές της ησιόδειας Κοσμογονίας. Το όνομα του κένταυρου συνδέεται με ένα παιδί που γεννήθηκε από τον ήρωα Ιάσονα και τη μάγισσα Μήδεια: [...Κι αυτή στην εξουσία μπαίνοντας του Ιάσονα του βασιλιά, εγέννησε το Μήδειο, το γιο της, που τον ανάθρεψε στα βουνά ο Χείρων, ο γιος της Φιλύρας -και του μεγάλου Δία το σχέδιο γινόταν...]. Η ακριβής φύση αυτών των γραμμών είναι αρκετά ενδιαφέρουσα, αν λάβουμε υπ’ όψιν μας την επερχόμενη μοίρα του συγκεκριμένου απογόνου -ένα παιδί προδιαγεγραμμένο να θανατωθεί στη νιότη του, παρά να εκτελέσει τα δικά του κατορθώματα. Εδώ θα τολμούσαμε να πούμε πως ο Ησίοδος με τη ρήση «και του μεγάλου Δία το σχέδιο γινόταν» δεν αναφέρεται στον Μήδειο αλλά στον Χείρωνα. Ο σκοπός του Δία είναι ο ρόλος που εκπληρώνει ο Χείρων στη σφαίρα του ελληνικού μύθου: να διδάξει τη μαγεία του στις μελλοντικές γενεές.

4.17.2

Καταγωγή

31 ταγωγής τους (μητρογραμμική ή πατρογραμμική) και του ρόλου που έπαιζε στον καθορισμό της κοινωνικής θέσης, έχει ενδιαφέρον να δούμε την καταγωγή του Χείρωνα. Αντίθετα από τους άλλους κένταυρους, ο Χείρων δεν κατάγεται από τους Λαπίθες. Κατάγεται από τον Κρόνο και τη νύμφη Φιλύρα. Όπως και άλλοι ολύμπιοι, ο Χείρων είναι παιδί του Κρόνου. Ωστόσο, δεν κατέχει κάποιο ιδιαίτερο βασίλειο όπως οι άλλοι θεοί. Δεν δρα μέσα σε ένα προαποφασισμένο εννοιολογικό πλαίσιο. Μοιάζει περισσότερο να είναι απλά ένα τμήμα –ένα ουσιαστικό τμήμα- του κόσμου, που μπορεί να ενώσει κάποια ρήγματα στις λογικές αλληλουχίες της εικόνας που έχουμε για τη δημιουργία. Αυτή φαίνεται να είναι και η πλέον ενδιαφέρουσα από τις σύγχρονες απόψεις για τη λειτουργία της μαγείας, όπως την ανέπτυξε ο Ιταλός ανθρωπολόγος de Μartino, που ερμηνεύει σε μεγάλο βαθμό την ανάγκη των αρχαίων λαών να διαμορφώνουν και να ερμηνεύουν τις λογικές ανακολουθίες του περιβάλλοντος κόσμου με τρόπο μαγικό. Ο Χείρων κατέχει μια εγγενή γνώση του φυσικού κόσμου, που συμβολίζεται εξωτερικά με την κτηνώδη φύση του αλόγου. Ο δίμορφος Χείρων τον περιγράφει ο Απολλόδωρος, μια αναφορά που εκ πρώτης όψεως φαίνεται περιττή. Άλλωστε, κάθε κένταυρος κατείχε μια διπλή ανθρώπινη και ζωική μορφή. Εντούτοις, όλοι οι άλλοι κένταυροι λειτουργούν μόνο σε έναν κόσμο, αυτόν της αγριότητας και των ενστίκτων. Ο Χείρων μόνος του γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ της φύσης και του πολιτισμού, λειτουργώντας ως αγωγός διαβίβασης εκείνων των ιδιοτήτων του φυσικού κόσμου που πιθανώς θα ωφελήσουν τον πολιτισμό με τις διδασκαλίες του. Η εγγενής γνώση του για τη μαγεία του φυσικού κόσμου μεταφέρθηκε στους διάσημους ήρωες-θεραπευτές μαθητές του, και μέσω αυτών, στον υπόλοιπο κόσμο.

4.17.3 Αναφορές και μύθοι Φαίνεται πως οι μύθοι για τη μαγεία του Χείρωνα αυξήθηκαν σημαντικά με την πάροδο του χρόνου. Διατηρούμε μόνον κάποιους υπαινιγμούς για την προέλευσή του και ακόμα λιγότερες πληροφορίες για τους συγκεκριμένους τρόπους με τους οποίους να εκπλήρωσε το σκοπό του –δηλαδή τις μαγικο-θεραπευτικές δεξιότητες που δίδασκε στους μαθητές του, και τους τρόπους με τους οποίους εξελίχθηκαν οι δεξιότητες. Έχει υποτεθεί στο παρελθόν και σε ένα βαθμό είναι αποδεκτό ότι καθώς μεταβάλλονταν οι ιδέες περί εκπαίδευσης, αναπτύσσονταν και οι ιδέες για τη σοφία του Χείρωνα όπως και οι απόψεις για τον τρόπο με τον οποίο εκπαίδευε τους μαθητές του, ιδέες που υποστήριξε ο Πίνδαρος:

«Αλλά ο ξανθός Αχιλλέας, μένοντας στο σπίτι της Φιλύρας ως παιδί, έκανε έργα μεγάλα, συχνά κραδαίΛαμβάνοντας υπ’ όψιν την αγάπη και την προσκόλ- νοντας στα χέρια του ένα ακόντιο με μια κοντή λεληση που έδειχναν οι πρόγονοί μας στη γραμμή κα- πίδα (βραχυσίδαρον άκοντα), γοργός σαν τον άνεμο,

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΗΡΑΚΛΗ

έφερε το θάνατο στα άγρια λιοντάρια στη μάχη, σκότωσε κάπρους άγριους κι τα ασθμαίνοντα κουφάρια τους στον Κένταυρο, τον γιο του Κρόνου, στην αρχή σαν ήταν έξι χρόνων, και κατόπιν όλο το χρόνο που 'μεινε εκεί, ένα παιδί που το παιχνίδι ήταν άθλοι δυνατοί. Τον θαύμαζε η Άρτεμις και η θαραλλέα Αθηνά, γιατί τα ελάφια τα σκότωνε δίχως σκυλιά και δόλιες παγίδες. Γιατί εκείνος υπερείχε στα πόδια. Όλα αυτά που αφηγούμαι έπος των προγόνων είναι».

ρος από τον οποίο ξεπηδά η συγκεκριμένη γνώση με μια γοργή διαδικασία ανάπτυξης της ανθρώπινης διάνοιας Κατά τον ίδιο τρόπο οι απεικονίσεις του Χείρωνα στην τέχνη υποδεικνύουν την ίδια αλλαγή ιδεών, όχι μόνο στη μορφή αλλά και την ουσία της εκπαίδευσης:

Η αρχαιότητα των ιδεών που αφορούν στον Χείρωνα πιστοποιείται από τη φανερή ανάγκη του Πίνδαρου να ξεκαθαρίσει ότι δεν είναι επινόηση δική του το γεγονός ότι ο Αχιλλέας διδάχθηκε να κυνηγά με αυτόν τον τρόπο, ούτε κάποιες πολιτισμικές εξελίξεις. Είναι ένα γνωστό γεγονός που έμαθε από παλαιότερες ιστορίες. Στην εποχή του οι άνθρωποι ανέπτυξαν άλλες ιδέες για τη γνώση και τις διδασκαλίες του Χείρωνα, τις οποίες επιχειρεί να περιγράψει λεπτομερειακά: «Ο Χείρων με τη βαθιά του γνώση τον Ιάσονα δίδαξε στη λίθινη κατοικία του και τον Ασκληπιό μετά από αυτόν και του δίδαξε την τέχνη τη θεραπευτική με χέρια ευγενικά. Συν τω χρόνω γάμο κανόνισε για την αγλαόκολπη κόρη του Νηρέα, δίδαξε τον γιο της τον ευγενή τρέφοντας το πνεύμα του με τα πρέποντα. Κι όταν οι άνεμοι τον έσπρωξαν στην Τροία, στάθηκε ανάμεσα στις λόγχες και τις κραυγές της μάχης». Γνωρίζουμε από την Ιλιάδα ότι ένα τουλάχιστον από αυτά τα «πρέποντα» ήταν η θεραπεία, καθώς υπάρχουν δύο τουλάχιστον αναφορές για τις διδασκαλίες του Χείρωνα στο συγκεκριμένο έπος. Η πρώτη συνδέεται με τον Μενέλαο, που πληγώθηκε από τρωικό βέλος. Ένας γιατρός από τις τάξεις των Αχαιών ο Μαχάων, που συνέβαινε να είναι γιος του Ασκληπιού, κλήθηκε να «ρουφήξει το δηλητήριο από την πληγή και επιδέξια να επιθέσει πάνω της φάρμακα, που ο Χείρων έδωσε πριν από καιρό στον πατέρα του». Η δεύτερη αναφορά σχετίζεται έμμεσα με τον Αχιλλέα. Ο Ευρύπυλος ζήτησε από το σύντροφό του στη μάχη Πάτροκλο να τον βοηθήσει. «Σώσε με τουλάχιστον τώρα [...] κόψε το βέλος από το μηρό μου, ξέπλυνε το μαύρο αίμα με ζεστό νερό και βάλε πάνω του καλά γιατρικά, από αυτά που λένε ότι σου είπε ο Αχιλλέας, αφού ο Χείρων, ο δικαιότερος του μίλησε γι’ αυτά». Όντας ο ίδιος ο Μαχάων πληγωμένος, η επόμενη καλύτερη επιλογή ήταν ένας μαθητής του Χείρωνα, ακόμα κι αν αυτός ο μαθητής δεν ήταν εκπαιδευμένος ως θεραπευτής. Τέτοια ήταν η πίστη στη σοφία του Κένταυρου. Από τέτοιες σκόρπιες αναφορές, φαίνεται ξεκάθαρο ότι η πρόσθεση της θεραπείας, της αστρονομίας, της μαγείας και της φιλοσοφίας στο ρεπερτόριο των δεξιοτήτων που δίδασκε ο Χείρων συνδέεται άμεσα με τον αυξανόμενο πλούτο της γνώσης των αρχαίων Ελλήνων. Το σημαντικό στην προκειμένη περίπτωση είναι το γεγονός ότι σε αυτή τη γνώση θεμελιακή θέση κατέχει η μαγεία. Ένας πλούσιος σπό-

«Ο Χείρων δε φαίνεται μόνος στις αγγειογραφίες. Στις αρχαιότερες απεικονίσεις φαίνεται να δέχεται τον Αχιλλέα ως μαθητή του ή να παίρνει τον Αχιλλέα σαν παιδί από τα χέρια του Πηλέα, του πατέρα του. Ο ρόλος του Χείρωνα είναι συνδυασμός θετού πατέρα και διδάσκαλου. Αυτή είναι άλλωστε και η αρχαιότερη παράδοση. Ο Πηλέας, η Θέτις ή και οι δύο μαζί αποδίδουν το παιδί στην προστασία του διδάσκαλου για καθοδήγηση, μια καινοτομία που ώθησε την καλλιτεχνική φαντασία σε συγκεκριμένες απεικονίσεις κατά τα τέλη του 6ου αι. Π.Κ.Ε.».

4.17.4 Σπηλιά του Χείρωνα Ο Χείρωνας ζούσε σε μια σπηλιά, γνωστή ως η Σπηλιά του Χείρωνα. Παρόλο που αλλού φαίνεται να έχει εγκαταλειφθεί από την μητέρα του Φιλύρα κατά την γέννηση του, είναι συχνές οι αναφορές που καταδεικνύουν ότι η μητέρα του ζούσε μαζί του στην σπηλιά. Ένας σύγχρονος ερευνητής, ο Σωτήρης Σοφιάς, ισχυρίζεται ότι ανακάλυψε την σπηλιά του Κενταύρου Χείρωνα, κοντά στην παραλία της Μηλίνας, στο Πήλιο. Πρόκειται για μονόχωρο σπήλαιο, έκτασης τουλάχιστον 2500 τ.μ. και ύψους 30-40μ. Σύμφωνα με τον ερευνητή, την σπηλιά την αγνοούσε παντελώς η Ελληνική Σπηλαιολογική εταιρεία και η ΕΠΣΒΕ (υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού που είναι υπεύθυνη για τα σπήλαια της Κεντρικής και Βορείου Ελλάδος)[1] .

4.17.5 Αρχέτυπα και συμβολισμός Ανεξάρτητα από τις αλλαγές στις λεπτομέρειες της εκπαίδευσης, ο πυρήνας της σχέσης μεταξύ του Χείρωνα και των μαθητών του παρέμεινε ο ίδιος. Ανεξάρτητα από την ηλικία κατά την οποία τους εμπιστεύονταν σε εκείνον, και ανεξάρτητα από το επίπεδο γνώσης που κατόρθωναν -είτε επρόκειτο να ζήσουν στην ερημιά, να αποβάλλουν τον ανθρώπινο μανδύα και να αναλάβουν μια θέση στον κόσμο ως κυνηγοί, όπως ο Αχιλλέας ή ο Ακταίων, είτε να χρησιμοποιήσουν τα άφθονα δώρα του φυσικού κόσμου ως θεραπευτές, ή να διαβάσουν το μέλλον στα άστρα ή με άλλα μέσα όπως ο Αρισταίος- ανεξάρτητα από όλα αυτά, φαινόταν ως μαγεία, ισόμετρη με το επίπεδο δεξιοτήτων των ατόμων που απάρτιζαν τον περιβάλλοντα κοινωνικό ιστό. Ο Χείρων ήταν πλέον ένα είδος αρχετύπου που ενοποιούσε και αιτιολογούσε τούτη τη μαγική γνώση. Μια γνώση που ήλθε από τους θεούς,

4.17. ΧΕΙΡΩΝ αφού ήταν γιος του Κρόνου, και χρησιμοποιήθηκε από τον Ηρακλή για την ολοκλήρωση των άθλων του ή από τον Προμηθέα για τη διεύρυνση της ανθρώπινης γνώσης. Η σχέση εμποτιζόταν επίσης με τη μαγεία για έναν ακόμα απλό λόγο -την κοινωνική πεποίθηση των Ελλήνων στο προκαθορισμένο και τη μοίρα. Εκείνοι που εκτελούσαν μεγάλους άθλους, ήταν προκαθορισμένο να το κάνουν. Γεννούνταν από θεότητες, που τους περνούσαν τις μαγικές τους ικανότητες. Αυτές οι ικανότητες ενδυναμώνονταν με την εκπαίδευση που λάμβαναν, και τους επέτρεπε να εκμεταλλεύονται πλήρως τα χαρίσματά τους. Τούτη η εκπαίδευση ήταν δυνατή εξαιτίας της «μαγικής» τους σύνδεσης με τη θεότητα, εκπαίδευση που αποκαθιστούσε τις σιωπηλές «μαγικές» δυνατότητες πάνω τους μέσω της γνώσης, επιτρέποντάς τους να αποκτήσουν φυσικές δυνάμεις ανεξήγητες και θαυμαστές. Αυτή είναι άλλωστε και η ουσία της μαγείας στο εννοιολογικό της πλαίσιο. Η βαθύτερη γνώση, που προωθείται βαθιά μέσα στο μέλλον, έως ότου γίνει αποδεκτή από το σύνολο της ανθρώπινης διάνοιας. Η εκπαίδευση του Χείρωνα ήταν κατάλληλη, γιατί ήταν αποκλειστική και παρεχόταν μόνο σε εκείνους που αποδεικνύονταν άξιοί της εξαιτίας των προγόνων τους. Ήταν επίσης κατάλληλη, γιατί ήταν αποτελεσματική. Τούτο το παρατήρησε ο Νικολό Μακιαβέλι περίπου δύο χιλιάδες χρόνια αργότερα, όταν είπε:

33 κένταυροι για να αποφύγουν την οργή του Ηρακλή, ο Χείρων χτυπήθηκε από ένα βέλος του μαθητή του, βέλος εμποτισμένο στο αίμα της Λερναίας Ύδρας. Κατά σύμπτωση το ίδιο αίμα θα προκαλέσει και το θάνατο του ίδιου του Ηρακλή μέχρι να ολοκληρωθεί ο κύκλος του αίματος στο πρόσωπο του Προμηθέα. Ο Χείρων δεν μπορούσε να θεραπευτεί μόνος του από την αγωνία του δηλητήριου της ύδρας και την ίδια στιγμή ήταν ανίκανος να πεθάνει με φυσικό τρόπο, όντας αθάνατος. Ζήτησε από τον Δία να τον απαλλάξει από την αθανασία του, αλλά ακόμα και ο θάνατός του υπηρέτησε ένα σκοπό στην υπηρεσία της γνώσης. Με το θάνατό του απελευθέρωσε ένα άλλο σύμβολο της γνώσης από τα δεσμά του -τον Προμηθέα, τον Τιτάνα που έδωσε στους ανθρώπους τη φωτιά. Ο Προμηθέας καταδικάστηκε σε αιώνια φυλάκιση και αιώνιο βασανιστήριο «έως ότου κάποιος θεός να γίνει διάδοχός του, να αναλάβει τους βασάνους του Προμηθέα και να κατέβει στον σκοτεινό Άδη και τις σκιές του Τάρταρου». Τούτη η ακολουθία γεγονότων ενδυνάμωσε τον συμβολικό τριπλό δεσμό του Ηρακλή προς τον Χείρωνα, του Χείρωνα προς τον Προμηθέα και τελικά του Προμηθέα προς τον Ηρακλή και το κλείσιμο του κύκλου. Τούτος ο δεσμός απεικονίζει αρχικά την αγριότητα του ανθρώπου της φύσης, κατόπιν τη γέφυρα ανάμεσα στον άνθρωπο και τη γνώση της φύσης και τέλος την απελευθέρωση του ανθρώπου μέσω του συμβόλου της μελλοντικής γνώσης. Ο θάνατος του Χείρωνα απομάκρυνε την ανάγκη μιας εξωτερικής διαμεσότητας ανάμεσα στη φυσική και την πνευματική ύπαρξη. Από αυτό το σημείο και μετά τούτο τον ρόλο τον παίζει η ανθρώπινη ψυχή. Ακόμα και στο θάνατό του ο σοφός κένταυρος άφησε πίσω μια τεράστια κληρονομία για την ανθρωπότητα. Την κληρονομιά της αυτογνωσίας και των θυσιών που απαιτεί η επίτευξή της.

«Υπάρχουν δύο τρόποι να μάχεσαι, μέσω του νόμου και μέσω της δύναμης. Ο πρώτος τρόπος ταιριάζει στον άνθρωπο και ο δεύτερος στα θηρία. Αφού, όμως, ο πρώτος τρόπος είναι ανεπαρκής, πολύ συχνά γίνεται αναγκαίο να καταφύγει κανείς στον δεύτερο. Για αυτό ο πρίγκηπας χρειάζεται να γνωρίζει να χρησιμοποιεί και τους δύο τρόπους και τον ανθρώπινο και τον θηριώδη. Οι συγγραφείς της αρχαιότητας δίδασκαν τούτο το μάθημα αλληγορικά, όταν αφηγούνταν πώς ο Αχιλλέας και πολλοί άλλοι αρχαίοι πρίγκιπες στέλνονταν για διδασκαλία στον Χείρωνα τον 4.17.6 Σημείωση κένταυρο. Έχοντας για δάσκαλο ένα πλάσμα μισό ανθρώπινο και μισό θηρίο σημαίνει ότι μαθαίνει κα• Ο αστεροειδής 2060 Χείρων (2060 Chiron), ο νείς πώς να χρησιμοποιεί τη μία και την άλλη φύση, πρώτος της κατηγορίας των Κενταύρων που και ότι η μία δίχως την άλλη δεν μπορεί να διαρκέανακαλύφθηκε (1977), πήρε το όνομά του από σει». το μυθικό αυτό πλάσμα. Και, τελικά, ήταν κατάλληλη εξαιτίας του ανθεκτικού στο χρόνο συμβολισμό του Χείρωνα –η αξία της γνώσης για χάρη της γνώσης, ακόμα και αν μπο- 4.17.7 Παραπομπές ρούσε να μεταδοθεί μόνο στους λιγοστούς που επέβαλε ο αριστοκρατικός χαρακτήρας της αρχαιοελλη- [1] e-telescope.gr νικής κοινωνίας. Τούτος ο συμβολισμός φαίνεται με σαφήνεια στο θάνατο του Χείρωνα. Ο θάνατος του αθάνατου Χείρωνα προήλθε από τη σύγκρουση αυ- 4.17.8 Προτεινόμενη Βιβλιογραφία τών των δύο κόσμων του φυσικού και του πολιτισμέ• Αισχύλου, Προμηθεύς Δεσμώτης, Ζαχαρόπουνου, το αποτέλεσμα μιας σύγκρουσης μεταξύ του είλος, (Αθήνα χ.χ.). δους του, των άλλων κενταύρων, και του τελευταίου μαθητή του, του Ηρακλή. Κατά τη διάρκεια της μά• Apollodorus, The Library of Greek Mythology, χης, όταν πρόστρεξαν στην προστασία του οι άλλοι Oxford University Press, (Oxford 1997).

34 • Bagley A., Chiron the Educator, University of Minnesota (2000). • Boardman J., Greek Art, Thames and Hudson, (London 1996). • Graf F., Magic in the Ancient World, Harvard University Press, (Harvard 1999). • Jung C. G., Οι ψυχολογικοί τύποι. Σπαγειρία, (Θεσσ/νίκη, 1984).

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΗΡΑΚΛΗ Ο Φιλοκτήτης στην ελληνική μυθολογία ήταν γιος του βοσκού Ποίαντα και της Μεθώνης, που έτυχε να περνά από την Οίτη όταν ο Ηρακλής ζητούσε από το γιο του Ύλλο να ανάψει την πυρά για να τον κάψει, αλλά εκείνος δίσταζε. Από τους παρευρισκόμενους μόνο ο Φιλοκτήτης πήρε την πρωτοβουλία κι έτσι ο ήρωας του χάρισε το τόξο του και τα δηλητηριασμένα βέλη του για να τον ευχαριστήσει. Ο Φιλοκτήτης συμμετείχε στον Τρωικό Πόλεμο και μάλιστα τραυμάτισε θανάσιμα τον Πάρη, αδερφό του Έκτορα και παιδί του Πριάμου.

• Machiavelli N., The Prince, Bantam, (1984). • Martino, Er. de, Magia e Civiltà, Garzanti, (Milano, 1962). • Ομήρου, Ιλιάδα, (μτφρ. Ο. Κομνηνού - Ι. Κακριδή), Ζαχαρόπουλος, (Αθήνα χ.χ.) • Pindar, Nemean Odes. Isthmian Odes. Fragments, (trans William H. Race), Loeb Classical Library, Harvard University Press, (1997). • Ησίοδου, Θεογονία, Έργα και Ημέραι, Ασπίς, Ηρακλέους, Ηοίαι (μτφρ. Π Λεκατσάς), Ζαχαρόπουλος (Αθήνα, χ.χ.).

4.18 Φιλοκτήτης (μυθολογία)

«Φιλοκτήτης», έργο του Ζαν-Ζερμέν Ντρουέ, Μουσείο Καλών Τεχνών, Σάρτρ (1786-1788).

4.18.1 Δείτε επίσης • Ο αστεροειδής 1869 Φιλοκτήτης (1869 Philoctetes), που ανακαλύφθηκε το 1960 και ανήκει στην Τρωική Ομάδα, πήρε το όνομά του από το μυθικό αυτό πρόσωπο.

Κεφάλαιο 5

ΘΗΣΕΑΣ 5.1 Θησέας Ο Θησέας (αρχ. Θησεύς) ήταν Έλληνας βασιλιάς της Αθήνας στην ελληνική μυθολογία, γιος του Αιγέα και της Αίθρας, ο πιο δημοφιλής ήρωας στην αρχαία Ελλάδα μετά τον Ηρακλή.

5.1.1

Εισαγωγή

Κάποτε ο Ηρακλής πέρασε από την Τροιζήνα της Αττικής όπου τον φιλοξένησε στο παλάτι του βασιλιά Πιτθέα. Όταν κάθισαν να φάνε, ο Ηρακλής έβγαλε την λεοντή και την άφησε κάτω. Μια παρέα παιδιών βλέποντας τη λεοντή τρόμαξαν και το έβαλαν στα πόδια. Ένα όμως επτάχρονο παιδί, νομίζοντας πως έβλεπε αληθινό λιοντάρι άρπαξε ένα τσεκούρι κι όρμησε να το σκοτώσει. Ήταν ο Θησέας, ο εγγονός του βασιλιά Πιτθέα, ένας ακόμη ήρωας της ελληνικής μυθολογίας.

5.1.2

Πώς γεννήθηκε ο Θησέας

γέας του ανέφερε τον χρησμό, οπότε ο Πιτθέας, κατανοώντας το νόημά του, μεθά τον Αιγέα και τον ρίχνει στο κρεβάτι της κόρης του Αίθρας, αποσκοπώντας έτσι να γίνει παππούς του διαδόχου του αθηναϊκού θρόνου. Το πρωί, όταν ο Αιγέας συνήλθε από το μεθύσι του δίπλα στην Αίθρα, την έπεισε να του υποσχεθεί ότι αν αποκτούσε απόγονό του θα τον μεγάλωνε κρυφά στην πόλη. Ακόμα, έκρυψε κάτω από μεγάλο βράχο τα σανδάλια και το σπαθί του λέγοντας στην Αίθρα ότι όταν μεγαλώσει το παιδί του τόσο ώστε να μπορέσει να σηκώσει τον βράχο, να το διέταζε να πάει στην Αθήνα και να του δείξει τα αντικείμενα. Στο μεταξύ, τη νύκτα που κοιμήθηκε με τον Αιγέα, η Αίθρα είδε σε όνειρο την Αθηνά, η οποία την καθοδήγησε να περάσει περπατώντας πάνω σε υφάλους στη νησίδα Σφαιρία, που είναι τόσο κοντά στην ακτή της Τροιζήνας, ώστε να μπορεί κάποιος να πάει σε αυτή με τα πόδια. Καθώς περπατούσε μέσα στη θάλασσα λέγεται ότι ο Ποσειδώνας τη γονιμοποίησε. Μετά λοιπόν από εννέα μήνες η Αίθρα γέννησε τον Θησέα πάνω στον δρόμο που πάει στο λιμάνι. Ο ήρωας επομένως είχε αβέβαιη πατρότητα, μοιρασμένη ανάμεσα στον Αθηναίο βασιλιά και στον θεό της θάλασσας.

5.1.3 Το ταξίδι προς την Αθήνα Ως παιδαγωγός του Θησέα στην αυλή του βασιλιά Πιτθέα αναφέρεται ο Τροιζήνιος Κοννίδας. Στο τέλος της εφηβείας του, ο Θησέας έμαθε από τη μητέρα του, Αίθρα, την καταγωγή του και μπόρεσε να σηκώσει τον βράχο και να βρει τα πράγματα που είχε κρύψει ο Αιγέας. Αμέσως ξεκίνησε να πάει στην Αθήνα για να γνωρίσει τον πατέρα του, αλλά όχι με πλοίο όπως του συνέστησε η προσεκτική πριγκήπισσα. Θέλησε να πάει από την ξηρά, την οποία λυμαίνονταν διάφοροι ληστές, προκειμένου να μιμηθεί κατά κάποιο τρόπο τους άθλους του Ηρακλή, τον οποίο είχε ως πρότυπο, αλλά και να εκκαθαρίσει τον δρόμο ως την Αθήνα από τους εγκληματίες.

Ο Θησέας και ο Μινώταυρος, απεικόνιση σε αμφορέα

Επειδή ο Αιγέας δεν είχε παιδιά παρά τις προσπάθειές του, πήγε στο Μαντείο των Δελφών και πήρε ένα δυσνόητο χρησμό. Επιστρέφοντας στην Αθήνα σκέφθηκε να περάσει από τον φίλο του βασιλιά της Τροιζήνας Πιτθέα, ο οποίος τον φιλοξένησε. Ο Αι-

Πραγματικά, κοντά στην Επίδαυρο συνάντησε τον Περιφήτη, γνωστό και ως «Κορυνήτη» από το σιδερένιο ρόπαλο που χρησιμοποιούσε για να σκοτώνει τους διαβάτες. Ο Θησέας κατόρθωσε να του το αρπάξει και να τον σκοτώσει με αυτό. Στη συνέχεια,

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΘΗΣΕΑΣ

στον Ισθμό της Κορίνθου, συνάντησε τον Σίνη τον «Πιτυοκάμπτη» (= αυτόν που λυγίζει τα πεύκα) ο οποίος έσχιζε στα δύο τα θύματά του δένοντάς τα ανάμεσα σε δύο λυγισμένα πεύκα. Ο Θησέας τον θανάτωσε με τον ίδιο τρόπο. Όχι πολύ μακριά από τον Ισθμό, στην Κρομμυώνα (Άγιοι Θεόδωροι), ο Θησέας σκότωσε την άγρια γουρούνα Φαία, η οποία έκανε μεγάλες καταστροφές στην περιοχή. Στις Σκιρωνίδες Πέτρες, τη σημερινή Κακιά Σκάλα, αντιμετώπισε τον ομώνυμο ληστή, τον Σκίρωνα, που ανάγκαζε τους περαστικούς να του πλένουν τα πόδια, οπότε καθώς εκείνοι ήταν σκυμμένοι τους κλοτσούσε και τους έριχνε στον γκρεμό, όπου τους έτρωγε μία τεράστια χελώνα. Ο Θησέας τον έριξε στον γκρεμό. Προχωρώντας στην Ελευσίνα, ο ήρωας πάλεψε με τον Κερκύονα, που σκότωνε τους διαβάτες πνίγοντάς τους με ένα ισχυρό εναγκαλισμό, και τον θανάτωσε χτυπώντας το κεφάλι του στη γη. Τέλος, στον Κηφισό στην Ιερά Οδό (κοντά στο σημερινό Δαφνί), εξόντωσε και τον Πολυπήμονα, τον πατέρα του Σίνη, γνωστότερο ως «Προκρούστη» επειδή εξαπατούσε τους ταξιδιώτες και τους παρέσυρε στο σπίτι του, όπου τους εξάρθρωνε τα πόδια ή τους τα έκοβε με πριόνι για να τους «ταιριάξει» στο κρεβάτι του. Μετά από όλα αυτά, ο Θησέας δέχθηκε κάθαρση από τους γιους του Φυτάλου στα νερά του Κηφισού για τις δολοφονίες όλων των ληστών, ώστε να αντικρύσει για πρώτη φορά τον πατέρα του ως εξαγνισμένος ήρωας.

5.1.4

δειλός Ευρυσθέας τον είχε αφήσει ελεύθερο, είχε καταφύγει στην ευρύτερη περιοχή του Μαραθώνα και επέφερε καταστροφές. Ο Θησέας πήγε να τον αναζητήσει (κάποιοι συγγραφείς εμφανίζουν την αιχμαλώτιση του «Μαραθώνιου Ταύρου» ως αποστολή που ανέθεσε ο Αιγέας στον ήρωα πριν τον αναγνωρίσει, πιστεύοντας ότι έτσι ο Θησέας θα σκοτωνόταν). Στον δρόμο τον έπιασε καταιγίδα και βρήκε καταφύγιο στην καλύβα μιας γριας, της Εκάλης. Εκείνη, επιθυμώντας να τον ευχαριστήσει επειδή είχε σκοτώσει τον Κερκύονα, θύματα του οποίου ήταν και οι δύο γιοι της, τον φιλοξενεί και υπόσχεται θυσία στον Δία αν ο ήρωας επέστρεφε σώος από το κυνήγι. Κατά τον γυρισμό του Θησέως, η Εκάλη είχε ήδη πεθάνει, οπότε οι κάτοικοι της περιοχής ανέλαβαν να τελέσουν τη θυσία, προς τιμή του «Εκαλείου Διός». Στον Μαραθώνα, ο ήρωας κατόρθωσε να αιχμαλωτίσει ζωντανό τον ταύρο. Τον οδήγησε στην Αθήνα δεμένο από τα κέρατα διασχίζοντας τους δρόμους της μπροστά στους έκπληκτους Αθηναίους, ανέβηκε στην Ακρόπολη και εκεί τον θυσίασε στους θεούς.

Στην Αθήνα

Χωρίς να αποκαλύψει ποιος είναι, ο Θησέας εμφανίστηκε στον πατέρα του ως ξένος. Ωστόσο η Μήδεια κατάλαβε την ταυτότητά του και φοβήθηκε ότι θα πάρει τη διαδοχή από τον γιο που στο μεταξύ είχε αποκτήσει η ίδια με τον Αιγέα. Για τον λόγο αυτό έπεισε τον βασιλιά ότι έπρεπε να εξοντώσουν τον ξένο και έφτιαξε ένα δηλητήριο με βάση το «ακόνιτον», θανατηφόρο βότανο που προερχόταν από τα σάλια του Κέρβερου. Αλλά την ώρα του δείπνου ο Θησέας τράβηξε το σπαθί του για να κόψει το κρέας, οπότε ο πατέρας του αναγνώρισε το όπλο που είχε κρύψει στην Τροιζήνα, κληρονομιά του παππού του, του Κέκροπα. Τότε ο Αιγέας παρενέβη αμέσως και γλίτωσε τον γιο του από το δηλητηριασμένο φαγητό. Η Μήδεια έφυγε από την Αθήνα με τον γιο της Μήδο. Ο Θησέας φονεύει τον Μινώταυρο (1843), Ο αδελφός του Αιγέα Πάλλαντας και οι 50 γιοι του, χάλκινο γλυπτό από τον Antoine-Louis Barye. οι Παλλαντίδες προσπάθησαν να σφετερισθούν τον θρόνο, αλλά ο Θησέας τους απέτρεψε και επιβεβαίωσε την εξουσία του πατέρα του.

5.1.6 Η αποστολή για τον Μινώταυρο

5.1.5

Ο ταύρος του Μαραθώνα

Το γνωστότερο κατόρθωμα του Θησέα υπήρξε η θανάτωση του Μινώταυρου. Ο Μίνωας, για να τιμωρήσει τους Αθηναίους επειδή σκότωσαν τον γιο του Ανδρόγεω, κήρυξε πόλεμο στον οποίο νίκησε. Ως Ο άγριος ταύρος της Κρήτης, που συνέλαβε ο ποινή των Αθηναίων όρισε κάθε εννιά χρόνια εφτά Ηρακλής κατά τον έβδομο άθλο του και τον οποίο ο νέοι Αθηναίοι και εφτά νέες Αθηναίες να στέλνονται

5.1. ΘΗΣΕΑΣ στην Κρήτη και να κατασπαράζονται από τον Μινώταυρο μέσα στον Λαβύρινθο. Ο Θησέας αποφάσισε να σαλπάρει για την Κρήτη και να θέσει τέλος στη ντροπιαστική εισφορά σε αίμα. Πήρε τη θέση ενός από τους 7 νέους και απέπλευσε μαζί τους από το Φάληρο στις αρχές του μήνα Μουνυχιώνα. Στη Σαλαμίνα επέλεξε ως κυβερνήτη του πλοίου τον ικανότατο Ναυσίθοο και ως πρωρέα τον Φαίακα, αφού τότε οι Αθηναίοι δεν είχαν ακόμα ασχοληθεί με τη ναυτιλία. Καταπλέοντας στην Κρήτη γνώρισε την κόρη του Μίνωα, την Αριάδνη, και οι δύο νέοι ερωτεύτηκαν. Η Αριάδνη τον έβαλε να υποσχεθεί ότι θα την έπαιρνε στην πατρίδα του και θα την νυμφευόταν. Μετά, του έδωσε ένα κουβάρι κλωστή, τον «Μίτο της Αριάδνης», ώστε όταν ο Θησέας έμπαινε στον λαβύρινθο να το ξετυλίγει, για να μπορέσει έπειτα, αφού σκοτώσει τον Μινώταυρο, να βρει την έξοδο. Πράγματι, ο ήρωας στερέωσε τη μία άκρη στην είσοδο του δαιδαλώδους οικήματος, αναζήτησε, βρήκε και σκότωσε το τέρας, και ξανατυλίγοντας τον μίτο κατάφερε να βγει από τον Λαβύρινθο. Εκμεταλλευόμενοι το σκοτάδι της νύχτας, ο Θησέας, η Αριάδνη και οι υπόλοιποι νέοι δραπέτευσαν στο λιμάνι και πήραν με το πλοίο τους το ταξίδι της επιστροφής. Στο ταξίδι ωστόσο έκαναν μία στάση στη Νάξο. Εκεί, στο όνειρο του Θησέα εμφανίστηκε ο θεός Διόνυσος και του είπε ότι έπρεπε να φύγουν από το νησί χωρίς την Αριάδνη, αφού ήταν γραφτό να μείνει εκεί και να γίνει γυναίκα του. Η Αριάδνη έμεινε στη Νάξο και παντρεύτηκε τον θεό Διόνυσο κι έτσι αναπτύχθηκε και η λατρεία της σαν θεότητα στο νησί. Ο Διόνυσος (ή η Αφροδίτη ή οι Ώρες) της χάρισε χρυσό στεφάνι, έργο του Ηφαίστου, και την έφερε μαζί του στον Όλυμπο. Η θνητή Αριάδνη έφθασε έτσι να γίνει αθάνατη σύζυγος θεού. Απαραίτητη ήταν και μια στάση στο ιερό νησί της Δήλου για την προσφορά θυσίας στον Απόλλωνα. Πριν την αναχώρηση, Αιγέας και Θησέας είχαν συμφωνήσει ότι ο δεύτερος θα σήκωνε τα λευκά πανιά αν ολοκλήρωνε με επιτυχία την αποστολή, αλλιώς οι σύντροφοί του θα άφηναν τα μαύρα, με τα οποία είχαν αναχωρήσει σε ένδειξη πένθους. Εξαιτίας όμως ίσως κάποιας κατάρας της Αριάδνης (την Αριάδνη την είχε εγκαταλείψει στη Νάξο) κανένας δεν θυμήθηκε να αλλάξει τα πανιά. Ο Αιγέας βλέποντας το πλοίο να φθάνει με μαύρα πανιά από το ακρωτήριο Σούνιο αυτοκτόνησε από την απελπισία του πέφτοντας κάτω από τον βράχο, δίνοντας έτσι στο Αιγαίο Πέλαγος το όνομά του. Βέβαια η λογικότερη εκδοχή τοποθετεί αλλού το σημείο παρατηρήσεως, αφού θα ήταν δύσκολο ο Αιγεύς να βρίσκεται συνεχώς επί εβδομάδες σε τόσο μακρινό (για την εποχή) σημείο όπως το Σούνιο έχοντας παρατήσει τα βασιλικά του καθήκοντα περιμένοντας τον Θησέα: έτσι λοιπόν, ο Αιγέας έβλεπε προς τη θάλασσα από τον ναό της Αθηνάς Νίκης στην Ακρόπολη, όπου υπήρχε πύργος. Βλέποντας το πλοίο να επιστρέφει με μαύρα πανιά, έπεσε από τον πύργο και σκοτώθηκε. Στη θέση που

37 έπεσε οι Αθηναίοι ίδρυσαν ένα μικρό φερώνυμο ιερό, το Αιγείον, που το κατέγραψε ο Παυσανίας ανεβαίνοντας στην Ακρόπολη. Μόλις ο Θησέας επέστρεψε στην Αθήνα, οι Αθηναίοι εόρτασαν τον γυρισμό του και τη νίκη του, που τους λύτρωσε από τον τρομερό φόρο, και τον ανακήρυξαν αμέσως βασιλιά τους.

5.1.7 Ο Θησέας ως βασιλιάς Ο Θησέας υπήρξε ένας από τους καλύτερους βασιλιάδες για την Αθήνα. Θεμελίωσε το μεγαλείο των Αθηνών ενώνοντας τους δήμους της Αττικής, γεγονός του οποίου την ανάμνηση εόρταζαν οι Αθηναίοι στις 16 Εκατομβαιώνος με τα «Συνοίκια» ή «Συνοικέσια». Ο Θησέας διαίρεσε τους πολίτες σε τρεις τάξεις: στους ευγενείς, στους κτηματίες και στους δημιουργούς (χειρώνακτες και τεχνίτες). Σημείωσε και πολεμικές επιτυχίες καταλαμβάνοντας τη Μεγαρίδα και στη συνέχεια νικώντας τις Αμαζόνες, οι οποίες είχαν εκστρατεύσει κατά της Αττικής για να απελευθερώσουν την Αντιόπη. Κυρίως όμως κατετρόπωσε τους Κενταύρους μαζί με τον φίλο του βασιλιά των Λαπίθων Πειρίθοο. Ο Πειρίθοος ήταν φίλος του Θησέα από τότε που πήγε να αρπάξει τα βόδια του. Ενώ κόντεψαν να αλληλοσκοτωθούν, οι θεοί τους ενέπνευσαν αμοιβαία συμπάθεια, ώστε μόλις κοιτάξε ο ένας τον άλλο πέταξαν τα όπλα στην άκρη και από τότε έγιναν αχώριστοι. Μαζί απήγαγαν από τη Σπάρτη την Ωραία Ελένη όταν αυτή ήταν ακόμα 12 ετών και χόρευε γύρω από τον βωμό του ναού της Ορθίας Αρτέμιδος. Τότε είχαν ρίξει κλήρο και η Ελένη έπεσε στον Θησέα. Ο ήρωας την έφερε στην Αττική και την εμπιστεύθηκε στη μητέρα του, την Αίθρα. Μαζί κατέβηκαν, αμέσως μετά, και στον κάτω κόσμο για να αρπάξουν την Περσεφόνη, την οποία είχε ερωτευθεί ο Πειρίθοος. Ο Πλούτωνας όμως τους αντιλήφθηκε και τους έβαλε να καθίσουν σε μια πέτρα από όπου δεν μπορούσαν να ξανασηκωθούν. Στο μεταξύ, οι αδελφοί της Ωραίας Ελένης (οι Διόσκουροι) πήγαν στην Αττική για να πάρουν πίσω την αδελφή τους. Δεν θα την εύρισκαν, όμως, αν ο Ακάδημος δεν τους έδειχνε το μέρος που την έκρυβαν. Εξαιτίας αυτής της μυθολογικής ευεργεσίας, όταν οι Σπαρτιάτες κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο κατέστρεψαν την Αττική, σεβάσθηκαν την Ακαδήμεια, το ιερό του Ακαδήμου. Οι Διόσκουροι πήραν την αδελφή τους και την Αίθρα (τη δεύτερη ως σκλάβα), και επέστρεψαν στη Σπάρτη, αφού πρώτα ανακήρυξαν βασιλιά των Αθηνών τον Μενεσθέα. Χρόνια μετά, ο Ηρακλής κατέβηκε στον `Αδη και ελευθέρωσε τον Θησέα, που γύρισε στην Αθήνα. Επειδή βρήκε τους Αθηναίους εναντίον του, ο Θησέας τους καταράσθηκε. Ο τόπος όπου κατά τον μύθο εκστόμισε την κατάρα, υποτίθεται ότι σωζόταν στον αρχαίο δήμο του Γαργηττού και ονομαζόταν Αρατήριον.

5.1.8

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΘΗΣΕΑΣ

Ο θάνατος του Θησέα

Στη συνέχεια, ο Θησέας έφυγε από την Αθήνα και πήγε στη νήσο Σκύρο. Ο βασιλιάς του νησιού, ο Λυκομήδης, αρχικά τον καλοδέχθηκε, αλλά μετά από κάποιο διάστημα τον πήγε δήθεν για περίπατο στο ψηλότερο σημείο και τον έσπρωξε στον γκρεμό. Ο Θησέας έπεσε και σκοτώθηκε. Σύμφωνα με άλλη μυθολογική παράδοση, επρόκειτο για αυτοκτονία. Οι Αθηναίοι τον θυμήθηκαν χρόνια μετά, όταν τα παιδιά του, ο Δημοφών και ο Ακάμας, πήραν μέρος στον Τρωικό Πόλεμο μαζί με τον Μενεσθέα.

5.1.9

Η μνήμη του ήρωα

Στους ιστορικούς χρόνους, ο πρώτος που υπενθύμισε στους Αθηναίους το χρέος τους προς τον ήρωα ήταν ο Πεισίστρατος. Το 475 π.Χ., όταν ο Κίμων εξεστράτευσε κατά της Σκύρου και την κατέλαβε, άρχισε να ψάχνει όλο το νησί για να βρει τον τάφο του Θησέα. Είχε πια απελπισθεί, όταν είδε ξαφνικά έναν αετό να προσγειώνεται σε ένα λόφο, να τον σκαλίζει με τα νύχια του και να τον κτυπά με το ράμφος του. Ο Κίμων το θεώρησε θεϊκό σημάδι, έσκαψε εκεί και ανεκάλυψε μία παλιά μεγάλη σαρκοφάγο και κοντά της την αιχμή μιας λόγχης και ένα ξίφος. Πίστεψε ότι ανήκαν στον Θησέα και τα μετέφερε με την τριήρη του στην Αθήνα. Οι Αθηναίοι τον υποδέχθηκαν με λαμπρές τελετές και εναπέθεσαν με ευλάβεια τα λείψανα στο «Θησείον», το ηρώο που έκτισαν για τον σκοπό αυτό «εν μέσει πόλει» (κατά τον Πλούταρχο, κοντά δηλαδή στον βωμό των 12 θεών). Ακόμα, όρισαν τις 8 Πυανεψιώνος ως ημερομηνία προσφοράς της μέγιστης θυσίας, επειδή η ημέρα εκείνη ήταν η επέτειος της επιστροφής του από την Κρήτη, και τις 8 του κάθε μήνα να τιμάται η μνήμη του (ιδιαίτερα στις 8 Εκατομβαιώνος, ημερομηνία που ο ήρωας πρωτοήλθε στην Αθήνα από την Τροιζήνα).

5.1.10

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Θησέας, ήρωας ή μιμητής (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)

Κεφάλαιο 6

ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΗΣΕΑ 6.1 Αιγέας

Ο Αιγέας λαμβάνει τον χρησμό. Ερυθρόμορφη κύλιξ του Ζωγράφου του Κόδρου, 440 π.Χ. Αρχαιολογική συλλογή Βερολίνου.

Ο Αιγέας ήταν ο ένατος στη σειρά μυθικός βασιλιάς της αρχαίας Αθήνας, όπου βασίλεψε γύρω στον 13ο αιώνα. Καταγόταν απ' ευθείας από τη γενιά του Ερεχθέα. Ήταν γιος του Πανδίονα και της Πυλίας, θυγατέρας του βασιλιά των Μεγάρων Πύλαντα, και αδερφός του Νίσου, του Πάλλαντα και του Λύκου. Ο πατέρας του, ο Πανδίων, ήταν βασιλιάς της Αθήνας, αλλά οι Μητιονίδες τον είχαν εκθρονίσει κι αυτός είχε καταφύγει στα Μέγαρα, όπου και πήρε γυναίκα του την κόρη του εκεί βασιλιά.

6.1.1

Ανάκτηση της εξουσίας και χρησμός των Δελφών

Μετά το θάνατο του πατέρα του, ο Αιγέας κατόρθωσε να γυρίσει στην Αθήνα και να ανακτήσει την εξουσία, παρά τη σφοδρή αντίδραση των 50 ανιψιών του, γιων του Πάλλαντα. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Αιγέας είχε την ατυχία να μη μπορεί

να αποκτήσει παιδί ή ότι αποκτούσε παιδιά αλλά μόνο κορίτσια και γι' αυτό ήθελε να αποκτήσει ένα αγόρι. Νομίζοντας πως η αιτία ήταν κάποιος θυμός της θεάς Αφροδίτης, ίδρυσε στην Αθήνα το πρώτο ιερό καθιερώνοντας έτσι τη λατρεία της Ουράνιας Αφροδίτης. Ωστόσο ο πόθος του δεν εκπληρώθηκε. Απελπισμένος πήγε στο Μαντείο των Δελφών να ζητήσει συμβουλή. Εκεί η Πυθία του έδωσε το χρησμό που πήρε από τη Θέμιδα. Ο χρησμός έλεγε: Ασκού τον προύχοντα πόδα, μέγα φέρτατε λαών, μη λύσης, πριν εις άκρον Αθηναίων αφίκειας δηλαδή "Μη λύσεις το προεξέχον πόδι του ασκού, μεγάλε αρχηγέ των λαών, πριν φτάσεις στο δήμο των Αθηναίων". Ο ασκός που ανέφερε ο χρησμός ήταν το ασκί, όπου έβαζαν κρασί οι αρχαίοι, και το πόδι που προεξείχε ήταν το μέρος απ' όπου το γέμιζαν. Και ήθελε να πει πως δεν έπρεπε να πιει πολύ κρασί και να μεθύσει πριν φτάσει στην πατρίδα του. Αλλά ο Αιγέας, όπως αναφέρει ο Πλούταρχος, δεν κατάλαβε τη σημασία του χρησμού γι' αυτό πήγε στον Πιτθέα, το βασιλιά της Τροιζήνας, που ήταν σοφός και ζήτησε τη γνώμη του. Πρωτύτερα όμως συνάντησε στην Κόρινθο τη Μήδεια, η οποία κατάλαβε το νόημα του χρησμού αλλά δεν του φανέρωσε την αλήθεια. Ο Πιτθέας μάντεψε το χρησμό αλλά δεν έδωσε την πραγματική εξήγηση στον Αιγέα. Το ίδιο βράδυ οργάνωσε στο παλάτι του λαμπρό βασιλικό γλέντι για να διασκεδάσει την κακοκεφιά του Αθηναίου βασιλιά. Στο τραπέζι ανοίχτηκαν ασκιά με διαλεχτά κρασιά και η κόρη του Πιτθέα, η πεντάμορφη βασιλοπούλα Αίθρα, κερνούσε συνέχεια τον Αιγέα ώσπου τον μέθυσε. Έτσι μεθυσμένο τον πάντρεψε ο Πιτθέας με την Αίθρα, θέλοντας έτσι ν' αποκτήσει εγγονό και διάδοχο ισχυρού πατέρα. Όταν ξεμέθυσε ο Αιγέας και κατάλαβε την πονηριά του Πιτθέα, άφησε την Αίθρα κι έφυγε μόνος του για την Αθήνα. Πριν φύγει είπε στην Αίθρα ότι αν από το γάμο τους γεννηθεί γιος, να τον αναθρέψει αντάξια του πατέρα του χωρίς να φανερώσει την ταυτότητά του, και όταν μεγαλώσει και γίνει έφηβος να έρθει στην Αθήνα να τον συναντήσει. Λέγοντας αυτά στην Αίθρα, ο Αιγέας την οδήγησε στο δρόμο προς την Ερμιόνη, όπου υπήρχε μία μεγάλη πέτρα, ο "βωμός του Σθενίου Διός", δηλαδή βωμός του δυνατού Δία, όπως την ονόμαζαν. Κάτω από την πέτρα αυτή, ο Αιγέας τοποθέτησε το ξίφος και τα σανδάλια

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΗΣΕΑ

του λέγοντας στην Αίθρα ότι όταν ο γιος τους σηκώσει αυτή την πέτρα, να φορέσει τα σανδάλια και να ζωστεί το ξίφος ώστε όταν έρθει στην Αθήνα να μπορέσει να τον αναγνωρίσει.

6.1.2

Πόλεμος με τον Μίνωα

Φτάνοντας στην Αθήνα, ο Αιγέας σε λίγο καιρό έμπλεξε σε πόλεμο με τον πανίσχυρο βασιλιά της Κρήτης, Μίνωα, ο οποίος έφτασε με τα καράβια και το στρατό του, κατέλαβε τα Μέγαρα και πολιόρκησε την Αθήνα. Ο πόλεμος αυτός είχε ως αιτία τη δολοφονία του Ανδρόγεω, γιου του Μίνωα, από τους Αθηναίους, επειδή τους είχε νικήσει στα αγωνίσματα μιας αθλητικής γιορτής ανάμεσα σε Κρήτες και Αθηναίους, όπως γίνονταν συχνά. Οι αρχηγοί των Αθηναίων κατέφυγαν τότε στο Μαντείο των Δελφών, ζητώντας τη συμβουλή των θεών για να σωθούν. Μα η Πυθία τούς απάντησε πως δεν υπάρχει άλλος τρόπος παρά να δεχτούν τους όρους του Μίνωα. Μπροστά στον κίνδυνο μιας φοβερής καταστροφής, ο Αιγέας συνθηκολόγησε με τον Μίνωα, ο οποίος επέβαλε βαρύτατο φόρο για τους Αθηναίους: εφτά κοπέλες και εφτά νέοι από τις καλύτερες οικογένειες, έπρεπε να στέλνονται κάθε χρόνο στην Κρήτη για να παραδίδονται ως τροφή σ' ένα φοβερό θηρίο, τον Μινώταυρο.

φάσισε τότε να απαλλάξει τους Αθηναίους από τον φρικτό αυτό φόρο. Έτσι ξεκίνησε για την Κρήτη με σκοπό να σκοτώσει τον Μινώταυρο. Καθώς τα πανιά στο καράβι ήταν μαύρα, λόγω του φόρου αίματος, ο Αιγέας ζήτησε ότι αν ο γιος του πετύχει στην αποστολή του και επιστρέψει ζωντανός, να σηκώσουν στην επιστροφή άσπρα πανιά. Όμως ενώ ο Θησέας πέτυχε στην αποστολή του, πάνω στη χαρά τους ούτε ο ίδιος ούτε ο πλοίαρχος θυμήθηκαν να αλλάξουν τα πανιά. Όταν ο Αιγέας είδε από το Σούνιο να φτάνει το καράβι με μαύρα πανιά, νόμισε ότι ο Θησέας ήταν νεκρός και πάνω στην απελπισία του ρίχτηκε στη θάλασσα και σκοτώθηκε. Από τότε η θάλασσα ονομάστηκε Αιγαίο Πέλαγος. Οι Αθηναίοι για να τιμήσουν ακόμα περισσότερο τον Αιγέα, τον τοποθέτησαν στη σειρά των θεών της θάλασσας και τον ανακήρυξαν γιο του Ποσειδώνα.

6.2 Αίθρα (μυθολογία)

Λίγο καιρό μετά, έφτασε στο παλάτι του Αιγέα η Μήδεια ζητώντας φιλοξενία. Απελπισμένος ο Αιγέας που δεν είχε γιο και από τον πόλεμο με τους εχθρούς του, εξομολογήθηκε τον πόνο του στη Μήδεια. Η Μήδεια του είπε ότι αν την παντρευόταν θα του έκανε γιο. Και πραγματικά, λίγο καιρό αργότερα, ο Αιγέας από το γάμο του με τη Μήδεια απόκτησε ένα γιο, που τον ονόμασε Μήδο.

6.1.3

Η γέννηση του Θησέα

Στο μεταξύ η Αίθρα απόκτησε κι εκείνη ένα γιο, που δεν ήταν άλλος από τον ήρωα Θησέα. Όταν ο Θησέας έγινε 16 χρονών, ξεκίνησε από την Τροιζήνα για την Αθήνα για να ανταμώσει τον Αιγέα, χωρίς να γνωρίζει πως ήταν ο πατέρας του. Αφού στη διαδρομή έκανε πολλά και διάφορα κατορθώματα, έφτασε στο παλάτι φορώντας τα σανδάλια και το σπαθί του πατέρα του, τα οποία βρήκε σηκώνοντας τη βαριά πέτρα. Η Μήδεια είχε αποφασίσει να δηλητηριάσει τον Θησέα αλλά όταν ο Αιγέας αναγνώρισε το γιο του, τον αγκάλιασε και έδιωξε από το παλάτι τη Μήδεια και τον Μήδο.

Ο Δημοφών (;) ελευθερώνει την γιαγιά του Αίθρα. Εσωτερικό αττικού κύλικα, 470-460 π.Χ.

Η Αίθρα (και Αίθρη) ήταν κόρη του βασιλιά της Τροιζήνας Πιτθέα και μητέρα του Θησέα. Ο βασιλιάς της Αθήνας Αιγέας πήγε στο μαντείο των Δελφών να ζητήσει συμβουλή προκειμένου ν' αποκτήσει γιο. Η απάντηση της Πυθίας ήταν: «Αντρειωμένε μην ανοίξεις τον μακρουλό λαιμό του ασκού σου, πριν να φτάσεις στην Αθήνα». Ο Αιγέας πήρε το δρόμο της επιστροφής στην Αθήνα, είχε δε μαζί του ένα ασκί γεμάτο κρασί. Θα νόμιζε κανείς ότι δεν θα έπρεπε να πιει κρασί ώσπου να βρεθεί στο σπίτι του. Στον δρόμο της επιστροφής πέρασε από την Τροιζήνα, όπου βασίλευε ο Πιτθέας, γιος του Πέλοπα, που φημιζόταν για τη σοφία του. Ο Αιγέας 6.1.4 Η τραγική επιστροφή με τα μαύρα ήθελε τη γνώμη του Πιτθέα για τον χρησμό. Ο βασιπανιά λιάς της Τροιζήνας τον μέθυσε και τον έβαλε να κοιμηθεί με την κόρη του Αίθρα. Με την οποία, την ίδια Ο Αιγέας ενημέρωσε το γιο του για τον βαρύ φόρο αί- νύχτα είχε κοιμηθεί ο Ποσειδώνας, πριν από τον Αθηματος που πλήρωνε στον Μίνωα, και ο Θησέας απο- ναίο βασιλιά. Η συνεύρεση με τον Ποσειδώνα έγινε

6.3. ΑΝΔΡΟΓΕΩΣ στη νήσο Σφαιρία (Πόρο), όπου η Αίθρα είχε πάει (με εντολή της Αθηνάς, που την είδε στο όνειρό της) να προσφέρει χοές στον τάφο του Σφαίρου (ηνίοχου του Πέλοπα). Στον μύθο αυτό στηρίζεται η θεϊκή καταγωγή του Θησέα. Η Αίθρα έκτισε στη Σφαιρία ναό προς τιμή της θεάς Αθηνάς της «Απατουρίας» σε ανάμνηση της απάτης, καθιστώντας τη νήσο ιερή και δημιουργώντας νόμο (έθιμο) οι παρθένες να αφιερώνουν εκεί τη ζώνη τους πριν παντρευτούν. Σημειώνεται ότι ο Πιτθέας την είχε υποσχεθεί στον Βελλεροφόντη, αλλά αυτός διώχθηκε πριν γίνει ο γάμος. Αργότερα ο γιος της Αίθρας, ο Θησέας με τον φίλο του, το Θεσσαλό ήρωα Πειρίθοο, άρπαξαν την ωραία Ελένη, αδελφή των Διοσκούρων, Κάστορα και Πολυδεύκη, από τη Σπάρτη, πριν την παντρευτεί ο Μενέλαος. Έβαλαν μεταξύ τους κλήρο ο Θησέας κι ο Πειρίθοος για την Ελένη. Ο Θησέας ήταν ο τυχερός. Εγκατέστησε την Ελένη για λόγους ασφάλειας στις Αφίδνες, στο σπίτι του φίλου του Αφίδνου κι έβαλε κοντά της τη μητέρα του, την Αίθρα. Αλλά, όταν οι Θησέας και Πειρίθοος κατέβηκαν στον Άδη να αρπάξουν την Περσεφόνη, οι Διόσκουροι βρήκαν ευκαιρία να πάρουν πίσω στη Σπάρτη την αδελφή τους και μαζί της την Αίθρα. Όταν ο Πάρις απήγαγε στην Τροία την Ελένη, πήρε μαζί και την Αίθρα. Όταν οι Έλληνες κατέλαβαν την πόλη, την αναγνώρισαν και την απελευθέρωσαν οι εγγονοί της, γιοί του Θησέα, Ακάμας και Δημοφών (οι οποίοι, γι' αυτό, δεν πήραν άλλο λάφυρο από την Τροία). Ο πρόωρος θάνατος των εγγονών της οδήγησε την Αίθρα στην αυτοκτονία.

41 άλλη εκδοχή υποστηρίζει ότι τον σκότωσαν σε ενέδρα οι ανταγωνιστές του ενώ πήγαινε στη Θήβα για να συμμετάσχει και στους αγώνες του Λαΐου. Μόλις ο Μίνωας πληροφορήθηκε τα του θανάτου του παιδιού του, θέλοντας να εκδικηθεί ως ηγέτης της «υπερδύναμης» της εποχής του, εξεστράτευσε κατά των Αθηνών. Αρχικά κυρίευσε τα Μέγαρα και σκότωσε τον βασιλιά τους Νίσο. Στη συνέχεια άρχισε να πολιορκεί την Αθήνα, η οποία ήδη έπασχε από ένα κακό: Ο Δίας, ύστερα από κατάρα του Ανδρόγεω, προκάλεσε πείνα και θανατικό στους Αθηναίους. Αυτοί τότε, για να εξευμενίσουν τους θεούς, θυσίασαν τις κόρες του Υακίνθου, μάταια όμως. Στο μεταξύ, ο Μίνωας είχε υποβάλει τους όρους του στους Αθηναίους, οι οποίοι στην αρχή δεν τους δέχθηκαν. Καθώς όμως το θανατικό συνεχιζόταν, ρώτησαν το Μαντείο των Δελφών με ποιο τρόπο θα μπορούσαν να σωθούν και πήραν την απάντηση ότι έπρεπε να αποδεχθούν τους όρους του Μίνωα, που ουσιαστικά συνοψίζονταν στο ότι θα ήταν υποχρεωμένοι να στέλνουν κάθε χρόνο εφτά νέους κι εφτά νέες στην Κρήτη ως τροφή του Μινώταυρου. Οι Αθηναίοι δέχθηκαν τους όρους, οπότε ο Μίνωας έλυσε την πολιορκία και έφυγε. Από αυτό τον «φόρο αίματος» για τον Ανδρόγεω απάλλαξε την Αθήνα ο Θησέας, πηγαίνοντας ως ένας από τους νέους στην Κρήτη και σκοτώνοντας τον Μινώταυρο.

Αργότερα, οι Αθηναίοι, αναγνωρίζοντας το άδικο που διέπραξαν στέλνοντας στον θάνατο τον Ανδρόγεω, τον ανεκήρυξαν ήρωα και ίδρυσαν βωμό του στο Φάληρο, ενώ τελούσαν στη μνήμη του και «επιτάφιους» αθλητικούς αγώνες στον Κεραμεικό, που τους • Ο αστεροειδής 132 Αίθρα (132 Aethra), που ανα- ονόμαζαν «αγώνες επ' Ευρυγύη». καλύφθηκε το 1873, πήρε το όνομά του από τη Ωστόσο, Ανδρόγεως, ονομαζόταν και ένας Έλληνας μητέρα του Θησέα. στρατιώτης που, κατά την άλωση της Τροίας νόμισε μέσα στη νύχτα ότι η ομάδα του Αινεία ήταν ελληνικό απόσπασμα, πληρώνοντας το λάθος αυτό με τη ζωή του. Στη συνέχεια, ο σύντροφος του Αινεία Κόροιβος 6.3 Ανδρόγεως φόρεσε την πανοπλία του Ανδρόγεω προκειμένου να Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Ανδρόγεως παραπλανήσει κι άλλους Έλληνες. Αυτά τα αναφέρει αναφέρεται κυρίως ο γιος του βασιλιά της Κρήτης μόνο ο Βιργίλιος στην Αινειάδα του (Βιβλίο ΙΙ). Μίνωα και της Πασιφάης, εγγονός του θεού Ήλιου από τη μητέρα του και αδελφός του Κατρέως, του • Ο αστεροειδής 5027 Ανδρόγεως (5027 Δευκαλίωνα (συνονόματου του Δευκαλίωνα του «καAndrogeos), που ανακαλύφθηκε το 1988 τακλυσμού») και του Γλαύκου. Επίσης είχε και 5 ετεκαι ανήκει στην Τρωική Ομάδα, πήρε το όνομά ροθαλείς αδελφούς με διαφορετικές μητέρες. Από του από τον μυθικό στρατιώτη που σκοτώθηκε όλα αυτά τα παιδιά του Μίνωα ο Ανδρόγεως ήταν στην Τροία, και όχι από τον γιο του Μίνωα. ο πιο ρωμαλέος και επιδόθηκε στον αθλητισμό. Ως αθλητής λοιπόν πήγε στην Αθήνα και έλαβε μέρος στους «Παναθηναϊκούς Αγώνες», όπου νίκησε όλους τους άλλους συναθλητές του. Αλλά ο Αθηναίος βασιλιάς Αιγέας, ο πατέρας του Θησέα, φοβήθηκε τη 6.3.1 Πηγή φιλία που αναπτύχθηκε ανάμεσα στον Ανδρόγεω, μελλοντικό βασιλιά της Κρήτης, και τους αντιπάλους των Αθηναίων Παλλαντίδες. Για τον λόγο αυτό • Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής έστειλε τον Ανδρόγεω εναντίον του Μαραθώνιου ΚάΜυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα πρου, οπότε το θηρίο σκότωσε τον Ανδρόγεω. Μια 1969, σελ. 149

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΗΣΕΑ

6.4 Αριάδνη

Ο Βάκχος και η Αριάδνη στη Νάξο, πίνακας του Τισιανού.

Νάξο και παντρεύτηκε το θεό Διόνυσο κι έτσι αναπτύχθηκε και η λατρεία της σαν θεότητα στο νησί. Ο Διόνυσος (ή η Αφροδίτη ή οι Ώρες) της χάρισε χρυσό στεφάνι, έργο του Ηφαίστου, και την έφερε μαζί του Στην ελληνική μυθολογία, η Αριάδνη ήταν κόρη στον Όλυμπο. Η θνητή Αριάδνη έφθασε έτσι να γίνει του βασιλιά Μίνωα της Κρήτης και της Πασιφάης. αθάνατη σύζυγος θεού. Το όνομά της συνδέεται ιδιαίτερα με τον μύθο του Θησέα, με τον Μινώταυρο, και με το θεό Διόνυσο. Διόνυσος και Αριάδνη, λεπτομέρεια μελανόμορφου αττικού αμφορέα.

6.4.3 Τοπικές παραλλαγές του μύθου 6.4.1

Αριάδνη και Θησέας

Όταν ο Θησέας, υιός τού Αιγέα, βασιλιά των Αθηνών, έφτασε στην Κρήτη, για να προσφερθεί ως θύμα στον Μινώταυρο , συνάντησε την κόρη του Μίνωα, Αριάδνη, και κέρδισε την εύνοιά της. Για να τον γλιτώσει από βέβαιο θανατο, η Αριαδνη κατέφυγε σ΄ενα τέχνασμα : του έδωσε ένα κουβάρι νήμα (ο περίφημος Μίτος της Αριάδνης), χάριν τού οποίου μπόρεσε να βρει την έξοδο του Λαβύρινθου μετά την νικηφόρα πάλη του με τον Μινώταυρο. Στη φυγή του από την Κρήτη, ο Θησέας πήρε μαζί του την Αριάδνη και έπλευσαν προς την Αθήνα.Αυτή η ιστορία σε μερικά κείμενα η θεωρίες ψυχολόγων,πώς η Αριάδνη είναι αυτή που μηχανεύεται λύσεις ώστε να λυθούν ψυχολογικά προβλήματα στον λαβύρινθο του εγκεφάλου. Ετυμολογία: Αριάδνη > Αριάγνη >άρια+αγνή = πολύ αγνή

6.4.2

Αριάδνη και Διόνυσος

Στο γυρισμό τους για την Αθήνα, ο Θησέας και οι σύντροφοί του έκαναν μια στάση στο νησί της Νάξου. Εκεί, στο όνειρο του Θησέα εμφανίστηκε ο θεός Διόνυσος και του είπε ότι έπρεπε να φύγουν από το νησί χωρίς την Αριάδνη, αφού ήταν γραφτό να μείνει εκεί και να γίνει γυναίκα του. Η Αριάδνη έμεινε στη

Την Αριάδνη τιμούσαν ιδιαίτερα σε κάποιους τόπους, και μάλιστα νησιά: Στην Κρήτη, στη Νάξο, στη Δήλο, στην Κύπρο, αλλά και στην Αττική και Πελοπόννησο, πράγμα που υποδεικνύει ότι λατρευόταν ως θεότητα του Αιγαίου και γενικότερα της Ανατολικής Μεσογείου (Αριάδνη < Αριάγνη = αγία). Στο ναό του Κρήσιου Διονύσου (του Κρητικού δηλ. Διονύσου) στο Άργος αναφέρεται ότι υπήρχε πήλινη λάρνακα με τη στάχτη της Αριάδνης. Στη Δήλο πάλι, σε καθιερωμένη τελετή, νέοι και νέες χόρευαν σε ανάμνηση της σωτηρίας των Αθηναίων νέων από τον Μινώταυρο. Στο νησί αυτό ο Θησέας είχε αφιερώσει ένα δώρο που του είχε κάνει η Αριάδνη, ένα ξόανο της Αφροδίτης, έργο του Δαιδάλου, κατά τον Παυσανία (ΙΧ 40, 3-4): το είχε αφιερώσει στον Απόλλωνα για να ξεχάσει τον έρωτά της. Στην Κύπρο, κατά την τοπική παράδοση, ο Θησέας είχε αποβιβάσει έγκυο την Αριάδνη και όταν μετά από θύελλα κατόρθωσε να επιστρέψει τη βρήκε νεκρή. Σε ανάμνηση αυτού του γεγονότος τελούνταν στην Κύπρο εορτές όπου ένας νέος ξαπλωμένος σε κρεβάτι θύμιζε με τις φωνές του γυναίκα που γεννούσε. Εκεί κοντά, σε δάσος, υπήρχε ιερό της Αριάδνης Αφροδισίας και, υποτίθεται, ο τάφος της Αριάδνης. Στην Αττική η λατρεία της Αριάδνης ήταν ενωμένη με εκείνη του Διονύσου στις εορτές των 'Οσχοφορίων, η καθιέρωση των οποίων αποδιδόταν στον Θησέα. Στενότερα βέβαια από κάθε άλλο μέρος

6.5. ΔΗΜΟΦΩΝ Ο ΘΗΣΕΩΣ συνδεόταν η Αριάδνη με τη Νάξο, όπου τιμούσαν το ζεύγος Αριάδνης-Διονύσου. Οι Νάξιοι πίστευαν ότι η Αριάδνη είχε πεθάνει εκεί και ότι με τον Διόνυσο είχαν δύο παιδιά, τον Στάφυλο και τον Οινοπίωνα. Σύμφωνα με άλλες παραδόσεις, η Αριάδνη είχε παιδιά και με τον Θησέα, και πήρε τη θέση της στο ουράνιο στερέωμα στον αστερισμό του Βορείου Στεφάνου.

43 παραπέμπουν και θυμίζουν τις ιδιότητες του πατέρα τους: Ακάμας είναι ο ακάματος και Δημοφών είναι ο σωτήρας του λαού. Τρωικός Πόλεμος

Ο Δημοφών (Δημοφόων < δῆμος (τόπος, λαός) + φόως (φως, λάμψη), "το φως του λαού, αυτός που φωτίζει το λαό του") ήταν μυθικός βασιλιάς των Αθηνών, γιος του Θησέως και της Φαίδρας κατά τον Διόδωρο[1] ή, σύμφωνα με άλλους, της Αριάδνης ή της Αμαζόνας Αντιόπης[2] .

Πολιτικός αντίπαλός του Θησέα ήταν ο Μενεσθέας, γιος του Πετεού και απόγονος του Ερεχθέα, ο οποίος κατά τη διάρκεια απουσίας του Θησέα στον Άδη, κατέλαβε και εδραίωσε την εξουσία του στην πόλη. Ο Θησέας αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Αθήνα, στέλνοντας τον Δημοφώντα και τον Ακάμαντα στην Εύβοια, στον βασιλιά Ελεφήνορα, μαζί με τον οποίο, στη συνέχεια, οι δύο αδελφοί εξεστράτευσαν κατά της Τροίας[4] . Υπήρξαν δραστήριοι πολιορκητές της Τροίας και μάλιστα ήταν και οι δύο ανάμεσα σε αυτούς που κρύφτηκαν στο εσωτερικό του Δούρειου Ίππου συμμετέχοντας στο σχέδιο για την παραπλάνηση των Τρώων[5] . Η ηθική ανταμοιβή τους ήρθε όταν αξιώθηκαν να ελευθερώσουν την ίδια τη γιαγιά τους, την Αίθρα, η οποία είχε ακολουθήσει την Ωραία Ελένη στην Τροία. Στο έπος "Ιλίου Πέρσις" αφήνεται να γίνεται πιστευτό πως η Πολυξένη σφαγιάστηκε στον τάφο του Αχιλλέα όχι από τον Νεοπτόλεμο, αλλά από κάποιον άλλο, ίσως τον Δημοφώντα και τον Ακάμαντα. Και ο Ευριπίδης στην "Εκάβη" φαίνεται να γνωρίζει την παραλλαγή αυτή[6] : στην Ιλιάδα δεν αναφέρονται, αλλά ένα βάζο που εκτίθεται στο Λούβρο τους απεικονίζει να οδηγούν για θυσία την Πολυξένη[7] .

6.5.1

Αίθρα και Παλλάδιο

6.4.4

Δείτε επίσης

• Διόνυσος και Αριάδνη (Βρετανικό Μουσείο) • Ο αστεροειδής 43 Αριάδνη, που ανακαλύφθηκε το 1857, πήρε το όνομά του από τη μυθική αυτή πριγκίπισσα.

6.4.5

Πηγές

• http://www.theoi.com

6.5 Δημοφών ο Θησέως

Καταγωγή

Για την καταγωγή του Δημοφώντα και του Ακάμαντα Τα δύο αδέλφια έφτασαν με την Αίθρα στην Αθήνα, και κυρίως για το ποια ήταν η μητέρα τους υπάρχουν κοντά στον πατέρα τους, ο οποίος, μετά τον θάνατο του Μενεσθέα στην Τροία είχε αναλάβει την τρεις διαφορετικές εκδοχές. βασιλεία[8] . Ωστόσο, σύμφωνα με κάποιες παραδόΗ επικρατέστερη εκδοχή είναι ότι ο Δημοφών και ο σεις, στον Δημοφώντα οφείλεται και η μεταφορά από Ακάμας ήταν γιοι του Θησέα και της Φαίδρας, την την Τροία στην Αθήνα του τρωικού Παλλάδιου. Σύμοποία παντρεύτηκε ο Θησέας μετά τον θάνατο του φωνα με μία παραλλαγή του μύθου, το Παλλάδιο Μίνωα και αφού είχε πεθάνει η Αντιόπη[1] . Η Φαί- παραδόθηκε στον Δημοφώντα οικειοθελώς από τον δρα ήταν κόρη του Μίνωα και αδελφή του Δευκαλί- Διομήδη και τον Οδυσσέα[9] . Στη συνέχεια, ο Δημοωνα, με τον οποίο ο Θησέας συμμάχησε όταν πέθανε φών παρέδωσε το Παλλάδιο στον Αθηναίο Βουζύγη, ο Μίνωας. ο οποίος φρόντισε για τη μεταφορά του στην Αθήνα, Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ο Δημοφών και ο Ακά- ενώ ο Δημοφών, γνωρίζοντας τη σφοδρή επιθυμία του Αγαμέμνονα να πάρει αυτός στην κατοχή του μας ήταν γιοι της Αντιόπης[2] . το Παλλάδιο, είχε φροντίσει να φτιάξει ένα ομοίωμά Σύμφωνα με μία τρίτη εκδοχή μητέρα του Δημοφώ- του, το οποίο φύλαγε στη σκηνή του. Όταν ο Αγαμέντα και του Ακάμαντα ήταν η Αριάδνη.[3] Απέκτησε μνονας ήρθε, με μεγάλη στρατιωτική δύναμη, για να μαζί με τον Θησέα στη Νάξο δύο γιους, οι οποίοι ήταν το πάρει, ο Δημοφών αρνήθηκε επίμονα να του το παείτε ο Δημοφών και ο Ακάμας είτε ο Στάφυλος και ο ραδώσει. Ακολούθησε συμπλοκή με πολλούς τραυμαΟινοπίων. τίες, αλλά τελικά οι άνδρες του Δημοφώντα υποχώρησαν, αφήνοντας τον Αγαμέμνονα να πάρει το ξόανο, με την πλανεμένη εντύπωση ότι ήταν το γνήσιο.

6.5.2

Μύθοι

Σύμφωνα με άλλη αθηναϊκή παραλλαγή του Ο Δημοφών και ο αδελφός του ο Ακάμας ήταν παι- μύθου[10][11] , ο Δημοφών άρπαξε το Παλλάδιο από διά του Θησέα. Τα ονόματα των δύο αυτών παιδιών κάποιους Αργείους, υπό τον ίδιο τον Διομήδη, που

44 αποβιβάσθηκαν κατά λάθος στο Φάληρο. Οι Αργείοι και ο Διομήδης δεν γνώριζαν πού βρίσκονταν, θεωρώντας όμως ότι βρίσκονται σε εχθρική χώρα, έκαναν μερικές επιδρομές στο εσωτερικό της Αττικής για να εξασφαλίσουν τροφή. Ο Δημοφών, που βασίλευε τότε στην Αθήνα, θέλοντας να υπερασπιστεί την χώρα του, κατέβηκε με στρατό του στο Φάληρο και, αγνοώντας με ποιους έχει να κάνει, τους πολέμησε, σκότωσε πολλούς Αργείους και τους ανάγκασε να ξαναμπούν στα πλοία και να φύγουν, αφήνοντας πολλά πράγματα ως λάφυρα, μεταξύ των οποίων και το Παλλάδιο. Καθώς ο Δημοφών επέστρεφε στην Αθήνα μεταφέροντας το Παλλάδιο, το άλογό του πάτησε και σκότωσε, κατά λάθος, κάποιον Αθηναίο. Για τον ακούσιο αυτό θάνατο ο Δημοφών παρουσιάστηκε και απολογήθηκε σε δικαστήριο εξειδικευμένο σε θανάτους εξ αμελείας, το οποίο από τότε ονομάστηκε "επί Παλλαδίω", δεδομένου ότι το Παλλάδιο φυλασσόταν, από τότε, μέσα στο δικαστήριο αυτό. Σύμφωνα με άλλες παραδόσεις, το Παλλάδιο που έκλεψαν οι Έλληνες από την Τροία, δεν ήταν παρά αντίγραφο, ενώ το γνήσιο πρόλαβε και το πήρε ο Αινείας, ο οποίος αργότερα το μετέφερε στην Ιταλία.

Φυλλίδα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΗΣΕΑ Σε πολλές παραλλαγές του μύθου αντί για τον Δημοφώντα πρωταγωνιστεί ο Ακάμας. Μετά από καιρό, βέβαιος πια ότι δεν επρόκειτο να γυρίσει στη Φυλλίδα, άνοιξε το κουτί που αυτή του είχε δώσει, είδε ένα όραμα που τον συνεπήρε και τον έκανε να ιππεύσει το άλογό του και, καλπάζοντας ορμητικά, να πέσει, κατά λάθος, επάνω στο σπαθί του που φορούσε και να σκοτωθεί, ενώ οι δικοί του άνθρωποι εγκαταστάθηκαν, πλέον, οριστικά στην Κύπρο. Στην Κύπρο, υπάρχει ακρωτήριο με το όνομα Ακάμας[14] , ενώ πόλη με το όνομα Ακαμάντιον συναντάται στη Φρυγία. Σύμφωνα με μια άλλη παραλλαγή του μύθου, η Φυλλίδα είχε απλώς και μόνο αρραβωνιαστεί τον Δημοφώντα κι εκείνος έμεινε για πάντα πιστός σ’ αυτήν και δεν λησμόνησε ποτέ την υπόσχεσή του να επιστρέψει κοντά της. Όταν τελικά μπόρεσε να επιστρέψει στη Θράκη για να τη συναντήσει και να την παντρευτεί, ήταν δυστυχώς ήδη πολύ αργά: η Φυλλίδα είχε πεθάνει από τον καημό της και μάλιστα είχε μεταμορφωθεί σε αμυγδαλιά, που έμενε όλο το χρόνο χωρίς φύλλα. Ο Δημοφών, συντετριμμένος, την αγκάλιασε με τόση ορμή, που το δένδρο πέταξε αμέσως φύλλα και πρασίνισε[15] . Μια αρκετά διαφορετική παραλλαγή του μύθου της Φυλλίδας και του Δημοφώντα παρουσιάζεται παρακάτω. Είναι πολύ πιθανό, λοιπόν, η ιστορία να πλάστηκε τον 5ο π.Χ. αιώνα από τους Αθηναίους, για λόγους πολιτικούς: το 437 π.Χ., οι Αθηναίοι έδιωξαν τους Ηδωνούς που κατοικούσαν τότε στις Εννέα Οδούς, αποίκησαν την πόλη και την μετονόμασαν σε Αμφίπολη[16] , οπότε και επινόησαν ένα μύθο που να αποδεικνύει ότι η χώρα αυτή συνδεόταν με την Αθήνα ήδη από τους μυθικούς χρόνους. Περίπου ένα χρόνο αργότερα, ο Αισχίνης χρησιμοποιεί τον ίδιο μύθο για να αντικρούσει τον Φίλιππο που διεκδικούσε την Αμφίπολη [17] . Η δε κατάρα της Φυλλίδας προς τον Αθηναίο Ακάμαντα ή Δημοφώντα, στο συγκεκριμένο σημείο, τις Εννέα Οδούς, παραπέμπει και αποτυπώνει σε ενός είδους “κατάρα” που βάραινε τους Αθηναίους και ηττήθηκαν τόσες φορές στα μέρη αυτά.

Επιστρέφοντας από την Τροία στην Αθήνα, ο Δημοφών πέρασε από τους Βισάλτες της Θράκης ή τις εκβολές του ποταμού Στρυμόνα. Εκεί τον αγάπησε η κόρη του βασιλιά της Θράκης Φυλλίδα και τότε ο πατέρας της τον έκανε γαμπρό του και τον όρισε διάδοχό του. Μάλιστα η Φυλλίδα απέκτησε, από τον γάμο αυτό, δύο αγόρια. Ο Δημοφών ωστόσο έπρεπε να γυρίσει στην Αθήνα και, πριν φύγει, ορκίστηκε στη Φυλλίδα πως θα επέστρεφε γρήγορα κοντά της. Η Φυλλίδα τον ξεπροβόδισε μέχρι τους Εννέα Δρόμους (την μεταγενέστερη Αμφίπολη), όπου του έδωσε ένα κουτί, που του είπε πως ήταν της Ρέας, το οποίο αυτός δεν έπρεπε να ανοίξει παρά μόνο όταν θα έχανε την ελπίδα να ξαναγυρίσει στη γυναίκα του. Ο Δημοφών δεν μπόρεσε να επιστρέψει γρήγορα στην Αθήνα, διότι φεύγοντας από τη Θράκη, μια τρικυμία Ηρακλείδες τον παρέσυρε στην Κύπρο[12] . Μετά από αρκετό καιρό η Φυλλίδα, απελπισμένη από το γεγονός ότι ο σύντροφός της δεν επέστρεφε, πήγε στο σημείο όπου τον είχε αποχαιρετήσει, στους Εννέα Δρόμους, όπου καταράστηκε τον άπιστο άνδρα της και στη συνέχεια κρεμάστηκε σε ένα δέντρο. Από τότε, το δέντρο στο οποίο κρεμάστηκε ή ίσως και όλα τα δέντρα της περιοχής, από τη θλίψη τους για το φριχτό τέλος της Φυλλίδας, δεν κρατούσαν ποτέ τα φύλλα τους. Το ίδιο συνέβαινε και με τα δένδρα που οι γονείς της φύτεψαν στον τάφο της Φυλλίδας. Κατ’ άλλη παράδοση η Φυλλίδα δεν κρεμάστηκε, αλλά πέθανε από τη μεγάλη θλίψη της[13] .

Επί της βασιλείας του Δημοφώντα, ή κατ’ άλλη παράδοση, ενώ ακόμα βασίλευε στην Αθήνα ο Θησέας, ήλθαν ως ικέτες προς αυτόν οι γιοι και οι υπόλοιποι άνθρωποι του Ηρακλή, που στο μεταξύ είχε φύγει απ’ τον κόσμο, καταδιωκόμενοι από τον βασιλέα των Μυκηνών Ευρυσθέα, ο οποίος ζήτησε την παράδοση των φυγάδων. Ο Δημοφών όχι μόνον τους προστάτευσε, αρνούμενος να τους παραδώσει στον διώκτη τους, αλλά και, όταν ο διώκτης Ευρυσθέας ήρθε με το στρατό του από την Αργολίδα στην Αττική, πολέμησε για χάρη των Ηρακλειδών εναντίον του Ευρυσθέα. Σύμφωνα με κάποιο χρησμό, οι Ηρακλείδες θα νικού-

6.5. ΔΗΜΟΦΩΝ Ο ΘΗΣΕΩΣ σαν στη μάχη με τον Ευρυσθέα μόνο εάν θυσιαζόταν, γι’ αυτό το σκοπό, μια κοπέλα από την πιο αρχοντική γενιά. Όταν το άκουσε αυτό η Μακαρία, η κόρη του Ηρακλή και της Δηιάνειρας, για να σώσει τους δικούς της, πρόσφερε εθελούσια τη ζωή της. Έτσι οι Αθηναίοι και οι Ηρακλείδες όρμησαν στη μάχη με τους Αργείους και πέτυχαν μεγάλη νίκη, σκοτώνοντας τον ίδιο τον Ευρυσθέα και τους γιους του και ξεκληρίζοντας τη γενιά του. Λέγεται μάλιστα ότι τον Ευρυσθέα τον σκότωσε ο ίδιος ο Δημοφών. Από την ιστορία αυτή εμπνέεται και το έργο του Ευριπίδη "Ηρακλείδαι". Ορέστης Οι Αθηναίοι, εξάλλου, συνέδεαν με την πατρίδα τους και με την εποχή της βασιλείας του Δημοφώντα την λύτρωση του Ορέστη. Ιστορούσαν, συγκεκριμένα, πως ο κυνηγημένος από τις Ερινύες δολοφόνος της μητέρας του Ορέστης, είχε καταφύγει στην Αθήνα τον καιρό που βασίλευε ο Δημοφών, κατ' άλλη δε εκδοχή ο Πανδίων, τις μέρες μάλιστα που έτυχε να γιορτάζονται τα Ανθεστήρια. Τη δεύτερη μέρα της γιορτής, τους Χόες, κατά την ώρα του συμποσίου, ο βασιλιάς δεν μπορούσε να βάλει τον ήρωα να καθίσει μαζί τους και να κερνιέται από τον ίδιο μ’ αυτούς κρατήρα, μια και δεν είχε ακόμα δικαστεί. Δεν ήθελε, όμως, ούτε να ταπεινώσει τον υψηλό επισκέπτη του. Γι’ αυτό όρισε για την ημέρα εκείνη, κάθε καλεσμένος να καθίσει σε ξεχωριστό τραπέζι και να ετοιμάσει μόνος του, σε ξεχωριστή κανάτα, το μείγμα του κρασιού και του νερού, κατά το γούστο του[18] . Ο Ορέστης τελικά δικάστηκε από τον Άρειο Πάγο, ένα ανώτατο δικαστήριο που συστάθηκε τότε, με σκοπό να δικάζει τα πολύ βαριά εγκλήματα.

6.5.3

Θάνατος

Ο Δημοφών πέθανε έχοντας βασιλεύσει, κατά την παράδοση, 33 ολόκληρα χρόνια. Στον θρόνο της Αθήνας τον διαδέχθηκε ο Οξύντης. Οι γιοί και οι απόγονοι του Δημοφώντα ονομάζονται Δημοφωνίδες. Ο Δημοφών πήρε ως σύζυγο τη Λαοδίκη και απέκτησαν μαζί ένα γιο, τον Μούνυχο ή Μούνιτο. • Ο αστεροειδής 4057 Δημοφών (4057 Demophon), που ανακαλύφθηκε το 1985 και ανήκει στην Τρωική Ομάδα, πήρε το όνομά του από τον μυθικό αυτό βασιλιά.

45 • Εγκυκλοπαίδεια Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια (Πυρσού) • Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος–Λαρούς • Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα

Πάπυρος–Λαρούς–

• Ελληνική Μυθολογία της Εκδοτικής Αθηνών • Lorenzo Rocci (1956). Vocabolario Greco-Italiano. Società Ed. Dante Alighieri srl, σελ. 437, 1941. (Ιταλικά)

6.5.5 Παραπομπές [1] [...]ἐκ δὲ Φαίδρας Ἀκάμαντα καὶ Δημοφῶντα ἐγέννησε[...]Διόδωρος ο Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη, Βιβλίο Δ', κεφ. 62. [2] [...]ἣν γὰρ ὁ τῆς Θησηΐδος ποιητὴς Ἀμαζόνων ἐπανάστασιν γέγραφε, Θησεῖ γαμοῦντι Φαίδραν τῆς Ἀντιόπης ἐπιτιθεμένης καὶ τῶν μετ᾽ αὐτῆς Ἀμαζόνων ἀμυνομένων καὶ κτείνοντος αὐτὰς Ἡρακλέους, περιφανῶς ἔοικε μύθῳ καὶ πλάσματι. τῆς δὲ Ἀντιόπης ἀποθανούσης ἔγημε Φαίδραν, ἔχων υἱὸν Ἱππόλυτον ἐξ Ἀντιόπης, ὡς δὲ Πίνδαρός φησι, Δημοφῶντα[...]Πλουτάρχου Βίοι Παράλληλοι, Θησεύς, κεφ. 28.1-2. [3] [Σχολ. Οδ.λ 321] [4] Πλουτάρχου Βίοι Παράλληλοι, Θησεύς, κεφ. 35. [5] Κόιντος ο Σμυρναίος, Τα μεθ' Όμηρον, Βιβλίο ΙΒ', στ. 325 [6] Εκάβη Ευριπίδη, στ. 123 [7] Notes on Euripides’ Hecuba [8] [...]πεδία γὰρ τη̂σδε χθονὸς δισσοὺς κατοικει̂ν Θησέως παι̂δας λόγος[...] Ευριπίδη Ηρακλείδαι, στ. 35 [9] Πολύαινος, 5(Αγγλικά)

Στρατηγήματα,

Βιβλίο

Ε',

κεφ.

[10] [...]καὶ ἐπὶ Παλλαδίῳ καλοῦσι καὶ τοῖς ἀποκτείνασιν ἀκουσίως κρίσις καθέστηκε. καὶ ὅτι μὲν Δημοφῶν πρῶτος ἐνταῦθα ὑπέσχε δίκας, ἀμφισβητοῦσιν οὐδένες. Παυσανία Ελλάδος Περιήγησις, Βιβλίο Α', κεφ. 28.8. [11] Λεξικό Σούδας - Παλλάδιον [12] Απολλόδωρου Βιβλιοθήκης Επιτομή, κεφ. 6.16-17.

6.5.4

Πηγές

[13] Υγίνου Ιστορίαι, 59

• Εγκυκλοπαίδεια Δομή

[14] Στράβωνος Γεωγραφικά, Βιβλίο ΙΔ', κεφ. 6.3

• Εγκυκλοπαίδεια Ηλίου

[15] Σέρβιος, Σχόλια στο Βιργίλιο, Βουκολικά 5,10

[16] [...]Ἠδῶνας ἐξελάσαντες ἔκτισαν τὸ χωρίον τοῦτο, ὅπερ πρότερον Ἐννέα ὁδοὶ ἐκαλοῦντο. ὡρμῶντο δὲ ἐκ τῆς Ἠιόνος, ἣν αὐτοὶ εἶχον ἐμπόριον ἐπὶ τῷ στόματι τοῦ ποταμοῦ ἐπιθαλάσσιον, πέντε καὶ εἴκοσι σταδίους ἀπέχον ἀπὸ τῆς νῦν πόλεως, ἣν Ἀμφίπολιν Ἅγνων ὠνόμασεν[...]Θουκυδίδου Ιστορίαι, Βιβλίο Δ', κεφ. 102.3. [17] Αισχίνης, Περί Παραπρεσβείας, 31. [18] [...]οἳ δ᾽ ἔσχον αἰδῶ, ξένια μονοτράπεζά μοι παρέσχον[...] Ευριπίδη Ιφιγένεια εν Ταύροις, στ. 949-950.

6.6 Ιπποδάμεια του Οινομάου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΗΣΕΑ σκοτώθηκε. Σύμφωνα όμως με άλλη εκδοχή του μύθου, ο Πέλοπας νίκησε τον Οινόμαο χάρη στα άλογα που του είχε χαρίσει ο Ποσειδών και μετά σκότωσε ο ίδιος τον Οινόμαο. Μετά τη νίκη του ο Πέλοπας διέφυγε στην πατρίδα του με την Ιπποδάμεια και τον Μυρτίλο. Στην πορεία όμως ο Πέλοπας αθέτησε την υπόσχεσή του προς τον Μυρτίλο, οπότε ο τελευταίος προσπάθησε να απαγάγει την Ιπποδάμεια. Τότε ο Πέλοπας τον έριξε στη θάλασσα. Τελικώς, η Ιπποδάμεια έζησε αρμονικά με τον Πέλοπα, και μαζί του έγινε μητέρα και γιαγιά ονομαστών μορφών της ελληνικής μυθολογίας: μητέρα του Ατρέα και του Θυέστη, γιαγιά του Αγαμέμνονα, του Μενελάου και του Ευρυσθέα, κ.ά..

6.6.1 Δείτε επίσης • Ερυθρόμορφος κρατήρας Πέλοπα και Οινομάου • Ο αστεροειδής 692 Ιπποδάμεια (692 Hippodamia) πήρε το όνομά του από την Ιπποδάμεια του Οινομάου.

6.6.2 Πηγές

«Η Απαγωγή της Ιπποδάμειας», έργο του Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς, Βασιλικό Μουσείο Καλών Τεχνών, Βρυξέλλες (1637-1638).

Η Ιπποδάμεια του Οινομάου στην ελληνική μυθολογία ήταν η πανέμορφη κόρη του Οινομάου και της συζύγου του Ευαρέτης (κατ' άλλους σύζυγός του ήταν η Στερόπη, ή η Ευρυθόη, κόρη του Δαναού). Ο Οινόμαος όμως κατά βάθος δεν επιθυμούσε να παντρέψει την Ιπποδάμεια, γιατί κατά μία εκδοχή την είχε ερωμένη του και κατά άλλη εκδοχή είχε πιστέψει σε ένα χρησμό, σύμφωνα με τον οποίο ο γαμβρός του θα τον σκότωνε. Διακήρυσσε λοιπόν ότι θα έδινε ως σύζυγο την Ιπποδάμεια σε όποιον τον νικούσε σε αρματοδρομία. Επειδή όμως τα άλογα του Οινομάου είχαν θεϊκή δύναμη και αντοχή, ο Οινόμαος νικούσε πάντα τον αντίπαλό του και υποψήφιο μνηστήρα της Ιπποδάμειας. Στη συνέχεια, του έκοβε το κεφάλι. Αφού είχε καρφώσει ήδη δώδεκα κεφάλια σε πασσάλους γύρω από το ανάκτορό του, εμφανίσθηκε μπροστά του ο Πέλοπας και ζήτησε την Ιπποδάμεια για γυναίκα.

• Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα 1969 • Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις, 6. 21. 9–11

6.7 Κέκροπας

Ο Πέλοπας είχε φροντίσει να εξαγοράσει προηγουμένως τον Μυρτίλο, τον ηνίοχο του Οινομάου, υποσχόμενος ότι θα του έδινε το μισό βασίλειο ή την Ιπποδάμεια για μια νύχτα. Τότε ο Μυρτίλος αντικατέστησε τα καρφιά στον άξονα του εμπρόσθιου τροχού στο άρμα του βασιλιά με κέρινα, ή δεν έβαλε καθόλου καρφιά. Μόλις λοιπόν ξεκίνησε ο αγώνας, το τέθριππο του βασιλιά αναποδογύρισε και ο Οινόμαος Ο Κέκροπας.

6.8. ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ

Ο Κέκροψ ή Κέκροπας ήταν βασιλιάς της αρχαίας Αθήνας, πρόσωπο που έγινε μέρος της ελληνικής μυθολογίας, άρρηκτα συνδεδεμένο με την αρχαία Αθήνα.

αγώνα και είπε στους άλλους θεούς να κρίνουν σε ποιον από τους δυο θεούς να δοθεί η πόλη. Συγχρόνως ζήτησαν τη μαρτυρία και τη γνώμη του Κέκροπα. Αυτός από το βράχο ψηλά έριξε μια ματιά γύρω, αλλά όπου να γύριζε, τα μάτια του αντίκριζαν αλμυρό νερό, τις θάλασσες που από παντού έζωναν τη χώρα. Το δέντρο όμως που είχε κάνει η Αθηνά να φυ6.7.1 Περιγραφή του μύθου τρώσει ήταν το πρώτο που φύτρωσε σε όλη τη χώρα Ο Κέκροπας, γιος της Μητέρας Γης και του Ου- και ήταν συνάμα για την πόλη η υπόσχεση για δόξα ρανού και μυθικός ιδρυτής της πρώτης πόλης των και ευτυχία. Γι' αυτό ο Κέκροπας θεώρησε πως το Αθηνών στην Ακρόπολη (που ονομαζόταν Κεκροπία δώρο της Αθηνάς ήταν πιο χρήσιμο και έτσι της δόεκείνο τον καιρό), είναι ο πρώτος αττικός ήρωας και θηκε η κυριαρχία της πόλης. χθόνια θεότητα, παρουσιαζόμενος συνήθως ως δι- Ο Κέκροπας διαίρεσε τους κατοίκους της Αθήνας φυής, από τη μέση και πάνω άνθρωπος και από τη σε τέσσερις φυλές, που τις ονόμασε Κεκροπίς, Αυτόμέση και κάτω φίδι. Θεωρείται γενάρχης των Αθη- χθων, Ακταία και Παραλία, κάθε μια με περίπου είναίων (Κεκροπίδες), ενώ πιστεύεται ότι ο τάφος του κοσι χιλιάδες κατοίκους. Εκτός αυτού διαίρεσε την βρισκόταν στο βορειοδυτικό τμήμα της στοάς των Αττική σε δώδεκα αυτόνομους δήμους.[1] Καρυάτιδων στο Ερέχθειο (Κεκρόπιο). Λατρευόταν κυρίως στην Ακρόπολη υπό τη μορφή φιδιού, έχοντας το δικό του ιερέα, ενώ σ’ αυτόν αποδίδονται η 6.7.2 Παραπομπές θέσπιση διάφορων νόμων, η εφεύρεση της γραφής, η απογραφή του πληθυσμού, η κατάργηση των ανθρω- [1] Harwood, Thomas, Rev, επιμ. (1801) (στα Αγγλικά). Grecian antiquities; or, An account of the public and ποθυσιών, η ταφή των νεκρών, ο τρόπος οικοδόμηprivate life of the Greeks... chiefly designed to explain σης οικιών αλλά και η διαιτησία στη διαφωνία μεwords in the Greek classics, according to the rites ταξύ Αθηνάς και Ποσειδώνα για την κηδεμονία της and customs to which they refer. To which is added, πόλης. a chronology of remarkable events in the Grecian

Ο Κέκροπας πρέπει να έζησε γύρω στα 1600 π.Χ.. history, from the foundation of the kingdom of Argos Σύζυγος του Κέκροπα ήταν η Άγλαυρος, κόρη του under Inachus, to the death of Alexander. Λονδίνο: T. Cadell & W. Davies. http://www.archive.org/details/ Ακταίου, πρώτου βασιλιά των Αθηνών. Η Άγλαυρος grecianantiquiti00harwrich. Ανακτήθηκε στις 16 Σεήταν η προσωποποίηση της γονιμότητας του εδάφους πτεμβρίου 2009. και του λαμπρού φωτός. Ο Ακταίος, ο πρώτος γηγενής βασιλιάς της Αττικής, έδωσε το όνομά του στη χώρα του: Ακταία < Ακτική < Αττική. Παιδιά τους ήταν οι: Ερυσίχθονας ο Αθηναίος, Άγραυλος η Νεώ- 6.7.3 Βιβλιογραφία τερη, Έρση, Πάνδροσος • Pausanias, Reisen in Griechenland, Artemis Verlag, Ο Κέκροπας έχτισε πόλεις στην Εύβοια και την Zürich und München, 1987, ISBN 3-7608-3678-X. Κωπαΐδα. Λατρευόταν επίσης στα Μέγαρα, τη Βοιωτία, τον Αλίαρτο, την Εύβοια, τη Θράκη και τη Σαλα• Strabo, Geographica, Matrix Verlag, Wiesbaden, μίνα της Κύπρου. Θεωρείται ο ιδρυτής της λατρείας 2005, ISBN 3-86539-051-X. του Δία Υπάτου και της Πολιάδας Αθηνάς. Ήταν κριτής στη φιλονικία Ποσειδώνα - Αθηνάς για την θεϊκή προστασία της πόλης. Προτίμησε την Αθηνά. Σύμφωνα με τον μύθο, οι αντίπαλοι ανέβηκαν πάνω στον βράχο της Ακρόπολης, όπου ήρθαν και οι άλλοι δέκα θεοί από τον Όλυμπο για να κάνουν τον δικαστή στη διαφωνία των δυο θεών, ενώ ο Κέκροπας παρίστατο ως μάρτυρας. Πρώτος ήρθε ο Ποσειδώνας, στάθηκε στη μέση του βράχου και με την τρίαινά του έδωσε ένα δυνατό χτύπημα στο έδαφος. Αμέσως ξεπήδησε ένα κύμα αλμυρού νερού που σχημάτισε μια μικρή λίμνη που την ονόμασαν «Ερεχθηίδα θάλασσα». Μετά ήρθε η σειρά της Αθηνάς να παρουσιάσει το δώρο της και αφού κάλεσε τον Κέκροπα για μάρτυρα, φύτεψε μια ελιά πάνω στον βράχο, που ξεπετάχτηκε γεμάτη καρπό. Το δέντρο αυτό σωζόταν για πολλά χρόνια αργότερα. Μετά από το δώρα της Αθηνάς ο Δίας κήρυξε το τέλος του

6.8 Λαβύρινθος Ο Λαβύρινθος στην Ελληνική Μυθολογία, ήταν μια σύνθετη οικοδομική κατασκευή, στην Κνωσσό. Φτιάχτηκε από τον μηχανικό Δαίδαλο για λογαριασμό του μυθικού βασιλιά της Κρήτης, Μίνωα. Ο λόγος που κατασκευάστηκε ήταν για να απομονώσει τον Μινώταυρο, πλάσμα μισός άνθρωπος και μισός ταύρος. Τελικά τον σκότωσε ο Αθηναίος ήρωας Θησέας, τον οποίο βοήθησε η κόρη του Μίνωα, Αριάδνη να βρει την έξοδό με τον μίτο της. Ο ίδιος ο Δαίδαλος, κατασκεύασε τόσο περίτεχνα και πολύπλοκα τον λαβύρινθο, που ακόμη και αυτός κατάφερε με δυσκολία να βρει την έξοδό του, όταν ολοκλήρωσε το έργο.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΗΣΕΑ δέχθηκε, αλλά μετά από κάποιο διάστημα τον πήγε δήθεν για περίπατο στο ψηλότερο σημείο της Σκύρου και τον έσπρωξε στον γκρεμό. Ο Θησέας έπεσε και σκοτώθηκε. Σύμφωνα με άλλη μυθολογική παράδοση ωστόσο επρόκειτο για αυτοκτονία.

6.9.2 Δείτε επίσης • Ο αστεροειδής 9694 Λυκομήδης (9694 Lycomedes), που ανήκει στην Τρωική Ομάδα και ανακαλύφθηκε το 1960, πήρε το όνομά του από τον βασιλιά της Σκύρου.

6.9.3 Πηγή • Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα 1969, σελ. 581

6.10 Μίνωας Ο Λαβύρινθος της Πύλου, Αρχαιολογικό μουσείο Αθηνών

Ο όρος Λαβύρινθος χρησιμοποιείται πολλές φορές για να δηλώσει οικοδόμημα με πολύπλοκους διαδρόμους που κάνουν δύσκολη ή αδύνατη την έξοδο από αυτό καθώς και κάθε παρόμοια διάταξη δρόμων, στοών[1] .

6.9 Λυκομήδης

Ο Μίνωας στην ελληνική μυθολογία ήταν βασιλιάς της Κρήτης. Το βασίλειο του Μίνωα περιελάμβανε ολόκληρη την Κρήτη, που είχε εκατό πόλεις, και τις Κυκλάδες, που λέγονταν Μινωίδες. Πρωτεύουσα του μινωικού βασιλείου ήταν η Κνωσός, που βρίσκεται 6 χλμ έξω από το Ηράκλειο Κρήτης. Εκεί ήταν τα περίφημα ανάκτορα του Μίνωα, που μέρος τους σώζεται ακόμα σήμερα. Τα ανάκτορα αυτά αποτελούσαν μια ολόκληρη σχεδόν πόλη, με ξενώνες, εξωτερικά λουτρά, ιερά, εργαστήρια βιοτεχνών για τη διακόσμηση και την περιποίηση των ανακτόρων, αποθήκες τροφίμων, αίθουσες των βασιλέων, αίθουσα του θρόνου, υπασπιστήρια, αίθουσες για δεξιώσεις και τελετές με αναρίθμητες σκάλες και βεράντες.

Στην ελληνική μυθολογία ο Λυκομήδης (αναφερόμενος κάποιες φορές και ως Λυκούργος) ήταν βασιλιάς των Δολόπων στη νήσο Σκύρο, που είχε πολλές κόρες. Από αρχιτεκτονική και καλλιτεχνική άποψη, τα ανάκτορα του Μίνωα στην Κνωσό είναι κάτι μοναδικό σ' όλο τον κόσμο, όπως μοναδικό είναι και το αρχαιολο6.9.1 Ο μύθος γικό ενδιαφέρον που προκαλούν. Τα χρόνια της μεγάλης ακμής του μινωικού πολιτισμού, πολλές φορές Σε αυτόν έφερε η Θέτιδα τον νεαρό γιο της Αχιλλέα διακοπήκανε από εσωτερικές διαμάχες και από διάντυμένο με γυναικεία φορέματα για να τον κρύ- φορες εξωτερικές επιδρομές. Πάντα, όμως, επαναψει ανάμεσα στις κόρες του και έτσι να αποφύγει κτούσε την αίγλη του. Έτσι, ο μινωικός πολιτισμός τον κίνδυνο θανάτου που τον περίμενε στον Τρω- δεν είναι μόνο ένας από τους αρχαιότερους πολιτιικό Πόλεμο. Ο Αχιλλέας όμως, παίζοντας με τις θυ- σμούς του κόσμου. Είναι συγχρόνως και ένας από γατέρες του Λυκομήδη, άφησε έγκυο τη μία από τους λαμπρότερους. αυτές, τη Δηιδάμεια. Τον μύθο αυτό πραγματεύ- Δεν είναι ιστορικά εξακριβωμένο ποιος λαός κατέθηκε ο Ευριπίδης στο χαμένο δράμα του «Σκύριοι», λυσε το ένδοξο βασίλειο του Μίνωα. Από όσα, όμως, ενώ ο ζωγράφος Πολύγνωτος τον αναπαρέστησε σε πολύτιμα αντικείμενα κρητικής προελεύσεως βρεθήτοιχογραφίες του. κανε στους θησαυρούς του Ατρέως, καθώς και από Μετά από χρόνια, ο Λυκομήδης επανέρχεται στο μυ- όσα αναφέρει ο Ηρόδοτος ότι του είπαν οι ίδιοι οι θολογικό προσκήνιο ως ο άνθρωπος που σκότωσε Κρήτες, προκύπτει ότι οι επιδρομείς ήταν Έλληνες τον Θησέα. Κατά την παράδοση, αρχικά τον καλο- και μάλιστα Αχαιοί της Πελοποννήσου.

6.10. ΜΙΝΩΑΣ Το όνομα του Μίνωα εμπλέκεται σε πολλούς από τους μύθους της ελληνικής μυθολογίας. Από το Μίνωα πήρε την ονομασία του ο Μινωικός πολιτισμός, που αναπτύχθηκε στην Κρήτη από το 3000 έως το 1450 π.Χ..

6.10.1

Ο μύθος του Μίνωα

Καταγωγή και παιδικά χρόνια Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Μίνωας ήταν γιος του Δία και της Ευρώπης. Μετά την αρπαγή της Ευρώπης από τη Συρία ο Δίας τη μετέφερε στην Κρήτη. Εκεί απέκτησε μαζί της τρεις γιούς, το Μίνωα, το Ραδάμανθυ και το Σαρπηδόνα. Ο Δίας ωστόσο, όπως ήταν αναμενόμενο δεν έμεινε με την Ευρώπη και τους γιούς τους. Ωστόσο η Ευρώπη και τα τρία αγόρια βρήκαν άσυλο στη αυλή του βασιλιά της Κρήτης Αστέριου, ο οποίος τελικά παντρεύτηκε την Ευρώπη και ουσιαστικά υιοθέτησε το Μίνωα και τα αδέρφια του.

Οικογένεια

49 Δαίδαλου η Πασιφάη μπήκε σε μία ξύλινη κατασκευή, σκεπασμένη με δέρματα, προκειμένου ο ταύρος να την περάσει για αγελάδα. Από την ένωση του ταύρου και της Πασιφάης γεννήθηκε ένα παιδίτέρας, το οποίο ονομάστηκε Αστερίων αλλά λόγω της μορφής του έγινε γνωστό ως Μινώταυρος. Οι απιστίες του Μίνωα Ο Μίνωας παρουσιάζεται σε αρκετούς μύθους σαν διεφθαρμένος άντρας και καθόλου πιστός σύζυγος. Η συμπεριφορά του αυτή όπως ήταν αναμενόμενο ενοχλούσε την Πασιφάη, η οποία επιθυμούσε να τον εκδικηθεί. Λέγεται μάλιστα ότι του είχε δώσει ένα ποτό, που τον έκανε όταν έβλεπε άλλη γυναίκα να της ρίχνει στο στήθος άγρια ζώα, που την κατασπάρασσαν. Με βάση τον ίδιο μύθο, ο Μίνωας απαλλάχτηκε από το βάρος αυτό όταν ερωτεύτηκε την Πρόκριδα, ερωμένη του Κέφαλου. Η Πρόκρις έδωσε στο Μίνωα το αντίδοτο κι έτσι εξουδετερώθηκαν οι δυσμενείς επιδράσεις. Ο θάνατος του Ανδρόγεω

Ο Μίνωας μεγαλώνοντας παντρεύτηκε την Πασιφάη και μαζί της απέκτησε τέσσερεις γιούς, τον Ανδρόγεω, το Δευκαλίωνα, το Γλαύκο και τον Κατρέα και τέσσερις κόρες, την Ακάλλη ή Ακαλλίδα, την Αριάδνη, τη Φαίδρα και την Ξενοδίκη.

Μαύρη σελίδα στη βασιλεία του Μίνωα απετέλεσε ο θάνατος του γιου του Ανδρόγεω. Ο Ανδρόγεως είχε μεταβεί στην Αθήνα προκειμένου να λάβει μέρος στα Παναθήναια. Κατόρθωσε μάλιστα να νικήσει σε όλα τα αθλήματα, προκαλώντας έτσι το φθόνο των Αθηναίων. Προκειμένου να απαλλαγούν από αυτόν, τον Άνοδος στο θρόνο έστειλαν να εξοντώσει τον γνωστό ταύρο της Κρήτης, ο οποίος είχε πλέον καταλήξει στο Μαραθώνα. Ο νεΜετά το θάνατο του Αστέριου ο Μίνωας διεκδίκησε αρός απέτυχε και ο ταύρος τον θανάτωσε. Με βάση το θρόνο του. Προκειμένου να κάμψει τις αντιστάσεις άλλη εκδοχή, οι Αθηναίοι έστειλαν το νέο σε θανάτων Κρητών, ισχυρίστηκε ότι οι θεοί του είχαν ήδη σιμη ενέδρα. παραχωρήσει τη θέση αυτή. Για να αποδείξει μάλιστα του λόγου το αληθές είπε ακόμη, ότι οι θεοί θα Όταν ο Μίνωας πληροφορήθηκε το χαμό του γιου του του έστελναν ότι τους ζητούσε. Στη συνέχεια έκανε βρισκόταν στην Πάρο, όπου πραγματοποιούνταν θυθυσία στον Ποσειδώνα και του ζήτησε να βγει από σίες προς τιμή των Χαρίτων. Η πρώτη του αντίδραση τη θάλασσα ένας λευκός ταύρος. Δεσμεύτηκε μάλι- ήταν να αφαιρέσει το λουλουδένιο στεφάνι, που φοστα ότι θα θυσίαζε τον ταύρο. Συνεπαρμένος όμως ρούσε στο κεφάλι του και να διατάξει τους αυλητές από την ομορφιά του ζώου απέφυγε να τηρήσει την να σταματήσουν να παίζουν. Ωστόσο συνέχισε μέχρι υπόσχεσή του. Θυσίασε μάλιστα έναν άλλο ταύρο στη τέλους τη θυσία. Από τότε η συγκεκριμένη θυσία γιθέση του, νομίζοντας ότι θα κατόρθωνε να ξεγελάσει νόταν χωρίς συνοδεία μουσικής. Στη συνέχεια ο Μίνωας εκστράτευσε εναντίον της Αθήνας προκειμένου τον θεό της θάλασσας. να εκδικηθεί τον άδικο θάνατό του γιου του. Ο ταύρος της Κρήτης

Στα Μέγαρα

Πρώτος σταθμός της εκστρατείας αυτής ήταν τα Μέγαρα. Εκεί βασίλευε ο Νίσος, γιος του Πανδίονα. Η τιμωρία του Μίνωα δεν άργησε να έρθει. Ο Πο- Ο Νίσος είχε στο κρανίο του μία τρίχα πορφυρού σειδώνας, ή κατ' άλλους η Αφροδίτη, έκανε την Πα- χρώματος, η οποία ήταν συνδεδεμένη με τη ζωή του. σιφάη να ερωτευτεί τον ταύρο, ο οποίος είναι γνω- Η κόρη του Σκύλλα όμως ερωτεύτηκε το Μίνωα και στός και ως ταύρος της Κρήτης. Με τη βοήθεια του έτσι έκοψε την τρίχα. Το αποτέλεσμα ήταν ο Νίσος

50 να πεθάνει και τα Μέγαρα να καταληφθούν. Όταν όμως η Σκύλλα πήγε υπερήφανη για το κατόρθωμά της στο Μίνωα, εκείνος την τιμώρησε για την προδοσία της. Την έριξε στη θάλασσα ή σύμφωνα με άλλη εκδοχή την έδεσε στην πρύμνη του πλοίου του όταν σαλπάρισε προς την Αθήνα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΗΣΕΑ λαβύρινθος, όπου τοποθετήθηκε ο Μινώταυρος. Σύντομα όμως ο εφευρέτης έπεσε στη δυσμένεια του Μίνωα. Αιτία ήταν η βοήθεια που προσέφερε στην Αριάδνη δίνοντας της το μίτο για να βοηθήσει το Θησέα. Κατ' άλλους η βοήθεια που προσέφερε στην Πασιφάη προκειμένου να συνευρεθεί με τον ταύρο.

Το αποτέλεσμα πάντως ήταν ο Δαίδαλος και ο Ίκαρος να φυλακιστούν στο λαβύρινθο. Από εκεί καΗ τιμωρία των Αθηναίων τόρθωσαν να δραπετεύσουν με τη χρήση φτερών, ο Ο στρατός του Μίνωα ξεκίνησε την πολιορκία των Ίκαρος όμως βρήκε τραγικό τέλος. Αθηνών, χωρίς όμως να μπορεί να κατορθώσει να την καταλάβει. Αυτό κράτησε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο Μίνωας τότε ζήτησε βοήθεια από τον Το τέλος του Μίνωα πατέρα του . Ο Δίας έστειλε στην Αθήνα επιδημία και λοιμό. Οι Αθηναίοι απελπισμένοι από την κατά- Μετά τη δραπέτευση του Δαίδαλου ο Μίνωας τον σταση στράφηκαν στο μαντείο των Δελφών. Η απά- αναζήτησε προκειμένου να μην αποκτήσει άλλος τα ντηση του μαντείου ήταν να ικανοποιηθεί οποιοδή- μοναδικά έργα, που του είχε κατασκευάσει στην ποτε αίτημα του Μίνωα. Εκείνος τότε επέβαλε στην Κρήτη. Διέδιδε ότι αναζητούσε ένα τεχνίτη, ο οποίος Αθήνα ένα φόρο αίματος. Συγκεκριμένα οι Αθηναίοι να μπορεί να περάσει μία κλωστή μέσα από ένα έπρεπε να στέλνουν κάθε χρόνο εφτά νέους και εφτά όστρακο που είχε σχήμα κοχλία. Προσδοκούσε ότι νέες για τροφή του Μινώταυρου. μόνο ο Δαίδαλος μπορούσε να το κατορθώσει. Τελικά Θησέας και Αριάδνη

τον εντόπισε στη Σικελία, όπου είχε καταφύγει στην αυλή του βασιλιά της Καμικού, Κόκαλου. Ο Κόκαλος έδωσε το όστρακο στο Δαίδαλο, ο οποίος κατάφερε να περάσει την κλωστή σε αυτό αφού έδεσε στην άκρη της ένα μυρμήγκι ή μία μέλισσα.

Την τιμωρία των Αθηναίων έμελλε να σταματήσει ο γιος του βασιλιά της Αθήνας Αιγέα, ο Θησέας. Ο Θησέας, αποφάσισε να πάει μαζί με τους νέους και τις νέες που θα θυσιαζόταν στην Κρήτη. Αν εξολόθρευε το Μινώταυρο χρησιμοποιώντας μονάχα τα χέρια του, η υποχρέωση για θυσία θα σταματούσε.

Μόλις είδε την κλωστή περασμένη, ο Μίνωας ζήτησε από τον Κόκαλο να του παραδώσει το Δαίδαλο, γιατί μόνο αυτός θα μπορούσε να το επιτύχει. Ο Κόκαλος προσποιήθηκε ότι θα ενδώσει στο αίτημα του, όμως του ζήτησε πρώτα να συμμετάσχει σε ένα συμπόσιο που θα διοργάνωνε. Πριν το συμπόσιο ο Μίνωας θα Η κόρη του Μίνωα, η Αριάδνη, ερωτεύτηκε αμέσως έπρεπε να λουστεί. Οι κόρες του Κόκαλου του έριξαν το Θησέα. Του έδωσε ένα σπάγκο για να τον δέσει καυτό νερό με αποτέλεσμα ο Μίνωας να βρει φρικτό στην πόρτα του λαβυρίνθου και να τον ξετυλίγει μέ- θάνατο. χρι να φτάσει στο μέρος όπου κοιμόταν ο Μινώταυρος. Ο Θησέας σκότωσε το Μινώταυρο, αν και αμφισβητείται αν τον σκότωσε με τα χέρια ή με ένα ξίφος 6.10.2 Νομοθετικό έργο και επικοινωπου του έδωσε η Αριάδνη. Έπειτα χρησιμοποίησε το νία με το Δία σπάγκο για να βρει το δρόμο της επιστροφής προς την είσοδο του λαβυρίνθου. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, ο Μίνωας ήταν πολύ σοΟ Θησέας και η Αριάδνη απέδρασαν από την Κρήτη, φός και με αξιόλογο νομοθετικό έργο. Επιπλέον ο αλλά στο δρόμο για την Αθήνα ο Θησέας εγκατέλειψε Όμηρος του πλέκει το εγκώμιο, κάτι που -σύμφωνα την Αριάδνη σε ένα νησί. Ο θεός Διόνυσος την πα- πάντα με τον Πλάτωνα- δεν συνήθιζε. Συγκεκριμένα ντρεύτηκε αμέσως μετά την εγκατάλειψή της από το αναφέρει ότι ο Μίνωας έπαιρνε τους νόμους από τον Θησέα. ίδιο τον Δία κάθε εννιά χρόνια σε σπηλιά της Δίκτης, στο περίφημο Δικταίον Άντρον. Δαίδαλος και Ίκαρος Κριτής στον Άδη Στο παλάτι του Μίνωα βρήκε όμως άσυλο και ο Αθηναίος εφευρέτης Δαίδαλος μετά την εξορία του από την Αθήνα. Ο Μίνωας αξιοποίησε το ταλέντο του Δαίδαλου, και ιδιαίτερα τις αρχιτεκτονικές του γνώσεις. Ένα από τα έργα του ήταν και ο περίφημος

Η διοίκηση του Μίνωα θεωρήθηκε ανθρωπιστική και δίκαιη και γι' αυτό το λόγο, σύμφωνα με το μύθο, ορίστηκε ως ένας από τους κριτές του Άδη μαζί με τον αδερφό του Ραδάμανθυ και τον Αιακό. Ο Μίνωας όμως λάμβανε τις τελικές αποφάσεις.

6.11. ΜΙΝΩΤΑΥΡΟΣ

6.10.3

Αντικρουόμενες απόψεις

Για την προσωπικότητα του Μίνωα υπάρχει μία σύγκρουση απόψεων. Κάποιοι μύθοι τον περιγράφουν σαν ένα διεφθαρμένο βασιλιά και άλλοι του αποδίδουν σημαντικό έργο, όπως για παράδειγμα τη νομοθεσία. Πιθανολογείται ότι τα υπερβολικά και δυσφημιστικά στοιχεία ενσωματώθηκαν προκειμένου να τονωθεί το πατριωτικό φρόνημα των Αθηναίων.

6.10.4

Ο Μίνωας στην Αιγυπτιακή μυθολογία

Σύμφωνα με τον Αιγύπτιο ιερέα και συγγραφέα Μανέθων ο Μίνωας βασίλεψε στην Αίγυπτο πριν τον Η πάλη του Θησέα με το Μινώταυρο. κατακλυσμό. Ο Μίνωας μαζί με τους επτά επόμενους βασιλείς - απογόνους του βασίλεψαν 253 έτη, η ηγεμονία τους ήταν μετά τη βασιλεία των θεών σε αυτή των ημίθεων. [1]

6.10.5

Δείτε επίσης

• Ηλύσια Πεδία

6.10.6

Παραπομπές

[1] Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Μανέθωνος Αιγυπτιακά, Εκδόσεις Γεωργιάδης, Γ΄έκδοσις, Αθήνα 1996, ISBN 960-316-059-8

6.10.7

Πηγές

6.11 Μινώταυρος Στην Ελληνική μυθολογία, ο Μινώταυρος ήταν ένα σώμα ανθρώπου και κεφάλι και ουρά ταύρου. Πέρα από την περιγραφική αυτή ονομασία του, το όνομα του Μινώταυρου ήταν Αστερίων. Κάποιες φορές Η θανάτωση του Μινώταυρου. αναπαρίσταται ακόμα ως ταύρος με κορμό ανθρώπου, σε αντιστοιχία με τον Κένταυρο. Κατοικούσε στο Λαβύρινθο, κτίσμα που φτιάχτηκε από το Δαίδαλο και όχι ο αδερφός του, έπρεπε να ανέβει στο θρόνο. κατόπιν εντολής του βασιλιά της Κρήτης, Μίνωα. Ο Ο θεός έστειλε έναν όμορφο λευκό ταύρο και ζήτησε Μινώταυρος σκοτώθηκε από τον Θησέα. από το Μίνωα να θυσιάσει αυτόν τον ταύρο στον ίδιο. Ο Μίνωας όμως αντί για αυτόν θυσίασε έναν άλλο ταύρο, ελπίζοντας ότι ο θεός δε θα το προσέξει.

6.11.1

Γέννηση

Ο Ποσειδώνας όμως κατάλαβε τι είχε γίνει, εξοργίΠριν ο Μίνωας γίνει βασιλιάς ζήτησε από το θεό στηκε, και έκανε τη γυναίκα του Μίνωα Πασιφάη Ποσειδώνα ένα σημάδι που να αποδεικνύει ότι αυτός, να ερωτευτεί τον ταύρο. Η γυναίκα δεν μπορούσε να

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΗΣΕΑ

ικανοποιήσει το πάθος της και ζήτησε βοήθεια από το μηχανικό Δαίδαλο. Αυτός κατασκεύσε ένα κενό ομοίωμα αγελάδας, η Πασιφάη μπήκε μέσα σε αυτό και ο ταύρος ξεγελάστηκε και ζευγάρωσε μαζί της. Από την ένωση αυτή γεννήθηκε ο Μινώταυρος.

προοδευμένο ελληνικό πολιτισμό. Μία άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι ο Μίνωας και ο Μινώταυρος δεν είναι παρά μορφές του ίδιου προσώπου, και αντιπροσωπεύουν τον θεό Ήλιο. Ακόμα υπάρχει η άποψη ότι ο μύθος της θανάτωσης του Μινώταυρου συμβολίζει Ο Μίνωας, μετά από χρησμό που πήρε από το την απελευθέρωση των Ελλήνων από την κυριαρχία Μαντείο των Δελφών, ζήτησε από τον Δαίδαλο να της Μινωικής Κρήτης. φτιάξει ένα κτίσμα ώστε να κλειστεί μέσα ο Μινώταυρος, και αυτός κατασκεύασε το Λαβύρινθο.

6.11.4 Πηγές

6.11.2

Θανάτωση

Για το μύθο έχουν γράψει οι αρχαίοι συγγραφείς Πλούταρχος, Απολλόδωρος, Βιργίλιος και άλλοι.

Ο γιος του Μίνωα Ανδρόγεως πήρε μέρος σε αγώνες Το άρθρο αυτό βασίζεται στο αντίστοιχο της αγγλόστα Παναθήναια και απέσπασε κάποιες νίκες, για γλωσσης Wikipedia. τις οποίες οι Αθηναίοι τον ζήλεψαν και τον σκότωσαν. Ο Μίνωας για να τιμωρήσει τους Αθηναίους κήρυξε πόλεμο στον οποίο νίκησε. Σαν ποινή των Αθη- 6.12 Πιτθέας ναίων όρισε κάθε Εννέα χρόνια εφτά νέοι Αθηναίοι και εφτά νέες Αθηναίες να στέλνονται στην Κρήτη Στην ελληνική μυθολογία ο Πιτθέας (Πιτθεύς) ήταν και να κατασπαράζονται από το Μινώταυρο. βασιλιάς της Τροιζήνας, γιος του Πέλοπα και της Μην μπορώντας να ανεχτεί την θυσία αυτή, ο Ιπποδαμείας ή της Δίας. Θησέας, γιος του βασιλιά της Αθήνας Αιγέα, αποφάσισε να είναι και αυτός ένας από τους δεκατέσσε- Φίλος του Πιτθέα ήταν ο βασιλιάς των Αθηνών ρις νέους, με σκοπό να βρεθεί κοντά στο Μινώταυρο Αιγέας, τον οποίο φιλοξένησε μια φορά. Τότε ο Αιώστε να τον σκοτώσει. Όταν έφτασε στη Κρήτη γνώ- γέας του ανέφερε τον δυσνόητο χρησμό που είχε πάρισε την κόρη του Μίνωα Αριάδνη η οποία τον ερω- ρει από το Μαντείο των Δελφών για το τι έπρεπε να τεύτηκε. Θέλοντας να τον βοηθήσει του έδωσε ένα πράξει ώστε να αποκτήσει παιδιά, οπότε ο Πιτθέας, κουβάρι κλωστή, το Μίτο της Αριάδνης και τον συμ- κατανοώντας το νόημά του, μέθυσε τον Αιγέα και τον βούλεψε να δέσει την άκρη του στην είσοδο του λαβύ- έριξε στο κρεβάτι της κόρης του Αίθρας, αποσκοπώρινθου και να το ξετυλίγει, ώστε να μπορέσει έπειτα, ντας έτσι να γίνει παππούς του διαδόχου του αθηναϊκού θρόνου. Το πρωί, όταν ο Αιγέας συνήλθε από αφού σκοτώσει το Μινώταυρο, να βρει την έξοδο. το μεθύσι του δίπλα στην Αίθρα, την έπεισε να του Ο Θησέας πράγματι σκότωσε το τέρας με το σπαθί υποσχεθεί ότι αν αποκτούσε απόγονό του θα τον μετου και χρησιμοποιώντας το Μίτο της Αριάδνης, κα- γάλωνε κρυφά στην πόλη, όπως και έγινε. Το παιδί τάφερε να βγει από το Λαβύρινθο και γύρισε στην που πράγματι γεννήθηκε ήταν ο ήρωας Θησέας και Αθήνα. ο Πιτθέας ήταν ο παππούς του, μόνο που δεν το γνώΟ πατέρας του Θησέα, ο Αιγαίας του έδωσε παραγ- ριζε. γελία όταν γυρίσει νικητής απ την Κρήτη να αλλά- Ο Πιτθέας, εκτός από την περίπτωση του χρησμού, ξει τα πανιά του πλοίου του , να κατεβάσει τα μαύρα πιστευόταν γενικότερα πως ήταν ο σοφότερος άνπανιά που είχε φεύγοντας και να ανεβάσει λευκά πα- θρωπος της εποχής του, ενώ αναφέρεται ότι υπήρξε νιά . Κάθε μέρα ατένιζε τον ορίζοντα απ το ακρωτήρι και ο πρώτος που δίδαξε τη Ρητορική, για την οποία Σούνιο να έρθει πίσω ο γιος του. Απ τη πολλή χαρά είχε αφήσει και σύγγραμμα. Πολλοί αποδίδουν σε αυτου ο Θησέας ξέχασε την παραγγελία του πατέρα του τόν τα ρητά: «μηδέν άγαν» (αντί στον Χίλωνα) και κι επέστρεψε με τα ίδια τα μαύρα πανιά. Ο Αιγαίας «μη δικάσης πριν αμφοίν τον μύθον ακούσης». βλέποντας το πλοίο με τα μαύρα πανιά , έπεσε από το βράχο στη θάλασσα . Από τότε πήρε το όνομά του "Αιγαίον πέλαγος" 6.12.1 Πηγές

6.11.3

Ερμηνεία του μύθου

• Πλούταρχος: Βίοι Παράλληλοι, Θησεύς (3.1-4.1)

Σχετικά με το νόημα του μύθου του Μινώταυρου έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες. Σύμφωνα με μία 6.13 Προκρούστης από αυτές, ο μύθος σχετίζεται με τους μύθους των Βάαλ και Μολώχ των Φοινίκων. Η θανάτωση του Μι- Στην ελληνική μυθολογία, ο Προκρούστης (ή Πονώταυρου συμβολίζει την κατάργηση του βαρβαρι- λυπήμων) ήταν μυθικός ληστής της Αθήνας. Το ληκού έθιμου της ανθρωποθυσίας από τον περισσότερο μέρι του ήταν στην περιοχή Δαφνί στο Χαϊδάρι. Προ-

6.14. ΣΚΙΡΩΝΑΣ

Ο Σκίρων θανατώνεται από τον Θησέα.

χελώνα και έτρωγε τα κομμάτια του. Ο ήρωας Θησέας σκότωσε τον Σκίρωνα είτε κατά το πρώτο του ταξίδι από την Τροιζήνα προς την Αθήνα, είτε αργότερα, όταν, βασιλιάς πια της Αθήνας, εξεστράτευσε κατά της Ελευσίνας. Σύμφωνα με μία παράδοση, ο Σκίρωνας ήταν γιος του Κανήθου και της Θησέας και Προκρούστης, αττικός ερυθρόμορ- Ηνιόχης, κόρης του Πιτθέα και αδελφής της Αίθρας, φος αμφορέας, 470-460 π.Χ., Μόναχο, Staatliche της μητέρας του Θησέα. Επομένως ο Σκίρων και ο Antikensammlungen (αρ. εκθέματος 2325) Θησέας ήταν πρώτα εξαδέλφια από τις μητέρες τους. Αυτή η εκδοχή υποστηρίζει ότι ο Θησέας ίδρυσε τους σκαλούσε κάθε διαβάτη να ξαπλώσει σε ένα σιδερέ- αγώνες Ίσθμια για να εξιλεωθεί επειδή είχε σκοτώσει νιο κρεβάτι, γνωστό ως Προκρούστειος κλίνη. Αν το τον ληστή εξάδελφό του. θύμα ήταν ψηλό κι εξείχε από το κρεβάτι, ο Προκρούστης έκοβε το περίσσιο τμήμα του σώματός του. Αντι6.14.1 Η άλλη άποψη θέτως, αν το θύμα ήταν πιο κοντό, τότε τραβούσε τα άκρα του μέχρι να φτάσουν στο μήκος του κρεβατιού. Οι αρχαίοι ιστορικοί των Μεγάρων υπεστήριζαν ότι Ο Προκρούστης συνέχιζε την αιματηρή δράση του μέ- όλα αυτά ήταν γελοίες συκοφαντίες, και ότι ο Σκίχρι που τον συνάντησε ο Θησέας στο δρόμο του από ρων όχι μόνο δεν ήταν ληστής, αλλά ήταν ευεργέτης την Τροιζήνα για την Αθήνα. Όντας πολύ δυνατός, ήρωας της περιοχής, και μάλιστα από πολύ καλή οικατάφερε να εξουδετερώσει τον Προκρούστη και να κογένεια, γιος του βασιλιά των Μεγάρων Πύλαντα. τον τοποθετήσει στο ίδιο του το κρεβάτι. Επειδή απο- Σύμφωνα με αυτή την άποψη, ο Σκίρων παντρεύδείχθηκε μεγαλύτερος, ο Θησέας του έκοψε το κε- τηκε τη Χαρικλώ, κόρη του Κυχρέως και εγγονή του φάλι και τα πόδια, που περίσσευαν. θεού Ποσειδώνα. Από τον γάμο αυτό γεννήθηκε η Ενδηίδα, η μητέρα του Τελαμώνα και του Πηλέα. Σύμφωνα με άλλη παράδοση, ο Σκίρων πήρε ως σύζυγό του μία από τις κόρες του Αθηναίου βασιλιά 6.14 Σκίρωνας Πανδίονα, όταν αυτός ήταν εξόριστος στα Μέγαρα. Ο Σκίρωνας μάλωσε με τον Νίσο όταν αυτός μετά τον Στην ελληνική μυθολογία ο Σκίρωνας (Σκίρων) ήταν θάνατο του Πανδίονα κατέλαβε τον θρόνο των Μεένας περιβόητος Κορίνθιος ληστής, γιος του Πέλοπα. γάρων. Τελικώς ζήτησαν τη διαιτησία του Αιακού, Ο Σκίρων είχε το λημέρι του στον γκρεμό που είχε ο οποίος επεδίκασε στον Νίσο τη βασιλεία και στον το όνομά του, τις λεγόμενες Σκιρωνίδες πέτρες, τη Σκίρωνα έδωσε τη διοίκηση του στρατού. σημερινή «Κακιά Σκάλα». Παραμόνευε στον δρόμο Αθηνών-Πελοποννήσου και όταν περνούσε από εκεί μοναχικός ταξιδιώτης, τον λήστευε, τον αιχμαλώτιζε 6.14.2 Πηγές και τον βασάνιζε. Συνήθως ο Σκίρων υποχρέωνε τον αιχμάλωτό του να του πλύνει τα πόδια στην άκρη • Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής του γκρεμού, και την ώρα που αυτός ήταν απασχοΜυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα λημένος, του έδινε μια κλοτσιά και τον έριχνε από 1969, σελ. 680 τον γκρεμό στη θάλασσα. Εκεί έβγαινε μια τεράστια

Κεφάλαιο 7

ΙΑΣΟΝΑΣ 7.1 Ιάσονας

τον είδε ο Πελίας, που εκείνη τη στιγμή τελούσε μία θυσία. Ο Πελίας τότε τρομοκρατήθηκε, επειδή ένας χρησμός του είχε πει να «φυλαχθεί από τον μονοσάνδαλο». Ο Ιάσονας έμεινε 5 ημέρες στο σπίτι του πατέρα του και στη συνέχεια πήγε στον Πελία και του ζήτησε την εξουσία. Μόλις ο Πελίας συνήλθε από τον φόβο του, ρώτησε τον Ιάσονα ποια τιμωρία θα επέβαλλε σε ένα σφετεριστή του θρόνου, οπότε ο Ιάσονας του αποκρίθηκε ότι θα τον έστελνε να φέρει το «Χρυσόμαλλο δέρας», την προβιά δηλαδή του φτερωτού κριαριού που είχε φυγαδεύσει τον Φρίξο και την Έλλη. Τότε ο Πελίας διέταξε τον Ιάσονα να εκτελέσει αυτή την αποστολή, άλλη παράδοση όμως αναφέρει ότι ο Ιάσονας πήρε μόνος του την απόφαση να πάει να φέρει το Δέρας: κατά τους ποιητές, η θεά Ήρα του ενέβαλε αυτή την ιδέα, με απώτερο στόχο να τιμωρήσει τον Πελία επειδή δεν την τιμούσε όπως εκείνη θα ήθελε.

7.1.1 Στην Αργοναυτική Εκστρατεία Μόλις πάρθηκε η απόφαση, ο Ιάσονας βρήκε τον Άργο, τον γιο του Φρίξου, και ζήτησε τη βοήθειά του. Στην ελληνική μυθολογία ο Ιάσονας (Ιάσων) ήταν ο Ο Άργος τότε, μετά από συμβουλή της θεάς Αθηνάς, ήρωας που ηγήθηκε της Αργοναυτικής Εκστρατείας. ναυπήγησε την «Αργώ». Μετά ο Ιάσονας έβαλε κήρυκα να γυρίσει όλη την Ελλάδα και αναγγείλει Ο Ιάσονας ήταν γιος του Αίσονα και της Πολυμήδης, την επικείμενη εκστρατεία για να έρθει να συμμετάτης θείας του Οδυσσέα. Πάντως ως μητέρα του ανασχει όποιος θα ήθελε. Αυτή η εκστρατεία έγινε γνωφέρεται και η Αλκιμήδη και, σύμφωνα με τους θεσ- στή, από το όνομα του πλοίου, ως «Αργοναυτική», και σαλικούς μύθους, η Ροιώ. Ο Ιάσονας ήταν απόγονος οι ήρωες που συμμετείχαν ως «Αργοναύτες». του Αιόλου πού ήταν γιός του Έλληνα και εγγονός Αφού πέρασαν από τη Λήμνο, τη Σαμοθράκη, την του Δευκαλίωνα. Κύζικο (όπου από τραγική παρεξήγηση ο Ιάσων σκόΟ Αίσονας, νόμιμος βασιλιάς της Ιωλκού, εκδιώ- τωσε τον ομώνυμο βασιλιά), τη Μυσία, τις χώρες των χθηκε από τον ετεροθαλή αδελφό του, τον Πελία, ενώ Βεβρύκων και των Μαριανδυνών, και αφού απάλλαάλλη εκδοχή λέει ότι ο Αίσονας εμπιστεύθηκε στον ξαν τον Φινέα από τις Άρπυιες, οι Αργοναύτες έφθαΠελία την εξουσία ώσπου να ενηλικιωθεί ο Ιάσων. Ο σαν στην Κολχίδα. Εκεί ο Ιάσονας παρουσιάσθηκε μικρός Ιάσονας ανατράφηκε στο Πήλιο από τον Κέ- μπροστά στον βασιλέα Αιήτη, στον οποίο ο Φρίξος νταυρο Χείρωνα, που του δίδαξε και την Ιατρική. είχε δωρήσει το Χρυσόμαλλο Δέρας, και του εξήγησε Μόλις ενηλικιώθηκε, ο Ιάσονας πήρε τον δρόμο για τον σκοπό της αποστολής του. Ο Αιήτης, που είχε την Ιωλκό. Στον δρόμο, καθώς επεχείρησε να περάσει αφιερώσει το Δέρας στον θεό Άρη, είπε ότι δεν είχε ένα ποτάμι, έχασε το ένα του σανδάλι, οπότε εμφανί- αντίρρηση, αρκεί ο Ιάσονας να έζευε δύο ταύρους με σθηκε στη γενέτειρά του «μονοσάνδαλος». Φορούσε χάλκινα πόδια που έβγαζαν φλόγες από τα ρουθούτο τομάρι ενός πάνθηρα και κρατούσε από μία λόγχη νια τους (οι δύο αυτοί ταύροι, δώρο του Ηφαίστου στο κάθε του χέρι. Φθάνοντας στο κέντρο της Ιωλκού στον Αιήτη, δεν είχαν ζευτεί ποτέ πριν), να οργώσει Ο Ιάσων και το φίδι

7.1. ΙΑΣΟΝΑΣ

με αυτούς ένα χωράφι και να το σπείρει με τα δόντια 7.1.2 ενός δράκου. Ο Ιάσονας άρχισε να σχεδιάζει το πώς θα επιτελέσει αυτούς τους άθλους, όταν μπήκε στη ζωή του η Μήδεια, η μάγισσα κόρη του Αιήτη. Η Μήδεια ερωτεύθηκε τον Ιάσονα μόλις τον είδε, και γνωρίζοντας το πρόβλημα θέλησε να τον βοηθήσει. Του ζήτησε όμως να της υποσχεθεί ότι θα την έπαιρνε μαζί του στην Ελλάδα και θα την παντρευόταν. Ο Ιάσων της το υποσχέθηκε και η Μήδεια του έδωσε ένα υγρό, με το οποίο άλειψε το σώμα του αλλά και την ασπίδα του. Από τη στιγμή εκείνη δεν μπορούσε να τον βλάψει ούτε όπλο, ούτε η φωτιά. Μόνο που η ισχύς του μαγικού υγρού έπαυε μετά από 24 ώρες. Η Μήδεια αποκάλυψε επίσης στον Ιάσονα ότι, καθώς θα έσπερνε τα δόντια του δράκου, θα φύτρωναν αυθωρεί οπλισμένοι πολεμιστές, που θα επεδίωκαν να τον σκοτώσουν. Ο Ιάσονας μπόρεσε έτσι να ζέψει τους ταύρους χωρίς να καεί από τις φλόγες τους, και έριξε μια πέτρα ανάμεσα στους πολεμιστές που «έσπειρε», όπως τον είχε επίσης συμβουλέψει η Μήδεια, οπότε αυτοί νόμισαν ότι κάποιος από τους ίδιους την έριξε και αλληλοσκοτώθηκαν μεταξύ τους. Αφού ο Ιάσονας επιτέλεσε τους δύο αυτούς άθλους, ο Αιήτης αθέτησε την υπόσχεσή του. Προσπάθησε μάλιστα να κάψει το πλοίο και να εξοντώσει τους Αργοναύτες. Δεν απέμενε παρά να κατορθώσει να πάρει ο Ιάσονας το Δέρας μόνος του. Αλλά το φύλαγε ένας δράκος που δεν κοιμόταν ποτέ. Και πάλι έδρασε η Μήδεια και με τα μάγια της αποκοίμισε το τέρας, οπότε ο Ιάσονας πλησίασε, ξεκρέμασε το Χρυσόμαλλο Δέρας από το δέντρο όπου ήταν κρεμασμένο και το πήρε μαζί του. Ο Αιήτης ήταν τόσο σίγουρος για τον δράκοντα αυτό, ώστε δεν έδειξε την απαιτούμενη προσοχή. Οι Αργοναύτες λοιπόν κατάφεραν να αποπλεύσουν μαζί με το Δέρας, τη Μήδεια, αλλά και τον αδελφό της Μήδειας, τον Άψυρτο. Ο Αιήτης του κατεδίωξε με ένα πλοίο, αλλά η Μήδεια έσφαξε τον Άψυρτο, τον κομμάτιασε και πετούσε ένα-ένα τα κομμάτια στη θάλασσα, οπότε ο Αιήτης έχασε πολύ χρόνο για να περισυλλέξει τα κομμάτια του γιου του και οι Αργοναύτες διέφυγαν. Μετά από πρόσθετες περιπέτειες (καθώς ο Δίας ήταν οργισμένος για το έγκλημα και τους έστελνε πλέον συνεχώς τρικυμίες), και αφού αντιμετώπισαν τον Τάλω στην Κρήτη, κινδύνευσαν στο Κρητικό Πέλαγος. Ο Ιάσονας ικέτευσε τον Απόλλωνα να τους δείξει τον δρόμο. Πραγματικά, ο θεός του φωτός επάκουσε τη δέηση του ήρωα και τους έστειλε μια φωτεινή δέσμη η οποία τους οδήγησε σε μία από τις Σποράδες, από όπου στη συνέχεια βρήκαν τον δρόμο τους για την Ιωλκό.

Ιάσονας και Μήδεια

Ο Ιάσονας, έχοντας πάρει ως σύζυγό του τη Μήδεια, παρέδωσε στον Πελία το Χρυσόμαλλο Δέρας. Από το σημείο αυτό και πέρα δημιουργήθηκαν διάφορες παραδόσεις και εκδοχές. Σύμφωνα με μία, ο Ιάσονας πήρε τη βασιλεία, αλλά σύμφωνα με άλλη ήταν τόσο εξαντλημένος, ώστε απλώς έζησε ήσυχα στην πόλη του και απέκτησαν με τη Μήδεια ένα γιο, τον Μήδειο. Μετά από λίγο καιρό όμως θέλησε να εκδικηθεί τον θείο του τον Πελία για τα όσα αυτός είχε κάνει στον πατέρα του (τον είχε σκοτώσει αναγκάζοντάς τον να πιει αίμα ταύρου). Τότε η Μήδεια, αναλαμβάνοντας να ικανοποιήσει την εκδικητική μανία του Ιάσονα, συνέλαβε, ως μάγισσα, το εξής σατανικό σχέδιο: μπροστά στις κόρες του Πελία έσφαξε ένα κριάρι και αφού το έκοψε κομμάτια το μετέβαλε ύστερα με μάγια σε ζωντανό αρνάκι, δείχνοντας έτσι ότι μπορεί να επαναφερθεί με τον ίδιο τρόπο σε νεανική ηλικία κάθε γεροντικός οργανισμός, ακόμα και άνθρωπος. Οι χαζές θυγατέρες τότε κατέσφαξαν τον γέροντα Πελία προσδοκώντας τη μετατροπή του σε νέο, αλλά ο Πελίας δεν ξαναγύρισε πια στη ζωή. Μετά από αυτά ο γιος του Πελία, ο Άκαστος, έδρασε αμέσως, διαδεχόμενος τον Πελία στον θρόνο της Ιωλκού, και έδιωξε από την πόλη τη Μήδεια με τον Ιάσονα. Το ζευγάρι βρήκε καταφύγιο στην Κόρινθο. Στην Κόρινθο ο Ιάσονας και η Μήδεια έζησαν ήσυχα για 10 τουλάχιστον χρόνια. Με την πάροδο του χρόνου όμως ο Ιάσονας άρχισε να βαριέται τη Μήδεια και άρχισε να βλέπει την όμορφη και πολύ νεότερη θυγατέρα του Κορίνθιου βασιλιά Κρέοντα, τη Γλαύκη ή Κρέουσα. Τελικώς τη μνηστεύθηκε. Η Μήδεια κατάλαβε τότε ότι ήταν σε δύσκολη θέση, καθώς έμενε μετέωρη σε ένα τόπο ξένο, και με κλειστό τον δρόμο της επιστροφής, καθώς το έγκλημά της με τον Άψυρτο θα πληρωνόταν σκληρά στην Κολχίδα. Προσπάθησε λοιπόν να πείσει τον Ιάσονα να της μείνει πιστός, θυμίζοντάς του τους όρκους πίστεως που της είχε δώσει και επικαλούμενη ως μάρτυρες τους ίδιους τους θεούς. Αυτά όμως αποδείχθηκαν μάταια, οπότε η Μήδεια εκδηλώθηκε ξανά ως μάγισσα: Απέστειλε ως γαμήλιο δώρο στη Γλαύκη ένα νυφικό χιτώνα, που μόλις τον φόρεσε πήρε φωτιά και την έκαψε ζωντανή. Το ίδιο έπαθε και ο πατέρας της, ο Κρέων, προσπαθώντας να τη βοηθήσει. Για τον Ιάσονα, η Μήδεια επεφύλαξε τη σκληρότερη εκδίκηση: Σκότωσε τα δύο παιδιά τους. Από τότε το όνομά της έγινε συνώνυμο της μάνας που σκοτώνει τα παιδιά της. Πιθανώς ο Ιάσονας θα πάθαινε τίποτα χειρότερο αν, όπως φαίνεται, δεν εξακολουθούσε να αποτελεί για τη Μήδεια μια ελπίδα. Ο Ιάσονας την αντιμετώπισε οργισμένος, οπότε η Μήδεια ανέβηκε ψηλά στους αιθέρες πάνω σε ένα μαγικό άρμα που της έστειλε ο θεός Ήλιος και εξαφανίσθηκε από προσώπου γης. Ο Ιάσονας άρχισε μετά από αυτά να θέλει να ξεχάσει την Κόρινθο και ό,τι του θύμιζε και να ξανασκέ-

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΙΑΣΟΝΑΣ

πτεται την Ιωλκό, όπου ακόμα βασίλευε ο γιος του σφετεριστή, ο Άκαστος. Κατά μία εκδοχή, με τη βοήθεια του Πηλέως, που είχε προηγούμενα με τον Άκαστο και τη σύζυγό του, και των Διοσκούρων, ο Ιάσονας κυρίευσε την Ιωλκό. Τότε ο Πηλέας σκότωσε τον Άκαστο και τη γυναίκα του Αστυδάμεια. Ο Ιάσονας αναφέρεται επίσης ότι έλαβε μέρος και στο κυνήγι του Καλυδωνίου Κάπρου.

7.1.3

Δείτε επίσης

• Ο αστεροειδής 6063 Ιάσων (6063 Jason), που ανακαλύφθηκε το 1984, πήρε το όνομά του από τον μυθικό αυτό ήρωα. • Έκφραση άνω ποταμών

7.1.4

Αναφορές

7.1.5

Πηγή

• Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα 1969, σελ. 474 κ.ε.

7.1.6

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Κεφάλαιο 8

ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΑΣΟΝΑ 8.1 Άκαστος Ο Άκαστος στην ελληνική μυθολογία ήταν γιος του Πελία και της Αναξιβίας. Υπήρξε ο τελευταίος χρονικά από τους μυθικούς βασιλιάδες της Ιωλκού. Χωρίς τη θέληση του πατέρα του έλαβε μέρος στην Αργοναυτική Εκστρατεία, με τον αρχηγό της, τον Ιάσονα, να είναι πρώτος του εξάδελφος.

8.1.1

Ο μύθος

για να εκδικηθεί έστειλε είδηση στη σύζυγο του Πηλέα, την Αντιγόνη, ότι δήθεν ο Πηλέας θα παντρευόταν τη Στερόπη, την κόρη του Ακάστου. Η Αντιγόνη, δίνοντας πίστη στο μήνυμα, αυτοκτόνησε από την απελπισία της. Επιπλέον, η Αστυδάμεια κατηγόρησε τον Πηλέα στον Άκαστο ότι δήθεν αποπειράθηκε να τη βιάσει. Ο Άκαστος βέβαια οργίστηκε πολύ, μη θέλοντας όμως να σκοτώσει ο ίδιος τον φιλοξενούμενό του, τον πήρε μαζί του στο Πήλιο για να κυνηγήσουν άγρια ζώα. Εκεί, την ώρα που ο Πηλέας, έπειτα από την κόπωση του κυνηγιού, κοιμόταν, ο Άκαστος του αφαίρεσε το μαχαίρι και έφυγε, αφήνοντάς τον άοπλο μέσα στο δάσος για να τον κατασπαράξουν τα άγρια θηρία ή να τον σκοτώσουν οι Κένταυροι. Αλλά ο Πηλέας σώθηκε από τον Κένταυρο Χείρωνα ή, σύμφωνα με άλλη παράδοση, από τον θεό Ερμή. Στη συνέχεια, ο Πηλέας επέστρεψε στην Ιωλκό και σκότωσε τον Άκαστο και την Αστυδάμεια. Ο Απολλόδωρος συγκεκριμένα αναφέρει ότι ο Πηλέας, με τη βοήθεια του Ιάσονα και των Διοσκούρων κυρίευσε την Ιωλκό και σκότωσε την Αστυδάμεια (κατά μία εκδοχή τη διαμέλισε).

Επιστρέφοντας μετά από πολλά χρόνια, βρήκαν τον Πελία να έχει διώξει τον θείο του Ακάστου και πατέρα του Ιάσονα, τον Αίσονα. Ο Πελίας υποχρέωσε τον Αίσονα να πει αίμα ταύρου και να πεθάνει, ενώ σκότωσε και ένα μικρό γιο του. Ο Ιάσονας θέλησε να εκδικηθεί τον θείο του τον Πελία για τα όσα είχε κάνει στον πατέρα του, πράγμα που το ανέλαβε η σύζυγός του Μήδεια με ένα σατανικό σχέδιο (βλ. Πελίας). Τότε ο Άκαστος έδρασε αμέσως, διαδεχόμενος τον Πελία στον θρόνο της Ιωλκού, και έδιωξε από την πόλη τη Μήδεια με τον Ιάσονα. Κατόπιν, μάζεψε τα λείψανα του πατέρα του και έκανε μια μεγαλοπρεπέστατη κηδεία του Πελία. Επίσης, διοργάνωσε πα- 8.1.2 Δείτε επίσης νελλήνιους αθλητικούς αγώνες προς τιμή του, στους • Το όνομα Άκαστος στην ελληνική μυθολογία οποίους έλαβαν μέρος οι άριστοι από τους Έλληνες απαντάται επίσης για τον βασιλιά του Δουλιήρωες της εποχής, όπως οι Διόσκουροι, ο Άδμητος, ο χίου, νησιού στο Ιόνιο Πέλαγος το οποίο αναφέΒελλεροφόντης, οι αδελφοί Βορεάδες, ο Γλαύκος, ο ρεται μόνο από τον Όμηρο. Κύκνος, ο Μελέαγρος, ο Ορφέας, ο Πηλέας κ.ά., ενώ υμνήθηκαν από τον ποιητή Στησίχορο στο ποίημά του «Άθλα επί Πελία». Παραστάσεις των αγώνων αυτών υπήρχαν στους γλυπτούς διακόσμους του θρόνου του 8.2 Αίσονας Αμυκλαίου Απόλλωνα και της Λάρνακας του Κυψέλου στην Ολυμπία, όπου φαινόταν ο Άκαστος να στε- Στην ελληνική μυθολογία. ο Αίσονας (Αίσων) ήταν φανώνει τον νικητή του αγώνα δρόμου Ίφικλο. ήρωας της Μαγνησίας, γιος του Κρηθέα (βασιλιά της Ο Άκαστος παντρεύτηκε την Αστυδάμεια, ή την Ιπ- Ιωλκού) και της Τυρούς. Ο Αίσονας ήταν ο πατέπολύτη κατά τον Πίνδαρο, και μετά από αυτά τα γε- ρας του Ιάσονα και ετεροθαλής αδελφός του Πελία γονότα βασίλευε στην Ιωλκό. Κάποτε, κατέφυγε στο και του Νηλέα. Είχε επίσης δύο ομοθαλείς αδελφούς, παλάτι του στην Ιωλκό ο Πηλέας από τη Φθία, επειδή τον Φέρητα και τον Αμυθάονα. Σύζυγος του Αίσονα κατά το κυνήγι του Καλυδώνιου κάπρου είχε κατά ήταν η Πολυμήδη, κόρη του Αυτόλυκου και θεία του λάθος σκοτώσει τον πεθερό του. Ο Άκαστος τον φιλο- Οδυσσέα.

ξένησε, αλλά στη διάρκεια της παραμονής του εκεί, η Ο Πελίας έδιωξε τον Αίσονα, όπως και τον Νηλέα, Αστυδάμεια ερωτεύθηκε σφοδρά τον ξένο. Ο Πηλέας και έγινε βασιλιάς στην Ιωλκό, ενώ άλλη εκδοχή λέει όμως απέκρουσε τον έρωτά της. Τότε η Αστυδάμεια ότι ο Αίσονας, όντας ο νόμιμος βασιλιάς της Ιωλκού, 57

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΑΣΟΝΑ

εμπιστεύθηκε στον Πελία την εξουσία ώσπου να ενηλικιωθεί ο Ιάσων, αλλά μετά ο Πελίας αρνήθηκε να του την παραδώσει.

Μέλας και Κυτίσωρος, διωγμένοι από τον Αιήτη, ναυάγησαν ταξιδεύοντας και σώθηκαν στο Νησί του Άρη, όπου συνάντησαν τους Αργοναύτες.

Ο Ιάσονας εκδικήθηκε τον σφετεριστή μετά τον θάνατο του πατέρα του. Για τον θάνατο του Αίσονα υπάρχουν τρεις τουλάχιστον εκδοχές. Σύμφωνα με 8.3.1 Πηγή την πρώτη, ο Πελίας τον είχε σκοτώσει μετά τον σφετερισμό του θρόνου, αναγκάζοντάς τον να πιεί αίμα • Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής ταύρου. Κατά τη δεύτερη, που αναφέρεται από τον Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα Απολλόδωρο, ο Αίσονας πληροφορήθηκε ψευδώς ότι 1969 η Αργοναυτική Εκστρατεία είχε αποτύχει και ότι οι ήρωές της, των οποίων επικεφαλής ήταν ο γιος του Ιάσονας, χάθηκαν στον Εύξεινο Πόντο. Τότε ο Αίσονας απελπίστηκε και αυτοκτόνησε πίνοντας αίμα 8.4 Αργώ ταύρου που είχε θυσιασθεί. Σύμφωνα τέλος με την τρίτη εκδοχή, ο Αίσονας δεν πίστεψε την ψεύτικη είδηση και έζησε μέχρι την επιστροφή του γιου του, οπότε ξανάνιωσε με τη βοήθεια και των μαγικών της νύφης του Μήδειας.

8.2.1

Δείτε επίσης

• Ιωλκός • Ιάσονας • Πελίας • Μήδεια • Αργοναυτική εκστρατεία

8.2.2

Πηγές

• Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969

Η Αργώ, πίνακας του Λορέντζο Κόστα

Η Αργώ στην ελληνική μυθολογία ήταν το πλοίο στο οποίο επιβιβάστηκαν οι Αργοναύτες με σκοπό να μεταβούν στην Κολχίδα και να πάρουν το χρυσόμαλλο δέρας. Πήρε το όνομα της από τον κατασκευαστή της Άργο, γιό του Φρίξου κι της Χαλκιόπης.

8.3 Άργος του Φρίξου 8.4.1 Ναυπήγηση Στην ελληνική μυθολογία ο Άργος του Φρίξου ήταν ο κατασκευαστής του πλοίου «Αργώ», που πήρε το όνομά του (και το έδωσε στους Αργοναύτες και την εκστρατεία τους). Κατά τον Απολλώνιο (Α 112, 324 κ.ε.) ήταν γιος του Αρέστορα, και σε αυτό συγχέεται με τον Άργο τον Πανόπτη. Αλλά ο Υγίνος γράφει ότι πατέρας του ήταν ο Πόλυβος και μητέρα του η Αργεία, ενώ άλλοι ότι ήταν γιος του Φρίξου και της κόρης του Αιήτη Χαλκιόπης. Ο ναυπηγός Άργος συνταξίδεψε με τους Αργοναύτες στην εκστρατεία τους πάνω στο πλοίο του. • Μερικοί συγγραφείς ξεχωρίζουν από τον παραπάνω ένα άλλο πρόσωπο που αναφέρεται ως γιος του Φρίξου και της Χαλκιόπης. Κατ' αυτούς, ο Άργος και οι αδελφοί του Φρόντης,

Η ναυπήγηση της Αργούς έγινε, σύμφωνα με το μύθο, μετά από αίτημα του αρχηγού της εκστρατείας Ιάσονα, από τον Άργο και τα αδέρφια του, τον Κυτίσουρο, τον Μέλανα και τον Φρόντιδα. Ως χώρος της ναυπήγησης αναφέρονται οι Παγασές, θεσαλλικό λιμάνι που απείχε απόσταση είκοσι στάδια από την Ιωλκό. Ο βασιλιάς της Ιωλκού, Πελίας, διάταξε τον Άργο να μην καρφώσει στέρεα το πλοίο ώστε στην πρώτη τρικυμιά να βουλιάξει. Ο Άργος, όμως, αγνόησε την εντολή του Πελία, δημιούργησε ένα πλοίο άψογο από άποψη στερεότητας ενώ συμμετείχε και ο ίδιος στην εκστρατεία. Πέρα από την πλέον διαδεδομένη εκδοχή, με βάση την οποία η Αργώ ναυπηγήθηκε από το γιό του Φρίξου, η κατασκευή της αποδίδεται επίσης στον Άργο,

8.5. ΑΡΠΥΙΕΣ

ήρωα του Άργους ή και στον Άργο από τις Θεσπιές. 8.4.5 Δείτε επίσης Διασώζεται ακόμη μύθος, που φέρει ως κατασκευαστή του πλοίου τον Ηρακλή, ο οποίος επέλεξε το • Αργοναυτική εκστρατεία όνομα για να τιμήσει τον ευνοούμενο του, Άργο. • Αργοναύτες

8.4.2

Χαρακτηριστικά

Η Αργώ περιγράφεται ως το γρηγορότερο και το πιο στέρεο σκάφος της εποχής της. Επιπλέον ήταν εξαιρετικά ελαφρύ, ώστε να παρέχει τη δυνατότητα μεταφοράς του στη στεριά από το πλήρωμά του. Κάποιες περισσότερο λεπτομερείς πηγές προσδιορίζουν το μήκος του πλοίου στα 50 έως 60 μέτρα (μακρά ναυς). Κυβερνήτης του πλοίου ήταν ο Τίφυς. Αναφέρεται επίσης ότι η θεά Αθηνά (ή η Ήρα) τοποθέτησε στην πλώρη του πλοίου ένα κλαδί από τη δωδωναία Δρυ. Αυτό είχε μαντικές ιδιότητες, μιλούσε με ανθρώπινη λαλιά και προειδοποιούσε τους Αργοναύτες για τους αναμενόμενους κινδύνους. Η χωρητικότητα του σκάφους αποτελεί ένα σημείο, στο οποίο παρατηρούνται σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των διαφόρων αφηγήσεων. Κάποιες πηγές αναφέρουν θέσεις για εξήντα κωπηλάτες, άλλες για πενήντα (πεντηκοντήρης) και άλλες για λιγότερους.

• Άργος • Αργώ,μυθιστόρημα του Γ. Θεοτοκά

8.5 Άρπυιες

Στην ελληνική μυθολογία οι Άρπυιες ήταν θηλυκά τέρατα, κόρες του Θαύμαντα και της θαλάσσιας Νύμφης Ηλέκτρας και αδελφές της αγγελιαφόρου των θεών Ίριδας. Το συλλογικό αυτό όνομα ετυμολογείται από τις λέξεις αρπαγή - άρπαξ - αρπάζω, γι' αυτό και η λέξη «Ἃρπυιες» δασύνεται (παίρνει δασεία στο πολυτονικό σύστημα γραφής). Αποδιδόταν σε προσωποποιήσεις του θυελλώδους ανέμου. Ως Άρπυιες, ο μεν Όμηρος αναφέρει μόνο μια, την Ποδάργη (=ταχύπους), την οποία και θεωρεί μητέρα των ίππων του Αχιλλέα, ο δε Ησίοδος αναφέρει δύο: την Αελλώ και την Ωκυπέτη, στις οποίες αργότερα προστίθεται και η Κελαινώ. Πέραν όμως αυτών, αναφέρονται και άλλα ονόματα όπως: Αελ8.4.3 Μετά την Αργοναυτική εκστρα- λόπους, Νικοθόη, Ωκυθόη, Ωκυπόδη κ.λπ. Τα τέρατα αυτά είχαν τη μορφή πουλιών με κεφάλι γυναίκας τεία και σε αντίθεση με την αδελφή τους Ίριδα αυτές θεΜετά το πέρας της εκστρατείας οι Αργοναύτες αφιέ- ωρούνταν αγγελιαφόροι του Άδη. ρωσαν το πλοίο τους στο ναό του Ποσειδώνα στον Ισθμό. Με βάση το μύθο, η Αργώ συνδέεται και με το τέλος του Ιάσoνα. Σε μεγάλη ηλικία, ο Ιάσoνας έπειτα από υπόδειξη της Μήδειας έκατσε στην πρύμνη της Αργούς για να αναπαυθεί. Σε αυτή τη θέση βρήκε τραγικό θάνατο εξαιτίας της πτώσης ενός δοκαριού του πλοίου, στο οποίο ήταν πλέον έντονα τα σημάδια του χρόνου. Η Αργώ μεταφέρθηκε αργότερα στον ουρανό και μετασχηματίσθηκε στον ομώνυμο αστερισμό. Υπήρχε μάλιστα μία παράδοση ότι τμήμα του πλοίου μεταφέρθηκε στη Ρώμη και εκτιθόταν μέχρι το 100 μ.Χ.

8.4.4

Πηγές

• Ζαν Ρισπέν, "Ελληνική μυθολογία", τόμος Β', εκδόσεις Δαρεμάς, Αθήνα 1953. (επιμέλεια: Σπύρος Μαρινάτος, μετάφραση Νίκος Τετενές) • Μεγάλη εγκυκλοπαίδεια Γιοβάννη, έκδοση 1979,τόμος 3.

Άρπυια στο έργο του Ulisse Aldrovandi Monstrorum Historia (Μπολόνια 1642).

• Εγκυκλοπαίδεια των Παιδιών, Χάρη Πάτση, 1971, τόμος 2.

Οι Άρπυιες σχετίζονταν ιδιαίτερα με τους θεούς των ανέμων Ζέφυρο και Βορέα. Ο Όμηρος (Ιλιάδα Π 148

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΑΣΟΝΑ ζαν ως ανεμοστρόβιλο. Ανάμεσα στα «καθήκοντά» τους αναφέρεται και η φροντίδα να παραδίνουν στις Ερινύες όσους βαρύνονταν με εγκλήματα για να τιμωρηθούν. Τις Άρπυιες μνημονεύουν, πλην του Απολλωνίου, οι Όμηρος (εκτός από την Ιλιάδα και στην Οδύσσεια, υ 77-88), Ησίοδος (Θεογονία 265 κ.ε.), Απολλόδωρος ο Αθηναίος, Παυσανίας (10, 301), ο Βιργίλιος στην Αινειάδα (3, 225 κ.ε.) και ο Αντωνίνος Λιμπεράλης («Μεταμορφώσεις», 29).

Μεσαιωνική απεικόνιση Άρπυιας ως γυναίκας(;)-πουλιού.

κ.ε., Τ 400) αναφέρει ότι από την ένωση της Ποδάργης με τον Ζέφυρο γεννήθηκαν τα περίφημα για την ταχύτητά τους άλογα του Αχιλλέα, ο Ξάνθος και ο Βαλίος, καθώς και τα άλογα των Διοσκούρων, ο Φλογέας και ο Άρπαγος. Οι Άρπυιες άρπαζαν τα παιδιά και τις ψυχές των ανθρώπων. Για τον λόγο αυτό τις απεικόνιζαν επάνω στους τάφους να κρατούν στα νύχια τους την ψυχή του νεκρού.

8.5.1 Ετυμολογία Η σύνδεση του πτηνού Άρπυια με τα όντα αυτά είναι κάτι παραπάνω από σαφής, λόγω της εμφάνισής του και των -όντως- ισχυροτάτων γαμψωνύχων του. Η ίδια η λέξη παραπέμπει ευθέως στο ρήμα αρπάζω, αυτό όμως αφορά μόνο στην ηχητική ρίζα της και όχι την ετυμολογική, όπως λανθασμένα πιστεύεται, διότι ο συσχετισμός με σκοπό την ερμηνεία της δασύτητας, δεν ευνοείται από την γεννήτορα λέξη αρεπυία, η οποία οξύνεται: [ΕΤΥΜΟΛ. Άρπυια < Αρεπυία, αβέβαιης ετυμολογίας παράλληλος τύπος (πρβλ. ορόγυια-όργυια), από τον οποίο προήλθε η πρώτη με συγκοπή του ε λόγω των περιβαλλόντων φθόγγων ρ και π. Η υπόθεση ότι η λέξη αποτελεί ουσιαστικοποιημένη μετοχή παρακειμένου σε -υια, χωρίς αναδιπλασιασμό (πρβλ. άγυια, αίθυια), από τη ρίζα του ρήματος ρέπτομαι «τρέφομαι, αποζώ», δεν ικανοποιεί μορφολογικά και σημασιολογικά].[1]

Ο Απολλώνιος ο Ρόδιος στα Αργοναυτικά του (2, 178 κ.ε.) περιγράφει τις Άρπυιες ως τιμωρούς του Φινέα στη Βιθυνία της Θράκης. Ο μάντης Φινέας είχε τυφλωθεί από τον Δία επειδή απεκάλυπτε τις προθέσεις του στους ανθρώπους, και επιπλέον ο Δίας του έστειλε τις Άρπυιες, που του άρπαζαν την τροφή ή τη λέρωναν με τις κουτσουλιές τους, ώστε ο Φινέας να είναι πάντα πεινασμένος. Από αυτό το βάσανο τον απάλλαξαν οι Αργοναύτες όταν πέρασαν από εκεί 8.5.2 Οι Άρπυιες στη νεότερη κλασική και σταμάτησαν για να τον συμβουλευθούν. Ο μάλογοτεχνία ντης τους παρακάλεσε να τον ελευθερώσουν από τις Άρπυιες. Μόλις λοιπόν φάνηκαν τα ανθρωπόμορφα • Οι Άρπυιες παρουσιάζονται στη «Θεία Κωμωπουλιά, σηκώθηκαν μέσα από την ομάδα των Αργοδία» του Δάντη (Ωδή XIII της «Κόλασης») να καναυτών ο Κάλαϊς και ο Ζήτης, οι φτερωτοί γιοι του ταδιώκουν όσους αυτοκτόνησαν. Βορέα, τράβηξαν τα σπαθιά τους από τα θηκάρια και • Στο θεατρικό έργο «Η Τρικυμία» του Σαίξπηρ το άρχισαν να τα καταδιώκουν στον αέρα. Το πεπρωπνεύμα Αριήλ παίρνει τη μορφή Άρπυιας για να μένο των δύο ηρώων απαιτούσε να πιάσουν οπωσδήπαραδώσει ένα μήνυμα του Πρόσπερου. ποτε τις Άρπυιες, γιατί αλλιώς όφειλαν να πεθάνουν, και αντιστρόφως οι Άρπυιες θα πέθαιναν μόνο αν • Εξάλλου, οι Άρπυιες έδωσαν το όνομά τους σε πιάνονταν από τον Κάλαϊ και τον Ζήτη. Τελικά έγινε αρπακτικό πτηνό, είδος αετού με πολύ ισχυρά κάποιο είδος συμβιβασμού: Μια εκδοχή αναφέρει ότι νύχια και ανυψωτική δύναμη. οι Άρπυιες κυνηγήθηκαν από τους δυο ήρωες μέχρι τις Στροφάδες. Εκεί, με τη μεσολάβηση της Ίριδας ως απεσταλμένης της θεάς Ήρας, γλίτωσαν τη ζωή τους αλλά υποσχέθηκαν να επιστρέψουν στη σπηλιά 8.5.3 Παραπομπές τους στη Δίκτυ της Κρήτης και να μην ενοχλήσουν [1] Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τ. 11, σ. 176 ποτέ πια τον Φινέα. Μια άλλη παράδοση ισχυρίζεται ότι αυτή την υπόσχεση έδωσε στις Στροφάδες μόνο η Ωκυπέτη, ενώ η Αελλόπους συνέχισε την πτήση της 8.5.4 Πηγές ως την Πελοπόννησο, όπου πνίγηκε στον ποταμό Τίγρη, που από τότε ονομάσθηκε «Άρπυς». • Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα Οι Άρπυιες μπορεί αρχικώς να ήταν προσωποποί1969 ηση κρητικής θεάς του θανάτου, που την απεικόνι-

8.7. ΓΛΑΥΚΗ (ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ)

8.6 Αυτόλυκος Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Αυτόλυκος αναφέρονται τα παρακάτω δύο πρόσωπα:

61 • Ο αρχαιότατος 'Ελλην μαθηματικός και αστρονόμος εκ Πιτάνης της Αιολίδος, ζήσας περί το 330 π.Χ. Υπήρξε διδάσκαλος του συμπατριώτη του ακαδημαϊκού Αρκεσιλάου. Εσώθησαν δύο μόνον συγγράμματά του "Περί κινουμένης σφαίρας" και "Περί επιτολών και δύσεως" στα οποία γίνεται για πρώτη φορά η εφαρμογή της γεωμετρίας στην εξέταση των ουρανίων φαινομένων. Κριτική έκδοσις των έργων του Αυτολύκου έγινε από τον Hultsch στην Λειψία το 1885.

• Γιος του θεού Ερμή και της Χιόνης ή του Δαιδαλίωνα και της Φιλωνίδας. Ο Αυτόλυκος ήταν δίδυμος αδελφός του Φιλάμμωνα. Νυμφεύθηκε την Αμφιθέα ή τη Νεαίρα και απέκτησαν την Αντίκλεια, τη μητέρα του Οδυσσέα. Παιδιά του Αυτολύκου ήταν ακόμα η Πολυμήδη, μητέρα του Ιάσονα, και ο Αίσιμος. Σύμφωνα με 8.6.1 Πηγές άλλη παράδοση, ο Αυτόλυκος είχε σύζυγό του τη Μήστρα, κόρη του Ερυσίχθονα. Ο Αυτόλυ• Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής κος ζούσε στον Παρνασσό ;έχοντας δημιουργήΜυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα σει λαμπρά κτήματα, πλούτο και οικογένεια με 1969 πολλούς γιους και θυγατέρες και έλαβε μέρος • Graves, Robert: The Greek Myths. Penguin Books, στην Αργοναυτική Εκστρατεία. Επίσης είναι αυαναθεωρημένη έκδοση (1960), ανατύπωση 1986 τός που έδωσε το όνομα στο βρέφος Οδυσσέα ως παππούς του. Ο Αυτόλυκος κατά τον Ησίοδο είχε κληρονομήσει από τον πατέρα του Ερμή την ικανότητα να κλέβει και να μεταμορφώνει τα 8.7 Γλαύκη (μυθολογία) κλεμμένα: Από τον Αμύντορα έκλεψε ένα χάλκινο κράνος (την "κυνέη" όπως ονομάζετο) και Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Γλαύκη ανατο δώρισε στον Οδυσσέα, που το φορούσε στη φέρονται τα ακόλουθα 8 πρόσωπα: νυχτερινή εισβολή του μαζί με τον Διομήδη στην πόλη της Τροίας. Ο Αυτόλυκος όμως νικήθηκε 1. Θαλάσσια θεότητα που ταυτίζεται μερικώς με από τον Σίσυφο, του οποίου προσπάθησε ανεπιτον θεό-δαίμονα Γλαύκο. Εικονίζεται σε ερυθρότυχώς να κλέψει τα ζώα. Ο Σίσυφος ενυμφεύθη μορφο κρατήρα και σε κάλυμμα πυξίδας στο την Αντίκλεια θυγατέρα του Αυτόλυκου, η οποία Βρετανικό Μουσείο. σύμφωνα με άλλες παραδόσεις, εγκατέλειψε τον Σίσυφο και έλαβε σύζυγο τον Λαέρτη εκ του 2. Γυναικεία μορφή που, σύμφωνα με αθηναϊκή οποίου εγεννήθη ο Οδυσσέας παράδοση, ήταν Αμαζόνα, σύζυγος του Θησέα και μητέρα του Ιππολύτου. Πρόκειται δηλαδή • Γιος του Δημάχου από την Τρίκκη της Θεσσαγια το πρόσωπο που είναι γνωστό και ως λίας, ήρωας της Σινώπης. Το άγαλμά του που Ιππολύτη, Μελανίππη ή Αντιόπη. σμίλεψε ο Σθέννιος, μετέφερε στην Ρώμη ο Λούκουλλος. Αυτός ο Αυτόλυκος φέρεται ως ιδρυ3. Κόρη του Κυχρέα, βασιλιά της Σαλαμίνας, μητής μαντείου. Ο Ηρακλής τον είχε αφήσει στη τέρα του Τελαμώνα από τον Ακταίο. Σινώπη όταν περνούσε για την εκστρατεία του 4. Κόρη του Κύκνου η οποία γέννησε τον Αιαντίδη κατά των Αμαζόνων. Από εκεί, ύστερα, περνώαπό τον Αίαντα. ντας οι Αργοναύτες τον πήραν μαζί τους. • Στην Ελληνική Ιστορία με το όνομα Αυτόλυκος αναφέρονται και άλλα δύο πρόσωπα: • Γιος του Λύκωνος και τινός γυναικός Ροδίας, Αθηναίος Θορίκιος (αρχαίος Δήμος της Αθήνας που διεσπάσθη σε κοινότητες Καλυβίων Θορικού, Κουβαρά, Κερατέας), υπερόχου καλλονής, νικητής στο παγκράτιον κατά τα μεγάλα Παναθήναια του 422 π.Χ. Ο εκτιμών αυτόν πλούσιος Αθηναίος ονόματι Καλλίας για τον εορτασμόν της νίκης του Αυτόλυκου παρέθεσε πολυτελές συμπόσιον και ο Λεωχάρης σμίλεψε τον ανδριάντα του, κατά τον Ξενοφώντα. Ο Αυτόλυκος εφονεύθη υπό των τριάκοντα τυράννων γιατί αντιτάχθηκε στην πολιτικοστρατιωτική εξουσία τους στην Αθήνα.

5. Κόρη του Δαναού και της Ατλαντείης (ή της Φοίβης). Παντρεύτηκε τον Άλκη ή Άλκι και τον σκότωσε την πρώτη νύχτα του γάμου, όπως και οι άλλες 48 Δαναΐδες. 6. Μητέρα της «τρίτης Αρτέμιδας», της επονομαζομένης `Ωπιδος. 7. Μία από τις Μελίες Νύμφες, που γεννήθηκαν από τις σταγόνες του αίματος του θεού Ουρανού. 8. Κόρη του Κρέοντα, βασιλιά της Κορίνθου, όταν ζήτησαν καταφύγιο εκεί ο Ιάσονας και η Μήδεια (βλ.λ.). Με την πάροδο του χρόνου ο Ιάσονας άρχισε να βαριέται τη Μήδεια και άρχισε να βλέπει την όμορφη και πολύ νεότερη Γλαύκη (γνωστή και ως Κρέουσα). Τελικώς τη μνηστεύθηκε. Η

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΑΣΟΝΑ Μήδεια τότε προσπάθησε να πείσει τον Ιάσονα να της μείνει πιστός, θυμίζοντάς του τους όρκους πίστεως που της είχε δώσει και επικαλούμενη ως μάρτυρες τους ίδιους τους θεούς. Αυτά όμως αποδείχθηκαν μάταια, οπότε η Μήδεια εκδηλώθηκε ξανά ως μάγισσα: Απέστειλε ως γαμήλιο δώρο στη Γλαύκη ένα νυφικό χιτώνα ή πέπλο, που μόλις τον φόρεσε πήρε φωτιά και την έκαψε ζωντανή. Το ίδιο έπαθε και ο πατέρας της, ο Κρέων, προσπαθώντας να τη βοηθήσει. Σύμφωνα με μεταγενέστερους μύθους, από τη Γλαύκη πήρε την ονομασία της η πηγή Γλαύκη στην Κόρινθο.

• Ο αστεροειδής 288 Γλαύκη (288 Glauke), που ανακαλύφθηκε το 1890, πήρε το όνομά του από τη μυθική κόρη του Κρέοντα.

8.7.1

Πηγή

• Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969

8.8 Ίρις (μυθολογία)

από τις Άρπυιες. Ανήκε στην ακολουθία των θεών με καθήκοντα αγγελιαφόρου όμοια με εκείνα του Ερμή. Ήταν κόρη του Θαύμαντα και της Ωκεανίδας Ηλέκτρας, κατά τον Ησίοδο, και αδελφή των Αρπυιών Ωκυπέτης και της Αελλούς ή κατ΄ άλλη εκδοχή της Άρκης την οποία τιμώρησε ο Ζευς διότι κατά την Τιτανομαχία βοήθησε τους Τιτάνες. Οι αρχαίοι Έλληνες φαντάζονταν την Ίριδα ακριβώς όπως αγιογραφούνται σήμερα από τους χριστιανούς οι αρχάγγελοι: Νέα με πλούσιο βραχύ χιτώνα, με μεγάλες πτέρυγες στους ώμους και χρυσά φτερωτά σανδάλια φέροντας στο χέρι το κηρύκειο, όπως ο Ερμής. Ήταν φτερωτή και ορμητική σαν θύελλα, γνωστή ως πιστή και γοργοπόδαρη αγγελιαφόρος των θεών. Ο δρόμος που ακολουθούσε στον ουρανό για να μεταφέρει από τη Στύγα σε χρυσή υδροχόη, το για τον όρκο των θεών «ιερό ύδωρ» χαρασσόταν επτάχρωμος. Με την ορμή της βροχής έφθανε από τον Όλυμπο στη γη ή στη θάλασσα προκειμένου να παρακολουθήσει και να βοηθήσει την επίτοκο Λητώ όταν κατ΄ επιταγή της ζηλότυπης Ήρας «ουδείς τόπος φωτιζόμενος από τον Ήλιο» τη δεχόταν, ή όταν έσπευσε να παραλάβει τη Θέτιδα και να τη φέρει στον Πηλέα. Είχε όμως και άλλες υπηρεσίες ιδίως κοντά στην Ήρα. Αυτή έστρωνε το κρεβάτι της, βοηθούσε στον καλλωπισμό της ή άλειφε με «ιερά μύρα» τα θεία μέλη της. Αυτή κατά διαταγή της Ήρας έσπευδε στις μελλοθάνατες γυναίκες όταν βασανίζονταν επί μακρού και επιτάχυνε το τέλος των βασάνων τους με τη κοπή των μετωπιαίων τριχών. Δεν απαξιούσε όμως να εκτελέσει παραγγελίες και θνητών όπως την παρουσιάζει ο Όμηρος στην Ιλιάδα, όπου σπεύδει κατά παράκληση του Αχιλλέα να ζητήσει από τον Βορρέα και τον Ζέφυρο να δυναμώσει την πυρά του Πατρόκλου. Επίσης στην Ιλιάδα πείθει για λογαριασμό της τον Αχιλλέα να ξαναμπεί στη μάχη, μόλις σκοτώνεται ο φίλος του Πάτροκλος κι ο Έκτορας θέλει να πάρει το πτώμα του ήρωα. Γενικά από όλες τις μυθολογικές ιστορίες διαφαίνεται καθαρά πως η Ίρις ήταν η ιδεατή ανθρωπόμορφη ιπτάμενη θεότητα (αλληγορική) της έννοιας του ατμοσφαιρικού φαινομένου του ουράνιου τόξου, προς τούτο και η στενή σχέση με την Ήρα (που δεν είναι τίποτα άλλο από αναγραμματισμός της λέξης Αήρ), θεότητα του αέρα και των καιρικών φαινομένων.

Από τις γνωστές παραστάσεις της γνωστότερη είναι η επί του δυτικού αετώματος του Παρθενώνα, όπου μαζί με τον Ερμή περιμένει το αποτέλεσμα του αγώνα μεταξύ Αθηνάς και Ποσειδώνα. Περίφημη επίσης είΗ Ίρις (ή η Νίκη) σε ερυθρόμορφο αγγείο, μέσα 5ου αιώνα, ναι εκείνη επί του αγγείου Φρανσουά, όπου με τον Χείρωνα προηγείται της πομπής στη παραλαβή της Σικελία. Θέτιδας προκειμένου να την οδηγήσει στον από τους Η Ίρις ήταν κατά την ελληνική μυθολογία δευτερεύ- θεούς ορισθέντα Πηλέα. ουσα θεότητα του Ολύμπου, αναφερόμενη και ως μία

8.10. ΙΩΛΚΟΣ

8.8.1

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

8.9 Νίσος (Υρτάκου)

63 γιος του θεού Αιόλου, τον οποίο διαδέχθηκε ο Πελίας, που διέταξε τον ανιψιό του Ιάσονα να φέρει το «χρυσόμαλλον δέρας» από την Κολχίδα, γεγονός που έγινε η αιτία για την περίφημη Αργοναυτική Εκστρατεία. Τον Πελία διαδέχθηκε ο γιος του Άκαστος, που σκοτώθηκε από τον βασιλιά της Φθίας Πηλέα, όταν ο τελευταίος κυρίευσε την Ιωλκό με τη βοήθεια του Ιάσονα, πράγμα που διέκοψε τη μέχρι τότε ακμή της πόλεως, της οποίας οι πρώτοι κάτοικοι ήταν Μινύες κατά τον Στράβωνα.

8.10.1 Ιστορικοί χρόνοι Στους ιστορικούς χρόνους η Ιωλκός συνέχισε να κατοικείται μέχρι και τον 2ο αιώνα π.Χ., οπότε και χρονολογούνται επιγραφές με τη λέξη «Ιώλκιοι». Η ίδρυση της Δημητριάδας σε μικρή απόσταση σήμανε τον παραμερισμό της Ιωλκού. Από τη μυθική περίοδο τελούνταν σύμφωνα με την παράδοση αθλητικοί αγώνες στην Ιωλκό, γνωστοί ως «άθλα επί Πελία» (βλ. Πελίας), δεν είναι όμως γνωστό μέχρι πότε συνεχίσθηκαν. Οι κάτοικοι της Ιωλκού λάτρευαν περισσότερο τη θεά Άρτεμη, με το ιδιαίτερο επίθετο Ιωλκία Άρτεμις.

8.10.2 Αρχαιολογία

Νίσος και Ευρύαλος (1827) έργο του Ζαν Μπατίστ Ρομάν, Μουσείο του Λούβρου.

Ο Νίσος ήταν γιος του Υρτάκου, σύντροφος του Αινεία, που έγινε γνωστός για τη φιλία του με τον Ευρύαλο. Ο Βιργίλιος στην Αινειάδα του γράφει ότι ο Νίσος και ο Ευρύαλος βγήκαν να κατασκοπεύσουν στον πόλεμο κατά των Ρουτούλων. Καταδιώχθηκαν όμως από ιππείς στην επιστροφή, οπότε κατέφυγαν και κρύφτηκαν μέσα σε ένα δάσος. Τελικώς σκοτώθηκε ο Ευρύαλος, οπότε ο Νίσος για να εκδικηθεί τον θάνατο του φίλου του έπεσε μαχόμενος.

8.10 Ιωλκός

Ναός της Ιωλκίας Αρτέμιδος βρισκόταν πιθανότατα πάνω στον λόφο του Κάστρου του Βόλου. Ο λόφος αυτός βρίσκεται κοντά στη θάλασσα, ανατολικά του χειμάρρου Αναύρου, του σημερινού Ξεριά, και περιβάλλεται από τείχος της βυζαντινής εποχής. Το πιθανότερο είναι ότι πάνω σε αυτό τον λόφο ήταν κτισμένη και η αρχαία Ιωλκός. Κατά καιρούς έχουν ανακαλυφθεί λείψανα διάφορων εποχών εκεί, με τα παλαιότερα να ανάγονται στη Νεολιθική Εποχή. Επίσης, έχουν έλθει στο φως ίχνη μυκηναϊκού μεγάρου και θολωτοί τάφοι, όπως και τάφοι της κλασσικής εποχής. Από πλευράς αντικειμένων, έχουν ανακαλυφθεί πάρα πολλές αναθηματικές, επιτύμβιες, ψηφισματικές, απελευθερωτικές και τιμητικές επιγραφές. Λείψανα του ναού της Ιωλκίας Αρτέμιδος είναι κατά τον Αρβανιτόπουλο τα αρχιτεκτονικά μέλη που ανακαλύφθηκαν σε τοίχους κατοικίας κοντά στο Κάστρο. Επίσης, υλικό του ναού αυτού είχε ίσως χρησιμοποιηθεί στο χτίσιμο ενός βυζαντινού ναού, στη θέση του οποίου είναι κτισμένος σήμερα νεότερος ναός των Αγίων Θεοδώρων. Οι σεισμοί του 1956 έφεραν στο φως στη βορειοδυτική πλευρά του λόφου λείψανα κτηρίου ανακτόρων, το οποίο φαίνεται ότι καταστράφηκε από φωτιά περί το 1200 π.Χ. (πρβλ. τη μυθολογική άλωση και καταστροφή της Ιωλκού από τον Πηλέα). Γενικώς οι σεισμοί αυτοί έδωσαν την ευκαιρία να μελετηθεί στρωματογραφικά ο λόφος του Κάστρου.

Η Ιωλκός ήταν αρχαία πόλη της Θεσσαλίας, στη σημερινή Μαγνησία, στους πρόποδες του Πηλίου. Βρισκόταν κοντά στην παραλία του Παγασητικού κόλπου. Αναφέρεται από τον Όμηρο στην Ιλιάδα (Β 712) και από σειρά άλλων αρχαίων συγγραφέων (Ησίοδος, Πίνδαρος, Σιμωνίδης, Ευριπίδης, κ.ά.). Ως μυθικός ιδρυτής της Ιωλκού αναφέρεται ο Κρηθέας, Παρόλο που το Διμήνι, με τη γνωστότερη μυκηναϊκή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΑΣΟΝΑ

ακρόπολη, όπως πιστεύεται, απέχει αρκετά από την ακτή ώστε να θεωρηθεί η αρχαία Ιωλκός, χωρίς κάτι τέτοιο να αποκλείεται, έχει δώσει περισσότερα στοιχεία για να υποστηριχθεί αρχαιολογικά ότι πρόκειται για την αρχαία Ιωλκό. Σε ανασκαφικές εργασίες που διενεργούνται από τη δεκαετία του 1980 έχουν αποκαλυφθεί πολλά κτήρια και άλλα στοιχεία για την άποψη ότι στο Διμήνι και την ευρύτερη περιοχή του έχουν καταδείξει και υποστηρίζουν την άποψη του χώρου ως έδρα του Βασιλείου των Μυρμιδόνων. Η ακτή την εποχή εκείνη 3500 χρόνια πριν ήταν πολύ κοντύτερα στον οικισμό απ' ότι είναι σήμερα. Η περιοχή καταχώθηκε με τις αποθέσεις των κύριων ρεμάτων της περιοχής κατά τις 3 χιλιετίες που πέρασαν μέχρι σήμερα. Σημαντικά ευρήματα της περιοχής είναι τα παρακάτω: 1. Θολωτός τάφος «Λαμιόσπιτο» Διμηνίου. Το μνημείο ερευνήθηκε αρχικά το 1886 με πρωτοβουλία του τότε νομάρχη Μαγνησίας Ι. Κονδάκη και του γυμνασιάρχη Ε. Κούση, και με τη συνεργασία των αρχαιολόγων Π. Καββαδία, P. Wolter και H. Lolling. Για την ανάδειξή του έχουν γίνει κατά καιρούς διάφορες εργασίες στερέωσης και αναστήλωσης. 2. Θολωτός τάφος «Τούμπα» Διμηνίου. Ο θολωτός τάφος «Τούμπα» ανασκάφηκε το 1892 από το Β. Στάη. Οι εργασίες για την ανάδειξη του μνημείου (δενδροφύτευση, διάδρομοι πρόσβασης, ενημερωτικές πινακίδες) εντάσσονται στις εργασίες ανάδειξης, που αφορούν ολόκληρο τον αρχαιολογικό χώρο του Διμηνίου. 3. Μυκηναϊκό Ανάκτορο Διμηνίου. Η έρευνα του ανακτόρου άρχισε το 1997. Μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί εργασίες για την αποκατάσταση των τοίχων των δύο μεγάρων καθώς και των συμπληρωματικών κατασκευών (αποθηκών και εργαστηρίων) και έχει γίνει στερέωση-συντήρηση των κονιαμάτων στους τοίχους και στα δάπεδα. Έχει γίνει έρευνα με μαγνητικές και ηλεκτρικές διασκοπήσεις γύρω από το ανάκτορο, διερευνητικές τομές για την έδραση μελλοντικού στεγάστρου του μνημείου, καθώς και επέκταση του υφιστάμενου στεγάστρου προστασίας μέχρι το πρόπυλο του ανακτόρου. Κατά μήκος της πεδιάδας από το Διμήνι προς το λιμάνι του σημερινού Βόλου έχουν αποκαλυφθεί επίσης πολλά λείψανα κεντρικού δρόμου και εκατέρωθεν πολλά τμήματα οικιών της εποχής του Αχιλλέα και του Τρωικού Πολέμου, δηλαδή γύρω στον 13ο−12ο αιώνα π.Χ.

8.10.3

8.11 Κολχίδα Η Κολχίδα (γεωργικά: კოლხეთი, αρχ.: Κολχίς) ήταν αρχαίο βασίλειο της Γεωργίας στη Δυτική Γεωργία, το οποίο έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εθνοτική και πολιτισμική διαμόρφωση του γεωργιανού έθνους. Κατά την αρχαία γεωγραφία ήταν ένα βασίλειο και περιοχή στην σημερινή Γεωργία, στα παράλια του Ευξείνου Πόντου. Το αρχαίο βασίλειο της Κολχίδας είχε συνεχείς εμπορικές επαφές με τον ελληνικό κόσμο και υπήρξε κοιτίδα πολιτισμού για την ευρύτερη περιοχή της Γεωργίας και της Υπερκαυκασίας. Η περιοχή ανάμεσα στους ποταμούς Πσου και Μπζίφι, κοντά στη σημερινή πόλη Γκάγκρα φαίνεται ότι αποτελούσε το κύριο τμήμα του Βασιλείου.[1] Κατά την ελληνική μυθολογία, μυθικός βασιλιάς της Κολχίδας ήταν ο Αιήτης, ο οποίος είχε υπό την κατοχή του το Χρυσόμαλλο δέρας. Αυτός ήταν και ο λόγος που ο Ιάσονας με τους Αργοναύτες έφτασε στην περιοχή, όπου αφού το απέσπασε πήρε μαζί του και την κόρη του Αιήτη, Μήδεια. Η Κολχίδα έχει προταθεί και ως πατρίδα των Αμαζόνων. Κατά τη μεσαιωνική περίοδο, το βασίλειο της Κολχίδας συνενώθηκε με γεωργιανά βασίλεια της ενδοχώρας, αποτελώντας τον πυρήνα του μετέπειτα βασιλείου της Γεωργίας. Γεωγραφικά, η περιοχή περιλαμβάνει τις περιοχές της σημερινής Αμπχαζίας και του Μπατούμι (αρχ.: Βάθυς) στη δυτική Γεωργία και της Ριζούντας στην Τουρκία.

Πηγές 8.11.1 Σημειώσεις

• Το αντίστοιχο λήμμα στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια (Χάρη Πάτση), τόμος 14, σελ. 490

[1] Gagra

8.13. ΜΗΔΕΙΑ

8.11.2

Παραπομπές

8.12 Κρέοντας Ο Κρέων ή, κατά τα νεοελληνικά, Κρέοντας ήταν γιος του Μενοικέα και αδελφός της Ιοκάστης. Επίσης ήταν αδελφός της Ιππονόμης, συζύγου του Αλκαίου.

8.12.1

65 Η Αντιγόνη αυτοκτονεί. Το παράδειγμά της ακολουθεί και ο Αίμονας. Όμως η τραγωδία δεν σταματά εδώ: η μητέρα του Αίμονα και γυναίκα του Κρέοντα, η Ευρυδίκη, μαθαίνοντας τον άδικο χαμό του γιου της, αυτοκτονεί κι εκείνη.

8.13 Μήδεια

Ανάληψη του θρόνου & λοιμός

Μετά την δολοφονία του βασιλιά της Θήβας Λάιου, ο Κρέων ως αδελφός της χήρας βασίλισσας Ιοκάστης, ανέλαβε προσωρινά τα καθήκοντα του θρόνου. Τότε εμφανίστηκε η Σφίγγα, που με το περίφημο αίνιγμά της ταλάνιζε την πόλη και δυσκόλευε την διάβαση προς αυτήν. Ο Κρέοντας, για να εξαλείψει αυτόν τον κίνδυνο, βγάζει διάταγμα και ανακηρύσσει πως όποιος σκοτώσει τη Σφίγγα θα αποκτήσει ως αντάλλαγμα το θρόνο της Θήβας και θα πάρει για γυναίκα του την Ιοκάστη. Έτσι όταν ο Οιδίποδας λύνει το αίνιγμα και σκοτώνει τη Σφίγγα, ο Κρέοντας του παραδίδει τη Θήβα και την Ιοκάστη. Όταν έπεσε λοιμός στη Θήβα, ο Οιδίποδας έστειλε εμπιστευτικά τον Κρέοντα στο Μαντείο των Δελφών για να μάθει τα αίτια του λοιμού και τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε αυτός να αντιμετωπιστεί. Όταν έμαθε ότι αιτία ήταν ο ανόσιος γάμος που είχε συνάψει εν αγνοία του με την ίδια του τη μητέρα, ο μεν Οιδίποδας αυτοτυφλώθηκε η δε Ιοκάστη, σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, αυτοκτόνησε αμέσως.

8.12.2

Επτά επί Θήβας & Αντιγόνη

Ο Κρέοντας επανεμφανίζεται στο προσκήνιο με τη διαμάχη των δύο διδύμων διαδόχων του βασιλιά Οιδίποδα, δηλαδή του Ετεοκλή και του Πολυνείκη. Η αδελφοκτόνα διαμάχη για την ηγεσία της πόλης οδήγησε στον περίφημο πόλεμο των "Επτά επί Θήβας" . Στη διάρκεια αυτού του πολέμου, αυτοκτονεί ο Μενοικέας, γιος του Κρέοντα, επειδή ένας χρησμός ορίζει ότι ο θάνατός του θα σώσει την πόλη. Επίσης σύμφωνα με μια εκδοχή, στον πόλεμο αυτό αυτοκτονεί και η Ιοκάστη, όταν βλέπει ότι τα δύο αγόρια της αλληλοσκοτώθηκαν.

«Μήδεια», έργο της της Έβελυν ντε Μόργκαν.

Στην ελληνική μυθολογία, η Μήδεια είναι κόρη του βασιλιά της Κολχίδας Αιήτη και της Ωκεανίδας Ιδυίας ή Εκάτης. Από τη θεία της, Κίρκη, είχε μάθει την τέχνη της μαγείας, την οποία χρησιμοποιούσε σ' Η λήξη του πολέμου αναγορεύει βασιλιά των Θηβών όλη την ζωή της. τον Κρέοντα, ως μοναδικό συγγενή του βασιλικού οίκου. Η πρώτη κίνησή του είναι να ενταφιάσει τον Ετεοκλή και να απαγορεύσει την ταφή του νεκρού 8.13.1 Μήδεια και Ιάσονας Πολυνείκη, με την αιτιολογία ότι ενήργησε ως πολέμιος της πόλης. Η ανυπακοή της Αντιγόνης, που θέλει Όταν ο Ιάσονας, αρχηγός της Αργοναυτικής εκστρανα θάψει τον αδελφό της, τον οδηγεί να της επιβάλ- τείας, έφτασε στην Κολχίδα, η Μήδεια τον ερωλει αυστηρές κυρώσεις. Διατάζει τον εγκλεισμό της τεύτηκε και έθεσε στην διάθεσή του όλα τα μέσα σε σπηλιά, χωρίς τροφή και νερό, μέχρι να πεθάνει. Η της τέχνης της, ώσπου ο ήρωας να αποκτήσει το παρουσία και τα παρακάλια του γιου του Αίμονα, αρ- Χρυσόμαλλο δέρας. Ύστερα απ' αυτό ακολούθησε ραβωνιαστικού της Αντιγόνης, δεν τον μαλακώνουν. τον εραστή της και για να αργοπορήσει τον Αιήτη,

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΑΣΟΝΑ

ο οποίος τους καταδίωκε, τεμάχισε τον αδελφό της, Άψυρτο, και σκόρπισε στη θάλασσα τα μέλη του. Ο πατέρας τότε εγκατέλειψε την καταδίωξη και επιδόθηκε στην περισυλλογή των μελών του σφαγμένου παιδιού του. Στην Ιωλκό αργότερα, ο Ιάσονας την παρακάλεσε να εκδικηθεί τον Πελία, φονιά του πατέρα και του αδελφού του κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του. Η Μήδεια τότε έπεισε τις κόρες του Πελία να τεμαχίσουν το σώμα του πατέρα τους και να το βράσουν, γιατί έτσι δήθεν θα κατόρθωναν να τον κάνουν πάλι νέο. Μετά την καταδίωξη του ζεύγους των εραστών από το γιο του Πελία, Άκαστο, κατέφυγαν στην Κόρινθο, όπου έζησαν για ένα διάστημα ευτυχισμέ- Ο Πελίας στέλνει τον Ιάσονα να φέρει το χρυσόμαλλο νοι, μέχρις ότου ο Ιάσονας εγκατέλειψε τη Μήδεια δέρας. Εικόνα του 1879 από το Stories from the Greek για να μνηστευτεί την κόρη του βασιλιά Κρέοντα, Tragedians του Alfred Church. Γλαύκη. Η Μήδεια και πάλι χρησιμοποίησε τα μαγικά της φίλτρα για να εκδικηθεί την αντίζηλή της. Της έστειλε δηλητηριασμένο χιτώνα σαν δώρο για το 8.14 Πελίας γάμο της, ο οποίος έβγαζε φλόγες και την έκαψε. Στην Ελληνική Μυθολογία ο Πελίας ήταν γιος της Τυρούς και του θεού Ποσειδώνα ή του βασιλιά της Ιωλκού Κρηθέα. Ο Πελίας ήταν δίδυμος αδελφός του 8.13.2 Παιδοκτονία Νηλέα και αδελφός του Αίσονα (γιου του Κρηθέα και Η εκδίκησή της όμως δε σταμάτησε εδώ, αλλά της Τυρούς). έφτασε στο πιο αποτρόπαιο έγκλημά της. Σκότωσε τα δύο της παιδιά Φέρητα και Μέρμερο, που είχε αποκτήσει με τον Ιάσονα, ανέβηκε μετά σ' ένα άρμα που το έσερναν φτερωτοί δράκοντες και έφτασε στην Αθήνα, όπου ενώθηκε με τον Αιγέα και απέκτησε το Μήδο. Προσπάθησε όμως να δηλητηριάσει το Θησέα κι έτσι ο Αιγέας την έδιωξε κι εκείνη κατέφυγε κοντά στο γιο της, Μήδο, στην Ασία, στη χώρα που από το όνομά της ονομάστηκε Μηδία. Προς το τέλος της ζωής της κατέβηκε στα Ηλύσια Πεδία, όπου και έγινε σύζυγος του Αχιλλέα, παραμένοντας αθάνατη.

8.13.3

Δείτε επίσης

• Για την περίφημη ομώνυμη τραγωδία που έγραψε ο αρχαίος ποιητής Ευριπίδης δείτε Μήδεια (τραγωδία). • Από τη Μήδεια στη Σταχτοπούτα. • Ο αστεροειδής 212 Μήδεια (212 Medea), που ανακαλύφθηκε το 1880, πήρε το όνομά του από τη μάγισσα αυτή.

8.13.4

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• The Medea of the modern times

8.14.1 Ο μύθος Ο Πελίας και ο Νηλέας εγκαταλείφθηκαν σε βρεφική ηλικία και ανατράφηκαν από μια φοράδα και αργότερα από ένα βοσκό. Αργότερα, όταν μεγάλωσαν, αναγνωρίσθηκαν από τη μητέρα τους και φιλονίκησαν για τη βασιλεία. Ο Πελίας έδιωξε τον Νηλέα, όπως και τον Αίσονα, και έγινε βασιλιάς στην Ιωλκό της Θεσσαλίας, όπου πήρε ως σύζυγό του την Αναξιβία και απέκτησαν 4 κόρες, τις Πεισιδίκη, Πελοπία, Ιπποθόη και Άλκηστη, (γνωστές συλλογικά ως Πελιάδες) και ένα γιο, τον Άκαστο. Μια μέρα, έφθασε στην πόλη ο Ιάσονας, γιος του Αίσονα, φορώντας μόνο ένα σανδάλι γιατί είχε χάσει το άλλο όταν πέρασε ένα ποτάμι. Ο Πελίας φοβήθηκε μήπως τον εκθρονίσει ο Ιάσονας γιατί, σύμφωνα με χρησμό, ο θρόνος του θα κινδύνευε από ένα «μονοσάνδαλο», οπότε ανέθεσε στον Ιάσονα να φέρει το «Χρυσόμαλλο δέρας», μια προσταγή που υπήρξε η αιτία για την περίφημη Αργοναυτική Εκστρατεία. Πολλά χρόνια αργότερα ο Ιάσονας επέστρεψε με το δέρας και τη Μήδεια, οπότε θέλησε να εκδικηθεί τον θείο του τον Πελία για τα όσα είχε κάνει στον πατέρα του. Τότε η Μήδεια, αναλαμβάνοντας να ικανοποιήσει την εκδικητική του μανία, συνέλαβε, ως μάγισσα, το εξής σατανικό σχέδιο: μπροστά στις κόρες του Πελία έσφαξε ένα κριάρι και αφού το έκοψε σε μικρά κομμάτια το μετέβαλε ύστερα με φάρμακα-μαγικά φίλτρα και μάγια σε ζωντανό αρνάκι, δείχνοντας έτσι ότι μπορεί να επαναφερθεί με τον ίδιο τρόπο σε νεα-

8.16. ΦΡΙΞΟΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗ νική ηλικία κάθε γεροντικός οργανισμός, ακόμα και άνθρωπος. Οι χαζές θυγατέρες τότε κατέσφαξαν τον γέροντα Πελία προσδοκώντας τη μετατροπή του σε νέο, αλλά ο Πελίας δεν ξαναγύρισε πια στη ζωή. Οι Πελιάδες καταλήφθηκαν τότε από φρίκη για το τερατώδες έγκλημα που είχαν διαπράξει και κατέφυγαν στην Αρκαδία.

8.16 Φρίξος και Έλλη

Μετά από αυτά ο Άκαστος έδρασε αμέσως, διαδεχόμενος τον Πελία στον θρόνο της Ιωλκού, και έδιωξε από την πόλη τη Μήδεια με τον Ιάσονα. Κατόπιν, μάζεψε τα λείψανα του πατέρα του και έκανε μια μεγαλοπρεπέστατη κηδεία του Πελία. Επίσης, διοργάνωσε πανελλήνιους αθλητικούς αγώνες προς τιμή του, στους οποίους έλαβαν μέρος οι άριστοι από τους Έλληνες ήρωες της εποχής, όπως οι Διόσκουροι, ο Άδμητος, ο Βελλεροφόντης, οι αδελφοί Βορεάδες, ο Γλαύκος, ο Κύκνος, ο Μελέαγρος, ο Ορφέας, ο Πηλέας κ.ά., ενώ υμνήθηκαν από τον ποιητή Στησίχορο στο ποίημά του «Άθλα επί Πελία». Παραστάσεις των αγώνων αυτών υπήρχαν στους γλυπτούς διακόσμους του θρόνου του Αμυκλαίου Απόλλωνα και της Λάρνακας του Κυψέλου στην Ολυμπία, όπου φαινόταν ο Άκαστος να στεφανώνει τον νικητή του αγώνα δρόμου Ίφικλο.

8.14.2

Δείτε επίσης

• Ιάσονας • Αργοναυτική Εκστρατεία

8.14.3

Πηγή

Φρίξος και Έλλη

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ο Φρίξος και η Έλλη ήταν παιδιά του Αθάμαντα, βασιλιά του Ορχομενού Βοιωτίας, και της Ωκεανίδας Νεφέλης.

8.16.1 Ο μύθος

• Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής Αργότερα ο Αθάμας έλαβε σύζυγο την Ινώ, θυγατέρα Μυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα του Κάδμου, από την οποία απέκτησε δύο ακόμη παιδιά, τους Λέαρχο και Μελικέρτη. 1969

8.15 Πολυμήδη Στην ελληνική μυθολογία η Πολυμήδη (από τις λέξεις πολύ και μήδος = σκέψη, σύνεση), που αναφέρεται κάποιες φορές και ως Αλκιμήδη, ήταν κόρη του Αυτολύκου, σύζυγος του Αίσονα και μητέρα του Ιάσονα και του Προμάχου. Ως αδελφή της Αντικλείας, η Πολυμήδη ήταν θεία του Οδυσσέα. Μετά τη θανάτωση του Αίσονα από τον Πελία, η Πολυμήδη καταράστηκε τον Πελία και κρεμάστηκε.

Από ζήλια για τα τέκνα της Νεφέλης η Ινώ κατέστρωσε ένα ασυνήθιστο σχέδιο: έπεισε τις γυναίκες της πόλης να ψήσουν τους σπόρους σιταριού που προορίζονταν για σπορά, ώστε να μην φυτρώσουν. Ο Αθάμας έστειλε απεσταλμένους στο μαντείο των Δελφών, για να αποκαλυφθεί η αιτία της σιτοδείας. Η Ινώ τους έπεισε κατά την επιστροφή τους με δωροδοκία να δώσουν διαφορετική απάντηση από του μαντείου στον Αθάμαντα και να πουν πως η σιτοδεία θα σταματήσει εάν ο Φρίξος θυσιαστεί στον βωμό του Δία.

Έτσι ο Αθάμας αναγκάστηκε να διατάξει την τέλεση προετοιμασιών για τη θυσία και ο Φρίξος (μαζί με την αδελφή του, σύμφωνα με παραλλαγές του μύθου) οδηγήθηκε στον βωμό. Η Νεφέλη που από μακριά 8.15.1 Πηγές έμαθε τα συμβάντα, έστειλε το Χρυσόμαλλο Κριό, • Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής δώρο του Ερμή, για να μεταφέρει τα παιδιά στην Μυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα ράχη του, μακριά από την Βοιωτία. 1969, σελ. 650 Κατά την πορεία διαφυγής τους, καθώς πετούσαν

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΑΣΟΝΑ

επάνω από την θάλασσα, η Έλλη δεν μπόρεσε να κρατηθεί στην ράχη του Κριού κι έπεσε στο πέλαγος, που από τότε ονομάσθηκε Ελλήσποντος. Την Έλλη πήρε κοντά του ο Ποσειδώνας. Ο Φρίξος συνέχισε την πορεία του και ο Κριός τον έφερε στην Κολχίδα, όπου ο βασιλιάς Αιήτης τον δέχθηκε πρόθυμα και του έδωσε ως σύζυγο τη θυγατέρα του, Χαλκιόπη.

• Χαλκιόπη ονομαζόταν επίσης η δεύτερη σύζυγος του Αιγέα, κόρη του Ρηξήνορα. Αυτή η Χαλκιόπη δεν απέκτησε παιδιά. • Το γένος λεπιδόπτερων εντόμων Chalciope πήρε το όνομά του από τη μυθική πριγκήπισσα.

Έπειτα, ο Φρίξος θυσίασε το χρυσόμαλλο κριό στον 8.18.1 Πηγές βωμό του Δία και δώρισε το δέρμα του (δέρας) στον • Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Αιήτη. Εκείνος το αφιέρωσε στον Άρη και το κρέμασε Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα από μια δρυ, στο ιερό δάσος του θεού. Προς φύλαξή 1969 του τέθηκε ένας μεγάλος δράκος, ο οποίος δεν κοιμόταν. Το χρυσόμαλλο δέρας ήταν αργότερα ο στόχος • Το αντίστοιχο άρθρο της αγγλόγλωσσης της Αργοναυτικής Εκστρατείας. Wikipedia

8.17 Ακάμας (μυθολογία)

8.19 Χρυσόμαλλο δέρας

Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Ακάμας (< ἀ(μη) + κάμνω (κουράζομαι), "ο ακούραστος") ήταν γνωστά δύο πρόσωπα. 1. Γιος του Αντήνορα και της Θεανούς εγγονός του Κισσέως. Ήρωας του Τρωικού πολέμου, θανατώθηκε από τον Μηριόνη. 2. Γιος του Θησέα και της Φαίδρας εγγονός του Μίνωα. Επώνυμος και ιδρυτής δύο πόλεων , του Ακάμαντα στη Κύπρο και του Ακάμαντα στη Φρυγία, Επίσης επώνυμος του ομώνυμου ακρωτηρίου στην Κύπρο 3. κατ άλλους γιος του Θησέα και της Αριάδνης

8.17.1

Πηγές

• Encyclopaedia Perthensis; Or Universal Dictionary of the Arts, Sciences, Literature, &c. Intended to Supersede the Use of Other Books of Reference, έκδοση Printed by John Brown, 1816

8.18 Χαλκιόπη Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Χαλκιόπη είναι κυρίως γνωστή μία θυγατέρα του βασιλιά Αιήτη της Κολχίδας, αδελφή δηλαδή της Μήδειας. Η Χαλκιόπη παντρεύτηκε τον Φρίξο όταν αυτός είχε καταφύγει στη χώρα της πάνω στο ιπτάμενο κριάρι με το «χρυσόμαλλο δέρας». Η Χαλκιόπη με τον Φρίξο απέκτησαν 4 ή 5 παιδιά. Αυτά ήταν ο `Αργος (ο κατασκευαστής του πλοίου «Αργώ», που πήρε το όνομά του και το έδωσε στους Αργοναύτες και την εκστρατεία τους), ο Φρόντις, ο Μέλας και ο Κυτίσωρος — σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή και ο Πρέσβωνας.

Ο Ιάσων παρουσιάζει στον Πελία το χρυσόμαλλο δέρας

Το χρυσόμαλλο δέρας ήταν το δέρας (δέρμα, προβιά) που απέμεινε από το κριάρι που έστειλε η Νεφέλη για να σώσει το γιο της Φρίξο από τη θυσία που ήθελε να κάνει ο πατέρας του.[1] Ο βασιλιάς Αθάμας έχοντας πάρει τον χρησμό από το μαντείο των Δελφών ότι ήταν ευθύνη του γιου του το γεγονός πως δε φύτρωσε το σιτάρι εκείνη τη χρονιά, αποφάσισε να τον θυσιάσει. Έτσι η μητέρα του Νεφέλη η οποία είχε πεθάνει, έστειλε από τον ουρανό ένα κριάρι με χρυσό δέρμα να τον αρπάξει από την επικείμενη θυσία. Το κριάρι λοιπόν άρπαξε τον

8.19. ΧΡΥΣΟΜΑΛΛΟ ΔΕΡΑΣ Φρίξο και την Έλλη και τους πήγε στην Κολχίδα. Εκεί ο Φρίξος θυσίασε το κριάρι στο Δία και χάρισε το δέρμα του στο βασιλιά της Κολχίδας, Αιήτη που τον φιλοξενούσε. Εκείνος το κρέμασε σε μια βελανιδιά στο δάσος του θεού Άρη και έβαλε έναν ακοίμητο δράκο να το φυλάσσει.

8.19.1

Δείτε επίσης

• Ιάσονας • Αργοναυτική εκστρατεία

8.19.2

Παραπομπές

[1] Απολλώνιος ο Ρόδιος, Αργοναυτικά Γ 190 κ.ε.

8.19.3

Πηγή

Βιβλίο Ιστορίας Γ΄ Δημοτικού ΟΕΔΒ

Κεφάλαιο 9

ΑΧΙΛΛΕΑΣ 9.1 Αχιλλέας

9.1.1 Ετυμολογία Η ετυμολογία είναι αμφίβολη. Κατά την επικρατούσα άποψη, ο Ἀχιλλεύς στην αρχ. ελλ. ετυμολογία προέρχεται από το «ἄχος» (αρσ.) (θλίψη, πόνος) και το «ἴλλω» (περιπλανιέμαι, τριγυρνώ) δηλαδή "αυτός που τριγυρίζει θλιμμένος". Κατά μια άλλη, πιο πρόσφατη άποψη, μπορεί να προέρχεται και από το «ἄχος» και το «λεώς» (λαός), δηλαδή "αυτός που προκαλεί θλίψη ή και πόνο στο λαό", δηλαδή στους εχθρούς.

9.1.2 Γέννηση Ο Αχιλλέας ήταν γιος του Πηλέα (γι' αυτό τον αποκαλούσαν και Πηλείδη), βασιλιάς των Μυρμιδόνων στη Φθία (σημερινή ανατολική - βορειοανατολική Φθιώτιδα) και της Νηρηίδας Θέτιδας. Ο Δίας και ο Ποσειδώνας συναγωνίστηκαν για το χέρι της μέχρι που ένα μαντείο αποκάλυψε ότι θα γεννούσε ένα γιο καλύτερο και πιο δυνατό από τον πατέρα του, οπότε και πολύ σοφά επέλεξαν να την δώσουν σε κάποιον άλλο. Σύμφωνα με το μετα-Ομηρικό μύθο, η Θέτις προσπάθησε να κάνει τον Αχιλλέα άτρωτο, βουτώντας τον στα νερά της Στύγας, όμως πιάνοντάς τον από τη φτέρνα, τον άφησε τρωτό σ' αυτό το σημείο. (Δείτε Αχίλλειος πτέρνα). Ο Όμηρος, εν τούτοις, αναφέρει ένα ελαφρύ τραυματισμό του στην Ιλιάδα. Σε μια νεότερη και λιγότερο δημοφιλή εκδοχή, η Θέτιδα άλειψε το αγόρι με αμβροσία κι έπειτα το έβαλε πάνω από τη φωτιά ώστε να κάψει τα θνητά μέρη του κορμιού του. Διακόπηκε από τον Πηλέα και εγκατέλειψε πατέρα και γιό, εξοργισμένη. Ο Πηλέας τον έδωσε (ίσως μαζί με το μικρό φίλο του Πάτροκλο) στον κένταυρο Χείρωνα, στο όρος Πήλιο, να τον μεγαλώσει. Ο Αχιλλέας σέρνει τον νεκρό Έκτορα στο άρμα του. Μελανόμορφη λήκυθος, 490 π.Χ. από την Ερέτρια. Μουσείο του Λούβρου.

9.1.3 Ο Αχιλλέας πριν τον Τρωικό Πόλεμο Ο Αχιλλέας στην αυλή του Λυκομήδη

Στην Ελληνική μυθολογία, ο Αχιλλέας, εγγονός του Αιακού (Αχιλλεύς Αιακίδης) ήταν ο μεγαλύτερος και ο κεντρικός ήρωας της Ιλιάδας του Ομήρου.

Σε μια μετα-Ομηρική (αλλά δημοφιλή) εκδοχή του μύθου, ο μάντης Κάλχας δήλωσε ότι οι Έλληνες 70

9.1. ΑΧΙΛΛΕΑΣ

71 και του απάντησε ότι εάν δει δύο από τους πιο γενναίους Αχαιούς βασιλιάδες να λογομαχούν τότε η εκστρατεία θα έχει επιτυχία. Πραγματικά σε ένα δείπνο συζητήθηκε το πώς θα κατακτηθεί η Τροία. Ο Αχιλλέας υποστήριζε ότι η Τροία θα κατακτηθεί με τη δύναμη των χεριών ενώ ο Οδυσσέας υποστήριζε ότι η Τροία θα πέσει με τον δόλο. Ο Αγαμέμνονας γνωρίζοντας για την εκπλήρωση του χρησμού καθώς δεν το είχε πει σε κανέναν, έβλεπε το καβγά χαμογελώντας.

Τήλεφος

Ο Αχιλλέας από το Λυκομήδη

δεν θα μπορούσαν να νικήσουν δίχως τη βοήθεια του Αχιλλέα, όμως η μητέρα του, η Θέτιδα, ήξερε ότι η μοίρα του ήταν να πεθάνει αν πήγαινε στην Τροία. Έτσι τον έκρυψε στην αυλή του Λυκομήδη στη Σκύρο, μεταμφιεσμένο σε κορίτσι. Εκεί είχε ένα δεσμό με τη Δηιάμεια ή Δειδάμεια με αποτέλεσμα ένα γιο, το Νεοπτόλεμο. Ανακαλύφθηκε, όμως, από τον πανούργο Οδυσσέα, που αφότου έμαθε που κρυβόταν ο Αχιλλέας, έφτασε στην Σκύρο μαζί με τον παιδικό φίλο του Αχιλλέα, τον Πάτροκλο και το δάσκαλο του, τον Φοίνικα. Μεταμφιεσμένος σε γυρολόγο με κοσμήματα και όπλα πήγε στο παλάτι του Λυκομήδη και εκεί συνάντησε τον ίδιο, τις κόρες του και τον Αχιλλέα. Ο Οδυσσέας με άδεια του Λυκομήδη, άφησε τα κοσμήματα και τα όπλα μπροστά στις βασιλοπούλες και τον Αχιλλέα ο οποίος εντοπίστηκε από το γεγονός ότι κοιτούσε τα όπλα αντί τα κοσμήματα. Εναλλακτικά, εντοπίστηκε με τον ήχο μίας σάλπιγγας, όπου αντί να δειλιάσει, άρπαξε ένα δόρυ ώστε να απωθήσει τους εισβολείς. Από εκεί και πέρα χρειάστηκε ελάχιστη πειθώ από τον Οδυσσέα, τον Πάτροκλο και τον Φοίνικα για να αποφασίσει να πάει στην Τροία.

Όταν οι Έλληνες συγκεντρώθηκαν στην Αυλίδα για πρώτη φορά, έκαναν θυσίες στους θεούς και έπειτα ξεκίνησαν να πλέουν για τη Τροία. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους, σταμάτησαν στη Μυσία, η οποία είχε για βασιλιά τον Τήλεφο. Νομίζοντας πως είναι η Τροία, οι Αχαιοί ξεσηκώθηκαν για να πολεμήσουν. Στη μάχη που επακολούθησε ο Αχιλλέας πολέμησε γενναία με τον Πάτροκλο καθώς σκότωναν πολλούς στρατιώτες του Τήλεφου. Αλλά ο ίδιος ο Τήλεφος σκότωσε πολλούς Αχαιούς ανάμεσα τους και τον Θέρσανδρο, τον γιο του Πολυνείκη ο οποίος είχε πάρει μέρος στην δεύτερη πολιορκία της Θήβας μαζί με τους υπόλοιπους Επίγονους. Κατά την διάρκεια της μάχης, ο Αχιλλέας κυνήγησε τον Τήλεφο. εκείνος φοβισμένος το έβαλε στα πόδια όμως μπλέχτηκε σε ένα κλήμα αμπελιού και έπεσε. Έτσι ο Αχιλλέας κατάφερε να τον πληγώσει στον μηρό με ένα κοντάρι που ο κένταυρος Χείρωνας του είχε δώσει. Όμως ακόμα και πληγωμένος ο Τήλεφος κατάφερε να αναγκάσει τους Αχαιούς να αποσυρθούν από τη Μυσία. Κατά τη διάρκεια του γυρισμού, το καράβι του Αχιλλέα όπως και όλων των Αχαιών έπεσε σε θαλασσοταραχή. Έτσι όταν οι Έλληνες ξαναγύρισαν στις πατρίδες τους, ήταν πάρα πολύ ταλαιπωρημένοι. Εν τω μεταξύ η πληγή του Τήλεφου δεν έκλεινε κι έτσι ο Τήλεφος ρώτησε ένα μαντείο του Απόλλωνα στη Λυκία το οποίο δήλωσε "ο τρώσας και ιάσεται" δηλαδή ότι «αυτός που πλήγωσε θα θεραπεύσει».

Σύμφωνα με αναφορές άλλων περί το χαμένο έργο του Ευριπίδη, ο Τήλεφος πήγε στην Αυλίδα, προσποιούμενος το ζητιάνο και ζήτησε από τον Αχιλλέα να του γιατρέψει την πληγή. Ο Αχιλλέας τού αρνήθηκε, ισχυριζόμενος ότι δεν είχε ιατρικές γνώσεις. Εναλλακτικά, ο Τήλεφος κράτησε τον Ορέστη όμηρο σε αντάλλαγμα με τη βοήθεια του Αχιλλέα στη θεραπεία της πληγής. Ο Οδυσσέας συμπέρανε πως το δόρυ δημιούργησε την πληγή, άρα το δόρυ θα έπρεπε να τη γιατρέψει. Ξύσματα χαλκού από το δόρυ τοποΛογομαχία Αχιλλέα - Οδυσσέα θετήθηκαν στην πληγή και ο Τήλεφος γιατρεύτηκε. Ο ίδιος μάλιστα από την ευγνωμοσύνη του προς τους Ο Αγαμέμνονας πήγε σε ένα μαντείο και ρώτησε εάν Έλληνες, τους υποσχέθηκε την ουδετερότητα του σε η εκστρατεία στην Τροία θα είναι επιτυχημένη. Το αυτόν τον πόλεμο και ότι θα τους δείξει τον δρόμο μαντείο αποκρίθηκε στο ερώτημα του Αγαμέμνονα προς την Τροία.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9. ΑΧΙΛΛΕΑΣ

Δεύτερη συγκέντρωση στην Αυλίδα Όταν οι Έλληνες ξαναποφάσισαν να κάνουν μια εκστρατεία στην Τροία, συγκεντρώθηκαν πάλι στην Αυλίδα. Όταν όμως ξεκίνησαν, τα καράβια δεν μπορούσαν να κινηθούν λόγω της άπνοια που είχε προκαλέσει η θεά Άρτεμις. Η θεά είχε προκαλέσει αυτή την άπνοια γιατί ο Αγαμέμνονας είχε σκοτώσει ένα ωραίο ελάφι στο άλσος της Άρτεμης χωρίς να το ξέρει και μάλιστα ο ίδιος καυχήθηκε ότι ούτε η θεά Άρτεμη δεν θα σημάδευε τόσο καλά. Ο μάντης Κάλχας αποκάλυψε στον Αγαμέμνονα ότι για να εξιλεωθεί η θεά θα πρέπει να θυσιάσει την κόρη του, την Ιφιγένεια. Ο Αγαμέμνονας με βαριά καρδιά αποφάσισε να θυσιάσει την κόρη, όμως ο μόνος τρόπος για να καταφέρει να φέρει την Ιφιγένεια χωρίς τον φόβο της Κλυταιμνήστρας ήταν ο δόλος. Ο Οδυσσέας κατάφερε να φέρει την Ιφιγένεια με την απόφαση πως θα παντρευόταν τον Αχιλλέα. Ο Αχιλλέας ο ίδιος δεν ήξερε τίποτα για αυτήν την απόφαση. Πραγματικά, η Κλυταιμνήστρα έρχεται με την Ιφιγένεια στολισμένη μαζί με το νυφικό της έπειτα όμως μαθαίνει από τον Αχιλλέα ότι δεν γίνεται κανένας γάμος. Η βασίλισσα αγανακτισμένη προσπαθεί να πάρει με το μέρος της τον Αχιλλέας ο οποίος έχει θυμώσει που οι Έλληνες χρησιμοποίησαν το όνομα του χωρίς την άδεια του. Όμως η Ιφιγένεια βλέποντας τόσους άνδρες αποφασισμένους να πεθάνουν για την τιμή της Ελλάδας, δέχεται να πεθάνει. Όταν η θυσία είναι έτοιμη, ο Κάλχας παίρνει ένα μαχαίρι για να θυσιάσει την Ιφιγένεια, όμως αμέσως η Άρτεμις παίρνει την Ιφιγένεια και την πηγαίνει στην χώρα των Ταύρων και την κάνει ιέρεια της ενώ ταυτόχρονα αφήνει στη θέση της Ιφιγένειας ένα ελάφι. Οι Έλληνες μεταξύ τους και ο Αχιλλέας μπορούν να πάνε στην Τροία.

9.1.4

Το ταξίδι και η άφιξη στην Τένεδο

Άνιος Ο ελληνικός στόλος αφού φεύγει από την Αυλίδα, φτάνει στην Δήλο. Εκεί βρισκόταν ο Άνιος, γιος του Απόλλωνα ο οποίος ήταν μάντης. Μάλιστα πρόβλψε ότι η Τροί θα κατακτηθεί σε δέκα χρόνια και τους προσέφερε κατοικία για εννέα χρόνια τα οποία ισοδυναμούσαν με τα εννέα άκαρπα χρόνια του τρωικού πολέμου. Οι Έλληνες με πρώτο τον Αχιλλέα αρνήθηκαν και αφού αποχαιρέτησαν τον Άνιο, έφυγαν από την Δήλο. Απόβαση στη Τένεδο Ο ελληνικός στρατός λίγο πριν να φτάσει στη Τροία, άραξαν στην Τένεδο στην οποία βασίλευε ο Τένης, ο γιός του Κύκνου. Ο Τένης ήταν σύμμαχος των Τρώων και οι Έλληνες αποφάσισαν να πλήξουν την Τένεδο. Ο Αχιλλέας μόλις αράζει το πλοίο του, βγαίνει αμέ-

σως έτιμος για πόλεμος αψηφώντας την εντολή της μητέρας του η οποία ήταν να μην σκοτώνει τους γιους ή τους εγγονούς του Απόλλωνα γιατί μία μέρα θα σκοτωθεί από τον ίδιο τον θεό. Στην μάχη που ακολουθεί ο Αχιλλέας σκοτώνει τον Τένη και η αδελφή του, η Ημιθέα καταπίνεται από την γη, λίγο πριν βιαστεί από τον Αχιλλέα.

Λογομαχία Αγαμέμνονα - Αχιλλέα και Αχιλλέα Οδυσσέα Αφού η Τένεδος λεηλατήθηκε και έγινε προπύργιο των Ελλήνων, οι Αχαιοί κάνουν ένα μεγάλο συμπόσιο. Σε μία στιγμή όμως ο Αχιλλέας θυμώνει επειδή ο Αγαμέμνονας όταν καλούσε έναν, έναν τους Αχαιούς δεν τον κάλεσε από τους πρώτους έτσι όπως αρμόζει σε γιο θεάς. Οι Αχαιοί με πρώτο τον Οδυσσέα προσπαθούν να τον ηρεμήσουν χωρίς αποτέλεσμα. Στο τέλος, η Θέτις αναγκάζεται να βγει από τη θάλασσα για να συμφιλιώσει τον Αχιλλέα και τον Αγαμέμνονα. Το συμπόσιο συνεχίζεται όμως έπειτα ο Αχιλλέας ξαναμπλέκεται σε τσακωμό αυτή τη φορά με τον Οδυσσέα με θέμα τον τρόπο κατάκτησης της Τροίας ακριβώς όπως την τελευταία φορά.

9.1.5 Άφιξη στην Τροία Άφιξη και μάχη με τον Κύκνο Όταν ο αχαικός στόλος έφτασε στη Τροία κανένας δεν τολμούσε να βγει από το καράβι του γιατί η μητέρα του Αχιλλέα, η Θέτις είχε πει πως όποιος ακουμπήξει πρώτος το έδαφος της Τροίας, θα σκοτωθεί αμέσως. Η κατάσταση χειροτερεύει καθώς μια ομάδα από Τρώες με αρχηγό τον Έκτορα, αρχίζει να πετροβολεί τα καράβια των Αχαιών. Λύση δίνει ο Οδυσσέας ο οποίος βγαίνει από το καράβι του αλλά παίρνει την ασπίδα μαζί του και λίγο πριν ακουμπήξει την τρωική γη ακουμπά πάνω στην ασπίδα του ώστε να μην γίνει ο χρησμός της Θέτιδας. Το ίδιο κάνει και ο Πρωτεσίλαος αλλά κατά λάθος ακουμπά για λίγο το χώμα και πεθαίνει αμέσως από το κοντάρι του Έκτορα. Έπειτα από αυτό το γεγονός, οι Αχαιοί ευχαριστημένοι για την λύση του χρησμού ταυτόχρονα όμως και λυπημένοι για τον θάνατο του φίλου τους, βγαίνουν έξω και η μάχη αρχίζει. Κατά τη διάρκεια της μάχης ο Αχιλλέας μονομαχεί με τον Κύκνο που είχε την ικανότητα να μην τον πληγώνει κανένα χάλκινο όπλο. Έτσι με δυσκολία, ο Αχιλλέας το νικά, ρίχνοντας του μια μεγάλη πέτρα στο κεφάλι του. Η μάχη αυτή ήταν τόσο σφοδρή έτσι που όταν ανέφεραν τις επιτυχίες του Αχιλλέα, ανάφεραν την μάχη του με τον Κύκνο μαζί με τις μάχες του με τον Έκτορα και τον Μέμνονα.

9.1. ΑΧΙΛΛΕΑΣ

Πρεσβεία στους Τρώες

9.1.7 Σημειώσεις και θάνατος

Έπειτα τη μονομαχία του Αχιλλέα και του Κύκνου, οι Τρώες από τον φόβο τους μπήκαν μέσα στη πόλη τους φοβισμένοι. Εν τω μεταξύ οι Αχαιοί διαλέγουν αρχηγούς για τη πρεσβεία που θέλουν να στείλουν στους Τρώες. Ο Αχιλλέας αρνείται να γίνει μέρος της πρεσβείας και έτσι ο Οδυσσέας και ο Μενέλαος πηγαίνουν στην Τροία χωρίς εκείνον.

Στην Ιλιάδα γίνεται λόγος για την μήνη του Αχιλλέα προς τον Αγαμέμνονα για τη όμορφη Βρισηίδα. Τον Αχιλλέα με τη βοήθεια του Απόλλωνα σκότωσε ο Πάρις στον Τρωικό πόλεμο χτυπώντας τον στην πτέρνα.

9.1.8 Δείτε επίσης Ο Αχιλλέας στα εννέα πρώτα χρόνια του Τρωικού Πολέμου

• Ο αστεροειδής 588 Αχιλλεύς (588 Achilles), που ανακαλύφθηκε το 1906 και ανήκει στην Τρωική Ομάδα, πήρε το όνομά του από τον μυθικό ήρωα.

Η συνάντηση του Αχιλλέας και της Ωραίας Ελένης

• Αχιλλέας (ρυμουλκό), του ελληνικού πολεμικού ναυτικού.

9.1.6

• Αχιλλέας (βοηθητικό), του πολεμικού ναυτικού Έτσι όπως λέγεται κατά τη διάρκεια του πολέμου, των ΗΠΑ. ο Αχιλλέας αναρωτιόταν για πια πολεμούσε καθώς ποτέ δεν είχε γνωρίσει την Ωραία Ελένη. Αυτό το αίτημα το εκπλήρωσε η Θέτις με την βοήθεια της 9.1.9 Πηγές Αφροδίτης. Κατά τη διάρκεια μιας νύχτας, η Αφροδίτη έβγαλε την Ωραία Ελένη από την αγκαλιά του • Gary B. Holland (1993). «Berkeley Linguistics Πάρη οδήγησε στον Αχιλλέα. Κι οι δύο συζήτησαν Department - The name of Achilles:a revised αλλά η πηγή που αναφέρει το περιστατικό (δηλαδή etymology». http://linguistics.berkeley.edu/ τα Κύπρια Έπη) δεν μας έχουν σωθεί ολόκληρα. ~{}gholland/papers/Achilles-etymology.pdf. (Αγγλικά) Η ανταρσία των Αχαιών

• Lorenzo Rocci (1956). Vocabolario Greco-Italiano. Società Ed. Dante Alighieri srl, σελ. 6. (Ιταλικά)

• Ιωάννης Κακριδής (2014). Ελληνική ΜυθολοΚατά τον ένατο χρόνο του πολέμου οι Αχαιοί στραγία, Τεύχος 5:Τρωικός Πόλεμος. Εκδοτική Αθητιώτες επαναστάτησαν. Ο λόγος της ανταρσίας ήταν νών, σελ. 22 - 160. (Ελληνικά) η κόπωση που υπέστησαν σε αυτά τα εννέα χρόνια και η έλλειψη τροφής. Με μεγάλη δυσκολία ο Αγαμέμνονας και ο Αχιλλέας υπενθύμισαν το χρέος τους ενώ ο Παλαμήδης πήγε στη Δήλο για να φέρει 9.1.10 Εξωτερικοί σύνδεσμοι τις Οινότροπες.

Θάνατος του Τρωίλου Η πολιορκία της Τροίας δεν ήταν τόσο στενή και έτσι οι Τρώες μπορούσαν να βγαίνουν από τη πόλη τους για βοσκή και άλλες σημαντικές για τους Τρώες δουλειές. Έτσι μια μέρα η Πολυξένη και ο αδελφός της ο Τρωίλος που ήταν 18 χρονών βγήκαν από την Τροία για να πάρουν νερό. Ο Τρωίλος ήταν καβάλα σε ένα άλογο ενώ η Πολυξένη είχε μια στάμνα μαζί της. Δυστυχώς για τα αδέλφια, ο Αχιλλέας είχε στήσει ενέδρα στη πηγή γιατί ένας χρησμός έλεγε ότι εάν ο Τρωίλος γινόταν 19 χρονών, τότε η Τροία θα έμενε απόρθητη. Καθώς η Πολυξένη γέμιζε τη στάμνα της, ο Αχιλλέας ορμά. Φοβισμένη φεύγει αλλά ξεχνάει τον αδελφό της, τον Τρωίλο ο οποίος τρέχει με το άλογο. Αλλά ο Αχιλλέας το φτάνει, τον πιάνει και τον σκοτώνει στον ναό του Θυμβραίου Απόλλωνα

Κεφάλαιο 10

ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΧΙΛΛΕΑ 10.1 Αχίλλειος πτέρνα

Ο θνήσκων Αχιλλέας, άγαλμα στο Αχίλλειο της Κέρκυρας Ο Πηλέας παλεύει με την Θέτιδα τη στιγμή που αυτή με-

Η φράση «Αχίλλειος πτέρνα» προήρθε από το έπος ταμορφώνεται σε λιοντάρι. (490 π.Χ., Cabinet des Médailles, του Ομήρου Ιλιάδα αφου ο κύριος ήρωας της ιστο- Παρίσι) ρίας Αχιλλέας σκοτώνεται από τον Πάρη αφού το βέλος του τελευταίου βρίσκει την πτέρνα του Αχιλλέα. Η Θέτιδα όταν βουτούσε στα ύδατα της Στυγός τον Αχιλλέα για να τον κάνει αθάνατο τον κρατούσε από την πτέρνα η οποία δεν μπήκε στο νερο και έτσι έγινε το μόνο τρωτό σημείο του Αχιλλέα (εκείνο που θα τον σκότωνε). Αυτή την φράση την λέμε για να τονίσουμε το αδύναμο σημείο μας.

10.2 Θέτις Η Θέτις ήταν μία από τις Νηρηίδες της ελληνικής μυθολογίας, κόρη του Νηρέα και απόγονος (εγγονή) της Τιθύoς. Ο Δίας την επιθύμησε, αλλά εκείνη δέχτηκε τις προσφορές του. Η θεά Θέμις αποκάλυψε κατόπιν πως η Θέτις θα έφερνε στον κόσμο έναν γιο που θα ήταν δυνατότερος από τον πατέρα του. Φοβούμενος για την εξουσία του, ο Δίας έδωσε στην Θέτιδα ως σύζυγο ένα θνητό, τον Πηλέα. Στους γάμους του Πηλέα και της Θέτιδας παρευρέθηκαν όλοι οι θεοί, εκτός από την Έριδα, εκείνη που έριξε το μήλο της προτί- Πηλέας και Θέτις (μεταμορφωμένη σε φίδι) μησης ανάμεσα στις θεές και στάθηκε η ουσιαστική αιτία για να ξετυλιχθεί το νήμα του Τρωικού πολέ74

10.2. ΘΕΤΙΣ μου. Η Θέτις σύμφωνα με το μύθο γέννησε ένα γιο, τον Αχιλλέα, τον οποίο προσπάθησε ανεπιτυχώς να καταστήσει αθάνατο. Σε μια άλλη εκδοχή του μύθου άλειψε το σώμα του νηπίου με αμβροσία και το έβαλε επάνω στη φωτιά, προκειμένου να καούν τα θνητά μέρη. Όταν διακόπηκε από τον τρομαγμένο πατέρα του παιδιού, εγκατέλειψε οργισμένη την εστία της. Σε μια μεταγενέστερη εκδοχή φέρεται να βυθίζει το παιδί στον ποταμό της Στύγας, κρατώντας το από τη φτέρνα. Όλα τα σημεία που άγγιξε ο ποταμός έγιναν άτρωτα. Η φτέρνα όμως έμεινε στεγνή και ο Αχιλλέας απέκτησε το τρωτό σημείο του, έμβλημα της θνητότητάς του.

10.2.1

75 ζωές των ανθρώπων, γερνώντας τους. Ωστόσο, η θεά η ίδια είναι πάντα εκείνη που ανανεώνεται. Το επίθετο της Ηούς (ηριγένεια, «πρωτο-γέννητη») εκφράζει την αντίθεση μεταξύ των συνεπειών που προκαλεί στους ανθρώπους η δραστηριότητά της, και την ελευθερία της σε σχέση με αυτές τις συνέπειες. Από την ανθρώπινη άποψη δεν είναι απλά αθάνατη, είναι ο φορέας της διαδικασίας μέσω της οποίας εκπληρώνεται η έννοια της θνητότητας.

Οι θεές της αυγής

Τα συγκριτικά στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχει μια σύνδεση διάφορων θεαινών, διακριτών στην ελληνική και ινδουϊστική μυθολογία, με το πρωτότυπο μιας πρωτο-ινδοευρωπαϊκής θεάς της Αυγής, την Αουσός, μία από τις πολλές θηλυκές θεότητες της άνοιξης. Αντιπρόσωποι αυτής της σημαντικής ινδοευρωπαϊκής μορφής που περισσότερο από οποιεσδήποτε άλλες εκπροσωπούν τις λειτουργίες της στις αντίστοιχες ποιητικές παραδόσεις τους είναι η ινδουϊστική Ούσας και η ελληνική Ηώς. Οι ιδιότητες αυτών των θεαινών, οι οποίες τους συνδέουν με το πρωτότυπό τους, παράγουν μια ακόμα μεγαλύτερη κληρονομιά στο ελληνικό έπος, έως ότου επικεντρώνονται και πάλι στην Αφροδίτη. Αναλύοντας τα στοιχεία που μοιράζονται μεταξύ τους η Αφροδίτη και η Ηώς ως απογόνοι της ινδοευρωπαϊκής θεάς της Αυγής, αναγνωρίζουμε μοτίβα σημαντικά στην ιστορία της Θέτιδας. Κυρίαρχη ανάμεσά τους είναι η ένωση της αθάνατης θεάς με ένα θνητό εραστή. Όπως και η Ούσας στους βεντικούς ύμνους, η Ηώς ενώνεται με διάφορους εραστές, μεταξύ των οποίων ο Τιθωνός, που είναι και προεξέχων στην επική ποίηση. Η Αφροδίτη σχετίζεται με πολλούς, ιδιαίτερα τον Αγχίση και η Θέτις ενώνεται με τον Πηλέα. Αν και η έκβαση μιας σχέσης αγάπης μεταξύ μιας αθάνατης και ενός θνητού μπορεί να είναι εν τέλει αγαθοεργή, το χαρακτηριστικό του εξαιρετικού πάθους σε μια τέτοια ιστορία είναι ξεκάθαρο. Σε αυτές τις περιπτώσεις στην εγγενή ένταση που προκαλείται ως αποτέλεσμα της αντιπαράθεσης μεταξύ των αθανάτων και των θνητών περιλαμβάνεται και μια συγκεκριμένη και θεμελιώδης σχέση μεταξύ των άχρονων θεών και του χρόνου. Η λειτουργία της θεάς της Αυγής στις ινδοευρωπαϊκές θρησκευτικές παραδόσεις, και συνεπώς η εγγενής λειτουργία της Ηούς, είναι το πρότυπο για αυτή τη σύνδεση. Η Ηώς φέρνει την ημέρα σε ύπαρξη: από μία άποψη δημιουργεί το χρόνο, όπως στην Οδύσσεια 5.390.

Η Θέτις παραδίδει στον Αχιλλέα τον οπλισμό του. Λεπτομέρεια από ερυθρόμορφο αμφορέα του Ερμόνακα (5ος αι. π.Χ.)

Στην Ιλιάδα, η σύγκριση των δραστηριοτήτων της Θέτιδας με την πρώτη αυγή απεικονίζει το πνεύμα της συσχέτισής της με την Ηώ και τη σχέση της με το χρόνο, με ιδιότητες δηλαδή που κληρονόμησε από την ινδοευρωπαϊκή παράδοση. Στην Ιλιάδα, η Θέτις λέγει στον Αχιλλέα ότι θα ζητήσει την πανοπλία του από τον Ήφαιστο κατά την Αυγή: («γιατί θα επιστρέψω την Αυγή, με την ανατολή του ήλιου»). Επίσης, όταν η Θέτις ταξιδεύει στον Όλυμπο για να ζητήσει από τον Δία χάρη για τον Αχιλλέα, χρησιμοποιείται το επίθετο (ηερίη) για την περιγραφή της. Εκτός από το γεγονός ότι χρησιμοποιείται για τη Θέτιδα, το ιερίη απαντάται στην Ιλιάδα μόνο μία φορά (3.7). Όπως και το επίθετο της Ηούς (ηριγένεια, «πρωτο-γέννητη»), σχετίζεται πιθανώς με το (ήρι=ενωρίς). Η χρήση του ιερίη και το ταξίδι της Θέτιδας νωρίς την αυγή υποδεικνύουν τη σχέση της με την Ηώ ηριγένεια και συνεπώς τη σχέση της δύναμής τους με το χρόνο, τον καθοριστικό παράγοντα της ανθρώπινης ζωής.

Βέβαια, ορισμένα στοιχεία κοινών μοτίβων των θεοτήτων που μοιράζονται τη μυθολογία της θεάς της Αυγής διατηρούνται και στην Ιλιάδα; Έτσι και το αρχέτυπο της προστασίας του θνητού ήρωα αντιπροσωπεύει ένα κεντρικό χαρακτηριστικό που μοιράζονται οι θείες μητέρες ή ερωμένες, οι οποίες κληρονομούν τη μυθολογία της θεάς της Αυγής ή αφομοιώνονται σε αυτήν με το πέρασμα του χρόνου[11]. Στις διάφορες παραλλαγές του εκτός από την Ηώ και τη Θέτιδα στο Αιθιοπίς, περιλαμβάνει την Καλυψώ στην Καθώς φέρνει την ημέρα σε ύπαρξη, στην πραγματι- Οδύσσεια και την Αφροδίτη στον Ομηρικό Ύμνο κότητα ελέγχει το χρόνο. Ο χρόνος, όμως, ελέγχει τις στην Αφροδίτη και στην Ιλιάδα. Τούτη η παράδοση

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΧΙΛΛΕΑ

είναι πολύ γνωστή στην Ιλιάδα, όπου σε δύο δραματικά επεισόδια η Αφροδίτη παρεμβαίνει για να προστατέψει τους αγαπημένους της από τον άμεσο κίνδυνο, αρπάζοντάς τους από τη μάχη στην κρίσιμη στιγμή. Στη Γ’ Ραψωδία σώζει τον Πάρη, τη στιγμή που πρόκειται να νικηθεί από τον Μενέλαο.

10.2.2

Η δύναμη της Θέτιδας

Καθορίζοντας τη Θέτιδα μέσω μιας επιλεκτικής παρουσίασης της μυθολογίας της, η Ιλιάδα κάνει τη ρητή, εμφατική χρήση των ιδιοτήτων της ως μητέρας τροφού –κουροτρόφου- και προστάτιδας. Για να το θέσουμε διαφορετικά, αυτή η όψη της μυθολογίας της Θέτιδας -η μητρική, προστατευτική της δύναμηέτσι όπως προσαρμόζεται στην Ιλιάδα, αναδεινύει μία από τις κεντρικές ιδέες του έπους, την αδυναμία ακόμα και του μέγιστου των ηρώων. Ημίθεος όπως είναι ο Αχιλλέας, δεν μπορεί να αποφύγει το θάνατο. Ταυτόχρονα, η Ιλιάδα στρέφει την προσοχή μας στο ρόλο της Θέτιδας στο θεογονικό μύθο της διαδοχής. Με αυτόν τον τρόπο βέβαια το έπος αυτοκαθορίζεται, προβάλλοντας και έναν από τους σκοπούς του, που είναι η αφήγηση του θεογονικού μύθου και των λεπτομερειών της διαδικασίας διαδοχής στο θεϊκό πάνθεο. Ο Πίνδαρος στην Ισθμιακή Ωδή 8 αποκαλύπτει τη Θέτιδα ως μορφή με κοσμικές δυνατότητες, της οποίας η ύπαρξη και μόνον υπόσχεται βαθύτατες συνέπειες για τους Θεούς. Όχι μόνο παράγει τη σύγκρουση μεταξύ του Δία και του Ποσειδώνα εξαιτίας της αγάπης τους για εκείνην, αλλά η δυνατότητά της να φέρει ένα γιο μεγαλύτερο από τον πατέρα του απειλεί ολόκληρη τη θεία τάξη. Ο ανταγωνισμός που ξεσηκώνει ανάμεσα στο Δία και τον Ποσειδώνα λόγω της αγάπης τους για εκείνη δεν έχει προηγούμενο, αλλά η μεγαλύτερη δύναμή της δε βρίσκεται εκεί. Η Θέμις συμβουλεύει το Δία και τον Ποσειδώνα να μην παντρευτούν τη Θέτιδα, όχι γιατί θεωρεί ότι ο ανταγωνισμός τους μπορεί να αποβεί επικίνδυνος, αλλά μάλλον γιατί ένας τέτοιος γάμος μεταξύ της Θέτιδας και οποιουδήποτε Ολύμπιου («ανάμεσα στους αδελφούς του Δία») θα ήταν αφεαυτού καταστροφικός. Αν το θέμα ήταν απλά να τελειώσει η σύγκρουση μεταξύ των αδελφών, τότε η λύσις θα ήταν να αποδοθεί η Θέτις στον έναν από τους δύο. Αν παντρευόταν τον έναν η Θέτις τότε ο άλλος δε θα μπορούσε να την πλησιάσει και η σύγκρουση θα σταματούσε και η πιθανότητα να υτπάρξει ένας δεύτερος ανταγωνισμός δε θα υπήρχε ούτε ως δυνατότητα. Όμως αυτό που φοβάται η Θέμις είναι περισσότερο η «εξορία» του Δία από έναν πιθανό διάδοχο, ισχυρότερο του πατέρα του, τα αποτελέσματα δηλαδή ενός πεταλισμού. Η Θέμις, φύλακας της κοινωνικής τάξης, προσπαθεί προφανώς όχι απλά να αποτρέψει μια φιλονικία που προκαλείται από κάποια ερωτική αντιζηλία μεταξύ αδελφών (φιλονικία πάντα αναστρέψιμη), αλλά ένα

καταστροφικό νείκος (φιλονικία) σε κλίμακα διαδοχής γενεών. Αυτό είναι που η Θέτις έχει τη δύναμη να προκαλέσει και εδώ θεμελιώνεται και η δύναμή της έναντι των θεωρητικά υπέρτερων Ολύμπιων. Η συντριπτική υπεροχή της Θέτιδας, όπως αποκαλύπτει ή 8η Ισθμιακή Ωδή, αποτελεί τον πυρήνα του Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου. Στην τραγωδία η Γαία (προσδιορισμένη ως Θέμις) γνωστοποιεί στο γιο της Προμηθέα το μυστικό της μελλοντικής συντριβής του Δία: ότι δηλαδή η Θέτις, με την οποία ο Δίας σχεδιάζει «να ενωθεί», πρόκειται να γεννήσει ένα παιδί που θα είναι δυνατότερο από τον πατέρα του. Είναι αυτή η απειλή την οποία υπαινίσσεται ο Προμηθέας, με αυξανόμενη σαφήνεια, σε ολόκληρη την τραγωδία. Τούτη η γνώση είναι παράλληλα, η ασφάλειά του στην προσπάθειά του να δεσμεύσει τον Δία. Αν και δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι πώς ακριβώς η κατοχή αυτής της γνώσης μπορεί να είχε εξυπηρετήσει τον Προμηθέα στην τριλογία συνολικά, μπορούμε να πούμε ότι η πλοκή και η δραματική ένταση του Προμηθέα Δεσμώτη οργανώνεται γύρω από τη γνώση των Τιτάνων ότι η Θέτις είναι η απάντηση στη μόνη ερώτηση που απασχολεί τον Δία. Το μυστικό της Θέτιδας παρουσιάζεται στο Προμηθεύς Δεσμώτης ως αναπόφευκτα συνδεδεμένο με την επιβίωση του Δία: η διακυβέρνησή του και το μέλλον του είναι εγκλωβισμένα στη μοιραία δύναμή της. Παρόλο που ο κίνδυνος ενάντια στον Δία από την απόπειρα της Ήρας, της Αθηνάς και του Ποσειδώνα (1.396) αποτράπηκε από τη Θέτιδα, είναι η ίδια που παρουσιάζεται ως μέγιστη πρόκληση ενάντια στην υπεροχή του, σύμφωνα με το μύθο όπως συναντάται στον Πίνδαρο και τον Αισχύλο. Η φράση της Ιλιάδας (1.404) περιγράφει τον Αχιλλέα μέσα στα πλαίσια αυτής της παράδοσης της πάλης των επερχόμενων γενεών με τις προηγούμενες.

10.2.3 Ήρωες Ημίθεοι Η Ιλιάδα, λοιπόν, μας δίνει μια φαινομενικά ασυμβίβαστη εικόνα. Πώς μπορεί να συμφιλιωθεί η κοσμική δυνατότητα της Θέτιδας με το περιορισμένο status της στην Ιλιάδα; Η αρχική μας εντύπωση είναι πως πρόκειται για θεότητα δεύτερης τάξης, της οποίας η θέση είναι κατώτερη από εκείνη των σημαντικότερων θεοτήτων του έπους. Η εκφρασμένη θλίψη της και η επαναλαμβανόμενη αδυναμία της μποστά στην οδύνη του γιου της την κάνουν να φαίνεται ευάλωτη με έναν τρόπο που δεν προσιδιάζει στους θεούς. Σε σύγκριση με την αγωνία της Θέτιδας, ένα επεισόδιο όπως το πλήγωμα της Αφροδίτης στην Ραψωδία Ε’ (334ff.) είναι παροδικό, και χρησιμεύει για να διευκρινίσει απλώς ότι οι Ολύμπιοι βρίσκονται πέρα από τον φευγαλέο ανθρώπινο πόνο. Δεν υπάρχει τίποτα, οπουδήποτε στην αθάνατη σφαίρα της Ιλιάδας, συγκρίσιμο με την περίλυπη απομόνωση της Θέτιδας. Η λύση που υπονοείται στη μυθολογία της Θέτιδας,

10.3. ΜΥΡΜΙΔΟΝΕΣ

προϋποθέτει μια σχέση μεταξύ της σταθερότητας της θείας τάξης και της μεταβλητότητας της ανθρώπινης τάξης, όπου κάθε γενεά πρέπει να δημιουργεί την επόμενη. Νύξεις που υπενθυμίζουν την εχθρότητα και τον ανταγωνισμό μεταξύ των Θεών, λοιπόν –ακόμα και αν υπογραμμίζουν απλά το ρόλο των Θεών ως θεατών στα ανθρώπινα πάθη- συνδέουν τη θεία και την ανθρώπινη φύση με μια βαθιά αμοιβαία σχέση. Ο καρπός της σχέσης του θεϊκού με το ανθρώπινο είναι σχεδόν πάντα στην παγκόσμια μυθολογία ο ημίθεος ήρωας, δηλαδή ο άνθρωπος που αναζητά μέσω της ανάληψης και της εκπλήρωσης του ηρωικού προτύπου τη θεϊκή του φύση. Είναι λοιπόν αδύναμη η Θέτις στην προστασία της ή απλά επιζητώντας την πραγματική αθανασία του γιου της τον ρίχνει ξανά στη μάχη; Η ουσία εδώ δεν είναι να αποφύγει ο ήρωας το θάνατο, αλλά να ζήσει σύμφωνα με τους κανόνες της ηρωικής ζωής. Τότε μόνο το αναπόφευκτο τέλος γίνεται ανάληψη στους μεγάλους ουρανούς των Ολύμπιων.

10.2.6 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

10.2.4

10.4 Νεοπτόλεμος

Δείτε επίσης

10.3 Μυρμιδόνες Οι Μυρμιδόνες ήταν αρχαίος πολεμικός λαός που κατοικούσε, σύμφωνα με τον Όμηρο, στη Φθία, δηλαδή τη σημερινή νοτιοανατολική Θεσσαλία και την περιοχή της βορειοανατολικής Φθιώτιδας, και ήταν υπήκοοι του Αχιλλέα. Σύμφωνα με άλλη παράδοση, αρχικά οι Μυρμιδόνες ήταν κάτοικοι της Αίγινας. Αυτοί δημιουργήθηκαν από τον Δία, μεταμορφώνοντας σε ανθρώπους τα μυρμήγκια του νησιού, για να μην είναι μόνος εκεί ο γιος του Αιακός και χωρίς υπηκόους. Κατά τον Όμηρο οι Μυρμιδόνες ήταν πολεμικός λαός με αρχηγό τον Αχιλλέα. Το βασίλειό τους εκτεινόταν από τα Φάρσαλα, τον Σπερχειό ως τη Μελιταία, την Ελλάδα, τη Φθία και την Αλόπη.

• Η αρπαγή της Θέτιδος (Αρχαιολογικά Μουσεία Βερολίνου αρ. F 2279) και Η αρπαγή της Θέτιδος (Κρατική Αρχαιολογική Συλλογή Μονάχου αρ. 2648) • Ο αστεροειδής 17 Θέτις, που ανακαλύφθηκε το 1852, πήρε το όνομά του από τη μυθική αυτή μορφή.

10.2.5

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία

• Κ. Κερένυι, Η μυθολογία των Ελλήνων, Εστία, Αθήνα χ.χ. • Slatkin, Laura M., The Power of Thetis: Allusion and Interpretation in the Iliad, Berkeley: University of California Press, 1991. • P. Friedrich, The Meaning of Aphrodite, (Chicago, 1978). • D. D. Boedeker, Aphrodite’s Entry into Greek Epic, (Leiden, 1974).

O Νεοπτόλεμος σκοτώνει τον Πρίαμο

Ο Νεοπτόλεμος (< νέος + πτόλεμος (πόλεμος) "ο νε• David B. Monro and Thomas W. Allen, (eds), αρός πολεμιστής, που είναι νέος στη μάχη") ήταν με Homeri Opera in five volumes, Oxford, Oxford πρόσωπο της Ελληνικής Μυθολογίας. Σύμφωνα [1] την παράδοση ήταν γιος του Αχιλλέα και της University Press. 1920. Δηιδάμειας, κόρης του Λυκομήδη. • Köhnken, «Gods and Descendants of Aiakos in Pindar’s Eighth Isthmian Ode», BICS 22 (1975): 33 n. 19. 10.4.1 Ο μύθος • B. Drachmann, ed., Scholia vetera in Pindari carmina, (Leipzig, 1927). • P. Vidal-Naquet, «Le chasseur noir et l'origine de l'éphébie athénienne», Économies-sociétéscivilisations, 23 (1968).

Ο Νεοπτόλεμος, ο οποίος ονομαζόταν και Πύρρος (στα Κύπρια Έπη [2] ), ανατράφηκε στο ανάκτορο του παππού του στη Σκύρο. Μετά τον θάνατο του Αχιλλέα, ο Νεοπτόλεμος πείστηκε από τον Οδυσσέα να πολεμήσει στην Τροία γιατί ήταν δισέγγονος του

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΧΙΛΛΕΑ

Αιακού και, σύμφωνα με κάποιο χρησμό, η Τροία 10.4.4 Παραπομπές δεν θα κυριευόταν χωρίς τη βοήθεια ενός απογόνου του Αιακού, επειδή εκείνος είχε βοηθήσει στην κατα- [1] Βαγγέλη Πεντάζου - Μαρίας Σαρλά, Δελφοί, Β. Γιαννίκος - Β. Καλδής Ο.Ε., 1984, σελ. 53. σκευή των τειχών της. Ο Νεοπτόλεμος φορώντας τότε το θώρακα και τον οπλισμό του πατέρα του, που του έδωσε ο Οδυσσέας, αναδείχτηκε ήρωας στην άλωση της Τροίας. Ήταν ένας από τους πρώτους που εισχώρησαν στην Τροία εξερχόμενος από τον Δούρειο Ίππο. Σκότωσε τον Πρίαμο και το γιο του Έκτορα, Αστυάνακτα, ενώ φέρεται να θυσίασε στον τάφο του πατέρα του την κόρη του Πριάμου Πολυξένη και να πήρε μαζί του ως λάφυρο τη σύζυγο του Έκτορα, Ανδρομάχη.

[2] Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις, Φωκικά, Λοκρών Οζόλων, XXVI, 4 - «...τοῦ δὲ Ἀχιλλέως τῷ παιδὶ Ὅμηρος μὲν Νεοπτόλεμον ὄνομα ἐν ἁπάσῃ οἱ τίθεται τῇ ποιήσει: τὰ δὲ Κύπρια ἔπη φησὶν ὑπὸ Λυκομήδους μὲν Πύῤῥον, Νεοπτόλεμον δὲ ὄνομα ὑπὸ Φοίνικος αὐτῷ τεθῆναι...»

Για την επιστροφή του υπάρχουν διάφορες παραδόσεις. Σύμφωνα με μια εκδοχή εγκαταστάθηκε στην Ήπειρο, όπου έγινε βασιλιάς των Μολοσσών, ενώ μια άλλη εκδοχή αναφέρει ότι επέστρεψε στην πατρίδα του, όπου παντρεύτηκε την κόρη του Μενέλαου και της Ελένης, Ερμιόνη, την οποία όμως ο πατέρας της είχε προηγουμένως υποσχεθεί στον Ορέστη. Ο τελευταίος φέρεται όμως να τον σκότωσε στους Δελφούς, όπου έλεγαν πως υπάρχει και ο τάφος του Νεοπτολέμου, ενώ οι κάτοικοι της περιοχής τον λάτρευαν ως ήρωα. Ο Παυσανίας αναφέρει πως ο Νεοπτόλεμος σκοτώθηκε από ιερέα του Απόλλωνα πάνω στην εστία του ναού του[1][3] . Σύμφωνα με την παράδοση, ο τάφος του Νεοπτόλεμου βρισκόταν κοντά στην είσοδο του ναού του Απόλλωνα στους Δελφούς, αργότερα όμως τα λείψανά του μεταφέρθηκαν σε τέμενος που αφιερώθηκε στη μνήμη του.[1]

[4] Βασ. Πετράκος, Δελφοί, εκδόσεις Έσπερος, Αθήνα 1971, σ. 19

10.4.2

[5] Βαγγέλη Πεντάζου - Μαρίας Σαρλά, Δελφοί, Β. Γιαννίκος - Β. Καλδής Ο.Ε., 1984, σελ. 55.

10.5 Πάτροκλος

Τέμενος του Νεοπτόλεμου

Βρισκόταν στον αρχαιολογικό χώρο των Δελφών και ήταν αφιερωμένο στον Νεοπτόλεμο. Βρισκόταν στο ύψος του ναού του Απόλλωνα, βορειοανατολικά αυτού, στα δυτικά της Στοάς του Αττάλου.[4] , δίπλα από το ανάθημα του τετράρχη της Θεσσαλίας, Δαόχου Β'.[5] Το τέμενος ήταν περίβολος και είχε διαστάσει 11x7 μέτρα. Εντός αυτού, υπήρχε ο τάφος του Νεοπτόλεμου καθώς και βωμός στον βόρειο τοίχου της περιβόλου. Κατά το 338 π.Χ., μετά τη μάχη της Χαιρώνειας είχε ανακαινιστεί από τους Θεσσαλούς, οι οποίοι τιμούσαν ιδιαίτερα τον Νεοπτόλεμο.[1]

10.4.3

[3] Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις, Φωκικά, Λοκρών Οζόλων, XXIV, 4

Δείτε επίσης

• Ο Νεοπτόλεμος έδωσε το όνομά του στον αστεροειδή 2260 Νεοπτόλεμο (2260 Neoptolemus) της Τρωικής Ομάδας, που ανακαλύφθηκε το 1975. • Νεοπτολέμειος τιμωρία.

Ο Αχιλλέας επιδένει τον τραυματισμένο βραχίονα του Πατρόκλου (παράσταση σε κύπελλο του Ζωγράφου του Σωσία).

Ο Πάτροκλος (αρχ. ελλ. Πάτροκλος ή Πατροκλῆς < πατῆρ + κλέος (δόξα), "η δόξα του πατέρα, αυτός που δοξάζει τον πατέρα του") ήταν γιος του Μενοίτιου και εγγονός του Άκτωρος και της Αίγινας εξ ου και Ακτορίδης επονομαζόμενος. Ήταν ο επιστήθιος και ο μοναδικός φίλος του Αχιλλέα, του οποίου ο παππούς, ο Αιακός, ήταν γιος της Αίγινας όπως και ο Μενοίτιος. Όταν ήταν ακόμη μικρό παιδί και ζούσε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Οπούντα της Λοκρίδας, σκότωσε πάνω στο παιχνίδι ένα συνομήλικό του αρχοντόπουλο, τον Κλησώνυμο, το γιο του Αμφιδάμαντα. Αν και ήταν ανήλικος, ο Πάτροκλος έπρεπε να φύγει από τον τόπο του, γιατί τον βάραινε το αίμα

10.6. ΣΤΥΓΑ

του νεκρού. Έτσι ο πατέρας του τον έφερε στον Πη- Κατά δε μια άλλη άποψη του Παυσανία οι δύο ήρωες λέα, που τον ανάθρεψε μαζί με τον Αχιλλέα σαν δικό της Ελληνικής Μυθολογίας συνέχισαν και μετά το του παιδί. θάνατο να ζουν μαζί στη νήσο Λεύκη (Παυσ. ΙΙΙ, 192).

10.5.1

Ο μύθος

Κατά την Ιλιάδα του Ομήρου ο Πάτροκλος συμμετείχε στον Τρωικό Πόλεμο είτε ως φίλος του Αχιλλέα, είτε και ως πρώην μνηστήρας της Ελένης (κατ΄ άλλο μύθο) στον οποίο μάχονταν με ιδιαίτερο θάρρος και τόλμη μέχρι που ο Αχιλλέας, λόγω της γνωστής προστριβής του με τον Αγαμέμνονα αποσύρθηκε στο στρατόπεδό του. Όταν όμως οι Αχαιοί πιέζονταν δεινά από τους Τρώες, ο Πάτροκλος ζήτησε από τον Αχιλλέα να περιβληθεί αυτός την πανοπλία εκείνου προσδοκώντας ότι θα εκφόβιζε τους Τρώες. Φορώντας λοιπόν την πανοπλία του αδελφικού του φίλου Αχιλλέα και θέλοντας να δώσει μια καλύτερη τύχη στη μάχη εναντίον των Τρώων, επιτίθεται επικεφαλής των Μυρμιδόνων. Στη δραματική εκείνη φάση του αγώνα όπου οι Τρώες είχαν φθάσει στα πλοία των Αχαιών και ήταν έτοιμοι να τα πυρπολήσουν, η θυελλώδης ορμή του Πατρόκλου τους ανάγκασε να επιστρέψουν σχεδόν άτακτα στα τείχη τους. Κατά τη διάρκεια όμως της τρίτης εφόδου που επιχείρησε ο Πάτροκλος για την άλωση της Τροίας ξαφνικά χτυπήθηκε από τον Απόλλωνα και καταλήφθηκε από σκοτοδίνη με συνέπεια να περιέλθει σε κατάσταση αναισθησίας. Στην κατάσταση αυτή πρώτος τον έπληξε ο Εύφορβος εκ των όπισθεν και δεύτερος που επεχείρησε και το θανατηφόρο κτύπημα ήταν ο Έκτορας ο οποίος και στη συνέχεια έγινε κύριος της πανοπλίας του Αχιλλέα. Ακολούθησε σκληρή πάλη Αχαιών και Τρώων πάνω από τη σορό του Πατρόκλου, η οποία και τελικά περιήλθε στα χέρια των πρώτων που τη μετέφεραν στη σκηνή του Αχιλλέα.

10.5.2 Δείτε επίσης • Ο αστεροειδής 617 Πάτροκλος (617 Patroclus) της Τρωικής Ομάδας πήρε το όνομά του από τον ήρωα αυτό.

10.5.3 Πηγές • Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν τ.15ος, σ.620.

Λεξικό

Ηλίου

• Lorenzo Rocci (1956). Vocabolario Greco-Italiano. Società Ed. Dante Alighieri srl, σελ. 1446. (Ιταλικά)

10.6 Στύγα Η Στύγα (Στυξ) ήταν αρχέγονη χθόνια θεότητα, απεχθής και φρικαλέα, [σ 1] προσωποποίηση του ομώνυμου ποταμού του Άδη.

10.6.1 Η θεά Στύγα Θεογονία

Η Στύγα ήταν κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος[1] ή κόρη του Ερέβους και της Νυκτός.[2] [σ 2] Από τον Δία απέκτησε την Περσεφόνη[3] και από τον Πάλλαντα την Νίκη, τον Ζήλο, το Κράτος [σ 3] και την Βία.[4] Στα παιδιά της από τον Πάλλαντα ο Υγίνος προσέ[5] Η θλίψη του Αχιλλέα για το χαμό του επιστήθιου φί- θεσε και την Σκύλλα. Σύμφωνα με μια άλλη εκλου του ήταν μεγάλη, θρηνώντας δε και ολοφυρόμε- δοχή, σύζυγος της ήταν ο Πείρας με τον οποίο έκανε [6] νος ορκίσθηκε στον εαυτό του εκδίκηση. Η μητέρα την Έχιδνα. του Αχιλλέα, η Θέτις, προφύλαξε το πτώμα του νεκρού Πατρόκλου από την αποσύνθεση ρίχνοντας σ' Η συμβολή της στην Τιτανομαχία και η ανταμοιβή αυτό αμβροσία, μέχρι που ο Αχιλλέας εκδικούμενος φόνευσε τον Έκτορα και έσυρε το σώμα του με το Κατοικούσε μακριά από τους άλλους θεούς, στη βαάρμα του. Στη συνέχεια ο Αχιλλέας έκαψε το νεκρό θειά σκοτεινιά του Άδη, μέσα στο φωλιασμένο πάνω Πάτροκλο με όλες τις ελληνικές επιτάφιες τιμές. Η δε σε πανύψηλες ασημένιες κολώνες ξακουστό παλάτι σποδός του νεκρού συλλέχθηκε σε χρυσή υδρία, δώρο της.[7] του θεού Διονύσου στη Θέτιδα, το οποίο και απέθεσε στη βάση τύμβου που ανήγειρε, στον οποίο και αργό- Ανέβηκε στον Όλυμπο μόνο μια φορά: όταν έσπευσε μαζί με τα παιδιά της να βοηθήσει τον Δία στην άγρια τερα τοποθετήθηκαν και τα λείψανα του Αχιλλέα. και αμφίρροπη μάχη του εναντίον των Τιτάνων. Τέλος οργανώθηκαν λαμπροί επιτάφιοι αγώνες προς Όταν αυτός τελικά επικράτησε, ανταμείβοντάς την, τιμήν του Πατρόκλου τα λεγόμενα ἄθλα ἐπὶ Πατρό- όρισε να δίνουν πλέον οι θεοί όρκο στο ιερό της όνομα κλῳ τα οποία και περιγράφονται στη ραψωδία Ψ της και προσκάλεσε τα παιδιά της να έρθουν να ζήσουν Ιλιάδας. για πάντα μαζί του στο Όλυμπο.[8] Το Κράτος και η Ο Όμηρος στην Οδύσσεια περιγράφει επίσης τη συ- Βία θα γίνουν έκτοτε μόνιμοι παραστάτες του, σκληνάντηση του Αχιλλέα και του Πατρόκλου στον Άδη. ροί εκτελεστές των δυναστικών του αποφάσεων.[σ 4]

10.6.2

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΧΙΛΛΕΑ

Ο Στύγιος ποταμός και η λίμνη σε καταβόθρες και επανεμφανίζονται πιο πέρα για να ενωθούν με τον Κράθι ποταμό. Στύγα Το σκούρο χρώμα τους οφείλονταν, σύμφωνα με τον μύθο, στη θεά Δήμητρα: Όταν αυτή μεταμορφωμένη σε φοράδα (για να ξεφύγει από τον Ποσειδώνα που την είχε ερωτευθεί και την κυνήγαγε) ήρθε και καθρεφτίστηκε μέσα τους, η εικόνα που αντίκρισε δεν της άρεσε καθόλου· ταράχθηκε κι αμέσως το ποτάμι έγινε μαύρο.[15]

Οι αρχαίοι πίστευαν ότι τα νερά της πηγής προέρχονταν από τον χθόνιο ποταμό της Στύγας και γι' αυτό ασφαλώς οι Αρκάδες συνήθιζαν να ορκίζονται μπροστά τους μιμούμενοι τον Όρκο των θεών.[16] Πίστευαν ακόμη ότι είχαν παρόμοιες με τα χθόνια νερά μαγικές δυνάμεις: ό,τι δηλαδή ζωντανό έπεφτε μέσα τους δηλητηριαζόταν και πέθαινε, ενώ τα αγγεία από πηλό ράγιζαν και αυτά από μέταλλο (ακόμη και από χρυσό) σκούριαζαν και διαλύονταν. Κανένα Χαλκογραφία του Γκουστάβ Ντορέ. δοχείο δεν μπορούσε να συγκρατήσει το ύδωρ της Στυγός εκτός κι' αν ήταν κατασκευασμένο από οπλή Η Στύγα ήταν επίσης και ένα από τα μεγάλα ποτά- αλόγου.[17] [σ 5] μια του κάτω κόσμου, παρακλάδι η ίδια του αρχέγονου Ωκεανού.[9] Από την κορυφή ενός απόκρημνου βράχου του Τάρταρου ανάβλυζε το νερό που σχημά- Το ύδωρ της Στυγός και ο θάνατος του Μ. Αλεξάντιζε αρχικά τον Στύγιο ποταμό και μετά την λίμνη δρου Στύγα.[10] Τα νερά τους είχαν την τρομερή δύναμη να διαλύουν και να αφανίζουν ότι έπεφτε μέσα τους. Σύμφωνα με φήμες που αναφέρουν αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι ιστορικοί[18] , ο Αλέξανδρος πέθανε δηΑυτά τα νερά ανακατεμένα με θειάφι χρησιμοποιούλητηριασμένος από νερό της Στύγας που έριξε κρυφά σαν οι Τελχίνες για να καταστρέψουν φυτά και στο κρασί του ο οινοχόος του Ιόλλας. Εμπνευστής [11] και σ' αυτά επίσης η Θέτις (σύμφωνα μ' ζώα, της συνωμοσίας φέρεται ο Αντίπατρος με εκτελεστές έναν μετα-ομηρικό μύθο που διέσωσε ο Ρωμαίος τους γιους του και σύμβουλο ή προμηθευτή του δηλη[12] Στάτιος ) βούτηξε τον νεογέννητο Αχιλλέα και έτσι τηρίου τον Αριστοτέλη. τον κατέστησε άτρωτο - εκτός φυσικά από το σημείο που τον κράταγε, την περιβόητη αχίλλειο πτέρνα.

10.6.4 Η κουκουβάγια στύγα Ο Όρκος των θεών

Στο Λεξικό του Ησυχίου αναφέρεται και ένα πουλί [19] πού ήταν ίσως ένα είδος Όπως γράφει ο Ησίοδος, όταν δυο θεοί φιλονικούσαν με όνομα στύγα (στύξ), μπούφου ή κουκουβάγιας. Η κουκουβάγια ήταν άλμεταξύ τους κι ο Δίας δεν μπορούσε να καταλάβει λωστε σύμβολο των χθόνιων θεών, το σκοτεινό πουλί ποιος λέει αλήθεια και ποιος όχι, έστελνε την Ίριδα [20] της Στύγας όπως λέει ο Οβίδιος. να φέρει από τον Άδη λίγο από το νερό της Στύγας μέσα σε χρυσό κανάτι. Οι θεοί έπρεπε να ορκιστούν Το πουλί στύγα αναφέρει και ό Αντωνίνος Λιβεράλις τότε μπροστά στο φοβερό νερό. Ο επίορκος έπεφτε στην ιστορία της Πολυφόντης.[21] Ο Ερμής, λέει, αφού αμέσως παράλυτος κάτω, χωρίς ανάσα και φωνή. τιμώρησε τους γιους της επειδή ήταν ασεβείς με τους Για έναν ολόκληρο χρόνο θα παράμεινε σ' αυτήν την θεούς και σκληροί με τους ανθρώπους, μεταμόρφωσε κατάσταση. Αλλά και μετά, όταν θα συνερχόταν από και την ίδια στο νυχτοπούλι στύγα που το κρώξιμο το κώμα, για άλλα εννιά χρόνια θα βρίσκονταν απο- του τη νύχτα προαναγγέλλει πόλεμο και διχόνοια. κλεισμένος από τα συμβούλια και τα συμπόσια των θεών.[13]

10.6.5 Σημειώσεις

10.6.3

Η Αρκαδική Στύγα

Ψηλά στα Αροάνια όρη από έναν απόκρημνο σκοτεινό βράχο αναβλύζει και σήμερα ακόμη πηγή που οι αρχαίοι ονόμαζαν Ύδωρ Στυγός[14] και οι σημερινοί Μαυρονέρι. Τα νερά της πηγής χάνονται προσωρινά

[1] Η λέξη στύξ προέρχεται από το ρήμα στυγέω [μισώ, απέχθανομαι]. Στύγα σημαίνει στην κυριολεξία η Μισητή, η Φρικαλέα. (Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης, Ι. Σταματάκου) [2] Ο Κ. Κερένυϊ (στην "Μυθολογία" του) κάπου γράφει πως ήταν κόρη της Θέτιδος και κάπου αλλού κόρη

10.7. ΠΗΛΕΑΣ

της Τηθύος. Αλλά, όπως σημειώνει ο ίδιος (σελ. 53): " λίγο ξέρει κανείς αν η Τηθύς, η Θέτις και η Ευρυνόμη δεν είναι η παρουσία της ίδιας θεάς, εκείνης μάλιστα που τριπλά συνδέεται με τη θάλασσα και ονομάζεται διαφορετικά, ανάλογα με τον χρόνο και τον τόπο". (Η Μυθολογία των Αρχαίων Ελλήνων, Βιβλιοπωλείον της Εστίας)

[18] Αρριανός, Αλεξάνδρου Ανάβασης, Βιβλίο έβδομο, 27.1, 27.2. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Αλέξανδρος, 77. Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, Βιβλίον 8 (Αρκαδικά), 18.6. Κούρτιος Ρούφος, Ιστορία του Μ. Αλεξάνδρου, τόμος 3 (LIV. X). Ιουστίνος, Επιτομή των Φιλιππικών του Πομπήιου Τρόγου, Βιβλίον ΙΒ, κεφ. 14.

[3] Σε ορισμένα νεοελληνικά κείμενα, όπως στη μετάφραση της "Μυθολογίας" του Κερένυϊ, αποδίδεται ως ο Κράτος (στο αρσενικό γένος).

[19] Ησύχιος, Γλώσσαι / Σ ("Στύξ• κρήνη εν άδου ή ο σκώψ το όρνεον ή όρκος θεών").

[4] Στον "Προμηθέα Δεσμώτη" του Αισχύλου βλέπουμε, στην αρχή του έργου, τον Κράτο να πιέζει τον δισταχτικό Ήφαιστο να εκτελέσει την προσταγή του Δία και ν' αλυσοδέσει τον αιχμάλωτο Τιτάνα, ενώ η Βία παρίσταται όπως πάντα σιωπηλή και έτοιμη.

[21] Αντωνίνος Λιβεράλις, Μεταμορφώσεων συναγωγή, 21.

[5] Παίρνοντας στοιχεία από τους μύθους για την Στύγα, ο Πλάτων αργότερα επινόησε τον Αμέλη ποταμό, τον χθόνιο ποταμό της λήθης.

10.6.6

[20] Οβίδιος, Μεταμορφώσεις, XV, 779.

10.6.7 Ελεύθερης κείμενα

πρόσβασης

αρχαία

10.6.8 Βιβλιογραφία • Κ. Κερένυϊ, Η Μυθολογία των Αρχαίων Ελλήνων, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1996

Παραπομπές

[1] Ησίοδος, Θεογονία, 361-363. Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη, Α 2.2.

• J.-P. Vernant, Μύθος και Σκέψη στην Αρχαία Ελλάδα, Δαίδαλος - Ζαχαρόπουλος. • J.-P. Vernant, Το Βλέμμα του Θανάτου, Αλεξάνδρεια, 1992.

[2] Υγίνος, Fabulae, proefatio I. [3] Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη, Α 3.1. [4] Ησίοδος, Θεογονία, 383-385. Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη, Α 2.4. [5] Υγίνος, Fabulae, proefatio XVII.

10.6.9 Δείτε επίσης • Ύδατα Στυγός • Στύγα, ο πέμπτος δορυφόρος του Πλούτωνα.

[6] Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, Αρκαδικά, 18.2.

10.7 Πηλέας

[7] Ησίοδος, Θεογονία, 775-779. [8] Ησίοδος, Θεογονία, 797-401. Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη, Α 2.5. [9] Ησίοδος, Θεογονία, 789. [10] Πλάτων, Φαίδων, 113c.

10.7.1 Γάμος με τη Θέτιδα - το χρυσό μήλο της Έριδας

[11] Στράβων, Γεωγραφικά, Βιβλίον ΙΔ, 2.7. [12] Στάτιος, Αχιλληίς, Βιβλίον 1. [13] Ησίοδος, Θεογονία, 782-806. [14] Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, Βιβλίον 8 (Αρκαδικά), 17.6. [15] Πτολεμαίος Χέννος, Καινή Ιστορία, Βιβλίον 3, (Βιβλιοθήκη Φωτίου, 190). [16] Ηρόδοτος, Ἱστορίαι, Βιβλίο Ζ (Ερατώ), 74-1. [17] Παυσανίας, Ελλάδος (Αρκαδικά),18.4-18.6.

Περιήγησις,

Ο Πηλέας ή Πηλεύς ήταν γιος του βασιλιά της Αίγινας Αιακού και της Ενδηίδας, και η πρώτη του γυναίκα ήταν κόρη του βασιλιά της Φθίας.

Βιβλίον

Από τον γάμο του με την κόρη του Νηρέα, τη Νηρηίδα Θέτιδα, απέκτησε τον περίφημο Αχιλλέα. Για να παντρευτεί τη Θέτιδα, τον βοήθησε ο κένταυρος Χείρωνας, αφού η Θέτιδα για να τον αποφύγει μεταμορφωνόταν σε φωτιά, σε σουπιά, κλπ.. Στο γάμο τους η Έριδα, θυμωμένη που δεν είχε προσκληθεί, έστειλε το χρυσό μήλο με την επιγραφή «τη καλλίστη» το οποίο ο Πάρης έδωσε στην Αφροδίτη ως την ομορφότερη και όχι στην Αθηνά ή την Ήρα. Η Αφροδίτη είχε υποσχεθεί στον Πάρη την Ωραία Ελένη, αν την επέλεγε. Ο Πάρης πήρε την Ωραία Ελένη ως αντάλλαγμα και ξεσήκωσε τους Έλληνες

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΧΙΛΛΕΑ 147 πρὸς οἶκον Πηλῆος· ἐγὼ δ᾽ ἐπὶ μείλια δώσω (προς τον οίκο του Πηλέα. Εγώ θα δώσω) 148 πολλὰ μάλ᾽, ὅσσ᾽ οὔ πώ τις ἑῇ ἐπέδωκε θυγατρί· (περισσότερα από ό,τι έχει δώσει κανείς σε κόρη) 149 ἑπτὰ δέ οἱ δώσω εὖ ναιόμενα πτολίεθρα (θα δώσω επτά καλές πόλεις) 150 Καρδαμύλην Ἐνόπην τε καὶ Ἱρὴν ποιήεσσαν (τίς Καρδαμύλη, Ενόπη και Ιρή) 151 Φηράς τε ζαθέας ἠδ᾽ Ἄνθειαν βαθύλειμον (τις Φαρές με τις δροσιές, την Άνθεια με τα νερά) 152 καλήν τ᾽ Αἴπειαν καὶ Πήδασον ἀμπελόεσσαν. (την ωραία Αίπεια και τη γεμάτη αμπέλια Πήδασο).

10.7.4 Αδέλφια Τελαμώνας, Φώκος Μυρμιδόνες Πηλέας και Θέτις. Ερυθρόμορφη κύλικα του Δούρη, 490 π.Χ.

εναντίον των Τρώων. Τα δώρα των θεών για το γάμο, ήταν τα όπλα που έδωσε αργότερα στον Αχιλλέα μαζί με ένα ακόντιο που μπορούσε να θεραπεύει τις πληγές που προκαλούσε, δώρο του Χείρωνα και δυο περίφημα άλογα, τον Βάλιο και τον Ξάνθο, γαμήλιο δώρο του Ποσειδώνα.

10.7.2

Αχιλλέας

Από τη Θέτιδα γεννήθηκε ο ήρωας Αχιλλέας. Η μητέρα του για να τον κάνει αθάνατο τον βάπτισε στα νερά της Στύγας κρατώντας τον από τη φτέρνα. Έτσι η «αχίλλειος πτέρνα» ήταν το μόνο τρωτό του σημείο, που τον οδήγησε στο θάνατο. Ο Πηλέας νόμισε πως η Θέτιδα ήθελε να πνίξει τον Αχιλλέα και την έστειλε στον πατέρα της, τον Νηρέα. Την ανατροφή του Αχιλλέα την ανάθεσε στον κένταυρο Χείρωνα. Ο Αχιλλέας σε ηλικία περίπου δεκαπέντε ετών, πήρε μέρος στην Τρωική Εκστρατεία. Ο Πηλέας ανέθεσε στον Φοίνικα, γιο του Αμύντορα, να τον συνοδέψει στην εκστρατεία και να τον συμβουλεύει. Ο Πηλέας έκανε τάμα στον ποταμό Σπερχειό πενήντα κριάρια και τα ωραία μαλλιά του γιου του αν γύριζε ζωντανός. Οι θεοί όμως είχαν άλλα σχεδιάσει και ο Αχιλλέας σκοτώθηκε στην Τροία.

10.7.3

Αδελφός του ήταν ο Τελαμώνας ο οποίος σκότωσε κατά λάθος τον ετεροθαλή αδελφό τους, τον Φώκο. Αυτό έγινε όταν ο Τελαμών εξασκούταν στη δισκοβολία και πέταξε τον δίσκο τόσο δυνατά που βγήκε έξω από το στάδιο και χτύπησε στο κεφάλι τον Φώκο που περνούσε εκείνην την ώρα από εκεί. Ο Πηλεύς, ο Τελαμών και ο Φώκος ήταν και οι τρεις εξαίρετοι αθλητές, αλλά ο Φώκος αν και μικρότερος ξεπερνούσε και τους δύο αδελφούς του σε όλα τα αθλήματα εκτός από την πάλη, στην οποία ο Πηλεύς ήταν ανίκητος από θνητό. Ο πατέρας τους χαιρόταν πολύ για αυτό και καμάρωνε πολύ τον Φώκο. Το γεγονός ότι ο Φώκος ξεπερνούσε τα αδέλφια του στα αθλήματα ήταν γνωστό στην πόλη και έτσι νόμιζαν ότι ο Τελαμών σκότωσε από δόλο τον αδελφό του, επειδή τον ζήλευε που τον ξεπερνούσε· τα δύο αδέλφια είπαν με ειλικρίνεια τι πραγματικά έγινε αλλά οι συμπολίτες τους δεν τους πίστεψαν. Για τον λόγο αυτό εξορίστηκαν από την Αίγινα. Έτσι ο Τελαμώνας βρέθηκε στη Σαλαμίνα και ο Πηλέας στη Φθία. Ο Πηλέας κατέφυγε στο παλάτι του βασιλιά της Φθίας Ευρυτίωνα και της γυναίκας του Αστυδάμειας, ο οποίος του έδωσε γυναίκα του την κόρη του Αντιγόνη και το ένα τρίτο του βασιλείου του, το βασίλειο των Μυρμιδόνων. Ο Πηλέας με την Αντιγόνη απέκτησαν την Πολυδώρα. Στο κυνήγι του Καλυδώνιου κάπρου ο Πηλέας σκότωσε κατά λάθος τον Ευρυτίωνα και κατέφυγε στην Ιωλκό, όπου φιλοξενήθηκε από τον βασιλιά Άκαστο και εξαγνίστηκε για δεύτερη φορά.

Ιλιάδα Ραψωδία Ι. στίχοι 144-152

10.7.5 Αργοναυτική εκστρατεία - Πένταθλο 144 τρεῖς δέ μοί εἰσι θύγατρες ἐνὶ μεγάρῳ εὐπήκτῳ (Έχω τρεις θυγατέρες στο καλοχτισμένο μου παλάτι)

Ο Πηλέας πήρε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία μαζί με τον Ιάσονα. Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας ο Ιάσονας οργάνωσε αγώνες στη Λήμνο και 146 τάων ἥν κ᾽ ἐθέλῃσι φίλην ἀνάεδνον ἀγέσθω (αν ο Πηλέας του ζήτησε να ενώσει πέντε αγωνίσματα [ο Αχιλλέας] παύσει τον θυμό του και δεχθεί φιλία) φτιάχνοντας το πένταθλο, με αποτέλεσμα να αναδει145 Χρυσόθεμις καὶ Λαοδίκη καὶ Ἰφιάνασσα, (τις Χρυσόθεμη,Λαοδίκη & Ιφιάνασσα)

10.8. ΤΗΛΕΦΟΣ χθεί νικητής, αφού ήταν ανίκητος στην πάλη, ενώ στη δισκοβολία, στο ακόντιο, στο άλμα και στο δρόμο ερχόταν δεύτερος.

10.7.6

Δείτε επίσης

• Ο αστεροειδής 11311 Πηλεύς (11311 Peleus), που ανακαλύφθηκε το 1993, πήρε το όνομά του από το μυθικό αυτό πρόσωπο. • Το Όρος Πήλιον πήρε επίσης το όνομά του από το μυθικό αυτό πρόσωπο.

10.7.7

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

10.8 Τήλεφος Ο Τήλεφος στην ελληνική μυθολογία ήταν ήρωας της Τεγέας, γιος του Ηρακλή και της Αύγης από παράνομο έρωτά τους.

10.8.1

Ο μύθος

Μόλις γεννήθηκε, ο Τήλεφος αφέθηκε από τον παππού του Αλέο στο όρος Παρθένιο για να πεθάνει. Σώθηκε όμως με την επέμβαση των θεών: Θήλασε από ελάφι και στη συνέχεια ανατράφηκε από τους βουκόλους που τον βρήκαν. Μόλις ο Τήλεφος ενηλικιώθηκε πήγε στη Μυσία, μετά από χρησμό που του έδωσε το Μαντείο των Δελφών. Εκεί συνάντησε τη μητέρα του Αύγη, η οποία είχε παντρευτεί τον βασιλιά Τεύθραντα μετά τη διάσωσή της από την οργή του πατέρα της. Στην αρχή την ερωτεύθηκε και ήθελε να την πάρει για γυναίκα του χωρίς να γνωρίζει ότι είναι μητέρα του, αλλά με τη θεϊκή επέμβαση αποκαλύφθηκε η συγγένεια και ο Τήλεφος τελικώς έλαβε ως σύζυγό του την κόρη του Τεύθραντα, την Ιέρα, και διαδέχθηκε έτσι τον Τεύθραντα στον θρόνο της Μυσίας. Ως γιος του Τηλέφου αναφέρεται ο Ευρύπυλος. Στον Τρωικό Πόλεμο ο Τήλεφος ήταν σύμμαχος με τους Τρώες και τραυματίσθηκε μονομαχώντας με τον Αχιλλέα. Για τη θεραπεία της πληγής του πήγε στις Μυκήνες (βλέπε Τηλέφεια τραύματα), όπου και έγινε καλά. Κατόπιν από ευγνωμοσύνη έδωσε οδηγίες στους Αχαιούς για την κατάληψη της Τροίας. Υπήρχε ναός του Τηλέφου στο Παρθένιο Όρος και στην Πέργαμο, ενώ η ιστορία του ενέπνευσε αρχαίους τραγικούς ποιητές και καλλιτέχνες. Η ζωή του Τηλέφου είναι το θέμα της μικρότερης από τις δύο ζωφόρους του Βωμού της Περγάμου που εκτίθεται στο "Μουσείο Περγάμου" (Pergamonmuseum) του Βερολίνου. Η κατασκευή της ζωφόρου υπολογίζεται ότι άρχισε το 165 πΧ. Τα τμήματα της ζωφόρου βρέθηκαν διάσπαρτα στη βάση του Βωμού. Μετά

83 από δεκαετίες μελέτης και αναστήλωσης μεταφέρθηκαν στο Βερολίνο με συμφωνία με την τότε Οθωμανική κυβέρνηση και τοποθετήθηκαν σε ένα παλαιότερο μουσείο το 1901-1908. Αργότερα μεταφέρθηκαν στο σύγχρονο μουσείο που εγκαινιάστηκε το 1930. Μεταφέρθηκαν για προστασία στη διάρκεια του Β' ΠΠ και σε διάφορα μέρη μετά τον πόλεμο. Η ζωφόρος επανατοποθετήθηκε το 1994/95.[1]

10.8.2 Δείτε επίσης • Ο αστεροειδής 5264 Τήλεφος (5264 Telephus) της Τρωικής Ομάδας, που ανακαλύφθηκε το 1991, πήρε το όνομά του από τον ήρωα αυτό.

10.8.3 Πηγές [1] The Telephos Frieze, Staatliche Museen zu Berlin, Antikensammlung, Pergamonmuseum.

• Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα 1969

Κεφάλαιο 11

ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 11.1 Αιακός Ο Αιακός, κατά την ελληνική μυθολογία ήταν γιος του Δία και της νύμφης Αίγινας.

βασιλιά Στύμφαλο, και η Πυθία είπε ότι για να έρθει η βροχή θα πρέπει ο Αιακός να προσευχηθεί στους θεούς. Πριν προλάβει ο Αιακός να τελειώσει την προσευχή του άρχισε να βρέχει.

Διάφοροι μύθοι αναφέρουν πως βοήθησε τον Ποσειδώνα και τον Απόλλωνα να χτίσουν τα τείχη 11.1.1 Ο μύθος της Τροίας. Ενώ σύμφωνα με τον Πλίνιο, ο Αιακός είναι εκείνος που ανακάλυψε το ασήμι και Όταν κάποτε ο Αιακός είδε πάνω στον κορμό ενός έκοψε το πρώτο νόμισμα. Προς τιμή του έχτισαν το δένδρου αμέτρητα μυρμήγκια, παρακάλεσε τον πα- «Αιάκειον» και καθιέρωσαν γιορτές, τα «Αιάκεια», τέρα του, τον Δία να του στείλει τόσους ανθρώπους που γιορτάζονταν στην Αίγινα. σε αυτό το νησί, όσα ήταν και τα μυρμήγκια. Και ο Επίσης ήταν πρόγονος σπουδαίων ηρώων όπως του Δίας, ακούγοντας τα παρακάλια του γιου του, μεταΑχιλλέα, γιου του Πηλέα και του Αίαντα, γιου του μόρφωσε τα μυρμήγκια σε ανθρώπους που, σύμφωνα Τελαμώνα. Οι οποίοι είναι από τους πιο γνωστούς με την παράδοση, ονομάστηκαν Μυρμιδόνες. ήρωες του Τρωικού πολέμου, ενώ τα παιδιά του ΦώΉταν γενάρχης του γένους των Αιακιδών, πρώτος κου εγκαταστάθηκαν στην περιοχή του Παρνασσού βασιλιάς της Αίγινας και σύζυγος της Ενδηΐδας (κό- και από τότε η περιοχή ονομάστηκε Φωκίδα. ρης του Χείρωνα ή του Σκίρωνα). Με την Ενδηίδα έκαναν τον Πηλέα και τον Τελαμώνα. Ενώ, από τη δεύτερη γυναίκα του, την Νηρηίδα Ψαμάθη απέκτησε τον Φώκο. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Φώκος ήταν καλύτερος από τον αδελφό του Τελαμώνα σε όλα τα αθλήματα και όταν ο Τελαμώνας σκό- 11.1.2 Εξωτερικοί σύνδεσμοι τωσε κατά λάθος τον Φώκο, στην εξάσκησή του στην δισκοβολία, οι κάτοικοι της Αίγινας νόμιζαν ότι το έκανε από φθόνο. Ο Τελαμώνας είπε με ειλικρίνεια 11.2 Αμφίνομος τι πραγματικά έγινε αλλά οι συμπολίτες του δεν τον πίστεψαν. Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα ΑμφίνοΟ πατέρας του, που τον αγαπούσε πάρα πολύ, εξό- μος είναι γνωστός ένας από τους μνηστήρες της ρισε και τους δύο γιους του από την Αίγινα προς κα- Πηνελόπης. Ο Αμφίνομος καταγόταν από το Δουλίχιο τευνασμό των δύσπιστων πολιτών της. Έτσι ο Πηλέας και ήταν γιος του Νίσου και εγγονός του Αρεκατέφυγε στη Φθία μαζί με πολλούς από τους Μυρ- τία.Ήταν θεοφοβούμενος και ευσεβής και όταν οι μιδόνες και ίδρυσε το κράτος των Μυρμιδόνων, ενώ μνηστήρες σκεφτόντουσαν για δεύτερη φορά τη δοο Τελαμώνας πήγε στη Σαλαμίνα, όπου και έγινε βα- λοφονία του Τηλέμαχου, ο Αμφίνομος τους απέτρεψε. σιλέας. Επίσης ήταν αυτός που μετά από τη μονομαχία με Επειδή ο Αιακός έβαλε τη δικαιοσύνη πάνω από τους τον Ίρο,έβαλε τον ζητιάνο Οδυσσέα να κάτσει και συγγενικούς δεσμούς θεωρούνταν ως ο πιο ευσεβής να ξεκουραστεί και να φάει. Ο ζητιάνος του πρότεινε και δίκαιος άνθρωπος στον κόσμο και για αυτό τον να φύγει μα ο Αμφίνομος δεν τον άκουσε και γύρισε λόγο έγινε κριτής στον Κάτω Κόσμο καθώς και κά- στη θέση του μελαγχολικός. Κατά τη μνηστηροφονία, τοχος των κλειδιών του Άδη. Ήταν γνωστός σε όλη ο Αμφίνομος όρμησε στον Οδυσσέα με ένα μυτερό την αρχαία Ελλάδα για την δικαιοσύνη του και τον σπαθί, αλλά ο Τηλέμαχος πρόφθασε και τον σκότωσε τιμούσαν όλοι οι Έλληνες βασιλείς. Λέγεται ότι κά- βυθίζοντας ένα χάλκινο ακόντιο στην πλάτη του. Ο ποτε είχε επικρατήσει ξηρασία σε όλη την Ελλάδα, Αμφίνομος αναφέρεται στην Οδύσσεια (ραψωδία π, σαν τιμωρία των Θεών επειδή ο Πέλοπας σκότωσε το στίχοι 394 κ.ε., και ραψωδία χ, στ. 89). 84

11.3. ΑΡΠΑΓΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

11.2.1

Πηγή

• Κρουσίου: Λεξικόν Ομηρικόν, διασκευή από την έκτη γερμανική έκδ. υπό Ι. Πανταζίδου, έκδοση «Βιβλιεκδοτικά καταστήματα Αναστασίου Δ. Φέξη», Αθήνα 1901, σελ. 71

85 θρόνο της Κρήτης πήρε ο μεγαλύτερος από τους θετούς γιους του, ο Μίνωας, ο οποίος έγινε ο πρώτος Έλληνας θαλασσοκράτορας και νομοθέτης.

11.3.1 Διάφορες εκδοχές

11.3 Αρπαγή της Ευρώπης

Η αρπαγή της Ευρώπης (άγαλμα στη Χάγη)

Σύμφωνα με τον Λουκιανό, η πρώτη ερωτική ένωση του Δία και της Ευρώπης έγινε στο Δικταίο άντρο, Σύμφωνα με το μύθο των Ελλήνων, η Ευρώπη ήταν το σπήλαιο δηλαδή όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε αδελφή του Κάδμου, ιδρυτή της Θήβας και κόρη ο Δίας. («επεί δε επέβη τη νήσω (Κρήτη) ο μεν του Αγήνορα και της Τηλεφάσσας, ηγεμόνων της ταύρος ουκέτι εφαίνετο, επιλαβόμενος δε της χειρός o Ζεύς απήγε την Ευρώπην εις το Δικταίον άντρον Φοινίκης. ερυθριώσαν και κάτω ορώσαν…», Λουκιανός ΣαμωΌταν μεγάλωσε, μια μέρα πήγε στα λιβάδια,για να παίξει με τις φίλες της και να μαζέψει λουλούδια. σατέας, Ενάλιοι Διάλογοι, 15, 4) Εκεί συνάντησε τον θεό Δία. Εκείνον αμέσως τον χτύπησε ο Έρωτας και για να την πλησιάσει μεταμορφώ- Αντίθετα σύμφωνα με την παράδοση των Γορτυνίων, θηκε σε ήρεμο, εύσωμο και δυνατό ταύρο και πήγε η ερωτική ένωση του Δία και της Ευρώπης έγινε στην δίπλα της κάνοντας δήθεν ότι βόσκει, σκεπτόμενος περιοχή της Γόρτυνας, στη σκιά ενός πλατάνου που με τι τρόπο θα την κατακτούσε. Εκείνη τότε πλησί- από τότε παρέμεινε αειθαλής, κάτι που αποτυπώνεασε τον ταύρο - Δία και άρχισε να τον χαϊδεύει γοη- ται σε πάρα πολλά νομίσματά της πόλης αυτής. τευμένη από την ωραία κορμοστασιά του και τη μυ- Παιδιά του Δία και της Ευρώπης, σύμφωνα με τον ϊκή του δύναμη. Σε λίγο δε δίστασε και να τον ιππεύ- Όμηρο, ήταν μόνο ο Μίνωας και ο Ραδάμανθυς (και σει. Τότε αυτός άρχισε να τρέχει με αστραπιαία ταχύ- οι δυο φέρονται ως κριτές στον Άδη των Ελλήνων): τητα. Η Ευρώπη έκλαιγε, μα δεν μπορούσε να πηδή- «μηδέ του κοσμολόητου Φοίνικα την κόρη ως αγασει, γιατί φοβόταν μη σκοτωθεί. Ο μεταμορφωμένος πούσα, που το Ραδάμανθυ μου γέννησε και τον ισόσε ταύρο θεός διέσχισε τη θάλασσα συνοδευόμενος θεο Μίνω» (Ιλιάδα Ξ 310 – 322). από Τρίτωνες και Νηρηίδες και έφτασε στην Κρήτη. Αντίθετα, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο (Α 2 και Α 170 Όταν αποβιβάστηκε στο νησί, ο ταύρος δεν φαινόταν 173), ο Μίνωας ήταν γιος ενός Έλληνα, μάλλον Κρηπια, αλλά ο Δίας πήρε από το χέρι την Ευρώπη και τικού, που δεν αναφέρει το όνομά του (υπονοεί τον την οδήγησε στο Δικταίον άντρο. Καρπός των ερωτι- βασιλιά Αστέριο) και της Ευρώπης, πριγκίπισσας της κών ενώσεων του Δία και της Ευρώπης στην Κρήτη Φοινίκης και αδελφός όχι του Ραδάμανθυ, αλλά του ήταν ο Μίνωας, ο Ραδάμανθυς και ο Σαρπηδόνας. Σαρπηδόνα, ο οποίος συνεπλάκη με το Μίνωα για το Αργότερα, όταν ο Δίας εγκατέλειψε την Ευρώπη και ποιος θα πάρει τη βασιλεία και ηττηθείς πήρε τους πήγε στον Όλυμπο, η Ευρώπη πήρε για δεύτερο σύ- στασιαστές του και πήγαν στη Μίλητο της Μ. Ασίας. ζυγό της το βασιλιά της Κρήτης Αστερίωνα, που υιο- Σύμφωνα όμως με τον Όμηρο, ο Σαρπηδόνας ήταν θέτησε και τα παιδιά που είχε αποκτήσει αυτή από γιος του Δία και της Λαοδάμειας, κόρης του το Δία. Μετά το θάνατο του βασιλιά Αστέριου, το Βελλεροφόντη, του ήρωα και ηγεμόνα της Λυκίας: Η αρπαγή της Ευρώπης, πίνακας του Τιτσιάνο

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

«Τρία παιδιά απ' αυτήν ανάστησε μετά ο Βελλεροφόντης, τον Ίσαντρο και τον Ιππόλοχο, στερνά τη Λαοδάμεια. Μαζί της πλάγιασε ο βαθύγνωμος ο Δίας, κι η Λαοδάμεια το χαλκαρματωμένο γέννησε ισόθεο Σαρπηδόνα» (Ιλιάδα Ζ 199 – 200).

• Η αρπαγή της Ευρώπης (Βουέ Σιμόν)[5] • Η αρπαγή της Ευρώπης (Γκυστάβ Μορώ) 1869 • Η αρπαγή της Ευρώπης (Βαλεντίν Σερόβ) 1910 • Η αρπαγή της Ευρώπης (Ματίς) 1929

11.3.2

Στην τέχνη

• Η αρπαγή της Ευρώπης (Μαργκερίτ Στιξ) 1962

Ψηφιδωτό

• Η αρπαγή της Ευρώπης (Φερνάντο Μποτέρο) 1998

Ως Αρπαγή της Ευρώπης φέρεται επίσης ψηφιδωτό μωσαϊκό δάπεδο το οποίο αναπαριστά το μύθο της αρπαγής της Ευρώπης από τον Δία μεταμορφωμένο Γλυπτική σε ταύρο. Το μωσαϊκό αυτό χρονολογείται γύρω στον 4ο αιώνα π.Χ. και βρέθηκε στην ευρύτερη περιοχή • Η αρπαγή της Ευρώπης (αδελφοί Σωτηριάδη): της Σπάρτης. Σήμερα φυλάσσεται σε πολύ καλή καΓλυπτό που δημιούργησαν οι αδελφοί Νίκος τάσταση στο Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης. Το και Παντελής Σωτηριάδης το 2005. Προσφέρσυγκεκριμένο ψηφιδωτό απεικονίζεται και στην ελθηκε ως δώρο στην Ευρωπαϊκή Ένωση από ληνική έκδοση του κέρματος των 2 ευρώ. τον Δήμο Αγίου Νικολάου Κρήτης και βρίσκεται τοποθετημένο στην είσοδο "Ουίνστων Τσώρτσιλ" του κτιρίου του Ευρωκοινοβουλίου στο Ζωγραφική Στρασβούργο.[6] Ο μύθος της αρπαγής της Ευρώπης ενέπνευσε και εξακολουθεί να εμπνέει τους καλλιτέχνες. Αναπαράσταση του μύθου έχουν κάνει σε πίνακές τους οι εξής 11.3.3 Παραπομπές ζωγράφοι:[1] [1] History of Art, The Rape of Europe

• Η αρπαγή της Ευρώπης (Τιτσιάνο) (1561-62), Isabella Stewart Gardner Museum, Βοστώνη

[2] Francois Boucher.org, Rape of Europe [3] Francois Boucher.org, Rape of Europe 2

• Η αρπαγή της Ευρώπης (Βερονέζε) 1570 • Η αρπαγή της Ευρώπης (Μπουσέ) Δύο πίνακες: (α) 1732-34, Συλλογή Ουάλας, Λονδίνο[2] , (β) 1747, [3] Μουσείο του Λούβρου[4]

[4] Wikipaintings: The Rape of Europe [5] All History: The Rape of Europa [6] Le Petit Patrimoine: Les sculptures du Parlement Européen: L’Enlèvement d’Europe à Strasbourg

• Η αρπαγή της Ευρώπης (Ρούμπενς)[5] • Η αρπαγή της Ευρώπης (Γκουίντο Ρένι)[5] • Η αρπαγή της Ευρώπης (Καβαλιέρ ντ' Άρπινο) 1607-08 • Η αρπαγή της Ευρώπης (Ρέμπραντ) 1632 • Η αρπαγή της Ευρώπης (Σέζαρ φαν Μποέτιους) 1650

11.3.4 Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Αρπαγή της Ευρώπης • Παράσταση της αρπαγής σε κέρμα της Κύπρου. • Περιγραφή κυπριακού κέρματος

• Η αρπαγή της Ευρώπης (Αντόνιο Καρράτσι)

[5]

• Η αρπαγή της Ευρώπης (Κλωντ Λωρραίν) 1667 • Η αρπαγή της Ευρώπης (Φερρέτι) 1720-40 • Η αρπαγή της Ευρώπης (Τιέπολο) 1725 • Η αρπαγή της Ευρώπης (Ζαν Μπατίστ Μαρί Πιέρ) 1750 • Η αρπαγή της Ευρώπης (Νοέλ-Νικολά Κοϋπέν) 1727

11.3.5 Πηγές • www.krassanakis.gr - Το άρθρο στην αυθεντική του μορφή

11.4 Αστέριος Το όνομα Αστέριος μπορεί να αναφέρεται:

11.5. ΑΤΡΕΑΣ

11.4.1

Πρόσωπα

• Αστέριος ο Καππαδόκης, εκκλησιαστικός συγγραφέας του 4ου αιώνα. • Αστέριος Ζουρμπάς, δημισιογράφος και πολιτικός, 1880-1956. • Αστέριος Νταής, νομικός και πολιτικός, 18941983.

11.5 Ατρέας

Άποψη στον Θόλο του Θησαυροφυλάκιου

τον Μυρτίλο, έναν από τους γιους του Ερμή, ο οποίος στην συνέχεια ορκίστηκε να εκδικηθεί τους απόγονους του Πέλοπα, τους Πελοπίδες. Ο Πέλοπας είχε κάνει έναν γιο με την Νύμφη Αξιόχη, τον Χρύσιππο, ένα πολύ όμορφο παιδί. Η γυναίκα του η Ιπποδάμεια φοβήθηκε όμως ότι θα τον έκανε κληρονόμο και διάδοχο του βασιλείου του, και γι' αυτό τον σκότωσε. Ο Ατρέας κατέφυγε στις Μυκήνες και ανέλαβε καθήκοντα αντικαταστάτη στην αυλή του ανηψιού του του Ευρυσθέα που ήταν βασιλιάς και πολεμούσε τους Ηρακλείδες. Όταν ο Ευρυσθέας σκοτώθηκε στην μάχη, ο Ατρέας τον διαδέχτηκε και έγινε βασιλιάς. Κατά άλλους, μετά τον θάνατο του Ευρυσθέα ανέλαβε βασιλιάς ο πατέρας του ο Σθένελος και επέτρεψε στον Ατρέα αλλά και στον αδερφό του τον Θυέστη να παραμείνουν στην Μιδέα της Αργολίδας ως φιλοξενούμενοί του. Μετά από έναν χρησμό του μαντείου που είπε ότι ένας Πελοπίδας πρέπει να κυβερνήσει το βασίλειο, και μετά τον θάνατο του Σθένελου και του Θυέστη έγινε ο Ατρέας βασιλιάς. Ο Ατρέας είχε υποσχεθεί να θυσιάσει το καλύτερό του αμνό στην θεά Άρτεμη. Έψαξε στα κοπάδια του, αλλά όταν ανακάλυψε ένα χρυσόμαλλο κριάρι, το έδωσε στην γυναίκα του την Αερόπη για να το κρύΕίσοδος στον τάφο (τον λεγόμενο «Θόλο») του Ατρέα στο ψει. Η γυναίκα του με την σειρά της το έδωσε στον «Θησαυροφυλάκιο του Ατρέα» περ. 1250 π.Χ. στις Μυκή- αδερφό του Ατρέα, τον Θυέστη, με τον οποίο είχε σχέση. Ο Θυέστης την συμβούλεψε ότι όποιος κατέχει νες. το κριάρι με το χρυσόμαλλο δέρας αξίζει να είναι και Ο Ατρέας (Ἀτρεύς (ἀτρεῆς), ἀ- (μη) + τρέω βασιλιάς. Ο Ατρέας, όταν το έμαθε, ζήτησε την βοή(τρέμω), "ο ατρόμητος"), γιος του Πέλοπα και της θεια του Ερμή, και με την βοήθεια του Δία κατάφερε Ιπποδαμείας, ήταν βασιλιάς των Μυκηνών που να ξαναπάρει τον θρόνο και το χρυσόμαλλο κριάρι ανήκε στο καταραμένο γένος των Τανταλιδών. και να εξορίσει τον Θυέστη. Παντρεύτηκε την Αερόπη με την οποία απέκτησε Όταν ο Ατρέας έμαθε ότι η γυναίκα του τον είχε απαδύο παιδιά, τον Αγαμέμνονα και τον Μενέλαο. τήσει με τον αδελφό του σκότωσε τους γιους του Θυέστη, έβρασε τη σάρκα τους και κάλεσε τον αδελφό του για να δειπνήσει μαζί του. Αφού ο Θυέστης ανύ11.5.1 Ο μύθος ποπτος έφαγε το μακάβριο γεύμα του, ο Ατρέας του Ο Ατρέας ήταν απόγονος καταραμένου γένους, του εκμυστηρεύτηκε την αλήθεια δείχνοντάς του τα χέρια οποίου η ιστορία αρχίζει με το έγκλημα του Ταντάλου και τα πόδια των νεκρών. και συνεχίστηκαν και μετά. Ο Πέλοπας θα σκοτώσει Ο Θυέστης για να εκδικηθεί τον αδελφό του έκανε

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

έναν γιο με την ίδια του την κόρη την Πελοπία, τον Αίγισθο, ο οποίος σύμφωνα με έναν χρησμό θα σκότωνε τον Ατρέα. Η Πελοπία από ντροπή για την αιμομιξία έδωσε τον Αίγισθο σε έναν βοσκό που λυπήθηκε το μωρό και το πήγε στον Ατρέα. Ο Ατρέας ανύποπτος μεγάλωσε τον Αίγισθο και τον αγαπούσε σαν δικό του παιδί. Όταν ο Αίγισθος ενηλικιώθηκε έμαθε την αλήθεια για την καταγωγή του και σκότωσε τον Θείο και πατριό του.

το βλάψει και το σκότωσε. Λίγο αργότερα όμως φάνηκε δεύτερο φίδι που, βλέποντας το πρώτο νεκρό, έφυγε για να επιστρέψει σε λίγο έχοντας στο στόμα του ένα χόρτο, με το οποίο άγγιξε το νεκρό φίδι και αμέσως αυτό αναστήθηκε. Ο Πολύιδος άρπαξε τότε το χόρτο, άγγιξε με αυτό τον νεκρό Γλαύκο και αυτός αναστήθηκε. Ο Μίνωας όμως δεν έμεινε ευχαριστημένος και πριν αφήσει τον Πολύιδο να επιστρέψει στην πατρίδα του, του ζήτησε να μάθει την τέχνη στον Γλαύκο. Ο Πολύιδος υπάκουσε, αλλά φεύ• Ο αστεροειδής 14791 Ατρεύς (14791 Atreus), γοντας έφτυσε στο στόμα του Γλαύκου, κάνοντάς τον που ανακαλύφθηκε το 1973, πήρε το όνομά του να ξεχάσει όλα όσα είχε μάθει. Σύμφωνα πάντως με άλλη παράδοση, ο Γλαύκος αναστήθηκε από τον από το μυθικό αυτό πρόσωπο. Ασκληπιό.

11.5.2

Βιβλιογραφία

• Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη, 2, 56; 3, 131; 5, 10 14; 6, 12; 6, 21.

Ο μύθος επιβιώνει και στη νεότερη λαϊκή παράδοση του «ρόδου του αμάραντου»: Κι εδώ το φίδι που βγαίνει από το φαράγγι κρατά στο στόμα του κόκκινο τριαντάφυλλο που έχει τη δύναμη να ανασταίνει νεκρό.

• Epitome II, 10-16 • Ευριπίδης, Ηλέκτρα • Ησίοδος, Ηοίαι, 195a. • Όμηρος, Ιλιάδα, 2, 106. • Παυσανίας, περιηγήσεις , 2, 16, 6; 2, 18, 1; 9, 40, 11. • Στράβων, Geographica, 372.

11.6.1 Πηγή • Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα 1969, σελ. 278

11.7 Δαίδαλος

• Θουκυδίδης, Ιστορία του Πελοποννησιακού ΠοΟ Δαίδαλος γιος του Ευπάλαμου ή Παλαμάονα, ενός λέμου, 1, 9. επιδέξιου και πολύτεχνου άνδρα, θεωρείται μυθι• Lorenzo Rocci (1956). Vocabolario Greco-Italiano. κός ήρωας στον οποίο αποδίδονται αδιακρίτως όλα Società Ed. Dante Alighieri srl, σελ. 297. (Ιταλικά) τα αρχέγονα έργα της αρχιτεκτονικής και της γλυπτικής. Μητέρα του ήταν η Αλκίππη ή Φρασιμήδη. Ανήκε στο γένος των Ερεχθειδών και ήταν δισέγγονος του Ερεχθέα. Ο Δαίδαλος παντρεύτηκε τη 11.6 Γλαύκος του Μίνωα Ναυκράτη ή Ναυσικράτη, δούλη του Μίνωα, με την Ο Γλαύκος αυτός ήταν γιος του Μίνωα και της οποία απέκτησε τον Ίκαρο. Πασιφάης. Παιδί ακόμα, κυνηγώντας ένα ποντικό, έπεσε σε ένα πιθάρι γεμάτο μέλι και πνίγηκε. Μετά από πολλές έρευνες, ο Μίνωας βρήκε το πτώμα του με τη βοήθεια του Απόλλωνα. Μαθεύτηκε τότε πως κάποιος μπορούσε να αναστήσει το νεκρό αγόρι: Θα ήταν όποιος κατάφερνε να περιγράψει το χρώμα μιας αγελάδας του κοπαδιού του, το χρώμα της οποίας άλλαζε τρεις φορές τη μέρα. Ο Μίνωας κάλεσε τότε τους ικανότερους ανθρώπους του και τους ζήτησε να περιγράψουν το χρώμα του θαυμαστού αυτού ζώου. Το πέτυχε μόνο ο Πολύιδος, γιος του Κοιρανού, λέγοντας πως το ζώο αυτό είχε το χρώμα του μούρου: άσπρο στην αρχή (άγουρο), κόκκινο αργότερα και τελικά μαύρο (ώριμο). Ο Μίνωας έκλεισε τότε τον Πολύιδο κάπου μαζί με το πτώμα του Γλαύκου και τον διέταξε να ξαναδώσει τη ζωή στον γιο του. Καθώς ο Πολύιδος καθόταν δίπλα στο πτώμα, είδε να προχωρά προς αυτό ένα φίδι, φοβήθηκε μήπως το φάει ή

Ο μύθος του Δαίδαλου ανήκει και στην Κρήτη και στην Αττική (μάλιστα στην Αττική ήταν και ο επώνυμος ήρωας του Δήμου των Δαιδαλιδών), και είναι στενά συνδεδεμένος με τους μύθους του Μίνωα και του Ίκαρου.

11.7.1 Η Αθήνα και ο Τάλως Ο Δαίδαλος είχε εργαστήρι στην Αθήνα και ήταν ο πιο ξακουστός τεχνίτης της πόλης. Μάλιστα έλεγαν πως ήταν τέτοια η τέχνη του που τα αγάλματά του έμοιαζαν με αληθινά και ήταν έτοιμα να κινηθούν. Εξ' αυτού μυθολογείται το εξής περιστατικό: όταν ο Ηρακλής επισκέφθηκε την Αθήνα (άλλοι τοποθετούν το γεγονός στη Κόρινθο, τότε που συνάντησε τον Θησέα παιδί), πέρασε ένα βράδυ από το εργαστήρι του Δαίδαλου. Έξω από αυτό υπήρχε ένα άγαλμά

11.7. ΔΑΙΔΑΛΟΣ

11.7.2 Η Κρήτη και ο Λαβύρινθος Εκεί χρησιμοποίησε την ιδιοφυΐα του για την κατασκευή σύνθετων έργων, όπως για παράδειγμα το περίφημο ανάγλυφο προς τιμή της Αριάδνης, το οποίο αναπαριστά τον χορό της Αριάδνης που περιγράφεται από τον Όμηρο. Κατασκεύασε ξύλινο ομοίωμα αγελάδας (την περίφημη "Δάμαλις"), με το οποίο η Πασιφάη, γυναίκα του Μίνωα, ενώθηκε με τον λευκό ταύρο, που δώρισε ο Ποσειδώνας στον βασιλιά της Κρήτης. Στη διάρκεια της παραμονής του στο νησί, ο Δαίδαλος και ενώ βρισκόταν στην ευμένεια του Μίνωα κατασκεύασε τον Λαβύρινθο μέσα στον οποίο κλείστηκε ο μυθικός Μινώταυρος που φύλαγε μάλλον το θησαυρό του Μίνωα. Στον Λαβύρινθο η κατασκευή ήταν τέτοια, που εύκολα έφτανες στο κέντρο του, δύσκολα όμως έβρισκες την έξοδο του. Ο Μίνωας τόσο εκτίμησε τον Δαίδαλο που δεν του επέτρεπε να φύγει ούτε έξω από το παλάτι. Ο Δαίδαλος, η Πασιφάη και ξύλινη αγελάδα. Τοιχογραφία στην Πομπηία, 1ος αιώνας μ.Χ.

του που παρίστανε τον Ηρακλή σε θέση μάχης. Ο ίδιος νόμιζε, λόγω σκότους, πως κάποιος τον απειλούσε και έτσι με το περίφημο ρόπαλό του το κατέστρεψε. Όταν είδε τη ζημιά που προκάλεσε στεναχωρήθηκε και ζήτησε τη συγγνώμη του. Επιπλέον έλεγαν πως καταγόταν από τον Ήφαιστο, απ' όπου και όφειλε την τρομερή επιδεξιότητά του. Ο Δαίδαλος ήταν ο πρώτος που έδωσε ελεύθερη κίνηση στα μέλη του αγάλματος, απελευθερώνοντας έτσι τα χέρια από το σώμα και ξεχωρίζοντας τα πόδια μεταξύ τους. Επιπλέον έδωσε περισσότερη εκφραστικότητα στο πρόσωπο προσθέτοντας τα χαρακτηριστικά του ματιού (βολβός, κόρη, ίριδα). Ωστόσο υπάρχει και ένα μελανό σημείο στην ζωή του Δαίδαλου. Στο εργαστήρι του μαθήτευε ο γιος της αδελφής του Πέρδικας, ο Τάλως. Ο νεαρός ήταν ευφυέστατος και εξ' ίσου επιδέξιος με τον Δαίδαλο. Στον Τάλω αποδιδόταν η εφεύρεση του πριονιού, την οποία εμπνεύστηκε από την οδοντοστοιχία ενός νεκρού ζώου ή από την ραχοκοκκαλιά ενός ψαριού. Μάλιστα πολλοί κακεντρεχείς διέσπειραν τη φήμη πως ο ανιψιός του Δαιδάλου θα επισκίαζε σύντομα τον δάσκαλό του. Έτσι ένα αίσθημα ζηλοφθονίας δημιουργήθηκε στον δάσκαλο του Τάλω, το οποίο μετρίαζε η αγάπη του προς το παιδί. Όταν μια μέρα θείος και ανιψιός ήταν στην Ακρόπολη συνέβη ένα τραγικό γεγονός: ο Τάλως παραπάτησε και γκρεμίστηκε από τα τείχη της. Η στεναχώρια του Δαιδάλου ήταν μεγάλη, αφού δεν είχε αποκτήσει ακόμη τον Ίκαρο και θεωρούσε τον ανιψιό του ως γιο δικό του. Όμως, κατά την ετοιμασία της ταφής, ο Δαίδαλος κατηγορήθηκε για το φόνο του ανιψιού του. Έτσι ο Δαίδαλος δικάστηκε και εξορίστηκε από τον Άρειο Πάγο και κατέφυγε στην Κρήτη.

Δαίδαλος και Ίκαρος, έργο του Charles Paul Landon (1799).

Στον Δαίδαλο κατέφυγε η ερωτοχτυπημένη Αριάδνη, για να της δώσει μια λύση ώστε να σωθεί ο αγαπημένος της Θησέας. Έτσι της έδωσε τον περίφημο "μίτο της Αριάδνης", με τον οποίο ο Θησέας "χαρτογράφησε" την πορεία του στον Λαβύρινθο και, αφού σκότωσε τον Μινώταυρο, ακολούθησε το ξετυλιγμένο σκοινί και βγήκε έξω. Όταν κατάλαβε ο βασιλιάς της Κρήτης την ανάμιξη που είχε ο Δαίδαλος στα γεγονότα με τον Θησέα, εξέφρασε την δυσμένεια του με το να του απαγορεύσει να φύγει και να τον κλείσει στο τελειότερο κατασκεύασμα του, στον Λαβύρινθο. Στην προσπάθειά του να δραπετεύσει από το νησί και

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

χάρη στην ευφυΐα του επινόησε γι' αυτόν και τον γιο Δαίδαλος, είναι αυτή που τον συνδέει με την Αίγυπτο, του, τον Ίκαρο, φτερά τα οποία τους βοήθησαν να όπου σε ένα νησάκι του Νείλου τον τιμούσαν ως θεό. πετάξουν και ξεφύγουν από τον Μίνωα. Ο Δαίδαλος κατάφερε να φτάσει σώος και αβλαβής στην Κα• Ο αστεροειδής 1864 Δαίδαλος (1864 Daedalus), μικό ή την Κύμη της Σικελίας, όπου βασιλιάς ήταν ο που ανακαλύφθηκε το 1971, πήρε το όνομά του Κόκαλος ή Κώκαλος, ενώ ο Ίκαρος παρακούοντας από το μυθικό αυτό πρόσωπο. τις εντολές του πατέρα του, πλησίασε τον ήλιο και το κερί που συγκρατούσε τα φτερά του έλιωσε με αποτέλεσμα να πνιγεί στην θάλασσα που ονομάστηκε 11.8 Δευκαλίων Ικάριο Πέλαγος και να ταφεί σε ένα νησί που ονομάστηκε Ικαρία.

11.7.3

Η Σικελία και το Τέλος

Με την απόδραση του Δαίδαλου συνδέεται και ο μύθος του θανάτου του Μίνωα, ο οποίος καταδίωξε τον Δαίδαλο μέχρι τη Σικελία όπου και θανατώθηκε από τον βασιλιά Κώκαλο μετά από παγίδα που του έστησε ο τελευταίος. Μάλιστα λένε πως για να εντοπίσει ο Μίνωας πού βρισκόταν ο Δαίδαλος έθετε το εξής πρόβλημα: ζητούσε από τους βασιλείς να περάσουν μια κλωστή μέσα από ένα μεγάλο κοχύλι, τύπου κοχλία. Ήξερε πως μόνο ο Δαίδαλος θα μπορούσε να δώσει λύση στο πρόβλημα του. Έτσι, όταν το έθεσε στον Κώκαλο, εκείνος πήγε στον Δαίδαλο το κοχύλι και του ζήτησε να περάσει την κλωστή μέσα του. Ο Δαίδαλος, αφού σκέφτηκε, έβαλε λίγο μέλι στην άκρη του κοχυλιού και στο άνοιγμά του ένα μυρμήγκι, δεμένο με την κλωστή. Το μυρμήγκι πέρασε μέσα από την σπειροειδή διαδρομή του εσωτερικού του κοχλία και έφτασε στην άκρη, μεταφέροντας έτσι το ένα άκρο της κλωστής στα ενδότερα του κοχυλιού. Βλέποντας την λύση ο Μίνωας, απαίτησε από τον Κώκαλο να του παραδώσει τον Δαίδαλο. Ο Κώκαλος ζήτησε από τον Μίνωα να ξεκουραστεί έως ότου φέρει αυτός τον Δαίδαλο. Ο Μίνωας ανυποψίαστος πήγε να κάνει μπάνιο. Στο λουτρό ο Κώκαλος ή οι κόρες του έπνιξαν τον Μίνωα. Έτσι πέθανε ο πιο ξακουστός βασιλιά της Κρήτης. Το πτώμα του το παρέλαβαν οι στρατιώτες του με τη δικαιολογία ότι ο Μίνωας γλίστρησε στο λουτρό και πνίγηκε. Οι στρατιώτες έθαψαν το σώμα στην περιοχή του Ακράγαντα και διέμειναν στην πόλη αυτή, που αρχικά ονομάστηκε Μίνωα. Τα οστά του Μίνωα μεταφέρθηκαν στην γενέτειρά του πολύ καιρό αργότερα, την εποχή του Ακραγαντινού Θήρωνα.

"Δευκαλίων και Πύρρα", Giovanni Maria Bottalla

Στην ελληνική μυθολογία, Δευκαλίων είναι ο σύζυγος της Πύρρας, κόρης του Επιμηθέα και της Πανδώρας: ήταν οι μόνοι άνθρωποι που επέζησαν από τον Κατακλυσμό και αναδημιούργησαν την ανθρωπότητα. Ήταν γιος του Προμηθέα[1] και της Πανδώρας ή της Κελαινούς ή της Κλυμένης του Ωκεανού[2] κατά τον Διονύσιο της Αλικαρνασσού. Κατά τον Αυγουστίνο Ιππώνος, ο Δευκαλίων και ο Προμηθέας ήταν σύγχρονοι του Μωυσή.[3] • Ο αστεροειδής 53311 Δευκαλίων έχει ονομαστεί προς τιμήν αυτού του ήρωα της ελληνικής μυθολογίας.

11.8.1 Απόγονοι

Εκτός από τα παιδιά που γεννήθηκαν από τις πέτρες που πέταξαν, η Πύρρα και ο Δευκαλίων γέννησαν τον [1][4] , την Πρωτογένεια[1] , Ο Δαίδαλος έζησε μέρες δόξας στην Σικελία που Έλληνα, τον Αμφικτύονα τον Μαραθώνιο, την όμως τις επισκίαζε η ανάμνηση του θανάτου του τη Μελανθώ, τον Πρόνοο, [5] Πανδώρα τη νεότερη και τη Νύμφη Θυία[5] . Ίκαρου. Λέγεται πως όταν ο Θησέας εκστράτευσε, μετά τον θάνατο του Μίνωα, κατά της Κρήτης, είχε για οδηγό τον Δαίδαλο. Όταν νίκησε ο Θησέας σε 11.8.2 Ετυμολογία ναυμαχία τον γιο του Μίνωα, Δευκαλίωνα, κατέλαβε την Κνωσό, σκότωσε τον Δευκαλίωνα και έκανε βα- Κατά μια εκδοχή, το όνομά του προέρχεται από τη σίλισσα του νησιού την Αριάδνη. σύνθεση των λέξεων "δεύκος", παραλλαγή του "γλεύΗ επικρατέστερη άποψη για τον τόπο που πέθανε ο κος", που σημαίνει γλυκός, και "ἁλιεύς", ψαράς[6] .

11.9. ΔΙΟΣΚΟΥΡΟΙ Κατά μια άλλη άποψη προέρχεται από το "Δευς" <Ζευς και το "καλίων" δηλαδή αυτός που έχει το κάλλος του Διός. Ἠ ἐτυμολογία ἡ ὁποία ἐξηγεῖ τί ἔκανε τὸ πρόσωπο αὐτὸ εἶναι ἡ ἐξής: ΔΕΥΩ=μουσκεύω μέ νερό, ἐξ'ού καί ἀρδεύω ἐΚΑΛήφθη ΙΩΝ=αυτός που πορεύεται, ἐκ τοῦ εἶμι=πορεύομαι(ὄχι το εἰμι=εἶμαι), ἡ μετοχή του ἰών

11.8.3

Κατακλυσμός του Δευκαλίωνα

91 στην Αργοναυτική Εκστρατεία και στο κυνήγι του Καλυδώνιου Κάπρου. • Αναφέρεται επίσης και ένας γιος του Υπεράσιου και της Υψούς[10] • Αναφέρεται με το ίδιο όνομα επίσης κι ένας γιος του Ηρακλή από μια κόρη του Θεσπιού[11] .

11.8.5 Παραπομπές [1] Απολλόδωρου Βιβλιοθήκη, Α 7,2.

Ο Κατακλυσμός του Δευκαλίωνα είναι η αρχαία Ελληνική εκδοχή του κατακλυσμού που αναφέρεται σε παραδόσεις πολλών αρχαίων πολιτισμών. Την εποχή που στη Θεσσαλία βασίλευε ο Δευκαλίωνας, ο Δίας αποφάσισε να καταστρέψει όλο το χάλκινο γένος των ανθρώπων που ήταν διεφθαρμένoι. Ο Δευκαλίωνας λοιπόν πληροφορήθηκε από τον πατέρα του, Προμηθέα, για την επερχόμενη καταστροφή, κατασκεύασε ένα πλοίο, συγκέντρωσε τα απαραίτητα εφόδια για την επιβίωση τους και επιβιβάστηκε στο πλοιάριο μαζί με την γυναίκα του.

[2] Charles Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology (1867) [3] Αυγουστίνος Ιππώνος, Η Πολιτεία του Θεού, XVIII, 810-11 [4] Παυσανία Ελλάδος Περιήγησις, κεφ. 10, 8.1. [5] "Ησίοδος", Γυναικῶν κατάλογος [6] Λεξικό Liddell and Scott, σελ. 33+142 [7] Υγίνος, Μύθοι, 153

Όταν οι βροχές που έστειλε ο Δίας σταμάτησαν, το [8] Σχόλια Σέρβιου στα Βουκολικά του Βιργιλίου, 6.41 πλοίο του Δευκαλίωνα προσάραξε πάνω στην κορφή του Παρνασσού[1] (ή στο όρος Αίτνα[7] ή στον Άθω [9] Παυσανία Ελλάδος Περιήγησις, κεφ. 10, 38.1. της Χαλκιδικής[8] ή στο όρος Όθρυς στη Θεσσαλία κατά τον Ελλάνικο) και ο Δευκαλίων και η Πύρρα [10] Απολλώνιος ο Ρόδιος, i 176 κατέβηκαν στην ξηρά και έκαναν θυσία στον Φύξιο Δία[2] . Προκειμένου να αναγεννηθεί το ανθρώ- [11] Υγίνος, Μύθοι, 152 πινο γένος, άρχισαν να πετάνε πέτρες πίσω από την πλάτη τους: οι πέτρες που πετούσε ο Δευκαλίωνας μεταμορφώνονταν σε άνδρες και αυτές που πετούσε 11.8.6 Πηγές η Πύρρα μεταμορφώνονταν σε γυναίκες. • Βιργίλιος, Γεωργικά, 1.62 (29 BC) Από την πρώτη πέτρα που πέταξε ο Δευκαλίωνας προήλθε ο Έλληνας, γενάρχης των Ελλήνων. Οι άνθρωποι που δημιουργήθηκαν από τις πέτρες ονομάστηκαν λαός, δηλαδή οι άνθρωποι που γεννήθηκαν από τις πέτρες (αρχαία ελληνικά: λας=πέτρα)[1][7] . O Στράβων αναφέρει ότι στην ακτή της Φθιώτιδας υπήρχαν δυο μικρά νησιά που είχαν πάρει το όνομά τους από το Δευκαλίωνα και την Πύρρα. Στον περίβολο του ναού του Ολυμπίου Διός στην Αθήνα υπήρχε στα αρχαία χρόνια, όπως αναφέρει ο Παυσανίας, ένας τάφος, όπου σύμφωνα με την παράδοση ήταν θαμμένος ο Δευκαλίωνας.

11.8.4

Άλλα πρόσωπα

• Δευκαλίων επίσης ονομάζεται γιος του βασιλιάς της Κρήτης Μίνωα και της Πασιφάης, πατέρας του Ορεσθέα, βασιλιά των Οζόλων Λοκρών[9] ή του Ιδομενέα και του Μόλου[2] . Συμμετείχε

• Στράβων, Γεωγραφικά, 9.4 • Οβίδιος, Μεταμορφώσεις, Βιβλίο Χ • Ρόμπερτ Γκρέϊβς, Οι Ελληνικοί Μύθοι, Α 38 - Ο κατακλυσμός του Δευκαλίωνα • Κόμβος για την ελληνική γλώσσα - Μυθολογία, Δευκαλίωνας • Θεογονία - Κοσμογονικοί μύθοι

11.8.7 Εξωτερικοί σύνδεσμοι • Άρθρο της Livepedia • Carlos Parada, Genealogical Guide to Greek Mythology

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

11.9.2 Η αφοσίωση Τα δύο αδέλφια έτρεφαν μεγάλη αγάπη ο ένας για τον άλλον. Ο Κάστωρ σε μία σύγκρουση έχασε τη ζωή του και τότε ο Δίας πρόσφερε στον Πολυδεύκη την αθανασία. Έτσι λοιπόν, όταν αυτός δέχθηκε, ζήτησε από το Δία να μοιραστεί αυτήν την αθανασία με τον αδελφό του. Δεχόμενος ο Δίας όρισε τότε τη μία ημέρα ο ένας να είναι στον Κάτω Κόσμο του Άδη και ο άλλος στον Όλυμπο και την άλλη αντίστροφα.

11.9.3 Ο θάνατος του Κάστορα

Άγαλμα ενός από τους Διόσκουρους στο Καπιτώλιο της Ρώμης.

11.9 Διόσκουροι Οι Διόσκουροι (> Διός+Κούροι), ο Κάστωρ και ο Πολυδεύκης, ήταν παιδιά (δίδυμα) του Δία και της Λήδας και αδέρφια της ωραίας Ελένης. Ήταν θεοί του φωτός και προσωποποιούσαν για τους Έλληνες την εντιμότητα, τη γενναιοψυχία, την τόλμη, την ευγένεια και την αρετή. Ήταν προστάτες των καραβιών και των ναυτικών. Οι Έλληνες τους λάτρευαν και τους τιμούσαν σαν θεούς, ενώ συχνά ζητούσαν από αυτούς συμπαράσταση και βοήθεια στις δύσκολες ώρες. Ήταν οι προστάτες και σωτήρες των θνητών.

11.9.1

Ο θάνατος του Κάστορος. Τοιχογραφικό έργο του Φίκου, Αθήνα

Για το θάνατο του Κάστορα υπάρχουν δύο εκδοχές, αλλά και οι δύο βασίζονται στη σύγκρουσή τους με τα ξαδέλφια τους Ίδα και Λυγκέα, γιους του Αφαρέως. Η μια εκδοχή έχει να κάνει με μια ζωοκλοπή, που οργάνωσαν τα τέσσερα ξαδέλφια, αλλά ο Ίδας και ο Λυγκέας κατάφεραν να ξεγελάσουν τους Διόσκουρους και να πάρουν όλη τη λεία. Αργότερα σε σύγκρουση μεταξύ των δύο πλευρών ο Ίδας σκότωσε τον Κάστορα και ο Πολυδεύκης τον Λυγκέα.

Η γέννηση, η λατρεία και ο ΘηΜε βάση τη δεύτερη εκδοχή του μύθου, οι Διόσκουροι σέας επιχείρησαν να πάρουν για συζύγους τους τις κόρες

Σύμφωνα με το μύθο, η Λήδα, από την ένωσή της με τον Δία, γέννησε δυο αβγά. Από το πρώτο γεννήθηκε η Ελένη, ενώ από το δεύτερο δύο δίδυμα αγόρια, οι Διόσκουροι, ο Κάστορας και ο Πολυδεύκης. Οι Σπαρτιάτες τους είχαν σε περίοπτη θέση όσον αφορά τη λατρεία. Επίσης, όταν βαδίζανε να συναντήσουν τον εχθρό τραγουδούσαν έναν παιάνα προς τιμή των Διοσκούρων. Όταν ο Θησέας, με την βοήθεια του Πειρίθου, απήγαγε την αδελφή τους Ελένη με σκοπό να την παντρευτεί, όταν εκείνη μεγαλώσει, οι Διόσκουροι εισέβαλαν στην Αττική. Εκεί, αφού ελευθέρωσαν την αδελφή τους, απήγαγαν τη μητέρα του βασιλιά της Αθήνας, την Αίθρα και βοήθησαν να ανέβει στον θρόνο της Αθήνας ο Μενεσθέας, εκμεταλλευόμενοι και την απουσία του Θησέα ο οποίος ήταν φυλακισμένος στον Άδη.

του Λεύκιππου, τις ξαδέλφες τους Φοίβη και Ιλάειρα. Τα δύο αδέλφια απήγαγαν τις Λευκιππίδες, οι οποίες όμως προορίζονταν για σύζυγοι των δύο γιων του Αφαρέως (ο οποίος ήταν αδελφός του πατέρα τους Λεύκιππου). Ο Ίδας και ο Λυγκέας επιτέθηκαν στους Διόσκουρους και κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης έχασαν τη ζωή τους και εδώ, ο Κάστορας και ο Λυγκέας.

11.9.4 Η λατρεία τους στην Ιταλία Η λατρεία των Διόσκουρων μεταφέρθηκε στην Ιταλία. Οι Ρωμαίοι πίστευαν πως τα δύο αδέλφια προστάτευαν το στρατό τους κατά τη διάρκεια της μάχης, ενώ είχε κατασκευαστεί και ναός προς τιμήν τους (Tempio dei Dioscuri) στην περιοχή της Ρωμαϊκής Αγοράς, στη Ρώμη, μετά τη νίκη των Ρωμαίων

11.10. ΕΥΡΩΠΗ (ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ)

Η Ευρώπη σε ειδώλιο

Τηλέφασσας. Από μερικούς θεωρείται κόρη του Αγήνορα (ο Φοίνιξ ήταν γιος του Αγήνορα). Ο Δίας απήγαγε την Ευρώπη και μαζί απέκτησαν τρία τουλάχιστον παιδιά: τον βασιλιά Μίνωα, τον Ραδάμανθυ και τον Σαρπηδόνα.

Ναός προς τιμή του Κάστορα και του Πολυδεύκη. Ρώμη

11.10.1 Ευρώπη

Η Ευρώπη ήταν πολύ όμορφη. Μια μέρα που μάζευε στη Μάχη της Λίμνης Ρηγίλλης κατά των Ετρού- με τις φίλες της άνθη σε ένα αγρό στην ακρογιαλιά της Τύρου ή της Σιδώνας, την είδε ο Δίας και θασκων, το 498 π.Χ.. μπώθηκε από την ομορφιά της. Για να την πλησιάσει μεταμορφώθηκε σε κάτασπρο ταύρο. Βλέποντας 11.9.5 Εξωτερικοί σύνδεσμοι η Ευρώπη τον ήσυχο ταύρο, πήγε κοντά του, τον χάιδεψε λίγο και, αφού βεβαιώθηκε ότι δεν αγριεύει, κά• Ringleben, Joachim, “An Interpretation of the θισε πάνω στη ράχη του. Αυτό περίμενε και ο Δίας, 10th Nemean Ode”, Ars Disputandi. Translated οπότε αμέσως, γρήγορος σαν αστραπή, έπεσε στη θάby Douglas Hedley and Russell Manning. Pindar's λασσα ώστε να μην προλάβει η Ευρώπη να κατεβεί. themes of the unequal brothers and faithfulness and Από τη Φοινίκη ο ταύρος-Δίας κολύμπησε ως την salvation, with the Christian parallels in the dual Κρήτη, όπου βγήκε στην Γόρτυνα. Εκεί, αφού φαnature of Christ. νέρωσε στην Ευρώπη ποιος ήταν, την έκανε μητέρα • Burkert, Walter, 1985. Greek Religion (Cambridge: των τριών αγοριών που προαναφέρθηκαν. Στο σημείο αυτό οι κάτοικοι της Γόρτυνας λάτρευαν έναν Harvard University Press), pp. 212-13. ιερό πλάτανο, όπου και θυσίαζαν. Αντιστοίχως, ο • Kerenyi, Karl, 1959. The Heroes of the Greeks Δίας χάρισε στην Ευρώπη τρία δώρα: τον Τάλω (έναν (Thames and Hundson), pp 105-112 et passim. άγρυπνο μεταλλικό γίγαντα-φύλακα που αργότερα προστάτευε την Κρήτη από κάθε επιδρομή), ένα κυ• Pindar, Tenth Nemean Ode. νηγόσκυλο που δεν έχανε ποτέ το θήραμά του και ένα • Theoi Project: Dioskouroi Excerpts in English of όπλο που δεν αστοχούσε ποτέ. classical sources. Μετά από αυτά, ο Δίας αποκατέστησε την Ευρώπη παντρεύοντάς τη με τον βασιλιά της Κρήτης Αστερίωνα, γιο του Τεκτάμου. Ο Αστερίων δεν απέ11.10 Ευρώπη (μυθολογία) κτησε παιδιά με την Ευρώπη, αλλά υιοθέτησε τα τέκνα του Δία. Μετά τον θάνατό της, η Ευρώπη τιμήΣτην ελληνική μυθολογία με το όνομα Ευρώπη εί- θηκε ως θεά με το όνομα Ελλωτίς και ο ταύρος απαναι γνωστή κυρίως η κόρη του Φοίνικα και της θανατίστηκε ως ο ομώνυμος αστερισμός. Υπήρχε και

94 γιορτή, τα «Ελλώτια», κατά την οποία περιέφεραν τα οστά της στολισμένα με μύρτους. Η εκδοχή αυτή του μύθου αναφέρεται από τους Ησίοδο, Αισχύλο, Σιμωνίδη, Βακχυλίδη, Μόσχο, Οβίδιο, Νόννο και άλλους ποιητές.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Εκτός Ελλάδας, ο Λουκιανός (2ος αι. μ.Χ.) πληροφορήθηκε ότι ο ναός της Αστάρτης στη Σιδώνα ήταν αφιερωμένος στην πραγματικότητα στην Ευρώπη: «Υπάρχει παρομοίως στη Φοινίκη μέγας ναός των Σιδωνίων. Τον αποκαλούν ναό της Αστάρτης. Πιστεύω ότι αυτή η Αστάρτη είναι η σεληνιακή θεότητα. Αλλά σύμφωνα με ένα εκ των ιερέων, αυτός ο ναός είναι αφιερωμένος στην πραγματικότητα στην Ευρώπη, την αδελφή του Κάδμου. ..., όταν έφυγε από τη Γη οι Φοίνικες την τίμησαν με ναό και διηγούνταν ένα ιερό θρύλο γι' αυτή, πώς ο Δίας την ερωτεύθηκε για την ομορφιά της και μεταμορφωμένος σε ταύρο την μετέφερε στην Κρήτη. Αυτό τον μύθο τον άκουσα και από άλλους Φοίνικες. Και το νόμισμα των Σιδωνίων φέρει επάνω του την Ευρώπη καθήμενη επί ταύρου...» Σύμφωνα με τον Ησύχιο (Αθην. ΧV σελ. 678) Ευρώπη σημαίνει «η ευρύωπος», η γυναίκα με μεγάλα (ευρείες) μάτια ( «όπες», από το οπή > όπ-μα > όμμα > μάτι)

11.10.2 Ο μύθος στην Τέχνη Το θέμα της αρπαγής της Ευρώπης από τον Δίαταύρο ήταν πολύ αγαπητό στους αρχαίους καλλιτέχνες. Η αρχαιότερη από όλες τις σχετικές παραστάσεις είναι στη μετόπη του ναού στον Σελινούντα (περ. 600 π.Χ.). Στο Βρετανικό Μουσείο υπάρχει ένα Η Ευρώπη έχει επηρεάσει πολλούς ζωγράφους. Εδώ η αρ- μαρμάρινο σύμπλεγμα που βρέθηκε στην Κρήτη και παγή της Ευρώπης από τον Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς φαίνεται ότι είναι αντίγραφο χάλκινου συμπλέγματος, έργου του γλύπτη Πυθαγόρα από το Ρήγιο για Υπάρχουν όμως και άλλες παραλλαγές του μύθου το οποίο ήταν πολύ περήφανοι οι Τυρρηνοί. Επίτης Ευρώπης: Μία αναφέρει ότι ήταν κόρη του σης περίφημη ήταν η χαμένη σήμερα παράσταση του Ωκεανού και της Τηθύος ή της Παρθενόπης, αδελφή Αντιφίλου (5ος αι.π.Χ.), για την οποία γνωρίζουμε της Θράκης και ετεροθαλής αδελφή της Ασίας και μόνο πως τη θαύμαζαν πάρα πολύ. της Λιβύης. Δηλαδή η Ευρώπη υπήρξε επώνυμη της Από τους νεότερους, με το θέμα ασχολήθηκαν οι ηπειρωτικής Ελλάδας και μετά τους Περσικούς ΠοΒερονέζε, Τισιανός, Ρέμπραντ, Μπενβενούτο Τσελίνι λέμους του τρίτου τμήματος του τότε γνωστού κό(με θαυμαστό χάλκινο σύμπλεγμα) και άλλοι. Τέλος, σμου, της Ευρώπης. η παράσταση επιλέχθηκε να χαραχθεί πάνω στην ελΣτην Ήπειρο έλεγαν ότι ο Δώδων, από τον οποίο πήρε ληνική όψη του νομίσματος (κέρμα) των 2 ευρώ (οι το όνομά της η Δωδώνη, ήταν επίσης γιος του Δία Σιδώνιοι προηγήθηκαν, όπως αναφέρει ο Λουκιακαι της Ευρώπης, όπως και ο Αιακός, γενάρχης των νός). Αιακιδών. Παιδί της Ευρώπης λέγεται ότι ήταν και ο Κάρνος, αγαπημένος του θεού Απόλλωνα. • Με το όνομα Ευρώπη αναφέρεται επίσης μια Η λατρεία της Ευρώπης διαδόθηκε σε όλη την Ελκόρη του Τιτυού, η οποία με τον Ποσειδώνα γένλάδα. Στο Πήλιο υπήρχε το «Λουτρόν της Ευρώπης». νησε τον Εύφημο και μία Ωκεανίδα. Κατά μία Η θεσσαλική πόλη Γυρτώνη ή Γυρτών είναι παραλπαράδοση, και η μητέρα της Νιόβης λεγόταν Ευλαγή της Γόρτυνος, του κέντρου της λατρείας της Ευρώπη. ρώπης στην Κρήτη. Από τον Όλυμπο πήγαζε ομώνυμό της ποτάμι, ο Εύρωπος. Ο Θάσος ήταν αδελφός της Ευρώπης, όπως και οι Κάδμος, Ρινέας, Σύρος και άλλοι. Γενικώς, οι ελληνικές πόλεις ήθελαν να έχουν 11.10.3 Δείτε επίσης κάποια σχέση με την Ευρώπη, της οποίας ο μύθος ήταν διαδεδομένος παντού, με παραλλαγές από πόλη • Αρπαγή της Ευρώπης σε πόλη.

11.12. ΚΕΦΑΛΟΣ (ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ)

11.10.4

Πηγή

• Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969

11.11 Κατρέας

11.12 Κέφαλος (μυθολογία) Στην ελληνική μυθολογία ο Κέφαλος ήταν γενάρχης του αττικού γένους των Κεφαλιδών.

11.12.1 Ο μύθος

Διάφορες παραδόσεις αναφέρουν ότι ο Κέφαλος Στην ελληνική μυθολογία ο Κατρέας (Κατρεύς) ήταν ήταν γιος του βασιλιά της Φωκίδας Δηίωνος ή Δηο ένας από τους 4 γιους που απέκτησαν ο Μίνωας ιονέως. Βοηθούμενος από τον Αμφιτρύωνα, έδιωξε και η Πασιφάη. Ο Κατρέας διαδέχθηκε τον πατέρα τους Τηλεβόες από την Κεφαλληνία, όπου εγκατατου ως βασιλιάς της Κρήτης. Ωστόσο, ένας χρησμός στάθηκε με τον λαό του και της έδωσε το όνομά του, βασάνιζε τον Κατρέα: έλεγε ότι θα πέθαινε από το που φέρει μέχρι σήμερα. χέρι ενός παιδιού του. Ο Κατρέας είχε 4 παιδιά: Ο Κέφαλος αναφέρεται επίσης ως γιος του Πανδίονα την Αερόπη, την Κλυμένη, την Απημοσύνη και τον ή του Ερμή και της Έρσης, ή απόγονος του Αλθαιμένη. Τον χρησμό αυτό δεν τον φανέρωσε στα Ενδυμίονα. Πολύ γνωστός κατά την αρχαιότητα ήταν παιδιά του, αλλά έτυχε και τον πληροφορήθηκαν ο ο μύθος της αρπαγής του Κεφάλου: Η Ηώς ερωΑλθαιμένης και η Απημοσύνη, οπότε με δική τους τεύθηκε τον Κέφαλο και τον κατεδίωξε ώσπου τον πρωτοβουλία έφυγαν από την Κρήτη και εγκαταστά- έφθασε στη Συρία, τον άρπαξε και τον έκανε δικό θηκαν στη Ρόδο, όπου ίδρυσαν την πόλη Κρητηνία. Ο της. Από την ένωσή τους γεννήθηκε ο Τιθωνός, κατ' Κατρέας από πλευράς του, για να αποφύγει την εκ- άλλους και ο Φαέθοντας. Σκηνή από τον μύθο σώζεπλήρωση του χρησμού έδωσε τα άλλα δύο παιδιά του ται σε ελληνικό αγγείο της Γέλας του 460 π.Χ. περίστον Ναύπλιο για να τα πουλήσει ως δούλους. που. Κάποτε όμως ο Κατρέας γέρασε, οπότε επιθυμώντας να αφήσει τον θρόνο του στον Αλθαιμένη, πήγε στη Ρόδο να τον βρει. Μόλις αποβιβάσθηκε, μερικοί βοσκοί νόμισαν ότι αυτός και το πλήρωμα του πλοίου του ήταν πειρατές. Μάταια προσπάθησε ο Κατρέας να τους εξηγήσει τον σκοπό του ταξιδιού του στη Ρόδο: τα γαβγίσματα των τσοπανόσκυλων έπνιγαν τις φωνές του. Με την όλη αναταραχή ήρθε και ο Αλθαιμένης, ο οποίος πέταξε το ακόντιο του στον υποτιθέμενο εχθρό και έτσι εκπληρώθηκε ο χρησμός. Ο Αλθαιμένης ωστόσο μέσα σε λίγη ώρα διεπίστωσε την ταυτότητα του ξένου, οπότε παρακάλεσε τους θεούς να ανοίξει η γη και να τον καταπιεί, πράγμα που έγινε (στην κυριολεξία). Ο θάνατος του Κατρέως συνδέεται με την απαγωγή της Ωραίας Ελένης: Ο σύζυγός της Μενέλαος είχε μεταβεί στην Κρήτη για την κηδεία του, αφού ο νεκρός ήταν παππούς του (ο Μενέλαος ήταν γιος της Αερόπης), οπότε ο Πάρις βρήκε ευκαιρία να αρπάξει την Ωραία Ελένη και να φύγει.[1]

«Κέφαλος και Ηώ», ζωγραφικός πίνακας του Νικολά Πουσέν (περ. 1630)

Μετά από οκτάχρονη απουσία, ο Κέφαλος επέστρεψε στην πατρίδα του, εμφανίσθηκε στη σύζυγό του Πρόκριδα ως ξένος και την έπεισε με πλούσια δώρα να τον παντρευτεί! Στη συνέχεια της απεκάλυψε την Σε μια παραλλαγή του μύθου από την Αρκαδία ο πραγματική του ταυτότητα και, ύστερα από μικροΚατρέας ήταν γιος του Τεγεάτη και εγγονός του επεισόδια οι δύο σύζυγοι συμφιλιώθηκαν. Ωστόσο, Λυκάονα. αυτή η δοκιμασία έγινε αφορμή άλλων δεινών. Η Πρόκρις, βλέποντας τον άνδρα της να φεύγει πολύ συχνά στο κυνήγι, τον υποψιάσθηκε και τον ακο11.11.1 Πηγές λούθησε κρυφά μια μέρα. Κάποιος δούλος της είχε πει πως στις κυνηγετικές του εξορμήσεις φωνάζει [1] [Γ 2,1] Κατρέως δὲ τοῦ Μίνωος Ἀερόπη καὶ Κλυμένη καὶ Ἀπημοσύνη καὶ Ἀλθαιμένης υἱὸς γίνονται. χρω- τη λέξη «Νεφέλη». Πραγματικά, ο Κέφαλος επικαμένῳ δὲ Κατρεῖ περὶ καταστροφῆς τοῦ βίου ὁ θεὸς ἔφη λέσθηκε τη νεφέλη αλλά εννοούσε το σύννεφο ή τον ὑπὸ ἑνὸς τῶν τέκνων τεθνήξεσθαι. Κατρεὺς μὲν οὖν δροσερό άνεμο που θα τον ανακούφιζε από τη ζέστη. ἀπεκρύβετο τοὺς χρησμούς[...] Απολλώδορου Βιβλιο- Σε μια στιγμή, ο Κέφαλος αντιλήφθηκε κίνηση στο θήκη Γ' φύλλωμα ενός θάμνου. Νομίζοντας ότι πίσω του κρυ-

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

βόταν θήραμα, έριξε το ακόντιό του, αλλά εκεί κρυ- Μ 331, Ν 195 και Ο 331). Στο τέλος της πολιορκίας, βόταν η Πρόκρις, οπότε τη σκότωσε χωρίς να το θέ- υπήρξε ένας από τους άνδρες που κρύφθηκαν μέσα λει, και μάλιστα όντας πιστός σύζυγος. στον Δούρειο Ίππο. Σύμφωνα ωστόσο με τη μία βαΣύμφωνα με το κυκλικό έπος «Επίγονοι», ύστερα από σική εκδοχή, ο Μενεσθέας σκοτώθηκε στην Τροία, τον φόνο της γυναίκας του ο Κέφαλος εξαγνίσθηκε οπότε ο θρόνος των Αθηνών πέρασε στους νόμιμους από τους Θηβαίους. Μετά την κάθαρσή του, για να κληρονόμους του, τους γιούς του Θησέα Δημοφώντα τους ευχαριστήσει τους παραχώρησε τον σκύλο του και Ακάμαντα. Σύμφωνα με την άλλη βασική παγια να καταδιώξει την αλεπού του Τευμησσού που ράδοση, που είναι μεταγενέστερη, ο Μενεσθέας επέστρεψε στην Αθήνα και βασίλευσε και πάλι, κακατέστρεφε τη χώρα τους. θώς υπεστήριξε τον Ορέστη ενώπιον του Αρείου ΠάΚατά μία εκδοχή, ο Κέφαλος δικάσθηκε από τον γου. Κατά την επιστροφή του στην Αθήνα εξάλλου, Άρειο Πάγο και καταδικάσθηκε σε εξορία από την ίδρυσε την πόλη Ελαία στη Μικρά Ασία και σώζοΑττική. Τότε ακολούθησε τον Αμφιτρύωνα. Αφού νται νομίσματα της πόλεως αυτής με την κεφαλή του επεκράτησε στην Κεφαλληνία, ο Κέφαλος ρώτησε το και την επιγραφή «ΜΕΝΕΣΘΕΥΣ ΚΤΙΣΤΗΣ». Μαντείο των Δελφών πώς θα αποκτούσε γιους. Η απάντηση του μαντείου ήταν ότι θα έπρεπε να ενω- Αναφέρεται επίσης ότι ο Μενεσθέας βασίλευσε θεί με το πρώτο θηλυκό πλάσμα που θα συναντούσε και στη Μήλο, μετά τον θάνατο του βασιλιά στον δρόμο του. Ο Κέφαλος συνάντησε μια θηλυκή Πολυάνακτος. Ο Στράβων προσθέτει ότι ίδρυσε στη αρκούδα και, αφού ενώθηκε μαζί της, το θηρίο με- Σικελία το Σκυλλήτιο ή Σκυλάκιο. Ακόμα και στην ταμορφώθηκε σε όμορφη γυναίκα, τη Λυσίππη, και Ισπανία αναφέρεται λιμένας και μαντείο «του Μενεο Κέφαλος μπόρεσε να την νυμφευθεί. Από τον γάμο σθέως». Στο όνομά του, τέλος, θυσίαζαν οι κάτοικοι τους γεννήθηκε ο Αρκείσιος, πατέρας του Λαέρτη και των Γαδείρων. παππούς του Οδυσσέα.

11.13.1 Δείτε επίσης 11.12.2

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Το άγαλμα του John Flaxman «Κέφαλος και Ηώ» στην Lady Lever Art Gallery

11.13 Μενεσθέας Στην ελληνική μυθολογία ο Μενεσθέας (Μενεσθεύς < μένω + σθένος (δύναμη, αντοχή), "αυτός που έχει ακλόνητη αντοχή") ήταν ο αρχηγός των Αθηναίων στον Τρωικό Πόλεμο. Ο Μενεσθέας ήταν γιος του Πετεώ, καταγόταν από το βασιλικό γένος των Ερεχθειδών και υπήρξε ένας από τους πολλούς μνηστήρες της Ωραίας Ελένης. Την εποχή που ο Θησέας και ο φίλος του Πειρίθους είχαν κατέλθει στον Άδη για να αρπάξουν την Περσεφόνη, την οποία είχε ερωτευθεί ο Πειρίθους, ο Μενεσθέας σφετερίσθηκε τη βασιλεία των Αθηνών από τον Θησέα με τη βοήθεια των Διοσκούρων. Μετά από χρόνια, ο Θησέας επέστρεψε από την αιχμαλωσία του στον Άδη και, επειδή βρήκε τους Αθηναίους εναντίον του, τους καταράσθηκε, έφυγε από την Αθήνα και πήγε στη νήσο Σκύρο, όπου και δολοφονήθηκε. Ο Μενεσθεύς παρέμεινε λοιπόν στον θρόνο των Αθηνών μέχρι την εκστρατεία στην Τροία, όπου και ηγήθηκε των 50 πλοίων του αθηναϊκού εκστρατευτικού σώματος. Στον Τρωικό Πόλεμο περιγράφεται ως ο «τακτικώτατος των βασιλέων», «κοσμητής μάχης», εξαίρετος αρματηλάτης και «ταξίλοχος λαών» (στην Ιλιάδα, όπου αναφέρεται σε 4 διαφορετικές ραψωδίες: Β 552,

• Ο αστεροειδής 4068 Μενεσθεύς (4068 Menestheus), που ανήκει στην Τρωική Ομάδα και ανακαλύφθηκε το 1973, πήρε το όνομά του από τον μυθικό αυτό βασιλιά.

11.13.2 Πηγές • Κρουσίου: Λεξικόν Ομηρικόν, διασκευή από την έκτη γερμανική έκδ. υπό Ι. Πανταζίδου, έκδοση «Βιβλιεκδοτικά καταστήματα Αναστασίου Δ. Φέξη», Αθήνα 1901, σελ. 560 • Lorenzo Rocci (1956). Vocabolario Greco-Italiano. Società Ed. Dante Alighieri srl, σελ. 1207. (Ιταλικά)

11.14 Μύθος του Ίκαρου και του Δαίδαλου Σύμφωνα με τη ελληνική μυθολογία, ο Ίκαρος ήταν γιος του Δαιδάλου και της Ναυκράτης, η οποία, κατά μια παράδοση, ήταν δούλη του Μίνωος. Όταν ο Δαίδαλος καταδικάστηκε από τον Άρειο Πάγο επειδή είχε φονεύσει τον τεχνίτη Τάλω, έφυγε στην Κρήτη. Εκεί κατασκεύασε τον Λαβύρινθο για να ζει μέσα ο Μινώταυρος, ο γιος της γυναίκας του Μίνωος Πασιφάης. Μέσα στον Λαβύρινθο φυλάκισε ο Μίνως και τον ίδιο τον Δαίδαλο με τον γιο του Ίκαρο, διότι ο Δαίδαλος είχε βοηθήσει την Πασιφάη να ενωθεί με τον Ταύρο του Ποσειδώνος και να

11.15. ΝΙΣΟΣ (ΠΑΝΔΙΟΝΟΣ)

97 ται νότια του νησιού που ονομάστηκε Ικαρία. Έτσι διηγείται την ιστορία του Ικάρου ο Απολλόδωρος. Σύμφωνα με άλλες πηγές, ο Ίκαρος, αναζητώντας τον πατέρα του Δαίδαλο που είχε εξοριστεί στην Κρήτη, επιβιβάστηκε σε πλοίο για να ταξιδέψει, το πλοίο όμως ναυάγησε κοντά στη Σάμο και η θάλασσα ξέβρασε το σώμα του στο νησί, το οποίο από το γεγονός αυτό ονομάστηκε Ικαρία.

11.15 Νίσος (Πανδίονος) Ο Νίσος ήταν μυθικός βασιλιάς των Μεγάρων.

Δαίδαλος και Ίκαρος. Ρελιέφ στην Villa Albani στην Ρώμη

γεννηθεί ο Μινώταυρος. Ο Δαίδαλος με τον Ίκαρο δραπέτευσαν από τον Λαβύρινθο με τη βοήθεια των φτερών που είχε κατασκευάσει και για τους δύο ο Δαίδαλος, χρησιμοποιώντας πούπουλα και κερί. Τα φτερά αυτά τα προσάρτησαν στους ώμους τους και πέταξαν στον ουρανό.

Ήταν ένας από τους 4 γιους του βασιλιά των Αθηνών Πανδίονα του νεότερου και της Πυλίας. Ο Νίσος γεννήθηκε στα Μέγαρα κατά την εξορία του πατέρα του. Μετά τον θάνατο του Πανδίονα, πήγε μαζί με τα αδέλφια του στην Αθήνα. Ως σύζυγος του Νίσου αναφέρεται η Αβρώτη, αλλά και η νύμφη Κερόεσσα, με την οποία φέρεται να απέκτησε γιο τον Βύζαντα, αρχηγό των Μεγαρέων και πρώτο οικιστή της πόλης που πήρε το όνομά του, του Βυζαντίου. Κάποιες παραδόσεις αναφέρουν ως κόρη του Νίσου την Ιφινόη, τη σύζυγο του Μεγαρέα, αλλά η επικρατέστερη εκδοχή αναφέρει ως κόρη του τη Σκύλλα, που πρόδωσε τον πατέρα της για τον έρωτα του εχθρού του, Μίνωα. Σύμφωνα με το μύθο αυτό, ο Νίσος μεταμορφώθηκε σε αετό.

11.15.1 Πηγές • Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969

11.16 Πανδίων Με το όνομα Πανδίων είναι γνωστά τα παρακάτω τρία πρόσωπα στην ελληνική μυθολογία: Γκραφίτι που αναπαριστά το νησί της Ικαρίας και τον Ίκαρο, έξω από το χωριό Εύδηλος στην Ικαρία

Ο Ίκαρος όμως, γοητευμένος από την πτήση, παράκουσε την εντολή του πατέρα του να μην πετάει πολύ ψηλά για να μη λιώσει από τη ζέστη του ήλιου το κερί των φτερών, ούτε και πολύ χαμηλά για να μην λυθούν τα φτερά από την υγρασία της θάλασσας: πέταξε ψηλά με αποτέλεσμα να λιώσει το κερί και να αποκολληθούν τα φτερά, να πέσει στη θάλασσα και να χάσει τη ζωή του. Η θαλάσσια περιοχή όπου ο Ίκαρος βρήκε τον θάνατο ονομάστηκε έκτοτε Ικάριο Πέλαγος ή Ικάριος Πόντος. Η περιοχή αυτή βρίσκε-

1. Βασιλιάς των Αθηνών, γιος και διάδοχος του Εριχθονίου στον αθηναϊκό θρόνο, πατέρας ο ίδιος του Ερεχθέα. Ο Πανδίων είχε επίσης δύο κόρες, την Πρόκνη και τη Φιλομήλα. Οι Αθηναίοι πίστευαν ότι στα χρόνια του Πανδίονα αυτού επισκέφθηκαν την Αττική η θεά Δήμητρα, που τους δίδαξε τη γεωργία, και ο θεός Διόνυσος, που τους δίδαξε την αμπελοκαλλιέργεια και την παρασκευή του κρασιού. Ο Πανδίων κάλεσε σε βοήθεια εναντίον του Λαβδάκου τον βασιλιά Τηρέα από τη Θράκη, και σε αντάλλαγμα του έδωσε ως σύζυγο τη θυγατέρα του Πρόκνη.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

2. Μεταγενέστερος του προηγούμενου βασιλιάς των Αθηνών, γιος του Κέκροπα και της Μητιαδούσης. Αυτό τον Πανδίονα τον έδιωξαν από τον θρόνο του οι Μητιονίδες και κατέφυγε στα Μέγαρα. Εκεί πήρε ως σύζυγό του την Πυλία, θυγατέρα του εκεί βασιλέα Πύλαντα, τον οποίο και διαδέχΘηκε. Παιδιά αυτού του Πανδίονα ήταν οι Λύκος, Νίσος, Πάλλαντας και ο Αιγέας, ο πατέρας του ήρωα Θησέα, συλλογικά γνωστοί ως Πανδιονίδες, που επανακατέλαβαν την εξουσία στην Αθήνα. Αυτό φαίνεται ότι συνέβη μετά τον θάνατο του Πανδίονα, καθώς το ηρώο και ο τάφος του υποτίθεται ότι υπήρχαν στα Μέγαρα. 3. Αχαιός πολεμιστής του Τρωικού Πολέμου, σύντροφος του Τεύκρου, του οποίου το τόξο εμφανίζεται να κρατά στην Ιλιάδα (ραψωδία Μ, στίχος 372).

11.17 Πασιφάη

αναδύθηκε από τη θάλασσα ένας πανέμορφος ταύρος για να τον θυσιάσει. Η ομορφιά του ταύρου όμως έκανε τον Μίνωα να τον λυπηθεί και να θυσιάσει άλλον ταύρο στη θέση του. (Επειδή ο ταύρος αναδύθηκε από την θάλασσα, πιστεύεται ότι ήταν ο ίδιος ο Ποσειδώνας. Μία άλλη θεώρηση λέει ότι ήταν ο ίδιος ο Δίας, καθώς οι Κρήτες πίστευαν πώς ο ταύρος ήταν η παρουσία του μεγαλύτερου από όλους τους Θεούς). Η οργή του Ποσειδώνα για τον εμπαιγμό του Μίνωα ανέβαλε στην Πασιφάη ερωτική μανία έτσι ώστε να ερωτευτεί παράφορα τον ταύρο. Η τελευταία διέταξε τον Δαίδαλο να κατασκευάσει ένα ξύλινο ομοίωμα μικρής αγελάδας κούφιο εσωτερικά προκειμένου έτσι να προκαλέσει τον ταύρο. Με την ένωση της Πασιφάης και του ταύρου γεννήθηκε ο Μινώταυρος (Αστέριος), που είχε σώμα ανθρώπου και κεφάλι ταύρου. Στη Πασιφάη αποδίδονταν επίσης γνώσεις αρχαίας μαγείας με την οποία και μπορούσε να θανατώνει κάθε γυναίκα που υποπτευόταν ως ερωμένη του Μίνωα. Μπορούσε να τις μεταμορφώνει σε φίδια ή οτιδήποτε άλλο προκειμένου να καταστήσει τον Μίνωα άγονο. Η Πασιφάη λατρευόταν κυρίως στη Κρήτη αλλά και στη Λακεδαίμονα ως μάντισσα και χρησμοδότρια. Στη δε Μεσσηνία υπήρχε προς τιμή της άγαλμα της που βρισκόταν σε ιερό, παρακείμενο του Ναού του Ηλίου.

11.18 Περσεφόνη

Δαίδαλος και Πασιφάη. (Τοιχογραφία στην Πομπηία)

Η Πασιφάη, κατά την ελληνική μυθολογία, ήταν κόρη του Ήλιου και της νύμφης Περσηίδος, αδερφή του Πέρση, του Αιήτη και της Κίρκης και σύζυγος του βασιλιά της Κρήτης Μίνωα. Απέκτησε τέσσερις γιους και τέσσερις κόρες: τους Ανδρόγεω, Κατρέα, Γλαύκο, και Δευκαλίωνα, και τις Αριάδνη, Ξενοδίκη, Ακάλλη και Φαίδρα.

11.17.1

Ο μύθος

Όταν ο Μίνωας ζήτησε από τον Ποσειδώνα ένα θεϊκό σημάδι ότι μπορούσε να γίνει ο βασιλιάς της Κρήτης,

Η Περσεφόνη ήταν κόρη της θεάς Δήμητρας και του αδερφού της Δία. Ο Άδης (αναφερόμενος και Πλούτωνας) την ερωτεύτηκε και την ζήτησε από τον Δία. Την απήγαγε, γνωρίζοντας πως δεν θα επέλεγε μια ζωή στο σκοτάδι. Μαζί του γέννησε τον Ζαγρέα, τον Ευβουλέα και τον Σαβάζιο. Ο Άδης την πήρε στον κάτω κόσμο για την ομορφιά της. Η Θεά Δήμητρα όμως τη ζήτησε πίσω. Ο Άδης συμφώνησε να ανεβαίνει η Περσεφόνη έξι μήνες στον πάνω κόσμο και να κατεβαίνει τους επόμενους έξι στον κάτω. Έτσι τους μήνες που η Περσεφόνη είναι στον πάνω κόσμο η Θεά Δήμητρα χαιρόταν και υπήρχε καλοκαιρία, ενώ τους άλλους κακοκαιρία. Ο μύθος της αρπαγής πρωτοεμφανίζεται στην ΄΄Θεογονία΄΄ του Ησιόδου. Ο Ομηρικός Ύμνος στη Δήμητρα είναι η σημαντικότερη πηγή μας: περιγράφει πως συνέβη η αρπαγή στο Νύσιον πεδίον, όταν η Κόρη μάζευε άνθη σε ένα λιβάδι με συντροφιά ΄΄παρθένων΄΄, των Ωκεανιδών νυμφών , της Αθηνάς και της Άρτεμης. Και ενώ μάζευε ένα νάρκισσο, άνοιξε η γη, ξεπήδησε ο Άδης με το άρμα του και την άρπαξε. Οι κραυγές για βοήθεια δεν ακούστηκαν από κανένα, εκτός από την Εκάτη και τον Ήλιο. Ο Δίας ήταν μακριά.

11.18. ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ

99 η απουσία της με τη φύλαξή τους στο υπέδαφος. Η απαγωγή της είναι η αλληγορία του κύκλου της ευφορίας της φύσης: η κάθοδος της Κόρης στον Κάτω κόσμο κάθε φθινόπωρο ταυτίζεται με την απουσία των καρπών, οι οποίοι αναφύονται την άνοιξη με την άνοδό της. Μια τέτοια άποψη κρίνεται όμως ως απορριπτέα διότι, όπως μας αναφέρει η κυριότερη πηγή μας ο Ομηρικός Ύμνος, η Κόρη έμενε τέσσερις μήνες στον Κάτω Κόσμο και οκτώ μήνες στον Πάνω Κόσμο. Όμως τα δημητριακά βλασταίνουν μόλις λίγες εβδομάδες μετά τη σπορά.[1] Επίσης η συλλογή των λουλουδιών από την Κόρη η οι περιπλανήσεις της Δήμητρας σε αναζήτηση της κόρης της δεν μπορούν να συσχετισθούν με γεωργικές πράξεις[2]

Θεωρία της αναγέννησης και της αιωνιότητας της ζωής

Η Περσεφόνη (δεξιά) με τη Δήμητρα (αριστερά) και τον Τριπτόλεμο (στη μέση) στα Ελευσίνεια μυστήρια. Ανάγλυφο του 440-430 Π.Κ.Ε., Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, ΑΘήνα.

11.18.1

Ερμηνείες του μύθου της αρπαγής της Περσεφόνης

Πηγάζει από τις γενεές που ξεπηδάν η μία από την άλλη. Αυτή ήταν η ουσία του εορτασμού της "ανόδου" της Περσεφόνης στα Ελευσίνια Μυστήρια. Η επιστροφή (άνοδος) της Περσεφόνης γιορταζόταν με τη σπορά του φθινοπώρου. Ο Πλούτος συμβολίζει τον πλούτο του σιταριού που αποθηκευόταν σε υπόγεια σιλό η πίθους κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών. Παρόμοιοι πίθοι χρησιμοποιούνταν παλαιότερα για ταφές , και ο Πλούτος, ταυτίζεται με τον Άδη, τον άρχοντα του κάτω κόσμου. Τους καλοκαιρινούς μήνες η "Κόρη" βρίσκεται μέσα στο σιτάρι των υπόγειων σιλό, στο βασίλειο του ‘Αδη, και ταυτίζεται με την "Περσεφόνη", τη βασίλισσα του κάτω κόσμου. Την αρχή του φθινοπώρου , όταν οι σπόροι της παλιάς συγκομιδής σπέρνονται στους αγρούς, η "Κόρη" ανεβαίνει (άνοδος), και ενώνεται πάλι με τη μητέρα της Δήμητρα, γιατί ο παλιός σπόρος ενώνεται με το νέο βλαστό. Για τους μυημένους , αυτή η ένωση ήταν το σύμβολο της αιωνιότητας της ανθρώπινης ζωής, που πηγάζει από τις γενεές που ξεπηδάν η μία απ΄την άλλη.[3] γ) Η ανθρωπολογική διάσταση του μύθου. Αυτή επικεντρώνεται κυρίως στις ανθρώπινες διαστάσεις του μύθου: γάμος και θάνατος- που είναι κυρίαρχος μέσα στον μύθο- ο τραυματικός χωρισμός της μητέρας από τη νεαρή κόρη, λύπη και θυμός και τελικά συμφιλίωση. Δεν λείπει και η άποψη που λέει πως ο Άδης πρέπει να θεωρηθεί «στείρος, σεξουαλικά αδύναμος, ενώ η Περσεφόνη αντιπροσωπεύει τις ερωτικές περιπέτειες της εφηβείας»[4]

Η απαγωγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα, Τύμβος Καστά, Αμφίπολη.

11.18.2 Προέλευση Φυσική θεωρία της βλάστησης και του αγροτικού Ο μύθος της αρπαγής της θεάς της βλάστησης είναι κύκλου. Προελληνικός , όπως φαίνεται στο Σουμεριακό και Συριακό μύθο της αρπαγής της θεάς της γονιμότητας Πρωτοδιατυπώνεται στην αρχαιότητα από τους και βλάστησης Ιννάνα η Ιστάρ (Αστάρτη). Το μέρος Στωϊκούς . Η Κόρη ταυτίζεται με τα δημητριακά και της αρπαγής είναι διαφορετικό σε κάθε τοπική λα-

100

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

11.18.3 Δείτε επίσης • Ο αστεροειδής 399 Περσεφόνη (399 Persephone), που ανακαλύφθηκε το 1895, πήρε το όνομά του από τη θεότητα αυτή.

11.18.4 Παραπομπές [1] «Γύρω στη Μεσόγειο δεν μένουν στο υπέδαφος τέσσερις μήνες: τα χειμερινά σιτηρά (σιτάρι, κριθάρι, βρόμη, σίκαλη), σπέρνονται κυρίως το φθινόπωρο (Νοέμβριο) και φυτρώνουν μετά από σαράντα ημέρες περίπου. Βλασταίνουν λοιπόν το φθινόπωρο, όχι την άνοιξη»,Αφροδίτη Αβαγιανού, «Ιέρός Γάμος» και σεξουαλικοί ρόλοι: Άδης και Περσεφόνη, Πλάτων, τομ.54 (2004-2005),σελ.88 " Η αρπαγή της Περσεφόνης. O 'Aδης με τα άλογά του, και η Περσεφόνη (κάτω). Κρατήρας από την Απουλία, c. 340 π.Χ Antikensammlung Berlin

[2] όπ.π. [3] «Martin Nilsson, The Greek popular religion, The religion of Eleusis, pp 51-54». Sacred-texts.com. 2005-1108. http://www.sacred-texts.com/cla/gpr/. Ανακτήθηκε στις 2012-07-06. [4] όπ.π., σελ. 89 [5] Nilsson , Vol. I, pp.463-466

τρεία, και η τοποθεσία πιθανόν υποδεικνύει ότι κάποια μαγική μακρινή χώρα είχε επινοηθεί στο απώτατο παρελθόν. Ο Ομηρικός ‘Υμνος αναφέρει την πεδιάδα της «Νύσας».[5] Στην Ελληνική Μυθολογία η «Νύσα» είναι ένα μυθικό βουνό με άγνωστη τοποθεσία, το μέρος που γεννήθηκε ο θεός Διόνυσος. Η παλαιότερη αναπαράσταση μιας θεάς που μπορεί να ταυτισθεί με την Περσεφόνη που βγαίνει από το έδαφος, είναι ένα διακοσμημένο πιάτο από την Παλαιο-Παλατιακή περίοδο στην Φαιστό. Η θεά έχει μια μορφή που μοιάζει με λαχανικό, και συνοδεύεται από κοπέλες που χορεύουν ανάμεσα σε ανθισμένα λουλούδια.[6] Η αναπαράσταση είναι παρόμοια με νεώτερες αναπαραστάσεις της «Ανόδου της Φερεφάτα».[7] Η Περσεφόνη ήταν μια αρχαία χθόνια θεότητα των αγροτικών κοινωνιών, που δεχόταν τις ψυχές των νεκρών μέσα στη γη, αλλά απέκτησε δύναμη για τη γονιμότητα του εδάφους κάτω από το οποίο βασίλευε. Σύντροφός της ήταν ο Πλούτωνας ('Αδης) που ταυτίζεται με τον Πλούτο γιατί σαν χθόνια θεότητα βασίλευε μέσα στη γη όπου σε υπόγεια σιλό αποθηκεύονταν οι σπόροι του σιταριού, αλλά και περιείχε τους σπόρους που ήταν απαραίτητοι για μια καλή συγκομιδή.[8] Σε μερικές αναπαραστάσεις ο 'Αδης εμφανίζεται με τα άλογά του. Ο μύθος της αρπαγής της «Κόρης» προέρχεται από την ιδέα ότι ο Άδης αρπάζει τις ψυχές των νεκρών σαν τη λεία του, και μετά τις μεταφέρει στο βασίλειό του. Η ιδέα εμφανίζεται αμυδρά στον ’Ομηρο, αλλά είναι έντονη στις Ελληνικές λαϊκές παραδόσεις.Ο Χάροντας εμφανίζεται με το άλογό του, και μεταφέρει τον νεκρό στον κάτω κόσμο.[9][10]

[6] Burkert pp. 40-45 [7] Nilsson p.509, Tf. 39.1 [8] Wiliam Hansen , Classical mythology, p.182 [9] Nilsson, Vol I, pp. 453-5455 [10] «Xάρων», χαρωπός, κατ’ ευφημισμό «θάνατος» : Lidell-Scott: Greek-English Lexicon

11.18.5 Βιβλιογραφία • Αφροδίτη Αβαγιανού, «Ιέρός Γάμος» και σεξουαλικοί ρόλοι: Άδης και Περσεφόνη, Πλάτων, τομ.54 (2004-2005),σελ.81-105 • Walter Burkert, Homo necans. Ανθρωπολογική προσέγγιση στη θυσιαστήρια τελετουργία και τους μύθους της αρχαίας Ελλάδας, μτφρ.Βάιος Λιαπής, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 2011, σελ.438-520

11.18.6 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

11.19 Τάλως (εφευρέτης) Ο Τάλως ή Κάλως στην ελληνική μυθολογία ήταν ανιψιός του Δαίδαλου, γιος της αδερφής του, Πέρδικας. Ο Τάλως από μικρό παιδί είχε επιδείξει εξαιρετικές ικανότητες εφευρέτη. Λεγόταν μάλιστα ότι επινόησε το πριόνι βλέποντας το σαγόνι ενός φιδιού ή τη ραχοκοκαλιά ενός ψαριού. Του αποδίδονται επίσης

11.21. ΡΑΔΑΜΑΝΘΥΣ

101

ο κεραμικός τροχός και ο διαβήτης. Ο Τάλως μαθήτευε κοντά στο Δαίδαλο του και πολλοί ισχυρίζονταν ότι ο ευφυής νεαρός θα ξεπερνούσε πολύ σύντομα το θείο του. Το αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν ο Δαίδαλος, ζηλεύοντας υπερβολικά τον Τάλω και να τον γκρεμίσει από τα τείχη της Ακρόπολης. Η Πέρδικα μόλις έμαθε το φόνο του γιου της από τον ίδιο της τον αδερφό απαγχονίστηκε ή σύμφωνα με άλλη εκδοχή μεταμορφώθηκε από τη θεά Αθηνά στο πτηνό πέρδικα. Ο Δαίδαλος καταδικάστηκε από τον Άρειο Πάγο και εξορίστηκε στην Κρήτη.

πραγματική του ταυτότητα και, μετά από μικροεπεισόδια, οι δύο σύζυγοι συμφιλιώθηκαν. Η Πρόκρις ωστόσο απίστησε κάποτε προς τον Κέφαλο και κατέφυγε στην Κρήτη, στον βασιλιά Μίνωα. Αφού πήρε πλούσια δώρα από τον Μίνωα, επέστρεψε στην Αττική. Η Πρόκρις, βλέποντας τον άνδρα της να φεύγει πολύ συχνά στο κυνήγι, τον υποψιάσθηκε και τον ακολούθησε κρυφά μια μέρα. Κάποιος δούλος της είχε πει πως στις κυνηγετικές του εξορμήσεις φωνάζει τη λέξη «Νεφέλη». Πραγματικά, ο Κέφαλος επικαλέσθηκε τη νεφέλη αλλά εννοούσε το σύννεφο ή τον δροσερό άνεμο που θα τον ανακούφιζε από τη ζέστη. Σε μια στιγμή, ο Κέφαλος αντιλήφθηκε κίνηση 11.19.1 Πηγές στο φύλλωμα ενός θάμνου. Νομίζοντας ότι πίσω του κρυβόταν θήραμα, έριξε το ακόντιό του, αλλά εκεί • Ζαν Ρισπέν, "Ελληνική μυθολογία", τόμος Β', εκ- κρυβόταν η Πρόκρις, οπότε τη σκότωσε χωρίς να το δόσεις Δαρεμάς, Αθήνα 1953. (επιμέλεια:Σπύρος θέλει, και μάλιστα όντας πιστός σύζυγος (Οβιδίου Μαρινάτος, μετάφραση Νίκος Τετενές) «Μεταμορφώσεις», VII 672 κ.ε.). Η Πρόκρις αναφέρεται επίσης στην Οδύσσεια (λ 321), καθώς ο Οδυσσέας τη βλέπει στον Κάτω Κόσμο.

11.19.2

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Τάλως

11.19.3

Δείτε επίσης

• Δαίδαλος

11.20 Πρόκριδα

11.20.2 Δείτε επίσης • Με το όνομα Πρόκρις αναφέρεται και μία από τις κόρες του Θεσπίου, τις Θεσπιάδες, η οποία απέκτησε δύο παιδιά με τον Ηρακλή: τον Αντιλέοντα και τον Ιππέα.

11.20.3 Πηγές • Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969 • Κρουσίου: «Λεξικόν Ομηρικόν», διασκευή από την 6η γερμανική έκδ. υπό Ι. Πανταζίδου, έκδοση «Βιβλιεκδοτικά καταστήματα Αναστασίου Δ. Φέξη», Αθήνα 1901, σ. 766

«Ο θάνατος της Πρόκριδος». Πίνακας του Πιέρο ντι Κόζιμο (περ. 1486–1510).

Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Πρόκρις είναι κυρίως γνωστή η σύζυγος του Κεφάλου.

11.20.1

Ο μύθος

Η Πρόκρις ήταν ένα από τα πολλά παιδιά της Πραξιθέας και του βασιλιά των Αθηνών Ερεχθέως. Αδέλφια της ήταν ο Κέκροπας ο νεότερος, ο Άλκωνας, ο Ορνέας, ο Θέσπιος, ο Ευπάλαμος, ο Πάνδωρος, ο Μητίωνας, η Μερόπη, η Κρέουσα, η Ωρείθυια, η Πρωτογένεια, η Πανδώρα και η Χθονία. Μετά από οκτάχρονη απουσία, ο Κέφαλος επέστρεψε στην πατρίδα του, εμφανίσθηκε στη σύζυγό του Πρόκριδα ως ξένος και την έπεισε με πλούσια δώρα να τον παντρευτεί! Στη συνέχεια της απεκάλυψε την

11.21 Ραδάμανθυς Ο Ραδάμανθυς στην ελληνική μυθολογία ήταν ήρωας της Κρήτης, ένας από τους γιούς του Δία και της Ευρώπης, αδελφός του Μίνωα και του Σαρπηδόνα. Ο Ραδάμανθυς, όπως και τα αδέλφια του, ανατράφηκε από τον βασιλιά της Κρήτης Αστερίωνα, στον οποίο ο Δίας είχε εμπιστευθεί την Ευρώπη. Σύμφωνα με τοπική, περισσότερο, παράδοση, ο Ραδάμανθυς φημιζόταν για τη σοφία και για τη δίκαιη κρίση του. Σε αυτόν αποδιδόταν η σύνταξη του Κρητικού Κώδικα. Μετά τον θάνατό του λοιπόν, ο Πλούτωνας του ανέθεσε να δικάζει τους νεκρούς στον Άδη, μαζί με τον Μίνωα και τον Αιακό. Κατά μία εκδοχή, προς το τέλος του βίου του ο Ραδάμανθυς εξορίσθηκε, ίσως

102

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

οικειοθελώς, από την Κρήτη, και πήγε στη Βοιωτία, όπου και πήρε ως σύζυγό του την Αλκμήνη, που είχε χηρεύσει. Κατά τον Όμηρο ο Ραδάμανθυς ταξίδεψε με πλοία των Φαιάκων στην Εύβοια αναζητώντας τον Γίγαντα Τιτυό.

στην Αίγυπτο την εποχή των Πτολεμαίων, όπου ταυτίσθηκε τελικώς με τον Σέραπι, ενώ πολλές φορές συγχέεται και με τον επόμενο.[1]

Ο Ραδάμανθυς φέρεται να είχε δύο παιδιά, τον Ερυθρό και τον Γόρτυ.

11.21.1

Δείτε επίσης

• Στην αγγλική γλώσσα υπάρχει το επίθετο “Rhadamanthine” («ραδαμάνθειος»), που χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια δίκαιη αλλά ανελαστική κρίση ή δικαστική απόφαση . • Ο αστεροειδής 38083 Ραδάμανθυς (38083 Rhadamanthus) της Ζώνης του Κάιπερ, που ανακαλύφθηκε το 1999, έλαβε το όνομά του από τον μυθικό δικαστή.

11.21.2

Πηγές

• Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα 1969

11.22 Σαρπηδόνας

Ο Ύπνος και ο Θάνατος μεταφέρουν τον νεκρό Σαρπηδόνα.

Ο θάνατος του Σαρπηδόνος. Λεπτομέρεια από ερυθρόμορφη υδρία από την Ηράκλεια της Μεγάλης Ελλάδας, περ.400 π.Χ.

Με το όνομα Σαρπηδόνας (Σαρπηδών) είναι γνωστά τρία πρόσωπα στην ελληνική μυθολογία, όλα γιοι θεών, τα εξής: • Γιος του Δία και της Ευρώπης, αδελφός του Μίνωα και του Ραδάμανθυ. Ο Σαρπηδόνας πήγε στη Μικρά Ασία, έγινε βασιλιάς της Λυκίας και έζησε επί τρεις γενιές. Λατρευόταν ως θεός στη Λυκία, την Καρία την Κιλικία και τη Φρυγία. Η λατρεία του διαδόθηκε από εκεί στη Θράκη και

• Γιος του Δία και της Λαοδάμειας, που σκοτώθηκε από τον Πάτροκλο στον Τρωικό Πόλεμο. Κατά την περιγραφή που δίνει η Ιλιάδα, βλέποντας ο Σαρπηδόνας τον Πάτροκλο να σκοτώνει πολλούς γενναίους Τρώες, πρόσταξε τους δικούς του πολεμιστές να σταθούν. Αποφάσισε να μονομαχήσει μαζί του, οπότε πήδηξε κάτω από το άρμα του. Τον είδε και ο Πάτροκλος και κατέβηκε και αυτός από το δικό του. Ο Δίας, που τους έβλεπε από ψηλά, καρδιοχτύπησε για τον γιο του, τον Σαρπηδόνα, και σκεφτόταν πώς να τον γλιτώσει. Η σύζυγός του, η Ήρα, τον άκουσε να κλαίγεται, αλλά δεν τον παρότρυνε να σώσει τον γιο του. Αντιθέτως, του θύμισε ότι πολλών θεών οι γιοι πολεμούσαν στην Τροία και ορισμένοι από αυτούς είχαν ήδη σκοτωθεί. Αν ο Δίας γλίτωνε τον Σαρπηδόνα, τότε και άλλοι θεοί θα

11.23. ΦΑΙΔΡΑ

103

ήθελαν να σώσουν τους δικούς τους γιους. Για Κρητῶν --καὶ γὰρ οἱ Λύκιοι τὸ ἀρχαῖόν εἰσιν ἐκ Κρήτης, οἳ Σαρπηδόνι ὁμοῦ ἔφυγον- Παυσανία Αχαϊκά τον λόγο αυτό, έπρεπε να αφήσει τον Πάτροκλο να τον σκοτώσει, αν αυτή ήταν η μοίρα [2] οἳ δ' ἄρ' ἀπ' ὤμοιιν Σαρπηδόνος ἔντε' ἕλοντο χάλκεα του. Ο Δίας με βαριά καρδιά συμφώνησε, και μαρμαίροντα, τὰ μὲν κοίλας ἐπὶ νῆας δῶκε φέρειν έβρεξε ματωμένες σταγόνες βροχής στον κάμπο ἑτάροισι Μενοιτίου ἄλκιμος υἱός. καὶ τότ' Ἀπόλλωνα της Τροίας για να τιμήσει τον θάνατο του γιου προσέφη νεφεληγερέτα Ζεύς· εἰ δ' ἄγε νῦν φίλε Φοῖβε, του. Πρώτος έριξε το ακόντιό του ο Πάτροκλος κελαινεφὲς αἷμα κάθηρον ἐλθὼν ἐκ βελέων Σαρπηκαι κάρφωσε τον υπασπιστή του Σαρπηδόνα. δόνα, καί μιν ἔπειτα πολλὸν ἀπὸ πρὸ φέρων λοῦσον ποταμοῖο ῥοῇσι χρῖσόν τ' ἀμβροσίῃ, περὶ δ' ἄμβροτα Μετά έριξε ο Σαρπηδόνας και πέτυχε ένα από τα εἵματα ἕσσον· 670 πέμπε δέ μιν πομποῖσιν ἅμα κραιάλογα που ήταν ζευμένα στο άρμα του Αχιλλέα πνοῖσι φέρεσθαι ὕπνῳ καὶ θανάτῳ διδυμάοσιν, οἵ ῥά (το οποίο είχε πάρει ο Πάτροκλος). Τότε όρμημιν ὦκα θήσουσ' ἐν Λυκίης εὐρείης πίονι δήμῳ, ἔνθά σαν κι οι δυο ο ένας πάνω στον άλλο. Ο Σαρπηἑ ταρχύσουσι κασίγνητοί τε ἔται τε τύμβῳ τε στήλῃ τε· δόνας αστόχησε και πάλι, ο Πάτροκλος όμως τον τὸ γὰρ γέρας ἐστὶ θανόντων.Ομήρου Ιλιάς, Π 663-683 κτύπησε στο στήθος. Ο Σαρπηδόνας, πριν ξεψυχήσει, είπε στον εξάδελφο και φίλο του Γλαύκο να πάρει τη θέση του στη μάχη και να αποτρέψει 11.22.3 Πηγές τους Έλληνες από το να τον «σκυλεύσουν», δηλαδή να του πάρουν την αρματωσιά. Ο Γλαύκος, • Το αντίστοιχο άρθρο της αγγλόγλωσσης επειδή ήταν κι αυτός πληγωμένος, παρακάλεσε Wikipedia τους θεούς να τον θεραπεύσουν. Ο Απόλλων τον • Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής άκουσε και τον έκανε καλά. Τότε ο Γλαύκος συΜυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα γκέντρωσε τους ήρωες της Τροίας και τους ζή1969 τησε να δώσουν μάχη για το πτώμα του Σαρπηδόνα, όπως και έγινε. Ο Πάτροκλος κάλεσε κι εκείνος σε βοήθεια Έλληνες ήρωες: πρώτοι ήρθαν οι δύο Αίαντες. Και άρχισε η μάχη γύρω 11.23 Φαίδρα από το κουφάρι του νεκρού ήρωα. Ο Δίας το τύλιξε στο σκοτάδι. Η έκβαση ήταν υπέρ των Ελλήνων, καθώς ο Έκτορας δείλιασε προς στιγμή και υποχώρησε. Τότε οι Έλληνες έβγαλαν την πανοπλία του Σαρπηδόνα και ο Πάτροκλος διέταξε να τη μεταφέρουν στο πλοίο. Μετά ο Δίας φώναξε τον Απόλλωνα και του είπε να πάρει το σώμα του Σαρπηδόνα, να το πλύνει από τη σκόνη και το αίμα, να το αλείψει με μυρωμένο λάδι και να το ντύσει με πολύτιμα υφάσματα, όπως και έγινε. Στη συνέχεια, οι δύο αδελφοί, ο θεός Ύπνος και ο θεός Θάνατος, μετέφεραν το πτώμα στη Λυκία, όπου το έθαψαν με μεγάλες τιμές τα αδέλφια του και οι φίλοι του. Ο Πάτροκλος συνέχισε να κυνηγά τους Τρώες προς τα τείχη, πράγμα που έμελλε να του στοιχίσει τη «Φαίδρα», έργο του Αλεξάντρ Καμπανέλ, Μουσείο Φαμπρ, Μονπελιέ (1880). ζωή αργότερα την ίδια εκείνη ημέρα...[2] • Γιος του Ποσειδώνα, που σκοτώθηκε από τον Ηρακλή.

11.22.1

Δείτε επίσης

Η Φαίδρα ήταν κόρη του βασιλιά της αρχαίας Κρήτης Μίνωα και της Πασιφάης. Ήταν η δεύτερη γυναίκα του ήρωα και βασιλιά της Αθήνας του Θησέα.

• Ο αστεροειδής 2223 Σαρπηδών (2223 11.23.1 Ο μύθος Sarpedon), που ανήκει στην Τρωική Ομάδα και ανακαλύφθηκε το 1977, πήρε το όνομά του Κατά την Ελληνική Μυθολογία, η Φαίδρα κυριεύαπό τον πολεμιστή του Τρωικού Πολέμου. θηκε από σφοδρό έρωτα για τον ξακουστό για την ομορφιά, γιο του Θησέα (εκ της Ιππολύτης), τον Ιππόλυτο, στη προσπάθειά της να τον σαγηνεύσει, 11.22.2 Αναφορές εκείνος την απέκρουσε. Σε άλλη συνάντηση η Φαίδρα [1] ἐχόντων δὲ αὐτὴν ὁμοῦ τοῖς Κρησὶ Λυκίων καὶ Καρῶν δεν δίστασε να πέσει στα πόδια του και να τον πατε καὶ Παμφύλων, Λυκίων μὲν κατὰ συγγένειαν τὴν ρακαλεί με δάκρυα ν΄ανταποκριθεί στον παράφορο

104

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

έρωτά της. Ο Ιππόλυτος την απέπεμψε σκαιότατα και η Φαίδρα μέσα στην οργή της έσκισε τα ενδύματά της και τρέχοντας παρουσιάσθηκε ημίγυμνη στον Θησέα, διαβάλλοντας τον Ιππόλυτο ότι προσπάθησε να τη βιάσει. Ο Θησέας έδιωξε από τη χώρα τον Ιππόλυτο, ο οποίος φεύγοντας σκοτώθηκε καθώς τ΄ άλογα του άρματός του αφήνιασαν στη αιφνίδια θέα ενός τέρατος που είχε εκβρασθεί από τη θάλασσα. Όταν η Φαίδρα έμαθε για τον θάνατο του Ιππόλυτου, αισθανόμενη ντροπή και ενοχές, αυτοκτόνησε δι΄ απαγχονισμού. Τον μύθο αυτό χρησιμοποίησε ο Ευριπίδης στη τραγωδία του «Ιππόλυτος», καθώς επίσης και πολλοί άλλοι αρχαίοι ποιητές και καλλιτέχνες.

11.23.2

Δείτε επίσης

• Ο αστεροειδής 174 Φαίδρα (174 Phaedra), που ανακαλύφθηκε το 1877, πήρε το όνομά του από την τραγική αυτή σύζυγο του Θησέα.

Κεφάλαιο 12

ΕΡΙΝΥΕΣ 12.1 Ερινύες Οι Ερινύες στην Ελληνική μυθολογία ήταν μυθικές χθόνιες θεότητες που κυνηγούσαν όσους είχαν διαπράξει εγκλήματα κατά της φυσικής και ηθικής τάξης των πραγμάτων. Επίσης είναι γνωστές και ως Ευμενίδες, δίνοντάς έτσι το όνομά τους στην τρίτη τραγωδία της τριλογίας Oρέστειας του Αισχύλου. Στη συγκεκριμένη τραγωδία, κατατρέχουν τον Ορέστη, γιο του Αγαμέμνονα και της Κλυταιμνήστρας, για το φόνο της μητέρας του.

12.1.1

Προέλευση

Λέγεται κατά μεν τον Ησίοδο (βλ. Θεογονία στ.178185) ότι οι Ερινύες γεννήθηκαν από το αίμα του Ουρανού, προκειμένου να εκδικηθεί ο ίδιος τον ευνουχισμό του από τον ίδιο του το γιο τον Κρόνο, κατά δε τον Αισχύλο ότι αυτές ήταν κόρες της Νύκτας και κατά τον Σοφοκλή κόρες της Γης και του Σκότους, ενώ ακολουθούν και άλλες γνώμες. Ο αριθμός τους δεν είναι ακριβής, ο Όμηρος δεν γνωρίζει αριθμό αυτών, ο Αισχύλος εισάγει ολόκληρο χορό Ερινύων, αντίθετα ο Ευριπίδης σ΄ ένα δράμα του αναφέρει τρεις, με ονόματα που έδωσαν μεταγενέστεροι όπως ο Βιργίλιος που επίσης αναγνωρίζει τρεις: • την Αληκτώ (ανθρωπομορφισμός της οργής και μανίας), • την Μέγαιρα (ανθρωπομορφισμός του μίσους και του φθόνου) και • την Τισιφόνη (ανθρωπομορφισμός της εκδίκησης φόνου).

12.1.2

Περιγραφή

Τα κεφάλια των Ερινύων ήταν τυλιγμένα με φίδια, εικόνα που θυμίζει τη μέδουσα Γοργώ, και γενικότερα όλη η εμφάνισή τους ήταν φρικιαστική και απωθητική. Συνήθως απεικονίζονται με αστραφτερό βλέμμα μαύρες στην όψη, αποπνέουσες καταστρεπτικό πυρ αλλά και με φτερά φέρουσες μαύρες εσθή-

Ερινύες, από έναν αρχαίο κρατήρα.

τες. Κατοικία τους είχαν τον κάτω κόσμο του Άδη απ΄ όπου και αναλάμβαναν την εκτέλεση των ποινών που έθεταν οι κριτές του Άδη και της Δίκης στους ανθρώπους, ακόμα και πέραν του τάφου τους γι αυτό επί των φονέων αποκαλούνταν ως θεότητες "Επίκουροι της Δίκης". Στα χέρια τους έφεραν συνήθως αναμμένες δάδες για να διαλύουν τα σκότη που ευνοούσαν ή κάλυπταν τα διαπραχθέντα εγκλήματα καθώς και μαστίγιο φιδοφόρο ως όπλο κατά των δραστών. Στη μέση τους έφεραν ζώνη δίνοντας την όψη Μαι-

105

106

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12. ΕΡΙΝΥΕΣ

νάδων και γι αυτό επίσης ονομάζονταν και "Βάκχες 12.1.4 τoυ Άδη".

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

12.2 Αληκτώ 12.1.3

Δράση Η Αληκτώ είναι μία από τις Ερινύες στην ελληνική μυθολογία. Σύμφωνα με τον Ησίοδο, ήταν η κόρη της Γαίας και του Αιθέρα, ή της Νύκτας και του Αχέροντα, που η μανία της φύτρωσε από το αίμα που χύθηκε από τον Ουρανό όταν ο Κρόνος τον ευνούχισε. Είναι αδελφή της Τισιφόνης και της Μέγαιρας, θεότητες τιμωροί. Η Αληκτώ είναι η Ερινύα με την αποστολή της αιώνιας οργής επί των ηθικών εγκλημάτων (όπως ο θυμός), ειδικότερα εκείνων που συνέβαιναν μεταξύ των ανθρώπων. Η εξουσία της είναι παρόμοια με της Νέμεσης, με τη διαφορά ότι η εξουσία της τελευταίας είναι να τιμωρεί εγκλήματα που στρέφονταν εναντίον των θεών. Φέρεται να έκλαψε μόνο μία φορά, όταν άκουσε τους θρήνους του Ορφέα στο θάνατο της αγαπημένης του Ευρυδίκης.

Η Αληκτώ αναφέρεται στην Αινειάδα του Βιργιλίου, (7, 324), με το όνομα "Μέλαινα", όπως ομοίως την αναφέρει και ο Απολλόδωρος. Μνεία αυτής γίνεται Οι Ερινύες πλήττουν τον Ορέστη επίσης στη Θεία Κωμωδία του Δάντη (Κόλαση) ως μία Από τις πιο γνωστές καταδιώξεις των Ερινύων ανα- από τις τρεις Ερινύες. φέρεται εκείνη κατά του μητροκτόνου Ορέστη που Η Αληκτώ αποτελεί την αρχέγονη ελληνική ιδεατή ερχόμενος στην Αθήνα δικάστηκε από τον Άρειο αντίληψη (θεότητα) του καταλογισμού (ή επιμεριΠάγο ως φονεύς έχοντας συνήγορό του τον θεό σμού) της ποινής επί των εγκλημάτων. Απόλλωνα, ενώ η θεά Αθηνά προεδρεύει των δικαστών. Στην ισοψηφία που ακολούθησε η Αθηνά έδωσε την ψήφο της υπέρ της αθώωσης του ήρωα. 12.2.1 Πηγές Τότε αναφέρεται πως οι Ερινύες οργίστηκαν και κατά της Αθηνάς και κατά της πόλεως και που για • Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica να τις εξευμενίσουν οι Αθηναίοι ίδρυσαν "Ιερό Ευμετομ.6ος, σελ.374. νίδων" πλησίον του Αρείου Πάγου, τις δε δίκες περί φόνου να τις εκδικάζει ο Βασιλεύς. Αλλά στην αρχαία Αθήνα υπήρχε και άλλο ιερό για τις Ερινύες που 12.2.2 Αστρονομία βρισκόταν στο "Ίππιο Κολωνό", εκεί ερχόμενος ο τυφλός Οιδίπους εύρε τον ποθούμενο θάνατο. Επίσης • Ο αστεροειδής 465 Αληκτώ (465 Alekto), που στο δήμο «Φλύα» υπήρχε μεταξύ των άλλων βωμών ανακαλύφθηκε το 1901, πήρε το όνομά του από και εκείνος προς τιμή των "Σεμνών θεών". την Ερινύα αυτή. • Σημειώσεις: Η παραπάνω δίκη του Ορέστη αποτέλεσε και την υπόθεση του δράματος «Ευμενίδες» που με τον «Αγαμέμνονα» και τις «Χοηφόρες» συγκροτούσαν τη περίφημη τριλογία του Αισχύλου με το όνομα "Ορέστεια". Βέβαια με αφορμή την υπόθεση αυτή ο μεγάλος τραγικός εξαίρει το τότε δικαστήριο του Αρείου Πάγου χαρακτηρίζοντας με τις φράσεις του ως: "άθικτο κερδών", "εγρήγορο" (άγρυπνο), "φούρημα της χώρας", "σεμνότατο", κ.ά. κάτι που συνηθίζεται μέχρι και σήμερα προκειμένου οι αποφάσεις κατά κατηγορουμένων να τύχουν ευμενείς (Ευμενίδες).

12.3 Μέγαιρα Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Μέγαιρα (δεν πρέπει να συγχέεται με τη Μεγάρα) είναι γνωστή η μία από τις Ερινύες, τις θεότητες που προσωποποιούσαν τις τύψεις, στην παράδοση κατά την οποία αυτές είναι τρεις, όπως για παράδειγμα στον Ευριπίδη. Η Μέγαιρα αναφέρεται δηλαδή μαζί με την Αληκτώ και την Τισιφόνη. Ειδικότερα η Μέγαιρα συνδέεται με τη ζήλεια-φθόνο (από την ετυμολογία της λέξεως) και τιμωρούσε ιδιαίτερα τη συζυγική απιστία.

Στην Μακεδονία υπήρχαν παρόμοιες θεότητες που Στη νεότερη εποχή η λέξη «μέγαιρα» κατέληξε να σημαίνει κάθε απαίσια και αδυσώπητη γυναίκα, τόσο τις ονόμαζαν Αραντίδες.

12.4. ΤΙΣΙΦΟΝΗ στη νεοελληνική, όσο και σε άλλες γλώσσες: Στη σύγχρονη γαλλική (mégère) και πορτογαλική (megera) γλώσσα υποδηλώνει μια αντιπαθητική, φθονερή ή αξιοπεριφρόνητη γυναίκα, ενώ η ιταλική λέξη megera σημαίνει μια κακιά και/ή άσχημη γυναίκα.

12.3.1

Πηγές

• Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969

12.4 Τισιφόνη Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Τισιφόνη είναι γνωστά τα παρακάτω δύο διαφορετικά πρόσωπα: 1. Μία από τις Ερινύες, που γεννήθηκε από το αίμα του Ουρανού που χύθηκε στους κόλπους της Γης κατά τον ακρωτηριασμό του από τον Κρόνο. Η Τισιφόνη, όπως υπονοεί και το όνομά της, πιστευόταν ότι δρούσε ως τιμωρός των δολοφόνων. Σύμφωνα με ένα μύθο, η Τισιφόνη ερωτεύθηκε τον Κιθαιρώνα, αλλά προκάλεσε τον θάνατό του από δάγκωμα ενός από τα φίδια που είχε αντί μαλλιών στο κεφάλι της. Στην Αινειάδα του Βιργιλίου η Τισιφόνη είναι η θηριώδης και σκληρή φρουρός των πυλών των Ταρτάρων. 2. Θυγατέρα του Αλκμαίωνα και της Μαντούς. Ο Αλκμαίων άφησε κατά λάθος τη μικρή Τισιφόνη και τον αδελφό της Αμφίλοχο στον Κρέοντα. Η σύζυγος του Κρέοντα Ευρυδίκη πούλησε τότε την Τισιφόνη ως δούλη, ζηλεύοντας την ομορφιά της. Δεν αντιλήφθηκε ότι ο αγοραστής της Τισιφόνης ήταν άνθρωπος του Αλκμαίωνα. Μόλις ο Αλκμαίων επέστρεψε, έσωσε την κόρη του και πήρε μαζί του τον γιο του. • Ο αστεροειδής 466 Τισιφόνη (466 Tisiphone), που ανακαλύφθηκε το 1901, πήρε το όνομά του από τη μυθική Ερινύα. Επίσης, ένα γένος από πεταλούδες και τα γένη κροταλία Agkistrodon και Calloselasma (ως συνώνυμο παλαιότερο όνομά τους).

12.4.1

Πηγές

• Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα 1969

107

Κεφάλαιο 13

ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ 13.1 Ησίοδος

ποίησης. Επειδή μεγάλωσε σε αυτό το ιερό και αγροτικό περιβάλλον τα ποιήματα του έχουν διδακτικό και θρησκευτικό περιεχόμενο, ενώ με τον Ησίοδο η Ελλάδα βγαίνει από το σκοτάδι του μύθου αφοί ο ίδιος αντλεί τα θέματα του όχι μόνο από τη φαντασία αλλά και από την ζωή φέρνοντας έτσι την ποίηση πιο κοντά στον άνθρωπο. Ο τρόπος και χρόνος θανάτου του είναι συγκεχυμένος. Μία παράδοση θέλει τον τάφο του Ησίοδου στον Ορχομενό Βοιωτίας, ενώ σύμφωνα με μια άλλη, το μαντείο των Δελφών έβγαλε χρησμό ότι ο Ησίοδος θα πέθαινε στη Νεμέα, οπότε εκείνος κατέφυγε στη Λοκρίδα, όπου όμως σκοτώθηκε στον τοπικό ναό του Νεμαίου Δία και ετάφη εκεί[3] .

13.1.1 Τα έργα του Στους αρχαίους χρόνους αν και πολλά ποιήματα έφεραν το όνομά του, τρία ποιήματα σώθηκαν από τον χρόνο. Τα ποιήματα του Ησίοδου περιείχαν τις πρώτες προσπάθειες για λυρική γραφή, ιαμβική και ελεγειακή.

«Ησίοδος και Μούσα», Γκυστάβ Μορώ, 1891

Ο Ησίοδος υπήρξε ο δεύτερος σε σπουδαιότητα αρχαίος ποιητής μετά τον Όμηρο[1] . Γεννήθηκε στην Άσκρη της Βοιωτίας, όπου κατέφυγε ο πατέρας του από την αιολική Κύμη της Μικράς Ασίας[2] , αλλά η ημερομηνία της γέννησής του δεν είναι γνωστή. Υπολογίζεται ότι έζησε γύρω στο 700 ή 800 π.Χ. Επισκεπτόμενος συχνά το όρος Ελικώνα, όπου οι μύθοι έλεγαν ότι κατοικούσαν οι Μούσες, έλεγε ο ίδιος ότι εκείνες του έδωσαν το χάρισμα της 108

• Έργα και Ημέραι, όπου ο Ησίοδος κάνει λόγο για τα ηθικά διδάγματα που πρέπει να ακολουθούν οι άνθρωποι.Επίσης δίνει συμβουλές στους αγρότες για την καλλιέργεια της γης και αναφέρει πως η εργασία είναι ο μόνος δρόμος που εξασφαλίζει την επιτυχία. "Έργον δ' ουδέν όνειδος, αεργίη δέ τ' όνειδος" δηλαδή "καμία εργασία δεν είναι ντροπή, ντροπή είναι να μην εργάζεται κανείς". Στο ίδιο έργο δίνει ακόμα συμβουλές για ναυτιλιακά,εμπορικά και γεωργικά έργα, καθώς και για τον γάμο, την ανατροφή των παιδιών, προσπαθώντας να προτρέψει τον άνθρωπο να γίνει πιο καλός και πιο ενάρετος. • Θεογονία. Είναι έπος, δηλαδή μεγάλο αφηγηματικό ποίημα αποτελούμενο από 1.022 στίχους. Αναφέρεται στις τοπικές λατρείες των Θεών και στην απαρχή του κόσμου. Είναι μια σημαντικότατη πηγή πληροφοριών για την ελληνική μυθολογία. Είναι χωρισμένο σε 5 μέρη : α.Προοίμιο, β.Κοσμογονία-Θεογονία,γ. Τιτανομαχία δ. Δεύτερη φάση της "Θεογονίας" και ε. Ηρωγοωνία.

13.2. ΘΕΟΓΟΝΙΑ Στο Προοίμιο ο Ησίοδος υμνεί τις Μούσες και τις παρακαλά να του δώσουν έμπνευση.Στη "Θεογονία" μας αφηγείται πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος και οι θεοί και αναφέρει πως όλα ξεκίνησαν από το Χάος. Στη συνέχεια γεννήθηκε η Γη, ο Τάρταρος και ο Έρωτας. Από το Χάος γεννήθηκε το Έρεβος και η Μαύρη Νύχτα που γέννησαν τον Αιθέρα και την Ημέρα. Αργότερα η Γη γέννησε τον Ουρανό και από την ένωση αυτών των δύο δημιουργήθηκαν ο Ωκεανός, οι Τιτάνες, οι Κύκλωπες και οι Εκατόγχειρες. Ένας από τους Τιτάνες, ο Κρόνος έκανε παιδιά με τη Ρέα, φοβούμενος όμως μη χάσει την ηγετική του θέση, που είχε σφετεριστεί από τον πατέρα του τον Ουρανό, άρχισε να καταπίνει τα παιδιά του. Ένα από αυτά ήταν και ο Δίας, ο οποίος όμως γλίτωσε. Ύστερα αφηγείται πως ο Προμηθέας έκλεψε τη φωτιά από τους θεούς και την έδωσε στους ανθρώπους. Οργισμένος τότε ο Δίας διέταξε τον Ήφαιστο να πλάσει την Πανδώρα, την πρώτη γυναίκα στον κόσμο, για να φέρει δυστυχία στους ανθρώπους ενώ έδεσε τον Προμηθέα με άλυτα δεσμά σε έναν βράχο στον Καύκασο και έστειλε έναν αετό εκεί για να του τρώει το συκώτι, που κάθε μέρα ανανεωνόταν. Στη συνέχεια αναφέρεται στους Εκατόγχειρες που τους είχε δέσει ο Κρόνος στο άλλο άκρο της Γης. Στην Τιτανομαχία ο Δίας τους ελευθέρωσε ώστε να τους χρησιμοποιήσει ως συμμάχους στη μάχη εναντίον των Τιτάνων, όπου εντέλει νίκησαν οι θεοί. Στη Δεύτερη Θεογονία μας διηγείται πως μετά από αυτή την νίκη οι θεοί αναγνώρισαν σαν κυρίαρχο τους τον Δία, ενώ στην Ηρωγονία αναφέρει τους ημίθεους ήρωες που γεννήθηκαν από θνητούς πατέρες και αθάνατες γυναίκες. • Κατάλογος Γυναικών ή Ηοίαι (ψευδοΗσιοδιακό), όπου εξυμνούνται θνητές που έκαναν θνητά παιδιά από αθάνατους θεούς.

109

13.1.4 Πηγές • Gigon, Olof, «Η απαρχή της ελληνικής φιλοσοφίας [Ησίοδος]». Μετάφρ. Μαρία Μέντζου. Εποπτεία 45 (1980), 299-310 • Θησαυρός των Γνώσεων(1969). Τρίτος τόμος,σελ. 49-50

13.1.5 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

13.2 Θεογονία Η Θεογονία είναι επικό ποίημα του Ησιόδου που περιγράφει, σε αντίθεση με τις κοσμογονίες άλλων ανατολικών λαών, την καταγωγή των θεών της ελληνικής μυθολογίας όπως αυτοί γεννήθηκαν και διαμορφώθηκαν στην ανθρώπινη αντίληψη κατόπιν πρώιμων παρατηρήσεων μαζί με τη Γη (Γαία), τους ποταμούς, την απέραντη θάλασσα, τα λαμπρά άστρα και τον πλατύ υπεράνω όλων ουρανό. Θεωρείται ότι γράφτηκε μετά τα Ομηρικά έπη τα οποία αποτελούν πηγή του έργου υπολογίζοντας θεωρητικά γύρω στο 1000 - 700 π.Χ. Η Θεογονία του Ησιόδου αποτελεί μια σημαντικότατη πηγή για την αρχαία ελληνική μυθολογία, που αναφέρει το σύνολο σχεδόν των ιδεατών θεοτήτων που σέβονταν και τιμούσαν οι αρχαίοι Έλληνες. Το ποίημα αποτελείται από 1022 εξάμετρα και αρχίζει από την πρώτη γενεά θεών, το Χάος, τη Γαία, συνεχίζει με τον Ουρανό, τους Τιτάνες και καταλήγει στους θεούς του Ολύμπου και την επικράτησή τους.

13.2.1 Οι γενεές

Η Θεογονία του Ησιόδου είναι μία μακροσκελής σύνθεση μιας τεράστιας ποικιλίας τοπικών ελληνικών • Ασπίς, όπου γίνεται λόγος για την μονομαχία του παραδόσεων που αφορούν τους θεούς. Το έργο είΗρακλή και του Κύκνου. (ψευδο-Ησιοδιακό) ναι οργανωμένο ως μία διήγηση που αναφέρει πώς δημιουργήθηκαν οι θεοί δημιουργώντας την πρώιμη ηθική και εύνομη τάξη χωρίς νομοθεσίες.

13.1.2

Νεοελληνικές μεταφράσεις

Όλα τα έργα του Ησιόδου μετάφρασε ο Πάικος Νικο- Η πρώτη γενιά λαϊδης (Αθήνα, χχ) Ο Ησίοδος αφού ευχαριστεί τις Μούσες για την έμπνευση που του έδωσαν, εξηγεί ότι αυθόρμητα εμ13.1.3 Παραπομπές φανίστηκε το Χάος που γέννησε την πρώτη θεϊκή Τριάδα, την Γη, ως έννοια της ύλης, τον Τάρταρο ως [1] Ηρόδοτος, Ιστορίαι, Βιβλίο Β', 53. έννοια του χρόνου και του θανάτου και τον Έρωτα, ως έννοια της δημιουργίας. [2] Κύμην Αἰολίδα προλιπών, ἐν νηὶ μελαίνῃ[...]νάσσατο Στη συνέχεια, από το Χάος ξεπήδησε το Έρεβος και δ᾽ ἄγχ᾽ Ἑλικῶνος ὀιζυρῇ ἐνὶ κώμῃ, Ἄσκρῃ, χεῖμα η Νύχτα. Από την ένωση της Νύχτας με το Έρεβος κακῇ, θέρει ἀργαλέῃ, οὐδέ ποτ᾽ ἐσθλῇ... Ησίοδος, γεννήθηκαν ο Αιθέρας και η Ημέρα. Η Γη, με παρθεΈργα και ημέραι, στ. 636-640. νογένεση, γέννησε τον Ουρανό, τα Oὔρεα (Όρη) και [3] Πλούταρχος, Των Επτά Σοφών Συμπόσιον, 162d τον Πόντο.

110

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13. ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ Ο Νηρέας μαζί με την Δώρις γέννησαν 50 Νύμφες,τις Νηρηίδες.Ο Θαύμας μαζί με την Ηλέκτρα γέννησαν την Ίριδα(ουράνιο τόξο) και τις Άρπυιες.Η Γαία με τα Τάρταρα γέννησαν τον Τυφώνα που μαζί με την Έχιδνα γέννησαν τον Όρθο,τον σκύλο του Γηρυόνη,την Χίμαιρα,την Ύδρα και τον Κέρβερο.Ο Όρθος και η Χίμαιρα γέννησαν την Σφίγγα και το Λιοντάρι της Νεμέας(που ανάθρεψε η Ήρα).Ο Ωκεανός και η Τήθυς γέννησαν 3.000 ποτάμια και 3.000 Ωκεανίδες.Η Θεία και ο Υπερίωνας γέννησαν τον Ήλιο,την Σελήνη και την Αυγή ή Ηώ.Ο Κρείος και η Εβρύβια γέννησαν τον Αστραίο,τον Πέλλα και τον Πέρση.Ο Πάλλας και η Ωκεανίδα Στυξ γέννησαν τους 4 Ανέμους και τα Αστέρια.Ο Ιάπετος και η Κλυμένη γέννησαν τον Άτλαντα,τον Επιμηθέα και τον Προμηθέα.

Η τρίτη γενεά

Χειρόγραφο της Θεογονίας του 16ου αι.

Ο Ουρανός ζευγάρωσε με τη Γαία και γεννήθηκαν 12 Τιτάνες: ο Ωκεανός, ο Κόιος, ο Κρείος, ο Υπερίων, ο Ιαπετός, η Θεία, η Ρέα, η Θέμις, η Μνημοσύνη, η Φοίβη, η Τηθύς και ο Κρόνος, 3 Κύκλωπες: ο Βρόντης, ο Στερόπης και ο Άργης και τέλος 3 Εκατόγχειρες: ο Βριαρέας, ο Κόττος και ο Γύγης. Η δεύτερη γενεά

Ο Κρόνος και η Ρέα γέννησαν την Εστία,την Δήμητρα,την Ήρα,τον Άδη,και τον Ποσειδώνα τους οποίους έτρωγε.Όταν η Ρέα γέννησε τον Δία τον άφησε στην Κρήτη για να μεγαλώσει και ξεγέλασε τον Κρόνο με μια πέτρα.Όταν ο Δίας μεγάλωσε, μαζί με τους άλλους θεούς πολέμησε τους Τιτάνες στην Τιτανομαχία.

13.2.2 Οικογένειες 1.Χάος=Γη,Έρως,Τάρταρος,Νύχτα,Έρεβος.

2.Γη+Τάρταρος=Τυφώνας+Έχιδνα=(Όρθος+Χίμαιρα=Σφίγγα,Λιοντά της Νεμέας),Λερναία Ύδρα,Κέρβερος. 3.Έρεβος+Νύχτα=Αιθέρας,Ημέρα.

4.Νύχτα=Μόρος,Όνειρα,Πεπρωμένο,Μόμος,Αγάπη,Γηράτεια,Θάνατο

5.Γη=Ουρανός(Ωκεανός+Τήθυς=3000 ωκεανίΌταν ο Κρόνος σκότωσε τον Ουρανό,το αίμα του Ου- ποταμοί,3000 δες/Θεία+Υπερίωνας=Ήλιος,Σελήνη,Αυγή/Κρείος+Ευρύβια=Αστραίο ρανού απλώθηκε στη γη και έτσι δημιουργήθηκαν οι Ερινύες,οι Γίγαντες και οι Μελιάδες.Ο αφρός της θάλασσας γέννησε την Αφροδίτη.Εντωμεταξύ η Νύχτα από μόνη της γέννησε τον Μορό,τα Όνειρα,το 13.2.3 Ανάλυση Πεπρωμένο,την Έριδα,τον Μόμο, η Φηλότης,το Γέρας,τον Θάνατο,τις Μοίρες,την Νέμεσις,τις Εσπε- Σε πολλούς πολιτισμούς, οι διηγήσεις για τον κόσμο ρίδες,τον Ύπνο,τον Οϊζύ και την Απάτη.Η Έριδα και τους θεούς που τον σχημάτισαν είναι ένας τρόακολούθησε τα βήματα της μητέρας της και γέν- πος για την κοινωνία να επανεπιβεβαιώσει τις εγνησε τον Πόνο,τις Μάχες,τους Καυγάδες,τη Δολοφο- χώριες πολιτιστικές παραδόσεις. Ιδιαίτερα οι θεογονία, την Πάλη,τα Ψέματα,τις Διαφορές,τον Λιμό,την νίες τείνουν να επιβεβαιώνουν πως η βασιλεία είΑσθένεια,τους Όρκους,τις Ιστορίες,την Ανυπακοή ναι φυσικά ενσωματωμένη στην κοινωνία. Αυτό που και το Ερείπιο.Η Γαία παντρέυτηκε τον Πόντο και καθιστά την Θεογονία του Ησιόδου μοναδική, είγέννησε τον Φόρκυς,την Κητώ,τον Νηρέα και τον ναι πως δεν επιβεβαιώνει καμία ιστορική βασιλική Θαύμα.Ο Φόρκυς και η Κητώ ζευγάρωσαν και γέν- γραμμή/συνέχεια. Κάτι τέτοιο θα τοποθετούσε την νησαν τις Γραίες και τις 3 Γοργόνες(την Σθενώ,την Θεογονία σε μια συγκεκριμένη εποχή και τόπο. ΑντιΕυρυδάλη και την Μέδουσα).Η Μέδουσα και ο Πο- θέτως, η Θεογονία επιβεβαιώνει την βασιλεία του σειδώνας γέννησαν τον Πήγασο και τον Χρυσαώρ ίδιου του θεού Δία επί όλων των άλλων θεών και επί που μαζί με την Καλλιρόη γέννησε τον Γηρυόνη. ολόκληρου του κόσμου.

13.4. ΓΑΙΑ (ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ)

111

Επιπλέον, ο Ησίοδος προορίζει για τον ίδιο την εξουσία που συνήθως επιφυλάσσεται στην ιερή βασιλεία. Ο ποιητής διακηρύσσει πως σ’ αυτόν, και όχι όπως θα αναμέναμε σε κάποιο βασιλιά, οι Μούσες παρείχαν τα δύο δώρα του σκήπτρου και της εξουσιαστικής φωνής (Ησίοδος, Θεογονία 30-3), που είναι τα φανερά σημάδια βασιλείας. Αυτή η χειρονομία δεν αποσκοπεί να κάνει τον Ησίοδο βασιλιά. Μάλλον, η απώτερη σημασία είναι πως η εξουσία της βασιλείας τώρα ανήκει στην ποιητική φωνή, στην φωνή που απαγγέλλει την Θεογονία. Μετά την κλασική περίοδο, η θεόσταλτη βασιλεία επανεισάγεται στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα πρώτα στην Μακεδονία, από τις βασιλικές παραδόσεις της Περσίας. Αν και χρησιμοποιείται συχνά ως βιβλίο-πηγή για την ελληνική μυθολογία, η Θεογονία είναι ταυτόχρονα κάτι λιγότερο και κάτι περισσότερο από αυτό. Με επίσημους όρους είναι ένας ύμνος που επικαλείται τον Δία και τις Μούσες: παράλληλα κείμενα μεταξύ της και του αρκετά μικρότερου Ομηρικού Ύμνου στις Μούσες κάνουν φανερό πώς η Θεογονία αναπτύχθηκε μέσα από μία παράδοση υμνικών πρελουδίων με τα οποία οι Έλληνες ραψωδοί θα ξεκινούσαν τις συμμετοχές τους σε ποιητικούς διαγωνισμούς. Είναι αναγκαίο, επομένως, να θεωρήσουμε την Θεογονία όχι ως ένα είδος Βίβλου της ελληνικής μυθολογίας, αλλά μάλλον ως ένα είδος στιγμιοτύπου από μια δυναμική και συχνά αλληλοσυγκρουόμενη παράδοση, όπως αποκρυσταλλώθηκε σε ένα συγκεκριμένο μέρος και εποχή – και να θυμηθούμε πως η παράδοση συνέχισε να εξελίσσεται μέχρι την εποχή του Νόννου.

Το μεγάλο χάος

οποία γεννήθηκαν οι θεοί της μυθολογίας. Η Νύχτα άφησε στους κόλπους του Ερέβους το Κοσμικό Αβγό οπότε και δημιουργήθηκαν το Χάος, η Γαία, ο Τάρταρος (τα σπλάχνα της Γαίας) και ο Έρωτας. Κατά άλλες εκδοχές, το Χάος προϋπήρχε όλων, και από αυτό δημιουργήθηκαν τα παιδιά του, η Γαία, ο Τάρταρος, ο Έρως ή Φάνης, η Νύχτα και ο Έρεβος.

13.3.1 Δείτε επίσης • Ο αστεροειδής 19521 Χάος (19521 Chaos) πήρε το όνομά του από την έννοια του Χάους.

Δυτικοί μελετητές υποστηρίζουν πως η Θεογονία επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από τις μυθολογικές παραδόσεις της εγγύς Ανατολής. Το μοτίβο της διαδοχής Ουρανός-Κρόνος-Δίας, για παράδειγμα, φαί- 13.4 νεται να έχει προέλθει από τη Χουριτική μυθολογία, διαμέσου της Χεττιτικής.[1] 13.4.1

13.2.4

Υποσημειώσεις

[1] M.L. West (1997). The east face of Helicon: west Asiatic elements in Greek poetry and myth. Oxford: Clarendon Press, σελ. 276-286.

13.2.5

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Τα γενεαλογικά δέντρα της Θεογονίας ηλεκτρονική μορφή]

13.3 Χάος (μυθολογία) Στη Θεογονία του Ησίοδου, το Χάος, η Γαία και ο Έρως αποτέλεσαν την πρωταρχική τριάδα απ' την

Γαία (μυθολογία) Η Γένεση

Η Γαία (αρχ. ελλ.: Γαῖα) προϋπήρχε με το Χάος και τον Έρωτα-Φάνη στη δημιουργία του Κόσμου. Κατά άλλους αυτές οι τρεις κοσμικές υπάρξεις γεννήθηκαν, κατά αντίστροφη σειρά, από το Κοσμικό Αβγό, το οποίο προήλθε από το μηδέν, το τίποτα ή από τη Νύχτα. Η Γαία, στο επίπεδο της Κοσμογονίας, συμβολίζει την υλική πλευρά του Κόσμου και όχι τη Γη. Το Χάος συμβολίζει τον Χώρο του Σύμπαντος. Ο Έρωτας συμβολίζει την κινητήρια δύναμη που ενώνει, μεταλλάσσει και μεταμορφώνει (μορφή, αυτό που φαίνεται, ο Φάνης) το Παν.

13.4.2 Ο Ουρανός Σύμφωνα με τον Ησίοδο η Γαία με το Χάος, με μεσολάβηση του Έρωτα, γεννούν τον Ουρανό. Μια άλλη εκδοχή ταυτίζει το Χάος με τον Ουρανό και οριοθε-

112

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13. ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ

13.4.4 Δείτε επίσης • Ο αστεροειδής 1184 Γαία (1184 Gaea), που ανακαλύφθηκε το 1926, πήρε το όνομά του από την αρχαία αυτή θεά-προμήτορα.

13.4.5 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

13.5 Τάρταρος Ο Τάρταρος σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία είναι δευτερεύουσα θεότητα του κάτω κόσμου, γιος του Πλούτωνα ή του Αιθέρα ή του Χάους και της Γαίας. Γενικότερα όμως φέρεται ως μυθικός τόπος λεγόμενος και Τάρταρα όπου κατά τις αρχαίες δοξασίες βασανίζονται οι κακοί μετά το θάνατό τους. Ο Όμηρος αναφέρει πολλά πρόσωπα να βασανίζονται σ΄ αυτόν το τόπο για τα "εν ζωή" εγκλήματά τους όπως τους Τιτυόνα, Τάνταλο και Σίσυφο. Κατά τον Ησίοδο ο Τάρταρος είναι η "ειρκτή" του Κρόνου και άλλων Τιτάνων που ως τόπος προσδιορίζεται στα έγκατα της Γης. Σημειώνει δε πως "χαλκούς άκμων" που ρίφθηκε από τη Γη έφθασε στον Τάρταρο μετά από 9 ημέρες και 9 νύκτες, αριθμός που λήφθηκε υπ΄ όψη από την αρχαιότητα σε ταφικά έθιμα και που πέρασαν στη συνέχεια στα χριστιανικά. Μεταγενέστερα η λαϊκή φαντασία έπλασε τον Τάρταρο ως φυλακή και τόπο μαρτυρίου όλων των κακών ανθρώπων. H Γαία

τεί έτσι τη Γαία και τον Ουρανό ως το πρώτο Κοσμικό Ζευγάρι της Δημιουργίας. Η Γαία ενώθηκε με τον Ουρανό και δημιούργησε τους Γίγαντες, τους Τιτάνες, τον Ωκεανό ή Πόντο και όλη την πλάση που περιβάλλει τον κόσμο. Ο Ουρανός, θέλοντας να ανακόψει τη συνεχή δημιουργία της Γαίας, αποφασίζει να στείλει τα παιδιά του στα σπλάχνα της. Εξαιτίας αυτής της σκληρότητας, η Γαία συμμαχεί με έναν από τους Τιτάνες γιους της, τον Κρόνο, και καθαιρεί από την εξουσία του κόσμου τον Ουρανό.

Ο Αριστοφάνης στο έργο του "Βάτραχοι" περιγράφει τον Τάρταρο ως τόπο βασανιστηρίων επί συγκεκριμένων εγκληματιών, πατροκτόνων, επιόρκων, προδοτών της πατρίδας καθώς κι εκείνων που παραβίασαν το άσυλο της Ξενίας. Ο Πλούταρχος και ο Λουκιανός αναφέρουν πλείστα είδη τιμωρίας που συνέβαιναν στο Τάρταρο. Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει και η περιγραφή του Ταρτάρου από τον Βιργίλιο στην "Αινιάδα" του, όπου και αναφέρει πως περιβάλλεται από τριπλά χάλκινα τείχη με σιδερένιο σφυρήλατο πύργο που τον είχαν κατασκευάσει οι Κύκλωπες ως ειρκτές στα "τρίσβαθα" της Γης, την είσοδο του οποίου φύλαγαν ο Κέρβερος και η Αληκτώ (μία από τις Ερινύες).

Ως είσοδο του Ταρτάρου οι αρχαίοι πίστευαν τα διάφορα ορύγματα και κυρίως σπήλαια μεγάλα και επι13.4.3 Άλλα κίνδυνα, σημαντικότερα των οποίων ήταν κάποιο Όμως η αδικία και η σκληρότητα του Κρόνου, θα την σπήλαιο στη Κιλικία ενώ οι περισσότεροι την τοποοδηγήσει να βοηθήσει τον Δία, δίνοντάς του το φάρ- θετούσαν σε Σπηλιά κοντά στο Ακρωτήριο Ταίναρο μακο που θα αναγκάσει τον Κρόνο να βγάλει από στη Πελοπόννησο. μέσα του τα παιδιά - θεούς, τα οποία έφαγε από φόβο μη χάσει την εξουσία κατά τα πρότυπα του Ουρανού.

13.5.1 Πηγές

Τέλος υπάρχει μια εκδοχή, κατά την οποία ή Γαία, μετά την πτώση του Ουρανού, ενώθηκε με τον Ωκεανό και γέννησε θεούς και θεές του υγρού στοιχείου.

• Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου τ.17ος, σ.592

13.6. ΕΡΩΣ

113

13.6 Έρως Στην ελληνική μυθολογία ο Έρως ήταν ο φτερωτός θεός της αγάπης. Συχνά σχετίζεται με τη θεά Αφροδίτη. Σύμφωνα με τον μύθο, όταν χτυπούσε με τα βέλη του δύο ανθρώπους, αυτοί ερωτεύονταν παράφορα.Ο Έρως χαρακτηρίζεται ανίκητος στην τραγωδία Αντιγόνη.

13.6.1

Προέλευση

Σύμφωνα με την ορφική διδασκαλία, ο Έρωτας προήλθε από το «κοσμικό αυγό» που άφησε η Νύχτα στους κόλπους του Ερέβους. Υπέρ μιας κοσμογονικής καταγωγής του τίθεται και ο Ησίοδος στη Θεογονία, καθώς αναφέρει πως ο Έρωτας προήλθε από το Χάος μαζί με τη Γαία, στοιχεία επίσης χωρίς γεννήτορες. Στη μεταομηρική μυθολογία παρουσιάζονται και άλλοι γεννήτορες του Έρωτα, ενώ συχνά σχετίζεται με τη θεά Αφροδίτη. Σύμφωνα με τη Σαπφώ είναι γιος της Αφροδίτης και του Ουρανού, ενώ σύμφωνα με τον Σιμωνίδη τον Κείο είναι γιος της Αφροδίτης και του Άρη. Αναφέρεται και ως υπηρέτης και συνοδός της Αφροδίτης. Ο Αλκαίος αναφέρει ότι ο Έρωτας ήταν γιος της Ίριδας και του Ζέφυρου. Σε άλλες πηγές, πατέρας του Έρωτα θεωρείται ο Ήφαιστος. Από τους τραγικούς, ιδιαίτερη σημασία στον θεό Έρωτα αποδίδει ο Ευριπίδης. Ο Ευριπίδης διαχωρίζει τη δύναμη του Έρωτα σε δύο μορφές: Σε αυτή που μπορεί να οδηγήσει στην Αρετή και σε εκείνη που οδηγεί στην Αθλιότητα. Με παρόμοιο τρόπο, στο Συμπόσιο του Πλάτωνα εντοπίζουμε τον «καλό» Έρωτα (γιο της Αφροδίτης Ουρανίας) και τον «κακό» Έρωτα (γιο της Αφροδίτης Πανδήμου). Ο Έρως σε γλυπτό της Πομπηίας.

13.6.2

Η λατρεία του Έρωτα

13.6.3

Ο Έρως στην τέχνη

Οι αρχαιολόγοι των ημερών μας δεν αναγνωρίζουν την ύπαρξη εξακριβωμένων αναπαραστάσεων του θεού που να χρονολογούνται πριν από τον 6ο αιώνα π.Χ.. Δύο από τις πρώτες παραστάσεις του θεού Έρωτα βρίσκονται στο Μουσείο της Ακρόπολης, στην Αθήνα. Η πρώτη (χρονολογημένη στα 580 π.Χ.) είναι σε ένα όστρακο από μελανόμορφο σκύφο, όπου η θεά Αφροδίτη φαίνεται να κρατά στο χέρι της ένα αγόρι. Η δεύτερη (χρονολογημένη στα 570 π.Χ.) είναι σε ένα μελανόμορφο πλακίδιο, όπου πάλι η Αφροδίτη κρατά με ανάλογο τρόπο δύο αγόρια, τον Έρωτα και τον Ίμερο.

τες, σε διάφορες απεικονίσεις: άλλοτε πετάει, άλλοτε κοιμάται, άλλοτε ιππεύει ένα δελφίνι, άλλοτε κρατάει ένα λουλούδι. Αντικατοπτρίζοντας το μύθο που τον θέλει συνοδό και υπηρέτη της Αφροδίτης, σε πολλές παραστάσεις της περιόδου εκείνης ο Έρωτας εικονίζεται να βοηθά τη μητέρα του ή άλλες γυναίκες: να μεταφέρει για αυτές ρούχα ή πετσέτες, να τις βοηθάει στο χτένισμα και την περιποίησή τους, να λύνει ή να δένει τα λουριά των σανδαλιών τους. Ήδη από τον 4ο αιώνα π.Χ., ο Έρωτας συμπεριλαμβάνεται και στον βακχικό κύκλο, εμφανίζεται δηλαδή σε απεικονίσεις ως πιστός ακόλουθος του θεού Διονύσου. Η παράδοση αυτή συνεχίζεται σε όλη τη διάρκεια της Ελληνιστικής Περιόδου.

Οι πρώτες «αυτόνομες» εμφανίσεις του θεού Έρωτα Ξεχωριστό κομμάτι στις διάφορες απεικονίσεις του στην τέχνη πραγματοποιούνται τον 5ο αιώνα π.Χ.. Ο Έρωτα που έχουν ανακαλυφθεί κατέχουν τα έργα Έρωτας εμφανίζεται ανεξάρτητος από άλλες θεότη- που βρέθηκαν στην Πομπηία της Ιταλίας. Ανάμεσα

114

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13. ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ

στα έργα που ξεχωρίζουν είναι αυτά της «πώλησης Ερώτων», της τιμωρίας του Έρωτα και του Έρωτα ως μεταφορέα των όπλων του θεού Άρη. Ιδιαίτερου κάλλους θεωρούνται και τα γλυπτά της εποχής που αναπαριστούν τον θεό. Στα ύστερα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια, ο Έρωτας συχνά ταυτίζεται με το Πένθος ή τον Θάνατο. Εμφανίζεται να κρατάει δάδα, συνήθως στραμμένη προς το έδαφος. Πρόκειται για μία απεικόνιση που βρίσκει τις ρίζες της στη σχέση του θεού με τον βακχικό κύκλο. Την ίδια περίοδο ξεκινούν την εμφάνισή τους αναπαραστάσεις του Έρωτα, στις οποίες φαίνονται αποδεικτικά στοιχεία της νίκης του στη διαμάχη με τον Ηρακλή: ένα στεφάνι ή το ρόπαλο του ημίθεου.

Πρωτόγονος, αυτός δηλαδή που γεννήθηκε πρώτος. Από την άλλη πλευρά, αργότερα στα χρόνια της αρχαιότητας, ο Έρωτας προέκυψε ως γιος της Αφροδίτης (με πατέρα είτε τον Άρη, είτε τον Ήφαιστο). Σύμφωνα με άλλες πηγές, γεννήθηκε μαζί με την Αφροδίτη, ενώ άλλοι τον θεωρούν γιο της Ίριδας και του Ζέφυρου. Αυτή η μορφή του Έρωτα ανήκε στη συνοδεία της Αφροδίτης, δάμαζε την πρωταρχική δύναμη της αγάπης και την κατεύθυνε κατά τη θέλησή του προς τους θνητούς, ένας ρόλος που αρμόζει στον καρπό της ένωσης της «Αγάπης» (Αφροδίτη) είτε με τον «Πόλεμο» (Άρης) είτε με τη «Φωτιά» (Ήφαιστος).

Στη ρωμαϊκή τέχνη, η εικόνα του Έρωτα χρησιμο- Υπάρχουν μύθοι που τον θέλουν πανέμορφο στην ποιείται στην αρχιτεκτονική διακόσμηση, τις περισ- όψη, αλλά και συχνή πηγή μπελάδων για τους θεούς και τους θνητούς. Άλλοι μύθοι παρουσιάζουν έναν σότερες φορές με τη μορφή μικρού παιδιού. Έρωτα με γνώση της τεράστιας δύναμής του, να αρΓια τους αρχαίους Έλληνες, ο Έρως ήταν ο θεός που νείται τις παρακλήσεις της μητέρας του και άλλων ευθυνόταν για τον πόθο, την αγάπη και τη σεξουα- θεών να επέμβει στις ζωές των θνητών. λική δραστηριότητα, ενώ λατρευόταν και ως θεός της γονιμότητας. Μάλιστα, συχνά τον αναφέρουν ως «ελευθέριο», όπως και το Διόνυσο. 13.6.5 Δείτε επίσης

13.6.4

Υποστάσεις του Έρωτα

• Ο αστεροειδής 433 Έρως (433 Eros), που ανακαλύφθηκε το 1898 και δέχθηκε την επίσκεψη του διαστημοπλοίου NEAR-Shoemaker το 20002001, πήρε το όνομά του από τον φτερωτό αυτό θεό.

13.6.6 Έρως & Ψυχή Ο συζυγικός μύθος του αγγελιοφόρου της αγάπης με την Ψυχή, μια κόρη του βασιλιά της Σικελίας, την οποία καταδίωκε η μητέρα του, Αφροδίτη.

13.6.7 Βιβλιογραφία Έρως και Ψυχή, Αντόνιο Κανόβα, Μουσείο του Λούβρου

• Connolly, David, «Τὰ φτερὰ τοῦ ἔρωτα Ἢ ὁ ἔρως ὡς παρόρμηση γιὰ μάθηση», στό: Εἰσηγήσεις σεμιναρίου Πλατωνικῆς Φιλοσοφίας, Ἔρωτας, Παιδεία καὶ Φιλοσοφία, Ἀθήνα, 1989, σσ. 67-82

Στην αρχαιοελληνική μυθολογία υπάρχουν δύο βασικές υποστάσεις του Έρωτα: η παλιότερη θεότητα είναι αυτή που ενσαρκώνει όχι μόνο τη δύναμη της ερωτικής αγάπης αλλά και τη δημιουργική δύναμη 13.6.8 της αεικίνητης φύσης, αποτελούσε το πρωτότοκο Φως που ευθύνεται για την ύπαρξη και την τάξη 13.7 όλων των πραγμάτων στον Σύμπαν. Σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησίοδου, αυτή η μορφή του Έρωτα γεννήθηκε πριν από τους θεούς του Ολύμπου, όταν το Χάος γέννησε τη Γαία και τον Τάρταρο. Σύμφωνα με τους Όρνιθες του Αριστοφάνη, «άνθισε» από ένα αβγό, καρπό της ένωσης της Νύχτας και του Σκότους.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Έρεβος (μυθολογία)

Σύμφωνα με τον Ησίοδο ο Έρεβος προήλθε από το Χάος και τη Γαία (τηv γήινη ύλη) με τη μεσολάβηση του Έρωτα - Φάνη. Συμβολίζει την σιωπή και το βάθος της νύχτας. Μαζί με την αδελφή του τη Νύχτα, πάλι με τη μεσολάβηση του Έρωτα, δημιούργησε τον Αιθέρα, το Φως του Ουρανού και την Ημέρα. Ανήκει Στα Ελευσίνια Μυστήρια, ο Έρως λατρευόταν ως στην δεύτερη γενιά της Δημιουργίας του Κόσμου.

13.9. ΗΜΕΡΑ (ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ) Κατά άλλους ο Έρεβος προήλθε από τον Χρόνο και την Αδράστεια - Ανάγκη.

115

13.9 Ημέρα (μυθολογία)

Εικονίζεται σαν φτερωτό, σκοτεινό και τεράστιο ον, Στην ελληνική μυθολογία η Ημέρα ήταν η θεότητα που προσωποποιούσε το φως της ημέρας. Κατά τη δίδυμο της Νύχτας. γενικότερη παράδοση (π.χ. «Θεογονία» του Ησιόδου, 124-125), ήταν θυγατέρα της Νύκτας και του Ερέβους και αδελφή του Αιθέρα. Ο Υγίνος πάντως 13.7.1 Έρεβος: ο τόπος γράφει ότι ήταν κόρη του Χάους και της Καλιγούς, και αδελφή του Ερέβους και της Νύκτας. Τέλος, κατά Έρεβος ονομάζεται (κατά τον Όμηρο) ο χώρος που τους Ορφικούς, η Ημέρα ήταν κόρη του θεού Ήλιου, συνορεύει με τον Άδη (χώρος διάβασης των ψυχών) μαζί με τον οποίο λατρευόταν στην Κω. και στον οποίο εξοβελίστηκαν από τον Δία, μετά την Τιτανομαχία, οι Τιτάνες Μενοίτιος και Επιμηθέας. Η Ημέρα αναφέρεται ότι παντρεύτηκε τον Αστραίο Μια άλλη εκδοχή (κατά τον Ησίοδο) χαρακτηρίζει ή και τον ίδιο τον αδελφό της, τον Αιθέρα. Παιδιά ως το πιο σκοτεινό μέρος του Άδη, το Έρεβος, στον της Ημέρας ήταν η Αστραία (στην πρώτη εκδοχή), ο οποίο ευρίσκονταν οι Θρόνοι του Πλούτωνα και της Βροτός, ο θεός Ουρανός, η Γη και η Θάλασσα. Στον Περσεφόνης καθώς και η σπηλιά της Σκύλλας. Τέ- Ησίοδο η Ημέρα συγχέεται με την Ηώ, και στους τραλος κατά τους Καθολικούς το Έρεβος είναι ο χώρος γικούς και άλλους ποιητές τα δύο αυτά πρόσωπα όπου εξαγνίζονται οι ψυχές των αμαρτωλών πριν με- ταυτίζονται, π.χ. αναφέρεται ότι η Ημέρα ήταν σύζυγος του Τιθωνού και μητέρα του Μέμνονα, ή ότι ταβούν στον Άδη. αγάπησε τον Κέφαλο. Επίσης από το Έρεβος, κατά την ελληνική Μυθολογία, ο Δίας (μυθολογία) παρέλαβε τους Εκατόγχειρες, Στην Αγορά των Αθηνών υπήρχαν πήλινα αγάλματα ο Ηρακλής τον Κέρβερο, η Ερινύς άκουσε την Αλθαία της Ημέρας ως «ακρωτήρια» στη στέγη της «Βασιλείου Στοάς». Απεικονιζόταν επίσης η Ημέρα στον κ.ά. θρόνο του Αμυκλαίου Απόλλωνα, ενώ στην Ολυμπία, κοντά στο Ιπποδάμειον, υπήρχαν αγάλματα της Ημέρας και της Θέτιδας να ικετεύουν τον Δία για χάρη 13.7.2 Εκφράσεις των παιδιών τους. Στον ναό του Δία στην Πέργαμο, η Ημέρα παριστανόταν στη ζωφόρο της νότιας πλευΟ Αριστοφάνης σατιρίζοντας τους Σωκρατικούς φι- ράς, πίσω από τη Σελήνη. λοσόφους έλεγε ότι αυτοί: «ερεβοδιφώσιν» (= ψάχνουν στα σκοτεινά). • «Ημέρα» ήταν και μία επίκληση της θεάς Αρτέμιδας στους Λουσούς της Αρκαδίας. Η λατρεία της γινόταν στο ιερό της «Ημερασίας Αρτέμιδος», που είχε ιδρύσει ο Προίτος. 13.8 Αιθέρας (μυθολογία) • Ο αστεροειδής 9671 Ημέρα (9671 Hemera), που Ο Αιθέρας σύμφωνα με την Θεογονία του Ησίοδου ανακαλύφθηκε το 1997, πήρε το όνομά του από ήταν θεότητα που γεννήθηκε από την ένωση της το μυθικό αυτό πρόσωπο. [1] Νύχτας και του Ερέβους . Ο Αιθέρας ήταν θεότητα που συνδεόταν με την ευτυχία όπως και η αδερφή του Ημέρα σε αντίθεση με τους γονείς του Έρεβος και 13.9.1 Πηγή Νύχτα που συνδέονταν με την δυστυχία. Από τον Αιθέρα και την Ημέρα σύμφωνα με κάποιους αρχαίους • Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής μύθους γεννήθηκε η Θάλασσα. Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969

13.8.1

Παραπομπές

[1] Ἐκ Χάεος δ᾽ Ἔρεβός τε μέλαινά τε Νὺξ ἐγένοντο· Νυκτὸς δ᾽ αὖτ᾽ Αἰθήρ τε καὶ Ἡμέρη ἐξεγένοντο, Ησιόδου, Θεογονία

13.9.2 Εξωτερικoί σύνδεσμοι • Η Ημέρα στο «Theoi Project»

13.10 Νυξ 13.8.2

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• 3ο ΤΕΕ Ρόδου, Κοσμογονία

Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Νυξ είναι γνωστή η θεότητα που προσωποποιούσε τη νύχτα. Η Νυξ αναφέρεται ιδιαίτερα από τους αρχαίους Έλληνες

116 ποιητές, αλλά η μεγάλη σημασία της στην ελληνική μυθολογία υπερβαίνει τα απλά λογοτεχνικά πλαίσια. Η Νυξ ήταν κυρίαρχη αρχέγονη και κοσμογονική μορφή, την οποία φοβόταν και σεβόταν ακόμα και ο ίδιος ο θεός Δίας. Σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησιόδου, η Νυξ είχε γεννηθεί από το Χάος και ήταν μητέρα στα παρακάτω πρόσωπα: 1) Από το Έρεβος: • Αιθέρας • Ημέρα • Χάροντας • Στύγα (κατ' άλλους κόρη της Θέτιδας ή της Τηθύος και του Ωκεανού) • Επίφρονας 2) Χωρίς πατέρα (με παρθενογένεση): • Απάτη • Κήρες • Μώμος • Μόρος • Οϊζύς • Όνειροι

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13. ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ αντικείμενο σημαντικής λατρείας από τους πιστούς της αρχαίας ελληνικής θρησκείας, αλλά συνδεόταν με τα μαντεία. Υπήρχε δικό της ανάθημα μέσα στον ναό της Δήμητρας στην ελληνορρωμαϊκή Πέργαμο. • Ο φυσικός δορυφόρος του Πλούτωνα Νυξ (Nix) και ο αστεροειδής 3908 Νυξ (3908 Nyx) πήραν το όνομά τους από τη μυθική αυτή θεότητα.

13.10.1 Πηγή • Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969

13.10.2 Εξωτερικός σύνδεσμος • Άρθρο σχετικό με την ονοματοδοσία των δορυφόρων του Πλούτωνα

13.11 Ουρανός (μυθολογία) Ο Πρώτος και Μέγας πανίερος και Θεοπάτωρ Θεός στην Ελληνική Μυθολογία η γέννηση του οποίου ταυτίσθηκε (μυθολογικά) με την πανίερη στιγμή της ανάδειξης του πνεύματος του ανθρώπου και της γέννησης των Επιστημών καθώς κι εκείνης των Γραμμάτων και Τεχνών.

• Φιλότης • Θάνατος • Έρις • Γήρας • Ύπνος • Νέμεσις • Εσπερίδες 3) Από τον Ουρανό: • Λύσσα Η Νυξ αναφέρεται ακόμα ως θυγατέρα του Φάνητα, τον οποίο και διαδέχθηκε. Στη συνέχεια, παρότι παραδίνει το σκήπτρο στον γιο της τον Ουρανό, εξακολουθεί να συμβουλεύει τόσο αυτόν όσο και τις επόμενες γενεές — τον Κρόνο και ιδιαίτερα τον Δία — ως προς τον τρόπο δημιουργίας του κόσμου. Η επιρροή της οφειλόταν στις μαντικές της ικανότητες, τις οποίες ασκούσε μέσα σε μια σπηλιά. Σύμφωνα με κάποια ένδειξη, κατά τις παλαιότερες ορφικές δοξασίες η Νυξ ήταν η πρωταρχική δύναμη (αντί του Χάους). Στον Αριστοφάνη μνημονεύεται ως προϋπάρχουσα του `Ερωτα (Φάνης). Η ίδια η Νυξ δεν ήταν

Ο Ευνουχισμός του Ουρανού

Ο Ουρανός (αρχ. ελλ. Οὐρανός) ήταν, κατά την αρχαία Μυθολογία, η προσωποποίηση του Ουράνιου θόλου και κυρίαρχος της πρώτης γενιάς στη Γη. Απολλόδωρος(1,1,1): Οὐρανὸς πρῶτος τοῦ παντὸς ἐδυνάστευσε κόσμου.

13.11.1 Πρωτόγεννος Είναι ένας από τους Πρωτόγεννους, ο γηραιότερος των Θεών των στοιχείων της φύσεως και ο πρωτότοκος γιος της Γαίας, η οποία τον γέννησε την ώρα που κοιμότανε δίπλα στον Έρωτα χωρίς γονιμοποίηση, «για να την περιβάλλει και για να είναι αιώνιος και ασφαλής οίκος των μακάριων θεών», όπως γράφει ο Ησίοδος στην Θεογονία (στ. 127-128). Ο Ουρανός είναι το πρώτο άρρεν στοιχείο της γης.

13.12. ΥΠΝΟΣ (ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ)

13.11.2

Η αρχή της μυθολογίας

117 ii. την Μέγαιρα (ανθρωπομορφισμός του μίσους και του φθόνου) και iii. την Τισιφόνη (ανθρωπομορφισμός της εκδίκησης και του φόνου).

Ο Ουρανός και η Γαία έκαναν πολλούς απογόνους: τους Τιτάνες, τρεις Κύκλωπες και τρεις Εκατόγχειρες. Επειδή μισούσε τα παιδιά του τα (γʹ) τους Γίγαντες έχωσε στα Τάρταρα, βαθιά στα έγκατα της γης. Αν i. τον Αλκυονέα και αυτή η κακή πράξη τον γέμιζε με ευχαρίστηση, ii. τον Άθω η Γαία θύμωνε τόσο πολύ, που κάποια στιγμή ανάβλυσε ατσάλινο αδάμαντα, και το έδωσε στα παιδιά iii. τον Βέσβικο της να φτιάξουνε ένα τεράστιο δρεπάνι και να ποiv. τον Κλυτίο λεμήσουν τον κακό πατέρα τους. Όμως κανείς δεν v. τον Εγκέλαδο είχε το κουράγιο να κάνει αυτό το έγκλημα. Μόνο ο vi. τον Πορφυρίωνα Κρόνος, ένας από τους Τιτάνες δεν δίστασε. Με την vii. τον Εχίωνα πρώτη ευκαιρία και καθώς ο Ουρανός έπεσε να κοιμηθεί πήρε το δρεπάνι και τον ευνούχισε. Από τις (δʹ) τις Μελιάδες νύμφες σταγόνες του αίματος που έπεσαν στην γη γεννήθηκαν οι τρεις Ερινύες, οι Γίγαντες και οι Μελιάδες Νύμφες, οι δαίμονες της εκδίκησης και της βιαιοπραγίας. [1] Από το σπέρμα του αποκομμένου γεννητικού οργάνου που έπεσε στην θάλασσα γεννήθηκε 13.11.4 Αναφορές η Αφροδίτη. Ο Κρόνος κυριάρχησε μέχρι που ο γιος [1] Hesiodus Epic. : Theogonia : Line 154-211 του ο Δίας τον καθαίρεσε.

13.11.3

Απόγονοι

13.12 Ύπνος (μυθολογία)

1. με την Γαία έκανε (αʹ) τους Τιτάνες i. ii. iii. iv. v. vi. vii. viii. ix. x. xi. xii.

τον Ωκεανό την Τηθύα τον Κόιο την Φοίβη τον Υπερίωνα την Θεία τον Κρείο (ή Κριό) τον Ιαπετό την Θέμη την Μνημοσύνη τον Κρόνο την Ρέα

(βʹ) τους Κύκλωπες i. τον Βρόντη ii. τον Αστερόπη iii. τον Άργη (γʹ) τους Εκατόγχειρες i. τον Βριάρεω ii. τον Κόττο iii. τον Γύγη 2. Χωρίς μητέρα (αʹ) την Αφροδίτη (βʹ) τις Ερινύες i. την Αληκτώ (ανθρωπομορφισμός της οργής και μανίας),

«Ο `Υπνος και ο αδελφός του Θάνατος», πίνακας του Γουίλιαμ Γουότερχαουζ (John William Waterhouse).

Στην ελληνική μυθολογία ο Ύπνος ήταν θεός ή δαίμονας, που αποτελούσε την προσωποποίηση του ύπνου. Σύμφωνα με τον Ησίοδο στη Θεογονία ο Ύπνος και ο δίδυμος αδελφός του, ο Θάνατος, ήταν «δεινοί Θεοί» που κατοικούσαν στον Τάρταρο, παιδιά της Νύχτας και του Ερέβους.[1] Ο Ύπνος μυθολογείται ότι είχε είτε χίλιους, είτε τρεις γιους ή αδελφούς (εκτός από τον Θάνατο): τον Μορφέα, τον Φοβήτορα και τον Φάντασο. Κατά τον Όμηρο, που τον αποκαλεί νήδυμο (γλυκύ),[2] τόπος κατοικίας του Ύπνου ήταν η νήσος Λήμνος, [3] ενώ από τους μεταγενέστερους συγγραφείς του αποδιδόταν μια δική του φανταστική πατρίδα, η «Νήσος των Ονείρων». Ο Ύπνος λατρευόταν πολύ στην κυρίως Ελλάδα. Σημαντικά

118

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13. ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ δρας πάνω σε κρεβάτι από πούπουλα με μαύρες κουρτίνες γύρω, ενώ ο Μορφέας αποτρέπει τυχόν θορύβους που θα μπορούσαν να τον ξυπνήσουν. Αρχικά τα όνειρα εμφανίζονταν ως αδελφοί ή αδελφές του Ύπνου, αλλά αργότερα το όνειρο καθιερώθηκα ως γιος του Ύπνου. Ο Ερμής ήταν κι αυτός θεός του Ύπνου. Στην κιβωτό του Κυψέλου, στην Ολυμπία, τα δύο αδέλφια, δηλαδή ο Ύπνος και ο θάνατος, εικονίζονται σαν αγοράκια που κοιμούνται στην αγκαλιά της μητέρας τους, ο θάνατος ζωγραφισμένος με μαύρο χιτώνα και ο Ύπνος με άσπρο. Στη Σπάρτη η απεικόνισή του συνοδεύεται πάντα από εκείνη του Θανάτου. Σε μεταγενέστερα χρόνια ο θάνατος και ο Ύπνος συγχωνεύτηκαν σε μία θεότητα.[5]

13.12.2 Δείτε επίσης • Ο αστεροειδής 14827 Ύπνος (14827 Hypnos), που ανακαλύφθηκε το 1986, πήρε το όνομά του από τον μυθικό αυτό θεό. Χυτή προτομή του Ύπνου στο Μουσείο Πούσκιν της Μόσχας

κέντρα της λατρείας του Ύπνου ήταν η Επίδαυρος, η Τροιζήνα και η Ολυμπία. Τον θεωρούσαν ήσυχο και πράο θεό ή δαίμονα, που πλανιόταν στη γη και τον απεικόνιζαν πότε ως ωραίο νέο, που έσπερνε στη Γη γλυκά όνειρα ή κοιμόταν σε μια κλίνη, πότε ως δαίμονα με φτερά, που μετέφερε ένα νεκρό με το θάνατο.[4]

13.12.1

Ο ύπνος στην τέχνη

13.12.3 Παραπομπές [1] Ησίοδος, Θεογονία, 759 [2] Ιλιάδα Β2, Ιλιάδα Κ 91, Ιλιάδα Ξ 242 [3] Ιλιάδα Ξ 230 [4] Γιάννης Λάμψας, Λεξικό του αρχαίου κόσμου, τόμ. Δ, σ. 738 ISBN 960-666-935-1 [5] Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις V 18, 1

Πηγή • Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα 1969

13.12.4 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

13.13 Γίγαντες (μυθολογία) Κατά την Ελληνική Μυθολογία οι αναφερόμενοι Γίγαντες φέρονται να γεννήθηκαν από το σώμα της Γης όταν έσταξε πάνω του αίμα από την πληγή του Ο Θάνατος και ο Ύπνος μεταφέρουν το νεκρό κορμί του Ουρανού μετά τον ακρωτηριασμό που υπέστη από Σαρπηδόνα. Παράσταση από ερυθρόμοφρο κύλικα των αρτον Κρόνο (βλ. Ησ. Θεογ. 178-186). Με τον ίδιο τρόπο χών του 5ου αι. π.Χ., Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο γεννήθηκαν και οι Ερινύες και οι Μέλιες Νύμφες (βλ. ό.π. 178-187). Ο Ύπνος απασχόλησε την τέχνη με πολλές μορφές και συχνά τον απεικονίζουν με φτερά αετού ή πε- Οι Γίγαντες ήταν όντα τρομακτικά και υπερφυσικά. ταλούδας στο μέτωπο ή με ένα κέρας, από το οποίο Είχαν μορφή ανθρώπου αλλά ήταν τρομεροί στην σκορπίζονται τα όνειρα. Στην αρχαία τέχνη, ο Ύπνος όψη, πελώριοι στο ανάστημα και ακαταμάχητοι στη απεικονίζεται ως γυμνός νέος, μερικές φορές με γε- δύναμη. Το σώμα τους ήταν φολιδωτό και κατέληγε νειάδα και φτερά στο κεφάλι, ή ως κοιμώμενος άν- σε ουρά σαύρας. Είχαν πυκνά μαλλιά και μακριά

13.13. ΓΙΓΑΝΤΕΣ (ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ)

119

13.13.3 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ο Διόνυσος μάχεται με γίγαντα κατά την διάρκεια της Γιγαντομαχίας.

γένια. Στα τριχωτά χέρια τους κρατούσαν μακριά και λαμπερά ακόντια. Μολονότι είχαν θεϊκή καταγωγή ήταν θνητοί ή τουλάχιστον για να σκοτωθούν έπρεπε να χτυπηθούν ταυτόχρονα από ένα θεό και ένα θνητό. Άλλες παραδόσεις έλεγαν ότι κάποιοι από τους Γίγαντες ήταν αθάνατοι όσο πατούσαν στο έδαφος όπου είχαν γεννηθεί. Επικρατέστερο μέρος για τη γέννησή τους είναι η Παλλήνη της Χαλκιδικής, μια περιοχή εξαιρετικά άγρια. Οι Γίγαντες ήταν πολύ περισσότεροι από τους Τιτάνες, τους Κύκλωπες και τους Εκατόγχειρες. Υπολογίζονται γύρω στους εκατό. Κατοικούσαν στις δυτικές ακτές του Ωκεανού όπου συχνά τους επισκέπτονταν οι θεοί και έπαιρναν μέρος στα συμπόσιά τους. Αυτό γινόταν στις γιορτές όταν οι Γίγαντες πρόσφεραν εκατόμβες. Ακόμα και στο δρόμο, όταν τους συναντούσαν οι θεοί, πήγαιναν μαζί τους. Παρόλα αυτά, κάποτε ήρθαν σε σύγκρουση μαζί τους, την περίφημη Γιγαντομαχία. Η δύναμη των Γιγάντων ήταν αφάνταστη. Μπορούσαν να ξεκολλούν με ευκολία βράχους ολόκληρους και να τους εκσφενδονίζουν μακριά.

13.13.1

Τα ονόματα των Γιγάντων

13.13.2

Παραπομπές

[1] Αττικό μελανόμορφο βάζο. Beazley 14590. 575-525 v. Chr. [2] Αττικό μελανόμορφο βάζο. Beazley 10148. 575-525 v. Chr. [3] Αττικό μελανόμορφο βάζο. Beazley 10047. 575-525 v. Chr. [4] Αττικό ερυθρόμορφο βάζο. Beazley 10047. 550-500 v. Chr.

Κεφάλαιο 14

ΤΙΤΑΝΕΣ 14.1 Ωκεανός (μυθολογία)

Ο Ωκεανός (στα δεξιά), ο Νηρέας, η Δωρίς και οι άλλοι θεοί μάχονται τους Γίγαντες

τα πάντα και έπλασε το αχανές Χάος ψηλά στον ουρανό και την γη Γαία από κάτω. Το Χάος και η Γαία ζευγαρώθηκαν με την συναίνεση του Έρωτα και γέννησαν τον Ωκεανό και την Τηθύ. Ο Ωκεανός εκ μέρους του άρχισε να γεννάει όλα τα ζωντανά πλάσματα της γης και όλους τους κατοπινούς θεούς.

14.1.2 Ο Ωκεανός Τιτάν

Άγαλμα του Ωκεανού στη Ρώμη

Ο Ωκεανός (αρχ. ελλ. Ὠκεανός) στην αρχαία Ελληνική μυθολογία ήταν γιος του Ουρανού και της Γαίας.

Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, ο Ωκεανός ήταν γιος του Ουρανού και της Γαίας και ισχυρότερος των δώδεκα Τιτάνων και Τιτανίδων. Όλοι τον ζήλευαν για την περίσσια δύναμή του και μονομαχούσαν συχνά για την υπεροχή. Όσες φορές προσπάθησε να βιάσει την Ήρα ο Δίας την προστάτευε και την έσωζε.

Με την αδερφή και σύζυγό του την Τηθύ έκανε απογόνους όλες τις θεότητες των ποταμών, της θάλασσας και των πηγών – τις Ωκεανίδες. Οι δυο τους ήτανε 14.1.1 Η Ορφική Μυθολογία τόσο καρπεροί, που από την υπερπαραγωγή υδάτιΟ Ωκεανός είναι η αρχαιότερη θαλάσσια θεότητα της νων στοιχείων της φύσης γινόντουσαν πλημμύρες. Ελληνικής μυθολογίας. Εμφανίζεται για πρώτη φορά Έτσι χωρίσανε τελικά και το κακό σταμάτησε. στα ορφικά ποιήματα μαζί με την Τηθύ. Σύμφωνα με Ο Ωκεανός και η Τηθύς δεν αναμίχτηκαν στην αυτή την εκδοχή, η Νύχτα και ο Αιθέρας γέννησαν Τιτανομαχία κατά του Δία, γιαυτό και ο Δίας τους ένα ασημένιο αυγό, προφανώς το φεγγάρι. Από το άφησε ανενόχλητους να κυριαρχούν στο υγρό τους αυγό αυτό βγήκε ο Έρωτας. Ο Έρωτας ταξινόμησε βασίλειο. 120

14.2. ΤΗΘΥΣ

121

Με την άλλη του αδερφή την Θεία γέννησε τους την Θεογονία του Ησιόδου, γεννήθηκαν οι τρισχίΚέκροπες. λιοι ποτάμιοι θεοί (ποταμοί) και οι τρισχίλιες νύμφες οι καλούμενες Ωκεανίδες (ιδεατές ισάριθμες μορφές της ροής των αδελφών τους) των οποίων και τελικά 14.1.3 Ερμηνεία και προέλευση του μύ- τέκνα ήταν πολλά ανθρώπινα γένη (δηλαδή οι νησιώτες και οι παραποτάμιοι λαοί). θου

14.1.4 Χρήση του ονόματος Πρώτος που κατέγραψε ιστορικά τον Ωκεανό με την έννοια της πολύ μεγάλης θαλάσσιας έκτασης ήταν ο Ηρόδοτος όπου και έκτοτε παρέμεινε ο όρος σε παγκόσμια χρήση με την αυτή έννοια.

14.1.5 Καλές Τέχνες Στη Τέχνη ο Ωκεανός αρχικά παριστάνεται κυκλικός έχοντας στο μέσον τη γη, τον ουρανό και τη θάλασσα όπως στην ασπίδα του Ηρακλή αλλά και του Αχιλλέα. Στην Αλεξανδρινή εποχή (Ελληνιστική περίοδος) παριστάνεται ως γέρος γενειοφόρος ημίγυμνος με κέρατα τράγου. Στη συνέχεια στη Ρωμαϊκή περίοδο ως γέρος ημίγυμνος καθισμένος σε ανάκλιντρο του οποίου το στρώμα αποτελούσε η επιφάνεια Ωκεανός της θάλασσας, προσκέφαλο του, ο Όλυμπος, (η Γη), φέροντας στο κεφάλι μικρό κάλυμμα ενώ στο δεξί Ο Ωκεανός αποτελούσε την ανθρωπόμορφη ιδεατή χέρι μακρύ σκήπτρο. Τέτοιο ακριβώς γλυπτό βρίσκεμορφή του υδάτινου κόσμου που περιέβαλε από πα- ται σήμερα στο Μουσείο της Νεάπολης στην Ιταλία. ντού τη Γη ως παμμέγιστος ποταμός χωρίς πηγές αλλά και χωρίς εκβολές. Μετά τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα και την απόσυρση των υδάτων οι εμφα- 14.1.6 Εξωτερικοί σύνδεσμοι νιζόμενοι ποταμοί λίμνες πηγές κλπ. απετέλεσαν αλληγορικά τα τέκνα του Ωκεανού. Για την ερμηνεία των πηγών πίστευαν πως ο Ωκεανός ήταν εκείνος 14.2 Τηθύς που με υπόγεια ρεύματα τροφοδοτούσε τους ποταμούς που συνέχιζαν την αέναη κίνησή τους (ροή τους) Η Τηθύς (της Τηθύος) αναφέρεται ως πρόσωπο στην εξ ου και ονομαζόταν «αψόρρους» ελληνική μυθολογία. Ήταν μία από τις Τιτανίδες, [1] , που έλαβε ως Ως συνέπεια των πρώτων παρατηρήσεων ο Ωκεα- κόρη του Ουρανού και της Γαίας σύζυγο τον αδελφό της, Ωκεανό από τον οποίο και νός θεωρούταν ένα τεράστιος κύκλος που δίχαζε την γέννησε τρεις χιλιάδες ποτάμιους θεούς, μεταξύ των ουράνια σφαίρα στο υπεράνω της Γης ημισφαίριο και οποίων ήταν ο Αχελώος, ο Ασωπός κλπ. και ισάριθστο υπό της Γης ημισφαίριο γι' αυτό και ονομαζόμες θεότητες, τις Ωκεανίδες. Κατ΄ άλλη παραδοχή ταν επίσης «ορίζων». Κάτω από αυτή την αντίληψη του μύθου η Τηθύς ήταν μητέρα του Φόρκυνος, του όλοι οι συναφείς μύθοι παρουσίαζαν την ανατολή του Κρόνου και της Ρέας, η οποία και της εμπιστεύθηκε Ήλιου της Ηούς, των αστέρων και των αστερισμών να γίνεται από τον Ωκεανό και στη συνέχεια να δύο- την ανατροφή του Δία. νται, (να βυθίζονται), επίσης σ' αυτόν. Πέραν δε του Από τους μεταγενέστερους Έλληνες η Τηθύς ταυτίΩκεανού, οι αρχαίοι πίστευαν ότι βρισκόταν ο ζοφε- σθηκε με την θεά Ίσιδα της Αιγυπτιακής Μυθολορός Άδης. γίας. Έτσι ο Ωκεανός όπως και όλες οι άλλες παρατηρούμενες φυσικές δυνάμεις αναβιβάστηκε στην έννοια • Ο πέμπτος σε διαστάσεις δορυφόρος του του θεού και μάλιστα, με την έννοια του αρχικού στοιπλανήτη Κρόνου, που ανακαλύφθηκε το χείου, ως Πατέρας θεών και πραγμάτων. Έτσι πα1684, ονομάσθηκε Τηθύς από το μυθικό αυτό ράλληλα με την αρχική θεϊκή δυάδα Ουρανού και πρόσωπο. Γαίας, οι αρχαίοι Έλληνες (παρατηρητές) δημιούρ• Τηθύς (γεωλογία) είναι και ονομασία της αργησαν τη θεϊκή δυάδα του πατέρα Ωκεανού και της χαίας μεγάλης εσωτερικής θάλασσας της Γης μητέρας Τηθύος από την ένωση των οποίων, κατά

122

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14. ΤΙΤΑΝΕΣ 15. Καλλιρρόη 16. Κάττιλος 17. Κήβρης 18. Κηφισός 19. Κίρκη 20. Κλυμένη 21. Κλυτία 22. Κρυνησσός 23. Λυσιθέα 24. Μελίβοια 25. Μηλία 26. Μερόππη 27. Μήτις

Ρωμαϊκό μωσαϊκό της Τηθύος, από αρχαιολογικό χώρο στην Αντιόχεια της Τουρκίας

κατά τον Κρητιδικό Αιώνα, σημερινό και σχετικά μικρό απομεινάρι της οποίας αποτελεί η Μεσόγειος Θάλασσα.

14.2.1

Απόγονοι

Μερικά από τα παιδιά που απέκτησε με τον Ωκεανό ήταν τα εξής:

28. Νήλιος 29. Πηνειός 30. Πέρση 31. Πλειόνη 32. Ρόδη 33. Σκάμανδρος 34. Στύγα

1. Αχελώος

35. Τελεστώ

2. Αχέρων

36. Τυβερίνος

3. Αλφειός

37. Τίβερτος

4. Αμάλθεια

38. Τύχη

5. Αμφιτρίτη 6. Ασία

14.2.2 Eξωτερικοί σύνδεσμοι

7. Ασωπός

14.2.3 Αναφορές

8. Βολτούρνος 9. Διώνη 10. Δωρίδα 11. Ενιπεύς 12. Ευρυνόμη 13. Ηλέκτρα 14. Ίναχος

[1] Hesiodus Epic., Theogonia Line 134 [...]Γαῖα δέ τοι πρῶτον μὲν ἐγείνατο ἶσον ἑωυτῇ Οὐρανὸν ἀστερόενθ', ἵνα μιν περὶ πάντα καλύπτοι, ὄφρ' εἴη μακάρεσσι θεοῖς ἕδος ἀσφαλὲς αἰεί, γείνατο δ' οὔρεα μακρά, θεᾶν χαρίεντας ἐναύλους Νυμφέων, αἳ ναίουσιν ἀν' οὔρεα βησσήεντα, ἠδὲ καὶ ἀτρύγετον πέλαγος τέκεν οἴδματι θυῖον, Πόντον, ἄτερ φιλότητος ἐφιμέρου· αὐτὰρ ἔπειτα Οὐρανῷ εὐνηθεῖσα τέκ' Ὠκεανὸν βαθυδίνην Κοῖόν τε Κρεῖόν θ' Ὑπερίονά τ' Ἰαπετόν τε Θείαν τε Ῥείαν τε Θέμιν τε Μνημοσύνην τε Φοίβην τε χρυσοστέφανον Τηθύν τ' ἐρατεινήν.[...]

14.5. ΥΠΕΡΙΩΝ (ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ)

123

14.3 Κόιος Στην ελληνική μυθολογία ο Κοίος ήταν ένας από τους Τιτάνες, γιος του Ουρανού και της Γαίας, όπως αναφέρει ο Ησίοδος στη Θεογονία του (134). Ο Κοίος συνδέεται με την ευφυΐα, τις απόλυτες γνώσεις και τις απορίες. Πάντοτε πίεζε τις καταστάσεις προς αναζήτηση του ορίου των γνώσεων. Αναφέρεται ότι ήταν πατέρας της Λητούς και της Αστερίας, τις οποίες απέκτησε με την αδελφή του, την Τιτανίδα Φοίβη (Θεογονία 404), η οποία συνδέεται με τη φωτεινότητα και τη Σελήνη. Οι κόρες του Κοίου συμβολίζουν τους κλάδους της μαντικής και προορατικής ικανότητας. Σύμφωνα με τις παραδόσεις της ελληνιστικής εποχής, ο Κοίος έδωσε το όνομά του στο νησί Κως. Ακόμα μεταγενέστερα ο Κοίος αναφέρεται ως ένας από τους Γίγαντες, εξαιτίας της συγχύσεως που επεκράτησε στη διάκριση μεταξύ Τιτάνων και Γιγάντων. Αρκετοί μελετητές θεωρούν ότι ο Κοίος και η Φοίβη προσωποποιούσαν την πρωταρχική πηγή όλης της Γνώσεως. Χάρη στη Λητώ, ο Κοίος έγινε ο παππούς δύο εκ των θεών του Δωδεκαθέου, της Αρτέμιδας και του Απόλλωνα. Μαζί με τους άλλους Τιτάνες, ο Κοίος κατακρημνίσθηκε στα Τάρταρα από τον Δία και άλλους ολύμπιους θεούς μετά την Τιτανομαχία. Τελικώς ο Δίας τους απελευθέρωσε από εκεί. Στη ρωμαϊκή μυθολογία ο Κοίος ταυτίζεται με τον Polus.

14.3.1

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ο Κοίος στο «Theoi.com»

Φοίβη και Αστερία, Μουσείο της Περγάμου, Βερολίνο.

Ο βασιλιάς Λεύκιππος είχε δύο κόρες, τη Φοίβη και την Ιλάειρα, τις οποίες απήγαγαν οι δίδυμοι Κάστορας και Πολυδεύκης όταν αυτές πήγαιναν να παντρευτούν δύο άλλους διδύμους, το Λυγκέα και τον Ίδα. Ο Ρούμπενς απεικονίζει τη σκηνή στον πίνακά του "Η αρπαγή των θυγατέρων του Λευκίππου". H Φοίβη και η Ατλάντεια ήταν Αμαδρυάδες που κατοικούσαν στη Λιβύη. Ήταν σύζυγοι του βασιλιά Δαναού και μητέρες των δέκα από τις πενήντα κόρες του. • Ο ένατος κατά σειρά ανακαλύψεως δορυφόρος του πλανήτη Κρόνου, που ανακαλύφθηκε το 1899, πήρε το όνομα αυτής της Τιτανίδας (βλ. Φοίβη (δορυφόρος)).

• Ο Κόιος στο «Godchecker» • Η γενεαλογία του Κοίου • Historiae Romanorum - Coeus

14.4 Φοίβη (μυθολογία) Η Φοίβη (=«Φωτίζουσα» στα αρχαία ελληνικά) ήταν Τιτανίδα, κόρη του Ουρανού και της Γαίας μητέρα της Αστερίας και της Λητούς, μετά την Θέμη και τον Απόλλωνα μαντική θεότητα των Δελφών και αυτή. [1][2] Οι Ρωμαίοι ποιητές την ονόμαζαν Θεά του Φεγγαριού. Με τον Τιτάνα Κοίο γέννησε την Αστερία, την Εκάτη και τη Λητώ.

14.4.1 Αναφορές [1] Ησίοδος, Θεογονία 136 & 406 Line 134 [...] Γαῖα δέ τοι πρῶτον μὲν ἐγείνατο ἶσον ἑωυτῇ Οὐρανὸν ἀστερόενθ', ἵνα μιν περὶ πάντα καλύπτοι, [...] Φοίβην τε χρυσοστέφανον Τηθύν τ' ἐρατεινήν.[...] [2] Αισχύλος, Ευμενίδες 406

14.5 Υπερίων (μυθολογία)

Στην Ελληνική Μυθολογία ο Τιτάνας Υπερίων ήταν Η Άρτεμις ήταν εγγονή της, τη θεωρούσαν επίσης θεά εκείνος που γέννησε με την αδελφή του Θεία τον του φεγγαριού και έφερε το όνομα Φοίβη. Ήλιο, την Σελήνη και την Ηώ [1] . Επίσης το όνομα Φοίβη έφερε και μία από τις Στη κυριολεξία ο Υπερίων τόσο κατά το όνομα (= Μελεαγρίδες αυτός που υπερίπταται της γης), όσο και κατά την Η αδερφή της Ωραίας Ελένης και της Κλυταιμνή- έννοια αποδίδει τη πρώιμη αντίληψη των παρατηστρας, κόρη του Τυνδάρεω και της Λήδας, ονομαζό- ρήσεων συγκεκριμένων ουρανίων φαινομένων του 24ώρου. ταν Φοίβη.

124

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14. ΤΙΤΑΝΕΣ

14.5.1

Αναφορές

[1] Hesiodus Epic., Theogonia Line 371 [...]Θεία δ' Ἠέλιόν τε μέγαν λαμπράν τε Σελήνην Ἠῶ θ', ἣ πάντεσσιν ἐπιχθονίοισι φαείνει ἀθανάτοις τε θεοῖσι τοὶ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσι, γείναθ' ὑποδμηθεῖσ' Ὑπερίονος ἐν φιλότητι. [...]

14.6 Ευρυφάεσσα

Ο Κρείος χαρακτηρίζεται ως «ηγεμονικός και βασιλικός». Η μορφή «Κριός» του ονόματός του είναι και η παλαιότερη και για τον λόγο αυτό τον λάτρευαν αρχικώς με τη μορφή Κριαριού. Σε αυτό συνηγορεί και ένα άλλο όνομα του Τιτάνα, το «Καρνείος», που γενικώς ετυμολογείται από τη λέξη κάρνος = κριάρι. Αργότερα ο Κρείος-Καρνείος ταυτίσθηκε από τους Δωριείς με τον «δικό τους» Απόλλωνα, τον «Καρνείο Απόλλωνα».

Σε πολλά τοπωνύμια βρίσκουμε ίχνη του Κρείου. Από τον Τιτάνα αυτό ονομάσθηκε Κρίος ένας χείμαρρος Στην ελληνική μυθολογία η Ευρυφάεσσα (όνομα που στην Πελλήνη της Αχαΐας. Οι κάτοικοι της Πελλήνης σημαίνει «πλατύφωτη») ήταν η μητέρα του ίδιου του πίστευαν ότι το όνομα της πόλεώς τους προερχόταν θεού Ήλιου και μία από τις Τιτανίδες. από τον Πάλλαντα, τον γιο του Κρείου. Υπήρχε επίΣύμφωνα με τον «Ομηρικό Ύμνο» 31 (εδάφιο 2), η σης και το «Κρείον όρος» κοντά στο Άργος. Το όνομα Ευρυφάεσσα ήταν σύζυγος του Τιτάνα Υπερίωνα, με το συναντάμε επίσης αργότερα, στη λατρεία των τον οποίο και απέκτησε τον Ήλιο, αλλά και τη Σελήνη Καβείρων: σε μεταγενέστερη επιγραφή στην Ίμβρο, και την Ηώ. Σε άλλες όμως πηγές, η σύζυγος του Υπε- δίπλα στον Κασμίλο (Καδμίλο) αναφέρονται οι Τιτάρίωνα και μητέρα του Ηλίου ονομάζεται Θεία ή Ευ- νες Ιαπετός, Κοίος, Κρείος και Κρόνος. ρυφάτεια. Ουσιαστικά πρόκειται για συνώνυμα ονόματα του ίδιου προσώπου. Ο Πίνδαρος υμνεί τη Θεία 14.7.1 Πηγές ως εξής στην 5η Ισθμία ωδή του: «Μάνα του Ήλιου, Θεία των πολλών ονομάτων, για χάρη σου οι άνθρωποι τιμούν το χρυσάφι σαν το δυνατότερο απ' όλα τα αγαθά.»

• Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969

• Η Ευρυφάεσσα έδωσε το όνομά της σε ένα 14.7.2 Αναφορές είδος εντόμου, το Dayus euryphaessa. Επίσης, ο αστεροειδής 405 Θεία (405 Thia), που ανακα- [1] Hesiodus Epic., Theogonia Line 375 Κρείῳ δ' Εὐρυβίη τέκεν ἐν φιλότητι μιγεῖσα Ἀστραῖόν τε μέγαν Πάλλαλύφθηκε το 1895, πήρε το όνομά του από το ντά τε δῖα θεάων Πέρσην θ', ὃς καὶ πᾶσι μετέπρεπεν άλλο όνομα της Ευρυφάεσσας. Το ίδιο όνομα ἰδμοσύνῃσιν. (Θεία) δίνεται και σε έναν υποθετικό πλανήτη, σύμφωνα με μια υπόθεση (γνωστή ως Υπόθεση της γιγαντιαίας σύγκρουσης) για την δημιουργία της Σελήνης. Ο πλανήτης αυτός, σύμφωνα 14.8 Ιαπετός (μυθολογία) με αυτή, κάποια στιγμή στο παρελθόν συγκρούστηκε με τη Γη και από τη σύγκρουση αυτή δημιουργήθηκε η Σελήνη.

14.6.1

Πηγές

• Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969

14.7 Κρείος Στην ελληνική μυθολογία ο Κρείος ή Κριός ήταν ένας από τους Τιτάνες, ο οποίος λατρευόταν αρχικώς ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο, θεωρούμενος ως προδωρική θεότητα (γνωστή δηλαδή πριν από την κάθοδο των Δωριέων). Ο Κρείος αναφέρεται ως σύζυγος της Ευρυβίης (κόρης του Πόντου) και πατέρας του Αστραίου, του Πάλλαντα και του Πέρση [1]

Η πτώση των τιτάνων, πίνακας του Cornelis van Harlem (1588-90).

Στην Ελληνική μυθολογία ο Ιαπετός μαζί με τον μικρότερο αδελφό του, τον Κρόνο. ήταν οι ισχυρότεροι

14.9. ΘΕΜΙΣ

125

των τιτάνων και προπάντων εκείνοι στους οποίους 14.9.1 Ο μύθος εκδηλώθηκε η μεγαλύτερη εχθρότητα του Δία μετά τη νίκη του. Σε πρακτικό συμβολικό επίπεδο αντιπροσωπεύει τον Ήταν γιος του Ουρανού και της Γαίας και σύζυγος νόμο και την απαρασάλευτη τάξη, το θείο δίκαιο. της Κλυμένης, της κόρης του Ωκεανού ή της Ασίας ή της Αίθρας ή της Θέμιδας η οποία και αναφέρεται Ο Ησίοδος δεν θα μπορούσε διαφορετικά μια τέτοια ως μητέρα του Προμηθέα. Γιοι του υπήρξαν ο Προ- τιτάνια αλληγορικής σημασίας θεότητα να μη τη συμηθεύς, ο Άτλαντας, ο Επιμηθέας και ο Μενοίτιος [1] μπεριλάβει στους πρώτους θεούς κόρη του πρώτου καθώς και άλλοι ακόμη περίφημοι “Ιαπετίδες” όπως θεϊκού ζεύγους του Ουρανού και της Γαίας η οποία ονομάστηκαν. Σημαντικότεροι δε εξ αυτών φέρονται στη συνέχεια εμφανίζεται ως η δεύτερη σύντροφος ο Άτλας που βάσταγε στου ώμους του τον Ουράνιο του Δία. Ο γάμος του μαζί της σηματοδότησε, μετά θόλο αλλά και ο δαιμόνιος Προμηθεύς, ο μόνος εκ των την κατάποση της πρώτης του συζύγου Μήτιδος, τη Ιαπετιδών που δεν πολέμησε στο πλευρό των τιτάνων σταθεροποίηση της βασιλείας του πιο δυνατού από όλους τους θεούς. Μια βασιλεία που από εκείνη τη κατά την τιτανομαχία. στιγμή ήταν εγγύηση σταθερών κανόνων που ισχύΤον Ιαπετό αναφέρουν ήδη ο Όμηρος και ο Ησίοδος ουν για θνητούς και θεούς. ως κυβερνήτη των Τιτάνων και του κόσμου πριν την επικράτηση του Δία και ότι ακόμα σε ορισμένες πε- Η Θέμις στη μυθολογία είναι εκείνη που θεσμοθετεί. ριοχές τον αναγνώριζαν ως «δημιουργό» των ανθρώ- Το δίκαιο που αντιπροσωπεύει είναι ιερό και ισχύει πων, ακόμη και μετά την επικράτηση του Δία όπως και για τους θεούς και είναι ανώτερο ακόμη και από στη Κνωσό, στην Αρκαδία, Κιλικία και αλλού. Ιδιαί- τη βούλησή τους. Ως θεά είχε τρισυπόστατη εκπροτερα ως σύζυγος της Ασίας θεωρούταν ως γενάρχης σώπηση ως θεά φυσικής τάξης, θεά της ηθικής τάτων λαών της Ευρώπης και της Βορειοδυτικής Ασίας, ξης και προφήτις θεά, ιδιότητα που την κληρονόμησε των οποίων όμως αρχηγό η Παλαιά Διαθήκη παραδέ- από την μητέρα της Γαία. χεται τον Ιάφεθ, τον γιο του Νώε (του οποίου το όνομα Έτσι σύμφωνα με τα παραπάνω θυγατέρες της Θέμιενδέχεται να είναι παραφθορά του Ιαπ-ε-του - θεού). δος ως εκπροσωπούσα τη φυσική τάξη φέρονταν οι Ώρες (= οι εποχές με το τυπικό της ακριβούς εναλλαγής των,), ως εκπροσωπούσα την ηθική τάξη φέ• Έτσι εκ του Ιαπετού προέκυψαν οι σύγχρονες ρονταν η Ευνομία, η Δίκη, και η Ειρήνη, που αποαντιλήψεις και θεωρίες περί «Ιαπετικής φυλής» τελούν τα υπέρτατα αγαθά μιας κοινωνίας, καθώς και οι Μοίρες, (η Κλωθώ, η Λάχεση και η Άτροπος) και «ιαπετικής γλώσσας». που προσωποποιούσαν το πεπρωμένο κάθε ανθρώπου και στις οποίες ο πατέρας τους Δίας τις είχε αναΤέλος ο Δίας μετά τη νίκη του, καταγκρέμισε τον Ια- θέσει να διανέμουν στους ανθρώπους τα αγαθά, και πετό, στα σκοτεινά τάρταρα μαζί με τους υπόλοιπούς τέλος ως εκπροσωπούσα την προφητεία φέρονταν οι Νύμφες καθώς και η παρθένα Αστραία, επίσης προτιτάνες. σωποποίηση της δικαιοσύνης. Αρχικά η Θέμις έχοντας κληρονομήσει την μαντική ικανότητα από την μητέρα της αντικατέστησε εκείνη 14.8.1 Αναφορές πρώτη στο Μαντείο των Δελφών. Όταν όμως γεννήθηκε ο Απόλλωνας επέδειξε προς αυτόν ιδιαίτερη [1] Hesiodus Epic., Theogonia Line 507 [...]κούρην δ' Ἰαπε- αγάπη και στοργή και σύμφωνα με τη μυθολογία τὸς καλλίσφυρον Ὠκεανίνην ἠγάγετο Κλυμένην καὶ αυτή πρώτη του πρόσφερε τροφή, θεωρούμενη έτσι ὁμὸν λέχος εἰσανέβαινεν. ἡ δέ οἱ Ἄτλαντα κρατερό- και τροφός του Απόλλωνα παραδίδοντάς του αργόφρονα γείνατο παῖδα, τίκτε δ' ὑπερκύδαντα Μενοί- τερα το εν λόγω Μαντείο. τιον ἠδὲ Προμηθέα, ποικίλον αἰολόμητιν, ἁμαρτίνοόν Ο Όμηρος σύμφωνα με τα έπη του τονίζει ότι η Θέτ' Ἐπιμηθέα·[...] μις εκτελεί παρά τον Δία καθήκοντα κήρυκος και ότι εξ ονόματός του συγκαλούσε τα συμβούλια των ολυμπίων θεών και ότι επόπτευε την τάξη κατά τις τελετές των συμποσίων τους. Επίσης ότι αυτή κάθε φορά 14.9 Θέμις εξαγγέλλει τις αποφάσεις του Δία εξ ου και αποκαλούνταν "Διός θέμιστες" όπως έτσι λέγονταν οι νόμοι Η Θέμις σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία ανήκε και οι αποφάσεις που δημιουργούσαν οι άνθρωποι στους Τιτάνες, τα παιδιά της Γαίας και του Ουρανού. κατ΄ εικόνα της δικαιοσύνης του Ολύμπου. Αποτελούσε την ανθρωπόμορφη προσωποποίηση της Με αυτές τις αντιλήψεις ο Ησίοδος έπλασε στη φυσικής και της ηθικής τάξης καθώς και της εθιμο- Θεογονία του την Θέμιδα, ως σύζυγο του Δία, αφού τυπίας. Η λέξη θέμις παράγεται από το ρήμα τίθημι η ιδέα της τάξης είναι συνυπάρχουσα ιδιότητα του υπέρτατου θεού. Έτσι παρουσιάζεται η Θέμις προκαι δηλώνει αυτό που έχει τεθεί, το ισχύον.

126

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14. ΤΙΤΑΝΕΣ

στάτιδα του δικαίου και της φιλοξενίας και τιμωρός κάθε παράβασης επ΄ αυτών, ιδιαίτερα κατά του Πάριδος που καταπάτησε τις αρχές, με τον Τρωικό πόλεμο που συναποφάσισε με τον Δία. Η Θέμις προσαγορεύονταν άλλοτε Ιχναία θεά, δηλαδή θεά που αναζητεί ίχνη αδικοπραξιών, καθώς και Πανδερκής θεά εκ του γεγονότος ότι τίποτε δεν της διέφευγε. Επί του τελευταίου κάποιοι μυθογράφοι θεώρησαν την Θέμιδα κόρη του Ήλιου υπό το φως του οποίου ουδέν αποκρύπτεται. Μάλιστα λεγόταν πως η Θέμις έβλεπε τα πάντα πριν ακόμα τα δουν οι άνθρωποι. Από αυτό κρινόταν επίσης και ως μάντης θεά. Επ΄ αυτού ο Αισχύλος αναγνωρίζει την Θέμιδα μητέρα του προορατικού Προμηθέα. Ιερά της Θέμιδος υπήρχαν στη Θεσσαλία, Αττική, Βοιωτία και Ολυμπία.

Παρομοίως, όσοι ήθελαν να συμβουλευτούν το μαντείο του Τροφωνίου στην Βοιωτία έπρεπε να πιουν εναλλάξ από δύο πηγές που αποκαλούνταν «Λήθη» και «Μνημοσύνη» (προκειμένου να λησμονείται το παρελθόν και η μνήμη να ξεκινά απ΄ το παρόν). Ανάλογο σκηνικό περιγράφεται και στην Πολιτεία του Πλάτωνα.

14.10.1 Δείτε επίσης • Ο αστεροειδής 57 Μνημοσύνη (57 Mnemosyne), που ανακαλύφθηκε το 1859, πήρε το όνομά του από το πρόσωπο αυτό της ελληνικής μυθολογίας.

14.10.2 Αναφορές 14.9.2

Δείτε επίσης

• Ο αστεροειδής 24 Θέμις (24 Themis), που ανακαλύφθηκε το 1853, πήρε το όνομά του από το πρόσωπο αυτό της ελληνικής μυθολογίας.

14.9.3

Πηγές

• Άννα Κόλτσιου-Νικήτα, «Η Δικαιοσύνη στην Αρχαία Ελληνική Γραμματεία: Από τη Δίκη του Ησιόδου στη σωκρατική δικαιοσύνη», Δελτίο Βιβλικών Μελετών, Τόμ. 25, Ιούλιος-Δεκέμβριος 2007, σελ. 55-73.

[1] Hesiodus Epic., Theogonia Line 134 [...] Γαῖα δέ τοι πρῶτον μὲν ἐγείνατο ἶσον ἑωυτῇ Οὐρανὸν ἀστερόενθ', ἵνα μιν περὶ πάντα καλύπτοι, [...] Θείαν τε Ῥείαν τε Θέμιν τε Μνημοσύνην τε [...]

14.10.3 Εξωτερικοί σύνδεσμοι • http://www.theogonia.gr/theoi/theoim/ mnemosyne.html

14.11 Κρόνος (μυθολογία)

14.10 Μνημοσύνη Η Μνημοσύνη ( γνωστή μερικές φορές και ως Μνήμη, που όμως ήταν άλλη θεότητα) ήταν η προσωποποίηση της μνήμης στην ελληνική μυθολογία. Ανήκε στους Τιτάνες, ήταν κόρη της Γαίας και του Ουρανού [1] και μητέρα των Μουσών από τον Δία. Στη Θεογονία του Ησίοδου, οι βασιλείς και οι ποιητές λαμβάνουν τις δυνάμεις του εξουσιαστικού τους λόγου από την κατοχή τους επί της Μνημοσύνης και των ειδικών σχέσεών τους με τις Μούσες. Ο Δίας κοιμήθηκε με τη Μνημοσύνη για εννέα συνεχόμενες μέρες και έτσι δημιουργήθηκαν οι εννέα Μούσες. Μνημοσύνη ήταν επίσης το όνομα ενός ποταμού στον Άδη, παράλληλου της Λήθης, σύμφωνα με μια σειρά ελληνικών ταφικών επιγραφών του 4ου αιώνα π.Χ. σε δακτυλικό εξάμετρο. Οι ψυχές των νεκρών έπιναν από τη Λήθη, έτσι ώστε να μη θυμούνται τις προηγούμενες ζωές τους όταν μετενσαρκώνονταν. Οι αρχάριοι ενθαρρύνονταν να πίνουν από τον ποταμό Μνημοσύνη όταν πέθαιναν, αντί από τη Λήθη. Αυτές οι επιγραφές μπορεί να συνδέονται με μια ιδιωτική μυστική θρησκεία, ή με Ορφική ποίηση. Ο Κρόνος

14.12. ΡΕΑ (ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ)

127

Ο Κρόνος ήταν ο ηγέτης και ο νεότερος της πρώτης γενεάς των τιτάνων, θεών απόγονων της Γαίας και του Ουρανού. Νίκησε τον πατέρα του τον Ουρανό, και κυβέρνησε κατά τη διάρκεια της μυθολογικής χρυσής εποχής, έως ότου νικήθηκε από το γιο του τον Δία. Ήταν ο μικρότερος σε ηλικία και δύναμη από τους Τιτάνες, αλλά ο πιο πονηρός και φιλόδοξος. Ανέτρεψε τον πατέρα του με τη βοήθεια της Γαίας, αλλά φοβούμενος μια ίδια μοίρα κατάπινε τα παιδιά του. Η γυναίκα του και αδερφή του Ρέα έκρυψε το τελευταίο τους παιδί, τον Δία, και έδωσε στον Κρόνο μια φασκιωμένη πέτρα για να καταπιεί, αντί για το μωρό. Ο Δίας, όταν μεγάλωσε, ελευθέρωσε και τα υπόλοιπα αδέρφια του, δίνοντας στον Κρόνο να καταπιεί δηλητήριο. Στον πόλεμο που ακολούθησε μεταξύ των Τιτάνων και των Ολύμπιων, την Τιτανομαχία, που κράτησε δέκα χρόνια, ο Κρόνος και οι Τιτάνες σύμμαχοι του νικήθηκαν και φυλακίστηκαν στα Τάρταρα. Κατά τη διάρκεια της χρυσής εποχής ο Κρόνος λατρεύονταν ως θεότητα της σοδειάς και των συγκομιδών, ενώ επιτηρούσε και την πρόοδο των ανθρώπων. Απεικονιζόταν συνήθως με ένα κρυστάλλινο δρεπάνι, το οποίο χρησιμοποιούσε για να συγκομίσει τις σοδειές και ήταν επίσης το όπλο που χρησιμοποίησε για να ευνουχίσει και να καθαιρέσει τον Ουρανό. Μια γιορτή που ονομαζόταν Κρόνια γινόταν προς τιμή του Κρόνου στην Αθήνα τη δωδέκατη ημέρα του μήνα Εκατομβαιώνα, αλλά και στην αρχαία Ολυμπία. Η ετυμολογία του ονόματος δεν είναι ξεκάθαρη. Μπορεί να σημαίνει «κερασφόρος», αλλά πολλοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι το όνομα προέρχεται από τον αρχαίο ινδικό δαίμονα Kroni. Στην Αλεξανδρινή περίοδο αλλά και την εποχή της Αναγέννησης στη λατινική γλώσσα υπήρξε κάποια σύγχυση της λέξης Κρόνος (Cronos) με αυτή του χρόΟ Κρόνος τρώει ένα απο το παιδία του,πίνακας του Πέτερ νου (Chronos). Πάουλ Ρούμπενς

14.12 Ρέα (μυθολογία) Η Ρέα, ήταν ανάμεσα στους Τιτάνες,κόρη του Ουρανού και της Γαίας.

14.12.1

Ετυμολογία

Η Ρέα καθόριζε την ροή των πραγμάτων,ως βασίλισσα των γηραιότερων θεοτήτων στην ελληνική μυθολογία(Ρέα=Αυτή που ρέει).

14.12.2

Δέσμευση&Τέκνα

Η Ρέα πήρε ως σύζυγό της τον αδερφό της, Κρόνο, και ενώθηκε μαζί του. Από την ένωσή τους δημιουρ-

γήθηκαν οι εξής: • Η πρώτη κόρη τους, Εστία , η οποία έγινε η θεότητα του σπιτιού. Κάθε πρώτη θυσία που γινόταν στο σπίτι γίνοταν για εκείνη.Για να σταματήσει της αψυμαχίες πρόσφερε τον θρόνο της στον ανιψιό της, Διόνυσο . • Η δεύτερή τους κόρη, η Δήμητρα ,η θεότητα της καλλιέργειας,του θερισμού και της γονιμότητας. • Η τρίτη τους κόρη, η Ήρα , η διάδοχος της Ρέας μετά την Τιτανομαχία(βασίλισσα των Ολύμπιων), και η θεά της γονιμότητας,του γάμου και των γυναικών. Δέχονταν θυσίες από τις νιόπαντρες και τις έγγειες γυναίκες. • Το τέταρτό τους παιδί, ο Άδης , ο οποίος

128

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14. ΤΙΤΑΝΕΣ Τα παιδιά της τα κατάπινε ο σύζηγος της,από τον φόβο του μήπως διεκδικηθεί ο θρόνος του από τα παιδιά του, μέχρι την ενιλικίωση του Δία.

14.12.3 Άλλα Έδωσε το εμετικό στον Κρόνο για να βοηθήσει τον τελευταίο της γιό να ελευθερώσει τα αδέρφια του. Τέλος, ήταν θεότητα της γονιμότητας πρην την διαδεχθεί η Ήρα.

14.12.4 Εξωτερικοί σύνδεσμοι 14.12.5 Αναφορές Ο Ησίοδος στην θεογονία.

Η Ρέα

Η Ρέα καβάλα στο λιοντάρι

δεν εντάσσεται συνήθως στους ολύμπιους, έγινε όμως ο θεός του κάτω κόσμου,και εγκατέστησε το βασίλειό του στα έγκατα της γης. • Ο Ποσειδώνας , ο θεός του υγρού στοιχείου. Είχε το παλάτι του στο βάθος του Ωκεανού, με την γυναίκα του, την νηρηίδα Αμφιτρίτη. • Ο Βασιλιάς των θεών και τελευταίο παιδί της Ρέας και του Κρόνου, ο Δίας, θεός του Κεραυνού και του Ουρανού. Έριχνε τα αστροπελέκια του από τον Ουρανό,που του έφτιαχνε ο σιδηρουργός γιός του.

Κεφάλαιο 15

Text and image sources, contributors, and licenses 15.1 Text • Ηρακλής (μυθολογία) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97%CF%81%CE%B1%CE%BA%CE%BB%CE%AE%CF% 82_(%CE%BC%CF%85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)?oldid=5628174 Συνεισφέροντες: Geraki, Kalogeropoulos, Lucinos, Badseed, FocalPoint, Gerakibot, Odysseus nemo, Ferrari, Vchristos, Philologus, Veron, Kostisl, Dadabot, V-astro, Patroklis, Thijs!bot, JAnDbot, Magioladitis, CommonsDelinker, Alaniaris, Atlantia, Elenardil, TXiKiBoT, SieBot, Sotkil, Customizer 2010, MARKELLOS, Rousodim, Ttzavaras, MelancholieBot, Luckas-bot, Andromeas, Egmontbot, D'ohBot, C messier, Greco22, RedBot, GrouchoBot, Nataly8, EmausBot, Exc, ChuispastonBot, WikitanvirBot, MerlIwBot, AvocatoBot, Geilamir, Spiros790, Volos F, Fokion Alexis, Dexbot, Ογκόλιθος, Kon sit, SamoaBot, KCharitakis, Marios05, Kvantikos afros και Ανώνυμες συνεισφορές: 36 • Άθλοι του Ηρακλή Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%B8%CE%BB%CE%BF%CE%B9_%CF%84%CE%BF% CF%85_%CE%97%CF%81%CE%B1%CE%BA%CE%BB%CE%AE?oldid=5495102 Συνεισφέροντες: Geraki, Alekkas, Lucinos, Diderot~elwiki, Dada, Matia.gr, Ekton, Badseed, Gerakibot, Veron, Kostisl, Escarbot, V-astro, Thijs!bot, Charmed9, FlaBot, AlleborgoBot, Tsoklis 1, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Ttzavaras, Omnipaedista, Andromeas, Egmontbot, C messier, RedBot, EmausBot, ΣΤ, MerlIwBot, Epavli1500, SamoaBot, KCharitakis, Gts-tg, Ekdikitria Pisti και Ανώνυμες συνεισφορές: 16 • Κένταυρος Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%AD%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%85%CF%81%CE%BF% CF%82?oldid=4998106 Συνεισφέροντες: Geraki, Pumpie, Robbot, Pelasgos, Γιάννης Κόλλιας, Shikai shaw, Δνόφος, Kalogeropoulos, Mik (usurped), Templar52, YurikBot, Badseed, FocalPoint, Tony Esopi, Gerakibot, Veron, Kostisl, Κώστας Παπαντωνόπουλος, Escarbot, JAnDbot, Alaniaris, VolkovBot, Dgekas, Thpanagos, TXiKiBoT, YonaBot, SieBot, BotMultichill, Sotkil, Customizer 2010, MARKELLOS, Ttzavaras, SpBot, Luckas-bot, ArthurBot, Andromeas, Vagrand, Xqbot, RedBot, TjBot, EmausBot, ZéroBot, Mjbmrbot, Wehnekoeh, MerlIwBot, Vagobot, FaunaIberica, Alexanderkontin, Dexbot, SamoaBot, BG19bot και Ανώνυμες συνεισφορές: 12 • Λέων της Νεμέας Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%AD%CF%89%CE%BD_%CF%84%CE%B7%CF% 82_%CE%9D%CE%B5%CE%BC%CE%AD%CE%B1%CF%82?oldid=5338568 Συνεισφέροντες: Geraki, Pumpie, Murtasa, Kalogeropoulos, Mik (usurped), YurikBot, Badseed, Gerakibot, Egmontaz, Kostisl, Thijs!bot, VolkovBot, Idioma-bot, SieBot, Customizer 2010, AlleborgoBot, Loveless, PipepBot, MARKELLOS, PixelBot, Botseed, Ttzavaras, Amirobot, SilvonenBot, Luckas-bot, ArthurBot, Glory ride, C messier, TobeBot, Dinamik-bot, EmausBot, ΣΤ, MerlIwBot, HRR1270, Addbot και Ανώνυμες συνεισφορές: 5 • Λερναία Ύδρα Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%B5%CF%81%CE%BD%CE%B1%CE%AF%CE%B1_%CE% 8E%CE%B4%CF%81%CE%B1?oldid=4918410 Συνεισφέροντες: Lucinos, YurikBot, Badseed, FocalPoint, Gerakibot, Odysseus nemo, Kazabillis, Veron, Kostisl, Thijs!bot, JAnDbot, Alaniaris, VolkovBot, Domo Arigato Misuta Roboto, TXiKiBoT, YonaBot, SieBot, Customizer 2010, AlleborgoBot, Loveless, MARKELLOS, MelancholieBot, Luckas-bot, Ptbotgourou, ArthurBot, Xqbot, RedBot, Epedino, EmausBot, ΣΤ, WikitanvirBot, MerlIwBot, HRR1270, Geilamir, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 9 • Κερυνίτιδα Έλαφος Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B5%CF%81%CF%85%CE%BD%CE%AF%CF% 84%CE%B9%CE%B4%CE%B1_%CE%88%CE%BB%CE%B1%CF%86%CE%BF%CF%82?oldid=4432330 Συνεισφέροντες: Templar52, YurikBot, FocalPoint, Gerakibot, Παναγιώτης Μπότσης, Kostisl, Thijs!bot, TXiKiBoT, SieBot, Customizer 2010, MARKELLOS, Botseed, Ttzavaras, MelancholieBot, Luckas-bot, LaaknorBot, MastiBot, Xqbot, EmausBot, ΣΤ, HRR1270, Erasinos, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 4 • Ερυμάνθιος Κάπρος Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%81%CF%85%CE%BC%CE%AC%CE%BD%CE%B8% CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%9A%CE%AC%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%82?oldid=5578816 Συνεισφέροντες: Badseed, Tony Esopi, Kostisl, Κώστας Παπαντωνόπουλος, VolkovBot, Idioma-bot, TXiKiBoT, SieBot, Sotkil, Customizer 2010, Loveless, MARKELLOS, Botseed, Ttzavaras, Luckas-bot, Egmontbot, Vagrand, D'ohBot, Xqbot, ΣΤ, Yobot, SamoaBot, Gts-tg, Giorgos ab1234 και Ανώνυμες συνεισφορές: 9 • Κόπρος του Αυγεία Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%8C%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%82_%CF%84% CE%BF%CF%85_%CE%91%CF%85%CE%B3%CE%B5%CE%AF%CE%B1?oldid=5030338 Συνεισφέροντες: Badseed, Tony Esopi, Gerakibot, Kostisl, MARKELLOS, Egmontbot, C messier, ΣΤ, Hansi667, MerlIwBot, Chrysalifourfour, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 5

129

130

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15. TEXT AND IMAGE SOURCES, CONTRIBUTORS, AND LICENSES

• Στυμφαλίδες Όρνιθες Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%84%CF%85%CE%BC%CF%86%CE%B1%CE%BB% CE%AF%CE%B4%CE%B5%CF%82_%CE%8C%CF%81%CE%BD%CE%B9%CE%B8%CE%B5%CF%82?oldid=4367084 Συνεισφέροντες: Polyvios, Badseed, Gerakibot, Kostisl, Escarbot, Thijs!bot, FlaBot, VolkovBot, TXiKiBoT, SieBot, Customizer 2010, AlleborgoBot, Loveless, MARKELLOS, Botseed, Ttzavaras, Luckas-bot, Aggelos24, GrouchoBot, EmausBot, ΣΤ, MerlIwBot, HRR1270, Geilamir, Spiros790 και Ανώνυμες συνεισφορές: 4 • Ταύρος της Κρήτης Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%B1%CF%8D%CF%81%CE%BF%CF%82_%CF% 84%CE%B7%CF%82_%CE%9A%CF%81%CE%AE%CF%84%CE%B7%CF%82?oldid=4959766 Συνεισφέροντες: Gerakibot, VolkovBot, TXiKiBoT, SieBot, Sotkil, Loveless, MARKELLOS, Alexbot, MystBot, Luckas-bot, Ptbotgourou, Vagrand, MastiBot, Xqbot, DSisyphBot, ΣΤ, WikitanvirBot, Wehnekoeh, MerlIwBot, Fokion Alexis, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 2 • Άλογα του Διομήδη Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B1_%CF%84%CE% BF%CF%85_%CE%94%CE%B9%CE%BF%CE%BC%CE%AE%CE%B4%CE%B7?oldid=3952425 Συνεισφέροντες: Robbot, Kalogeropoulos, MasterDeva, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Botseed, SilvonenBot, Luckas-bot, ΣΤ, MARKbot, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 2 • Ζώνη της Ιππολύτης Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%96%CF%8E%CE%BD%CE%B7_%CF%84%CE%B7%CF%82_ %CE%99%CF%80%CF%80%CE%BF%CE%BB%CF%8D%CF%84%CE%B7%CF%82?oldid=4894052 Συνεισφέροντες: Veron, Vastro, Alaniaris, MARKELLOS, Ttzavaras, C messier, ΣΤ, Geilamir, Ekdikitria Pisti και Ανώνυμες συνεισφορές: 1 • Βόδια του Γηρυόνη Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CF%8C%CE%B4%CE%B9%CE%B1_%CF%84%CE%BF% CF%85_%CE%93%CE%B7%CF%81%CF%85%CF%8C%CE%BD%CE%B7?oldid=2724025 Συνεισφέροντες: Veron, MasterDeva, MARKELLOS, Pepla, ΣΤ και MARKbot • Μήλα των Εσπερίδων Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%AE%CE%BB%CE%B1_%CF%84%CF%89%CE% BD_%CE%95%CF%83%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%B4%CF%89%CE%BD?oldid=5371677 Συνεισφέροντες: FocalPoint, Kostisl, TXiKiBoT, SieBot, Sotkil, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Botseed, Ttzavaras, Sisyphos23, ΣΤ, Gray eyes, MerlIwBot, Minsbot, DarafshBot, Addbot, YiFeiBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 4 • Κέρβερος Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%AD%CF%81%CE%B2%CE%B5%CF%81%CE%BF%CF%82? oldid=4181187 Συνεισφέροντες: Robbot, Dada, Templar52, YurikBot, FocalPoint, Gerakibot, Veron, Kostisl, Escarbot, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, MasterDeva, VolkovBot, TXiKiBoT, YonaBot, Le Pied-bot~elwiki, SieBot, Customizer 2010, AlleborgoBot, Loveless, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, DragonBot, Ttzavaras, Luckas-bot, ArthurBot, DirlBot, C messier, Xqbot, EmausBot, Gf uip, ΣΤ, MerlIwBot, HRR1270, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 5 • Αδμήτη Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B4%CE%BC%CE%AE%CF%84%CE%B7?oldid=4367065 Συνεισφέροντες: FocalPoint, Tony Esopi, V-astro, Magioladitis, SieBot, MARKELLOS, Botseed, MerlIwBot, Spiros790, Αλεχάντρο Υγριέκα και Addbot • Αλκμήνη Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BB%CE%BA%CE%BC%CE%AE%CE%BD%CE%B7?oldid= 5147112 Συνεισφέροντες: Lemur12, FocalPoint, Tony Esopi, V-astro, Alaniaris, VolkovBot, Atlantia, TXiKiBoT, BotMultichill, Sotkil, Loveless, Amirobot, Luckas-bot, Ptbotgourou, ArthurBot, SassoBot, Egmontbot, D'ohBot, RedBot, Nataly8, EmausBot, HRoestBot, CocuBot, MerlIwBot, Spiros790, Philologist, Gts-tg και Ανώνυμες συνεισφορές: 3 • Αμαζόνες Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BC%CE%B1%CE%B6%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82? oldid=5618054 Συνεισφέροντες: Ekton, *Αλέξανδρος, Badseed, FocalPoint, Tony Esopi, Gerakibot, Koukoulis, V-astro, Thijs!bot, Nicole~elwiki, VolkovBot, Perpetua~elwiki, TXiKiBoT, SieBot, BotMultichill, MARKELLOS, DragonBot, Ttzavaras, Alexbot, Luckas-bot, Andromeas, Egmontbot, MastiBot, MondalorBot, Xqbot, EmausBot, ZéroBot, WikitanvirBot, GeoTrou, Glorious 93, Παναγιώτα Ρόδη, Σέπτιμα, KCharitakis, ΖῷονΠολιτικόν, Ekdikitria Pisti και Ανώνυμες συνεισφορές: 8 • Ανταίος Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CF%84%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CF%82?oldid=5491002 Συνεισφέροντες: FocalPoint, Tony Esopi, Veron, V-astro, Elenardil, BotMultichill, Sotkil, MARKELLOS, Alexbot, robot, Luckasbot, Ptbotgourou, Erud, ArthurBot, Xaris333, RedBot, KamikazeBot, EmausBot, MerlIwBot, Spiros790, Volos F, PatridgesonGR και Ογκόλιθος • Βούσιρις Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%BF%CF%8D%CF%83%CE%B9%CF%81%CE%B9%CF%82?oldid= 4522356 Συνεισφέροντες: Tony Esopi, Gerakibot, V-astro, Alexbot, MystBot, Luckas-bot, Ptbotgourou, Erud, Rubinbot, Xqbot, Dgolitsis, Geilamir, Απάγγειο, YFdyh-bot και SamoaBot • Γηρυόνης Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%B7%CF%81%CF%85%CF%8C%CE%BD%CE%B7%CF%82?oldid= 5378339 Συνεισφέροντες: Gerakibot, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, Magioladitis, VolkovBot, SieBot, Loveless, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, PixelBot, Ttzavaras, Alexbot, Luckas-bot, Rubinbot, D'ohBot, Xqbot, ChuispastonBot, WikitanvirBot, Chrysalifourfour, Fokion Alexis, SamoaBot, Αγρέας και Ανώνυμες συνεισφορές: 3 • Δηιάνειρα Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B7%CE%B9%CE%AC%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CF%81% CE%B1?oldid=5609280 Συνεισφέροντες: Polyvios, The Phantom, V-astro, VolkovBot, Elenardil, Ferengi, SieBot, Evlahos, Loveless, MARKELLOS, DragonBot, PixelBot, Costas78, Erud, ArthurBot, Egmontbot, Xqbot, ZéroBot, Dgolitsis, WikitanvirBot, SamoaBot, BG19bot και Ανώνυμες συνεισφορές: 4 • Εσπερίδες Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%83%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%B4%CE%B5%CF% 82?oldid=3966503 Συνεισφέροντες: Robbot, Tony Esopi, Aurilios, Thijs!bot, VolkovBot, TXiKiBoT, SieBot, Loveless, MARKELLOS, Botseed, Elmondo21st, MastiBot, Dinamik-bot, DSisyphBot, Botaurus, EmausBot, ZéroBot, MerlIwBot, Makecat-bot και SamoaBot • Ευρυσθέας Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%85%CF%81%CF%85%CF%83%CE%B8%CE%AD%CE%B1% CF%82?oldid=5606910 Συνεισφέροντες: YurikBot, Tony Esopi, Veron, Escarbot, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, VolkovBot, SieBot, Sotkil, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Luckas-bot, Ptbotgourou, ArthurBot, Almabot, Egmontbot, Xqbot, ZéroBot, Dgolitsis, Σθένελος, Vagobot, Geilamir, Philologist, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 2 • Εύρυτος της Οιχαλίας Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%8D%CF%81%CF%85%CF%84%CE%BF%CF% 82_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%9F%CE%B9%CF%87%CE%B1%CE%BB%CE%AF%CE%B1%CF%82?oldid=5148809 Συνεισφέροντες: Matesi1976, Tony Esopi, V-astro, MARKELLOS, Egmontbot, Migel Sances Huares, Makecat-bot, Addbot και Gts-tg • Ησιόνη Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97%CF%83%CE%B9%CF%8C%CE%BD%CE%B7?oldid=4755894 Συνεισφέροντες: Geraki, Dkat, FocalPoint, Nikosguard, EmausBot και MerlIwBot

15.1. TEXT

131

• Ιόλη Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%8C%CE%BB%CE%B7?oldid=5148090 Συνεισφέροντες: Gerakibot, Vastro, VolkovBot, TXiKiBoT, SieBot, MARKELLOS, Alexbot, BodhisattvaBot, ArthurBot, Egmontbot, ZéroBot, SamoaBot και Gts-tg • Λέρνη Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%AD%CF%81%CE%BD%CE%B7?oldid=5358065 Συνεισφέροντες: Dada, Templar52, Badseed, Tony Esopi, Veron, FlaBot, VolkovBot, Idioma-bot, PipepBot, Nikosguard, Luckas-bot, Egmontbot, EmausBot, Στάθης και Ανώνυμες συνεισφορές: 2 • Μεγάρα Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B5%CE%B3%CE%AC%CF%81%CE%B1?oldid=5148806 Συνεισφέροντες: Gerakibot, V-astro, Agapornis, Idioma-bot, PipepBot, MARKELLOS, Amirobot, Luckas-bot, Erud, Egmontbot, MastiBot, Xqbot, EmausBot, ZéroBot και Gts-tg • Νέσσος Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%AD%CF%83%CF%83%CE%BF%CF%82?oldid=4728666 Συνεισφέροντες: The Phantom, V-astro, Magioladitis, VolkovBot, TXiKiBoT, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Alexbot, Amirobot, Almabot, Dinamikbot, EmausBot, Gf uip, WikitanvirBot, Geilamir, Fokion Alexis και SamoaBot • Τίρυνθα Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%AF%CF%81%CF%85%CE%BD%CE%B8%CE%B1?oldid=5556870 Συνεισφέροντες: YurikBot, Badseed, FocalPoint, Gerakibot, Aurilios, Conudrum, Veron, Diamond~elwiki, V-astro, Thijs!bot, Magioladitis, FlaBot, Idioma-bot, SieBot, Loveless, MARKELLOS, Botseed, Nikosguard, Costas78, Knop92, Luckas-bot, Erud, ArthurBot, Vagrand, EmausBot, ZéroBot, JackieBot, MerlIwBot, Auslaender, Spiros790, Theodoros Makris και Ανώνυμες συνεισφορές: 2 • Χείρων Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B5%CE%AF%CF%81%CF%89%CE%BD?oldid=5406550 Συνεισφέροντες: Geraki, Shikai shaw, Kalogeropoulos, Mik (usurped), YurikBot, Zwobot, Badseed, FocalPoint, Tony Esopi, Odysseus nemo, Veron, Kostisl, Escarbot, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, CommonsDelinker, VolkovBot, Idioma-bot, TXiKiBoT, YonaBot, SieBot, Sotkil, MARKELLOS, Dipa1965, BodhisattvaBot, MelancholieBot, Luckas-bot, Kyrkos~elwiki, ArthurBot, LaaknorBot, Σωτήρης Σοφιάς, Xqbot, TjBot, ZéroBot, Fokion Alexis, Addbot, Aristo Class και Ανώνυμες συνεισφορές: 2 • Φιλοκτήτης (μυθολογία) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%B9%CE%BB%CE%BF%CE%BA%CF%84% CE%AE%CF%84%CE%B7%CF%82_(%CE%BC%CF%85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE% B1)?oldid=4685544 Συνεισφέροντες: FocalPoint, Gerakibot, Αχρήστης, V-astro, JAnDbot, FlaBot, Atlantia, Elenardil, TXiKiBoT, MARKELLOS, Ttzavaras, Alexbot, Knop92, Luckas-bot, Vagrand, MastiBot, D'ohBot, Xqbot, LIMNIOS, Nataly8, EmausBot, Αργοναύτης και Ανώνυμες συνεισφορές: 4 • Θησέας Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%B7%CF%83%CE%AD%CE%B1%CF%82?oldid=5581563 Συνεισφέροντες: Lucinos, Methana~elwiki, YurikBot, Badseed, FocalPoint, The Phantom, Alkiviadis, Tony Esopi, Kazabillis, Egmontaz, Veron, Kostisl, Escarbot, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, Alaniaris, VolkovBot, Atlantia, Ferengi, TXiKiBoT, YonaBot, SieBot, Sotkil, Customizer 2010, Loveless, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Fgoumas, Botseed, Ttzavaras, Alexbot, SilvonenBot, Luckas-bot, ArthurBot, Andromeas, SassoBot, Egmontbot, Xqbot, EmausBot, IJKL, ChuispastonBot, Yobot, Afberdos, Glorious 93, Spiros790, Ephie, Panagiotisk92, Dexbot, Addbot, Σχιζοφρένεια, Midas02, Antonakos+Bolakos, Gts-tg, Ekdikitria Pisti και Ανώνυμες συνεισφορές: 29 • Αιγέας Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B9%CE%B3%CE%AD%CE%B1%CF%82?oldid=5575683 Συνεισφέροντες: Geraki, FocalPoint, Tony Esopi, V-astro, JAnDbot, Alaniaris, VolkovBot, TXiKiBoT, SieBot, BotMultichill, Sotkil, Loveless, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Ttzavaras, SilvonenBot, Kwjbot, Luckas-bot, ArthurBot, Egmontbot, Xqbot, Sisyphos23, CHE, EmausBot, ChuispastonBot, Yobot, Αργοναύτης και Ανώνυμες συνεισφορές: 6 • Αίθρα (μυθολογία) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%AF%CE%B8%CF%81%CE%B1_(%CE%BC%CF%85% CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)?oldid=5142871 Συνεισφέροντες: Geraki, Dkat, Templar52, Egmontaz, V-astro, VolkovBot, TXiKiBoT, SieBot, Sotkil, AlleborgoBot, MARKELLOS, Botseed, Costas78, Luckas-bot, Bibi SaintPol, MastiBot, Lykos88, RedBot, EmausBot, ChuispastonBot, Geilamir, Gts-tg και Ανώνυμες συνεισφορές: 4 • Ανδρόγεως Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CE%B4%CF%81%CF%8C%CE%B3%CE%B5%CF% 89%CF%82?oldid=5147134 Συνεισφέροντες: Tony Esopi, Kostisl, V-astro, JAnDbot, Magioladitis, VolkovBot, SieBot, Sotkil, MARKELLOS, EmausBot, MerlIwBot, Gts-tg και Ανώνυμες συνεισφορές: 1 • Αριάδνη Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CE%B9%CE%AC%CE%B4%CE%BD%CE%B7?oldid=5491644 Συνεισφέροντες: Polyvios, Templar52, YurikBot, Veron, Kostisl, Escarbot, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, Magioladitis, FlaBot, VolkovBot, TXiKiBoT, SieBot, Sotkil, MARKELLOS, Botseed, Ttzavaras, BodhisattvaBot, WikiDreamer Bot, Amirobot, Amadeus webern, LaaknorBot, Egmontbot, RedBot, EmausBot, ZéroBot, Divineale, ChuispastonBot, Ασπασία.Τσαρουχά, MerlIwBot, Spiros790, Minsbot, JYBot, Ογκόλιθος, Philologist, Dimfil, Gnomon historicus, ΖῷονΠολιτικόν και Ανώνυμες συνεισφορές: 11 • Δημοφών ο Θησέως Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%86%CF%8E%CE%BD_ %CE%BF_%CE%98%CE%B7%CF%83%CE%AD%CF%89%CF%82?oldid=5477924 Συνεισφέροντες: Tony Esopi, Gerakibot, Egmontaz, Veron, V-astro, Sotkil, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Erud, Seagull.Stefanos, VJSC263IO, Egmontbot, GutsHead, MerlIwBot, Mdendr και SamoaBot • Ιπποδάμεια του Οινομάου Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%80%CF%80%CE%BF%CE%B4%CE%AC%CE% BC%CE%B5%CE%B9%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%9F%CE%B9%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%AC% CE%BF%CF%85?oldid=4668618 Συνεισφέροντες: Escarbot, V-astro, JAnDbot, Atlantia, Idioma-bot, TXiKiBoT, SieBot, Loveless, MARKELLOS, Ttzavaras, Amirobot, Luckas-bot, Erud, Egmontbot, Xqbot, EmausBot, ZéroBot, MerlIwBot, Αργοναύτης, Απάγγειο, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 3 • Κέκροπας Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%AD%CE%BA%CF%81%CE%BF%CF%80%CE%B1%CF%82? oldid=5568341 Συνεισφέροντες: Geraki, Kalogeropoulos, IonnKorr, YurikBot, FocalPoint, Tony Esopi, Dadabot, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, Magioladitis, Ferengi, SieBot, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Botseed, Nikiep2004, Ttzavaras, Alexbot, Knop92, Luckas-bot, Egmontbot, Rubinbot, D'ohBot, Xqbot, Vagobot, Mdendr, Addbot, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 10 • Λαβύρινθος Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%B1%CE%B2%CF%8D%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%B8% CE%BF%CF%82?oldid=4012183 Συνεισφέροντες: JAnDbot, VolkovBot, SieBot, Μυρμηγκάκι, Ttzavaras, Alexbot, Zorrobot, Luckasbot, Ptbotgourou, Alexikoua, Jotterbot, Xqbot, TobeBot, Dinamik-bot, EmausBot, ZéroBot, ChuispastonBot, MerlIwBot, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 1 • Λυκομήδης Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CF%85%CE%BA%CE%BF%CE%BC%CE%AE%CE%B4%CE%B7% CF%82?oldid=5148799 Συνεισφέροντες: Tony Esopi, Gerakibot, V-astro, Atlantia, MARKELLOS, Luckas-bot, EmausBot, HiW-Bot, Geilamir, Ογκόλιθος και Gts-tg

132

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15. TEXT AND IMAGE SOURCES, CONTRIBUTORS, AND LICENSES

• Μίνωας Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%AF%CE%BD%CF%89%CE%B1%CF%82?oldid=5589885 Συνεισφέροντες: Kalogeropoulos, Tony Esopi, Veron, Escarbot, V-astro, JAnDbot, Magioladitis, CommonsDelinker, FlaBot, Vanakaris, TXiKiBoT, SieBot, Sotkil, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Fgoumas, Sroutz, Ttzavaras, Spacebirdy, Luckas-bot, David0811, ArthurBot, Andromeas, Egmontbot, Rubinbot, C messier, Xqbot, CHE, EmausBot, MerlIwBot, 23x2, Spiros790, NBvirily, Istefanakis, Ογκόλιθος, SamoaBot, KCharitakis και Ανώνυμες συνεισφορές: 10 • Μινώταυρος Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B9%CE%BD%CF%8E%CF%84%CE%B1%CF%85%CF%81% CE%BF%CF%82?oldid=5471984 Συνεισφέροντες: Geraki, Kalogeropoulos, Mik (usurped), Dada, YurikBot, *Αλέξανδρος, CeeKay, Egmontaz, Escarbot, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, Stardome~elwiki, FlaBot, TXiKiBoT, YonaBot, SieBot, Customizer 2010, Loveless, MARKELLOS, Botseed, Ttzavaras, Alexbot, BodhisattvaBot, Luckas-bot, ArthurBot, Andromeas, VJSC263IO, Egmontbot, Vagrand, MastiBot, RedBot, TobeBot, Dinamik-bot, CHE, Nataly8, ManosHacker, WikitanvirBot, Rtpn142, Rezabot, Philologist, Addbot, Gts-tg και Ανώνυμες συνεισφορές: 22 • Πιτθέας Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B9%CF%84%CE%B8%CE%AD%CE%B1%CF%82?oldid=3982861 Συνεισφέροντες: Tony Esopi, Αχρήστης, V-astro, JAnDbot, SieBot, MARKELLOS, WikiDreamer Bot, Luckas-bot, Erud, ArthurBot, Egmontbot, Xqbot, EmausBot, ZéroBot, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 1 • Προκρούστης Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%81%CE%BF%CE%BA%CF%81%CE%BF%CF%8D%CF%83% CF%84%CE%B7%CF%82?oldid=5142927 Συνεισφέροντες: *Αλέξανδρος, Veron, Escarbot, Thijs!bot, JAnDbot, Magioladitis, VolkovBot, Idioma-bot, TXiKiBoT, SieBot, Sotkil, AlleborgoBot, PipepBot, MARKELLOS, DragonBot, Ttzavaras, Alexbot, BOTarate, Luckas-bot, Rubinbot, Vagrand, D'ohBot, TobeBot, EmausBot, SamoaBot, Gts-tg, Δήμος Χαϊδαρίου και Ανώνυμες συνεισφορές: 6 • Σκίρωνας Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%BA%CE%AF%CF%81%CF%89%CE%BD%CE%B1%CF%82? oldid=4959770 Συνεισφέροντες: Templar52, V-astro, Magioladitis, Egmontbot, Vagrand, MerlIwBot, Chrysalifourfour και Addbot • Ιάσονας Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CE%AC%CF%83%CE%BF%CE%BD%CE%B1%CF%82?oldid=5580497 Συνεισφέροντες: Lemur12, FocalPoint, V-astro, JAnDbot, VolkovBot, TXiKiBoT, SieBot, Sotkil, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, PixelBot, Botseed, Ttzavaras, Nikosguard, Luckas-bot, ArthurBot, Andromeas, VJSC263IO, Egmontbot, Vagrand, Xqbot, RedBot, TobeBot, ZéroBot, WikitanvirBot, ΦΚαραπατά, MerlIwBot, Στέλιος Πετρουλάκης, Geilamir, Spiros790, Vasilisblabla, SamoaBot, KCharitakis, Gts-tg, Νικολ β., Tinigrillion και Ανώνυμες συνεισφορές: 14 • Άκαστος Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%BA%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%82?oldid=5078494 Συνεισφέροντες: Tony Esopi, V-astro, SieBot, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Alexbot, Luckas-bot, Ptbotgourou, Egmontbot, RedBot, EmausBot, ChuispastonBot, MahdiBot, Απάγγειο, SamoaBot, KCharitakis και Ανώνυμες συνεισφορές: 1 • Αίσονας Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%AF%CF%83%CE%BF%CE%BD%CE%B1%CF%82?oldid=4000260 Συνεισφέροντες: Chobot, FocalPoint, Tony Esopi, Kostisl, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, TXiKiBoT, SieBot, Μυρμηγκάκι, Alexbot, Albambot, Luckas-bot, Alexikoua, ArthurBot, Egmontbot, TjBot, EmausBot, ChuispastonBot, MahdiBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 1 • Άργος του Φρίξου Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CF%81%CE%B3%CE%BF%CF%82_%CF%84%CE%BF%CF% 85_%CE%A6%CF%81%CE%AF%CE%BE%CE%BF%CF%85?oldid=4319578 Συνεισφέροντες: Andre Engels, Robbot, FocalPoint, Tony Esopi, Dead3y3, Egmontaz, V-astro, MARKELLOS, Chronicler~elwiki, Kwjbot, Luckas-bot, Ptbotgourou, MerlIwBot και SamoaBot • Αργώ Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CE%B3%CF%8E?oldid=4172080 Συνεισφέροντες: Thijs!bot, JAnDbot, FlaBot, VolkovBot, TXiKiBoT, SieBot, AlleborgoBot, MARKELLOS, Botseed, Alexbot, Cvcvclub~elwiki, Kwjbot, Luckas-bot, Ptbotgourou, Xqbot, RedBot, Ver-bot, EmausBot, JackieBot, WikitanvirBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 5 • Άρπυιες Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CF%81%CF%80%CF%85%CE%B9%CE%B5%CF%82?oldid=5631596 Συνεισφέροντες: Templar52, FocalPoint, Gerakibot, V-astro, JAnDbot, Magioladitis, VolkovBot, TXiKiBoT, SieBot, Sotkil, Loveless, PipepBot, Ttzavaras, Alexbot, Zorrobot, Luckas-bot, Egmontbot, Vagrand, Xqbot, Dinamik-bot, DSisyphBot, EmausBot, ZéroBot, MerlIwBot, Yobot, Chrysalifourfour, Rezabot, AvocatoBot, Spiros790, PatridgesonGR, Automaton, Annatikitiki, Elanus, SamoaBot, Racconish, Gts-tg και Ανώνυμες συνεισφορές: 1 • Αυτόλυκος (μυθολογία) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%85%CF%84%CF%8C%CE%BB%CF%85%CE%BA% CE%BF%CF%82_(%CE%BC%CF%85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)?oldid=5493014 Συνεισφέροντες: Tony Esopi, Escarbot, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, TXiKiBoT, Sotkil, MARKELLOS, PixelBot, Luckas-bot, EmausBot, ZéroBot, Spiros790, Volos F, Makecat-bot, Gts-tg και Ανώνυμες συνεισφορές: 1 • Γλαύκη (μυθολογία) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%BB%CE%B1%CF%8D%CE%BA%CE%B7_(%CE% BC%CF%85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)?oldid=4983553 Συνεισφέροντες: FocalPoint, Gerakibot, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, Magioladitis, SieBot, MARKELLOS, Botseed, Luckas-bot, Egmontbot, RedBot, EmausBot, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 1 • Ίρις (μυθολογία) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%8A%CF%81%CE%B9%CF%82_(%CE%BC%CF%85%CE%B8% CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)?oldid=5391005 Συνεισφέροντες: Geraki, Dada, Templar52, YurikBot, Marcos.th, Gerakibot, Egmontaz, Veron, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, VolkovBot, TXiKiBoT, Dimitrissss, YonaBot, SieBot, MARKELLOS, Botseed, Alexbot, Luckas-bot, Ptbotgourou, Andromeas, Xqbot, RedBot, Dinamik-bot, TjBot, EmausBot, MARKbot, WikitanvirBot, HRoestBot, MerlIwBot, HRR1270, Spiros790, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 2 • Νίσος (Υρτάκου) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%AF%CF%83%CE%BF%CF%82_(%CE%A5%CF%81%CF% 84%CE%AC%CE%BA%CE%BF%CF%85)?oldid=5118898 Συνεισφέροντες: Kostisl, Atlantia, MARKELLOS και Gts-tg • Ιωλκός Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%89%CE%BB%CE%BA%CF%8C%CF%82?oldid=5584471 Συνεισφέροντες: Gerakibot, V-astro, Thijs!bot, Magioladitis, TXiKiBoT, Sotkil, AlleborgoBot, Loveless, MARKELLOS, Botseed, Ttzavaras, Alexbot, Dipa1965, Dorieo, Luckas-bot, Egmontbot, Vagrand, C messier, EmausBot, Makrys, Chrysalifourfour, SamoaBot, Gts-tg, Αγρέας και Ανώνυμες συνεισφορές: 3 • Κολχίδα Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BF%CE%BB%CF%87%CE%AF%CE%B4%CE%B1?oldid=5375539 Συνεισφέροντες: Veron, Magioladitis, CommonsDelinker, Idioma-bot, TXiKiBoT, Μυρμηγκάκι, Ttzavaras, Luckas-bot, Ptbotgourou, Alexikoua, KamikazeBot, EmausBot, ZéroBot, MerlIwBot, Yobot, Rezabot, GeorgianJorjadze, SamoaBot, Gts-tg, Nauajos και Ανώνυμες συνεισφορές: 3

15.1. TEXT

133

• Κρέοντας Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%81%CE%AD%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%82? oldid=5146894 Συνεισφέροντες: Badseed, Tony Esopi, Gerakibot, Odysseus nemo, Veron, Escarbot, Thijs!bot, Amalgam, JAnDbot, SieBot, Sotkil, PipepBot, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Amirobot, Luckas-bot, ArthurBot, MastiBot, Xqbot, RedBot, ZéroBot, SamoaBot, Gts-tg και Ανώνυμες συνεισφορές: 5 • Μήδεια Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%AE%CE%B4%CE%B5%CE%B9%CE%B1?oldid=5581889 Συνεισφέροντες: Murtasa, Templar52, Badseed, Veron, Escarbot, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, Hermeia, Atlantia, Idioma-bot, TXiKiBoT, YonaBot, SieBot, Sotkil, Loveless, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Ttzavaras, Luckas-bot, ArthurBot, Egmontbot, D'ohBot, C messier, Xqbot, RedBot, Xoristzatziki, GrouchoBot, EmausBot, JackieBot, MerlIwBot, Geilamir, Dexbot, SamoaBot, Gts-tg και Ανώνυμες συνεισφορές: 18 • Πελίας Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B5%CE%BB%CE%AF%CE%B1%CF%82?oldid=5152999 Συνεισφέροντες: Templar52, Tony Esopi, Gerakibot, V-astro, JAnDbot, VolkovBot, Idioma-bot, TXiKiBoT, SieBot, Sotkil, Loveless, MARKELLOS, Alexbot, Nikosguard, Luckas-bot, Egmontbot, EmausBot, Fiftyfour54, Inconnu par ailleurs, Addbot και Gts-tg • Πολυμήδη Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CF%85%CE%BC%CE%AE%CE%B4%CE%B7? oldid=5141221 Συνεισφέροντες: Dkat, V-astro, Botseed και Gts-tg • Φρίξος και Έλλη Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CF%81%CE%AF%CE%BE%CE%BF%CF%82_%CE%BA% CE%B1%CE%B9_%CE%88%CE%BB%CE%BB%CE%B7?oldid=5569893 Συνεισφέροντες: Geraki, Robbot, Templar52, YurikBot, *Αλέξανδρος, Badseed, Tony Esopi, Gerakibot, Sappho, Lady 6thofAu, Thijs!bot, JAnDbot, FlaBot, TXiKiBoT, SieBot, Customizer 2010, Loveless, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, DragonBot, Botseed, Ttzavaras, Luckas-bot, VJSC263IO, Xqbot, EmausBot, Απάγγειο, Gts-tg, ΖῷονΠολιτικόν και Ανώνυμες συνεισφορές: 12 • Ακάμας (μυθολογία) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BA%CE%AC%CE%BC%CE%B1%CF%82_(%CE% BC%CF%85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)?oldid=5383762 Συνεισφέροντες: Robbot, Tony Esopi, Gerakibot, Egmontaz, JAnDbot, VolkovBot, TXiKiBoT, SieBot, Ttzavaras, Luckas-bot, Erud, ArthurBot, Ιων, Bibi Saint-Pol, Egmontbot, Rubinbot, EmausBot, ZéroBot, GutsHead, ChuispastonBot, MerlIwBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 2 • Χαλκιόπη Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B1%CE%BB%CE%BA%CE%B9%CF%8C%CF%80%CE%B7? oldid=3994772 Συνεισφέροντες: V-astro, SieBot, SilvonenBot, Xqbot, RedBot, GrouchoBot, EmausBot, MerlIwBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 1 • Χρυσόμαλλο δέρας Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CF%81%CF%85%CF%83%CF%8C%CE%BC%CE%B1%CE% BB%CE%BB%CE%BF_%CE%B4%CE%AD%CF%81%CE%B1%CF%82?oldid=4240955 Συνεισφέροντες: Templar52, Egmontaz, Veron, TXiKiBoT, Ttzavaras, MystBot, Luckas-bot, ArthurBot, Egmontbot, C messier, Xqbot, GrouchoBot, EmausBot, Dgolitsis, WikitanvirBot, MerlIwBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 1 • Αχιλλέας Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%87%CE%B9%CE%BB%CE%BB%CE%AD%CE%B1%CF%82? oldid=5627843 Συνεισφέροντες: Geraki, Pumpie, Nakos2208, Murtasa, Δνόφος, Kalogeropoulos, Lucinos, Mik (usurped), Dada, Templar52, YurikBot, Zwobot, Badseed, Marcos.th, Tony Esopi, Egmontaz, Veron, Kostisl, Escarbot, V-astro, Patroklis, Thijs!bot, JAnDbot, Zarkos, VolkovBot, Domo Arigato Misuta Roboto, Elenardil, TXiKiBoT, SieBot, BotMultichill, Sotkil, Customizer 2010, AlleborgoBot, Loveless, PipepBot, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Ttzavaras, Dipa1965, ArielGlenn, MelancholieBot, BOTarate, Amirobot, Luckas-bot, Amadeus webern, Myrmidonas, ArthurBot, Andromeas, VJSC263IO, Jake V, C messier, Xqbot, RedBot, TobeBot, Ptoliethron, TjBot, Xoristzatziki, Nataly8, Karampas, MARKbot, GutsHead, ChuispastonBot, R530, MerlIwBot, Yobot, StoryTellerF, Ahuman, Spiros790, Fokion Alexis, Gotse daje, DarafshBot, Dexbot, Addbot, KCharitakis, Paris8852, SuperKstar και Ανώνυμες συνεισφορές: 52 • Αχίλλειος πτέρνα Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%87%CE%AF%CE%BB%CE%BB%CE%B5%CE%B9% CE%BF%CF%82_%CF%80%CF%84%CE%AD%CF%81%CE%BD%CE%B1?oldid=5500241 Συνεισφέροντες: Tony Esopi, Magioladitis, Μυρμηγκάκι, Ttzavaras, Costas78, Luckas-bot, ArthurBot, Lykos88, Γιώργος R.21, Xqbot, TobeBot, TjBot, Nataly8, EmausBot, WikitanvirBot, MerlIwBot, Yobot, Chrysalifourfour, ΖῷονΠολιτικόν και Ανώνυμες συνεισφορές: 2 • Θέτις Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%AD%CF%84%CE%B9%CF%82?oldid=5556469 Συνεισφέροντες: Pumpie, Robbot, Kalogeropoulos, Lucinos, Mik (usurped), Dada, Polyvios, YurikBot, Zwobot, Tony Esopi, Veron, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, Alaniaris, TXiKiBoT, Dimitrissss, SieBot, AlleborgoBot, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Botseed, Ttzavaras, Nikosguard, SilvonenBot, Luckas-bot, Andromeas, SassoBot, Egmontbot, Xqbot, TobeBot, Dinamik-bot, EmausBot, IJKL, MARKbot, WikitanvirBot, MerlIwBot, AvocatoBot, Spiros790, Fokion Alexis, Ογκόλιθος, Addbot και Ανώνυμες συνεισφορές: 12 • Μυρμιδόνες Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%85%CF%81%CE%BC%CE%B9%CE%B4%CF%8C%CE%BD% CE%B5%CF%82?oldid=5449338 Συνεισφέροντες: Tony Esopi, Kostisl, Thijs!bot, FlaBot, Idioma-bot, TXiKiBoT, SieBot, MARKELLOS, Ttzavaras, Alexbot, WikiDreamer Bot, Ptbotgourou, Erud, LaaknorBot, MondalorBot, C messier, RedBot, EmausBot, MerlIwBot, Yobot, Ahuman, Sakis fiore, Ozric~elwiki και Ανώνυμες συνεισφορές: 2 • Νεοπτόλεμος Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B5%CE%BF%CF%80%CF%84%CF%8C%CE%BB%CE%B5% CE%BC%CE%BF%CF%82?oldid=5166497 Συνεισφέροντες: Templar52, Tony Esopi, Veron, V-astro, Magioladitis, Atlantia, Baronnet, TXiKiBoT, SieBot, BotMultichill, Loveless, Tsoklis 1, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Botseed, Ttzavaras, Alexbot, Nikosguard, SilvonenBot, Luckas-bot, Ptbotgourou, VJSC263IO, EmausBot, ZéroBot, GutsHead, Fiftyfour54, Postscriptum123 και Ανώνυμες συνεισφορές: 8 • Πάτροκλος Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%AC%CF%84%CF%81%CE%BF%CE%BA%CE%BB%CE%BF% CF%82?oldid=5426940 Συνεισφέροντες: Dada, Templar52, Fefeli, Gerakibot, Kazabillis, Flyax, Escarbot, V-astro, Patroklis, JAnDbot, CommonsDelinker, SpyrosCS, Alaniaris, VolkovBot, Idioma-bot, Domo Arigato Misuta Roboto, SieBot, Sotkil, MARKELLOS, Ttzavaras, Sardur, Luckas-bot, ArthurBot, Almabot, Φειδίας, Vagrand, Xqbot, EmausBot, ZéroBot, GutsHead, WikitanvirBot, MerlIwBot, Vagobot, Dexbot, Απάγγειο, Makecat-bot, Steinsplitter, SamoaBot, KCharitakis, Aristo Class και Ανώνυμες συνεισφορές: 6 • Στύγα Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%84%CF%8D%CE%B3%CE%B1?oldid=5047933 Συνεισφέροντες: Kalogeropoulos, Tony Esopi, Gerakibot, Aurilios, Axelmangr, Veron, V-astro, JAnDbot, VolkovBot, TXiKiBoT, SieBot, MARKELLOS, Aweedk, Romanesco, Alexbot, MelancholieBot, Luckas-bot, ArthurBot, C messier, Xqbot, RedBot, Dinamik-bot, EmausBot, Gf uip, Dgolitsis, Belopchi, Christos Belopoulos και Ανώνυμες συνεισφορές: 4

134

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15. TEXT AND IMAGE SOURCES, CONTRIBUTORS, AND LICENSES

• Πηλέας Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B7%CE%BB%CE%AD%CE%B1%CF%82?oldid=5041708 Συνεισφέροντες: Pumpie, Mik (usurped), YurikBot, Zwobot, FocalPoint, Tony Esopi, Gerakibot, Dead3y3, Egmontaz, Kostisl, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, FlaBot, VolkovBot, Atlantia, Jm, TXiKiBoT, SieBot, Sotkil, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Botseed, Ttzavaras, Alexbot, SilvonenBot, Luckas-bot, SassoBot, Egmontbot, D'ohBot, Xqbot, RedBot, EmausBot, Karampas, MARKbot, WikitanvirBot, Yobot, Geilamir, Ογκόλιθος, Addbot και Ανώνυμες συνεισφορές: 4 • Τήλεφος Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%AE%CE%BB%CE%B5%CF%86%CE%BF%CF%82?oldid=4504194 Συνεισφέροντες: Templar52, Tony Esopi, V-astro, VolkovBot, Atlantia, TXiKiBoT, SieBot, Μυρμηγκάκι, Ttzavaras, Alexbot, Amirobot, Luckas-bot, Erud, EmausBot, WikitanvirBot, Skylax30, Wehnekoeh, Ογκόλιθος, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 1 • Αιακός Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C%CF%82?oldid=5489511 Συνεισφέροντες: Delirium, Templar52, Badseed, Tony Esopi, Gerakibot, Aurilios, Dead3y3, Veron, Kostisl, Diamond~elwiki, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, Magioladitis, Alaniaris, VolkovBot, Atlantia, Idioma-bot, TXiKiBoT, SieBot, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Alexbot, BOTarate, Luckas-bot, ArthurBot, Andromeas, Schekinov Alexey Victorovich, Xaris333, RedBot, EmausBot, Movses-bot, LaouraFlora, Chrysalifourfour, Ahuman, Spiros790, Mimis Amimitos, Gts-tg και Ανώνυμες συνεισφορές: 7 • Αμφίνομος Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BC%CF%86%CE%AF%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%BF% CF%82?oldid=5464193 Συνεισφέροντες: Templar52, V-astro, Magioladitis, Ιων, Egmontbot, EmausBot, HRoestBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 1 • Αρπαγή της Ευρώπης Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%80%CE%B1%CE%B3%CE%AE_%CF% 84%CE%B7%CF%82_%CE%95%CF%85%CF%81%CF%8E%CF%80%CE%B7%CF%82?oldid=5559730 Συνεισφέροντες: Kalogeropoulos, Dai, Enas alla lewn, Arhontis, YurikBot, FocalPoint, Aurilios, Egmontaz, Veron, Kostisl, Escarbot, Thijs!bot, CommonsDelinker, VolkovBot, Idioma-bot, Synthebot, YonaBot, Le Pied-bot~elwiki, SieBot, Sotkil, Customizer 2010, AlleborgoBot, Loveless, MARKELLOS, Botseed, Ttzavaras, Luckas-bot, Ptbotgourou, Egmontbot, Xqbot, RedBot, EmausBot, JackieBot, WikitanvirBot, Fiftyfour54, Wehnekoeh, GeoTrou, MerlIwBot, 23x2, Glorious 93, Eklogarithmos, Gts-tg και Ανώνυμες συνεισφορές: 16 • Αστέριος Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%83%CF%84%CE%AD%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%82?oldid= 5435325 Συνεισφέροντες: KCharitakis • Ατρέας Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%84%CF%81%CE%AD%CE%B1%CF%82?oldid=5569012 Συνεισφέροντες: Geraki, FocalPoint, Tony Esopi, Gerakibot, Αχρήστης, Escarbot, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, FlaBot, TXiKiBoT, SieBot, BotMultichill, Byrialbot, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Ttzavaras, Alexbot, Amirobot, MystBot, Luckas-bot, Ptbotgourou, Alexikoua, SassoBot, Egmontbot, RedBot, EmausBot, GutsHead, WikitanvirBot, MerlIwBot, Yobot, Σθένελος, Spiros790, Mdendr και Ανώνυμες συνεισφορές: 7 • Γλαύκος του Μίνωα Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%BB%CE%B1%CF%8D%CE%BA%CE%BF%CF%82_ %CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%9C%CE%AF%CE%BD%CF%89%CE%B1?oldid=5147145 Συνεισφέροντες: Robbot, V-astro, Thijs!bot, Magioladitis, Alaniaris, MARKELLOS, Chronicler~elwiki, Ptbotgourou, Bibi Saint-Pol, Obersachsebot, SassoBot, D'ohBot, Xqbot, SamoaBot και Gts-tg • Δαίδαλος Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B1%CE%AF%CE%B4%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CF%82? oldid=4899447 Συνεισφέροντες: Geraki, Dai, Polyvios, YurikBot, Tony Esopi, Odysseus nemo, Hotmanag, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, Magioladitis, VolkovBot, YonaBot, SieBot, Sotkil, Loveless, MARKELLOS, DragonBot, Botseed, Ttzavaras, MelancholieBot, WikiDreamer Bot, Luckas-bot, Bibi Saint-Pol, Egmontbot, D'ohBot, Xqbot, EmausBot, ZéroBot, MARKbot, WikitanvirBot, MerlIwBot, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 4 • Δευκαλίων Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B5%CF%85%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CE%AF%CF%89% CE%BD?oldid=4920380 Συνεισφέροντες: Veron, Ttzavaras, Ιων, Egmontbot, MerlIwBot, Geilamir, Spiros790, Addbot, KritonK, Kvantikos afros και Ανώνυμες συνεισφορές: 9 • Διόσκουροι Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B9%CF%8C%CF%83%CE%BA%CE%BF%CF%85%CF%81% CE%BF%CE%B9?oldid=5596733 Συνεισφέροντες: Geraki, Kalogeropoulos, Templar52, YurikBot, Badseed, Fefeli, FocalPoint, Tony Esopi, Gerakibot, Kazabillis, Veron, Kostisl, Thijs!bot, JAnDbot, VolkovBot, Atlantia, Idioma-bot, YonaBot, SieBot, BotMultichill, Sotkil, Customizer 2010, Loveless, MARKELLOS, Ttzavaras, Dipa1965, FiriBot, SpBot, SilvonenBot, Costas78, Luckas-bot, Ptbotgourou, VJSC263IO, D'ohBot, Xqbot, RedBot, Dinamik-bot, EmausBot, ZéroBot, WikitanvirBot, MerlIwBot, Glorious 93, Geilamir, NBvirily, Fikos, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 13 • Ευρώπη (μυθολογία) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%85%CF%81%CF%8E%CF%80%CE%B7_(%CE% Geraki, BC%CF%85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)?oldid=5610653 Συνεισφέροντες: Kalogeropoulos, FocalPoint, Οδυσσέας, V-astro, Magioladitis, Sotkil, Μυρμηγκάκι, Botseed, Ttzavaras, Nikosguard, Omiros123, Egmontbot, C messier, Nataly8, MerlIwBot, Chrysalifourfour, Glorious 93, Spiros790, Gts-tg, Ah3kal και Ανώνυμες συνεισφορές: 20 • Κατρέας Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%AD%CE%B1%CF%82?oldid=4499218 Συνεισφέροντες: Ekton, Tony Esopi, Gerakibot, Escarbot, V-astro, TXiKiBoT, SieBot, Μυρμηγκάκι, Botseed, Alexbot, SilvonenBot, Erud, Xqbot, RedBot, WikitanvirBot, MerlIwBot, Automaton και SamoaBot • Κέφαλος (μυθολογία) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%AD%CF%86%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CF% 82_(%CE%BC%CF%85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)?oldid=5625831 Συνεισφέροντες: FocalPoint, Gerakibot, V-astro, VolkovBot, Idioma-bot, Sotkil, PixelBot, Botseed, Zorrobot, Formica rufa, Luckas-bot, Erud, Egmontbot, Rubinbot, MastiBot, ZéroBot, Mdendr, Απάγγειο και SamoaBot • Μενεσθέας Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B5%CE%BD%CE%B5%CF%83%CE%B8%CE%AD%CE%B1% CF%82?oldid=4685537 Συνεισφέροντες: Tony Esopi, Gerakibot, Escarbot, V-astro, TXiKiBoT, SieBot, PipepBot, Μυρμηγκάκι, PixelBot, BOTarate, Erud, Rubinbot, Vagrand, TobeBot, EmausBot, GutsHead, Αργοναύτης και Makecat-bot • Μύθος του Ίκαρου και του Δαίδαλου Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%8D%CE%B8%CE%BF%CF%82_ %CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%8A%CE%BA%CE%B1%CF%81%CE%BF%CF%85_%CE%BA%CE%B1%CE%B9_%CF% 84%CE%BF%CF%85_%CE%94%CE%B1%CE%AF%CE%B4%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CF%85?oldid=5630681 Συνεισφέροντες: Geraki, Mrpc, Mik (usurped), Dada, Veron, Kostisl, Customizer 2010, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Botseed, Ttzavaras, Egmontbot, KCharitakis, Gts-tg και Ανώνυμες συνεισφορές: 9

15.1. TEXT

135

• Νίσος (Πανδίονος) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%AF%CF%83%CE%BF%CF%82_(%CE%A0%CE%B1% CE%BD%CE%B4%CE%AF%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CF%82)?oldid=3402535 Συνεισφέροντες: Kostisl, MARKELLOS, Erud, Egmontbot και MerlIwBot • Πανδίων Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%BD%CE%B4%CE%AF%CF%89%CE%BD?oldid=5146870 Συνεισφέροντες: Tony Esopi, Egmontaz, V-astro, VolkovBot, SieBot, Sotkil, Μυρμηγκάκι, Botseed, Alexbot, MelancholieBot, Luckasbot, Erud, Xqbot, JackieBot, SamoaBot και Gts-tg • Πασιφάη Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CF%83%CE%B9%CF%86%CE%AC%CE%B7?oldid=4930665 Συνεισφέροντες: Dada, Templar52, Badseed, FocalPoint, Tony Esopi, Axelmangr, Escarbot, Thijs!bot, JAnDbot, Alaniaris, VolkovBot, Atlantia, TXiKiBoT, SieBot, Sotkil, PipepBot, Μυρμηγκάκι, DragonBot, PixelBot, Botseed, Alexbot, Amirobot, Luckas-bot, Ntetos, Ptbotgourou, Bibi Saint-Pol, VJSC263IO, EmausBot, MerlIwBot, Rezabot, Gotse daje, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 5 • Περσεφόνη Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B5%CF%81%CF%83%CE%B5%CF%86%CF%8C%CE%BD% CE%B7?oldid=5596562 Συνεισφέροντες: Murtasa, Kalogeropoulos, Templar52, YurikBot, Badseed, Fefeli, FocalPoint, Tony Esopi, Gerakibot, Kazabillis, Kostisl, Escarbot, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, Magioladitis, VolkovBot, TXiKiBoT, YonaBot, SieBot, Sotkil, AlleborgoBot, Loveless, MARKELLOS, DragonBot, MelancholieBot, WikiDreamer Bot, Zorrobot, Nikosguard, Muro Bot, Luckas-bot, Ptbotgourou, ArthurBot, Andromeas, SassoBot, MastiBot, Xqbot, DSisyphBot, TjBot, GrouchoBot, EmausBot, ZéroBot, ChuispastonBot, WikitanvirBot, Yobot, HRR1270, KAKTOS, NNeilAlieNN, Johnakritidis, Geilamir, Spiros790, Volos F, SamoaBot, Jestmoon, KCharitakis, Gts-tg, ANDREAS PRO, Αθηνας και Ανώνυμες συνεισφορές: 12 • Τάλως (εφευρέτης) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%AC%CE%BB%CF%89%CF%82_(%CE%B5%CF% 86%CE%B5%CF%85%CF%81%CE%AD%CF%84%CE%B7%CF%82)?oldid=3997851 Συνεισφέροντες: Badseed, Sotkil, MARKELLOS, Botseed, Egmontbot, RedBot και SamoaBot • Πρόκριδα Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%81%CF%8C%CE%BA%CF%81%CE%B9%CF%82?oldid=5311307 Συνεισφέροντες: Veron, V-astro, MARKELLOS, Ttzavaras, Luckas-bot, Erud, ArthurBot, LaaknorBot, TobeBot, Dinamik-bot, EmausBot, JackieBot, Fiftyfour54, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 1 • Ραδάμανθυς Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CE%B1%CE%B4%CE%AC%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CE% B8%CF%85%CF%82?oldid=4464097 Συνεισφέροντες: V-astro, JAnDbot, VolkovBot, SieBot, MARKELLOS, Botseed, Alexbot, BodhisattvaBot, Luckas-bot, Andromeas, Egmontbot, Xqbot, RedBot, ZéroBot, MerlIwBot, Spiros790 και SamoaBot • Σαρπηδόνας Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%B1%CF%81%CF%80%CE%B7%CE%B4%CF%8C%CE%BD% CE%B1%CF%82?oldid=5406579 Συνεισφέροντες: Tony Esopi, Aurilios, V-astro, JAnDbot, SieBot, BotMultichill, Μυρμηγκάκι, Fgoumas, Ttzavaras, WikiDreamer Bot, DrFO.Tn.Bot, Luckas-bot, Erud, Mushushu, Xqbot, RedBot, EmausBot, ZéroBot, Fiftyfour54, SamoaBot, Aristo Class και Ανώνυμες συνεισφορές: 1 • Φαίδρα Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%B1%CE%AF%CE%B4%CF%81%CE%B1?oldid=5032779 Συνεισφέροντες: Templar52, *Αλέξανδρος, The Phantom, Gerakibot, Avacalop, Kostisl, Escarbot, V-astro, Amalgam, JAnDbot, FlaBot, Atlantia, SieBot, BotMultichill, Sotkil, MARKELLOS, Botseed, MelancholieBot, HerculeBot, Amirobot, Luckas-bot, Erud, ArthurBot, D'ohBot, Xqbot, EmausBot, ZéroBot, Fiftyfour54, Makecat-bot, SamoaBot, KCharitakis και Ανώνυμες συνεισφορές: 4 • Ερινύες Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%81%CE%B9%CE%BD%CF%8D%CE%B5%CF%82?oldid=5388261 Συνεισφέροντες: Templar52, YurikBot, Chobot, Badseed, Gerakibot, Kazabillis, Philologus, Veron, Kostisl, Escarbot, Thijs!bot, JAnDbot, FlaBot, VolkovBot, Atlantia, Ferengi, Le Pied-bot~elwiki, SieBot, BotMultichill, Customizer 2010, Loveless, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Botseed, Ttzavaras, Dipa1965, Luckas-bot, Andromeas, MastiBot, Xqbot, Dinamik-bot, MerlIwBot, HRR1270, Morefuss, Spiros790, SucreRouge, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 6 • Αληκτώ Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BB%CE%B7%CE%BA%CF%84%CF%8E?oldid=5388247 Συνεισφέροντες: Templar52, Veron, V-astro, Luckas-bot, Ιων, Andromeas, Egmontbot, Xaris333, EmausBot, Dgolitsis, ChuispastonBot και SucreRouge • Μέγαιρα Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%AD%CE%B3%CE%B1%CE%B9%CF%81%CE%B1?oldid=4464071 Συνεισφέροντες: FocalPoint, V-astro, JAnDbot, SieBot, MARKELLOS, Luckas-bot, Andromeas, Egmontbot, EmausBot, ZéroBot, Spiros790 και Ανώνυμες συνεισφορές: 2 • Τισιφόνη Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%B9%CF%83%CE%B9%CF%86%CF%8C%CE%BD%CE%B7? oldid=4412052 Συνεισφέροντες: V-astro, JAnDbot, VolkovBot, Luckas-bot, Erud, Andromeas, EmausBot και Chrysalifourfour • Ησίοδος Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97%CF%83%CE%AF%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CF%82?oldid=5450125 Συνεισφέροντες: Geraki, Pumpie, Robin Hood~elwiki, Murtasa, EleftheriosKosmas, Kalogeropoulos, Lucinos, Diderot~elwiki, Dada, S8stchro, Templar52, YurikBot, Zwobot, Badseed, The Phantom, Αναστάσιος, Sappho, Veron, Escarbot, Thijs!bot, JAnDbot, Magioladitis, CommonsDelinker, Alaniaris, VolkovBot, Atlantia, TXiKiBoT, SieBot, Sotkil, Loveless, T.thanos, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Ttzavaras, Elthumb, Zorrobot, Nikosguard, Amirobot, SilvonenBot, Costas78, Knop92, Luckas-bot, Seagull.Stefanos, ArthurBot, Γαϊδούριον, Vagrand, Xqbot, RedBot, TobeBot, Ver-bot, GrouchoBot, EmausBot, ZéroBot, MARKbot, WikitanvirBot, Dionysus, KAKTOS, Pagaeos, Cardiffchestnut, Christopher Forster, Dora9, Addbot, Σάββας Μαλλιαρός, Papakj, Αγρέας και Ανώνυμες συνεισφορές: 8 • Θεογονία Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%B5%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%B1? oldid=5586842 Συνεισφέροντες: Geraki, Kalogeropoulos, Dada, Templar52, YurikBot, Zwobot, Fefeli, FocalPoint, Αναστάσιος, Aspiotis, Sappho, Egmontaz, Veron, Kostisl, Thijs!bot, Tomisti, JAnDbot, Magioladitis, TXiKiBoT, QualiaBot, SieBot, Loveless, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Ttzavaras, BodhisattvaBot, Zorrobot, Amirobot, Muro Bot, Luckas-bot, Nausika~elwiki, LaaknorBot, Γαϊδούριον, MastiBot, C messier, RedBot, TobeBot, EmausBot, WikitanvirBot, Dionysus, Yobot, Geilamir, Ογκόλιθος, SamoaBot, Rob at Houghton, Ah3kal, LetsGetRidiculus και Ανώνυμες συνεισφορές: 13 • Χάος (μυθολογία) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%AC%CE%BF%CF%82_(%CE%BC%CF%85%CE%B8% CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)?oldid=5495390 Συνεισφέροντες: Robbot, Murtasa, Matia.gr, Templar52, YurikBot, Badseed, FocalPoint, Gerakibot, V-astro, JAnDbot, VolkovBot, TXiKiBoT, SieBot, BotMultichill, AlleborgoBot, MARKELLOS, Botseed, Ttzavaras, robot, BOTarate, SilvonenBot, Luckas-bot, ArthurBot, NobelBot, Almabot, Andromeas, SassoBot, C messier, Xqbot, RedBot, TobeBot, Nataly8, EmausBot, ZéroBot, WikitanvirBot, HRR1270, AvocatoBot, Spiros790, Ογκόλιθος, Addbot, Nikosgranturismogt, Irenirenn και Ανώνυμες συνεισφορές: 7

136

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15. TEXT AND IMAGE SOURCES, CONTRIBUTORS, AND LICENSES

• Γαία (μυθολογία) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%B1%CE%AF%CE%B1_(%CE%BC%CF%85%CE%B8% CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)?oldid=5586143 Συνεισφέροντες: Badseed, Fefeli, Gerakibot, Odysseus nemo, Escarbot, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, Idioma-bot, TXiKiBoT, YonaBot, SieBot, MARKELLOS, Dipa1965, BodhisattvaBot, Darkicebot, Luckas-bot, ArthurBot, Andromeas, Xqbot, TobeBot, Aggelos24, EmausBot, Divineale, ChuispastonBot, MerlIwBot, HRR1270, Spiros790, SamoaBot, Nikosgranturismogt, ΖῷονΠολιτικόν, Irenirenn, LetsGetRidiculus και Ανώνυμες συνεισφορές: 8 • Τάρταρος Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%AC%CF%81%CF%84%CE%B1%CF%81%CE%BF%CF%82? oldid=5350328 Συνεισφέροντες: Geraki, Robbot, Adia~elwiki, Templar52, *Αλέξανδρος, FocalPoint, Tony Esopi, Daibot~elwiki, Thijs!bot, Magioladitis, TXiKiBoT, SieBot, Loveless, Ttzavaras, MelancholieBot, Zorrobot, Luckas-bot, Ptbotgourou, ArthurBot, Andromeas, Egmontbot, Xqbot, RedBot, TobeBot, EmausBot, WikitanvirBot, HRoestBot, Glorious 93, Geilamir, Minsbot, Emmanouil Itsios, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 5 • Έρως Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%88%CF%81%CF%89%CF%82?oldid=5588258 Συνεισφέροντες: Robbot, Polyvios, Templar52, YurikBot, Badseed, FocalPoint, Tony Esopi, Gerakibot, Kazabillis, Gepsimos, Philologus, Kostisl, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, Magioladitis, CommonsDelinker, FlaBot, Synthebot, TXiKiBoT, YonaBot, SieBot, AlleborgoBot, Loveless, Tsoklis 1, MARKELLOS, DragonBot, Botseed, Ttzavaras, Costas78, ArthurBot, Andromeas, VJSC263IO, Egmontbot, MastiBot, Xqbot, TobeBot, EmausBot, ZéroBot, Divineale, IJKL, MerlIwBot, HRR1270, KAKTOS, Papxr, Spiros790, SamoaBot, Eklogarithmos, Irenirenn, LetsGetRidiculus και Ανώνυμες συνεισφορές: 10 • Έρεβος (μυθολογία) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%88%CF%81%CE%B5%CE%B2%CE%BF%CF%82_(%CE% BC%CF%85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)?oldid=4410555 Συνεισφέροντες: Robbot, Kalogeropoulos, Templar52, YurikBot, Sz-iwbot, FocalPoint, Marcos.th, Gerakibot, Odysseus nemo, Escarbot, Thijs!bot, JAnDbot, Idioma-bot, TXiKiBoT, SieBot, Loveless, MARKELLOS, Propagitas, robot, Amirobot, Costas78, Knop92, Luckas-bot, Andromeas, Egmontbot, Xqbot, TjBot, EmausBot, MARKbot, HRR1270, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 2 • Αιθέρας (μυθολογία) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B9%CE%B8%CE%AD%CF%81%CE%B1%CF%82_ (%CE%BC%CF%85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)?oldid=4410553 Συνεισφέροντες: Costas78, Andromeas, EmausBot, Gf uip και MerlIwBot • Ημέρα (μυθολογία) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97%CE%BC%CE%AD%CF%81%CE%B1_(%CE%BC%CF% 85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)?oldid=5285163 Συνεισφέροντες: Badseed, V-astro, TXiKiBoT, Loveless, Botseed, Ttzavaras, BodhisattvaBot, MelancholieBot, Luckas-bot, Ptbotgourou, ArthurBot, Andromeas, C messier, Xqbot, TjBot, GrouchoBot, EmausBot, ChuispastonBot, WikitanvirBot, Spiros790, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 1 • Νυξ Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CF%85%CE%BE?oldid=5113575 Συνεισφέροντες: Chobot, Aurilios, V-astro, Atlantia, TXiKiBoT, SieBot, MelancholieBot, Amirobot, Ginosbot, Luckas-bot, Andromeas, Egmontbot, Rubinbot, D'ohBot, Xqbot, RedBot, Bua333, EmausBot, ZéroBot, IJKL, MerlIwBot, HRR1270, Geilamir, KCharitakis και Archonus1 • Ουρανός (μυθολογία) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CF%8C%CF%82_ Συνεισφέροντες: (%CE%BC%CF%85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)?oldid=5545218 Templar52, Badseed, Gerakibot, Lou, Kostisl, Escarbot, Thijs!bot, JAnDbot, Λυδία, FlaBot, VolkovBot, YonaBot, SieBot, Loveless, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Ttzavaras, MelancholieBot, Darkicebot, SilvonenBot, Luckas-bot, ArthurBot, Ιων, Andromeas, VJSC263IO, Egmontbot, C messier, Xqbot, RedBot, TobeBot, TjBot, EmausBot, ZéroBot, Divineale, ChuispastonBot, WikitanvirBot, MerlIwBot, Morefuss, Spiros790, Ογκόλιθος, Addbot, KCharitakis και Ανώνυμες συνεισφορές: 6 • Ύπνος (μυθολογία) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%8E%CF%80%CE%BD%CE%BF%CF%82_(%CE%BC%CF% 85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)?oldid=4549104 Συνεισφέροντες: V-astro, Magioladitis, Dimitrissss, Ttzavaras, Luckas-bot, Egmontbot, Rubinbot, D'ohBot, Xqbot, Gf uip, Dgolitsis, MerlIwBot, Geilamir, Spiros790, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 1 • Γίγαντες (μυθολογία) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%AF%CE%B3%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE% B5%CF%82_(%CE%BC%CF%85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)?oldid=4876201 Συνεισφέροντες: Geraki, Templar52, FocalPoint, Kostisl, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, VolkovBot, SieBot, Customizer 2010, Loveless, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Darsie, Alexbot, Nikosguard, Luckas-bot, SpyrosKanouras, Andromeas, Xqbot, SolLuna, KamikazeBot, Nataly8, EmausBot, Divineale, Morefuss, Geilamir, Fokion Alexis, Dexbot, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 3 • Ωκεανός (μυθολογία) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A9%CE%BA%CE%B5%CE%B1%CE%BD%CF%8C%CF% 82_(%CE%BC%CF%85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)?oldid=5495415 Συνεισφέροντες: Templar52, Sz-iwbot, Tony Esopi, Gerakibot, Aurilios, Kostisl, Thijs!bot, JAnDbot, CommonsDelinker, VolkovBot, Idiomabot, TXiKiBoT, SieBot, Sotkil, Loveless, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Ttzavaras, MelancholieBot, Luckas-bot, Ptbotgourou, ArthurBot, Ιων, Andromeas, VJSC263IO, Egmontbot, Xqbot, TobeBot, Dinamik-bot, EmausBot, Jebulon, Spiros790, PatridgesonGR, GiannisKourbelis, Irenirenn και Ανώνυμες συνεισφορές: 1 • Τηθύς Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%B7%CE%B8%CF%8D%CF%82?oldid=4903441 Συνεισφέροντες: Templar52, Chobot, FocalPoint, Aurilios, Egmontaz, Jujimufu, Harkoz, V-astro, JAnDbot, CommonsDelinker, VolkovBot, SieBot, Customizer 2010, Loveless, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Botseed, Ttzavaras, Vchorozopoulos, BodhisattvaBot, Amirobot, Luckas-bot, Ptbotgourou, ArthurBot, Andromeas, VJSC263IO, Egmontbot, Xqbot, TobeBot, Dinamik-bot, EmausBot, ZéroBot, Chrysalifourfour, Spiros790, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 1 • Κόιος Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BF%CE%AF%CE%BF%CF%82?oldid=5114090 Συνεισφέροντες: Kalogeropoulos, Badseed, Diu, V-astro, Magioladitis, TXiKiBoT, SieBot, Sotkil, MARKELLOS, Botseed, Darkicebot, Amirobot, Luckas-bot, ArthurBot, Andromeas, Egmontbot, KOIOS CHRISTOS, Rubinbot, Dinamik-bot, EmausBot, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 1 • Φοίβη (μυθολογία) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%BF%CE%AF%CE%B2%CE%B7_(%CE%BC%CF%85% CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)?oldid=5419431 Συνεισφέροντες: Geraki, Templar52, Chobot, Tony Esopi, Gerakibot, V-astro, CommonsDelinker, VolkovBot, TXiKiBoT, SieBot, Customizer 2010, Loveless, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, PixelBot, Amirobot, SilvonenBot, Luckas-bot, Andromeas, Egmontbot, Xqbot, TobeBot, KamikazeBot, EmausBot, ZéroBot, Dgolitsis, WikitanvirBot, CocuBot, Yobot και Ανώνυμες συνεισφορές: 4 • Υπερίων (μυθολογία) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A5%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%AF%CF%89%CE%BD_ (%CE%BC%CF%85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)?oldid=4482372 Συνεισφέροντες:

15.2. IMAGES

137

Robbot, Murtasa, Lucinos, Templar52, Sz-iwbot, Badseed, FocalPoint, Gerakibot, Egmontaz, Escarbot, Thijs!bot, JAnDbot, Idioma-bot, TXiKiBoT, SieBot, Customizer 2010, Loveless, MARKELLOS, Ttzavaras, Amirobot, Luckas-bot, Andromeas, Louperibot, Xqbot, TobeBot, Dinamik-bot, KamikazeBot, DSisyphBot, EmausBot, MerlIwBot, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 5 • Ευρυφάεσσα Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%85%CF%81%CF%85%CF%86%CE%AC%CE%B5%CF%83% CF%83%CE%B1?oldid=4727659 Συνεισφέροντες: Lemur12, FocalPoint, V-astro, JAnDbot, Magioladitis, FlaBot, VolkovBot, TXiKiBoT, MARKELLOS, Botseed, Amirobot, ArthurBot, Andromeas, VJSC263IO, Egmontbot, MerlIwBot και SamoaBot • Κρείος Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%81%CE%B5%CE%AF%CE%BF%CF%82?oldid=4850732 Συνεισφέροντες: Badseed, Kostisl, V-astro, JAnDbot, VolkovBot, TXiKiBoT, SieBot, MARKELLOS, Botseed, Ttzavaras, MelancholieBot, BOTarate, Luckas-bot, Ptbotgourou, Omnipaedista, Andromeas, Egmontbot, Xqbot, Dinamik-bot, Yobot, Dexbot, SamoaBot και BG19bot • Ιαπετός (μυθολογία) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CE%B1%CF%80%CE%B5%CF%84%CF%8C%CF%82_ (%CE%BC%CF%85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)?oldid=5161522 Συνεισφέροντες: Robbot, Templar52, YurikBot, Valentin~elwiki, Thijs!bot, VolkovBot, YonaBot, SieBot, Customizer 2010, Loveless, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, PixelBot, Ttzavaras, Zorrobot, Luckas-bot, ArthurBot, DirlBot, Andromeas, Egmontbot, D'ohBot, Louperibot, Xqbot, KamikazeBot, GrouchoBot, ZéroBot, Dgolitsis, MerlIwBot, Dexbot, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 3 • Θέμις Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%AD%CE%BC%CE%B9%CF%82?oldid=5610778 Συνεισφέροντες: Lucinos, Templar52, YurikBot, Zwobot, Badseed, CubicStar, Gerakibot, Escarbot, V-astro, Thijs!bot, TuvicBot, JAnDbot, FlaBot, VolkovBot, TXiKiBoT, SieBot, Customizer 2010, AlleborgoBot, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Amirobot, Luckas-bot, ArthurBot, Andromeas, Xenophanes, Rubinbot, Xqbot, TobeBot, EmausBot, WikitanvirBot, LaouraFlora, Spiros790, Αργοναύτης, SamoaBot και Ανώνυμες συνεισφορές: 4 • Μνημοσύνη Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CF%8D%CE%BD% CE%B7?oldid=5495410 Συνεισφέροντες: Templar52, YurikBot, Sz-iwbot, Veron, MSBOT, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, VolkovBot, Idioma-bot, TXiKiBoT, Customizer 2010, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Ttzavaras, SilvonenBot, Luckas-bot, Andromeas, Egmontbot, Xqbot, TobeBot, EmausBot, Gf uip, ZéroBot, WikitanvirBot, Yiannis g, Spiros790, Makecat-bot και Ανώνυμες συνεισφορές: 2 • Κρόνος (μυθολογία) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%81%CF%8C%CE%BD%CE%BF%CF%82_(%CE%BC% CF%85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)?oldid=5610785 Συνεισφέροντες: Chobot, Badseed, Fefeli, Egmontaz, Veron, Kostisl, Thijs!bot, JAnDbot, SpyrosCS, VolkovBot, TXiKiBoT, YonaBot, Sotkil, Customizer 2010, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Ttzavaras, BodhisattvaBot, CarsracBot, Knop92, Luckas-bot, Ptbotgourou, ArthurBot, Andromeas, Xqbot, TobeBot, KamikazeBot, TjBot, Xoristzatziki, EmausBot, Gf uip, ZéroBot, JackieBot, WikitanvirBot, MerlIwBot, Spiros790, Volos F, Mimis Amimitos, SamoaBot, Stavros Tsotsolis και Ανώνυμες συνεισφορές: 13 • Ρέα (μυθολογία) Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CE%AD%CE%B1_(%CE%BC%CF%85%CE%B8%CE%BF% CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)?oldid=5588070 Συνεισφέροντες: Geraki, YurikBot, Chobot, Badseed, Gerakibot, Kazabillis, Egmontaz, Kostisl, Escarbot, V-astro, Thijs!bot, JAnDbot, CommonsDelinker, Dimitrisss, VolkovBot, TXiKiBoT, YonaBot, Konsnos, SieBot, Customizer 2010, AlleborgoBot, Loveless, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Luckas-bot, Andromeas, VJSC263IO, Xqbot, TjBot, EmausBot, MARKbot, ChuispastonBot, WikitanvirBot, HRoestBot, Spiros790, SamoaBot, LetsGetRidiculus και Ανώνυμες συνεισφορές: 4

15.2 Images • Αρχείο:Achilles_by_Lycomedes_Louvre_Ma2120.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/10/Achilles_by_ Lycomedes_Louvre_Ma2120.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Jastrow (2007) Αρχικός δημιουργός: ? • Αρχείο:AdolfSchmidt_Herkules_besiegt_die_goldbekrönte_Hirschkuh.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/ commons/d/d7/AdolfSchmidt_Herkules_besiegt_die_goldbekr%C3%B6nte_Hirschkuh.jpg Άδεια χρήσης: CC-BY-SA-3.0 Συνεισφέροντες: ? Αρχικός δημιουργός: ? • Αρχείο:Akhilleus_Hektor_Louvre_CA601.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/83/Akhilleus_Hektor_ Louvre_CA601.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Έργο αυτού που το ανεβάζει Αρχικός δημιουργός: Bibi Saint-Pol • Αρχείο:Akhilleus_Patroklos_Antikensammlung_Berlin_F2278.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/ba/ Akhilleus_Patroklos_Antikensammlung_Berlin_F2278.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: User:Bibi Saint-Pol, own work, 2008 Αρχικός δημιουργός: Sosias (potter, signed). Painting attributed to the Sosias Painter (name piece for Beazley, overriding attribution) or the Kleophrades Painter (Robertson) or Euthymides (Ohly-Dumm) • Αρχείο:Aldrovandi-0337.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/12/Aldrovandi-0337.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: University of Oklahoma Αρχικός δημιουργός: Jean-Baptiste Coriolan • Αρχείο:Alexandre_Cabanel_-_Phèdre.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/41/Alexandre_Cabanel_-_ Ph%C3%A8dre.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: http://perso.orange.fr/verat/CABANEL.htm Αρχικός δημιουργός: Αλεξάντρ Καμπανέλ • Αρχείο:Amazon_trousers_BM_VaseB673.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/58/Amazon_ trousers_BM_VaseB673.jpg Άδεια χρήσης: CC BY 2.5 Συνεισφέροντες: Marie-Lan Nguyen (2007) Αρχικός δημιουργός: άγνωστος<a href='//www.wikidata.org/wiki/Q4233718' title='wikidata:Q4233718'><img alt='wikidata:Q4233718' src='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png' width='20' height='11' srcset='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x' data-file-width='1050' data-file-height='590' /></a> • Αρχείο:Amazonomachia_Louvre_Ma2119_2.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bb/Amazonomachia_ Louvre_Ma2119_2.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: fr:Image:Sarcophageromain1detail.jpg Αρχικός δημιουργός: Urban

138

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15. TEXT AND IMAGE SOURCES, CONTRIBUTORS, AND LICENSES

• Αρχείο:Ambox_rewrite.svg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1c/Ambox_rewrite.svg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: self-made in Inkscape Αρχικός δημιουργός: penubag • Αρχείο:Amphora_death_Priam_Louvre_F222.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/41/Amphora_death_ Priam_Louvre_F222.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Jastrow (2006) Αρχικός δημιουργός: English: Class of Cambridge 49 • Αρχείο:Antonio_canova,_amore_e_psiche_louvre_02.JPG Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/32/Antonio_ canova%2C_amore_e_psiche_louvre_02.JPG Άδεια χρήσης: CC BY 2.5 Συνεισφέροντες: sailko (my camera) Αρχικός δημιουργός: ? • Αρχείο:Antonio_del_Pollaiolo_-_Ercole_e_l'Idra_e_Ercole_e_Anteo_-_Google_Art_Project.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia. org/wikipedia/commons/c/c0/Antonio_del_Pollaiolo_-_Ercole_e_l%27Idra_e_Ercole_e_Anteo_-_Google_Art_Project.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: 8AEOTC1DwCpqNQ at Google Cultural Institute, zoom level maximum Αρχικός δημιουργός: Antonio del Pollaiolo • Αρχείο:Birth_of_heracles.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/33/Birth_of_heracles.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: en:Image:Birth of heracles.jpg Αρχικός δημιουργός: Jean Jacques Francois Le Barbier (1738-1826) • Αρχείο:BurchtTiryns2.JPG Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ab/BurchtTiryns2.JPG Άδεια χρήσης: CC-BYSA-3.0 Συνεισφέροντες: Έργο αυτού που το ανεβάζει Αρχικός δημιουργός: Napoleon Vier at nl.wikipedia • Αρχείο:Chiron_instructs_young_Achilles_-_Ancient_Roman_fresco.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/ 6/6e/Chiron_instructs_young_Achilles_-_Ancient_Roman_fresco.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: άγνωστος Αρχικός δημιουργός: sconosciuto. Il prototipo era probabilmente un gruppo scultoreo esposto a Roma nei Saepta. • Αρχείο:Colossal_Dioscure_Campidoglio.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/83/Colossal_Dioscure_ Campidoglio.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Έργο αυτού που το ανεβάζει (own picture) Αρχικός δημιουργός: Jastrow • Αρχείο:Commons-logo.svg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4a/Commons-logo.svg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: This version created by Pumbaa, using a proper partial circle and SVG geometry features. (Former versions used to be slightly warped.) Αρχικός δημιουργός: SVG version was created by User:Grunt and cleaned up by 3247, based on the earlier PNG version, created by Reidab. • Αρχείο:Crystal_Clear_app_kghostview.png Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/df/Crystal_Clear_app_ kghostview.png Άδεια χρήσης: LGPL Συνεισφέροντες: All Crystal Clear icons were posted by the author as LGPL on kde-look; Αρχικός δημιουργός: Everaldo Coelho and YellowIcon; • Αρχείο:Cécrops_Meyers.png Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2e/C%C3%A9crops_Meyers.png Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: ? Αρχικός δημιουργός: ? • Αρχείο:Daedalus_und_Ikarus_MK1888.png Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8f/Daedalus_und_Ikarus_ MK1888.png Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: ? Αρχικός δημιουργός: ? • Αρχείο:De_Morgan_Medea.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/96/De_Morgan_Medea.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: artrenewal.com Αρχικός δημιουργός: Evelyn De Morgan • Αρχείο:Death_Sarpedon_MNA_Policoro_detail.jpg https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/61/Death_ Πηγή: Sarpedon_MNA_Policoro_detail.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Jastrow's public-domain image:Death Sarpedon MNA Policoro.jpg. Αρχικός δημιουργός: QuartierLatin1968 • Αρχείο:Demophon_Aithra_Staatliche_Antikensammlungen_2687.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/ commons/0/01/Demophon_Aithra_Staatliche_Antikensammlungen_2687.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: User:Bibi Saint-Pol, own work, 2007-02-13 Αρχικός δημιουργός: άγνωστος<a href='//www.wikidata.org/wiki/Q4233718' title='wikidata:Q4233718'><img alt='wikidata:Q4233718' src='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/ Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png' width='20' height='11' srcset='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/ thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/ Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x' data-file-width='1050' data-file-height='590' /></a> • Αρχείο:Denhaag_kunstwerk_europa.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b9/Denhaag_kunstwerk_europa. jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Έργο αυτού που το ανεβάζει Αρχικός δημιουργός: Wikifrits • Αρχείο:Detail_of_Achilles_thniskon.JPG Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/86/Detail_of_Achilles_ thniskon.JPG Άδεια χρήσης: CC-BY-SA-3.0 Συνεισφέροντες: No machine-readable source provided. Own work assumed (based on copyright claims). Αρχικός δημιουργός: No machine-readable author provided. Tasoskessaris assumed (based on copyright claims). • Αρχείο:Deux_furies.png Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1b/Deux_furies.png Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: ? Αρχικός δημιουργός: ? • Αρχείο:Deïaneira_and_Nessus_Evlahos.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/62/De%C3%AFaneira_and_ Nessus_Evlahos.jpg Άδεια χρήσης: CC BY 3.0 Συνεισφέροντες: Έργο αυτού που το ανεβάζει Αρχικός δημιουργός: Vlahos Vaggelis • Αρχείο:Dionysos_Ariadne_Louvre_F3.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c1/Dionysos_Ariadne_ Louvre_F3.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Jastrow (2006) Αρχικός δημιουργός: English: Painter of Berlin 1686 • Αρχείο:Dionysos_Giant_Louvre_G434.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/12/Dionysos_Giant_Louvre_ G434.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Jastrow (2006) Αρχικός δημιουργός: English: Ethiop Painter • Αρχείο:Disambig.svg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/72/Disambig.svg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Έργο αυτού που το ανεβάζει. Original Commons upload as Logo Begriffsklärung.png by Baumst on 2005-02-15. Αρχικός δημιουργός: Stephan Baum (converted to SVG by different users, see below) • Αρχείο:Disambig_gray.svg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5f/Disambig_gray.svg Άδεια χρήσης: CC-BYSA-3.0 Συνεισφέροντες: The original file was drawn by Stephan Baum and first uploaded in February 2005. Αρχικός δημιουργός: Stephan Baum (recolored by Mzajac, converted to SVG by Booyabazooka)

15.2. IMAGES

139

• Αρχείο:Disambig_grey.svg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4a/Disambig_grey.svg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Έργο αυτού που το ανεβάζει Αρχικός δημιουργός: Bub’s • Αρχείο:Doré_-_Styx.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c6/Dor%C3%A9_-_Styx.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: ? Αρχικός δημιουργός: ? • Αρχείο:Douris_cup_Jason_Vatican_crop.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c0/Douris_cup_Jason_ Vatican_crop.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Cropping from File:Douris cup Jason Vatican 16545.jpg Αρχικός δημιουργός: Δούρις • Αρχείο:Draig.svg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e9/Draig.svg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Based on Image:Flag of Wales 2.svg Αρχικός δημιουργός: Liftarn • Αρχείο:El_rapto_de_Europa.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/61/El_rapto_de_Europa.jpg Άδεια χρήσης: CC-BY-SA-3.0 Συνεισφέροντες: Έργο αυτού που το ανεβάζει, Marbregal, 9-12-2007 Αρχικός δημιουργός: Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς • Αρχείο:Eleusis2.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/06/Eleusis2.jpg Άδεια χρήσης: CC-BY-SA-3.0 Συνεισφέροντες: Originally from nl.wikipedia; description page is/was here. Αρχικός δημιουργός: Original uploader was Napoleon Vier at nl.wikipedia • Αρχείο:Ell-article-Herakles.ogg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Ell-article-Herakles.ogg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Έργο αυτού που το ανεβάζει Αρχικός δημιουργός: CuteHappyBrute • Αρχείο:Erymanthian_Boar_Louvre_G17.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1b/Erymanthian_Boar_ Louvre_G17.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Jastrow (2007) Αρχικός δημιουργός: Oltos • Αρχείο:Europa_bull_Louvre_MNC626.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e3/Europa_bull_Louvre_ MNC626.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Jastrow (2006) Αρχικός δημιουργός: άγνωστος<a href='//www.wikidata.org/wiki/Q4233718' title='wikidata:Q4233718'><img alt='wikidata: Q4233718' src='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png' width='20' height='11' srcset='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo. svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x' data-file-width='1050' data-file-height='590' /></a> • Αρχείο:Feuerbach_Gaea.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/ba/Feuerbach_Gaea.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: http://www.bildindex.de/obj19070503.html Αρχικός δημιουργός: Anselm Feuerbach • Αρχείο:File-Eros_-_Pompeiian_statue_-_Naples_Archeological_Museum.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/ commons/c/c3/Eros_Farnese_MAN_Napoli_6353.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Έργο αυτού που το ανεβάζει Αρχικός δημιουργός: Haiduc • Αρχείο:Flag-map_of_Greece.svg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/10/Flag-map_of_Greece.svg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Έργο αυτού που το ανεβάζει Αρχικός δημιουργός: • en.wiki: Aivazovsky • Αρχείο:Flag_of_Greece.svg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5c/Flag_of_Greece.svg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: own code Αρχικός δημιουργός: (of code) cs:User:-xfi- (talk) • Αρχείο:Frederic_Leighton_-_The_Garden_of_the_Hesperides.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a3/ Frederic_Leighton_-_The_Garden_of_the_Hesperides.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: 2. The Bridgeman Art Library, Object 5326 Αρχικός δημιουργός: Φρέντερικ Λέιτον • Αρχείο:Georgian_States_Colchis_and_Iberia_(600-150BC)-en.svg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4d/ Georgian_States_Colchis_and_Iberia_%28600-150BC%29-en.svg Άδεια χρήσης: CC BY-SA 3.0 Συνεισφέροντες: Έργο αυτού που το ανεβάζει Αρχικός δημιουργός: Deu, basiert auf Andrew Anderson’s File:Earlycaucasus655.jpg und Don-Kun’s File:Caucasus 300 map alt de.png • Αρχείο:Giambologna_herculesenesso.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/90/Giambologna_ herculesenesso.jpg Άδεια χρήσης: CC BY-SA 3.0 Συνεισφέροντες: taken by Ricardo André Frantz Αρχικός δημιουργός: Ricardo André Frantz (User:Tetraktys-English) • Αρχείο:Gigant.PNG Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1a/Gigant.PNG Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: ? Αρχικός δημιουργός: ? • Αρχείο:Giovanni_Maria_Bottalla_-_Deucalião_e_Pirra.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cd/ Giovanni_Maria_Bottalla_-_Deucali%C3%A3o_e_Pirra.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Scan: MNBA/Banco Santos catalogue. Αρχικός δημιουργός: Giovanni Maria Bottalla • Αρχείο:Greek_wikiquote_logo.png Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c4/Greek_wikiquote_logo.png Άδεια χρήσης: CC BY-SA 3.0 Συνεισφέροντες: :File:Wikiquote-logo.png Αρχικός δημιουργός: Eloquence, τροποποίηση:Ωριγένης • Αρχείο:Greek_wiktionary_logo.png Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Greek_wiktionary_logo.png Άδεια χρήσης: CC BY-SA 3.0 Συνεισφέροντες: File:Wiktprintable.svg, Transferred from el.wikipedia; transferred to Commons by User: MARKELLOS using CommonsHelper. Αρχικός δημιουργός: meta:User:Smurrayinchester, τροποποίηση:Χρήστης:Assassingr. Original uploader was Chomwitt at el.wikipedia • Αρχείο:Harpyie.JPG Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/77/Harpyie.JPG Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Harpy Buchmalerei aus einer mittelalterlichen Handschrift (Jacob van Maerlant, Der Naturen Bloeme; Flandern, um 1350) über http://www.kb.nl/vh-cgi/vhoverview.pl?Iconkeywords=25FF*&iconView=IMAGELIST# Aus der: Koninklijke Bibliotheek · · Αρχικός δημιουργός: Jacob van Maerlan • Αρχείο:Helmed_Hoplite_Sparta_2.png Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c4/Helmed_Hoplite_Sparta_2.png Άδεια χρήσης: CC-BY-SA-3.0 Συνεισφέροντες: Modified version of Helmed Hoplite Sparta.JPG Αρχικός δημιουργός: Modifications by myself of a picture by de:Benutzer:Ticinese

140

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15. TEXT AND IMAGE SOURCES, CONTRIBUTORS, AND LICENSES

• Αρχείο:Heracles_Geryon_Louvre_F55.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/82/Heracles_Geryon_Louvre_ F55.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Marie-Lan Nguyen (2006) Αρχικός δημιουργός: E Group • Αρχείο:Herakles_Amazons_Louvre_F218.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ad/Herakles_Amazons_ Louvre_F218.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Jastrow (2006) Αρχικός δημιουργός: English: Near Group E • Αρχείο:Herakles_Antaios_Louvre_G103.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e1/Herakles_Antaios_ Louvre_G103.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Έργο αυτού που το ανεβάζει Αρχικός δημιουργός: Bibi Saint-Pol • Αρχείο:Herakles_Bousiris_Staatliche_Antikensammlungen_2428.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/ 8d/Herakles_Bousiris_Staatliche_Antikensammlungen_2428.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: User:Bibi Saint-Pol, own work, 2007-02-09 Αρχικός δημιουργός: Troilos Painter • Αρχείο:Herakles_Ceryneian_Hind_Louvre_F_234bis.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4b/Herakles_ Ceryneian_Hind_Louvre_F_234bis.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Jastrow (2006) Αρχικός δημιουργός: άγνωστος<a href='//www.wikidata.org/wiki/Q4233718' title='wikidata:Q4233718'><img alt='wikidata: Q4233718' src='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png' width='20' height='11' srcset='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo. svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x' data-file-width='1050' data-file-height='590' /></a> • Αρχείο:Herakles_Kerberos_Eurystheus_Louvre_E701.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1a/Herakles_ Kerberos_Eurystheus_Louvre_E701.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: User:Bibi Saint-Pol, Έργο αυτού που το ανεβάζει, 1 Ιουνίου 2007 Αρχικός δημιουργός: Eagle Painter • Αρχείο:Herakles_Nemean_lion_Louvre_L31.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/18/Herakles_Nemean_ lion_Louvre_L31.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Jastrow (2006) Αρχικός δημιουργός: English: Diosphos Painter • Αρχείο:Herakles_Nessos_Louvre_E803.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cf/Herakles_Nessos_Louvre_ E803.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: User:Bibi Saint-Pol, own work, 2007-06-06 Αρχικός δημιουργός: English: Painter of Vatican 309 • Αρχείο:Herakles_Stymphalian_BM_B163.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Herakles_ Stymphalian_BM_B163.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Jastrow (2006) Αρχικός δημιουργός: English: E Group • Αρχείο:Herakles_Telephos_Chiaramonti_Inv1314.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/db/ Herakles_Telephos_Chiaramonti_Inv1314.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Jastrow (2006) Αρχικός δημιουργός: άγνωστος<a href='//www.wikidata.org/wiki/Q4233718' title='wikidata:Q4233718'><img alt='wikidata:Q4233718' src='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png' width='20' height='11' srcset='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x' data-file-width='1050' data-file-height='590' /></a> • Αρχείο:Herakles_and_Telephos_Louvre_MR219.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/93/ Herakles_and_Telephos_Louvre_MR219.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Jastrow (2005) Αρχικός δημιουργός: άγνωστος<a href='//www.wikidata.org/wiki/Q4233718' title='wikidata:Q4233718'><img alt='wikidata:Q4233718' src='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png' width='20' height='11' srcset='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x' data-file-width='1050' data-file-height='590' /></a> • Αρχείο:Hercule_Bosio_Louvre_LL325-1.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2c/Hercule_Bosio_Louvre_ LL325-1.jpg Άδεια χρήσης: CC-BY-SA-3.0 Συνεισφέροντες: Urban (2004) Αρχικός δημιουργός: Φρανσουά Ζοζέφ Μποζιό • Αρχείο:Hermes_e_Sarpedon.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/af/Hermes_e_Sarpedon.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: File:Euphronios krater - front.jpg Αρχικός δημιουργός: Jaime Ardiles-Arce (photographer). Krater by Euphronios (painter) and Euxitheos (potter). • Αρχείο:Houghton_MS_Gr_20_-_Theogeny,_10.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/80/Houghton_MS_ Gr_20_-_Theogeny%2C_10.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: MS Gr 20, Houghton Library, Harvard University Αρχικός δημιουργός: Hesiod / John Tzetzes • Αρχείο:Hypnos_Thanatos_BM_Vase_D56_full.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b4/Hypnos_ Thanatos_BM_Vase_D56_full.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: The Yorck Project, 10.000 Meisterwerke der Malerei, DVD-ROM, 2002. ISBN 3936122202. Distributed by DIRECTMEDIA Publishing GmbH. Permission: [1]. Image renamed from Image:Thanatos-Maler 001.jpg Αρχικός δημιουργός: English: Thanatos Painter (eponymous vase) • Αρχείο:Hypnos_pushkin02.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/86/Hypnos_pushkin02.jpg Άδεια χρήσης: CC BY-SA 3.0 Συνεισφέροντες: Έργο αυτού που το ανεβάζει Αρχικός δημιουργός: user:shakko • Αρχείο:Ikaria_and_Ikarus_graffiti_at_Evdilos,_Ikaria_island_-_Greece.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/ commons/1/1c/Ikaria_and_Ikarus_graffiti_at_Evdilos%2C_Ikaria_island_-_Greece.jpg Άδεια χρήσης: GFDL Συνεισφέροντες: Έργο αυτού που το ανεβάζει Αρχικός δημιουργός: George Tsiagalakis • Αρχείο:Jason_Pelias_Louvre_K127.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/dc/Jason_Pelias_Louvre_K127. jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Marie-Lan Nguyen (2006) Αρχικός δημιουργός: Underworld Painter • Αρχείο:Kylix_Theseus_Aison_MNA_Inv11365_n1.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/29/Kylix_ Theseus_Aison_MNA_Inv11365_n1.jpg Άδεια χρήσης: CC BY 2.5 Συνεισφέροντες: Marie-Lan Nguyen (User:Jastrow), 2008-05-02 Αρχικός δημιουργός: Aison

15.2. IMAGES

141

• Αρχείο:Landon-IcarusandDaedalus.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/17/Landon-IcarusandDaedalus. jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: 1. oaks.nvg.org Αρχικός δημιουργός: Charles Paul Landon • Αρχείο:Lightmatter_trevifountain.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/52/Lightmatter_trevifountain.jpg Άδεια χρήσης: CC BY 1.0 Συνεισφέροντες: ? Αρχικός δημιουργός: ? • Αρχείο:Lorenzo_Costa_001.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/81/Lorenzo_Costa_001.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: The Yorck Project: 10.000 Meisterwerke der Malerei. DVD-ROM, 2002. ISBN 3936122202. Distributed by DIRECTMEDIA Publishing GmbH. Αρχικός δημιουργός: Lorenzo Costa • Αρχείο:Lotto_Capoferri_Magnum_Chaos.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/79/Lotto_Capoferri_ Magnum_Chaos.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: From a book Αρχικός δημιουργός: Lorenzo Lotto, Giovan Francesco Capoferri • Αρχείο:Minotaur.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/97/Minotaur.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: ? Αρχικός δημιουργός: ? • Αρχείο:Moreau,_Gustave_-_Hésiode_et_la_Muse_-_1891.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7c/ Moreau%2C_Gustave_-_H%C3%A9siode_et_la_Muse_-_1891.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: άγνωστος Αρχικός δημιουργός: Γκυστάβ Μορώ • Αρχείο:Mosaico_Trabajos_Hércules_(M.A.N._Madrid)_01.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/10/ Mosaico_Trabajos_H%C3%A9rcules_%28M.A.N._Madrid%29_01.jpg Άδεια χρήσης: CC-BY-SA-3.0 Συνεισφέροντες: Luis García (Zaqarbal), 12 Μαρτίου 2006. Αρχικός δημιουργός: ? • Αρχείο:Mosaico_Trabajos_Hércules_(M.A.N._Madrid)_08.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/eb/ Mosaico_Trabajos_H%C3%A9rcules_%28M.A.N._Madrid%29_08.jpg Άδεια χρήσης: CC-BY-SA-3.0 Συνεισφέροντες: Photograph: Luis García (Zaqarbal), 14 Ιανουαρίου 2006. Αρχικός δημιουργός: ? • Αρχείο:Mosaico_Trabajos_Hércules_(M.A.N._Madrid)_11.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/96/ Mosaico_Trabajos_H%C3%A9rcules_%28M.A.N._Madrid%29_11.jpg Άδεια χρήσης: CC-BY-SA-3.0 Συνεισφέροντες: Photograph: Luis García (Zaqarbal), 12 Μαρτίου 2006. Αρχικός δημιουργός: ? • Αρχείο:Mosaïque_Oceanos.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4a/Mosa%C3%AFque_Oceanos.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Έργο αυτού που το ανεβάζει Αρχικός δημιουργός: Jebulon • Αρχείο:NAMA_Héraclès_&_Nessos.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5f/NAMA_H%C3%A9racl% C3%A8s_%26_Nessos.jpg Άδεια χρήσης: CC BY-SA 2.5 Συνεισφέροντες: Μαρσύας Έργο αυτού που το ανεβάζει, 2005 Αρχικός δημιουργός: ζωγράφος του Νέσσου • Αρχείο:NAMA_Tablette_1287.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/37/NAMA_Tablette_1287.jpg Άδεια χρήσης: CC BY 2.5 Συνεισφέροντες: Marsyas (2005) Αρχικός δημιουργός: ? • Αρχείο:Nereus,_Doris,_Okeanos_Pergamonaltar.JPG Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5b/Nereus%2C_ Doris%2C_Okeanos_Pergamonaltar.JPG Άδεια χρήσης: CC-BY-SA-3.0 Συνεισφέροντες: Έργο αυτού που το ανεβάζει Αρχικός δημιουργός: Claus Ableiter • Αρχείο:Nicolas_Poussin_-_Céphale_et_Aurore.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/75/Nicolas_Poussin_ -_C%C3%A9phale_et_Aurore.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: The Yorck Project: 10.000 Meisterwerke der Malerei. DVD-ROM, 2002. ISBN 3936122202. Distributed by DIRECTMEDIA Publishing GmbH. Αρχικός δημιουργός: Νικολά Πουσέν • Αρχείο:Nisos_Euryalos_Louvre_LL450_n2.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/97/Nisos_Euryalos_ Louvre_LL450_n2.jpg Άδεια χρήσης: CC BY 2.5 Συνεισφέροντες: Jastrow (2007) Αρχικός δημιουργός: Jean-Baptiste Roman (1792-1835) • Αρχείο:Pelias_Sending_Forth_Jason_-_Project_Gutenberg_eText_14994.png Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/ commons/d/d6/Pelias_Sending_Forth_Jason_-_Project_Gutenberg_eText_14994.png Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: ? Αρχικός δημιουργός: ? • Αρχείο:Pergamonmuseum_-_Antikensammlung_-_Pergamonaltar_27.JPG Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/ commons/a/af/Pergamonmuseum_-_Antikensammlung_-_Pergamonaltar_27.JPG Άδεια χρήσης: CC-BY-SA-3.0 Συνεισφέροντες: Έργο αυτού που το ανεβάζει Αρχικός δημιουργός: Claus Ableiter • Αρχείο:Pergamonmuseum_-_Antikensammlung_-_Pergamonaltar_37.JPG Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/ commons/3/38/Pergamonmuseum_-_Antikensammlung_-_Pergamonaltar_37.JPG Άδεια χρήσης: CC-BY-SA-3.0 Συνεισφέροντες: Έργο αυτού που το ανεβάζει Αρχικός δημιουργός: Claus Ableiter • Αρχείο:Persephone_krater_Antikensammlung_Berlin_1984.40.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/39/ Persephone_krater_Antikensammlung_Berlin_1984.40.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: User:Bibi Saint-Pol, own work, 2008 Αρχικός δημιουργός: Circle of the Darius Painter • Αρχείο:Peter_Paul_Rubens_100.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6b/Peter_Paul_Rubens_100.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: The Yorck Project: 10.000 Meisterwerke der Malerei. DVD-ROM, 2002. ISBN 3936122202. Distributed by DIRECTMEDIA Publishing GmbH. Αρχικός δημιουργός: Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς • Αρχείο:Philoctetes.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/81/Philoctetes.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Original uploader was Ravenous at en.wikipedia Αρχικός δημιουργός: Jean Germain Drouais • Αρχείο:Phrixos_und_Helle.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e6/Phrixos_und_Helle.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: J. C. Andrä: “Griechische Heldensagen für die Jugend bearbeitet”. Berlin: Verlag von Neufeld & Henius, 1902 Αρχικός δημιουργός: Uploaded by --Immanuel Giel 14:24, 9 January 2007 (UTC) • Αρχείο:Piero_di_Cosimo_013.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2f/Piero_di_Cosimo_013.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: 1. The Yorck Project: 10.000 Meisterwerke der Malerei. DVD-ROM, 2002. ISBN 3936122202. Distributed by DIRECTMEDIA Publishing GmbH. [1] Αρχικός δημιουργός: Piero di Cosimo

142

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15. TEXT AND IMAGE SOURCES, CONTRIBUTORS, AND LICENSES

• Αρχείο:Pompeii_-_Casa_dei_Vettii_-_Pasiphae.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fe/Pompeii_-_Casa_ dei_Vettii_-_Pasiphae.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Marisa Ranieri Panetta (ed.): Pompeji. Geschichte, Kunst und Leben in der versunkenen Stadt. Belser, Stuttgart 2005, ISBN 3-7630-2266-X, p. 365 Αρχικός δημιουργός: WolfgangRieger • Αρχείο:Question_book-new.svg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/99/Question_book-new.svg Άδεια χρήσης: CC-BY-SA-3.0 Συνεισφέροντες: Transferred from en.wikipedia to Commons. Created from scratch in Adobe Illustrator. Based on Image:Question book.png created by User:Equazcion Αρχικός δημιουργός: Tkgd2007 • Αρχείο:Quill-Nuvola.svg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f8/Quill-Nuvola.svg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: ftp.gnome.org Αρχικός δημιουργός: David Vignoni, Variant: User:Hk kng • Αρχείο:Rhea_MKL1888.png Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/08/Rhea_MKL1888.png Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: ? Αρχικός δημιουργός: ? • Αρχείο:Rhéa_présentant_une_pierre_emmaillotée_à_Cronos_dessin_du_bas-relief_d'un_autel_romain.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b5/Rh%C3%A9a_pr%C3%A9sentant_une_pierre_emmaillot%C3%A9e_%C3% A0_Cronos_dessin_du_bas-relief_d%27un_autel_romain.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Galerie mythologique, tome 1 d'A.L. Millin Αρχικός δημιουργός: Numérisation Google • Αρχείο:RomaForoRomanoTempioCastori.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/37/ RomaForoRomanoTempioCastori.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: No machine-readable source provided. Own work assumed (based on copyright claims). Αρχικός δημιουργός: No machine-readable author provided. MM assumed (based on copyright claims). • Αρχείο:Rubens_saturn.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/dd/Rubens_saturn.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: [1] Αρχικός δημιουργός: Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς • Αρχείο:Saturnus_fig274.png Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/27/Saturnus_fig274.png Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Dr. Vollmers Wörterbuch der Mythologie aller Völker, third edition Stuttgart 1874, S. 406-407.online Αρχικός δημιουργός: άγνωστος<a href='//www.wikidata.org/wiki/Q4233718' title='wikidata:Q4233718'><img alt='wikidata:Q4233718' src='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png' width='20' height='11' srcset='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x' data-file-width='1050' data-file-height='590' /></a> • Αρχείο:Sound-icon.svg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/47/Sound-icon.svg Άδεια χρήσης: LGPL Συνεισφέροντες: Derivative work from Silsor's versio Αρχικός δημιουργός: Crystal SVG icon set • Αρχείο:South_metope_32_Parthenon_BM.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bd/South_ metope_32_Parthenon_BM.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Jastrow (2006) Αρχικός δημιουργός: άγνωστος<a href='//www.wikidata.org/wiki/Q4233718' title='wikidata:Q4233718'><img alt='wikidata:Q4233718' src='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png' width='20' height='11' srcset='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x' data-file-width='1050' data-file-height='590' /></a> • Αρχείο:Statue_of_Themis.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/55/Statue_of_Themis.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: ? Αρχικός δημιουργός: ? • Αρχείο:Tango-nosources.svg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4e/Tango-nosources.svg Άδεια χρήσης: CC BY-SA 2.5 Συνεισφέροντες: Tango Project Αρχικός δημιουργός: RaminusFalcon • Αρχείο:Tethys_83d40m_AntakyaMuseum_Turkey.JPG Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/60/Tethys_ 83d40m_AntakyaMuseum_Turkey.JPG Άδεια χρήσης: CC BY-SA 3.0 Συνεισφέροντες: Έργο αυτού που το ανεβάζει (Original caption: “self-made”) Αρχικός δημιουργός: 83d40m at en.wikipedia • Αρχείο:The_Abduction_of_Persephone_by_Pluto,_Amphipolis.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/ 7/7b/The_Abduction_of_Persephone_by_Pluto%2C_Amphipolis.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: http://www.theamphipolistomb.com/second-chamber Αρχικός δημιουργός: άγνωστος<a href='//www.wikidata.org/wiki/Q4233718' title='wikidata:Q4233718'><img alt='wikidata:Q4233718' src='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/ Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png' width='20' height='11' srcset='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/ thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/ Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x' data-file-width='1050' data-file-height='590' /></a> • Αρχείο:The_Mutiliation_of_Uranus_by_Saturn.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d7/The_ Mutiliation_of_Uranus_by_Saturn.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: http://www.uwm.edu/Course/mythology/ 0200/titans.htm Αρχικός δημιουργός: Τζόρτζιο Βαζάρι • Αρχείο:Themis_Aigeus_Antikensammlung_Berlin_F2538.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/79/ Themis_Aigeus_Antikensammlung_Berlin_F2538.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Eduard Gerhard, Das Orakel der Themis. Programm zum Winckelmannsfeste der Archäologischen Gesellschaft zu Berlin, 6, 1846. See online version. Αρχικός δημιουργός: Kodros Painter • Αρχείο:Theseus_Minotaur_Louvre_F33.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e2/Theseus_Minotaur_ Louvre_F33.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Jastrow (2007) Αρχικός δημιουργός: English: Group of London B 174 • Αρχείο:Theseus_Minotaur_MGEt_Inv20260.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e6/Theseus_Minotaur_ MGEt_Inv20260.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Έργο αυτού που το ανεβάζει Αρχικός δημιουργός: Marie-Lan Nguyen • Αρχείο:Theseus_Prokroustes_Staatliche_Antikensammlungen_2325.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/ 1/1f/Theseus_Prokroustes_Staatliche_Antikensammlungen_2325.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: User:Bibi SaintPol, own work, 2007-02-10 Αρχικός δημιουργός: Alkimachos Painter

15.3. CONTENT LICENSE

143

• Αρχείο:Theseus_Slaying_Minotaur_by_Barye.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/29/Theseus_Slaying_ Minotaur_by_Barye.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Transferred from en.wikipedia Αρχικός δημιουργός: Antoine-Louis Barye • Αρχείο:Theseus_und_Stiron.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bf/Theseus_und_Stiron.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: ? Αρχικός δημιουργός: ? • Αρχείο:Thetis_Peleus_Cdm_Paris_539.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1c/Thetis_Peleus_Cdm_ Paris_539.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Jastrow (2007). Image renamed from Image:Thetis Peleus CdM.jpg Αρχικός δημιουργός: Δούρις • Αρχείο:Thetis_Peleus_Louvre_G373.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b7/Thetis_Peleus_Louvre_ G373.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Jastrow (2006) Αρχικός δημιουργός: English: Oinanthe Painter • Αρχείο:Thetisarchilles.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/44/Thetisarchilles.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Έργο αυτού που το ανεβάζει (Original text) Αρχικός δημιουργός: Kalogeropoulos at Ελληνικά Wikipedia • Αρχείο:Tholos_of_Atreus.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fe/Tholos_of_Atreus.jpg Άδεια χρήσης: CC-BY-SA-3.0 Συνεισφέροντες: ? Αρχικός δημιουργός: ? • Αρχείο:Tiryns_general_view.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/25/Tiryns_general_view.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: No machine-readable source provided. Own work assumed (based on copyright claims). Αρχικός δημιουργός: No machine-readable author provided. Makinal~commonswiki assumed (based on copyright claims). • Αρχείο:Titanernes_fald.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/90/Titanernes_fald.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: www.smk.dk και soeg.smk.dk Αρχικός δημιουργός: Cornelis Cornelisz. van Haarlem • Αρχείο:Titian_Bacchus_and_Ariadne.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/be/Titian_Bacchus_and_ Ariadne.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: National Gallery Αρχικός δημιουργός: Τιτσιάνο • Αρχείο:Tizian_085.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/41/Tizian_085.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: http://www.gardnermuseum.org/collection/artwork/3rd_floor/titian_room/europa?filter=artist:3150 Αρχικός δημιουργός: Τιτσιάνο • Αρχείο:Treasure-of-atreus.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e5/Treasure-of-atreus.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: No machine-readable source provided. Own work assumed (based on copyright claims). Αρχικός δημιουργός: No machine-readable author provided. Synesis17 assumed (based on copyright claims). • Αρχείο:Waterhouse-sleep_and_his_half-brother_death-1874.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/93/ Waterhouse-sleep_and_his_half-brother_death-1874.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: John William Waterhouse, 1874 Αρχικός δημιουργός: Τζον Γουίλιαμ Γουότερχαουζ • Αρχείο:Wikisource-logo.svg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg Άδεια χρήσης: CC BY-SA 3.0 Συνεισφέροντες: Rei-artur Αρχικός δημιουργός: Nicholas Moreau • Αρχείο:William-Adolphe_Bouguereau_(1825-1905)_-_The_Remorse_of_Orestes_(1862).jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/ wikipedia/commons/3/32/William-Adolphe_Bouguereau_%281825-1905%29_-_The_Remorse_of_Orestes_%281862%29.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: άγνωστος Αρχικός δημιουργός: Ουίλιαμ - Αντόλφ Μπουγκερώ • Αρχείο:Winged_goddess_Cdm_Paris_392.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Winged_goddess_ Cdm_Paris_392.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Jastrow (2006). Image renamed from Image:Winged Nike CdM.jpg Αρχικός δημιουργός: English: Providence Painter • Αρχείο:_Mosaico_Trabajos_Hércules_(M.A.N._Madrid)_07.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/04/ Mosaico_Trabajos_H%C3%A9rcules_%28M.A.N._Madrid%29_07.jpg Άδεια χρήσης: CC-BY-SA-3.0 Συνεισφέροντες: Photograph: Luis García (Zaqarbal), 12 Μαρτίου 2006. Αρχικός δημιουργός: ? • Αρχείο:Ο_θάνατος_του_Κάστορος.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/el/1/13/%CE%9F_%CE%B8%CE%AC% CE%BD%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%82_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%9A%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%BF% CF%81%CE%BF%CF%82.jpg Άδεια χρήσης: Αναφορά Συνεισφέροντες: Φίκος Αρχικός δημιουργός: Φίκος

15.3 Content license • Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0