ERRIGORA.EUS
Hartu eta ematea poesia egitea da, eta poesia mailu bat da
Lurraldea, ekoizpena, kontsumoa eta hizkuntza auzolanaren bidez lotuta, Errigorak poesia egin duela aipatzen zuen Imanol Esnaolak (Gaindegia) kanpaina aurreko bideoan. Agian egia izango da, izan ere, Arestik zioen moduan, «poesia mailu bat da, kontzientziak astintzeko tresna bat».
Ekintza txikiekin helburu handiak Poetaren kasuan osagaiak kontzientzia eta hitza dira. Gurean, berriz, kontzientzia eta ekintza. Eta, hauek biak, maitale sutsuak dira; elkar topatzen dutenean munduko sasitzarik handiena erretzeko besteko txinpartak sortzen dituzte. Horrexetaz ari gara, hain zuzen, ekintza txikiekin helburu handiak lortzeaz min-
tzatzen garenean. Filosofia horren isla da aurtengo kanpaina: gutako bakoitzaren ekintza txiki guzti horiekin 12.000 bertso baino gehiagoz osatutako poema sinfonikoa eskaini diogu Euskal Herriari, eta txartel-leihatilan jasotakotik 160.000€ inguru Nafarroa hegoaldeko euskalgintzara bideratuko dugu. Zorionak! Zorionak geure buruari eta sortu gintuzten amei! Zorionak zure inguruan kanpainaren berri eman eta sare sozialetan kalaka ematen
aritu zaren horri. Zure herri, auzo, ikastetxe edo enpresa astindu duzunari eta komunikabideetan astinduari hauspoa eman diozunari. Kutxak muntatzen aritu zarenari eta auzolangileentzako bazkaria prestatu duzun auzolangileari. Banaketa garaian furgonetarekin hara eta hona ibili zaren horri eta, katean, kutxa hartu eta kutxa eman ibili zarenari. Zorionak saskia hartu duzun horri. Zorionak orkestra -zuzendariari: auzolanari.
12.000 lagun baino gehiagok hartu dugu saskia eta 160.000€ inguru emango dizkiogu Nafarroa hegoaldeko euskalgintzari
Hartu eta eman Hartu eta emateaz aritu gara kanpainan, baina, zer da ba auzolana, hartzea eta ematea ez bada? Gozamena eta elkartasuna parekatzeaz egin dugu berba. Nafarroa hegoaldeko baratzean jasotako produktu sorta bikaina hartzeaz eta bertako ekoizpenari eta euskarari bultzada emateaz. Baina hartu eta ematea hori baino gehiago da. Elkarlana ere bada. Zazpiak bat, Sortzen, AEK eta Ikastolen Elkartearekin egiten duguna. Ekoizleekin egiten duna. Enpresekin edo euskara elkarteekin egiten duguna. Agian bai, agian hartu eta ematea poesia egitea da. Segi dezagun, bada, gure epopeia idazten.
ES
FR
En el vídeo que publicamos en vísperas de la campaña se decía que al unir territorio, producción, consumo e idioma mediante una fórmula de participación social, Errigora hace poesía. Puede que sí; puede que sea verdad, porque, como decía Aresti, la poesía es un martillo. Una herramienta para sacudir las conciencias. Si los ingredientes del poeta son la conciencia y la palabra, los nuestros son la conciencia y la acción. Demostración de ello es la campaña que acabamos de realizar: hemos ofrecido a Euskal Herria un poema sinfónico compuesto por más de 12.000 versos, recaudando en taquilla unos 160.000€ para ayudar al euskera en el sur de Nafarroa. Zorionak! Zorionak a todas las personas que hemos participado, de alguna manera, en este auzolan gigantesco! Zorionak a toda esa gente que ha dado y recibido!
Dans la vidéo que nous avons publiée la veille de la campagne on disait que, après avoir uni un territoire, une production, une consommation et une langue au moyen d’une formule de participation sociale, Errigora fait une poésie. Il est possible que oui; il est possible qu’il soit vrai, car comme Aresti disait, la poésie est un marteau. Un outil pour secouer les consciences. Si les ingrédients du poète sont la conscience et le mot, les nôtres sont la conscience et l’action. Une démonstration de cela est la campagne que nous venons de réaliser: nous avons offert à Euskal Herria un poème symphonique composé par plus de 12.000 vers, en recueillant environ 160.000€ pour aider la langue basque au sud de la Navarre. Zorionak! Zorionak à toutes les personnes qui ont participé, en quelque sorte, dans cet auzolan gigantesque! Zorionak à tous ces gens qui ont donné et reçu!
Ia milioi erdi euro bideratu dugu dagoeneko Nafarroa hegoaldeko euskalgintzara 2012 2012koa izan zen udazkeneko kanpainaren lehen esperientzia. Zazpiak Bat eta Ikastolen Elkarteak elkarlanean burututako kanpaina hau izan zen, hain zuzen, Errigoraren hazia.
Argia ikastolak bizi zuen itolarri ekonomikoa arintzera 34.000 euro bideratu ziren. Konkretuki, kirol instalakuntza berritzeko inbertsioari aurre egiteko erabili zuten.
2013
2013an lehenengoz antolatu genuen kanpaina Errigora izenarekin. AEK eta Sortzen ere batu zitzaizkigun elkarlanera eta, kanpaina bukatuta, 8.000 saski baino gehiago banatu ziren eta 112.000€ joan ziren Nafarroa hegoaldeko euskalgintzara. Lodosako Ibaialde ikastolak jaso zuen diruaren zati bat, bere egoera ekonomiko larria zertxobait baretzeko.
Erriberako AEKk bere egituraren eta jardunaren ahalegin ekonomikoa arintzeko eta inongo diru-laguntzarik jasotzen ez zuten ikasleei beka-sistema bat eskaintzeko erabili zuen bigarren diru-zatia. Azkenik, Euskaraz Bizi eta Ikasi ekimenari bideratu zitzaion hirugarren partida, bere jarduerarako baliabideak emateko.
2014 Iazko kanpainako ahaleginak ere eman zituen bere fruituak: 12.000 saski aise gainditu genituen eta 160.000€ eskuratu genituen Nafarroan euskara ofiziala ez den eremuko euskalgintzako. Batetik, euskara ofiziala ez den eremuan ikastola-eredua garatzea helburu duen Hegoa proiektura bideratu zen diruaren zati bat. Epe ertainean zonaldeko ikasolen egoera normaliza-
tzea bilatzen duen proiektu honen bidez, Lodosa, Tutera eta Vianako ikastolei laguntzatxoa eman zitzaien. Erriberako AEKk aurreko ikasturtean sortutako beka-fondoa handitzeko eta bere behar ekonomikoak leuntzeko erabili zuen jasotako dirua. Azkenik, Hamarratz dinamika diruz laguntzeko ere eman zuen bildutako ekarpen ekonomikoak.
2015 Aurtengoan ere 160.000€ (oraindik guztiz zehazteke) biltzea lortu dugu, besteak beste, zure ahaleginari esker. Aurrekoetan bezala, aurten ere hiru proiektu lagunduko dira diruz.
Erriberako AEKren egiturazko behar ekonomikoak arindu eta beka-fondoa potolotzera ere bideratuko da zati bat, baina, aurtengoan, sustapen kanpaina bat gauzatzeko ere balioko du.
Diruaren zati bat, orain arte egin izan den antzera, kinka larrian dauden Lodosa eta Vianako ikastolen biziraupenerako erabiliko da.
Hirugarrenik, D eredua Nafarroa osora hedatzeko dinamikak laguntzera bideratuko da ekarpenaren azken zatia.
ES
FR
Ya hemos recaudado medio millón de euros para impulsar proyectos en pro del euskera en el sur de Nafarroa. En 2012, se destinaron 34.000 euros a la ikastola Argia de Tutera, que sufre una situación económica dramática. Los 112.000€ que se obtuvieron en 2013, en cambio, se repartieron entre la ikastola Ibaialde de Lodosa (cuya situación económica es similar a la de Argia), AEK de la Ribera (que destinó el dinero a aliviar su situación económica y, a su vez, a crear un fondo de becas para sus alumnos y alumnas) y la dinámica Euskaraz bizi eta ikasi. La campaña del año siguiente, por su parte, dio 160.000€, que fueron a parar al proyecto Hegoa (en el que participan las ikastolas de Tutera, Lodosa y Viana), a AEK de la Ribera (que le dio el mismo uso que el año anterior) y a la dinámica Hamarratz (una obra de arte colectiva para denunciar las fronteras lingüísticas del euskera). Los 160.000€ que hemos conseguido este año gracias a tu aportación, servirán para la supervivencia de las ikastolas de Viana y Lodosa, para que AEK prosiga con su proyecto en la Ribera y para dinámicas que buscan extender el modelo D a toda Nafarroa.
Nous avons déjà recueilli un demi-million d’euros pour aider des projets en faveur de la langue basque au sud de Nafarroa. En 2012, 34.000 euros ont été destinés à l’ikastola Argia de Tutera, qui subit une situation économique dramatique. Les 112.000€ qui ont été obtenus en 2013, ont été répartis entre l’ikastola Ibaialde de Lodosa (dont la situation économique est similaire à celle d’Argia), AEK d’Erribera (qui a destiné l’argent à alléger sa situation économique et, à son tour, à créer un fond de bourses pour ses élèves) et la dynamique Euskaraz bizi eta ikasi. La campagne de l’année suivante avait donné de son côté 160.000€, qui avaient été remis au projet Hegoa (où participent les ikastolas de Tutera, Lodosa et Viana), à AEK d’Erribera et à la dynamique Hamarratz (une œuvre d’art collective pour dénoncer les frontières linguistiques de la langue basque). Les 160.000€ que nous avons obtenu cette année grâce à votre participation, serviront pour que les ikastolas de Viana et Lodosa puissent survivre, pour qu’AEK poursuive avec son projet dans l’Erribera et pour les dynamiques qui cherchent à étendre le modèle D en toute Nafarroa.
eta euskara zabaltzeko.
Maite Otero eta Iñigo Telleria Erentzun eta Ibaialde ikastoletako zuzendariak Vianko Erentzun eta Lodosako Ibaialde ikastoletako zuzendari eta irakasle izan arren, Andoain eta Ibarran sortu ginen, eta orain 23 eta 6 urte etorri ginen Nafarroako hego -mendebaldera, hurrenez hurren. Gure ikastoletan oso ohikoa den errealitatea da hau: Euskal Herriko txoko desberdinetatik etorritako irakasleak ari gara lanean, bertan errotuta, dagoeneko bertakotuak.
“
Errigoraren saskien ekarpena ezinbestekoa da gure ikastolentzako
Gainontzean ere, antzeko egoera bizi dugu bi ikastoletan, bien artean 30 bat kilometroko distantzia
Tuterako AEKko ikasleak Euskara ikasteko erabakia zure ingurukoei azaltzen diezunean, batzuek ez dute ulertzen, aurpegi txarrak ikusi behar izaten dituzu, ez baitute ulertzen zertarako ikasiko duzun beraien ustez balio ez duen hizkuntza bat. Azken urteetan Nafarroako gobernuan egon direnek euskararen kontrako jarrerak sustatu dituzte, eta hori Erriberako jende askok barneratu du eta gero eta gutxiago gertatzen bada ere, batzuetan kaletik euskaraz hitz egiten joan eta herritar batzuen aurpegi txarrak edota irainak jaso behar izan ditugu. Ingurua oso erdalduna da eta klasean ikasten duguna erabiltzeko zailtasunak izaten ditugu horregatik gure ikas-prozesua luzatzen da, komunikabide euskaldunik ez, administrazioetatik
“
ez dugu inolako diru-laguntzarik jasotzen... Aurreko zailtasun guztiak baditugu ere, euskaraz bizitzearen aldeko apustua egiteak gauza onak ekarri ditu gure bizitzetara. Jende euskaltzale eta euskalduna ezagutzen dugu eta harreman oso onak egin ditugu, euskal kultura hobeki ulertzen dugu, seme-alabekin euskaraz egin ahal izatea gauza ederra da eta hasieran zure erabakia kontatzean ulertu ez duten zure lagun eta senide horiek euskaraz bizi nahi izatea gero eta normalagoa ikusi eta euskararekiko interesa adierazten dute. Hori bai, gozamen handiena da, bertako zein kanpoko euskaldunak gero eta gehiago ulertzea eta horiekin eguneroko gauzez gure hizkuntzan mintzatu ahal izatea.
Ver que cada día más familias de la zona se animan a matricular en el modelo D es la mejor recompensa
badago ere. Ikastolara inguruko herri askotatik etortzen dira ikasleak, euskaraz ikasteko aukera bakarra Lodosa edo Vianara etortzea baitute. Bertako eremua euskalduna ez izan arren, egunerokotasunean, euskara, euskal kultura, hezkuntza eta gure eskubideen alde lan egiten dugu, gure eskualdeetan euskara normalizatzea helburu. Bitarteko urriak ditugu horretarako, eta Errigoraren saskien ekarpena ezinbestekoa da guretzako, baliabideak sortu, garatu
Azken hauetan Errigorak ere lagundu du. Nahiko ahaztua dagoen lurralde honen egoera plazara atera du, toki eta jende askorengana helduz. Euskal Herriko toki guztietako jendearen atxikimendua jasotzen du. Bertako nekazaritza eta produktuak sustatu eta ezagutzera eraman ditu, ekoizleek euskararen lurraldean merkatua dutela ikusten ari dira eta euskararekiko konpromisoa handitzen ari dira.
“
Itzaleko lana egitea tokatzen zaigu, baina, apurka-apurka, eguzki izpiak sumatzen ditugu gure lurren azala epeltzen. Gaur egun, ikastolatik pasa diren belaunaldien uzta jasotzen ari gara egunerokotasunean: ikasle ohiak irakasle bihurtuak, beste batzuk guraso, ogia erostera joaten garenean euskaraz egin dezakegu, baita masajista edo apaintzailearengana hurbiltzen garenean ere, haginlariaren kontsultan, egunkaria erostean, liburutegian… Bidea erraza izan ez den arren elkarlanari eta giza ekimen aunitzi esker aurrera goaz, zailtasunak zailtasun, hori bai! Jarrai dezagun gurea den hizkuntza eta hezkuntza zabaltzen!
Guretzat, proiektu izugarria da, besteak beste, euskara ikastea erraztu digulako
Guretzat proiektu izugarria da, esandakoaz gain, euskara ikastea erraztu digulako, jasotako ekarpenarekin AEKk beka sistema bat abian jarri duelako eta gure esfortzu ekonomikoa arintzen duelako. Gero eta jende gehiago animatzen ari da euskara ikastera beka honi esker eta euskaltegia beteta ikustea oso pozgarria da eta asko motibatzen gaitu. Proiektu hau bertako euskararen egoeran eragina izaten ari da eta izanen du.
Sonia Muniain Madre del modelo D en Larraga Salí de Larraga un día camino a Mendigorria...
Así canta la canción popular y ésta es la realidad que hacemos con mi hijo para ir a la escuela. Desgraciadamente, a día de hoy no disponemos de modelo D en nuestro pueblo (Larraga) y nos vemos obligados a recorrer los 17 km que nos separan de Gares, pero como sabemos, sarna con gusto no pica.
Es un esfuerzo diario de llevar y traer, ya que no corresponde transporte y es un coste económico añadido, lo que hace que muchas familias se vean en la imposibilidad de llevarlos. Sin embargo aquí creemos en que éste es el camino para conseguir el objetivo de euskaraz bizi nahi dugu. Ver que cada día más familias de la zona se animan a matricular en modelo D, que incluso llenamos un taxi para que vayan todos juntos, es la mejor recompensa y que mi hijo llegue de la escuela cantando “sorgiña pirulina” para nosotros no tiene precio.
MIKEL ALEGRIA CONSERVAS MARIA JESUS
«Si nos unimos 27 pequeños productores entorno a Errigora, creo que tendremos más opciones» pueblos hay una cooperativa, y todo el espárrago de las cooperativas de Navarra se centraliza en Caparroso. Entonces, nosotros lo traemos desde allí, pero a lo mejor parte de los espárragos son de aquí, de Ablitas. Pero, es que para nosotros es más cómodo trabajar así, y yo creo que también para los agricultores, porque de esta manera no se tienen que desplazar y toda su producción la llevan a la cooperativa de su pueblo. Habrás conocido de primera mano la evolución de la agricultura en Ablitas... Pues sí, y lo primero que veo es que ya no hay agricultores en el pueblo. Ablitas hace 20 años era un pueblo que vivía de la agricultura en un 95%, y unos pocos salían a trabajar a las fábricas de Tudela. Pero, incluso esa gente, seguía cultivando el campo de sus padres o de sus abuelos. Eso ya ha cambiado. Ahora la gente no quiere saber nada del campo. Te pongo el caso de mi abuelo, que era agricultor y tenía 27 campos repartidos en Ablitas. En uno tenía maíz, en otro alcachofa, espárragos, olivos... ¿Qué pasa? Que eso ya ha cambiado. Ahora viene una empresa gigante que se dedica a comprar campos y planta maíz y soja transgénicas, que es lo que da dinero.
Mikel Alegria (Ablitas, 1975) trabaja junto con su hermano Jesús y su madre, María Jesús Sandua, en la empresa familiar que fundó ella misma en 1985. Desde aquellos comienzos en los que fabricaba conservas de verduras y bonito en la bajera de su casa, la empresa ha crecido en instalaciones e infraestructura, pero sigue manteniendo el trato de tú a tú con los clientes y la confianza de las pequeñas empresas. Con su madre a punto de jubilarse, hemos pillado a Mikel muy atareado, en plena campaña de Errigora. A parte de vostros tres, ¿cuánta gente trabaja en conservas María Jesús? De continuo estamos nosotros, pero en las campañas, habitualmente vienen otras 6 mujeres a ayudarnos, que siempre son las mismas, prácticamente, desde
hace 20 años. Las más antiguas ya no están, porque se han ido jubilando, pero por lo demás, son personas a las que les viene bien trabajar por campañas, porque tienen alguna persona a su cargo o por lo que sea. ¿Y con cuántos agricultores trabajáis? Pues eso ya es más difícil de saber. Porque, mira, al principio cultivábamos nosotros mismos en unas tierras que heredamos de nuestros abuelos, pero no dábamos abasto. Entonces, empezamos a trabajar con agricultores que nos traían directamente el pimiento, la alcachofa o lo que fuera. Pero ahora ya trabajamos con cooperativas y, les pedimos, por ejemplo, 5.000 kilos de alcachofa. Por eso digo que es muy difícil saber cuántos agricultores hay de por medio, porque aunque te envían papeles que indican la zona en la que se ha cultivado y demás,
no sabemos el número de agricultores que han participado.
“
Le remembrement a fait du bien aux grandes entreprises et beaucoup de mal l’agriculture traditionnelle Por poner un ejemplo, el espárrago lo traemos de Caparroso, que es donde se centraliza. Claro, aquí, prácticamente, en todos los
Además, hace unos años hubo una concentración parcelaria en Ablitas, que se suponía que iba a beneficiar a los agricultores del pueblo, para que no tuvieran sus campos repartidos. En cambio, eso ha favorecido a estas grandes empresas de agricultura industrial, en contra de la agricultura de toda la vida. Están arrasando el campo con cultivos que no ha habido nunca aquí. Maíces que aunque no llueva o haya plagas no les pasa nada. Y que , encima, polinizan el maíz del agricultor o agricultora de toda la vida, que no quiere tener maíz transgénico. ¿Qué relación tenéis entre los productores de la zona? La relación es buena. Yo diría que los pequeños fabricantes de conservas no nos vemos como competidores, sino más bien como compañeros. Coincidimos en cursos, intercambiamos experiencias, nos echamos una mano… Y desde que estamos en Errigora conocemos a más fabricantes.
Por ejemplo, yo antes no conocía a Iturri, de Arroniz. No sabía ni que existía. Y, de repente, te encuentras con una persona que es majísima y tiene los mismos problemas que tú. Entonces, cuando me surge un problema a mí, pues le llamo: “¿Oye, tú cómo has solucionado este asunto?”, o “he tenido esta inspección, tú la has tenido?”, pues “no”, o “sí, y ten cuidado con esto, o arregla aquello, porque igual te lo van a hacer modificar”. La relación es así, una relación de compañeros. Yo, por lo menos, no tengo malas experiencias con nadie. En la primera campaña participasteis dos productores. Ahora ya sois quince… Para empezar me parece justo. Porque a mí Errigora me está ayudando; no es sólo que esté ayudando al euskera, también me
“
Les petits conserveries nous ne nous voyons pas comme concurrents, mais plutôt comme compagnons
está ayudando a mí. Me está consiguiendo, precisamente, el cliente que yo quiero, que es el cliente final. A mí no me interesa tanto venderle a una distribuidora que me va a estar apretando, que me va a devolver cosas porque no las vende… ¿Sabes lo que es que salga de aquí una caja de alcachofas y le llegue directamente a alguien, qué sé yo, de Azpeitia, pasando por las manos de gente que está colaborando sin llevarse nada? Y si eso es bueno para mí, ¿por qué no se va a hacer con otro que está en mi misma situación? Y, a parte de esto, imagínate: yo voy a hacer alcachofa este año, pero justo al agricultor que me la iba a vender se le ha estropeado y, claro, yo este año no podría fabricar, o haría menos. Entonces, si conoces a alguien que la hace como tú, le puedes pedir que te ceda parte de su producción o puede enviarte alcachofas para hacerlas tú mismo. O al revés. Y lo mismo con la maquinaria. Es decir, como comentaba, entre fabricantes siempre nos ayudamos. Y en Errigora, al coincidir en reuniones y demás, solemos ir después a tomarnos un café o lo que sea, y estrechamos relaciones. Yo creo que es mejor para nosotros estar unidos, que no ir cada uno por su lado. De alguna
manera, digamos que somos una sociedad. Una sociedad conservera. Los grandes van a venir a machacarnos por donde puedan, ¿no? Pues si entre 27 pequeños hacemos una unidad entorno a un pryecto como Errigora, creo que tendremos más opciones. Y si dentro de unos años, por lo que sea, Errigora deja de existir, ya se ha sembrado una especie de infraestructura entre nosotros. ¿Cuáles son vuestras principales vías de comercialización? Tenemos distribuidores en el estado, en Europa e incluso en Estados Unidos. Pero para una empresa tan pequeña es muy complicado: te quita horas de trabajo o de vida, no tienes relación directa con el cliente final, es algo muy frío… Y luego está el tema de los márgenes. Yo he llegado a ver un producto nuestro en una gran superficie a 23 euros, cuando en la fábrica lo vendemos a 7. Lo ideal sería vender todo lo que producimos nosotros mismos. Entendemos que las tiendas también deben existir, pero preferimos tener relación directa con los pequeños tenderos, sin intermediarios. Es mejor para ellos y para nosotros. ¿Y qué porcentaje de vuestras ventas suponen las que hacéis a través de Errigora? Es difícil dar una cifra concreta, pero pueden ser una de cada cuatro. En cualquier caso, es una parte importantísima. Además de eso, durante el año nos llegan pedidos de gente que nos ha conocido a través de Erri-
gora. Esto sí que es muy difícil de cuantificar, porque nosotros siempre hemos vendido mucho en Bizkaia, Gipuzkoa o en Iruñea, pero ayer mismo envié 6 cajas a Oiartzun a un chico que me dijo que había probado nuestras alcachofas en la caja de Errigora. ¿Te parece que el euskera puede ayudaros en la distrubicón? Antes de nada, a mí me parece increíble que en Navarra haya
“
Il me semble incroyable qu’en Navarre il y ait une partie de la population qui renie de ses propres racines; la langue basque est une langue de notre terre una parte de la población que reniega de sus propias raíces. El euskera es un idioma de nuestra tierra, aunque en la Ribera, por lo que sea, ahora no se hable. Y es muy injusto que un navarro, porque vive en el Baztan, pueda aprenderlo y usarlo y yo, por vivir
en la Ribera, no tenga derecho a lo mismo. Sin embargo, es verdad que siempre hemos tenido una especie de miedo a que, si funcionamos en euskera, podamos tener problemas de cara a esa parte de la población, que también son clientes nuestros. Pero, mira, al trabajar con Errigora, hemos empezado a enviar productos etiquetados en euskera a cierta parte de la población. A nosotros nos encantaría llegar, como mínimo, a tener etiquetas bilingües. Y lo mismo con la página web, que queremos tenerla también en euskera. Y estará. Es un proceso que vamos asimilando. ¿Cómo crees que se percibe Errigora en la Ribera? En mi pueblo la gente ha vivido muchos años en un sistema que les ha inculcado un cierto odio hacia el euskera. Pero yo creo que la gente joven no tiene tantos prejuicios, aunque a lo mejor, no tengan relación con el euskera. Y que vean que una asociación que promueve este idioma haya dejado tanto beneficio en el pueblo comprando aceite, por ejemplo, después de que todos hayamos recogido las olivas y que incluso hay años que se queda sin vender, le da una especie de vuelco a la situación: “Pues, fíjate, a lo mejor no son tan malos; a lo mejor estaba equivocado”. También es verdad que siempre va a haber gente interesada en que esto no resulte. Por ejemplo, el año pasado, cuando se hizo el
auzolan aquí, en la cooperativa Ablitas, hubo gente que se quejaba: “¡es que han estado ahí unos vascos montando cestas!”, y les dices: “¿y de qué te quejas? Si le han comprado a la cooperativa de tu pueblo 12.000 botellas de aceite. Y a mí me han comprado otro tanto de pochas y alcachofas. Y tu prima ha venido a trabajar un mes más para hacer las alcachofas. Y el agricultor que ha recogido las olivas ha vendido mas…”. Enton-
“
Le fait que les gens d’Ablitas aient vu qu’une association en faveur de la langue basque peut laisser un bénéfice énorme dans le village bouleverse la situation ces, te dicen: “hombre, claro, si lo miras así…”. No sé, suena mal que la gente aprecie el euskera en la Ribera porque te compran aceite, pero, bueno, has sembrado una semilla para poder entendernos. Al fin y al cabo, yo creo que lo
FOTO DE FAMILIA. Productores y productoras que han participado en la campaña de este año posan con sus productos
que ocurre en la Ribera con el euskera se debe a la falta de contacto. Lo que hace falta es que nos conozcamos. La gente de la Ribera y la de la montaña, o la de Gipuzkoa, o de Iparralde. Y conocer que están ahí, ¿no? Porque muchas veces parece que vivimos de espaldas a ellos. Hay que quitarle hierro al asunto. Si, al final, las cosas que se hacen con buen rollo funcionan. ¿Y cómo os sentís vosotros con la iniciativa? Nuestro día a día es duro. Trabajamos mucho. Y Errigora es un cliente, por llamarlo de alguna manera, que requiere mucho de ti: hay que hacer entrevistas, hay que ir a reuniones, a ruedas de prensa, hay que hacer lotes… Pero te recompensa un millón de veces, porque ves que tu trabajo está dando frutos no sólo en tu empresa, en tu vida personal, sino en muchos sitios. Y, encima, se está haciendo entre todos. Mira, la campaña de Errigora de este año, será mejor o peor que la del año pasado, pero ya estamos mejor que el año pasado. Ya ha pasado algo bueno: alguien ha podido ir a estudiar a un euskaltegi porque le subvencionan una parte de la matrícula, o una ikastola tiene mejores materiales. A lo mejor, lo miras desde una perspectiva lejana y dices: “pues prácticamente estáis igual que el año pasado. La situación del euskera en la Ribera no ha cambiado”. Pero si lo miras de cerca, no estamos igual, estamos mejor que ayer. Hemos dado un paso. Tenemos que dar ochenta mil más, pero ya queda uno menos.
Aurrekoei erantzun ahala, erronka berriak agertzen zaizkio Errigorari 2012an egin zen lehenengoz udazkeneko saskien planteamendua. Zazpiak Bat eta Ikastolen Elkartearen lankidetzaren emaitzaz, Nafarroa hegoaldeko ekoizle biren produktuez osatutako 1.500 saski baino gehiago banatu ziren Euskal Herrian, eta Argia Ikastolari 34.000€ bideratu zitzaizkion. Esperimentu arrakastatsu hartatik jaio zen Errigora 2013an.
puzka kanpainaren 3 edizioetan milaka parte hartzaile izan dira. Milaka saski milaka sukaldetara, eta milaka euro Nafarroa hegoaldeko euskalgintzari laguntzera. Dela ikastolen biziraupenerako, dela AEKko ikasleei bekak eskaintzeko edo euskaraz bizi eta ikasteko eskubidearen aldeko dinamiketarako, puzkada ongi etorria izan da.
Ordutik, bi helbururen atzetik gabiltza lasterka. Batetik, euskara ofiziala ez den Nafarroako eremuaren euskalduntzean eragitea bilatzen dugu, ekonomikoki zein nekazal-ekoizpenaren eremuan euskararen presentzia indartuz. Bestetik, elikadura-burujabetzaren bidean ere eragin nahi dugu, Nafarroa hegoaldeko nekazal-ekoizpena Euskal Herriko plazara begira jarriz eta, alderantziz, Euskal Herriko plaza Nafarroa hegoaldeko baratzera begira. Baina helburuak bakarrik ez, lanerako filosofia konkretua ere hautatu genuen: auzolana. Izan ere, auzolanaren eta elkarlanaren balioa eta baliagarritasuna erakustea ere bilatzen dugu.
Nafar hegoaldeko uzta eskutik eskura, aldiz, bestelako planteamendua da. Aurreko kanpainaren tamainako hedapena bilatu gabe, herriz herri kontsumo-komunitateak osatzen hasteko ahalegina egin dugu, hauen eta Nafarroa hegoaldeko ekoizleen artean zubiak eraikiz. Horretarako, ekoizle zein kontsumitzaileentzat bidez-
koa den prezioan eskaintzen dira produktuak, urte osorako despentsa betetzeko asmoarekin. Baina, hau guztia posible egin duena, bidea eginarazi digun motorra auzolana da. Azken batean, auzolana izan da ekoizle eta kontsumitzaileen arteko bitartekari, eta horrela da posible udazkenean saskiaren balioaren %25 euskalgintzara bideratzea eta, otsailean zein maiatzean, olioa eta kontserba loteak ekoizlearen jatorrizko prezioan eskaintzea. Honela aurkeztu dizkio Errigorak Nafarroa hegoaldeko produktuak Euskal Herriari eta Euskal Herria Nafarroa hegoaldeko produktuei. Dirudienez, eskaintzak badu eskaririk: gero eta ekoizle nafar
emaitzekin zoratzen, pixkanaka, bidean sortu zaizkigun erronkei erantzuteko modua topatu behar dugu.
gehiagok begiratzen dio euskararen plazari eta gero eta euskaldun gehiagok begiratzen die Nafarroa hegoaldeko produktuei. Honela ari gara, apurka-apurka eta gure apaltasunean, askotariko harreman sareak ehuntzen: kontsumitzaileen artean, ekoizleen artean, kontsumitzaile eta ekoizleen artean, euskaltzaleen artean eta euskal lurraldeen artean; desberdinen artean. Gure lurrak ematen dituen produktuak eta gure lurraldea egiten duten pertsonak erdigunean. Aurrera begira Gure ibili laburrean ereindakoaren fruituek indarberrituta eta bukatu berri den kanpainaren
Euskarari dagokionean, eragileekin elkarlana sakontzeko tartea badago oraindik, eta ekoizleek euskararekiko pausu berriak emateko aukera dago. Nafarroa hegoaldeko produktuak euskaraz kontsumitzeko prest dagoen sare sendoa ehuntzeko aukera alferrik ez galtzen asmatu behar dugu, herriz herri osatzen ari garen komunitatetxoak trinkotuz. Gerora ere, euskararen zein elikadura-burujabetzaren tokiko ekinbide edo antzeko egitasmoak gorpuzteko baldintzak sortuz. Azkenik, Denda txiki eta kontsumo-elkarteak Nafarroa hegoaldeko ekoizleekin harremanetan jartzeko aukerari ere erantzun behar diogu eta, bitartean, ekoizleen sarea antolatzen eta potolotzen jarraitu behar dugu.
LAN-TALDEA. Errigoraren lan-taldearen bilera bat
Errigora sortu zenetik bi urtez (hiru aurtengoarekin) jarri dugu ikasturte osoko planteamendua mahai gainean: udazkenean euskarari puzka –Zazpiak Bat eta Ikastolen Elkartez gain, Sortzen eta AEKrekin elkarlanean– eta urte berrian eskutik eskura (otsailean olioa eta maiatzean kontserbak). Orain arteko bidea Nafar hegoaldeko uzta euskarari
ES
FR
Desde que se creó Errigora en 2013, la iniciativa ha buscado incidir en la euskaldunización de la zona navarra en la que el euskera no es oficial, así como dar pasos hacia la soberanía alimentaria. Para ello hemos puesto encima de la mesa dos propuestas concretas: euskarari puzka en otoño y eskutik eskura en febrero y mayo. En la campaña de otoño, como bien sabes, se reparten cestas que contienen una muestra de la huerta navarra; el 25% de lo recaudado se destina a proyectos en pro del euskera. En las campañas de febrero y mayo se ofrecen, respectivamente, aceite de oliva virgen extra y lotes de conservas al mismo precio al que los venden los fabricantes en su trujal o en su conservera.
Depuis qu’Errigora a été créé en 2013, l’initiative a cherché à influencer sur l’euskaldunisation de la zone de la Navarre dans laquelle la langue basque n’est pas officielle, ainsi qu’à faire des pas vers la souveraineté alimentaire. Pour cela nous avons mis en avant deux propositions concrètes : euskarari puzka en automne et eskutik eskura en février et mai. Dans la campagne d’automne, comme vous le savez, nous distribuons des paniers qui contiennent un échantillon du grand jardin potager navarrais; le 25 % de l’argent collecté est destiné aux projets qui travaillent en faveur de la langue basque. Dans les campagnes de février et de mai nous offrons, respectivement, de huile d’olive vierge extra et des lots de conserves au prix auquel les fabricants les vendent dans leur huileries ou dans leur conserveries.
Nuestra corta andadura ha servido para dar un respiro a la lingua navarrorum en el sur de Nafarroa gracias al auzolan, logrando que cada vez más productores de la zona miren al mercado de Euskal Herria. Sin embargo, debemos seguir dando pasos en este sentido. Debemos seguir tejiendo las pequeñas comunidades de consumo que estamos creando pueblo a pueblo y tenemos que ser capaces de crear propuestas adecuadas de cara a pequeños comercios y grupos de consumo.
Notre court parcours nous a permis d’apporter une bouffée d’oxygène à la lingua navarrorum au sud de Nafarroa grâce à l’auzolan, en faisant que de plus en plus de producteurs de la zone visent le marché d’Euskal Herri. Cependant, nous devons continuer à faire des pas dans ce sens. Nous devons continuer à créer des petites communautés de consommation de ville en ville et nous devons être capables de faire des propositions appropriées vis-à-vis de petits commerces et des groupes de consommation.
DAGOENEKO 2.000.000 eurotik gorako fluxu ekonomikoa eragin dugu euskal lurraldeen artean
16.000 etxetan egin dute bat Errigorarekin
200 herri baino gehiagotan egindako auzolanari esker
LEZAUN (Lakar) Langile kop.: 8 Nekazari kop.: 9
AZPEA (Irunberri) Langile kop.: 4 Nekazari kop.: 2
ITURRI (Arroitz) Langile kop.: 8-20 Nekazari kop.: 31
MENDIKO (Oibar) Langile kop.: 2-5 Nekazari kop.: bertako ekoizpena
EKOLO (Arroitz) Langile kop.: 10 Nekazari kop.: 40
PEDRO LUIS (Lodosa) Langile kop.: 22-70 Nekazari kop.: 40
LA CHURTA (Allo) Langile kop.: 10 Nekazari kop.: 8
ALMANAQUE (Andosilla) Langile kop.: 14 Nekazari kop.: 10 + kooperatibak
EL ESCOLAR (San Adriรกn) Langile kop.: 26 Nekazari kop.: kooperatibak
COOP. NTRA. SRA. DEL ROSARIO (Ablitas) Langile kop.: 2-5 Nekazari kop.: 290
MELETA (Mendabia) Langile kop.: 25 Nekazari kop.: 4
EBRON (San Adriรกn) Langile kop.: 8 Nekazari kop.: 4 hornitzaile
LA CASA DEL ACEITE (Cascante) Langile kop.: 3 gutxienez Nekazari kop.: 1.200
MARIA JESUS (Ablitas) Langile kop.: 3-9 Nekazari kop.: ezezaguna (kooperatibak)
BARDEA (Kaseda) Langile kop.: 2 Nekazari kop.: bertako ekoizpena
15 ekoizle eta ehunka langile eta nekazari ari dira Errigoraren inguruan, Nafarroa hegoaldearen luze-zabalean
L
2014/2015 ikasturtean lehengaien gastuaren %17 ekologikoan izan da, eta erosketak egiterakoan tokiko saltokiak eta herriko ekonomia ditugu oinarri: %60 herrian geratzen da. Larrabetzun ezin eskuratu ditzakegun produktuak, aldiz, Euskal Herriko beste ekoizle batzuei erosten dizkiegu zuzenean (gastuaren %17,4): arroza eta olioa Nafarroan, esnekiak Gipuzkoan eta lekaleak Araban. Arrain freskoa (%12) Mercabilbaon erosten dugu, eta gainontzekoa Bizkaian hartzen dugu. Era berean, langileriaren kontratazioa egiterako orduan eskola komunitatea osatzen duten gurasoak eta herriko jendeak dute lehentasuna. Kudeaketa propioa izateak, erabakitzeko ahalmena ematen digu. Honela elikaduraren, lehengaien eta beraien prestaketaren inguruko prozesuan partaide bihurtzen gara. Baina, trukean, ez dugu Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailaren dirulaguntzarik jasotzen 2008. urteaz geroztik. Hori dela eta, gure aldarrikapena argia da: Batetik ikastetxe bakoitzak erabaki dezala era librean zein kudeaketa mota
Bestelako ereduak ugari dira gurean
Umeek sasoian sasoikoa jateko planteamendua egiten dugu eta, ahal den neurrian, ekologikoa eta bertokoa. Barazki freskoak eta frutak, esaterako, bertokoak ditugu, eta inguruan ez duguna eskuratzeko bakarrik jotzen dugu kanpora. Olioa, adibidez, Errigoraren bidez ekartzen dugu Nafarroa hegoaldetik.
ESKOLA-IKASTOLETAKO JANTOKIAK
Kudeaketaz sukaldaria arduratzen da, nutrizionista batek ezarritako menuari jarraituz, eta familiei ere nutrizionistaren proposamenak bidaltzen dizkiegu, ikastolan jandakoaren arabera. Zentzu horretan, jantokiaren alde bikoitza ahal dugun hoberen lantzen saiatzen gara: elikaduraren atala zein heziketarena. Kideekiko zein janariarekiko harremana, higienea... Ortutxo bat ere badaukagu, eta ikasleak jantokiko hondakinekin konpostajea egiteaz arduratzen dira. Edo, gosarien garrantziaren inguruan ere, orain hiru ikasturte egin genuen lehenengoz proiektutxo bat, ikasleei gaia barneratzeko ikastolan armozu osasungarriak prestatuz.
nahi duen. Bestetik, catering enpresek erabiltzen dituzten baliabide ekonomiko berdinak edukitzea kudeaketa propioa izatea aukeratzen dugun ikastetxeentzat, azken finean aukera berdinak izatea. Hala ere, Euskal Gobernuak jantoki zerbitzurako ezartzen duen kuota errespetatzen dugu, gastuari aurre egiteko urtean zehar zenbait ekimen antolatu behar ditugun arren. Bukatzeko, adierazi nahi dugu Jantoki zerbitzuaren gestioari buruzko balantzea oso aldekoa dela arlo guztiei begira eta horren ondorioak garbiak dira: Kalitate handiagoa, zerbitzu hobea, iraunkorragoa, hezkuntza proiektuan txertatzen da, parte-hartzea bultzatzen du, eragin onuragarria dauka tokiko ekonomian‌
“
Jantokiaren kudeaketa propioak kalitatea eta zerbitzua hobetzea dakar
L
ekeitioko ikastolan ikasleen %35 inguru geratzen dira jantokian bazkaltzera. Izan ere, gure filosofia, ahal den neurrian, umeek etxekoekin bazkaltzea da, lasaitasunez eta familiako ohiturak jasoz. Jantokian geratzen direnei, ostera, ahalik eta zerbitzu onena emateko apustua egin dugu. Ikastolako sukaldea 2006an eraiki genuen, baina tresneria eskuratzeko dirurik ez, eta catering enpresa batekin 5 urterako hitzarmena sinatu genuen, sukaldea hornitzearen truke. Hitzarmena beste urtebeterako ere luzatu zen, baina, bitartean, aurrera begirako proiektua diseinatzeari ekin genion, Larrabetzuko eskolakoek antolaturiko jardunaldi batzuetan parte hartu ondoren.
Cateringaren aldean, 50 zentimo garestiago baino ez zaigu irteten
LARRABETZUKO ESKOLA
“
arrabetzuko herri ikastetxeko 232 ikasletik 221 geratzen dira Txinpasmendi Guraso Elkarteak kudeatzen duen jantokian bazkaltzera. Kontratazioak, ekoizleekin tratua, sukalde eta jantokiko mantenimendua‌ Zerbitzuaren kudeaketa integrala Guraso Elkartearen esku dago. Era berean, elkarteko langile bat lehengaien eskaerak egin eta, umeei jaten emateko orduan, antolaketaz arduratzen da.
Finean, oso pozik gaude jantokia bertan kudeatzeak eskaintzen dizkigun aukerekin. Kalitatean alde nabaria dago, eta ekoizleak modu duinean bizitzeko eta bertoko ekoizpen tradizionala eta kultura sustatzeko ere balio du gainera. Kostuaren aldetik, berriz, cateringarekin baino 50 zentimo garestiago baino ez zaigu irteten. Gainkostuaren mamuak uxatuta, hain zuzen, gero eta ikastola gehiago dira bide hau hartzen ari direnak, eta zalantza izpirik gabe gonbidatuzko genituzke gainontzeko denak ere berdina egitera.
LEKEITIOKO IKASTOLA
Errigorak Nafarroa hegoaldeko ekoizleen eta eskola-ikastoletako jantokien arteko zubi lana egin dezake. 2014an Kontsumo eredu berriak mahai-ingurua antolatu genuen, kontsumo eredu berriekiko interesa izan zezakeen jendea biltzeko asmoarekin. Izan ere, bazegoen orduan herritar bat bere baratzeko produktuak saltzeko prest, eta kontsumitzaileak bilatzeko aitzakia izan zen nolabait mahai-ingurua. Hori eta gehiago ere izan zen ordea. Ohartu ginen, barazki-saskiaz eta elikagaiez harago, bazegoela zer landu. Beraz, hitzordua egin eta taldetxoa osatu genuen kontsumo taldea zer eta zertarako izanen zen pentsatzen hasteko. Gaur egun, LeitzEKO Kontsumo Taldean bagara berrogei bat bazkide. Alde batetik, asteroko barazki -saskia banatzen da kontsumo taldeko hainbat bazkideren artean. Bertako eta garaiko produktuak izaten dira saskian. Horrez gain, hilabetero eskaintza bat egiten dugu e-mailez, Leitzako edo Nafarroako beste produktu batzuk eskainiz: untxiak,
banabarrak, eztia, sagarrak, gazta, patxarana, zerealak eta eltzekariak, Valentziako laranjak... Elikagaiez gain, beste arlo batzuk ere landu ditugu, hitzaldi eta jardunaldien bitartez. Ohiko finantzen alternatibak eta energiari buruzko jardunaldiak egin izan ditugu. Energia-neurgailu bat dabilkigu etxez-etxe bazkideen artean, energia-gastua
LEITZEKO KONTSUMO TALDEA
artean, kontsumo taldearen ekimenen berri emateko eta kontsumoaren inguruko (elikagaiak, energia, teknologia berriak...) informazio interesgarria zabaltzeko.
neurtu eta kontzientzia izateko. Hilabetero buletin bat prestatu eta banatzen dugu bazkideen
Kontsumo taldea sortuz geroztik, herrian Errigoraren kanpainak aurrera eramateaz arduratu da. Talde eragileko lagunek ezin izan dutenez ardura hori beren
gain bakarrik hartu, laguntza eskatu dugu bazkideen artean, eta azpitaldeak sortu dira Errigoraren kanpainekin lan egiteko. Gure ustez, helburuak konpartitzen ditugu bai Errigorak, bai kontsumo taldeek, eta baita beste ekimen eta eragile batzuek ere: elikadura burujabetza, tokiko ekoizpenari bultzada ematea, produktu osasuntsuen sustapena, ekoizle-kontsumitzaile sarea osatzea. Hortik aurrera, lan-eremua desberdina da: Errigorak Euskal Herri osoko puntu desberdinak lotzen ditu, LeitzEKO kontsumo taldea proiektu lokala da erabat. Baina bi ekimen hauek, eta baita kontsumoa lantzen duten beste batzuk ere, elkarren osagarri izan litezke, norabide berean baitoaz. Errigorak Nafarroa hegoaldeko ekoizleen sarea osatu du, kontsumo taldeek herrietako eta auzoetako kontsumitzaile sarea. Bi sare horien arteko harremana landu liteke, ikusi beharko da ze modutan.
Nafarroa hegoaldeko baratzetik Bedaronako zelaietara Errigorak herrian duen zabalpen handiari esker, ekimenaren inguruan sortutako harremanak eta
gogoa baliatuz, herriko okela kontsumitzeko taldetxoa osatu dute Ean.
bilioia eraiki eta abentura berriari ekin zion, ingurukoek zoratuta ote zegoen galdetzen zioten bitartean. Izan ere, 2012an Bizkaia hiltegi gabe geratu ostean, ganadu-buruak hiltzera Gipuzkoara eraman beharrak garraio gastuen igoera nabarmena ekarri zuen, eta, hori gutxi balitz, erraldea duela 30 urteko prezioan saltzen ari zen. Errigoraren inguruan lanean zebiltzan hiru-lau lagunek harengana jo eta herrian bere txahalen okela kontsumitzeko prest legokeen taldetxo bat antolatzeko aukera planteatu zioten. Bete beharreko osasun-baldintzak aztertu eta ideia hura praktikan nola gauza zitekeen pentsatu ostean, herritarrak batzarrera deitu zituzten joan den apirilean. Bilera hartatik, ekimenean parte hartzeko prest zegoen 25 laguneko taldetxoa irten zen. Gazte eta heldu, emakume eta gizon, familia eta banako... Lehendik Errigoraren kanpainetan parte hartzen zuten denek ere, eta oso modu naturalean hartu zuten proposamena. Beraz, berandu gabe, egitasmo berria Bedarokela izenarekin bataiatu eta martxan hasi ziren.
EAKO NEKAZAL AZOKA. Errigora eta Bedarokelaren postua Bizkaiko urek bustitzen dituzte Eako portu ñimiñoko ontzi txikiak, eta, bere izenak bezalaxe, herriak ere miniaturazkoa dirudi. Errekaren bidea jarraituz itsasora doazen kale estuak eta fantasiazko zubitxoak dira nagusi Eako auzune arrantzalean, baina honekin batera, Bedarona eta Natxituko landa-auzo txikerrek osatzen dute udalerria. Guztira, 860 bat lagun bizi da Gernika eta Lekeitio artean kokatzen den txoko honetan. Errigorak Ean hartu duen dimentsioa, aldiz, ez da txikia, inondik ere. Aitzitik, gutxi izango dira herrian ekimenaren inguruan ezer ez dakitenak. Iazko udazkeneko kanpainan 119 saski banatu ziren eatarren artean; aurtengoan, aldiz, 136. Hala, Natxitua, Ea eta
Bedaronako 130 bat etxetara heltzen da Errigora, baita albo-herrietako hainbat sukaldetara ere. Alabaina, ez omen dute formula magikorik. Sei-zazpi laguneko taldetxoa osatu dute Errigoraren kanpainetan auzokideak xaxatzeko, eta naturaltasun osoz lantzen dute gaia. Koadrilako berbaldietan, eguraldiari eta Athleticen jokoari buruzko eztabaiden artean txertatu dute Errigoraren inguruko solasa; bertako ortuariz osatutako otzarak prestatzen dituen nekazariaren amak eskuorriak banatzen ditu semearen bezeroen artean; besteak bere lankideen artean zabaltzen du informazioa, edo dantza taldeko lagunen artean... Eta honela, ahoz aho, bitarteko berezirik gabe, oso inguru anitz eta heterogeneoa hartzea lortu dute.
Errigoraren inguruan osatzen diren kontsumo-komunitateak tokiko proiektu zehatzetarako balia daitezkeela erakutsi dute Ekimenaren berri emateko, perretxiko eguna erabili zuten lehenengo kanpainan, herritar asko batu behar zela eta. Ordutik, baina, komunikazio kanalak ezarrita daude, eta telefono dei bidez jendeari eskaera egitea gogoraraztea omen da gakoa. Hala ere, ez dira horretan geratu. Errigoraren inguruan sortutako harremanak eta gogoa baliatuz, bestelako ekimenak sortzeko au-
kera ikusi zuten iragan udazkenean. Herrian lehen sektorea indartu eta herritarrek bertakoa, naturala, konfiantzazkoa eta kalitatezkoa jateko egitasmo berriak asmatzeko abagunea. Testuinguru hartan, Bedaronan bazegoen baserriaren aldeko apustua egin zuen gazte bat, egoera inoiz baino zailagoa izanagatik, behiak hazteko konpromisoa hartu zuena. 450 metro koadroko pa-
Urtean lau txahal kontsumitzeko konpromisoa hartu du lagun-talde honek. Honela, abeltzainak 5 bat kiloko paketeak osatzen ditu: txuletak, xerrak, haragi xehatua zankarroia... Eta kontsumitzaileek pakete bina jasotzen dute aldiro. 10 kilo dira hiru hilabetero eta, beraz, kasu askotan, bi etxeren artean hartzen dute, edo familiakoen artean banatzen dute okela. Hortaz, 25 pertsonako taldea izan arren, Bedaronako okela jaten dutenak horiek baino askoz gehiago dira. Dena dela, urtebetean parte hartzaile kopurua bikoizteko erronka jarri diote haien buruari. Baserriaren aldeko apustua egiten duenak, urrun joan gabe, merkatua baduela frogatu nahi dute, eta, era berean, kontsumitzeko bestelako moduak badaudela erakutsi. Edonola ere, Errigoraren inguruan osatzen diren kontsumo-komunitateak tokiko proiektu zehatzetarako balia daitezkeela baieztatu dute. Arbolaren adarrak apur bat okertuz gero, kimu berriak berez sortzen direla. Eta, finean, ekintza txikiekin helburu handiak lor daitezkeela.
ES
FR
Ea (Bizkaia) es un pueblo pequeño; no así la dimensión que ha alcanzado Errigora en entre sus vecinos y vecinas. Han conseguido, de una manera muy fresca y natural, repartir 119 cestas en 2014 y 136 en 2015 entre los 860 habitantes del pueblo. Dicen que no hay fórmulas mágicas. Dicen que la clave es insertar Errigora en las conversaciones de cuadrilla, que éste comparta información entre sus compañeros de trabajo o aquélla lo haga entre sus compañeras del grupo de danzas. No obstante, las personas que se encargan de hacer volar la iniciativa en Ea, no se han conformado con cumplir el expediente de las campañas y han querido demostrar que las pequeñas comunidades de consumo que se tejen entorno a Errigora pueden servir de base a diversos proyectos locales. Así, aprovechando las relaciones y la ilusión creadas, han conformado un pequeño grupo de 25 personas –que también son partícipes habituales en las campañas de Errigora– dispuestas a consumir carne de terneros criados en el pueblo.
Ea (Bizkaia) est un petit village; mais la dimension qu’Errigora pris entre ses habitants est énorme. Ils ont réussi, d’une manière très naturelle, répartir 119 paniers en 2014 et 136 en 2015 entre les 860 habitants du village. Ils témoignent qu’il n’y a pas de formule magique. Ils disent que la clé est d’insérer Errigora dans les thèmes de conversation entre amis, pour que les amis partagent l’information entre ses compagnes de travail, au groupe de danse... Cependant, les personnes qui s’occupent de faire avancer l’initiative dans Ea n’ont pas eu assez avec les campagnes et ils ont voulu démontrer que les petites communautés de consommation qui sont liées à Errigora peuvent servir d’exemple à de divers projets locaux. Ainsi, profitant des illusions et des relations crées, ils ont constitué un petit groupe de 25 personnes -qui sont eux aussi participants habituels d’Errigora- prêts à consommer de la viande de veaux élevé dans le village.
Kanpaina iruditan Errigora zerbait bada, ehunka herritan milaka lagunek egindako ahaleginari esker da
«Errigorak haize freskoa ekarri dio euskalgintzari. Elkarlanari eta auzolanari esanahia eman die» MERTXE MUGIKA AEK
DURANGO, IRUÑEA ETA USURBILEN AURKEZTU GENUEN KANPAINA
«Errigorak emozionatzeko gaitasuna du. Hainbeste ilusio, asmo eta nahi uztartzen ditu... Hitzetatik ekintzetara pasatzea; hori da bere baliorik handiena» MAITE ARISTEGI DIPUTATUA
ETA EUSKAL HERRIKO KALEETARA IRTEN GARA
ALTERNATIBEN HERRIAN ERE IZAN GINEN
«Lehenengo auzolan egunetik etxera bueltatu nintzenean, pentsatu nuen: “hemen ez dago bide bat; hemen autopista dago» ERRUKI EZKURRA ERRIGORA
BAITA DEBAGOIENAKO KOMUNIKABIDEETAN ERE
EDO OARSOALDEKOETAN, ESATERAKO
«Elkartasuna azpimarratuko nuke: Errigorak Erriberako herritarrei administrazioak ukatu diena helarazten die» MAITE INDA KONTSEILUA HAMAIKA HERRI ETA ESPARRUTAKO JENDEA GARA
LIZARRAKOAK, ADIBIDEZ
«Hau ez da poesia bakarrik. Errigora giharra ukitzen ari da; garrantzia estrategikoa duten gaiak ukitzen ari da» MILAKA EUSKAL HERRITAR, AUZOLANEAN, BERTAKO PRODUKTUAK HARTU ETA EUSKARARI EMATEM
IMANOL ESNAOLA GAINDEGIA
ABLITASEN AUZOLANEAN (2014)
ANUN Bilbo Errigorak, modu xume batean, euskara eta elikadura burujabetza uztartzen ditu. Zentzu horretan, Euskal Herriaren eraikuntzaren bidean ekimen egokia dela uste dut, eta, gainera, herrialdeen arteko ezagutza sendotzeko bide bat ere bada. Horrek bultzatu ninduen, nagusiki, Ablitasgo auzolanean parte hartzera.
zela ere esango nuke. Guztion artean bultzatzen ari ginen proiektu komun baten partaide sentitu nintzen.
Asteburu horretan bidaiatxo bat egiteko plana geneukan, baina Ablitasen kutxak auzolanean muntatzeko deialdia zegoela eta, bertara joatea erabaki genuen.
Egia esan, Ablitasen oxigenoa hartu nuen. Erakutsi zidan gauza txikiak eginaz proiektu handia eraiki dezakegula.
Giro atsegina topatu genuen, lagunartekoa. Lanerako gogoa sumatzen zen, emozio eta alaitasuna; indarra. Maitasuna eta gertutasuna. Jendea ezagutzeko aukera polita izan zen, bai auzolanera joan ginenak, baita Erriberakoak.
Senarra eta biok joan ginen, eta gogoan dut primerako giroa to- Nahiz eta lan asko egin merezi patu genuela. Alaia eta kutsako- izan zuela uste dut. Talde lanaren rra, hurrengo batean errepikatze- indarra eta ahala sentitu nuen. ko modukoa. Adiskidetasun giroa
ERKUDEN IruĂąea Errigora kanpaina irakasle naizen euskaltegian ezagutu nuen, AEK buru belarri sartu zelako ekimen horretan. Auzolana Errigorako filosofiaren oinarria izanda Ablitasera joatea ezinbestekoa zela pentsatu nuen. Beraz, lankide eta lagunekin hitz egin eta animatu ginen. Bertaratu ginenon ilusioa azpimarratuko nuke. Argi zegoen proiektuan sinesten genuela eta aurrera atera nahi genuela. Oso giro ona topatu nuen. Lanean umoretsu eta gogotsu ibili ginen, baina zerbait garrantzitsuaren parte gi-
MAITE ETA MARKEL Bergara eta Leitza
nela sentitu genuen. Errigora proiektu borobila dela uste dut. Hasieratik sinistu izan dugu ekimen honetan. Euskalgintzari berez dagokionaren zati bat eskaintzen dio, bertako produktuak lantzen dira, bertako nekazaritza eta nekazariak sustatzen dira, Euskal Herriko proiektua da, leloak dioen moduan, hartu eta eman, herritik herriarentzat. Osagai horiek guztiek egiten dute proiektu borobila izatea. Hori da Errigoraren ekarpen nagusia: hainbat arlo lantzen duela.
Kontziente ginen bakoitzaren ahalegin txiki batekin gauza handi bat egiten ari ginela. Horrek nolabaiteko ilusioa
pizten du eta nabari zen. Nabari zen ekoizleengan, euskalgintzako kideengan eta deialdiari baiezkoa eman genion pertsonengan. Baina oroitzapen politena agian, bertakoen esker ona da. Ederra izan zen nola jaso gintuzten, beraien egoera nola ezagutarazi ziguten‌ Etxean sentitu ginen uneoro. Gu ez ginen joan Ablitasera trukean ezer jasotzeko, Errigora proiektuan gure alea jartzera baizik, baina azkenean bizipen eder batekin itzuli ginen etxera.
SUSANA Tutera Errigora proiektu garrantzitsua da Erriberako euskararentzat, eta, beraz, proiektu honi laguntzea beharrezkoa dela uste dut. Gainera, nire alabak Argia Ikastolan ikasten du eta nik euskaltegian, baina, orokorrean, Erriberan euskarari egiten dion ekarpenak bultzatuta hartu nuen parte auzolanean, Argia ikastolako beste hainbat gurasorekin batera. Niretzat izugarria izan zen. Oso egun polita. Emozionatzen nintzen jende asko, jende desberdina, kanpoko jen-
dea, euskararen alde lan egiten ikusi nuelako. Batzuetan, Erriberan pixka bat bakarrik sentitzen naiz, eta egun hau oso garrantzitsua da indar hori sentitzeko. Auzolanean jende askok lan egiten du, ez dira indarrak gehitzen, biderkatzen dira. Indar fisikoa eta mentala. Gainera esperientziak kontatzen dira eta euskarari buruz eta Erriberako egoerari buruz hitz egiten duzu eta besteen iritzia ezagutzen duzu.
Nafar hegoaldeko uzta
eskutik eskura
OLIBA OLIO BIRJINA ESTRA OTSAILAK 19 - MARTXOAK 3
KONTSERBA LOTEAK MAIATZAK 12 - MAIATZAK 24
EKOIZLEAREN JATORRIZKO PREZIOAN DESPENTSA OLIOZ ETA KONTSERBAZ BETETZEKO AUREKRA
Aurtengo kutxan, poltsatxo bat ere sartu dizugu, gure herri eta auzoei bizia ematen dieten denda txikietan eta azoketan erosketak egiteko erabil dezazun.