Λατινικά, Β΄ Λυκείου by Akis Ambelas

ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ – ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ – ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Επιµέλεια: ∆ρ Ιωάννη̋ – Παναγιώτη̋ Αµπελά̋ Φιλόλογο̋

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Η λατινική γλώσσα 1. Σε ποια γλωσσική οικογένεια ανήκει η Λατινική; 2. Πού οφείλονται οι οµοιότητες της Λατινικής µε την Ελληνική; 3. Τι γνωρίζετε για το λατινικό αλφάβητο; 4. Από πότε καλλιεργείται συστηµατικά η Λατινική; Η γένεση της ρωµαϊκής λογοτεχνίας 5. Πότε και πώς γεννήθηκε η ρωµαϊκή λογοτεχνία; 6. Ποιες είναι οι ρίζες της ρωµαϊκής γραµµατείας; Εποχές της ρωµαϊκής λογοτεχνίας 7. Πώς οριοθετούνται οι εποχές της ρωµαϊκής λογοτεχνίας σύµφωνα µε την περιγραφική διαίρεση; 8. Ποιες είναι οι εποχές της ρωµαϊκής λογοτεχνίας µε βάση ιστορικά κριτήρια; Γενικά χαρακτηριστικά της ρωµαϊκής λογοτεχνίας 9. Ποια είναι συνοπτικά τα χαρακτηριστικά της ρωµαϊκής λογοτεχνίας; 10. Πώς διαπιστώνεται η στενή συνάφεια της ρωµαϊκής λογοτεχνίας µε την ελληνική γλώσσα και γραµµατεία; 11. Ποια είναι η σχέση του ρωµαίου λογοτέχνη µε το ελληνικό πρότυπο; 12. Γιατί η ρωµαϊκή γραµµατεία χαρακτηρίζεται από ανάµειξη χρονικά διαφορετικών προτύπων; 13. Τι γνωρίζετε για την εξέλιξη των λογοτεχνικών ειδών; Αναφέρετε σχετικά παραδείγµατα. 14. Ποιες είναι οι αξίες της ρωµαϊκής κοινωνίας που εκφράζονται και προβάλλονται σε όλα τα λογοτεχνικά είδη; 15. Ποια στοιχεία αποδεικνύουν την ωρίµανση και την αρτιότητα της Λατινικής στα τέλη της αρχαιότητας; Κλασική εποχή 16. Γενικά χαρακτηριστικά της λατινικής λογοτεχνίας στην κλασική εποχή. 17. Σε ποια χρονικά τµήµατα χωρίζεται η κλασική εποχή; Ποιο λογοτεχνικό είδος ανθεί στο κάθε τµήµα; 1

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

18. Τι γνωρίζετε για το κίνηµα των Νεωτέρων; Α. Οι χρόνοι του Κικέρωνα 19. Ποια είναι τα γενικά χαρακτηριστικά του ρωµαίου λογοτέχνη των χρόνων του Κικέρωνα; 20. Το πεζογραφικό έργο του Κικέρωνα. 21. Ποιοι άλλοι πεζογράφοι διαπρέπουν την εποχή του Κικέρωνα; 22. Ποια είναι η προσφορά του Βάρρωνα στη λατινική γραµµατεία; Πώς διαγράφεται η προσωπικότητά του µέσα από το έργο του; 23. Σε ποιο είδος διαπρέπει ο Ιούλιος Καίσαρας; 24. Ποιο είδος εγκαινιάζει στη Ρώµη ο Κορνήλιος Νέπως; Ποιο είναι το έργο του; 25. Πώς χαρακτηρίζεται ο Σαλλούστιος Κρίσπος και γιατί; Αναφέρετε ένα σηµαντικό έργο του. 26. Οι σηµαντικότεροι ποιητές των Κικερώνειων χρόνων και το έργο τους. Β. Αυγούστειοι χρόνοι 27. Τι γνωρίζετε για το ιδεολογικό πρόγραµµα του Αυγούστου; 28. Ποιοι είναι οι κορυφαίοι ποιητές των Αυγούστειων χρόνων και σε ποιο είδος επιδίδεται ο καθένας; 29. Ποια είναι τα έργα του Βιργιλίου; Ποια είναι η θέση του ποιητή στην παγκόσµια λογοτεχνία; 30. Ποια είναι η ιδιαίτερη συµβολή του Ορατίου στη ρωµαϊκή ποίηση; 31. Κορυφαίοι ελεγειακοί ποιητές: χαρακτηριστικά, πηγή έµπνευσης, αξία του έργου τους. 32. Ποια νέα ποιητικά είδη επινόησε και καλλιέργησε ο Οβίδιος; 33. Το ποιητικό έργο του Οβίδιου. 34. Τι πραγµατεύεται στο έργο του ο Τίτος Λίβιος; Ποιες αξίες προβάλλονται στο έργο αυτό; 35. Ποιο είναι το έργο του Βιτρουβίου; Τι αποδεικνύει;

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΜΑΘΗΜΑ/ LECTIO Ι

ΚΕΙΜΕΝΟ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Ovidius poēta exulat

Ο Οβίδιος ο ποιητής είναι εξόριστος

in terrā Ponticā.

στην Ποντική γη (στη γη του Εύξεινου Πόντου).

Scriptitat epistulas Rōmam.

Γράφει συχνά επιστολές στη Ρώµη.

Epistulae sunt plenae

Οι επιστολές (του) είναι γεµάτες

querelarum.

παράπονα.

Desiderat Rōmam

Επιθυµεί τη Ρώµη

et deplōrat fortūnam adversam.

και

Narrat de incolis barbaris

Αφηγείται για τους βαρβάρους κατοίκους

et de terrā gelidā.

και για την παγωµένη γη.

Curae et miseriae

Οι έγνοιες και οι δυστυχίες

excruciant poētam.

βασανίζουν τον ποιητή.

Epistulis repugnat

Με τις επιστολές (του) µάχεται

contra iniuriam.

ενάντια στην αδικία.

Musa est

Η Μούσα είναι

unica amīca poetae.

η µοναδική φίλη του ποιητή.

θρηνεί

την

αντίξοη

τύχη

(του).

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ Ουσιαστικά Α΄ κλίση Αρσενικά: poeta, -ae incola, -ae Θηλυκά: terra, -ae epistula, -ae Roma, -ae fortuna, -ae querela, -ae cura, -ae miseria, -ae iniuria, -ae Musa, -ae amica, -ae

Β΄ κλίση Αρσενικά: Οvidius, - ii (i)

Ρήµατα Α΄ συζυγίας ex(s)ulo, -avi, -atum, -āre scriptito, -avi, -atum, -āre desidero, -avi, -atum, -āre deploro, -avi, -atum, -āre narro, -avi, -atum, -āre excrucio, -avi, -atum, -āre repugno, -avi, -atum, -āre Ανώµαλα sum, fui, - , esse

Επίθετα Β΄ κλίση Ponticus, -a, -um plenus, -a, -um adversus, -a, -um barbarus, -a, -um gelidus, -a, -um unicus, -a, -um

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΑΣΚΗΣΕΙΣ •

Να συµπληρώσετε τα ουσιαστικά στις πλάγιες πτώσεις και στους δύο αριθµούς: a) querelārum, b) incolis. Singularis

Gen.

querelae

incolae

Dat.

querelae

incolae

Acc.

querelam

incolam

Abl.

querelā

incolā Pluralis

Gen.

querelārum

incolārum

Dat.

querelis

incolis

Acc.

querelas

incolas

Abl.

querelis

incolis

•

Na ξαναγράψετε την πρόταση στον ενικό αριθµό: «Epistulae plenae querelarum sunt.» Epistula plena querelae est

•

Να γράψετε στην ίδια πτώση στον άλλο αριθµό τα πρωτόκλιτα ουσιαστικά των τεσσάρων πρώτων περιόδων. Poetae, terris, epistulan, - , epistula, querelae, -, fortunas

•

Να γράψετε το β΄ ενικό και β΄πληθ. του ενεστώτα της οριστικής των ρηµάτων:

deplōro

deploras

deploratis

narro

narras

narratis

excrucio

excrucias

excruciatis

•

Nα συµπληρώσετε τα κενά µε τους κατάλληλους ρηµατικούς τύπους:

ego

exulo

scriptito

desidero

exulas

scriptitas

desideras

nos

exulāmus

scriptitāmus

desiderāmus

vos

exulātis

scriptitātis

desiderātis

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

•

Nα συµπληρώσετε τα κενά επιλέγοντας, από τις λέξεις που δίδονται µέσα στις παρενθέσεις τη λέξη που κάθε φορά απαιτείται, αφού τη µεταφέρετε στον κατάλληλο τύπο. Να προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι νοηµατικά αποδεκτές.

1. Poeta adversam fortunam deplorat. (deploro) 2. Ovidius de incolis narrat.(narro, incola) 3. Ovidius epistulas plenas queralārum scriptitat. (querela) 4. Curae et miseriae poetam excruciant. (miseria, excrucio) 5. Nos (= εµείς) epistulas Romam scriptitamus. (Roma, scriptito) 6. Fortuna adversa, curae et miseriae incolas excruciant. (incola, excrucio) 7. Vos (= εσείς) de incolis et de terra narratis (incola, narro, terra) 8. Poeta Romam desiderat et fortunam adversam deplorat. (desidero, adversus, fortuna) 9. Epistulis contra iniuriam repugnamus (epistula, iniuria) 10. Te (=εσένα) miseriae in terra gelida excruciant. (terra, miseria, gelidus)

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΜΑΘΗΜΑ/ LECTIO ΙI

ΚΕΙΜΕΝΟ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Aenēas est

Ο Αινείας είναι

filius Anchīsae.

γιος του Αγχίση.

Troia est

Η Τροία είναι

patria Aenēae.

πατρίδα του Αινεία.

Graeci oppugnant

Οι Έλληνες πολιορκούν

Troiam

την Τροία

et expugnant dolo.

και την κυριεύουν µε δόλο.

Aenēas navigat

Ο Αινείας πλέει

ad Italiam

προς την Ιταλία

cum Anchīsā, cum nato

µαζί µε τον Αγχίση, µε τον γιο (του)

et cum sociis.

και µε τους συντρόφους (του).

Sed venti

Αλλά οι άνεµοι

turbant pontum

ταράζουν τη θάλασσα

et portant Aenēan

και παρασύρουν τον Αινεία

in Africam.

στην Αφρική.

Ibi Didō regīna

Εκεί η ∆ιδώ η βασίλισσα

fundat novam patriam.

ιδρύει µια καινούργια πατρίδα.

Aenēas renarrat

Ο Αινείας αφηγείται από την αρχή

regīnae

στη βασίλισσα

isidias Graecōrum.

την ενέδρα των Ελλήνων.

Regīna amat Aenēan

Η βασίλισσα ερωτεύεται τον Αινεία

et Aenēas reginam.

και ο Αινείας τη βασίλισσα.

Denique

Τελικά

Aenēas navigat

ο Αινείας πλέει

in Italiam

στην Ιταλία

et regīna exspīrat.

και η βασίλισσα ξεψυχάει.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ Α΄ κλίση Αρσενικά: Aeneas, ae Anchises (-a), ae Θηλυκά: patria, -ae Troia, -ae Italia. –ae Africa, -ae regina, -ae insidiae, - arum [pl. tantum] Ν. Aeneas G. Aeneae D. Aeneae Ac. Aenean (-am) V. Aenea Ab. Aenea

Ουσιαστικά Β΄ κλίση Αρσενικά: filius, -ii (i) dolus, -i Graecus, -i natus, -i socius, -i ventus, -i pontus, -i

Γ΄ κλίση Θηλυκά: Dido, -onis

Anchises (-a) Anchisae Anchisae Anchisen (-am) Anchise (-a) Anchisa Ρήµατα Α΄ συζυγίας oppugno, -avi, -atum, -āre navigo, -avi, -atum, -āre turbo, -avi, -atum, -āre porto, -avi, -atum, -āre fundo, -avi, -atum, -āre renarro, -avi, -atum, -āre amo, -avi, -atum, -āre exspiro, -avi, -atum, -āre Ανώµαλα sum, fui, - , esse

Επίθετα Β΄ κλίση novus, a, um

Dido Didonis (Didus) Didoni (Dido) (Didonem) Dido Dido Didone

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΑΣΚΗΣΕΙΣ •

Να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις στον ίδιο αριθµό των παρακάτω ουσιαστικών:

filius: filii (i), filio, filium, filio sociis: sociorum, sociis, socios, sociis Italiam: Italiae, Italiae, Italiam, Italia

•

Nα συµπληρώσετε τους τύπους των ρηµάτων renarrat, exspirat στον Ενεστώτα σύµφωνα µε την υπόδειξη: INDICATIVUS (=ΟΡΙΣΤΙΚΗ)

γ΄ ενικ.

renarrat

β΄ πληθ.

renarratis

exspiratis

γ΄ πληθ.

renarrant

exspirant

•

exspirat

Να συµπληρωθούν τα κενά των λέξεων µε τις σωστές καταλήξεις.

a) Illi Troiam dolo expugnant. b) Socii et nautae ad Italiam navigant. c) Musa miserias (πληθ.) non amat. d) Natum et socios (πληθ.) venti portant in Africam. e) Incolae novam patriam fundant.

•

Nα συµπληρωθούν οι πίνακες: Ενικός Αριθµός

Πληθυντικός Αριθµός

Ον.

regina

dolus

insidiae

socii

Γεν.

reginae

doli

insidiarum

sociorum

∆οτ.

reginae

dolo

insidiis

sociis

Αιτ.

reginam

dolum

insidias

socios

Κλ.

regina

dole

insidiae

socii

Αφ.

regina

dolo

insidiis

sociis

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

•

Nα συµπληρώσετε τους τύπους της δεικτικής αντωνυµίας ille: Αρσενικό

Θηλυκό

Ουδέτερο

Ενικός Αριθµός ille

illa

illud

Γεν.

illius

∆οτ.

illi

Αιτ.

illum

illam

illud

illo

illa

illo

Ονοµ.

Αφαιρ.

Πληθυντικός Αριθµός illi

illae

illa

Γεν.

illorum

illarum

illorum

∆οτ.

illis

Αιτ.

illos

illas

illa

Αφαιρ.

illis

Ονοµ.

•

Να βρείτε πώς εκφέρεται ο προσδιορισµός του τόπου στο κείµενο και να τον εντάξετε στον παρακάτω πίνακα κάθε περίπτωση, στο είδος που ανήκει: Πλάγιες πτώσεις

Εµπρόθετα

Επιρρήµατα

ad Italiam

ibi

in Africam

•

Να συµπληρώσετε τους τύπους της προσωπικής αντωνυµίας: Ενικός Αριθµός

Πληθυντικός Αριθµός

Ονοµαστική

Αιτιατική

Ονοµαστική

Αιτιατική

α΄ πρόσωπο

ego

nos

β΄ πρόσωπο

vos

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΜΑΘΗΜΑ/ LECTIO ΙΙΙ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

KEIMENO Cēpheus et Cassiope

Ο Κηφέας και η Κασσιόπη

habent Andromedam filiam.

έχουν την Ανδροµέδα κόρη [µια κόρη την

Cassiope,

Ανδροµέδα]. Η Κασσιόπη,

suberba formā suā,

περήφανη για την οµορφιά της,

comparat se

συγκρίνει τον εαυτό της

cum Nymphis.

µε τις Νηρηίδες.

Neptunus irātus

Ο Ποσειδώνας οργισµένος

urget ad oram Aethiopiae

στέλνει στην ακτή της Αιθιοπίας

beluam marīnam,

ένα θαλάσσιο κήτος,

quae incolis nocet.

που τους κατοίκους βλάπτει.

Oraculum respondet

Το µαντείο απαντά (έτσι)

incolis:

στους κατοίκους:

“regia hostia

«Βασιλικό σφάγιο (για θυσία)

placet deo!”

αρέσει στον θεό!».

Tum Cēpheus

Τότε ο Κηφέας

adligat Andromedam

δένει την Ανδροµέδα

ad scopulum;

σ’ έναν βράχο·

belua se movet

το κήτος κατευθύνεται

ad Andromedam.

προς την Ανδροµέδα.

Repente Perseus

Ξαφνικά ο Περσέας

advolat

καταφθάνει πετώντας

calceis pennātis;

µε τα φτερωτά σανδάλια (του)·

videt puellam

βλέπει την κοπέλα

et stupet

και θαµπώνεται

formā puellae.

από την οµορφιά της κοπέλας.

Perseus delet beluam

Ο Περσέας σκοτώνει το κήτος

hastā

µε το δόρυ

et liberat Andromedam.

και απελευθερώνει την Ανδροµέδα.

Cēpheus, Cassiope

Ο Κηφέας, η Κασσιόπη

et incolae Aethiopae

και οι κάτοικοι της Αιθιοπίας

gaudent valde.

χαίρονται πάρα πολύ.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ Ουσιαστικά Eπίθετα Α΄ κλίση Β΄ κλίση Β΄ κλίση superbus, -a, -um Αρσενικά: Θηλυκά: marinus, -a, -um Cassiope, -es (-ae) Cepheus, -i (-os) regius, -a, -um Andromeda (-de), -dae deus, -i pennatus, -a, -um (-des) Neptunus, -i filia, -ae scopulus, -i forma, -ae calceus, -i Nympha, -ae Perseus, -i ora, -ae Ουδέτερα: oraculum, -i Aethiopia, -ae hostia, -ae belua, -ae Aντωνυµίες puella, -ae Είδος hasta, -ae suus, -a, -um κτητική γ΄ Aρσενικά: ego, tu, (ille) προσωπική γ΄ incola, -ae qui, quae, quod αναφορική

Ν. G. D. Ac. V. Ab.

Ν. G. D. Ac. V. Ab

Αndromeda Cassiope Andromeda (Andromedē) Cassiopē Ν. Andromedae (Andromedēs) Cassiopēs (Cassiopae) G. Andromedae Cassiopae D. Andromedam (Andromedan, -ēn) Ac. Cassiopēn (Cassiopam) Andromeda (Andromedē) Cassiopē V. Ab. Cassiopē (Cassiopa) Andromedā (Andromedē) Cepheus deus Singularis Singularis Pluralis Cepheus deus dei, dii, di Cephei (Cepheos) dei deorum, deum Cepheo (Cephei) deo deis, diis, dis Cepheum (Cepheon, Cephea) deum deos Cepheu deus, dive, (dee) die, dii, di Cepheo deo deis, diis, dis Ρήµατα Α΄ συζυγίας comparo, -avi, -atum, -āre adligo, -avi, -atum, -āre advolo, -avi, -atum, -āre libero, avi, -atum, -āre Β΄ συζυγίας habeo, habui, habitum, habēre urgeo, ursi, -, urgēre noceo, nocui, nocitum, nocēre respondeo, -ndi, -nsum, -ndēre placeo, placui, placitum, placēre 12

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

moveo, movi, motum, movēre video, vidi, visum, vidēre stupeo, stupui, -, stupēre deleo, delevi, deletum, delēre gaudeo, gavisus sum, gaudēre (ηµιαποθετικό) Γ΄ συζυγίας irascor, iratus sum, irasci (αποθετικό)

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΑΣΚΗΣΕΙΣ •

Να γράψετε τη γενική, τη δοτική και την κλητική του ενικού και του πληθυντικού αριθµού των ουσιαστικών «oraculum» και «calceis». Singularis

•

Pluralis

oraculi

calcei

oraculorum

calceorum

oraculo

calceo

oraculis

calceis

oraculum

calcee

oracula

calcei

Να βρείτε τα ρήµατα του κειµένου που δεν έχουν «supinum» και να τα γράψετε στο β΄ενικό και στο β΄και γ΄ πληθυντικό ενεστώτα. Praesens

•

urges

stupes

urgetis

stupetis

urgent

stupent

Να συµπληρώσετε τα κενά επιλέγοντας, από τις λέξεις που δίνονται µέσα στις παρενθέσεις, τη λέξη που κάθε φορά απαιτείται, αφού τη µεταφέρετε στον κατάλληλο τύπο (τα ρήµατα που δίνονται µέσα στις παρενθέσεις να τεθούν σε χρόνο ενεστώτα). Να προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές.

a) Cepheus Andromedam filiam habet. (filia) b) Andromeda Cephei(os) et Cassiopae(es). filia est. (Cepheus, Cassiope) c) Cassiope superba forma sua est. (superba, forma) d) Deus iratus Cepheo et Cassiopā(e) beluam marinam ad oram Aethiopiae urget. (ora, Cassiope) e) Belua marina Aethiopiae incolis nocet. (marina, incola) f) Oraculum respondet: hostia regia Neptuno placet (hostia, placeo, Neptunus) g) Cepheus filiam suam ad scopulum adligat. (scopulus, filia, suus) h) Cepheus cum incolis Aethiopiae valde gaudet. (Aethiopia, incola, gaudeo)

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

•

Βάσει του κειµένου να αντιστοιχίσετε τις λατινικές λέξεις της Α΄ στήλης µε τους συντακτικούς όρους της Β΄ αναγράφοντας µέσα στο πλαίσιο τον αριθµό της αντίστοιχης λέξης της Α΄ στήλης. Στη Β΄ στήλη υπάρχουν τέσσερις όροι των οποίων δεν δίνεται η αντίστοιχη λέξη. Α

•

1. se

γενική κτητική

2. marinam

υποκείµενο

3. hostia

γενική υποκειµενική

4. deo

αντικείµενο του ρ. respondet

5. incolis

κατηγορηµατικός προσδιορισµός

6. puellae

γενική αντικειµενική

7. hasta

επιθετικός προσδιορισµός

αντικείµενο του ρ. placet

κατηγορούµενο

αφαιρετική του οργάνου

αντικείµενο του ρ. comparat

Να διορθώσετε τα συντακτικά λάθη και να δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας. 1. Cepheus Andromedam filiam habet. 2. Regina, superba forma sua, cum Nymphis se comparat. 3. Dei irati [Deus iratus] ad oras Aethiopiae urgent [urget] beluam, quae incolis nocet. 4. Oraculum incolis respondet: “regia hostia deis placet”. 5. Perseus hasta beluam delet.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΜΑΘΗΜΑ/ LECTIO IV

ΚΕΙΜΕΝΟ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Apud antīquos Romānos

Στους αρχαίους Ρωµαίους

erat maxima concordia

υπήρχε παρά πολύ µεγάλη οµόνοια

sed avarita minima.

αλλά πλεονεξία ελάχιστη.

Rōmani (erant) magnifici

Οι Ρωµαίοι (ήταν) γενναιόδωροι

in suppliciis deōrum

στη λατρεία των θεών

sed erant parci

αλλά ήταν οικονόµοι

domi.

στην ιδιωτική ζωή (τους).

Certābant inter se

Συναγωνίζονταν µεταξύ τους

iustitiā

στη δικαιοσύνη

et curābant patriam.

και φρόντιζαν την πατρίδα (τους).

In bello

Στον πόλεµο

propulsābant pericula audaciā

αποµάκρυναν τους κινδύνους µε τόλµη

et parābant amicitias

και αποκτούσαν συµµαχίες

beneficiis.

µε τις ευεργεσίες (τους).

Delecti

Οι εκλεγµένοι άντρες (οι Συγκλητικοί)

consultābant patriae;

φρόντιζαν για την πατρίδα·

eis (erat) infirmum corpus

σε αυτούς (υπήρχε) αδύναµο σώµα

ex annis

από τα χρόνια

sed erat validum ingenium

αλλά υπήρχε δυνατό πνεύµα

propter sapientam.

εξαιτίας της σοφίας (τους).

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ Α΄ κλίση Θηλυκά: concordia, –ae avaritia, -ae iustitia, -ae audacia, –ae patria, –ae amicitia, –ae sapientia, –ae

Ουσιαστικά Β΄ κλίση Αρσενικά: Romanus, –i deus, –i annus, -i Ουδέτερα: suplicia, – orum(=λατρεία) [suplicium –ii(i)= τιµωρία] periculum, -i beneficium, –ii(i) ingenium, –ii(i) bellum-i

Γ΄ κλίση Ουδέτερα: corpus, –oris

Επίθετα Β΄ κλίση antiquus, –a, –um maximus, –a, –um (υπερθετικός του magnus, -a, -um) minimus, –a, –um (υπερθετικός του parvus, -a, -um) magnificus, –a, –um parcus, –a, –um infirmus, –a, –um validus, –a, –um delecti, -ae, -a (µτχ. πρκ του deligo)

Αντωνυµίες Είδος: προσωπική οριστ - επαναλ

ego, tu, (ille) is, ea, id Ρήµατα Α΄ Συζυγίας certo, -avi, -atum, -āre curo, -avi, -atum, -āre propulso, -avi, -atum, -āre paro, -avi, -atum, -āre consulto, -avi, -atum, -āre Ανώµαλα sum, fui, - , esse

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΑΣΚΗΣΕΙΣ •

deorum, bello: Να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις και στους δύο αριθµούς. Singularis

•

Pluralis

Gen.

dei

belli

deorum

bellorum

Dat.

deo

bello

deis, diis, dis

bellis

Acc.

deum

bellum

deos

bella

Abl.

deo

bello

deis, diis, dis

bellis

Να συµπληρωθούν οι πίνακες: Singularis

•

Pluralis

Nom.

sapientia

ingenium

Romani

dei,dii,di

Gen.

sapientiae

ingenii(i)

Romanorum

deorum

Dat.

sapientiae

ingenio

Romanis

deis, diis, dis

Acc.

sapientiam

ingenium

Romanos

deos

Voc.

sapientia

ingenium

Romani

dei,dii,di

Abl.

sapientia

ingenio

Romani

deis, diis, dis

Να συµπληρώσετε τους τύπους της οριστικής αντωνυµίας is. Singularis

•

Pluralis

Αρσεν.

Θηλυκό

Ουδέτερο

Αρσεν.

Θηλυκό

Ουδέτερο

Ν.

eii(ii)

eae

eius

eorum

earum

eorum

eis(iis)

eis (iis)

Ac.

eum

eam

eos

eas

Ab.

eis (iis)

eis(iis)

eis (iis)

Να συµπληρωθούν τα κενά των λέξεων µε τις σωστές καταλήξεις: 1. Illi patriae consultabant. 2. Nos amicitias parabamus. 3. Vos periculum (εν.) propulsabatis. 4. Tu bellum (εν.) parabas. 18

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

5. Ille filios curabat. •

Ego parcus sum: Να κλιθεί η πρόταση στον ενικό αριθµό. Tu parcus es Ille parcus/ Illa parca/ Illud parcum est

•

Nos consultamus patriae: Να κλιθεί η πρόταση στον πληθυντικό αριθµό. Vos consultatis patriae Illi consultant patriae

•

Να διορθώσετε τα συντακτικά λάθη που υπάρχουν στις παρακάτω προτάσεις και να δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας. 1. Apud incolas barbaros concordia non erat. [apud+αιτ=τόπος] 2. Nautae

suppliciis

Neptuni

magnifici

[in+αφαιρ=κατάσταση] 3. Iustitia inter se certabant. [αλληλοπάθεια] 4. In bello pericula audacia propulsant.[αντικείµενο] 5. Delecti consultabant patriae. [δοτική]

erant.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΜΑΘΗΜΑ/ LECTIO V

ΚΕΙΜΕΝΟ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Silius Italicus,

Ο Σίλιος Ιταλικός,

poēta epicus,

ο επικός ποιητής,

erat vir clarus.

ήταν άνδρας ένδοξος.

XVI (septendecim) libri eius

Τα 17 (δεκαεπτά) βιβλία του

de secundo Punico bello

για το δεύτερο Καρχηδονιακό πόλεµο

sunt pulchri.

είναι όµορφα.

Ultimis annis vitae suae

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του

se tenēbat in Campaniā.

παρέµενε στην Καµπανία.

In illis locis

Σε εκείνους τους τόπους

possidēbat multos agros.

κατείχε πολλούς αγρούς.

Silius habēbat tenerum animum.

Ο Σίλιος είχε ευαίσθητη ψυχή.

Studēbat

Επιδίωκε

gloriae Vergili

τη δόξα του Βιργιλίου

et fovēbat

και περιέβαλλε µε αγάπη (λάτρευε)

ingenium eius.

το πνεύµα του.

Eum honorābat

Τον τιµούσε

ut puer magistrum.

όπως το παιδί τον δάσκαλο.

Monumentum eius,

Το µνηµείο του,

quod iacēbat Neapoli,

το οποίο βρισκόταν στη Νεάπολη,

habēbat pro templo.

το θεωρούσε σαν ναό.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ Α΄ κλίση Αρσενικά: poeta, –ae Θηλυκά: vita, –ae Campania, -ae gloria, –ae

Επίθετα Β΄ κλίση Italicus, –a, –um epicus, –a, –um clarus, –a, –um Punicus, –a, –um pulcher, –chra, -chrum ultimus, -a, -um multus, –a, –um tener, -era, -erum secundus, –a, -um

Ουσιαστικά Β΄ κλίση Αρσενικά: Silius, –ii (i) [κλ. Sili] vir, viri liber, –bri annus, -i ager, -gri animus, -i Vergilius, –ii(i) [κλ. Vergili] puer, –ri magister, -stri Ουδέτερα: bellum, -i locus, –i ετερογενές {loci, orum = χωρία βιβλίου loca, –orum = τόπος (ουδ.)} ingenium, –ii(i) monumentum, -i templum, -i

Γ΄ κλίση Θηλυκά: Neapolis, -is αιτ. Neapolim αφ. Neapoli

Αντωνυµίες is, ea, id suus, -a, -um ego, tu, (ille) ille, illa, illud qui, quae, quod

Είδος οριστ – επαναλ κτητική γ΄ προσωπική δεικτική αναφορική

Ρήµατα A΄ Συζυγίας honoro, -avi, -atum, -āre Β΄ Συζυγίας teneo, tenui, tentum, tenēre habeo, habui, habitum, habēre possideo, possedi, possessum, possidēre studeo, studui, -, studēre foveo, fovi, fotum, fovēre iaceo, iacui, iacitum, iacēre Ανώµαλα sum, fui, -, esse 22

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΑΣΚΗΣΕΙΣ •

Να συµπληρωθούν οι αντίστοιχες πτώσεις των άλλων γενών των αντωνυµιών στον ίδιο και τον αντίθετο αριθµό:

•

Αρσενικό

Θηλυκό

Ουδέτερο

sui

suae

sui

suorum

suarum

suorum

illis

illo

illa

illo

eum

eam

eos

eas

qui

quae

quod

qui

quae

Να συµπληρώσετε στον πίνακα τα άλλα γένη των επιθέτων στην ίδια πτώση και αριθµό:

•

Αρσενικό

Θηλυκό

Ουδέτερο

epicus

epica

epicum

clarus

clara

clarum

punico

punica

punico

ultimis [αφαιρ]

ultimis

multos

multas

multa

pulchri

pulchrae

pulchra

tenerum

teneram

tenerum

Να µεταφέρετε στο τετράδιό σας τα ρήµατα του κειµένου στο αντίστοιχο πρόσωπο του άλλου αριθµού, στην έγκλιση που βρίσκονται. erant, est, tenebant, possidebant, habebant, studebant, fovebant, honorabant, iacebant, habebant

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

Να µεταφερθούν τα ρήµατα της δεύτερης συζυγίας του κειµένου, τα

•

οποία βρίσκονται σε οριστική παρατατικού, στο αντίστοιχο πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα. habet, tenet, studet, iacet, possidet, fovet, habet Βάσει του κειµένου να αντιστοιχίσετε τις λατινικές λέξεις της Α΄

•

στήλης µε τους συντακτικούς όρους της Β΄ αναγράφοντας µέσα στο πλαίσιο τον αριθµό της αντίστοιχης λέξης της Α΄ στήλης. Στη Β΄ στήλη υπάρχουν τρεις όροι των οποίων δεν δίνεται η αντίστοιχη λέξη.

poeta epicus

γενική διαιρετική

pulchri

υποκείµενο

vitae

gloriae

magistrum

παράθεση

quod

επιθετικός προσδιορισµός

tenerum

αντικείµενο του ρ. studebat

κατηγορούµενο

αντικείµενο του ρ. tenebat

γενική υποκειµενική 6

αντικείµενο του ρ. honorat κατηγορηµατικός προσδιορ.

γενική κτητική

•

Να διορθώσετε τα συντακτικά λάθη και να δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας. 1. Romani Vergilium honorabant ingeniumque eius fovebant. 2. Monumentum Vergili in Neapoli iacebat. 3. Animus puerorum tenera est. 4. Silius Vergilium fovebat ut pueri magistros suos.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΜΑΘΗΜΑ / LECTIO VI ΚΕΙΜΕΝΟ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

In eā civitāte,

Σε αυτήν την πολιτεία,

quam continent leges,

την οποία στεριώνουν οι νόµοι,

boni viri

οι καλοί άνδρες (πολίτες)

servant leges libenter.

τηρούν τους νόµους πρόθυµα.

Lex enim est

∆ιότι ο νόµος είναι

fundamentum libertātis,

το θεµέλιο της ελευθερίας,

fons aequitātis.

η πηγή της δικαιοσύνης.

Mens et animus

Ο νους και η ψυχή

et consilium et sententia

και η σκέψη και η κρίση

civitātis

της πολιτείας

posita est in legibus.

βρίσκονται στους νόµους.

Ut corpora nostra

Όπως τα σώµατά µας

(non stant) sine mente,

(δεν υπάρχουν) χωρίς τον νου,

sic civitas

έτσι και η πολιτεία

non stat sine lege.

δεν στέκεται (δεν υπάρχει) χωρίς τον νόµο.

Magistrātus sunt

Οι αρχές είναι

ministri legum,

υπηρέτες των νόµων,

iudices (sunt)

οι δικαστές (είναι)

interpretes legum,

ερµηνευτές των νόµων

denique

τέλος

omnes sumus

όλοι είµαστε

servi legum:

δούλοι των νόµων:

sic enim possumus

διότι έτσι µπορούµε

esse liberi.

να είµαστε ελεύθεροι.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ Α΄ κλίση Θηλυκά sententia, -ae

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Β΄ κλίση Γ΄ κλίση Αρσενικά fons, –ntis iudex, –icis Θηλυκά civitas, –αtis [ γεν.πληθ.

Αρσενικά vir, viri animus, -i minister, -stri servus, –i Ουδέτερα fundamentum, -i consilium, –ii(i)

Αρσενικά magistratus, –us

civitatium κ΄civitatum]

lex, –gis libertas, –αtis aequitas, –αtis mens, -ntis interpres, –pretis [αρσ. κ΄ θηλ.] Ουδέτερα corpus, –oris ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ Είδος

ΕΠΙΘΕΤΑ Β΄ κλίση Γ΄ κλίση bonus, –a, –um liber, –era, –erum

∆΄ κλίση

omnis, –is, -e

is, ea, id οριστ. – επαναλ. qui, quae, quod αναφορική noster, nostra, κτητική α΄ nostrum Ρήµατα Α΄ Συζυγίας servo, -avi, -atum, -āre sto, steti, statum, stāre Β΄ Συζυγίας contineo, continui, contentum, continēre Γ΄ Συζυγίας pono, posui, positum, ponĕre Ανώµαλα possum, potui, -, posse ponor, positus sum, poni [παθ.] sum, fui, -, esse

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Να γράψετε τα παρακάτω ουσιαστικά στην γενική πληθυντικού και να τα εντάξετε στον πίνακα που ακολουθεί: viri, fons, animus, consilium, sententia, corpora, civitate, ministri, lege, interpretes. A΄ κλίση

Β΄ κλίση

Γ΄ κλίση

sententiarum

virorum

fontium

animorum

corporum

consiliorum

civitatum (tium)

ministrorum

legum interpretum

2. continent, possumus: Να συµπληρώσετε στον πίνακα που ακολουθεί το β΄ ενικό και γ΄ πληθυντικό πρόσωπο των χρόνων και της έγκλισης που ζητούνται. Οριστική

Οριστική

Ενεστώτας

Παρατατικός

β΄ ενικό

contines/ potes

continebas/poteras

γ΄ πληθυντικό

continent/ possunt

continebant/poterant

3. Να συµπληρώσετε τους τύπους της αναφορικής αντωνυµίας «qui»:

Ενικός αριθµός

Πληθυντ. αριθµός

Αρσ.

Θηλ.

Ουδέτ.

Αρσ.

Θηλ.

Ουδέτ.

Ον.

qui

quae

quod

qui

quae

Γεν.

cuius

quorum

quarum

quorum

∆οτ.

cui

quibus

Αιτ.

quem

quam

quod

quos

quas

quae

quo

qua

quo

quibus

Κλ. Αφ.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

4. Να διορθώσετε τα συντακτικά λάθη που υπάρχουν στις παρακάτω προτάσεις και να δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας. α) Aequitas sine legibus non stat. β) In civitatibus iudices liberi esse possunt. γ) Bonas leges, quas cives servant, honorant. δ) Antiqui Graeci libertatem et aequitatem fovebant. ε) Nos libertatem et aequitatem desideramus.

5. Ut corpora nostra sine mente, sic civitas sine lege non stat.: Να γράψετε την παραπάνω περίοδο µεταφέροντας όλους τους κλιτούς τύπους στον αντίθετο αριθµό (πλην του «mente»). Ut corpus nostrum sine mente, sic civitates sine legibus non stant.

6. Να βρείτε τα δευτερόκλιτα ουσιαστικά και να τα µεταφέρετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθµού:

vir

fundamenta

animi

concilia

minister

servus

7. Να κλίνετε τα τριτόκλιτα ουσιαστικά της τέταρτης περιόδου στις πλάγιες πτώσεις του ίδιου ρυθµού: Gen.

corporum

mentis

civitatis

legis

Dat.

corporibus

menti

civitati

legi

Acc.

corpora

mentem

civitatem

legem

Abl.

corporibus

mente

civitate

lege

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΜΑΘΗΜΑ / LECTIO VII ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

ΚΕΙΜΕΝΟ Caesar

Ο Καίσαρας

propter inopiam frumenti

εξαιτίας της έλλειψης σιταριού

concolat legiōnes

εγκαθιστά τις λεγεώνες

in multis hibernis.

σε πολλά χειµερινά στρατόπεδα.

Ex quibus

Από αυτές

iubet quattuor

διατάζει τέσσερις

hiemāre

να ξεχειµωνιάσουν

in Nerviis

στη χώρα των Νερβίων

et imperat tribus

και διατάζει τρεις

remanēre

να παραµείνουν

in Belgis.

στη χώρα των Βέλγων.

Jubet

∆ιατάζει

omnes legātos

όλους τους διοικητές των λεγεώνων

importāre frumentum

να µεταφέρουν στάρι

in castra.

στο στρατόπεδό (τους).

Admonet milites

Συµβουλεύει τους στρατιώτες

his verbis:

µε αυτά τα λόγια:

“ Audio adventāre hostes;

«Ακούω ότι πλησιάζουν οι εχθροί·

speculatōres nostri

οι ανιχνευτές µας

nuntiant

αναγγέλλουν

eos esse prope.

ότι αυτοί είναι κοντά.

Debētis cavēre

Οφείλετε να προσέχετε

vim hostium;

τη δύναµη των εχθρών·

hostes enim solent

διότι οι εχθροί συνηθίζουν

advolāre de collibus

να εξορµούν από τους λόφους

et possunt

και µπορούν

perpetrāre caedem

να διαπράξουν σφαγή

militum”.

των στρατιωτών (να κατασφάξουν τους στρατιώτες)».

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Β΄ κλίση Αρσενικά Nervii, –orum legatus, –i Ουδέτερα frumentum, -i hiberna, –orum [µόνο πληθ.] castra, –orum [=στρατόπεδο] castrum, -i [=οχυρό, φρούριο] verbum, –i ΕΠΙΘΕΤΑ Α΄ κλίση Γ΄ κλίση multi, –ae, –a omnis, –is, –e

Α΄ κλίση Αρσενικά Belgae, -arum Θηλυκά inopia, -ae

Γ΄ κλίση Αρσενικά Caesar, -ris miles, –itis speculator, -oris collis, –is hostis, –is [αρσ. κ΄ θηλ.] Θηλυκά vis legio, -onis caedes, –is ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ qui, quae, quod (αναφορική) noster, nostra, nostrum (κτητική α΄) is, ea, id (οριστ - επαναλ) hic, haec, hoc (δεικτική)

ΡΗΜΑΤΑ Α΄ συζυγίας conloco, -avi, -atum, āre hiemo, -avi, -atum, -āre impero, -avi, -atum, -āre importo, -avi, -atum, -āre advento, -avi, -atum, -āre nuntio, -avi, -atum, -āre advolo, -avi, -atum, -āre perpetro, -avi, -atum, -āre Β΄ συζυγίας iubeo, iussi, iussum, iubēre remaneo, remansi, -, remanēre admoneo, admonui, admonitum, admonēre caveo, cavi, cautum, cavēre debeo, debui, debitum, debēre soleo, solitus sum, solēre (ηµιαποθετ) ∆΄ συζυγίας audio, audivi, auditum, audīre Ανώµαλα possum, potui, -, posse sum, fui, -, esse

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Να µεταφέρετε τις παρακάτω προτάσεις στον ενικό αριθµό: a)Speculatores nostri eos prope esse nuntiant. b) Legati milites his verbis admonent. c) Hostes caedem militum perpetrare possunt. Speculator noster eum prope esse nuntiant. Legatus militem (hoc verbo) admonet. Hostis (caedem militis) perpetrare potest. 2. Να συµπληρώσετε στον πίνακα τα άλλα γένη των αντωνυµιών στην ίδια πτώση και αριθµό: Αρσενικό

Θηλυκό

Ουδέτερο

quibus

his

nostri

nostrae

nostra

eos

eas

3. Να συµπληρώσετε τη γενική ενικού και πληθυντικού των ουσιαστικών της πρώτης στήλης του παρακάτω πίνακα: Gen. Singularis

Gen. Pluralis

legiones

legionis

legionum

milites

militis

militum

hostes

hostis

hostium

speculatores

speculatoris

speculatorum

vim

virium

collibus

collis

collium

caedem

caedis

caedium

4. Nα επιφέρετε τις απαιτούµενες διορθώσεις, ώστε οι προτάσεις που ακολουθούν να είναι συντακτικώς και νοηµατικώς αποδεκτές. Aν κάποια πρόταση είναι αποδεκτή, να µην την θίξετε: α) Caesar multas legiones in illis hibernis conlocat. β) Quattuor ex legionibus in Nerviis hiemare imperat. γ) Caesar tres legiones in Belgis remanere iubet. 31

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

δ) Caesar legatos frumentum in castra importare imperat. ε) Speculatores hostes prope esse nuntiant. στ) Speculatores nostri hostes importare frumentum in castra nuntiant. ζ)

Milites

nostri

collibus

advolabant

caedem

hostium

perpetrabant. η) Milites Caesaris vim hostium cavebant. θ) Milites nostri audacia sua hostes propulsabant. ι) Speculatores hostium nostros milites prope esse nuntiant. 5. Nα συµπληρώστε τα κενά επιλέγοντας από τις λέξεις που δίδονται µέσα στις παρενθέσεις τη λέξη που κάθε φορά απαιτείται, αφού τη µεταφέρετε στον κατάλληλο τύπο (τα ρήµατα µε τα οποία θα συµπληρώσετε τα κενά, να τεθούν σε οριστική ενεστώτα). Να προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές. α) Caesar quattuor ex legionibus in Nerviis et tres in Belgis conlocat (conloco, legio) β) Quattuor legionibus in Nerviis hiemare imperat et tres in Belgis remanere iubet. (remaneo, legio) γ) Legatos omnes legionum in

hibernis conlocare iubet. (hiberna,

legatus, legio) δ) Legatos frumentum in castra importare iubet. (importo,

legatus)

ε) Speculatores hostes adventare et prope eos esse nuntiant. (hostis, advento) στ) Caesar milites cavere vim hostium admonet et legatos importare frumentum in castra iubet. (miles, hostis, importo) ζ) Speculatores hostes adventare nuntiant; vim hostium cavere debetis. (vis, advento, caveo) η) Milites Caesarem amabant et gloriae eius studebant.

Caesar,

gloria) θ) Hostes de collibus advolabant et incolis provinciae nocebant. (incola, collis) ι) Hostes in castra sua frumentum importabant. (castra, suus)

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΜΑΘΗΜΑ / LECTIO VIII ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

ΚΕΙΜΕΝΟ Gaius Plinius (dicit)

Ο Γάιος Πλίνιος (στέλνει)

suo Cornēlio Tacito

στον φίλο του Κορνήλιο Τάκιτο

salūtem.

τις ευχές του.

Ridebis.

Θα γελάσεις.

Ego cēpi

Εγώ έπιασα

tres ferōces apros.

τρία φοβερά αγριογούρουνα.

“Ipse?”

«Ο ίδιος;»

interrogābis.

θα ρωτήσεις.

Ipse.

Ο ίδιος.

Sedēbam ad retia;

Καθόµουν κοντά στα δίχτυα·

non erat in proximo

δεν υπήρχε πλάι µου

venabulum

κυνηγετική λόγχη

sed stilus

αλλά γραφίδα

et pugillāres;

και πλάκες αλειµµένες µε κερί·

cogitābam aliquid

σκεφτόµουν κάτι

enotabamque;

και κρατούσα σηµειώσεις·

etsi (habēbam)

αν και (είχα)

vacua retia,

άδεια τα δίχτυα,

habēbam tamen

είχα όµως

plēnas cēras.

γεµάτες τις πλάκες.

Silvae et solitūdo

Τα δάση και η µοναξιά

sunt magna incitamenta

είναι µεγάλα ερεθίσµατα

cogitatiōnis.

της σκέψης.

Cum eris in venatiōnibus

Όταν θα είσαι στο κυνήγι

licēbit tibi quoque

θα µπορείς κι εσύ

adportāre pugillāres:

να φέρεις τις πλάκες:

vidēbis

θα δεις

errāre in montibus

να περιπλανιέται στα βουνά

non Diānam sed Minervam.

όχι η Άρτεµη αλλά η Αθηνά.

Vale!

Γεια σου!

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Β΄ κλίση Αρσενικά Gaius, –ii [κλητ. Gai ] Plinius, –ii (i) [κλητ. Plini] Cornelius, –ii(i) [κλητ. Corneli] Tacitus, –i aper, –pri stilus, –i Ουδέτερα venabulum, –i incitamentum, -i

Α΄ κλίση Θηλυκά cera, -ae silva, -ae Diana, -ae Minerva, -ae

ΕΠΙΘΕΤΑ Β΄ κλίση proximus, –a, -um [υπερθ.] vacuus, –a, -um plenus, –a, –um magnus, –a, –um

Γ΄ κλίση ferox, -ocis

Γ΄ κλίση Αρσενικά mons, –ntis pugillares, –ium [µόνο πληθ.] Θηλυκά salus, –utis solitudo, –inis cogitatio, –onis venatio, –onis Ουδέτερα rete, –is [αφ. εν. rete κ΄ reti ον./αιτ./κλ. πληθ. retia] ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ ego, tu, (ille) (προσωπική) ipse, ipsa, ipsum (δεικτ. - οριστ.) aliquis, aliqua /aliquae, aliquid (αόρ. ουσ) suus, -a, -um (κτητική γ΄)

Ρήµατα Α΄ συζυγίας interrogo, -avi, -atum, -āre cogito, -avi, -atum, -āre enoto, -avi, -atum, -āre adporto, -avi, -atum, -āre erro, -avi, -atum, -āre Β΄ συζυγίας rideo, risi, risum, ridēre sedeo, sedi, sessum, sedēre habeo, habui, habitum, habēre licet, licuit (licitum est), -, licēre video, vidi, visum, vidēre valeo, valui, -, valēre Γ΄ συζυγίας capio, cepi, captum, capĕre Ανώµαλα sum, fui, -, esse

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Να συµπληρώσετε το β΄ πληθυντικό πρόσωπο των παρακάτω ρηµάτων στην οριστική του ενεστώτα,του παρατατικού και του µέλλοντα: Ενεστώτας

Παρατατικός

Μέλλοντας

ridebis

ridetis

ridebatis

ridebitis

interrogabis

interrogatis

interrogabatis

interrogabitis

sedebam

sedetis

sedebatis

sedebitis

sunt

estis

eratis

eritis

vale

valetis

valebatis

valebitis

2. Να µεταφέρετε τις παρακάτω λέξεις/ φράσεις στον αντίστοιχο τύπο του άλλου αριθµού: apros feroces: aprum ferocem ad retia: ad rete erat venabulum: erant venabula retia vacua: rete vacuum silvae sunt incitamentia: silva est incitamentum 3. Να τοποθετήσετε τα παρακάτω ουσιαστικά στον πίνακα που ακολουθεί και να τα µεταφέρετε στον αντίθετο αριθµό: silvae, incitamentum, apros, pugillares, salutem, venationibus, retia. Α΄ κλίση

Β΄ κλίση

silva

Γ΄ κλίση

incitamenta

(pugillares)

aprum

salutes venatione rete

4. Να συµπληρώσετε τις πτώσεις που λείπουν. Γεν. εν.

Αφαιρ. εν.

Ονοµ. πλ.

∆οτ. πληθ.

Αιτ. πληθ.

tibi

tui

a te

vos

vobis

vos

ipse

ipsius

ipso

ipsi

ipsis

ipsos

aliquid

alicuius

aliquo

aliqua

aliquibus

aliqua

ego

mei

a me

nos

nobis

nos

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

5. Να υπογραµµίσετε στις παρακάτω προτάσεις τα προσηγορικά ονόµατα όλων των κλίσεων και να γράψετε τη γενική του πληθυντικού αριθµού: α) In silvis animalia videmus. β) Amamus in montibus errare. γ) Nostrum ingenium, nostrum animum et nostram mentem cogitatione conformamus. δ) Pugillares semper plenos habemus. Silvarum, animalium, montium, ingeniorum, animorum, mentium, cogitationum, pugillarium

6. Να βρείτε τους εµπρόθετους προσδιορισµούς του κειµένου και να δηλώσετε την επιρρηµατική σχέση που εκφράζουν. ad retia, in proximo, in venationibus, in montibus

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΜΑΘΗΜΑ / LECTIO IX KEIMENO

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Tarquinius Superbus

Ο Ταρκύνιος ο Υπερήφανος

septimus atque ultimus

ο έβδοµος και τελευταίος

regum,

από τους βασιλιάδες,

perdit imperium hoc modo.

χάνει την εξουσία µ’ αυτόν τον τρόπο.

Filius eius

Ο γιος του

Sextus Tarquinius

Σέξτος Ταρκύνιος

laedit pudicitiam Lucrētiae

προσβάλλει την τιµή της Λουκρητίας

uxōris Collatīni.

συζύγου του Κολλατίνου.

Marītus et pater

Ο σύζυγος και ο πατέρας

et Iunius Brutus

και ο Ιούνιος Βρούτος

eam inveniunt maestam.

την βρίσκουν περίλυπη.

Femina cum lacrimis

Η γυναίκα µε δάκρυα

aperit illis iniuriam

αποκαλύπτει σ’ εκείνους την αδικία

et interficit se ipsam cultro.

και αυτοκτονεί µε µαχαίρι.

Brutus dolōre magno

Ο Βρούτος µε µεγάλο πόνο

extrahit cultrum

βγάζει το µαχαίρι

ex vulnere

από το τραύµα

et parat

και ετοιµάζεται

punīre delictum.

να τιµωρήσει το έγκληµα.

Concitat populum

Ξεσηκώνει τον λαό

et adimit imperium

και αφαιρεί την εξουσία

Tarquinio.

από τον Ταρκύνιο.

Liber iam

Ελεύθερος πια

Rōmānus populus

ο Ρωµαϊκός λαός

constituit

αποφασίζει

deligere duo consules,

να εκλέξει δυο υπάτους,

Iunium Brutum

τον Ιούνιο Βρούτο

et Tarquinium Collatinum.

και τον Ταρκύνιο Κολλατίνο.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

Α΄ κλίση pudicitia, –ae Lucretia, -ae femina, -ae lacrima, -ae iniuria, -ae

ΕΠΙΘΕΤΑ Β΄ κλίση ultimus, –a, –um (υπερθ) maestus, -a, -um magnus, -a, -um liber, -era, -erum Romanus, -a, -um septimus, –a, –um (β΄)

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Β΄ κλίση Γ΄ κλίση Tarquinius, –ii(i) rex –gis (αρσ) [κλητ. Tarquini] pater, -tris (αρσ) Superbus, –i [γεν. πληθ σε patrum] modus, –i dolor, -oris (αρσ) filius, –ii(i) consul, -lis (αρσ) [κλητ. εν. fili] uxor –oris (θηλ) Sextus, –i vulnus, -eris (ουδ) Collatinus, –i maritus, -i Iunius, -ii (i) [κλητ. Iuni] Brutus, -i culter, -tri populus, -i imperium, –ii(i) delictum, -i ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ Είδος hic, haec, hoc ( δεικτική) is, ea, id (δεικτ. - επαναλ) ille, illa, illud (δεικτική) ego, tu, (ille) (προσωπική) ipse, ipsa, ipsum (δεικτ. - οριστική) ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ

ον. γεν. δοτ. αιτ. αφ.

Α΄ Συζυγίας

Αρσ. duo duorum duobus duos (duo) duobus

Θηλ. duae duarum duabus duas duabus

Ουδ. duo duorum duobus duo duobus

ΡΗΜΑΤΑ Γ΄ Συζυγίας

paro, -avi, -atum, -āre concito, -avi, -atum, -āre

perdo, perdidi, perditum, perdĕre laedo, laesi, laesum, laedĕre interficio,-feci, -fectum, -ficĕre (15) extraho, -traxi, -tractum, -trahĕre adimo, ademi, ademptum, adimĕre deligo, delegi, delectum, deligĕre constituo, -stitui, -stitutum, -stituĕre

∆΄ Συζυγίας invenio, inveni, inventum, invenīre aperio, aperui, apertum, aperīre punio, punivi, punitum, punīre 38

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Να συµπληρώσετε τις αντίστοιχες πτώσεις των άλλων γενών των αντωνυµιών στον ίδιο αριθµό και να αναφέρετε το είδος τους. Είδος

Αρσενικό

Θηλυκό

Ουδέτερο

δεικτική

hoc

hac

hoc

δεικτική-επαναλ.

eius

δεικτική-επαναλ.

eum

eam

δεικτική

illis

δεικτική-οριστική

ipsum

ipsam

ipsum

2. perdit, inventium, aperit, extrahit: Να γράψετε το β΄ ενικό, α΄ και β΄ πληθυντικό των ρηµάτων στην οριστική ενεστώτα και παρατατικού.

Ενεστώτας perdis

invenis

aperis

extrahis

perdimus

invenimus

aperimus

extrahimus

perditis

invenitis

aperitis

extrahitis

Παρατατικός perdebas

invniebas

aperiebas

extrahebas

perdebamus

invniebamus

aperiebamus

extrahebamus

perdebatis

inveniebatis

aperiebatis

extrahebatis

3. Να συµπληρώστε τα κενά επιλέγοντας από τις λέξεις που δίδονται µέσα στις παρενθέσεις τη λέξη που κάθε φορά απαιτείται, αφού τη µεταφέρετε στον κατάλληλο τύπο (τα ρήµατα µε τα οποία θα συµπληρώσετε τα κενά, να τεθούν σε οριστική παρατατικού). Να προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές. α) Tarquinius Superbus septimus atque ultimus regum erat (sum, ultimus) β) Tarquinius propter imprudentiam sui filii(i) imperium perdit. (suus, filius) γ) Filius suo patri imperium adimit [+αιτ +δοτ]. (pater, suus)

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

δ) Filiis regum non licet puellarum pudicitiam laedere (laedo, filius) ε) Pudicitiam uxoris Collatini Sextus Tarquinius laedit et propter hanc iniuriam pater eius imperium perdit. (uxor, is, iniuria) στ) Uxor Collatini maesta cultro se ipsam interficit. (culter, ipse) ζ) Brutus ex vulnere magno dolore cultrum extrahit et Lucretia exspirat. (Lucretia, dolor, vulnus) η) Ille punire parabat Sextum Tarquinium, filium Tarquini Superbi, qui septimus atque ultimus regum erat. (punio, paro, filius, qui) θ) Nos nostrum amicum maestum invniebamus sed eum iuvare non poteramus (invenio, noster, iuvo, possum) ι) Populus duos consules deligere constituit. (deligo, consul)

4. Να διορθώσετε τα συντακτικά λάθη και να δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας: α) Rex hoc modo imperium perdit. β) Femina illi cum lacrimis iniuriam aperit. γ) Maritus et pater Lucretiam maestam[= κατηγ.] inveniunt. δ) Nos delictum punire parabamus. ε) Vos illo imperium adimitis [+ αιτ+δοτ]. στ) Romani duo consules, Brutum et Collatinum, deligere constituunt. ζ) Romani rege imperium adimiunt. η) Brutus et Collatinus populum Romanum contra regem concitant. θ) Vir gladium ex vulnere puellae extrahit et se ipsum interficit. ι) Iunius Brutus et Tarquinius Collatinus, primi consules, viri fortes (= γενναίοι) erant.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Αφού µελετήσετε τους αρχικούς χρόνους των ρηµάτων που έχετε συναντήσει στις εννέα πρώτες ενότητες να κάνετε χρονική αντικατάσταση σε όλους τους χρόνους στους παρακάτω ρηµατικούς τύπους και να σηµειώσετε στο τέλος κάθε στήλης το αντίστοιχο απαρέµφατο:

scriptitat

vides

excruciant

urget

scriptitabat

videbas

excruciabant

urgebat

scriptitabit

videbis

excruciabunt

urgebit

scriptitavit

vidisti

excruciaverunt

ursit

scriptitaverat

videras

excruciaverant

urserat

scriptitaverit

videris

excruciaverint

urserit

scriptitare

vidēre

excruciare

urgēre

placet

audio

studet

perpetramus

placebat

audiebam

studebat

perpetrabamus

placebit

audiam

studebit

perpetrabimus

placuit

audivi

studuit

perpetravimus

placuerat

audiveram

studuerat

perpetraveramus

placuerit

audivero

studuerit

perpetraverimus

plac ēre

audīre

stud ēre

perpetrare (στο α΄ πληθ.)

rides

perdit

inveniunt

deligis

ridebas

perdebat

inveniebant

deligebas

ridebis

perdet

invenient

deliges

risisti

perdidit

invenerunt/ere

delegisti

riseras

perdiderat

invenerant

delegeras

riseris

perdiderit

invenerint

delegeris

rid ēre

perděre

invenīre

deligere (στο β΄ ενικό)

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

2. Να σχηµατίσετε τον παρατατικό, τον µέλλοντα και τον παρακείµενο στο β΄ ενικό και στο γ΄ πληθυντικό των ρηµάτων που σας δίνονται:

conlocat

iubet

admonet

audio

conlocabas

iubebas

admonebas

audiebas

conlocabant

iubebant

admonebant

audiebant

conlocobis

iubebis

admonebis

audies

conlocobunt

iubebunt

admonebunt

audient

conlocavisti

iussisti

admonuisti

audivisti

conlocaverunt/ere

iusserunt/ere

admonuerunt/ere

audiverunt

interrogabis

habebam

videbis

punire

interrogabas

habebas

videbas

puniebas

interrogabant

habebant

videbant

puniebant

interrogabis

habebis

videbis

punies

interrogabunt

habebunt

videbunt

punient

interrogavisti

habuisti

vidisti

punivisti

interrogaverunt/ere

habuerunt/ere

viderunt/ere

puniverunt/ere

extrahit

concitat

constituit

adimit

extrahebas

concitabas

constituebas

adimebas

extrahebant

concitabant

constituebant

adimebant

extrahes

concitabis

constitues

adimes

extrahent

concitabunt

constituent

adiment

extrahisti

concitavisti

constituisti

ademisti

extraherunt/ere

concitaverunt/ere

constituerunt/ere

ademerunt/ere

3. Να κλιθούν οι παρακάτω συνεκφορές: vir clarus, bello secundo, illis locis [LECTIO V] (in) ea civitate, corpora nostra [LECTIO VI] (in) hibernis multis, legatos omnes [LECTIO VII] magna incitamenta [LECTIO VIII] dolore magno, liber populus [LECTIO IX] 42

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas vir clarus

bellum secundum

ille locus

magnum incitamentum

viri clari

belli secundi

illius loci

magni incitamenti

viro claro

bello secundo

illi loco

magno incitamento

virum clarum

bellum secundum

illum locum

magnum incitamentum

vir clare

- -

magnum incitamentum

viro claro

bello secundo

illo loco

magno incitamento

viri clari

bella secunda

illa loca

magna incitamenta

virorum clarorum

bellorum secundorum

illorum locorum

magnorum incitamentorum

viris claris

bellis secundis

illis locis

magnis incitamentis

viros claros

bella secunda

illa loca

magna incitamenta

viri clari

- -

magna incitamenta

viris claris

bellis secundis

illis locis

magnis initamentis

ea civitatis

corpus nostrum

legatus omnis

eius civitatis

corporis nostri

legati omnis

ei civitati

corpori nostro

legato omni

eam civitatem

corpus nostrum

legatum omnem

corpus nostrum

legate omnis

ea civitate

corpore nostro

legato omni

eae civitates

corpora nostra

hiberna multa

legati omnes

earum civitatum/ium

corporum nostrorum

hibernorum multorum

legatorum omnium

eis-iis-is civitatibus

corporibus nostris

hibernis multis

legatis omnibus

eas civitates

corpora nostra

hiberna multa

legatos omnes

corpora nostra

hiberna multa

legati omnes

eis-iis-is civitatibus

corporibus nostris

hibernis multis

legatis omnibus

dolor magnus

liber populus

doloris magni

liberi populi

dolori magno

libero populo

dolorem magnum

liberum populum

dolor magne

liber popule

dolore magno

libero populo

dolores magni

liberi populi

dolorum magnorum

liberorum populorum

doloribus magnis

liberis populis

dolores magnos

liberos populos

dolores magni

liberi populi

doloribus magnis

liberis populis

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΚΕΙΜΕΝΟ / LECTIO X ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

KEIMENO Aenēas geret bellum ingens

Ο Αινείας θα κάνει φοβερό πόλεµο

in Italiā.

στην Ιταλία.

Contundet

Θα συντρίψει

populos ferōces,

άγριους λαούς,

impōnet eis mores

θα επιβάλει σε αυτούς ήθη

et condet moenia.

και θα χτίσει τείχη.

Tu ad caelum feres

Εσύ θα αποθεώσεις

Aenēam.

τον Αινεία.

Postea Iūlus,

Αργότερα ο Ίουλος,

filius Aenēae,

ο γιος του Αινεία,

transferet regnum

θα µεταφέρει το βασίλειο

ab Lavinio

από το Λαβίνιο

et muniet Albam Longam.

και θα οχυρώσει την Άλβα Λόγγα.

Post trecentos annos

Μετά από τριακόσια χρόνια

Ilia pariet,

η Ίλια θα γεννήσει

duos filios,

δυο γιους,

Rōmulum et Remum,

τον Ρωµύλο και τον Ρώµο,

quos nutriet lupa.

τους οποίους θα αναθρέψει (µία) λύκαινα.

Romulus condet

Ο Ρωµύλος θα χτίσει

moenia Martia

τα τείχη του Άρη

appellābitque Romanos

και θα ονοµάσει τους Ρωµαίους

de suo nomine.

από τ’ όνοµά του.

Erit Rōmānis

Θα υπάρχει στους Ρωµαίους

imperium sine fine.

εξουσία χωρίς τέλος.

Caesar Augustus,

Ο Καίσαρας Αύγουστος

ortus ab Iūlo,

που κατάγεται από τον Ίουλο,

claudet portas Belli

θα κλείσει τις πόρτες του Πολέµου

et restituet

και θα αποκαταστήσει

regnum Saturnium.

τη βασιλεία του Κρόνου.

Tu accipies hunc

Εσύ θα υποδεχτείς αυτόν

in caelo, ut Aenēam.

στον ουρανό, όπως τον Αινεία.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Α΄ Κλίση Aeneas, –ae (αρσ.) αιτ. Aenean κ΄ Aeneam Italia, -ae Alba Longa, -ae Ilia, -ae

Β΄ Κλίση populus, -i Iulus, -i filius, –ii (i) κλητ. fili annus, -i

lupa, -ae porta, -ae

Romulus, -i Remus, -i Augustus, -i bellum, -i caelum, -i (ουδ) ετερογενές πληθ. caeli, -orum (αρσ) regnum, -i Lavinium, -ii (i)

ΕΠΙΘΕΤΑ ortus, -a, -um (β΄) (µτχ. πρκ. orior) Martius, -a, -um (β΄) Saturnius, -a, -um (β΄) ingens, -ntis (γ΄) ferox, -cis

Γ΄ Κλίση Caesar, -ris (αρσ) finis, -is (αρσ) mores, -um (αρσ) εν. mos, moris moenia, -ium (oυδ) µόνο πληθ. nomen, -inis (ουδ)

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ is, ea, id (οριστ - επαναλ) ego, tu, (ille) (προσωπική) qui, quae, quod (αναφορική) suus, -a, -um (κτητική γ΄) hic, haec, hoc ( δεικτική)

ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ duo, duae, duo trecenti, -ae, -a ( γεν. πληθ. αρσ κ΄ουδ trecentum κ΄trecentorum) ΡΗΜΑΤΑ Α΄ Συζυγίας appello , -avi, -atum, -are

Γ΄ Συζυγίας gero, gessi, gestum, gerĕre contundo, -tudi, -tusum, -tundĕre impono, imposui, impositum, imponĕre condo, condidi, conditum, condĕre pario, peperi, partum, parĕre (15) [µτχ.µελ. pariturus] claudo, clausi, clausum, claudĕre restituo, -stitui, -stitutum, -stituĕre accipio, -cepi, -ceptum, -cipĕre (15)

∆΄ Συζυγίας munio, munivi, munitum, munire nutrio, nutrivi, nutritum, nutrire orior, ortus sum, oriri (αποθετ.) [µτχ.µελ. oriturus] Ανώµαλα fero, tuli, latum, ferre transfero, -tuli, -latum, -ferre

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Να κλίνετε τις αντωνυµίες του κειµένου στο ίδιο γένος (ή πρόσωπο) και στον ίδιο αριθµό. eii, ii, i

suum

hic

qui

eorum

tui

sui

huius

quorum

eis, iis, is

tibi

suo

huic

quibus

eos

suum

hunc

quos

eis, iis, is

a te

suo

hoc

quibus

2. Να γράψετε το γ΄ πληθ. οριστ. παρατατικού, µέλλοντα και παρακειµένου των ρηµάτων του πίνακα: geret

gerebant

gerent

gesserunt/ere

contundet

contundebant

contudent

contuderunt/ere

imponet

imponebant

imponent

imposuerunt/ere

condet

condebant

condent

condiderunt/ere

3. Να συµπληρώσετε τις πτώσεις που λείπουν: Ονοµαστ. ενικού is

Αιτιατ. ενικού eum

Αφαιρ. ενικού eo

∆οτική πληθ. eis

Αιτιατ. πληθ. eos

Αφαιρ. πληθ. eis

qui

quem

quo

quibus

quos

quibus

a te

vobis

vos

a vobis

hic

hunc

hoc

his

hos

his

suum

suo

suis

sua

suis

4. Να µετατραπούν οι προτάσεις σε απαρεµφατικές· να εξαρτηθούν από το Scriptor narrat. α) “Romulus moenia condit”. Scriptor narrat Romulum moenia condere. β) “Caesar Augustus, ab Iūlo ortus, Belli portas claudit”. Scriptor narrat Caesarem Augustum, ab Iulo ortum, Belli portas claudere.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

5. Να συνδέσετε τους αριθµούς της στήλης Α΄ µε τα γράµµατα της στήλης Β΄. Ένα στοιχείο της στήλης Β΄ περισσεύει. Α 1) portas -θ 2) mores-στ 3) moenia-δ 4) caelum-ε 5) Saturnium-ι 6) eis-γ 7) trecentos-β 8) post-η 9) appellabit-ια 10) ortus-α

Β α) µετοχή β) αριθµητικό γ) αντωνυµία δ) ουδέτερο της γ΄ κλίσης ε) ουδέτερο της β΄ κλίσης στ) αρσενικό της γ΄ κλίσης ζ) επίθετο της γ΄ κλίσης η) πρόθεση θ) ουσιαστικό της α΄ κλίσης ι) επίθετο ια) ρήµα

6. Να διορθώσετε τα συντακτικά λάθη που υπάρχουν στις παρακάτω προτάσεις και να δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας: α) Venus Aenean ad caelum feret. β) Aeneas populis ferocibus mores imponet. [δοτική εµ. αντικ.] γ) Romulus Romanos de suo nomine appellabit. δ) Ille bellum ab Lavinio in Alba Longa transferet. ε) Caesarem Augustum post multos annos illa in caelo [στάση] accipiet.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΚΕΙΜΕΝΟ/ LECTIO XI ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

KEIMENO Hannibal,

Ο Αννίβας,

dux Carthagininiensis,

ο Καρχηδόνιος στρατηγός

VI et XX annos natus,

(σε ηλικία) είκοσι έξι χρονών,

superāvit bello

νίκησε στον πόλεµο

omnes gentes Hispaniae

όλα τα έθνη της Ισπανίας

et expugnāvit vi Saguntum.

και κυρίευσε µε τη βία το Σάγουντο.

Postea transiit

Έπειτα πέρασε

cum elephantis Alpes,

µε ελέφαντες τις Άλπεις,

quae seiungunt Italiam

που χωρίζουν την Ιταλία

ab Galliā.

από την Γαλατία.

Ubi fuit in Italiā,

Όταν βρέθηκε στην Ιταλία,

apud Ticīnum,

κοντά στον (ποταµό) Τίκινο,

Trebiam,

στον (ποταµό)Τρεβία,

Trasumēnum et Cannas

στην (λίµνη) Τρασιµένη και στις Κάννες

profligāvit et delēvit

κατατρόπωσε και συνέτριψε

copias Rōmanōrum.

τις στρατιωτικές δυνάµεις των Ρωµαίων.

Populus Rōmānus

Ο Ρωµαϊκός λαός

audīvit pavidus

πληροφορήθηκε έντροµος

cladem Cannensem.

την καταστροφή των Καννών.

Hannibal in agro

Ο Αννίβας στο Φαλερνό αγρό

Falerno

[στην περιοχή του Φαλέρνου]

se expedīvit

ξέφυγε

ex insidiis Fabii Maximi.

από την ενέδρα του Φάβιου Μάξιµου.

Postquam complēvit

Αφού συµπλήρωσε

XIV annos in Italiā,

δεκατέσσερα χρόνια στην Ιταλία,

Garthaginienses

οι Καρχηδόνιοι

eum revocavērunt

τον ανακάλεσαν

in Africam.

στην Αφρική.

Ibi Hannibal frustra cupīvit

Εκεί ο Αννίβας µάταια επιδίωξε

componere bellum

να τελειώσει (µε συνθήκη) τον πόλεµο

cum Rōmānis.

εναντίον των Ρωµαίων.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

Denique dimicāvit apud Zamam

Τελικά αγωνίστηκε κοντά στη Ζάµα

cum P.Scipiōne,

εναντίον του Π(όπλιου) Σκιπίωνα,

sed

Rōmāni

reportavērunt αλλά οι Ρωµαίοι κέρδισαν

victoriam.

τη νίκη.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Α΄ Κλίση Trebia, -ae (αρσ) Italia, -ae Gallia, -ae Hispania, -ae Cannae, -arum copiae, -arum (=στρατιωτικές δυνάµεις) [copia, -ae = αφθονία] insidiae, -arum (µόνο πληθ) Africa, -ae Zama, -ae victoria, -ae

Β΄ Κλίση annus, -i Ticinus, -i Trasumenus, -i Romanus, -i ager, -gri Fabius, -ii (i) κλητ. Fabi Maximus, -i Publius, -ii κλητ. Publi bellum, -i Saguntum, -i

ΕΠΙΘΕΤΑ pavidus, -a, -um (β΄) Romanus, -a, -um (β΄) Falernus, -a, -um (β΄) Carthaginiensis, -is, -e (γ΄) omnis, -is, -e (γ΄) Cannensis, -is, -e (γ΄)

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ qui, quae, quod (αναφορική) ego, tu, (ille) (προσωπική) is, ea, id (δεικτ. - επαναλ)

ΡΗΜΑΤΑ Α΄ Συζυγία supero, -avi, -atum, -are expugno, -avi, -atum, -are profligo, -avi, -atum, -are revoco, -avi, -atum, -are dimico, -avi, -atum, -are reporto, -avi, -atum, -are Γ΄ Συζυγία nascor, natus sum, nasci (αποθετ) [µτχ. µελ. nasciturus] seiungo, seiunxi, seiunctum, seiungĕre compono, -posui, -positum, -ponĕre cupio, cupivi (-ii), cupitum, cupĕre (15) transīre 1

Γ΄ Κλίση Hannibal, -alis (αρσ) dux, -cis (αρσ) Scipio, -onis (αρσ) elephas, -ntis (αρσ) κ΄ elephantus, -i gens, -ntis (θηλ) vis 1 (θηλ) Alpes, -ium (θηλ) clades, -is (θηλ)

βλ. Γραµµατική σελ. 22, 27:6

B΄ Συζυγία deleo, delevi, deletum, delēre compleo,complevi,completum,complēre

∆΄ Συζυγία audio, audivi, auditum, audīre expedio, expedivi, expeditum,expedīre Ανώµαλο transeo, transii, transitum,

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Να γίνει χρονική αντικατάσταση των ρηµατικών τύπων και να γραφεί το απαρέµφατο: superavit

fuit

audivit

complevit

seiungunt

superat

est

audit

complet

seiungunt

superabat

erat

audiebat

complebat

seiungebant

superabit

erit

audiet

complebit

seiungent

superavit

fuit

audivit

complevit

seiunxerunt/ere

superaverat

fuerat

audiverat

compleverat

seiunxerant

superaverit

fuerit

audiverit

compleverit

seiunxerint

superare

esse

audire

complere

seiungere

2. Να κλίνετε στις πλάγιες πτώσεις τα παρακάτω ουσιαστικά και στους δύο αριθµούς: dux, gentes, vi, elephantis, cladem: Singularis Gen.

ducis

gentis

elephanti

cladis

Dat.

duci

genti

elephanto

cladi

Acc.

ducem

gentem

vim

elephantum

cladem

Abl.

duce

gente

elephanto

clade

Pluralis Gen.

ducum

gentium

virium

elephantorum

cladium

Dat.

ducibus

gentibus

viribus

elephantis

cladibus

Acc.

duces

gentes(is)

vires

elephantos

clades(is)

Abl.

ducibus

gentibus

viribus

elephantis

cladibus

3. Να κλίνετε τα τριτόκλιτα επίθετα του κειµένου στο ίδιο γένος και στον ίδιο αριθµό. Carthaginiensis

omnes

Cannensis

Carthaginiensis

omnium

Cannensis

Carthaginiensi

omnibus

Cannensi

Carthaginiensem

omnes

Cannensem

Carthaginiensis

omnes

Cannensis

Carthaginiensi

omnibus

Cannensi

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

4. Nα µεταφέρετε το ρήµα των παρακάτω προτάσεων στην οριστική παρακειµένου ενεργητικής φωνής, εφόσον αυτό είναι νοηµατικώς δυνατόν:

α) Ille copias barbarorum superavit. β) Alpes Italiam ab Gallia seiungunt. γ) Milites ex insidiis hostium se expediverunt/ere. δ) Hi cum hostibus dimicaverunt et copias eorum profligaverunt. ε) Nos hostem cum elephantis montes transire audivimus. στ) Denique Romani victoriam reportaverunt. ζ) Tu sex annos in Italia complevisti. η) Pavidus dux hostium copias suas revocavit. θ) Hannibal dux Carthaginiensium erat. ι) Nos amici fuimus.

5. Nα επιφέρετε τις απαιτούµενες διορθώσεις ώστε οι προτάσεις που ακολουθούν να είναι συντακτικώς και νοηµατικώς αποδεκτές. Aν κάποια πρόταση είναι αποδεκτή, να µην την θίξετε:

α) Hannibal barbaras gentes bello superavit. β) Populus magnam cladem pavidus audivit. γ) Hannibal in Hispania cum multis gentibus dimicavit. δ) Magnus mons Galliam ab Italia seiungit. [Magni montes] ε) Milites ex insidiis hostium se expedivit. στ) Frustra ego illud bellum componere cupivi. ζ) Romani copias suos revocaverunt in Italiam. η) Duces pavidi caedem audiverunt. [Dux pavidus … audivit] θ) Nostri milites cum hostibus dimicavere. ι) Nos pavidi audivimus hostes delere agros nostros.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΚΕΙΜΕΝΟ/ LECTIO XII KEIMENO

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Lucio Aemilio Paulo

Στον Λεύκιο Αιµίλιο Παύλο,

consuli iterum

ύπατο για δεύτερη φορά,

obtigit gerere bellum

έλαχε να διεξάγει πόλεµο

cum Perse rege.

εναντίον του Περσέα του βασιλιά.

Ut rediit domum ad vesperum,

Όταν επέστρεψε στο σπίτι το βραδάκι,

filiola eius Tertia,

η κορούλα του η Τέρτια,

quae tum erat

που τότε ήταν

admodum parvula,

(πάρα) πολύ µικρούλα,

cuccurit ad complexum patris.

έτρεξε στην αγκαλιά του πατέρα της.

Pater dedit filiae osculum

Ο πατέρας έδωσε στην κόρη ένα φιλί

sed animadverit

αλλά παρατήρησε

eam esse tristiculam.

ότι αυτή ήταν λιγάκι θλιµµένη.

“Quid est mea Tertia?”

«Τι είναι Τέρτια µου;»

inquit “Cur es tristis?

είπε «Γιατί είσαι θλιµµένη;

Quid tibi accidit?”

Τι σου συνέβη;»

“Mi pater” respondit illa

«Πατέρα µου» απάντησε εκείνη

“periit Persa”.

«πέθανε ο Πέρσης».

Perierat enim

Είχε πεθάνει πράγµατι

catellus eo nomine,

ένα σκυλάκι µ’ αυτό το όνοµα,

quem puella amābat multum.

που η κοπέλα αγαπούσε πολύ.

Tum pater dixit Tertiae

Τότε ο πατέρας είπε στην Τέρτια

“omen accipio”.

«δέχοµαι τον οιωνό». [το δέχοµαι ως οιωνό]

Sic ex fortuīto dicto

Έτσι από τυχαίο λόγο

praesumpsit animo

προγεύτηκε στην ψυχή (του) [νοερά]

spem praeclāri

την ελπίδα ενός περίλαµπρου

triumphi.

θριάµβου.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Α΄ Κλίση Perses (αρσ) =Περσέας γεν. Persae δοτ. Persae αιτ. Persen (-am) κλ. Perse, (-a) αφ. Perse, (-a) Persa, -ae (αρσ) = Πέρσης filiola, -ae filia, –ae δοτ. πληθ. filiabus αφ. πληθ. filiabus Tertia, -ae puella, -ae

Β΄ Κλίση Aemilius, -ii (i)

Γ΄ Κλίση consul, -lis (αρσ)

∆΄ Κλίση domus, -us 2 (θηλ)

κλητ. Aemili Paulus, -i vesper, -eri catellus, -i triumphus, -i animus, -i

rex, -gis (αρσ) pater, -tris (αρσ) γεν. πλ. patrum nomen, -inis (ουδ) omen, -inis (ουδ)

αφ. εν. domo γεν. πληθ. domuum κ΄ domorum αιτ. πληθ. domos complexus, -us

osculum, -i dictum, -i bellum, -i

Ε΄ Κλίση spes, -ei

ΕΠΙΘΕΤΑ

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

parvulus, -a, -um (β΄) tristiculus, -a, -um (β΄) fortuitus, -a, -um (β΄) praeclarus, -a, -um (β΄) tristis, -is, -e (γ΄)

is, ea, id (δεικτ.- επαναλ) qui, quae, quod (αναφορική) quis, quid (ερωτηµατική) meus, mea, meum (κτητική α΄) ego, tu, (ille) (προσωπική) ille, illa, illud (δεικτική)

ΡΗΜΑΤΑ Α΄ Συζυγία amo, -avi, -atum, -are do, dedi, datum, dare

B΄ Συζυγία respondeo, -ndi, -nsum, -ndēre

Γ΄ Συζυγία ∆΄ Συζυγία gero, gessi, gestum, gerĕre redeo, redii, reditum, redire obtingit, obtigit, -, obtingĕre pereo, perii, peritum, perire curo, cucurri, cursum, currĕre animadverto, -verti, -versum, -vertĕre accidit, accidit, - , accidĕre Ανώµαλα dico, dixi, dictum, dicĕre sum, fui, -, esse accipio, accepi, acceptum, accipĕre praesumo, -sumpsi, -sumptum, -sumĕre

βλ. Γραµµατική σελ. 24, 30:3

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Να ξαναγράψετε την πρόταση στον πληθυντικό «sic ex fortuito ... praesumpsit». Sic ex fortuitis dictis (spem/spes) praeclarorum triumphorum animis praesumpserunt 2. Να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις των ουσιαστικών consuli, rege, omen στον ενικό και πληθυντικό αριθµό. Singularis

Pluralis

consulis

regis

ominis

consulum

regum

ominum

consuli

regi

omini

consulibus

regibus

ominibus

consulem

regem

omen

consules

reges

omina

consule

rege

omine

consulibus

regibus

ominibus

«Pater

filiae

osculum

dedit.»:

Να

ξαναγράψετε

την

πρόταση

µεταφέροντας το ρηµατικό τύπο στην οριστική ενεστώτα, παρατατικού, µέλλοντα και υπερσυντελίκου. Praesens: Pater filiae osculum dat Imperfectum: Pater filiae osculum dabat Futurum: Pater filiae osculum dabit Plusquam Perf: Pater filiae osculum dederat

4. Να αντικαταστήσετε χρονικά στο β΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής τους παρακάτω ρηµατικούς τύπους: erat, cucurrit, [periit], accipio.

estis

curritis

peritis

accipitis

eratis

currebatis

peribatis

accipiebatis

eritis

curretis

peribitis

accipietis

fuistis

cucurristis

peristis

accepistis

fueratis

cucurreratis

perireratis

acceperatis

fueritis

cucurreritis

perieritis

acceperitis

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

5. Να κλιθούν οι συνεκφορές του κειµένου: Singularis fortuitum dictum

id nomen

praeclarus triumphus

fortuiti dicti

eius nominis

praeclari triumphi

fortuito dicto

ei nomini

praeclaro triumpho

fortuitum dictum

id nomen

praeclarum triumphum

fortuitum dictum

praeclare triumphe

fortuito dicto

eo nomine

praeclaro triumpho

Pluralis fortuita dicta

ea nomina

praeclari triumphi

foruitorum dictorum

eorum nominum

praeclarorum triumphorum

fortuitis dictis

eis nominibus

praeclaris triumphis

fortuita dicta

ea nomina

praeclaros triumphos

fortuita dicta

praeclari triumphi

fortuitis dictis

eis nominibus

praeclaris triumphis

6. Να συµπληρώσετε τα κενά, ώστε να χαρακτηρίζεται πλήρως η συντακτική λειτουργία των λέξεων ή των προτάσεων που δίνονται: α) consuli

είναι παράθεση στο L. Aemilio Paulo

β) bellum

είναι αντικείµενο στο gerere

γ) rege

είναι παράθεση στο Perse

δ) gerere

είναι τελικό απαρ. που λειτουργεί ως υποκείµενο στο obtigit

ε) domum

είναι επιρρηµατικός προσδιορισµός, που δηλώνει κατεύθυνση σε τόπο

στ) eius ζ) parvula

είναι γενική κτητική από το filiola είναι κατηγορούµενο στο quae λόγω του erat

η) eam

είναι υποκ. στο esse λόγω ετεροπροσωπίας

θ) filiae

είναι έµµεσο αντικ. στο dedit

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΜΑΘΗΜΑ/ LECTIO XIII ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

ΚΕΙΜΕΝΟ Sulpicius Gallus

Ο Σουλπίκιος Γάλλος

erat legātus

ήταν ύπαρχος

Luci Aemili Pauli,

του Λεύκιου Αιµίλιου Παύλου,

qui gerēbat bellum

ο οποίος έκανε πόλεµο

adversus Persen regem.

εναντίον του Περσέα του βασιλιά.

Serēnā nocte

Μια ξάστερη νύχτα

luna subito defecerat;

η σελήνη ξαφνικά είχε πάθει έκλειψη·

ob repentīnum monstrum

εξαιτίας του ξαφνικού παράξενου θεάµατος

terror invaserat

τρόµος είχε πιάσει

animos militum

τις ψυχές των στρατιωτών

et exercitus

και ο στρατός

amiserat fiduciam.

είχε χάσει την εµπιστοσύνη (το ηθικό) του.

Tum Sulpicius Gallus

Τότε ο Σουλπίκιος Γάλλος

disputavit de ratiōne caeli

µίλησε για τη φύση του ουρανού

et de statu ac motibus

και για τη θέση και τις κινήσεις

stellārum lunaeque

των αστεριών και της σελήνης

eōque modo

και µ’ αυτό τον τρόπο

misit exercitum

έστειλε τον στρατό

alacrem in pugnam.

πρόθυµο στη µάχη.

Sic liberāles artes Galli

Έτσι οι ελευθέριες τέχνες του Γάλλου

dedērunt aditum

άνοιξαν το δρόµο

ad illam illustrem

για εκείνη την ένδοξη (τη λαµπρή)

victoriam Pauliānam.

νίκη του Παύλου.

Quia ille vicerat

Επειδή εκείνος είχε νικήσει

metum exercitus Rōmāni,

το φόβο του Ρωµαϊκού στρατού,

imperātor

ο στρατηγός

potuit vincere adversarios.

µπόρεσε να νικήσει τους εχθρούς.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Α΄ Κλίση Perses, -ae (αρσ) luna, -ae fiducia, -ae stella, -ae pugna, -ae victoria, -ae

Β΄ Κλίση Sulpicius, -ii (i) κλητ. Sulpici Gallus, -i legatus, -i Lucius, -i κλητ. Luci Aemilius, -ii (i) κλητ. Aemili Paulus, -i animus, -i modus, -i adversarius, -ii bellum, -i monstrum, -i caelum, -i (ουδ) ετερογενές πληθ. caeli, -orum (αρσ)

Γ΄ Κλίση rex, -gis (αρσ) terror, -oris (αρσ) miles, -itis (αρσ) imperator, -oris (αρσ) nox, noctis (θηλ) ratio, -onis (θηλ) ars, artis (θηλ)

∆΄ Κλίση exercitus, -us status, -us motus, -us aditus, -us metus, -us

ΕΠΙΘΕΤΑ

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

serenus, -a, -um (β΄) repentinus, -a, -um (β΄) Paulianus, -a, -um (β΄) alacer, -cris, -cre (γ΄) liberalis, -is, -e (γ΄) illustris, -is, -e (γ΄)

qui, quae, quod (αναφορική) is, ea, id (δεικτ. - επαναλ) ille, illa, illud (δεικτική)

ΡΗΜΑΤΑ Α΄ Συζυγία disputo, -avi, -atum, -are do, dedi, datum, dare

Ανώµαλα possum, potui, -, posse

Γ΄ Συζυγία gero, gessi, gestum, gerĕre deficio, -feci, -fectum, -ficĕre (15) invado, invasi, invasum, invadĕre amitto, amisi, amissum, amittĕre mitto, misi, missum, mittĕre vinco, vici, victum, vincĕre

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Να µεταφέρετε τα παρακάτω ουσιαστικά στην ίδια πτώση του αντίθετου αριθµού. regem

regem

motu

nocte

noctibus

caeli

caelorum

monstrum

monstra

ratione

rationibus

animos

animum

stellarum

stellae

militum

militis

statu

statibus

motibus

2. Να κλιθούν οι παρακάτω συνεκφορές: Singularis serena nox

alacer exercitus

liberalis ars

illustris illa

serenae noctis

alacris exercitus

liberalis artis

illustris illius

serenae nocti

alacri exercitui

liberali arti

illustri illi

serenam noctem

alacrem exercitum

liberalem artem

illustrem illam

serena nox

alacer exercitus

liberalis ars

serena nocte

alacri exercitu

liberali arte

illustri illa

Pluralis serenae noctes

alacres exercitus

liberales artes

illustres illae

serenarum noctium

alacrium excercituum

liberalium artium

illustram illarum

serenis noctibus

alacribus exercitibus

liberalibus artibus

illustribus illis

serenas noctes (is)

alacres exercitus

liberales artes (is)

illustres illas

serenae noctes

alacres exercitus

liberales artes

serenis noctibus

alacribus exercitibus

liberalibus artibus

illustribus illis

3. Να γίνει χρονική αντικατάσταση στο α΄ πληθυντικό της οριστικής των παρακάτω ρηµατικών τύπων: gerebat, misit, vincere, potuit. gerimus

mittimus

vincimus

possumus

gerebamus

mittebamus

vincebamus

poteramus

geremus

mittemus

vincemus

poterimus

gessimus

misimus

vicimus

potuimus

gesseramus

miseramus

viceramus

potueramus

gesserimus

miserimus

vicerimus

potuerimus

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

4. Nα επιφέρετε τις απαιτούµενες διορθώσεις ώστε οι προτάσεις που ακολουθούν να είναι συντακτικώς και νοηµατικώς αποδεκτές (να µην αντικαταστήσετε λέξεις µε άλλες λέξεις). Aν κάποια πρόταση είναι αποδεκτή, να µην την θίξετε: α) Gallus liberalibus artibus aditum ad illustrem illam victoriam dederat. β) Dux milites alacres in pugnam misit. γ) Ille bellum adversus Persen regem gesserat. δ) Serena nocte subito luna defecit. ε) Terror milites ob repentinum monstrum occupaverat.

5. Nα συµπληρώστε τα κενά επιλέγοντας από τις λέξεις που δίδονται µέσα στις παρενθέσεις τη λέξη που κάθε φορά απαιτείται, αφού τη µεταφέρετε στον κατάλληλο τύπο. Tα ρήµατα µε τα οποία θα συµπληρώσετε τα κενά, να τεθούν σε οριστική υπερσυντελίκου. Nα προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές: α) Imperator

tribus

legionibus

exercitus

sui

Belgis

remanere

imperaverat. (impero, tres, exercitus, legio) β) Dux duas legiones in Nerviis hiemare iusserat (duo, iubeo, legio) γ) Terror animos militum invaserat et fiduciam suam amiserant . (invado, amitto, animus) δ) Exercitus Romanus bellum adversus gentes feroces gesserat et eos profligaverat et deleverat. (ferox, is, gero, deleo) ε) Sulpicius Gallus de stellarum lunaeque motibus disputavit et terror ab animis militum defecit. (motus, miles) στ) Quia exercitus adversariorum fiduciam amiserat, exercitus Romanus eum (eos) vicerat (adversarius, amitto, is, vinco) ζ) Ob terrorem, qui excercitum hostium invaserat, nostri milites eum (eos) vicerant (terror, is, exercitus, vinco) η) Alacrem exercitum suum

imperator misit in pugnam et copias

adversariorum profligaverat. (suus, pugna, profligo)

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΜΑΘΗΜΑ/LECTIO XIV Μετάφραση

Κείµενο Post bellum Actiacum

Μετά τη ναυµαχία στο Άκτιο

Cassius Parmensis,

ο Κάσσιος από την Πάρµα,

qui fuerat

που είχε βρεθεί (=υπηρετήσει)

in exercitu M.Antōnii,

στο στρατό του Μ(άρκου) Αντωνίου

confūgit Athēnas.

κατέφυγε στην Αθήνα.

Ibi vix dederat somno

Εκεί µόλις είχε παραδώσει στον ύπνο

sollicitum animum,

την ταραγµένη (του) ψυχή,

cum repente apparuit ei

όταν ξαφνικά εµφανίστηκε σ’ αυτόν

species horrenda.

ένα θέαµα φρικτό (µια µορφή φρικτή).

Existimāvit venīre ad se

Νόµισε ότι ερχόταν προς το µέρος του

hominem ingentis

ένας άνθρωπος µε πελώριο

magnitudinis

µέγεθος (ανάστηµα)

et squalidā facie,

και βρόµικο πρόσωπο,

similem effigiēi mortui.

όµοιος µε εικόνα νεκρού.

Quem simul aspexit Cassius,

Μόλις τον κοίταξε ο Κάσσιος,

concēpit timōrem

τον έπιασε φόβος

et cupīvit audire nomen eius.

και επιθύµησε να µάθει το όνοµά του.

Ille respondit se esse Orcum.

Εκείνος απάντησε ότι ήταν ο Πλούτωνας.

Tum terror concussit Cassium

Τότε τρόµος συντάραξε τον Κάσσιο

et excitāvit eum e somno.

και τον σήκωσε από τον ύπνο (τον ξύπνησε).

Cassius inclamāvit servos

Ο Κάσσιος φώναξε τους δούλους (του)

et interrogāvit eos de homine.

και τους ρώτησε για τον άνθρωπο.

Illi viderant neminem.

Εκείνοι δεν είχαν δει κανέναν.

Cassius iterum

Ο Κάσσιος για δεύτερη φορά

dedit se somno

παραδόθηκε στον ύπνο

et somniāvit eandem speciem.

και ονειρεύτηκε το ίδιο θέαµα.

Paucis diebus post

Λίγες ηµέρες αργότερα

res ipsa confirmāvit

η ίδια η πραγµατικότητα επιβεβαίωσε

fidem somnii.

την αξιοπιστία του ονείρου.

Nam Octaviānus

∆ηλαδή ο Οκταβιανός

adfēcit eum supplicio capitis.

του επέβαλε τη θανατική ποινή.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

Α΄ Κλίση Athenae, -arum

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Β΄ Κλίση Γ΄ Κλίση ∆΄ Κλίση Cassius, -ii (i) homo, -inis (αρσ & θ !) exercitus, -us κλητ. Cassi terror, -oris (αρσ) Antonius, -ii (i) timor, -oris (αρσ) κλητ. Antoni magnitudo, -inis (θηλ) animus, -i caput, -itis (ουδ) somnus, -i nomen, -inis (ουδ) mortuus, -i Orcus, -i Ε΄ Κλίση species, -ei servus, -i facies, -ei Octavianus, -i bellum, -i effigies, -ei somnium, -ii (i) res, rei fides, -ei suplicium, –ii (i) = τιµωρία [suplicia – dies,-ei αρσ !) rum=λατρεία]

EΠΙΘΕΤΑ

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

Actiacus, -a, -um (β΄) sollicitus, -a, -um (β΄) horrendus, -a, -um (β΄) squalidus, -a, -um (β΄) mortuus, -a, -um (β΄) paucus, -a, -um (β΄) Parmensis, -is, -e (γ΄) ingens, -ntis (γ΄) similis, -is, -e (γ΄)

qui, quae, quod (αναφορική) is, ea, id (δεικτική - επαναλ) ego, tu, (ille) (προσωπική) ille, illa, illud (δεικτική) nemo, (nemo), nihil (αόρ. ουσιαστ.) idem, eadem, idem (δεικτική) ipse, ipsa, ipsum (δεικτική - οριστική)

ΡΗΜΑΤΑ Α΄ Συζυγία do, dedi, datum, dāre existimo, -avi, -atum, -āre excito, -avi, -atum, -āre inclamo, -avi, -atum, -āre interrogo, -avi, -atum, -āre somnio, -avi, -atum, -āre confirmo, -avi, -atum, -āre

Γ΄ Συζυγία confugio, confugi, -, confugĕre (15) aspicio, -spexi, -spectum, -spicĕre (15) cupio, -ivi (-ii), -itum, -ĕre (15) concutio, -cussi, -cussum, -cutĕre (15) adficio, -feci, -fectum, -ficĕre (15) concipio, concepi, conceptum, - ĕre (15)

Β΄ Συζυγία appareo, apparui, apparitum, apparēre respondeo, respondi, responsum, respondēre video, vidi, visum, vidēre

∆΄ Συζυγία venio, veni, ventum, venire audio, audivi, auditum, audire

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. facie squalida, paucis diebus, eandem speciem: Να κλίνετε τις συνεκφορές και στους δύο αριθµούς. Singularis facies squalida

paucus dies

eadem species

faciei squalidae

pauci diei

eiusdem speciei

faciei squalidae

pauco diei

eidem speciei

faciem squalidam

paucum diem

eandem speciem

facies squalida

pauce die

facie squalida

pauco die

eidem specie

Pluralis facies squalidae

pauci dies

eaedem species

paucorum dierum paucis diebus facies squalidas

paucos dies

facies squalidae

pauci dies

easdem species

paucis diebus

2. Να συµπληρώσετε στο β΄ ενικό πρόσωπο των χρόνων που ζητούνται στην οριστική: Ενεστώτας

Μέλλοντας

Παρακείµενος

fuerat

eris

fuisti

confūgit

confugis

confugies

confugisti

dederat

das

dabis

dedisti

apparuit

appares

apparebis

apparuisti

venire

venis

venies

venisti

aspexit

aspicis

aspicies

aspexisti

concepit

concipis

concipies

concepisti

cupivit

cupis

cupies

cupi(v)isti

respondit

respondes

respondebis

respondisti

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

3. Nα µεταφέρετε στον πληθυντικό τις προτάσεις: apparuit ei species horrenda / homo eandem speciem somniavit: Apparuerunt eis species horrendae/ homines easdem species somniaverunt 4. Nα συµπληρώσετε τις πτώσεις που λείπουν: Ονοµ.

∆οτική

Αιτ/κή

Γενική

Αιτιατ.

Αφαιρ.

ενικού

πληθ.

qui

cui

quem

quorum

quos

quibus

eum

eorum

eos

eis

(ille)

sibi

sui

a se

qui

cui

quem

quorum

quos

quibus

ille

illi

illum

illorum

illos

illis

eadem

eidem

eandem

earundem

easdem

eisdem

5. Να συµπληρωθούν τα κενά µε τις αντωνυµίες «idem», «ipse» ή «is» στο σωστό τύπο: α) Aeneas ipse mores imposuit. β) Ei nomen est Cassius. γ) Reges ipsi in pugna dimicabant. δ) Eorum (γενική πληθ.) corpus validum est. ε) Eius (γενική ενικ.) consilium audimus. στ) Gallorum mores non iidem erant ac (όπως) Romanorum. ζ) Femina se ipsam comparabat cum Nymphis. 6. Να διορθώσετε τα συντακτικά λάθη που υπάρχουν στις παρακάτω προτάσεις και να δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας: α) Postquam Octavianus exercitum M. Antonii bello superavit, Cassius in Athenas confugit. β) Cassius vix se somno dabat/dederat, cum repente homo,similis effigiei mortui ei apparuit. γ) Quaedam species, facie horrenda venit. Quam simul vidimus, timorem concepimus. δ) Cassius somniare regem mortuos putavit regem mortuorum se somniare putavit. ε) Ubi Cassius animum somno dedit, iterum eandem effigiem somniavit. 64

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΜΑΘΗΜΑ/LECTIO XV Μετάφραση

Κείµενο Omnis vita Germanōrum

Όλη η ζωή των Γερµανών περιορίζεται

consistit in venationibus

στο κυνήγι

atque in studiis rei militāris.

και στις ασχολίες µε τα στρατιωτικά.

Germāni

Οι Γερµανοί

non student agricultūrae;

δεν ασχολούνται µε τη γεωργία·

nutriuntur lacte, caseo et carne.

τρέφονται µε γάλα, τυρί και κρέας.

Locis frigidissimis

Σε πολύ παγωµένους τόπους (αν και ζουν)

habent solum pelles

φορούν µόνο δέρµατα

et lavantur in fluminibus.

και πλένονται στα ποτάµια.

Cum civitas

Κάθε φορά που η πολιτεία

gerit bellum,

κάνει πόλεµο

creantur magistrātus

εκλέγονται άρχοντες

cum potestāte vitae necisque.

µε εξουσία ζωής και θανάτου.

Equestribus proeliis

Στις ιπποµαχίες

saepe desiliunt ex equis

συχνά πηδούν από τα άλογα

ac proeliantur pedibus:

και πολεµούν πεζοί·

usus ephippiōrum

η χρήση σελών

habētur

θεωρείται

res turpis et iners.

πράγµα αισχρό και µαλθακό.

Non sinunt

∆εν επιτρέπουν

importāri a mercatoribus

να εισάγεται από τους εµπόρους

vinum ad se,

κρασί σε αυτούς,

quod eā rē

επειδή από αυτό το πράγµα,

ut arbitrantur,

όπως πιστεύουν,

homines remollescunt

οι άνθρωποι γίνονται µαλθακοί

atque effeminantur.

και εκθηλύνονται.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

Α΄ Κλίση vita, -ae agricultura, -ae

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Β΄ Κλίση Germani, -orum caseus, -i locus, -i {loci, orum = χωρία βιβλίου loca, orum = τόπος (ουδ.)} equus, -i studium, -ii (i) bellum, -i ephippium, -ii vinum, -i proelium, -ii (i) ∆΄ Κλίση magistratus –us (αρσ) usus, -us (αρσ)

Γ΄ Κλίση pes, pedis (αρσ) mercator, -oris (αρσ) homo, -inis (αρσ & θ) venatio, -onis (θηλ) caro, -rnis (θηλ) pellis, -is (θηλ) civitas –atis (θηλ) γεν.πληθ.civitatium κ΄civitatum potestas, -atis (θηλ) nex, -cis (θηλ) lac, -ctis (ουδ) flumen, -inis (ουδ) Ε΄ Κλίση res, rei (θηλ!)

ΕΠΙΘΕΤΑ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ frigidissimus, -a, -um (υπερθ) (β΄) ego, tu, (ille) (προσωπική) (frigidus, -a, -um) is, ea, id (δεικτ- επαναλ) omnis, -is, -e (γ΄) militaris, -is, -e (γ΄) equester, -stris, -stre (γ΄) turpis, -is, -e (γ΄) iners, -rtis (γ΄) ΡΗΜΑΤΑ Α΄ Συζυγία (lavo, lavi, lautum (lavatum), lavāre) lavor, lavatus κ΄ lautus sum, lavāri (creo, -avi, -atum, -āre) creor, creatus sum, creāri) proelior, proeliatus sum, proeliāri (αποθετ) (importo, -avi, -atum, -āre) importor, importatus sum, importāri arbitror, arbitratus sum, arbitrari (αποθετ) (effemino, -avi, -atum, -āre) effeminor, effeminatus sum, effemināri Β΄ Συζυγία habeo, habui, habitum, habēre studeo, studui, -, studēre Γ΄ Συζυγία ∆΄ Συζυγία consisto, constiti, -, consistĕre nutrio, nutrivi, nutritum, nutrire gero, gessi, gestum, gerĕre desilio, disilui, -, disilire sino, sivi, situm, sinĕre remollesco, -, -, remollescĕre

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Να γραφούν τα επίθετα του πίνακα στον ίδιο τύπο στα άλλα γένη: ΑΡΣΕΝΙΚΟ

ΘΗΛΥΚΟ

ΟΥ∆ΕΤΕΡΟ

omnis

omne

militaris

frigidissimis

equestribus

turpis

turpe

iners

iner

2. tupis, iners: Να κλίνετε τα επίθετα στο γένος και στον βαθµό που απαντούν και στους δύο αριθµούς: Singularis

Pluralis

turpis

iners

turpes

inertes

turpis

inertis

turpium

inertium

turpi

inerti

turpibus

inertibus

turpem

inertem

turpes

inertes

turpis

iners

turpes

inertes

turpi

inerti

turpibus

inertibus

3. nutriuntur, lavantur, habetur: Να γράψετε το β΄ ενικό πρόσωπο στην οριστική όλων των χρόνων στην ενεργητική φωνή: Οριστική Ενεργητικής Φωνής nutris

lavas

habes

nutriebas

lavabas

habebas

nutries

lavabis

habebis

nutri(v)isti

lavisti

habuisti

nutri(v)eras

laveras

habueras

nutri(v)eris

laveris

habueris

4. «Equestribus ... proeliantur»: Να µεταφέρετε όλους τους τύπους στον ενικό. Equestri proelio saepe ex equo desilit ac pede proeliatur. 68

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΜΑΘΗΜΑ/ LECTIO XVI ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

ΚΕΙΜΕΝΟ Nostri, postquam misērunt

Οι δικοί µας, αφού έριξαν

pila in hostes,

τα ακόντια εναντίον των εχθρών,

gerunt rem gladiis.

µάχονται µε τα ξίφη.

Repente cernitur equitātus

Ξαφνικά διακρίνεται το ιππικό

post tergum;

στα νώτα·

cohortes appropinquant;

οι κοόρτεις πλησιάζουν·

hostes vertunt terga ac fugiunt;

οι εχθροί στρέφουν τα νώτα και φεύγουν·

eis occurunt equites.

τους επιτίθενται οι ιππείς.

Fit magna caedes.

Γίνεται µεγάλη σφαγή.

Sedulius,

Ο Σεδούλιος,

dux

princeps

Lemovicum, ο αρχηγός και ηγεµόνας των Λεµοβίκων,

occiditur;

σκοτώνεται·

dux Arvernōrum

ο αρχηγός των Αρβέρνων

comprehenditur vivus in fugā;

συλλαµβάνεται ζωντανός την ώρα της

LXXIIII (septuaginta quattuor)

φυγής· 74 (εβδοµήντα τέσσερις)

militaria signa

στρατιωτικές σηµαίες

referuntur ad Caesarem;

παραδίδονται στον Καίσαρα·

magnus numerus hostium

µεγάλος αριθµός εχθρών

capitur atque interficitur;

συλλαµβάνεται και σκοτώνεται·

reliqui ex fugā

οι υπόλοιποι µετά τη φυγή

discēdunt in civitātes.

σκορπίζονται στις πολιτείες.

Postero die

Την επόµενη ηµέρα

legati mittuntur ad Caesarem.

απεσταλµένοι στέλνονται στον Καίσαρα.

Caesar iubet tradi

Ο Καίσαρας διατάζει να παραδοθούν

arma ac principes

τα όπλα και οι ηγεµόνες

prodūci.

να οδηγηθούν µπροστά του.

Ipse consēdit

Ο ίδιος πήρε θέση

pro castris;

µπροστά στο στρατόπεδο·

eo producuntur duces.

εκεί οδηγούνται οι αρχηγοί.

Vercingetorix deditur,

Ο Βερκιγγετόριγας παραδίνεται,

arma proiciuntur.

τα όπλα καταθέτονται.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ Α΄ Κλίση fuga, -ae

∆΄ Κλίση equitatus, –us ΕΠΙΘΕΤΑ magnus, -a, -um (β΄)

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Β΄ Κλίση Γ΄ Κλίση gladius, -ii (i) eques, -itis (αρσ) Sedulius, -ii (i) dux, -cis (αρσ) κλητ. Seduli princeps, -ipis (αρσ) Averni, -orum Lemovices, -um (αρσ numerus, -i Caesar, -ris (αρσ) legatus, -i Vercingetorix, -igis (αρ pilum, -i hostis, –is (θ κ΄αρσ) tergum, -i cohors, -hortis (θηλ) signum, -i caedes, -is (θηλ) arma, -orum (µόνο πληθ.) civitas –αtis (θηλ) castra, –orum γεν.πληθ. civitatium κ΄civi (=στρατόπεδο) castrum, -i (= οχυρό, φρούριο) Ε΄ Κλίση dies, -ei (αρσ) res, rei (θηλ) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ noster, nostra, nostrum (κτητική α΄)

vivus, -a, -um (β΄) reliquus, -a, -um (β΄) posterus, -a, -um (β΄) militaris, -is, -e (γ΄)

is, ea, id (δεικτ. - επαναλ) ipse, ipsa, ipsum (δεικτ. - οριστική)

ΡΗΜΑΤΑ Α΄ Συζυγία Β΄ Συζυγία appropinquo, -avi, -atum, -āre iubeo, iussi, iussum, iubēre Γ΄ Συζυγία mitto, misi, missum, mittĕre gero, gessi, gestum, gerĕre cerno, crevi, cretum, cernĕre / cernor, conspectus sum, cerni verto, verti, versum, vertĕre fugio, fugi, fugitum, fugĕre occurro, occurri (κ΄occucurri), occursum, occurrĕre occido, occidi, occisum, occidĕre / occidor, occisus sum, occidi comprehendo, -hendi, -hensum, -hendĕre / comprehendor, -hensus sum, -hendi capio, cepi, captum, capĕre (15) / capior, captus sum, capi interficio, -feci, -fectum, -ficĕre (15) / interficior, -fectus sum, -fici discedo, discessi, discessum, discedĕre trado, tradidi, traditum, tradĕre / trador, traditus sum, tradi produco, produxi, productum, producĕre / producor, productus sum, produci consido, consedi, consessum, considĕre dedo, dedidi, deditum, dedĕre / dedor, deditus sum, dedi proicio, poieci, proiectum, proicĕre / proicior, proiectus sum, proici Ανώµαλα fio, factus sum, fieri refero, retuli (κ΄ retulli), relatum, referre 71

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. misērunt,

fugiunt,

occurrunt,

discēdunt:

Να

γράψετε

το

β΄

πληθυντικό στην οριστική όλων των χρόνων στην ίδια φωνή: mittitis

fugitis

occurritis

disceditis

mittebatis

fugiebatis

occurrebatis

discedebatis

mittetis

fugietis

occurretis

discedetis

misistis

fugistis

occu(cu)rristis

discessistis

miseratis

fugeratis

occu(cu)rreratis

discesseratis

miseritis

fugeritis

occu(cu)rreritis

discesseritis

2. Να γραφούν στην ίδια πτώση του άλλου αριθµού οι παρακάτω τύποι: nostri

noster

eis

pila

pilum

equites

gladiis

gladio

signa

tergum

terga

hostium

hostis

equitatus

die

diebus

eques signum

3. Να γράψετε τα τρία γένη των παρακάτω τύπων στην ίδια πτώση και στον ίδιο αριθµό: ΑΡΣΕΝΙΚΟ

ΘΗΛΥΚΟ

ΟΥ∆ΕΤΕΡΟ

nostri

nostrae

nostra

eis

magnus

magna

magnum

vivus

viva

vivum

militares

militaria

postero

postera

postero

ipse

ipsa

ipsum

4. Να µετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική. Στη θέση του ποιητικού αιτίου να εννοήσετε το a Romanis ή το ab hostibus, µε βάση το νόηµα του κειµένου: α) Fit magna caedes. 72

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

Romani magnam caedem faciunt. β) Sedulius, dux et princeps Lemovicum, occiditur. Romani Sedulium, ducem et principem Lemovicum, occidunt. γ) Signa militaria ad Caesarem referuntur. Hostes signa militaria ad Caesarem referunt. δ) Magnus numerus hostium capitur atque interficitur. Romani magnum numerum hostium capiunt atque interficiunt. ε) Arma proiciuntur. Hostes arma proiciunt. στ) Ceasar iubet principes produci. Caesar iubet hostes proncipes producere. 5. Να αντικαταστήσετε το ενεργητικό απαρέµφατο µε παθητικό και να κάνετε τις απαραίτητες αλλαγές: α) Hostes Romanos in castra importare frumentum non sinunt. Hostes in castra importari frumentum non sinunt [a Romanis]. β) Romani Gallos transferre copias vetunt. Romani transferri copias vetunt [a Gallis]. γ) Dux hostium Romanos arma proicere iubet. Dux hostium arma proici iubet [a Romanis]. δ) Romani barbaros referre ad se LXXIII signa militaria cogunt. Romani ad se LXXIII signa militaria referri cogunt [a barbaris]. ε) Barbari Romanos sibi mores imponere non patiuntur. Barbari sibi mores imponi non patiuntur [a Romanis]. στ) Galli suos principes legatos mittere prohibent. Galli legatos mitti prohibent [a suis principibus]. 6. Να διορθώσετε τα συντακτικά λάθη που υπάρχουν στις παρακάτω

προτάσεις και να δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας: α) Simul nostri pila in hostes miserunt, gladiis proeliantur. β) Hostes equitatum viderunt et (a) terrore concutiuntur. γ) Galli in civitates confugiunt. δ) Duces hostium aut vivi in fuga capiuntur aut occiduntur. ε) Caesar ad se signa militaria tradi iubet.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΜΑΘΗΜΑ / LECTIO XVII ΚΕΙΜΕΝΟ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Magnus timor

Μεγάλος φόβος

occupāvit exercitum

έπιασε τον στρατό

ex vocibus

από τις διαδόσεις

Gallōrum ac mercatōrum,

των Γαλατών και των εµπόρων,

qui praedicābant

οι οποίοι διακήρυσσαν

esse Germānos

ότι οι Γερµανοί είχαν

ingenti magnitudine corporum

πελώριου µεγέθους σώµατα

et incredibili virtūte.

και απίστευτη ανδρεία.

Alius cupiēbat discedere

Ο καθένας επιθυµούσε να αποχωρήσει

de aliā causā.

προβάλλοντας και µια δικαιολογία.

Nonnulli adducti pudōre

Μερικοί παρασυρµένοι από ντροπή

remanēbant.

παρέµεναν.

Hi neque poterant

Αυτοί δεν µπορούσαν

fingere vultum

ούτε να προσποιηθούν

neque tenēre lacrimas;

ούτε να κρατήσουν τα δάκρυά τους·

abditi in tabernaculis

κρυµµένοι στις σκηνές

aut querebantur suum fatum

είτε παραπονιόντουσαν για την τύχη τους

aut miserabantur

είτε θρηνούσαν

commūne periculum

για τον κοινό κίνδυνο

cum familiaribus suis.

µαζί µε τους φίλους τους.

Totis castris

Σε όλο το στρατόπεδο

obsignabantur

υπογράφονταν και σφραγίζονταν

testamenta.

διαθήκες.

Vocibus ac timōre horum

Από τις διαδόσεις και τον φόβο αυτών

paulātim perturbabantur

λίγο λίγο ταράζονταν

etiam ii,

ακόµα κι αυτοί

qui habebantur

που θεωρούνταν

periti rei militāris.

έµπειροι στα στρατιωτικά.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Α΄ Κλίση causa, -ae lacrima, -ae

Β΄ Κλίση Galli, -orum Germani, -orum tabernaculum, -i fatum, -i castra –orum (=στρατόπεδο) castrum, -i (= οχυρό, φρούριο) testamentum, -i periculum, -i

Γ΄ Κλίση timor, -oris (αρσ) mercator, -oris (αρσ) pudor, -oris (αρσ) familiaris -is (αρσ) vox, -cis (θηλ) magnitudo, -inis (θηλ) virtus, -utis (θηλ) corpus, -oris (ουδ)

∆΄ Κλίση exercitus, -us vultus, -us

E΄ Κλίση res, rei (θηλ)

ΕΠΙΘΕΤΑ

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

magnus, -a, -um (β΄) peritus, -a, -um (β΄) ingens, -ntis (γ΄) incredibilis, -is, -e (γ΄) communis, -is, -e (γ΄) militaris, -is, -e (γ΄)

qui, quae, quod (αναφορική) alius, alia, aliud (αόρ -αντωνυµ. επίθ) nonnulli, -ae, -a (αόρ -αντωνυµ. επίθ) hic, haec, hoc ( δεικτική) suus, -a, -um (κτητική γ΄) is, ea, id (δεικτ- επαναλ) totus, -a, um (αντωνυµ. επίθ) ΡΗΜΑΤΑ

Α΄ Συζυγία occupo, -avi, -atum, -āre praedico, -avi, -atum, -āre miseror, -atus sum, -ari (αποθετ) obsigno, -avi, -atum, -āre (perturbo, -avi, -atum, -āre) perturbor, perturbatus sum, pertubari

Β΄ Συζυγία remaneo, remansi, -, remanēre teneo, tenui, tentum, tenēre (habeo, habui, habitum, habēre) habeor, habitus sum, haberi

Γ΄ Συζυγία discedo, discessi, discessum, discedĕre cupio, cupivi (cupii), cupitum, cupĕre (15) adduco, adduxi, adductum, aducĕre fingo, finxi, fictum, fingĕre abdo, abdidi, abditum, abdĕre queror, questus sum, queri (αποθετ) Ανώµαλα sum, fui, -, esse possum, potui, -, posse

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Στον παρακάτω πίνακα να γράψετε τον ίδιο τύπο επιθέτων ή αντωνυµιών στα άλλα γένη. ΑΡΣΕΝΙΚΟ

ΘΗΛΥΚΟ

ΟΥ∆ΕΤΕΡΟ

qui

quae

militaris

suum

suam

suum

suis

horum

harum

horum

eae

2. Να κλίνετε στις πλάγιες πτώσεις στον ίδιο αριθµό τα ουσιαστικά exercitum, vocibus, virtute, vultum, lacrimas. exercitus

vocum

virtutis

vultus

lacrimarum

exercitui

vocibus

virtuti

vultui

lacrimis

exercitum

voces

virtutem

vultum

lacrimas

exercitu

vocibus

virtute

vultu

lacrimis

3. discedere, fingere: Να γράψετε τους ονοµατικούς τύπους της ενεργητικής φωνής σύµφωνα µε την υπόδειξη του πίνακα: Infinitivus (Απρµφ)

Participium (Μτχ)

discedere

discedens

discessurum –am –um/ -uros –as –a esse

discessurus –a –um

discessise fingere

fingens

ficturum –am –um/ uros – as – a esse

ficturus –a –um

finxisse

4. Nα µετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική: α) Lupa liberos nutriebat. Liberi a lupa nutriebantur. β) Milites testamenta obsignabant. Testamenta a militibus obsignabantur. 76

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

γ) Venti Aenean in Africam portabant. Aeneas in Africam ventis portabatur δ) Regina Aenean amabat et Aeneas reginam. Aeneas a regina amabatur et regina ab Aenea. ε) Belua incolis nocebat. Incolae a belua nocebantur. στ) Poetam curae et miseriae excruciabant. Poeta curis et miseriis excruciabatur. ζ) Horum voces milites perturbabant. Milites vocibus horum perturbantur. η) Puella catellum multum amabat. Catellus a puella multum amabatur. θ) Romani pericula audacia propulsabant. Pericula audacia ab Romanis propulsabantur. ι) Silius ingenium Vergili fovebat. Ingenium Vergili ab Silio fovebantur. 5. Nα µεταφέρετε στην αντίστοιχη πτώση ή στο αντίστοιχο πρόσωπο του άλλου αριθµού τους κλιτούς τύπους των παρακάτω προτάσεων. Nα µη θίξετε τους τύπους εκείνους, που αν µετασχηµατισθούν, προκύπτουν προτάσεις νοηµατικώς εσφαλµένες. α) Hi vultum fingere non poterant. Hic vultum fingere non poterat. β)Tu lacrimas tenere non poteras. Vos lacrimas tenere non poteratis. γ) Abdidi in tebernaculis fortunam suam querebantur. Abdidus in tebernaculo fortunam suam querebatur. δ) Alius alia de causa discedere cupiebat. Alii aliis de causis discedere cupiebant. ε) Hi illos incredibili virtute esse praedicabant. Hic illum incredibili virtute esse praedicabat. στ) Alius discedebat, alius pudore adductus remanebat. Alii discedebant, alii pudore adducti remanebant. ζ) Hic periculum miserabatur. Hi pericula miserabantur.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΜΑΘΗΜΑ / LECTIO XVIIΙ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

ΚΕΙΜΕΝΟ Hercules dicitur

Ο Ηρακλής λέγεται

adduxisse boves Geryŏnis

ότι οδήγησε τα βόδια του Γηρυόνη

ex Hispaniā in eum locum,

από την Ισπανία σ’ αυτόν τον τόπο,

ubi postea Rōmulus

όπου αργότερα ο Ρωµύλος

condidit urbem Rōmam.

έχτισε την πόλη Ρώµη.

Hercules fertur refecisse

Ο Ηρακλής λέγεται ότι ξεκούρασε

boves prope Tiberim fluvium

τα βόδια κοντά στον Τίβερη ποταµό

et ipse dormivisse ibi

και ότι ο ίδιος κοιµήθηκε εκεί

fessus de viā.

κουρασµένος από τον δρόµο.

Tum Cacus pastor,

Τότε ο Κάκος ο βοσκός,

fretus viribus,

έχοντας εµπιστοσύνη στις δυνάµεις του,

traxit caudis

τράβηξε από τις ουρές

in speluncam

στη σπηλιά

quosdam boves aversos.

κάποια βόδια γυρισµένα ανάποδα.

Ubi Hercules,

Όταν ο Ηρακλής

excitātus e somno,

σηκώθηκε από τον ύπνο

aspexit gregem

(και) κοίταξε το κοπάδι

et sensit abesse partem,

και κατάλαβε ότι έλειπε ένα µέρος,

pergit ad proximam speluncam;

κατευθύνεται στην πιο κοντινή σπηλιά·

sed postquam vidit

αλλά, όταν είδε

vestigia boum

τις πατηµασιές των βοδιών

verse foras,

στραµµένες προς τα έξω,

confūsus

επειδή βρέθηκε σε αµηχανία,

coepit amovēre gregem

άρχισε να αποµακρύνει το κοπάδι

ex infesto loco.

από τον εχθρικό τόπο.

Sed mugītus bovum

Αλλά το µουγκρητό των βοδιών

audītus ex speluncā

που ακούστηκε από τη σπηλιά

convertit Herculem.

γύρισε πίσω τον Ηρακλή.

Tum Cacus, conātus

Τότε ο Κάκος, καθώς προσπάθησε

vi prohibēre eum

να τον εµποδίσει µε τη βία,

interficitur clavā Herculis.

σκοτώνεται από το ρόπαλο του Ηρακλή.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Α΄ Κλίση Hispania, -ae Roma, -ae via, -ae spelunca, -ae cauda, -ae clava, -ae

Β΄ Κλίση locus –is ετερογενές loci,orum= χωρία βιβλίου loca,orum= τόπος (ουδ.) Romulus, -i fluvius, -ii (i) Cacus, -i vir, viri somnus, -i vestigium, -ii (i)

ΕΠΙΘΕΤΑ fessus, -a, -um (µτχ. πρκ)(β΄) fretus, -a, -um (β΄) proximus, -a, -um (υπερθετ) (β΄) infestus, -a, -um (β΄)

Γ΄ Κλίση Hercules (αρσ) γεν.Herculis (-i) δοτ. Herculi αιτ. Herculem (-en) κλ. Hercule (Hercle) αφ. Hercule bos, -vis (αρσ) Geryon, -nis (αρσ) κ΄ Geryones, -ae pastor, -oris (αρσ) grex, -gis (αρσ) Tiberis, -is (αρσ) αιτ. Tiberim αφ. Tiberi pars, -rtis (θηλ) urbs, urbis (θηλ) vis, vim (θηλ)

∆΄ Κλίση excitatus, -us mugitus, -us

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ is, ea, id (δεικτ.- επαναλ) ipse, ipsa, ipsum (δεικτ. - οριστική) quidam, quaedam, quoddam (αόρ. επιθ)

ΡΗΜΑΤΑ Α΄ Συζυγία Β΄ Συζυγία excitor, excitatus sum, excitāri / video, vidi, visum, vidēre (excito, -avi, -atum, -are) amoveo, amovi, amotum, amovēre conor, conatus sum, conāri (αποθετ) prohibeo, -hibui, -hibitum, -hibēre Γ΄ Συζυγία adduco, adduxi, adductum, adducĕre || condo, condidi, conditum, condĕre dicor, dictus sum, dici / (dico, dixi, dictum, dicĕre) reficio, refeci, refectum, reficĕre (15) || traho, traxi, tractum, trahĕre avertor, aversus sum, averti / (averto, averti, aversum, avertĕre) aspicio, -spexi, -spectum, -spicĕre (15) || pergo, perrexi, perrectum, pergĕre confundor, confusus sum, confundi / (confundo, -fudi, -fusum, -fundĕre) coepi, coepisse (συντελ. χρόν.) || converto, -verti, -versum, -vertĕre interficior, -fectus sum, -fici (15) / (interficio, -feci, -fectum, ficĕre) ∆΄ Συζυγία dormio, dormivi, dormitum, dormire || sentio, sensi, sensum, sentire || audio, audivi, auditum, audire Ανώµαλα fero, tuli, latum, ferre || absum, afui, -, abesse 79

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΜΑΘΗΜΑ XIX KEIMENO

METAΦΡΑΣΗ

Marco Tulio Cicerone et Gaio

Όταν ήταν ύπατοι ο Μάρκος Τύλλιος

Antonio consulibus,

Κικέρωνας και ο Γάιος Αντώνιος,

Lucius Sergius Catilina,

ο Λεύκιος Σέργιος Κατιλίνας,

nobilissimi generis vir

άντρας πολύ αριστοκρατικής καταγωγής

sed ingenii pravissimi,

αλλά πολύ διεστραµµένου χαρακτήρα,

contra rem publicam coniuravit.

συνωµότησε εναντίον της πολιτείας.

Eum clari quidam sed improbi viri

Τον είχαν ακολουθήσει κάποιοι

consecuti erant.

ένδοξοι αλλά αχρείοι άντρες.

Catilina a Cicerone ex urbe expulsus.

Ο Κατιλίνας διώχτηκε από την πόλη από τον Κικέρωνα.

Socii eius deprehensi sunt et

Οι σύντροφοί του πιάστηκαν και

in carcere strangulati sunt.

στραγγαλίστηκαν στη φυλακή.

Ab Antonio, altero consule,

Ο ίδιος ο Κατιλίνας µε το στρατό του,

Catilina ipse cum exercitu suo,

αφού νικήθηκε σε µάχη από τον

proelio victus,

Αντώνιο, τον άλλο ύπατο

interfectus est.

σκοτώθηκε.

Gaius Sallustius tradit

Ο Γάιος Σαλλούστιος αναφέρει

multos etiam milites Romanos

ότι πολλοί επιπλέον Ρωµαίοι στρατιώτες

in eadem cruentissima pugna occisos

σκοτώθηκαν στην ίδια αιµατηρότατη

esse,

µάχη,

multos autem graviter vulneratos

πολλοί ακόµη τραυµατίστηκαν βαριά.

esse.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Α΄ Κλίση Catilina, -ae (αρσ) pugna, -ae

Β΄ Κλίση Marcus, -i Tullius, -ii (i) κλητ. Τulli Gaius, -ii κλητ. Gai Antonius, -ii (i) κλητ. Antoni Lucius, -ii (i) κλητ. Luci Sergius, -ii (i) κλητ. Sergi vir, viri socius, -ii Sallustius, -ii (i) ingenium, -ii (i) proelium, -ii (i)

Γ΄ Κλίση consul, -ulis (αρσ) Cicero, -onis (αρσ) carcer, -eris (αρσ) miles, -itis (αρσ) urbs, urbis (θηλ) genus,generis (ουδ)

E΄ Κλίση res, rei

ΕΠΙΘΕΤΑ nobilissimus, -a, -um (υπερθ) (β΄) [nobilis, -is, -e] pravissimus,-a,-um (υπερθ)(β΄) publicus, -a, -um (β΄) clarus, -a, -um (β΄) improbus, -a, -um (β΄) multi, -ae, -e (β΄) cruentisimus, -a, -um (υπερθ) (β΄) Romanus, -a, -um

∆΄ Κλίση exercitus, -us

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ is, ea, id (οριστ - επαναλ) quidam,quaedam,quoddam(αόρ.επιθ) ipse, ipsa, ipsum (οριστική) suus, -a, -um (κτητική γ΄) idem, eadem, idem (οριστ - επαναλ) alter, altera, alterum (αντων. επίθ)

ΡΗΜΑΤΑ Α΄ Συζυγία coniuro, -avi, -atum, -are || strangulo, -avi, -atum, -are || vulneror, -atus sum, -ari / (vulnero, -avi, -atum, -are) Γ΄ Συζυγία consequor, consecutus sum, consequi (αποθ.) || expellor, expulsus sum, expelli / (expello, expuli, expulsum, expellĕre) || trado, tradidi, traditum, tradĕre || deprehendor, deprehensus sum, deprehendi / (deprehendo, deprehendi, deprehensum, deprehendĕre) || vincor, victus sum, vinci / (vinco, vici, victum, vincĕre) || interficior, interfectus sum, interfici / (interficio, interfeci, interfectum, interficĕre) || occidor, occisus sum, occidi / (occido, occidi, occisum, occidĕre)

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΜΑΘΗΜΑ XX KEIMENO

METAΦΡΑΣΗ

Claudius quinquagesimo anno aetatis

O Κλαύδιος στο πεντηκοστό έτος της

suae

ηλικίας του

imperium cepit mirabili quodam casu.

κατέλαβε την εξουσία από κάποιο παράδοξο περιστατικό.

Exclusus ab insidiatoribus Caligulae,

Αφού διώχτηκε από τους δολοφόνους του Καλιγούλα,

recesserat in diaetam,

είχε αποσυρθεί σε µια θερινή κατοικία,

cui nomen est Hermaeum.

που ονοµάζεται Ερµαίο.

Paulo post

Λίγο αργότερα,

rumore caedis exterritus

επειδή τροµοκρατήθηκε από τα νέα της σφαγής,

prorepsit ad solarium proximum

σύρθηκε στο πιο κοντινό λιακωτό

et inter vela praetenta

και κρύφτηκε ανάµεσα στα

foribus se abdidit.

παραπετάσµατα που κρεµόντουσαν στην πόρτα.

Discurens miles

Ένας στρατιώτης, ενώ έτρεχε εδώ κι εκεί,

pedes eius animadvertit;

παρατήρησε τα πόδια του·

eum latentem adgnovit;

τον αναγνώρισε να κρύβεται·

extractum

αφού τον τράβηξε έξω,

imperatorem eum salutavit.

τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα.

Hinc ad commilitones

Από εκεί τον οδήγησε

suos eum adduxit.

στους συντρόφους του.

Ab his in castra delatus est

Από αυτούς µεταφέρθηκε στο

tristis et trepidus,

στρατόπεδο θλιµµένος και έντροµος,

dum obvia turba

ενώ το πλήθος που τον συναντούσε

quasi moriturum eum miseratur.

τον λυπόταν σαν να επρόκειτο να πεθάνει.

Ρostero die

Την επόµενη µέρα

Claudius imperator factus est.

ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας.

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ https://sites.google.com/site/akisambelas

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Α΄ Κλίση Β΄ Κλίση Caligula, -ae (αρσ) Claudius, -ii (i) diaeta, -ae κλητ. Claudi turba, -ae annus, -i imperium, -ii (i) Hermaeum, -i solarium, -ii (i) velum, -i castra –orum (=στρατόπεδο) castrum, -i (= οχυρό, φρούριο)

∆΄ Κλίση casus, -us

Γ΄ Κλίση insidiator, -oris (αρσ) rumor, -oris (αρσ) miles, -itis (αρσ) pes, -dis (αρσ) imperator, -oris (αρσ) commilito, -onis (αρσ) aetas –αtis (θηλ) γεν.πληθ. aetatium κ΄aetatum foris, -is (θηλ) (συνήθως fores, -ium) nomen, -inis (ουδ)

Ε΄ Κλίση dies, -ei (αρσ!)

ΕΠΙΘΕΤΑ proximus, -a, -um (υπερθ) (β΄) trepidus, -a, -um (β΄) obvius, -a, -um (β΄) paulus, -a, -um (β΄) posterus, -a, -um (β΄) mirabilis, -is, -e (γ΄) tristis, -is, -e (γ΄)

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ suus, -a, -um (κτητική γ΄) quidam, quaedam, quoddam (αόρ. επιθ) qui, quae, quod (αναφορική) is, ea, id (οριστ - επαναλ) hic, haec, hoc (δεικτική) ego, tu, (ille) (προσωπική)

ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ quinquagesimus, -a, -um ΡΗΜΑΤΑ Α΄ Συζυγία Β΄ Συζυγία saluto, -avi, -atum, -are exterreo, -terrui, -territum, -terrēre miseror, miseratus sum, miserari (αποθ) lateo, latui, -, latēre Γ΄ Συζυγία capio, cepi, captum, capĕre (15) || excludor, exclusus sum, excludi / (excludo, exclusi, exclusum, excludĕre) || recedo, recessi, recessum, recedĕre prorepo, prorepsi, proreptum, prorepĕre || praetendor, praetentus sum, praetendi / (praetendo, praetendi, praetentum, praetendĕre) abdo, abdidi, abditum, abdĕre || discurro, discurri (discucurri), discursum, discurrĕre || animadverto, animadverti, animadversum, animadvertĕre || adgnosco, adgnovi, adgnitum, adgnoscĕre || extrahor, extractus sum, extrahi (extraho, extraxi, extractum, extrahĕre) || adduco, adduxi, adductum, aducĕre morior, mortuus sum, mori (µτχ. µελ. moriturus) Ανώµαλα deferor, delatus sum, deferri / (defero, detuli, delatum, deferre) fio, factus sum, fieri