METEOROLOJİ DERSİ •NEM
Prof.Dr. Ahmet ÖZTÜRK
Havada bulunan su buharına nem denir. Deniz, göl, akarsu gibi su yüzeyleri ile topraktan buharlaşma ve bitkiden terleme sonucu atmosfere karışan su buharı nemin kaynağıdır. Nem iklim üzerinde etkilidir. İstanbul nemli, Ankara kuru bir iklime sahiptir. Su buharının bazı faydaları vardır; 1. Yağış oluşturur, 2. Havayı yumuşatır ve nefes almayı kolaylaştırır, 3. Koruyucu bir örtü gibi dünyanın soğumasını önler, 4. Cildin çatlamasını engeller. Atmosferdeki nemin ¾’ü ilk 3000 m de yer alır. Dünyada 1360 milyon km3 su vardır. Bunun dağılımı Okyanuslarda % 97.2 Kara ve havada %2.8
6.1. Havanın Nem Kapsamı Havanın taşıyabileceği nem sıcaklığına bağlıdır. Sıcaklıkla Nem Değişimi
)
80 70 60 50 40 30 20 10 0
3
Su buharı miktarı (g/m3) 3,5 5,0 7,1 9,4 12,5 16,8 22,5 29,6 38,2 47,5 59,0 70,0
Nem (g/m
Hava sıcaklığı (oC) -5 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
-10
0
10
20
30
Sıcaklık(o C)
40
50
60
Havanın sıcaklığına bağlı olarak taşıyabileceği max nem miktarına Doyma Noktası denir. Bir hava kütlesi ya sıcaklık sabitken su buharı verilerek ya da su buharı içeriği sabitken soğutularak doyurulur.
Belli bir havanın yoğunlaşmaya başladığı andaki sıcaklığına çiğlenme sıcaklığı ya da çiğlenme noktası denir. Doyma Açığı: Bir hava kütlesinin doygun durumdaki nem içeriği ile mevcut durumdaki nem içeriği arasındaki farktır.
Su her sıcaklıkta buharlaşır. Bu sebeple atmosferde sürekli olarak bir miktar nem vardır. Buna atmosfer nemliliği denir. Nemliliği ölçen alete de higrometre denir.
6.2 Hava Neminin İfade Şekilleri a)Mutlak Nem: Birim hacim havada bulunan su buharı ağırlığıdır g/m3 olarak verilir. b)Bağıl Nem: Havadaki nemin(mutlak nemin), aynı sıcaklıkta havanın taşıyabileceği max neme oranıdır % olarak verilir. c)Özgül Nem: Birim ağırlık havada bulunan su buharı ağırlığıdır gr/gr olarak verilir. d)Buhar basıncı Hava basıncı=Su buharı basıncı + diğer gazların basıncı buhar basıncı
Doygun durumda bulunan havadaki su buharının yaptığı basınca Doymuş Buhar Basıncı denir. Doymuş buhar basıncı hava kütlesinin sıcaklığı ile doğrudan ilgilidir.
b)Bağıl Nem: Havadaki nemin, aynı sıcaklıkta havanın taşıyabileceği max neme oranıdır % olarak verilir.
Örnek: 20 oC’de 2 m3 hava tartılıyor ve 20 g geliyor. Bu havada su buharı dışındaki gazların ağırlığı ihmal edilirse mutlak nem, doyma açığı ve bağıl nemi bulunuz? Not:20oC’de taşınabilen max su buharı= 16.8 g/m3
Mutlak nem= 20 g/2 m3
= 10 g/m3
Doyma Açığı =16.8 - 10 = 6.8 g/m3 Bağıl nem = 10 g/m3 / 16.8 g/m3= % 59.5
6.3 Hava Neminin Ölçülmesi 6.3.1. Mutlak Nemin Esası kuru havada iki termometre Ölçülmesi Arasındaki farkın fazla olmasıdır.
Örnek: Md=16.8 tk=20 oC ty=15 oC Pt=Pn M=[16.8-0.5(20-15)]x1 M=14.3 g/m3
Psikrometre termometresi
Mutlak Nemin ﾃ僕ﾃｧﾃｼlmesi
Psikrometre termometresi
6.3.2 Bağıl Nemin Ölçülmesi Bağıl nem higrometreyle ölçülür. İçinde Kumral bayan saçı vardır. Nemli havada kıl uzar. Kuru havada kısalır. Buna bağlı bir ibre havanın bağıl nemini verir.
6.3.3 Çiğlenme Noktasının Ölçülmesi Polimetre veya çiğlenme aynası kullanılır. Polimetre higrometreyle bağıl nemi bulup buna göre bir ıskaladan o andaki sıcaklığa göre düzeltme katsayısı verilir ve çiğlenme noktası bulunur. Çiğlenme aynası eterin buharlaştırılmasıyla soğutulan bir aynada çiğlenme olduğu andaki sıcaklık ölçülerek kullanılır. Polimetre⇒ bağıl nemi bul→sıcaklığı bul → tablodan çiğlenme nok. Günümüzde çiğlenme noktası sıcaklıkları hazırlanmış tablolardan bağıl nem ve sıcaklığa bağlı olarak alınmaktadır.
ÇİĞLENME NOKTASI SICAKLIKLARI
SICAKLIK oC
BAĞIL NEM %
6.4 Havanın Neminin Değişimi Havanın nemi; enlem derecesine, coğrafik yapıya, kara ve denizlere, gece ve gündüze, mevsimlere, yüksekliğe göre değişir. -Enlem derecesi arttıkça mutlak nem azalır, bağıl nem artar. Çünkü hava çok soğuyor. -Yeryüzüne yakın yerlerde buharlaşma nedeniyle daha yukarılara göre daha fazla nem vardır. -Denizlerde nem değeri fazla değişiklik göstermezken gün içinde karalarda değişim gösterir. Bağıl nem sabah güneşin doğduğu saatlerde en yüksek, öğleden sonra en düşüktür. -Bağıl nem kışın yüksek, yazın düşük.