ΔΙΚΤΥΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ (ΘΕΩΡΙΑ)

xı·Ó·ÛÈÔÛ }. Ô˘ÙÛÔÓÈÎÔÏ·Û

¢ ¨À § ¨ƒ¥¡ ø¡ À¶¥§¥° ™¨ø¡ (ÈÅÙÑÉÁ)

Ëáìßá 1994

ª ƒ ™ z' ~z™ ™ ¡¡ ™ 1. ™z°ø° ™ z ¢ Àz Äßêôõï åðéêïéíùíßáò äåäïìÝíùí (Data Communications Network) Þ äßêôõï õðïëïãéóôþí (Computer Network) ïíïìÜæåôáé Ýíá óýóôçìá áðü õðïëïãéóôÝò ðïõ åßíáé óõíäåäåìÝíïé ìåôáîý ôïõò, ïé ïðïßïé ìðïñïýí íá åðéêïéíùíïýí ãéá áíôáëëáãÞ ðëçñïöïñéþí êáé íá ìïéñÜæïíôáé ôç ÷ñÞóç ïñéóìÝíùí óõóêåõþí (ìÝóá áðïèÞêåõóçò, åêôõðùôÝò ê.ë.ð.). Áí ãéá ôç óýíäåóç ôùí õðïëïãéóôþí ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáëþäéï ôçò ôÜîåùò ôùí ìåñéêþí ÷éëéïìÝôñùí (äçëáäÞ âñßóêïíôáé ìÝóá ó'Ýíá êôßñéï Þ óôéò åãêáôáóôÜóåéò ìéáò åðé÷åßñçóçò) ôüôå ëÝìå üôé áõôïß áðïôåëïýí Ýíá ôïðéêü äßêôõï õðïëïãéóôþí Þ LAN (Local Area Network). Ôá ôïðéêÜ äßêôõá áíÞêïõí óõíÞèùò óå Ýíáí ïñãáíéóìü Þ åðé÷åßñçóç êáé Ý÷ïõí ìåãÜëç ôá÷ýôçôá ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí. Áí ïé çëåêôñïíéêïß õðïëïãéóôÝò ðïõ åðéêïéíùíïýí âñßóêïíôáé ìáêñéÜ ï Ýíáò áðü ôïí Üëëï (óå Üëëç ðüëç Þ ÷þñá) ôüôå ãéá ôçí åðéêïéíùíßá ôïõò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óõíÞèùò ôçëåöùíéêÝò ãñáììÝò êáé áõôÜ ôá äßêôõá ëÝãïíôáé äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò Þ WAN (Wide Area Network).

1.1 Óýóôçìá Ðïëëáðëþí ×ñçóôþí Ïé Çëåêôñïíéêïß ÕðïëïãéóôÝò (Ç/Õ) îåêßíçóáí ôç æùÞ ôïõò óáí ìç÷áíÝò åíüò ÷ñÞóôç (Single User) êáé ðñïãñáììáôßæïíôáí åíôïëÞ ðñïò åíôïëÞ ìÝóù ìéáò óåéñÜò äéáêïðôþí. Ç åðï÷Þ áõôÞ ðÝñáóå ãñÞãïñá êáé öôÜóáìå óå óõóôÞìáôá ðïëëáðëþí ÷ñçóôþí (Multiuser) üðïõ ïé ÷ñÞóôåò Ý÷ïõí ðñüóâáóç óå Ýíáí êåíôñéêü õðïëïãéóôÞ ìÝóù ôåñìáôéêþí ðïõ ëÝãïíôáé êáé "êïõôÜ" ôåñìáôéêÜ (dumb terminals) åðåéäÞ äåí åßíáé óå èÝóç íá åðéôåëÝóïõí êáíåíüò åßäïõò åðåîåñãáóßá áðü ìüíá ôïõò, âëÝðå Ó÷Þìá 1.1. Óôá óõóôÞìáôá ðïëëáðëþí ÷ñçóôþí, ïé ÷ñÞóôåò, åêôüò áðü ôçí Üìåóç ðñüóâáóç óôïí êåíôñéêü Ç/Õ, áíáêÜëõøáí êáé áñêåôÝò åõêïëßåò êáé ðëåïíåêôÞìáôá. Êáôáñ÷Þí âñÞêáí Ýíáí ôñüðï Üìåóçò åðéêïéíùíßáò ìåôáîý

2

Äßêôõá Ç/Õ

ôïõò áíåîáñôÞôùò ôçò öõóéêÞò áðüóôáóçò ôïõ åíüò áðü ôïí Üëëï. ÂñÞêáí åðßóçò ôñüðï íá ìïéñÜæïíôáé áñ÷åßá äåäïìÝíùí êáé ðñïãñÜììáôá. Áêüìç Ýãéíå äõíáôü, ðïëëÝò áêñéâÝò -Þ, áðëþò, óðáíßùò ÷ñçóéìïðïéïýìåíåòóõóêåõÝò íá äéêáéïëïãÞóïõí ôï êüóôïò ôïõò, ìéá êáé ç óýíäåóÞ ôïõò óôïí êåíôñéêü Ç/Õ ôéò Ýêáíå áìÝóùò äéáèÝóéìåò óå üëïõò ôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ óõóôÞìáôïò. Åôóé, ðïëý ãñÞãïñá, Ýãéíáí ðñïóéôÝò óõóêåõÝò üðùò: ôá÷ýôáôïé åêôõðùôÝò, ó÷åäéáóôÝò (plotters), óáñùôÝò (scanners) ê.ë.ð., ôùí ïðïßùí ôï êüóôïò, áêüìç êáé óÞìåñá, ðáñáìÝíåé õðïëïãßóéìï. Óôç óõíÝ÷åéá Ýãéíå öáíåñÞ ç áíÜãêç ãéá åðéêïéíùíßá ôùí óõóôçìÜôùí ðïëëáðëþí ÷ñçóôþí, ìåôáîý ôïõò. Ïé ëüãïé Þôáí êáé ðáñáìÝíïõí áðëïß: ÄéáöïñåôéêÝò ïìÜäåò ÷ñçóôþí åß÷áí ÷ñåßá äéáöïñåôéêþí õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí, ðáñÝìåéíå ùóôüóï ç áíÜãêç åðéêïéíùíßáò ôùí ïìÜäùí ìåôáîý ôïõò, êáèþò êáé ìå Üëëá ôìÞìáôá ôïõ ïñãáíéóìïý ôïõ ïðïßïõ Þôáí ìÝëç (óõíÞèùò êÜðïéïõ ðáíåðéóôçìßïõ Þ êÜðïéáò ìåãÜëçò åôáéñåßáò). Êåíôñéêüò õðïëïãéóôÞò

ÔåñìáôéêÜ

Ó÷Þìá 1.1: Óýóôçìá ðïëëáðëþí ÷ñçóôþí

Åôóé ãåííÞèçêáí ôá ðñþôá äßêôõá Ç/Õ, ðïëý ðñéí ôçí åìöÜíéóç ôùí Ðñïóùðéêþí Ç/Õ (Personal Computers, PC). Áðïôåëïýíôáí áðü äéáóõíäåäåìÝíá ìåãÜëá õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá (mainframes) ðïëëáðëþí ÷ñçóôþí, ôùí ïðïßùí ç ìüíç áõôïìáôïðïéçìÝíç äéáäéêáóßá Þôáí ç áíôáëëáãÞ ìçíõìÜôùí (çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï). Ïëåò ïé Üëëåò åñãáóßåò ãßíïíôáí ìå ðñùôïâïõëßá, åõèýíç êáé ðñïóùðéêÞ åñãáóßá ôïõ êÜèå ÷ñÞóôç. Åôóé, áõôÜ ôá ðñþôá äßêôõá, åîõðçñåôïýóáí ôéò áðëïýóôåñåò ôùí áíáãêþí.

ÂáóéêÝò Åííïéåò

3

1.2 Äßêôõï ÌçäåíéêÞò Èýñáò ÅðÝêôáóçò Óôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ 70, åìöáíßæïíôáé ïé ðñþôïé ðñïóùðéêïß Ç/Õ (PC). Ìå ôç ìåßùóç ôçò ôéìÞò ôïõò ãßíïíôáé äéáèÝóéìïé óôïí êáèÝíá êáé Ýôóé ç õðïëïãéóôéêÞ éêáíüôçôá ðáýåé íá åßíáé áðïêëåéóôéêü ðñïíüìéï ôùí êåíôñéêþí õðïëïãéóôþí. Ïé ðñïóùðéêïß Ç/Õ åðéôñÝðïõí óå êÜèå ÷ñÞóôç íá åîåéäéêåýóåé ôá ðñïãñÜììáôÜ ôïõ êáé íá áíáëýóåé ôá äåäïìÝíá ôïõ óýìöùíá ìå ôéò áíÜãêåò ôïõ. Ïìùò ïé áíåîÜñôçôïé êáé áóýíäåôïé ìåôáîý ôïõò Ç/Õ ÷Üíïõí êÜðïéá âáóéêÜ ðëåïíåêôÞìáôá ôùí óõóôçìÜôùí ðïëëáðëþí ÷ñçóôþí üóïí áöïñÜ óôçí åðéêïéíùíßá: äåí Ý÷ïõí Üìåóç ðñüóâáóç óôá äåäïìÝíá ôïõ ïñãáíéóìïý, ïýôå ìðïñïýí íá ìïéñáóôïýí åýêïëá ðëçñïöïñßåò êáé ðñïãñÜììáôá. Åôóé ðñïêýðôåé ç áíÜãêç åîåýñåóçò ôñüðïõ åðéêïéíùíßáò ìåôáîý ôùí PC. H ðñþôç åðéêïéíùíßá ôùí PC ãßíåôáé ìÝóù êÜðïéïõ ðñïûðÜñ÷ïíôïò óõóôÞìáôïò ðïëëáðëþí ÷ñçóôþí: ôá PC ðáßñíïõí ôç èÝóç ôùí "êïõôþí" ôåñìáôéêþí êáé ïé ÷ñÞóôåò åêìåôáëëåýïíôáé áõôÞ ôç äéáóýíäåóç êáé ãéá ôç ìåôáîý ôïõò åðéêïéíùíßá. Âåâáßùò, ìðïñïýí ôáõôü÷ñïíá íá ÷ñçóéìïðïéïýí ôï ìåãÜëï óýóôçìá êáé ãéá äïõëåéÝò ðïõ ïé ðñïóùðéêïß õðïëïãéóôÝò ôçò åðï÷Þò äå ìðïñïýí íá ÷åéñéóôïýí. Ç åðéêïéíùíßá äýï PC îåêéíïýóå ìå Ýíá áñ÷åßï ðïõ ìåôáöåñüôáí áðü ôï Ýíá PC óôï óýóôçìá ðïëëáðëþí ÷ñçóôþí. Ôï áñ÷åßï äéåêéíÞôï ìÝóù ôùí õðáñ÷üíôùí äéêôýùí ôïõ óõóôÞìáôïò ðïëëáðëþí ÷ñçóôþí, üðïõ âÝâáéá Þôáí óõíäåäåìÝíïò êáé ï ðáñáëÞðôçò ôïõ áñ÷åßïõ. Óôçí ôåëåõôáßá öÜóç, ï ðáñáëÞðôçò Ýðáéñíå ôï áñ÷åßï óôïí õðïëïãéóôÞ ôïõ ìÝóù ôçò äéêÞò ôïõ êáëùäßùóçò. Ç ìåôáöïñÜ áðü óýóôçìá óå óýóôçìá äåí Þôáí ðÜíôïôå óôéãìéáßá - êáèõóôåñÞóåéò ùñþí Þôáí óýíçèåò öáéíüìåíï. Ç ëýóç áõôÞ ðïëý áðåß÷å âÝâáéá áðü ôï íá åßíáé åðéèõìçôÞ, Þôáí üìùò ìéá êÜðïéá áñ÷Þ êáé Ýëõóå áñêåôÜ ðñïâëÞìáôá. Ôáõôü÷ñïíá ãÝííçóå ôçí ðñþôç ðñïóÝããéóç óôç äéêôýùóç ôùí PC, áõôÞ ðïõ ïíïìÜóôçêå äßêôõï ìçäåíéêÞò èýñáò åðÝêôáóçò (Zero-Slot Network). Ç áñ÷éêÞ óýëëçøç åßíáé áðëÞ, áíôß íá ÷ñçóéìïðïéåßôáé êÜðïéï åíäéÜìåóï óýóôçìá ðïëëáðëþí ÷ñçóôþí, ïé äýï ðñïóùðéêïß õðïëïãéóôÝò óõíäÝïíôáé áðåõèåßáò ï Ýíáò ìå ôïí Üëëï, ìå ôç âïÞèåéá åíüò áðëïý êáëùäßïõ ðïõ óõíäÝåé ôç óåéñéáêÞ èýñá ôïõ åíüò ìå ôçí áíôßóôïé÷ç ôïõ Üëëïõ. Ìå ôïí ôñüðï áõôü ìðïñåß íá ãßíåé áíôáëëáãÞ äåäïìÝíùí ìåôáîý äýï Ç/Õ ðïõ âñßóêïíôáé óôïí ßäéï åñãáóéáêü ÷þñï.

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

4

Äßêôõá Ç/Õ

Áêüìá üìùò êáé áí ïé äýï Ç/Õ äå âñßóêïíôáé óôïí ßäéï ÷þñï, ç åðéêïéíùíßá ìçäåíéêÞò èýñáò åßíáé äõíáôÞ, ÷Üñç óå ìßá óõóêåõÞ ðïõ ëÝãåôáé modem (áðü ôá áñ÷éêÜ ôùí ëÝîåùí modulation, demodulation: äéáìüñöùóç, áðïäéáìüñöùóç). To modem åßíáé ìßá óõóêåõÞ ðïõ åðéôñÝðåé ôç ìåôáöïñÜ øçöéáêþí äåäïìÝíùí ìÝóù ôçëåöùíéêþí ãñáììþí. Áí ôï êüóôïò ôïõ ôçëåöùíÞìáôïò äåí åßíáé õðÝñïãêï, ç ëýóç áõôÞ åßíáé ðñáêôéêÞ êáé âéþóéìç. Ç ôá÷ýôçôá ìåôÜäïóçò âÝâáéá, óôçí áñ÷Þ Þôáí åîáéñåôéêÜ ÷áìçëÞ üìùò óÞìåñá Ý÷åé ãßíåé áñêåôÜ õøçëÞ. Ôï âáóéêü ìåéïíÝêôçìá áõôÞò ôçò óýíäåóçò, ðïõ ìüíï êáô'åõöçìéóìü ìðïñåß íá ÷áñáêôçñéóôåß äßêôõï, åßíáé ï ðåñéïñéóìüò ôùí åðéêïéíùíïýíôùí Ç/Õ óå äýï.

1.3 Ïìüôéìï Äßêôõï Ôï åðüìåíï âÞìá åßíáé íá óõíäåèïýí ðåñéóóüôåñïé ôùí äýï Ç/Õ ìåôáîý ôïõò. Ãéá ôï ëüãï áõôü äåí ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ðëÝïí ïé óåéñéáêÝò èýñåò ãéá ôç óýíäåóç ôùí Ç/Õ, áëëÜ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åéäéêÝò êÜñôåò åðÝêôáóçò êáé êáëþäéá. Åôóé ó÷çìáôßæåôáé Ýíá ïìüôéìï äßêôõï Ç/Õ (peer to peer network), âëÝðå Ó÷Þìá 1.2. Ó'áõôü ôï äßêôõï üëïé ïé Ç/Õ Ý÷ïõí ôá ßäéá äéêáéþìáôá ÷ñÞóåùò ôùí ðüñùí ôïõ äéêôýïõ. ÊÜèå ÷ñÞóôçò, ëïéðüí, ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéåß üëïõò ôïõò ðüñïõò ôïõ äéêôýïõ, ð.÷. ìðïñåß íá óôåßëåé ôéò åêôõðþóåéò ôïõ óå ïðïéïíäÞðïôå åêôõðùôÞ åßíáé óõíäåäåìÝíïò ìå êÜðïéï PC ðïõ áíÞêåé óôï äßêôõï, åíþ âÝâáéá ìðïñåß íá áíôáëëÜóóåé ìçíýìáôá ìå ïðïéïíäÞðïôå áðü ôïõò Ç/Õ ôïõ äéêôýïõ. Åîõðáêïýåôáé üôé ç äõíáôüôçôá ðñüóâáóçò ðáíôïý, åßíáé èåùñçôéêÞ: ôá ðåñéóóüôåñá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá ïìüôéìùí äéêôýùí äßíïõí óå êÜèå ÷ñÞóôç ôç äõíáôüôçôá íá ðåñéïñßóåé ôçí ðñüóâáóç ôùí Üëëùí ÷ñçóôþí ôïõ äéêôýïõ óôïõò ðüñïõò ôïõ õðïëïãéóôÞ ôïõ, åðéôñÝðïíôáò, ð.÷., ôçí ðñüóâáóç ìüíï óå ïñéóìÝíåò ðåñéï÷Ýò ôïõ óêëçñïý ôïõ äßóêïõ êáé ìüíï ãéá áíÜãíùóç ìåôÜ áðü ôç ÷ñÞóç êÜðïéïõ êùäéêïý (password). Ôï ðéï ãíùóôü ïìüôéìï äßêôõï, ìå Ýíá ìåãÜëï ìåñßäéï ôçò áãïñÜò, åßíáé ôï LANtastic ôçò åôáéñåßáò Artisoft. Áí êáé ôá ïìüôéìá äßêôõá Ç/Õ äßíïõí éêáíïðïéçôéêÝò ëýóåéò óå Ýíá ìåãÜëï áñéèìü ðñïâëçìÜôùí åðéêïéíùíßáò, õðÜñ÷ïõí ùóôüóï êáé óçìåßá óôá

ÂáóéêÝò Åííïéåò

5

ïðïßá õóôåñïýí. Ïðùò ð.÷. óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ôï ÷ñçóéìïðïéïýìåíï áðü ðïëëïýò ÷ñÞóôåò ëïãéóìéêü, ÷ñåéÜæåôáé íá Ý÷åé óõ÷íÜ ðñüóâáóç óå ìßá âÜóç äåäïìÝíùí. Ï ÷ñÞóôçò ôïõ Ç/Õ óôï óêëçñü äßóêï ôïõ ïðïßïõ öéëïîåíïýíôáé ôá áñ÷åßá ôçò âÜóçò äåäïìÝíùí èá áíôéìåôùðßæåé ðñïâëÞìáôá ÷ñïíéêÞò êáèõóôÝñçóçò (êáé ü÷é ìüíï) êÜèå öïñÜ ðïõ êÜðïéïò ÷ñÞóôçò ôçò âÜóçò êÜíåé êÜðïéá áíáæÞôçóç. Åíá Üëëï ðñüâëçìá, åßíáé áõôü ôçò ðïëõðëïêüôçôáò. Áò öáíôáóôïýìå Ýíá ïìüôéìï äßêôõï ìå äÝêá Ç/Õ. Åßíáé óßãïõñá áñêåôÜ äýóêïëï íá èõìÜôáé êáíåßò óå ðïéüí áðü ôïõò äÝêá óêëçñïýò äßóêïõò óôïõò ïðïßïõò Ý÷ïõìå ðñüóâáóç, âñßóêåôáé êÜðïéï óõãêåêñéìÝíï áñ÷åßï. Åðßóçò ãéá íá Ý÷åé êáíåßò ðñüóâáóç óå üëïõò ôïõò äßóêïõò, ðñÝðåé üëïé ïé Ç/Õ ôïõ äéêôýïõ íá âñßóêïíôáé óå ëåéôïõñãßá, áíåîáñôÞôùò ôïõ áí ïé êÜôï÷ïß ôïõò ôïõò ÷ñåéÜæïíôáé Þ ü÷é.

Óôáèìïß åñãáóßáò

Ó÷Þìá 1.2: Ïìüôéìï äßêôõï

Ôá ðáñáðÜíù ðñïâëÞìáôá, ìáò äåß÷íïõí ôá üñéá ôùí ïìüôéìùí äéêôýùí. Ôá ïìüôéìá äßêôõá Ý÷ïõí ìéá óõãêåêñéìÝíç èÝóç óôï õðïëïãéóôéêü ðåñéâÜëëïí: ôçí êÜëõøç ôùí áíáãêþí åíüò ãñáöåßïõ êáé ôçí êïéíÞ ÷ñÞóç áñ÷åßùí åëáöñÜò ÷ñÞóåùò. Áí üìùò ïé áíÜãêåò ôïõ äéêôýïõ åßíáé ðéï âáñéÝò êáé ï áñéèìüò ôùí ÷ñçóôþí ðéï ìåãÜëïò, áíáãêáóôéêÜ êáíåßò ðñÝðåé íá ðåñÜóåé óôï åðüìåíï åðßðåäï, óôï äßêôõï ìå áðïêëåéóôéêü åîõðçñåôçôÞ (server)

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

6

Äßêôõá Ç/Õ

1.4 Äßêôõï ìå Áðïêëåéóôéêü ÅîõðçñåôçôÞ Ôá äßêôõá ðïõ âáóßæïíôáé óå åîõðçñåôçôÞ (Dedicated Server Networks Þ Server Based Networks Þ Client-Server Networks) óõíäõÜæïõí ôá ðëåïíåêôÞìáôá ôùí ðñïóùðéêþí õðïëïãéóôþí ìå áõôÜ ôïõ ôùí óõóôçìÜôùí ðïëëáðëþí ÷ñçóôþí. Ç áñ÷Þ ôçò ëåéôïõñãßáò ôïõò âáóßæåôáé óôç öéëïóïößá ôçò áðïêëåéóôéêÞò áðïóôïëÞò ôïõ êÜèå Ç/Õ ðïõ åßíáé óõíäåäåìÝíïò óôï äßêôõï. Áëëïé Ç/Õ ðáßæïõí ôï ñüëï ôïõ åîõðçñåôçôÞ (server) êáé Üëëïé ôï ñüëï ôïõ ðåëÜôç (client) Þ óôáèìïý åñãáóßáò (work station) ðïõ "åîõðçñåôåßôáé" áðü ôïí åîõðçñåôçôÞ, Ó÷Þìá 1.3. Ç áðïóôïëÞ êÜèå Ç/Õ ðñïäéáãñÜöåôáé êáôÜ ôç äéáäéêáóßá åãêáôÜóôáóçò ôïõ äéêôýïõ. ÌåñéêÜ ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá äéêôýïõ åðéôñÝðïõí ôçí ôáõôü÷ñïíç ÷ñçóéìïðïßçóç ôïõ åîõðçñåôçôÞ êáé ùò óôáèìïý åñãáóßáò (non dedicated), óõíÞèùò üìùò ïé åîõðçñåôçôÝò åßíáé áðïêëåéóôéêïß (dedicated). Ìå ôç ó÷åäßáóç áõôÞ, åðéôõã÷Üíïíôáé áñêåôÜ ðëåïíåêôÞìáôá Ýíáíôé ôùí ïìüôéìùí äéêôýùí. Êáô'áñ÷Þí ç äéá÷åßñéóç ôùí áðïèçêåõôéêþí ÷þñùí ôïõ äéêôýïõ ãßíåôáé ðïëý ðéï åýêïëá, ìéáò êáé áõôïß âñßóêïíôáé óôï ßäéï ìç÷Üíçìá (óôïí åîõðçñåôçôÞ). Áíôß ãéá äÝêá óêëçñïýò äßóêïõò óå äÝêá ìç÷áíÞìáôá, Ý÷ïõìå Ýíáí Þ äýï óå Ýíá ìç÷Üíçìá. Ç ïñãÜíùóç ôùí áñ÷åßùí ãßíåôáé óå åðßðåäï êáôáëüãùí (directory) êáé åßíáé ðïëý åõêïëüôåñç. Åðßóçò äå ÷ñåéÜæåôáé íá åßíáé áíïé÷ôïß üëïé ïé Ç/Õ ãéá íá ëåéôïõñãÞóåé ôï äßêôõï, åêôüò áðü ôïí óôáèìü åñãáóßáò êáé ôïí åîõðçñåôçôÞ. ÓçìáíôéêÞ åßíáé êáé ç âåëôßùóç ðïõ åðÝñ÷åôáé óôçí ðñüóâáóç ôùí áñ÷åßùí ìÝóù ôïõ äéêôýïõ. Ïé ðñïóâÜóåéò óå áñ÷åßá ü÷é ìüíï äåí åíï÷ëïýí ôïõò Üëëïõò ÷ñÞóôåò, üðùò óôá ïìüôéìá äßêôõá, áëëÜ áíôßèåôá ìåéþíåôáé óçìáíôéêÜ ï ÷ñüíïò ðïõ áðáéôåßôáé. Áõôü óõìâáßíåé åðåéäÞ ôá äßêôõá ìå åîõðçñåôçôÞ ÷ñçóéìïðïéïýí âåëôéóôïðïéçìÝíïõò áëãüñéèìïõò êáé ãéá ôçí ðñüóâáóç ôùí óêëçñþí äßóêùí êáé ãéá ôçí åîõðçñÝôçóç ôùí áðáéôÞóåùí ôùí óôáèìþí åñãáóßáò. Åíá äßêôõï ìå áðïêëåéóôéêü åîõðçñåôçôÞ, üìùò, áõîÜíåé êáé ôï âáèìü ðïëõðëïêüôçôáò ìéáò åãêáôÜóôáóçò äéêôýïõ. Ç äéá÷åßñéóç ôïõ äéêôýïõ åßíáé ðëÝïí õðáñêôÞ áíÜãêç êáé êÜðïéïò ðñÝðåé íá ôç "÷ñåùèåß". Áõôüò ðïõ ôç ÷ñåþíåôáé ëÝãåôáé supervisor. Ï ÷þñïò ôùí äéêôýùí âáóéóìÝíùí óå åîõðçñåôçôÞ, åëÝã÷åôáé ó÷åäüí áðïêëåéóôéêÜ áðü ôçí åôáéñåßá NOVELL ìå ìéá óåéñÜ áðü ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá äéêôýùí, ðïõ õðïóôçñßæïõí áðü 5 Ýùò 250 ÷ñÞóôåò. Ôï ðñïúüí

ÂáóéêÝò Åííïéåò

7

ôçò NOVELL, NetWare 3.x, èá áðïôåëÝóåé áíôéêåßìåíï ôïõ Â' ìÝñïõò áõôþí ôùí óçìåéþóåùí. ÅîõðçñåôçôÞò

Óôáèìïß åñãáóßáò

Ó÷Þìá 1.3: Äßêôõï âáóéóìÝíï óå åîõðçñåôçôÞ

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

8

Äßêôõá Ç/Õ

2. ¶ § ° ™ Óôéò ðáñïýóåò óçìåéþóåéò èá áó÷ïëçèïýìå ìüíï ìå ôá ôïðéêÜ äßêôõá Ç/Õ. Ç åðéëïãÞ ôïõ ôýðïõ ôïõ ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò ôïõ äéêôýïõ, üðùò áõôü ðåñéãñÜöôçêå óôçí ðñïçãïýìåíç ðáñÜãñáöï, åßíáé ìßá ìüíï áðü ôéò üøåéò ôïõ íïìßóìáôïò. Ç äåýôåñç üøç, åßíáé áõôÞ ôçò äéáóýíäåóçò ôùí Ç/Õ ìåôáîý ôïõò. Óôá Ó÷Þìáôá 1.2 êáé 1.3 ôçò ðñïçãïýìåíçò ðáñáãñÜöïõ ÷ñçóéìïðïéÞóáìå Ýíá áðëü êáëþäéï (ìéá áðëÞ ãñáììÞ) ãéá íá óõíäÝóïõìå ôïõò Ç/Õ ìåôáîý ôïõò óå óåéñÜ. Ùóôüóï äåí åßíáé áõôüò (ï óåéñéáêüò) ï ìüíïò ôñüðïò äéáóýíäåóçò. Ç äéáóýíäåóç äéáêñßíåôáé óå öõóéêÞ êáé ëïãéêÞ. Ç ëïãéêÞ äéáóýíäåóç Ý÷åé íá êÜíåé ìå ôï ðþò "âëÝðåé" ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ôïõò óôáèìïýò åñãáóßáò Þ êüìâïõò, ôïõ äéêôýïõ ðïõ åëÝã÷åé, áíåîÜñôçôá ìå ôï ðþò åßíáé öõóéêÜ óõíäåäåìÝíïé áõôïß, êáé Ý÷åé íá êÜíåé ìå ôï ðñùôüêïëëï åðéêïéíùíßáò ôïõ äéêôýïõ, üðùò èá äïýìå ðáñáêÜôù. Ç öõóéêÞ äéáóýíäåóç (äéÜôáîç) ôùí Ç/Õ áêïëïõèåß êÜðïéá ôïðïëïãßá. Ï üñïò ôïðïëïãßá áíáöÝñåôáé óôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï åßíáé óõíäåäåìÝíïé ïé êüìâïé ìåôáîý ôïõò. Ïé üñïé ôçò ëïãéêÞò êáé öõóéêÞò äéáóýíäåóçò, üóï êé áí öáéíïìåíéêÜ ïñßæïõí äéáöïñåôéêÝò ïíôüôçôåò, óôçí ðñÜîç ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ìå êÜðïéá åëåõèåñßá åðåéäÞ ïé ðåñéóóüôåñåò ôïðïëïãßåò Ý÷ïõí óõíäÝóåé ôçí ýðáñîÞ ôïõò ìå êÜðïéï ðñùôüêïëëï, õðÜñ÷ïõí äå ðñùôüêïëëá ðïõ áðáéôïýí óõãêåêñéìÝíç ôïðïëïãßá. Áí êáé óå Ýíá ôïðéêü äßêôõï ìðïñïýìå íá óõíáíôÞóïõìå ðïëëÝò ôïðïëïãßåò ôáõôü÷ñïíá, ïé âáóéêÝò ôïðïëïãßåò åßíáé ôÝóóåñéò êáé ðåñéãñÜöïíôáé ðáñáêÜôù: ÁóôÝñáò, Äáêôýëéïò, Ãñáììéêüò äßáõëïò, ÄÝíôñï. (ÂëÝðå Ó÷Þìá 2.1).

2.1 Ôïðïëïãßá ÁóôÝñá (Star) Óôçí ôïðïëïãßá áóôÝñá, êÜèå êüìâïò åßíáé óõíäåäåìÝíïò ìå Ýíáí êåíôñéêü êüìâï -Ç/Õ Þ åéäéêÞ óõóêåõÞ- ï ïðïßïò ìåôáâéâÜæåé ôá ìçíýìáôá áðü ôïõò êüìâïõò-áðïóôïëåßò óôïõò êüìâïõò-ðáñáëÞðôåò, âëÝðå Ó÷Þìá 2.1.á. Ï êåíôñéêüò êüìâïò ëÝãåôáé êáé ìåôáãùãüò (switch) Ó'áõôÞí ôçí ôïðïëïãßá ìðïñåß åýêïëá íá ôïðïèåôçèåß Ýíáò íÝïò óôáèìüò åñãáóßáò, üìùò üëï ôï äßêôõï âãáßíåé åêôüò ëåéôïõñãßáò üôáí ðÜèåé êÜðïéá âëÜâç ï êåíôñéêüò êüìâïò.

ÂáóéêÝò Åííïéåò

9

Ó'áõôÞí ôçí ôïðïëïãßá öáßíåôáé ç óôñáôçãéêÞ åðéêïéíùíßáò ìå êåíôñéêü Ýëåã÷ï. Ïëåò ïé åðéêïéíùíßåò åëÝã÷ïíôáé áðü ôïí êåíôñéêü êüìâï, ï ïðïßïò ðñÝðåé íá åßíáé éêáíüò íá äçìéïõñãåß (óôÝëíïíôáò óÞìáôá óôïõò êüìâïõò ðïõ åðéèõìïýí íá åðéêïéíùíÞóïõí) êáé íá äéáôçñåß, üóï ÷ñüíï åßíáé áðáñáßôçôï, äéáäñüìïõò åðéêïéíùíßáò ìåôáîý ôùí êüìâùí. Áíôßèåôá ïé ðåñéöåñåéáêïß êüìâïé ðñÝðåé íá åßíáé éêáíïß áðëþò íá óôÝëíïõí óÞìáôá áßôçóçò åðéêïéíùíßáò óôïí êåíôñéêü êüìâï (üôáí èÝëïõí íá åðéêïéíùíÞóïõí ìå Üëëïõò êüìâïõò) êáé óôç óõíÝ÷åéá íá áðïóôÝëëïõí ôá äåäïìÝíá. Áò óçìåéùèåß åäþ üôé, ç ôïðïëïãßá áõôÞ óðáíßùò ÷ñçóéìïðïéåßôáé óå ôïðéêÜ äßêôõá, åßíáé ìÜëëïí êáôÜëïéðï ôçò åðï÷Þò ôùí óõóôçìÜôùí ðïëëáðëþí ÷ñçóôþí.

á) ÁóôÝñáò

â) Äáêôýëéïò

ã) Ãñáììéêüò Äßáõëïò ä) ÄÝíôñï

Ó÷Þìá 2.1: Ôïðïëïãßåò Ôïðéêþí Äéêôýùí

2.2 Ôïðïëïãßá Äáêôõëßïõ (Ring) Åíá äßêôõï ôýðïõ äáêôõëßïõ áðïôåëåßôáé áðü ìßá óåéñÜ êüìâùí óõíäåäåìÝíùí ó'Ýíá êëåéóôü êáëùäéáêü äñüìï (loop) üðùò óôï Ó÷Þìá 2.1.â. ÊÜèå êüìâïò óõíäÝåôáé óôï äßêôõï ìÝóù ìßáò êáôÜëëçëçò óõóêåõÞò, ðïõ

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

10

Äßêôõá Ç/Õ

ëÝãåôáé åðáíáëÞðôçò (repeater), ìå ôïí åðüìåíü ôïõ êáé ôïí ðñïçãïýìåíü ôïõ. Ç ìåôÜäïóç ôùí äåäïìÝíùí ãßíåôáé ìüíï êáôÜ ìßá öïñÜ ãéá íá áðïöåõ÷èïýí ðåñéðôþóåéò äéðëÞò êáé åôåñï÷ñïíéóìÝíçò ëÞøçò ôïõ ßäéïõ ìçíýìáôïò. Ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò ï Ýëåã÷ïò ôïõ äéêôýïõ äåí åßíáé õðüèåóç åíüò ìüíï êüìâïõ, Ýôóé üóïé êüìâïé êáé íá ÷áëÜóïõí, ôï äßêôõï äå âãáßíåé ðïôÝ åêôüò ëåéôïõñãßáò. Ç ðëçñïöïñßá åêðÝìðåôáé áðü ôïí êüìâï-áðïóôïëÝá óå ðáêÝôá êáé ôáîéäåýåé êáôÜ ìÞêïò ôïõ äéêôýïõ ìÝ÷ñé íá äéáâáóôåß áðü ôïí êüìâïðáñáëÞðôç. Åôóé ãéá ðáñÜäåéãìá áí ï êüìâïò X èÝëåé íá óôåßëåé Ýíá ìÞíõìá óôïí êüìâï Y, ôåìá÷ßæåé ôï ìÞíõìá óå ðáêÝôá, ôï ìÝãåèïò ôùí ïðïßùí åßíáé êáèïñéóìÝíï. ÊÜèå ðáêÝôï ðåñéÝ÷åé Ýíá ôìÞìá ôçò ðñïò ìåôÜäïóç ðëçñïöïñßáò, êáèþò êáé êÜðïéåò ðëçñïöïñßåò åëÝã÷ïõ óõìðåñéëáìâáíïìÝíùí êáé ôùí äéåõèýíóåùí ôùí × êáé Õ. Ôá ðáêÝôá äéáâéâÜæïíôáé äéáäï÷éêÜ óôï äßêôõï êáé ôáîéäåýïõí áðü åðáíáëÞðôç óå åðáíáëÞðôç. Äéåñ÷üìåíá ôá ðáêÝôá áðüí åðáíáëÞðôç ôïõ êüìâïõ Õ, áíáãíùñßæïíôáé åÜí ðñïïñßæïíôáé ãéá ôïí êüìâï áõôü êáé, åÜí íáé, áíôéãñÜöïíôáé. Ïôáí ôá ðáêÝôá ðïõ êõêëïöïñïýí óôï äáêôýëéï, åðéôåëÝóïõí ôçí áðïóôïëÞ ôïõò, ðñÝðåé íá áðïìáêñõíèïýí áð'áõôüí. Äýï åßíáé ïé ôñüðïé áðïìÜêñõíóÞò ôïõò. Ï ðñþôïò åßíáé íá ôá áðïìáêñýíåé ï êüìâïòðáñáëÞðôçò. Ï äåýôåñïò, êáé ðëÝïí åðéâåâëçìÝíïò, åßíáé íá ôá áðïìáêñýíåé ï êüìâïò-áðïóôïëÝáò. Åôóé åëÝã÷åôáé ðëçñÝóôåñá ôï êáôÜ ðüóï Ýöôáóå ôï ðáêÝôï óôçí áðïóôïëÞ ôïõ, åðßóçò ìå ôïí ôñüðï áõôü, ìðïñåß íá ãßíåé áðïóôïëÞ ìçíýìáôïò óå ðïëëïýò óôáèìïýò ðáñÜëëçëá. ÅðåéäÞ ìßá áðü ôéò åñãáóßåò ôïõ åðáíáëÞðôç, åßíáé íá åíéó÷ýåé ôï óÞìá, ìå ôçí ôïðïëïãßá äáêôõëßïõ ìðïñïýí íá êáëõöèïýí ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò. ÖõóéêÜ áõôü äå óçìáßíåé üôé ïé áðïóôÜóåéò ìðïñïýí íá ìåãáëþíïõí áðåñéüñéóôá, êáèþò üóïé ðåñéóóüôåñïé êüìâïé óõíäÝïíôáé, ôüóï ìåãáëýôåñç åßíáé ç êáèõóôÝñçóç ðïõ åðéâÜëëåôáé óôï äßêôõï êáé ôüóï äõóêïëüôåñç ãßíåôáé ç äéá÷åßñéóÞ ôïõ. Áò óçìåéþóïõìå ôéò äéáöïñÝò ìåôáîý ôçò ôïðïëïãßáò áóôÝñá êáé áõôÞò ôïõ äáêôõëßïõ. Ç ôïðïëïãßá áóôÝñá áðáéôåß ðïëýðëïêåò äéáäéêáóßåò åëÝã÷ïõ ôïõ äéêôýïõ áðü ôïí êåíôñéêü Ç/Õ, åíþ ïé ðåñéöåñåéáêïß êüìâïé Ý÷ïõí åëÜ÷éóôï öïñôßï åëÝã÷ïõ ôïõ äéêôýïõ. Óôçí ôïðïëïãßá äáêôõëßïõ, ôï äßêôõï áõôü êáèáõôü áðïôåëåßôáé áðü ó÷åôéêÜ áðëÝò óõóêåõÝò, ôïõò åðáíáëÞðôåò,

ÂáóéêÝò Åííïéåò

11

êáé ïé ðåñéöåñåéáêïß êüìâïé Ý÷ïõí ôï öüñôï åëÝã÷ïõ ôçò ëåéôïõñãßáò ôïõ äéêôýïõ.

2.3 Ôïðïëïãßåò Ãñáììéêïý Äéáýëïõ (Linear Bus) êáé ÄÝíôñïõ (Tree) Óôçí ôïðïëïãßá Ãñáììéêïý Äéáýëïõ (âëÝðå Ó÷Þìá 2.1.ã), ôï äßêôõï åßíáé áðëÜ ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò (äåí õðÜñ÷ïõí ìåôáãùãïß ïýôå åðáíáëÞðôåò). Åôóé ï äßáõëïò åßíáé ôåëåßùò ðáèçôéêüò, áíôßèåôá ìå ôï äáêôýëéï ðïõ åßíáé åíåñãüò. Ïëïé ïé êüìâïé ðñïóáñôþíôáé óôï äßáõëï (bus) ìå ôç ìåóïëÜâçóç êáôÜëëçëùí åîáñôçìÜôùí. Åíá ìÞíõìá åêðåìðüìåíï áðü Ýíáí êüìâï, äéáäßäåôáé êáôÜ ìÞêïò ôïõ äéáýëïõ êáé ìðïñåß íá ðáñáëåéöèåß áðü êÜèå Üëëïí êüìâï. Ç èÝóç ôïõ êÜèå êüìâïõ ðÜíù óôï äßáõëï äåí ðáßæåé ñüëï êáé ç ìåôáöïñÜ ôùí äåäïìÝíùí ãßíåôáé êáé ðñïò ôéò äýï êáôåõèýíóåéò ôáõôü÷ñïíá, ìéá êáé êáíÝíáò êüìâïò äåí åßíáé óå èÝóç íá ãíùñßæåé ôï ôìÞìá ôïõ äéáýëïõ ðïõ âñßóêåôáé ï êüìâïò ìå ôïí ïðïßï åðéèõìåß íá åðéêïéíùíÞóåé. Ïðùò êáé óôï äáêôýëéï, ïé ðñïò ìåôÜäïóç ðëçñïöïñßåò ôåìá÷ßæïíôáé óå ðáêÝôá ãéá ôç ìåôÜäïóÞ ôïõò ìÝóá óôï äßêôõï êáé ëáìâÜíïíôáé áð'üëïõò ôïõò êüìâïõò. ÊÜèå êüìâïò áðïäÝ÷åôáé ìüíï ôá ðáêÝôá ðïõ öÝñïõí ôç äéêÞ ôïõ äéåýèõíóç. ÅðåéäÞ üëïé ïé êüìâïé äéáìïéñÜæïíôáé ôï ßäéï ìÝóï ìåôÜäïóçò, ìüíï ìßá óõóêåõÞ ìðïñåß íá åêðÝìðåé óå êÜèå ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ. ÕðÜñ÷ïõí áñêåôÜ ðñùôüêïëëá äéáìïéñáóìïý ôïõ äéáýëïõ. ÐñÝðåé åðßóçò êÜèå êüìâïò íá ðáñáêïëïõèåß óõíå÷þò ôï äßáõëï. Ç ôïðïëïãßá äÝíôñïõ (Ó÷Þìá 2.1.ä) åßíáé ìéá ãåíßêåõóç ôçò ôïðïëïãßáò ãñáììéêïý äéáýëïõ. Ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò åßíáé Ýíá äéáêëáäùìÝíï êáëþäéï ÷ùñßò êëåéóôïýò âñü÷ïõò äçìéïõñãþíôáò Ýôóé ìéêñüôåñïõò äéáýëïõò. Ç äéÜäïóç ôùí ìçíõìÜôùí áðü Ýíáí êüìâï óå Ýíáí Üëëï ãßíåôáé ìå ôïí ßäéï ôñüðï üðùò êáé óôï ãñáììéêü äßáõëï.

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

12

Äßêôõá Ç/Õ

3. ª ™z ª z¢ ™ ™ Ôá ìÝóá ìåôÜäïóçò áðïôåëïýí ôï öõóéêü äñüìï áð'üðïõ ðåñíÜåé ôï óÞìá ðïõ óôÝëíåé ï êüìâïò-áðïóôïëÝáò ðñïò ôïí êüìâï-ðáñáëÞðôç. ËÝãïíôáé åðßóçò êáé ãñáììÝò Þ êáíÜëéá åðéêïéíùíßáò. Ôá ðéï ãíùóôÜ öõóéêÜ ìÝóá ìåôÜäïóçò åßíáé ôá ÷Üëêéíá êáëþäéá, ôá ïìïáîïíéêÜ êáëþäéá, ïé ïðôéêÝò ßíåò êáé ïé áóýñìáôåò æåýîåéò. Ôá ìÝóá ìåôÜäïóçò äéáêñßíïíôáé óå åíóýñìáôá, áóýñìáôá êáé ïðôéêÝò ßíåò. Óôá åíóýñìáôá ðåñéëáìâÜíïíôáé ôá ÷Üëêéíá êáé ôá ïìïáîïíéêÜ êáëþäéá, åíþ óôá áóýñìáôá ïé ñáäéïåðéêïéíùíßåò êáé ïé ìéêñïêõìáôéêÝò æåýîåéò. Ïé áóýñìáôåò æåýîåéò åßíáé ãåíéêÜ ìç êáôåõèõíôéêÝò êáé äéá÷Ýïõí ôï óÞìá ðñïò äéÜöïñåò äéåõèýíóåéò. Áíôßèåôá, êáôåõèõíôéêÜ èåùñïýìå åêåßíá ôá ìÝóá ðïõ êáôåõèýíïõí óõíå÷þò ôï óÞìá, ó'áõôÜ áíÞêïõí ôá óõíåóôñáììÝíá êáé ïìïáîïíéêÜ êáëþäéá êáé ïé ïðôéêÝò ßíåò. ÊÜèå ìÝóï ìåôÜäïóçò ÷áñáêôçñßæåôáé ÷áñáêôçñéóôéêÜ óôïé÷åßá ðïõ åßíáé ôá åîÞò: x

áðü

ïñéóìÝíá

êñßóéìá

Ôï åýñïò æþíçò óõ÷íïôÞôùí (bandwidth). Ðñïóäéïñßæåé ôéò óõ÷íüôçôåò ïé ïðïßåò ìðïñïýí íá äéÝëèïõí áíåìðüäéóôá áðü ôï ìÝóïí. Ç ôá÷ýôçôá ìåôÜäïóçò êáé êáôÜ óõíÝðåéá ï üãêïò ôçò ìåôáöåñüìåíçò ðëçñïöïñßáò, åßíáé áíÜëïãç ôïõ åýñïõò æþíçò ôïõ ìÝóïõ, óýìöùíá ìå ôïí áêüëïõèï ôýðï ôïõ Shannon: ìÝãéóôïò áñéèìüò bits/sec = H*log2(1+S/N) üðïõ Ç åßíáé ôï åýñïò æþíçò óå Hz êáé S/N ï ëüãïò ôçò éó÷ýïò ôïõ

óÞìáôïò ðñïò áõôÞ ôïõ èïñýâïõ. x

Ôï ìÝãéóôï ìÞêïò ôïõ ìÝóïõ ìåôÜäïóçò. Åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü ðïõ åîáñôÜôáé áðü ôéò áðþëåéåò ðïõ åéóÜãåé ôï ìÝóïí óôá óÞìáôá åðéêïéíùíßáò.

x

Ç åõáéóèçóßá óôï èüñõâï. ×áñáêôçñßæåé ôçí åõêïëßá ìå ôçí ïðïßá ôï ìÝóïí åðçñåÜæåôáé áðü "èïñýâïõò" ðïõ ðáñåíï÷ëïýí ôï ìåôáäéäüìåíï óÞìá.

x

Ç åõêïëßá ÷ñÞóçò. Ç åõêïëßá ìå ôçí ïðïßá åðéôõã÷Üíïíôáé ïé åãêáôáóôÜóåéò ôïõ ìÝóïõ, ïé óõíäÝóåéò, ïé Ýëåã÷ïé êáé ç óõíôÞñçóÞ ôïõ.

ÂáóéêÝò Åííïéåò

x

13

Ç áóöÜëåéá. ×áñáêôçñßæåé êáôÜ ðüóï Ýíá ìÝóï åßíáé áóöáëÝò, üóïí áöïñÜ áíåðéèýìçôåò ðáñåìâïëÝò êáé õðïêëïðÝò.

3.1 Äéóýñìáôá Êáëþäéá Ðñüêåéôáé ãéá ôïí áðëïýóôåñï êáôáóêåõáóôéêÜ ôýðï ìÝóïõ ìåôÜäïóçò. Áðïôåëåßôáé áðü äýï ÷Üëêéíá êáëþäéá ìïíùìÝíá ìåôáîý ôïõò. Ôï óçìáíôéêüôåñï ðñüâëçìá, ðïõ êáèéóôÜ ôá êáëþäéá áõôÜ áêáôÜëëçëá ãéá ìáêñéíÝò áðïóôÜóåéò, åßíáé ç ìåãÜëç åõáéóèçóßá ðïõ ðáñïõóéÜæïõí óôï èüñõâï, åéäéêÜ áí ôá êáëþäéá åßíáé ðáñÜëëçëá ìåôáîý ôïõò. Ìßá ìïñöÞ ôùí äéóýñìáôùí êáëùäßùí, åßíáé ôá óõíåóôñáììÝíá æåýãç (twisted pair) üðïõ ìïíùìÝíïé áãùãïß ðÜ÷ïõò óõíÞèùò 1mm, åßíáé óõíåëéãìÝíïé ìåôáîý ôïõò, üðùò öáßíåôáé óôï Ó÷Þìá 3.1. Ôï óõíåóôñáììÝíï ó÷Þìá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôç ìåßùóç ôùí áëëçëåðéäñÜóåùí áíÜìåóá óå êïíôéíÜ ðáñÜëëçëá æåýãç êáëùäßùí. (Äýï ðáñÜëëçëá êáëþäéá óõíèÝôïõí ìéá áðëÞ êåñáßá, Ýíá óõíåóôñáììÝíï æåýãïò êáëùäßùí ü÷é). Ìå ôá óõíåóôñáììÝíá êáëþäéá Ýíá óÞìá ìðïñåß íá äéáíýóåé áðïóôÜóåéò ÷éëéïìÝôñùí.

Ó÷Þìá 3.1: ÓõíåóôñáììÝíá êáëþäéá

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

14

Äßêôõá Ç/Õ

ÐñïêåéìÝíïõ íá áõîçèåß ç áíôßóôáóç ôùí êáëùäßùí áõôþí óôï èüñõâï, ìïíþíïíôáé áíÜ äåóìßäåò ìå åîùôåñéêü ðñïóôáôåõôéêü ðåñßâëçìá, ó÷çìáôßæïíôáò Ýôóé ôá ëåãüìåíá èùñáêéóìÝíá (shielded) êáëþäéá. Ôá óõíåóôñáììÝíá æåýãç êáëùäßùí ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ôüóï ãéá áíáëïãéêÞ (êõñßùò óôçí ðåñéï÷Þ ôùí áêïõóôéêþí óõ÷íïôÞôùí) üóï êáé ãéá øçöéáêÞ ìåôÜäïóç (ãéá ìéêñÝò áðïóôÜóåéò). Ôï åýñïò æþíçò (êáé êáôÜ óõíÝðåéá ç ôá÷ýôçôá ìåôÜäïóçò) åîáñôÜôáé áðü ôï ðÜ÷ïò ôïõ êáëùäßïõ êáé ôçí áðüóôáóç êáé åßíáé ôçò ôÜîçò ìåñéêþí åêáôïíôÜäùí KHz.

3.2 ÏìïáîïíéêÜ Êáëþäéá Åíá Üëëï óõíçèéóìÝíï ìÝóï ìåôÜäïóçò åßíáé ôï ïìïáîïíéêü êáëþäéá (coaxial cable) ðïõ Ý÷åé ìåãáëýôåñç ôá÷ýôçôá ìåôÜäïóçò áðü ôï óõíåóôñáììÝíï æåýãïò. Óôï ïìïáîïíéêü êáëþäéï õðÜñ÷ïõí äýï áãùãïß. Óôï êÝíôñï õðÜñ÷åé Ýíáò äýóêáìðôïò ÷Üëêéíïò áãùãüò ðïõ áðïôåëåß ôïí ðõñÞíá, ï ïðïßïò ðåñéâÜëëåôáé áðü Ýíá ìïíùôéêü õëéêü. Ôï ìïíùôéêü õëéêü êáëýðôåôáé áðü Ýíáí êõëéíäñéêü áãùãü õðü ìïñöÞ ðõêíïý ðëÝãìáôïò. Ï åîùôåñéêüò áãùãüò êáëýðôåôáé áðü Ýíá ðëáóôéêü ðñïóôáôåõôéêü ðåñßâëçìá. Ëüãù ôçò êáôáóêåõÞò ôïõ êáëùäßïõ áõôïý, ï åóùôåñéêüò áãùãüò åðéäÝ÷åôáé ðïëý ðåñéïñéóìÝíï ðïóïóôü èïñýâïõ. Ìéá åéêüíá åíüò ïìïáîïíéêïý êáëùäßïõ, äßíåôáé óôï Ó÷Þìá 3.2. Ôï êáëþäéï áõôü åßíáé ìÝ÷ñé óôéãìÞò, ôï åõñýôåñá ÷ñçóéìïðïéïýìåíï ìÝóï óôá ôïðéêÜ äßêôõá. Åêôüò áðü ìåãÜëç áíï÷Þ óôïõò èïñýâïõò, Ý÷åé êáé áíôï÷Þ óôç öõóéêÞ âßá. ÐñïóöÝñåé åðßóçò, õøçëü åýñïò æþíçò óõ÷íïôÞôùí (ðåñßðïõ 400 MHz) êáé óõíåðþò õøçëÝò ôá÷ýôçôåò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí. ÕðÜñ÷ïõí äýï ôñüðïé ãéá ôç óýíäåóç ôùí êüìâùí ìå Ýíá ïìïáîïíéêü êáëþäéï. Ï ðñþôïò ôñüðïò åßíáé íá êïðåß ôï êáëþäéï êáé óôá äýï ìÝñç êáé íá åéóá÷èåß ìßá Ýíùóç Ô, Ýíáò óõíäåôÞñáò (connector) ðïõ åðáíáóõíäÝåé ôï êáëþäéï áëëÜ ðáñÝ÷åé êáé Ýíá ôñßôï êáëþäéï, ðïõ ïäçãåß óôïí êüìâï. Ï äåýôåñïò ôñüðïò åßíáé íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ç ëåãüìåíç "äéáêëÜäùóç ôïõ âñéêüëáêá" (vambire tap), ðïõ åßíáé ìßá ôñýðá ìå âÜèïò êáé ðëÜôïò ðÜñá ðïëý ìåãÜëçò áêñßâåéáò, ç ïðïßá áíïßãåôáé óôï êáëþäéï êáôáëÞãïíôáò óôïí ðõñÞíá. Åíôüò áõôÞò ôçò ôñýðáò âéäþíåôáé Ýíáò åéäéêüò óõíäåôÞñáò ðïõ ðåôõ÷áßíåé ôïí ßäéï óêïðü ìå ôçí Ýíùóç Ô, ÷ùñßò üìùò íá ÷ñåéÜæåôáé íá

ÂáóéêÝò Åííïéåò

15

êïðåß ôï êáëþäéï. Ôá êáëþäéá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôï äåýôåñï ôñüðï åßíáé ðéï ÷ïíôñÜ áð'áõôÜ ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôïí ðñþôï.

Ó÷Þìá 3.2: Ïìïáîïíéêü êáëþäéï

Äýï åßíáé ïé êõñßùò ÷ñçóéìïðïéïýìåíïé ôýðïé ïìïáîïíéêïý êáëùäßïõ óôá ôïðéêÜ äßêôõá. Ôï êáëþäéï ôùí 50 Ù êáé áõôü ôùí 75 Ù. Ôï ðñþôï ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá øçöéáêÞ ìåôÜäïóç âáóéêÞò æþíçò (baseband). Óôç ìåôÜäïóç âáóéêÞò æþíçò ç ðëçñïöïñßá ìåôáäßäåôáé óåéñéáêÜ bit ðñïò bit ìå ôç ìïñöÞ øçöéáêïý óÞìáôïò. Ôï äõíáôü åýñïò æþíçò åîáñôÜôáé áðü ôï ìÞêïò ôïõ êáëùäßïõ. Ãéá êáëþäéá ôïõ åíüò ÷éëéïìÝôñïõ, åßíáé åöéêôÞ ìßá ôá÷ýôçôá ìåôÜäïóçò Ýùò êáé 16 Mbps (bps: bits per second: bits áíÜ äåõôåñüëåðôï). Óå áíôßèåóç ìå ôç ìåôÜäïóç âáóéêÞò æþíçò, ç ìåôÜäïóç åõñåßáò æþíçò (broadband) ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ìåôÜäïóç áíáëïãéêþí óçìÜôùí, ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôï ïìïáîïíéêü êáëþäéï ôùí 75 Ù. Å÷åé ôç äõíáôüôçôá äéÝëåõóçò ðïëëáðëþí êáíáëéþí ôçí ßäéá óôéãìÞ, óå äéáöïñåôéêÝò óõ÷íüôçôåò (ðïëýðëåîç óõ÷íüôçôáò). Ëüãù ôçò õðï÷ñåùôéêÞò ÷ñÞóçò åíéó÷õôþí, ïé åðéôåýîéìåò áðïóôÜóåéò åßíáé áñêåôÜ ìåãáëýôåñåò áð'ü,ôé óôç ìåôÜäïóç âáóéêÞò æþíçò. Ïóïí áöïñÜ ôçí ôá÷ýôçôá ìåôÜäïóçò, åßíáé áñêåôÜ õøçëÞ, ðåñß ôá 100 Mbps.

3.3 ÏðôéêÝò Éíåò Ïé ðñüóöáôåò ðñüïäïé óôçí ôå÷íïëïãßá ôçò ïðôéêÞò, êáôÝóôçóáí äõíáôÞ ôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí ìå ðáëìïýò öùôüò. Åíáò ðáëìüò öùôüò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ãéá íá ðáñáóôÞóåé ôï äõáäéêü øçößï 1, åíþ ç áðïõóßá ôïõ ðáëìïý ðáñéóôÜíåé ôï äõáäéêü øçößï 0. Ôï ïñáôü öùò Ý÷åé ìßá óõ÷íüôçôá ôçò ôÜîçò ôùí 108 MHz, Ýôóé ç ôá÷ýôçôá ìåôÜäïóçò ìðïñåß íá åßíáé ôåñÜóôéá.

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

16

Äßêôõá Ç/Õ

Ãéá ôç äéÜäïóç ôïõ öùôüò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ïé ïðôéêÝò ßíåò. Ïé ïðôéêÝò ßíåò (fiber optics) åßíáé ßíåò ãõáëéïý Þ ðëáóôéêïý ðïõ Ý÷ïõí ôçí éäéüôçôá íá åãêëùâßæïõí ôéò öùôåéíÝò áêôßíåò ðïõ åéóÝñ÷ïíôáé áðü ôï Ýíá Üêñï ôïõò êáé íá ôéò ïäçãïýí óôï Üëëï. Áðïôåëïýíôáé óõíÞèùò áðü ôñåéò ïìüêåíôñåò êõëéíäñéêÝò ïíôüôçôåò êÜðïéùí ïðôéêþí-äéçëåêôñéêþí õëéêþí, áõôÝò åßíáé ç êåíôñéêÞ ßíá Þ ðõñÞíáò (core), ï ìáíäýáò (cladding) êáé ôï ðñïóôáôåõôéêü êÜëõììá, üðùò öáßíåôáé óôï Ó÷Þìá 3.3.

ÖùôåéíÞ äÝóìç

ÐõñÞíáò ÖùôåéíÞ ðçãÞ

Ðñïóôáôåõôéêü êÜëõììá

Ìáíäýáò Ðñïóôáôåõôéêü êÜëõììá

ÐõñÞíáò

Ìáíäýáò

Ó÷Þìá 3.3: Êáëþäéï ïðôéêÞò ßíáò

Ç öùôåéíÞ äÝóìç ðïõ ìåôáöÝñåé ôçí ðëçñïöïñßá, ìåôáäßäåôáé ìÝóá óôïí ðõñÞíá ôçò ïðôéêÞò ßíáò, áíáêëþìåíç äéáäï÷éêÜ óôá ôïé÷þìáôá ìåôáîý ðõñÞíá êáé ìáíäýá. ÁõôÝò ïé áíáêëÜóåéò åßíáé ïëéêÝò áíáêëÜóåéò, ðïõ óçìáßíåé üôé ç üëç åíÝñãåéá ôçò öùôåéíÞò äÝóìçò ðáñáìÝíåé åãêëùâéóìÝíç óôçí ïðôéêÞ ßíá. Ãéá íá óõìâåß ç ïëéêÞ áíÜêëáóç, ðñÝðåé ï äåßêôçò äéÜèëáóçò ôïõ ðõñÞíá íá åßíáé ìåãáëýôåñïò áðü áõôüí ôïõ ìáíäýá êáé åðßóçò ç ãùíßá ðñüóðôùóçò ôçò áêôßíáò íá åßíáé ìåãáëýôåñç áðü êÜðïéá ïñéóìÝíç ôéìÞ, ðïõ ïíïìÜæåôáé ïñéêÞ ãùíßá. Åíá óýóôçìá ïðôéêÞò ìåôÜäïóçò Ý÷åé ôñåéò óõíéóôþóåò: ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò (ðïõ åßíáé ç ïðôéêÞ ßíá) ôçí ðçãÞ öùôüò êáé ôï äÝêôç. Ç ðçãÞ öùôüò åßíáé åßôå ìßá äßïäïò öùôïåêðïìðÞò LED (Light Emiting Diode) åßôå ìßá äßïäïò LASER. Êáé ïé äýï åêðÝìðïõí ðáëìïýò öùôüò, üôáí åöáñìüæåôáé

ÂáóéêÝò Åííïéåò

17

çëåêôñéêü ñåýìá. Ï äÝêôçò åßíáé ìßá öùôïäßïäïò, ç ïðïßá ðáñÜãåé Ýíáí çëåêôñéêü ðáëìü, üôáí ðÝóåé öùò ðÜíù ôçò. Ïé ïðôéêÝò ßíåò Ý÷ïõí åíôõðùóéáêÝò éêáíüôçôåò óå ó÷Ýóç ìå ôá óõíåóôñáììÝíá ÷Üëêéíá êáëþäéá áëëÜ êáé ôá ïìïáîïíéêÜ, üóïí áöïñÜ ôéò ôá÷ýôçôåò ìåôÜäïóçò ôùí äåäïìÝíùí. Óå áðïóôÜóåéò ìåñéêþí ÷éëéïìÝôñùí, Ý÷ïõìå ôá÷ýôçôåò ìåôÜäïóçò ìÝ÷ñé êáé 2.4 Gbps. Ðñüóèåôá ðëåïíåêôÞìáôá åßíáé üôé Ý÷ïõí áõîçìÝíç áíáéóèçóßá óôïõò èïñýâïõò êáé êáëýôåñç óõìðåñéöïñÜ ùò ðñïò ôçí áóöÜëåéá áðü áíåðéèýìçôåò ðáñåìâÜóåéò. Áêüìç, üìùò, åßíáé Ýíá áñêåôÜ áêñéâü ìÝóïí, óå ó÷Ýóç ìå ôïõò äýï ðñïçãïýìåíïõò ôýðïõò, ìå óõíå÷Þ üìùò ðôùôéêÞ ôÜóç ôçò ôéìÞò ôïõ. Ðáñ'üëá ôá ðáñáðÜíù ðëåïíåêôÞìáôá, ïé ïðôéêÝò ßíåò Ý÷ïõí êáé êÜðïéá ìåéïíåêôÞìáôá: Åßíáé äýóêïëïé ïé ôñüðïé óýíäåóçò ôùí ïðôéêþí éíþí óå åêðïìðü êáé äÝêôç. Ïé äõóêïëßåò åìöáíßæïíôáé óôçí ðñïóáñìïãÞ êáé åõèõãñÜììéóç ôçò ßíáò ìå ôç öùôåéíÞ ðçãÞ ôïõ åêðïìðïý. ÌéêñÝò áðïêëßóåéò óôéò ãùíßåò ðñüóðôùóçò, ðñïîåíïýí äéÜèëáóç êáé êáôÜ óõíÝðåéá áðþëåéá ôïõ åêðåìðüìåíïõ óÞìáôïò. Åðßóçò åßíáé äýóêïëç ç óýíäåóç ðïëëþí ÷ñçóôþí ðÜíù óå Ýíá êáëþäéï ïðôéêÞò ßíáò, äéüôé äåí åßíáé åýêïëá õëïðïéÞóéìïé ïé ôñüðïé ðïõ áíáöÝñèçêáí óôçí ðñïçãïýìåíç ðáñÜãñáöï (Ýíùóç Ô êáé äéáêëÜäùóç âñéêüëáêá). Åôóé ðñïò ôï ðáñüí ïé ïðôéêÝò ßíåò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá Üìåóåò óõíäÝóåéò ìåôáîý äýï ìüíï Ç/Õ (point to point óõíäÝóåéò).

3.4 Áóýñìáôåò Æåýîåéò Ãéá ôç ìåôÜäïóç äåäïìÝíùí êáé ìÜëéóôá õøçëþí ôá÷õôÞôùí, ÷ñçóéìïðïéïýíôáé åðßóçò, ôñåéò ôå÷íéêÝò åêðïìðÞò çëåêôñïìáãíçôéêþí êõìÜôùí ìÝóù ôçò áôìüóöáéñáò. Ôá ìéêñïêýìáôá, ïé õðÝñõèñåò áêôßíåò êáé ïé áêôßíåò LASER. Ôá ìéêñïêýìáôá ÷ñçóéìïðïéïýí óõ÷íüôçôåò áðü 109 Ýùò 1010 Hz, ïé õðÝñõèñåò áðü 1011 Ýùò 1014 Hz êáé ôá LASER áðü 1014 Ýùò 1015 Hz. Ëüãù ôùí õøçëþí óõ÷íïôÞôùí, ïé ôá÷ýôçôåò ìåôÜäïóçò åßíáé ôåñÜóôéåò. Ç êýñéá ÷ñÞóç ôùí áóýñìáôùí æåýîåùí óôá ôïðéêÜ äßêôõá, åßíáé ãéá óõíäÝóåéò ìåôáîý êôéñßùí. Ôï êõñéüôåñï ìåéïíÝêôçìÜ ôïõò åßíáé üôé äåí ðáñÝ÷ïõí áóöÜëåéá ìåôÜäïóçò, éäßùò ôá ìéêñïêýìáôá ðïõ äåí åßíáé ðïëý êáôåõèõíôéêÜ üðùò ôá LASER êáé ïé õðÝñõèñåò. Ï êáèÝíáò ìå ìßá êåñáßá èá ìðïñïýóå íá õðïêëÝøåé ôç ìåôáäéäüìåíç ðëçñïöïñßá.

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

18

Äßêôõá Ç/Õ

3.5 Óýãêñéóç ôùí ÌÝóùí ÌåôÜäïóçò ÊÜíïíôáò ìßá óõãêñéôéêÞ áíÜëõóç ôùí ðñïáíáöåñèÝíôùí ìÝóùí, ó÷åôéêÜ ìå ôç ÷ñÞóç ôïõò óôá ôïðéêÜ äßêôõá, ìðïñïýìå íá ðïýìå ôá åîÞò: Ôá äéóýñìáôá êáëþäéá åßíáé öôçíÜ êáé Þäç ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áðü ðÜñá ðïëëïýò ôçëåðéêïéíùíéáêïýò ïñãáíéóìïýò. Åßíáé åýêïëá óôçí åãêáôÜóôáóÞ ôïõò êáé ôç óõíôÞñçóÞ ôïõò. ×ñçóéìïðïéïýíôáé óôá ôïðéêÜ äßêôõá åíôüò ôïõ ßäéïõ êôéñßïõ, üðïõ äåí Ý÷ïõìå ìåãÜëåò áðïóôÜóåéò. Ôá ïìïáîïíéêÜ êáëþäéá, åßíáé áêñéâüôåñá áðü ôá óõíåóôñáììÝíá æýãç, áëëÜ Ý÷ïõí ìåãáëýôåñåò ôá÷ýôçôåò ìåôÜäïóçò. Åßíáé ôï ðåñéóóüôåñï äçìïöéëÝò åßäïò êáëùäßïõ óôá ôïðéêÜ äßêôõá. Ïé ïðôéêÝò ßíåò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óÞìåñá êõñßùò ãéá point to point óõíäÝóåéò. Åôóé áñìüæïõí óôéò ôïðïëïãßåò äáêôõëßïõ, ðïõ áðïôåëïýíôáé áðü ìéá áëõóßäá point to point óõíäÝóåùí ìåôáîý ôùí åðáíáëçðôþí ôïõ äéêôýïõ. Ç ôïðïëïãßá áóôÝñá äåäïìÝíïõ üôé áðáéôåß point to point óõíäÝóåéò ìåôáîý ôùí êüìâùí ìå ôïí êåíôñéêü, áðïäÝ÷åôáé üëá ôá ìÝóá ìåôÜäïóçò. Ç ôïðïëïãßá äáêôõëßïõ, áðáéôåß êáé áõôÞ point to point óõíäÝóåéò êáé óõíåðþò áðïäÝ÷åôáé üëá ôá ìÝóá. Ëüãù ôïõ üôé üëïé ïé êüìâïé åêðÝìðïõí äåäïìÝíá óôï ßäéï ìÝóï, áðáéôïýíôáé ìåãÜëåò ôá÷ýôçôåò. Åôóé ôá óõíåóôñáììÝíá êáëþäéá åßíáé áíåêôÜ ìüíï ãéá óõíäÝóåéò ìéêñþí áðïóôÜóåùí, üðùò åíôüò ôïõ ßäéïõ êôéñßïõ. Óôçí ôïðïëïãßá äéáýëïõ åíäåßêíõíôáé ôá óõíåóôñáììÝíá êáé ôá ïìïáîïíéêÜ êáëþäéá, êáèþò ãéá ôéò ïðôéêÝò ßíåò êáé ôéò áóýñìáôåò æåýîåéò õðÜñ÷ïõí äõóêïëßåò óôéò äéáêëáäþóåéò.

ÂáóéêÝò Åííïéåò

19

4. zƒÃ ¡ z ¶ƒø §§z 4.1 ÌïíôÝëï OSI/ISO Ìå ôçí áíÜðôõîç ôçò åðéêïéíùíßáò ìåôáîý õðïëïãéóôþí ìå ôç ÷ñÞóç äéêôýùí, Ýðñåðå íá ïñéóôïýí êÜðïéåò ôõðïðïéçìÝíåò äéáäéêáóßåò êáé ôå÷íéêÝò ðïõ èá åîáóöÜëéæáí áðñüóêïðôç åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôùí õðïëïãéóôþí, áíåîÜñôçôá áðü ôïí ôýðï ôïõò, ôïí êáôáóêåõáóôÞ ôïõò, ôï ìÝãåèüò ôïõò ê.ë.ð. Ôç èÝóðéóç áõôþí ôùí ðñïôýðùí áíÝëáâå ï ISO (International Standards Organization: ÄéåèíÞò Ïñãáíéóìüò Ðñïôýðùí) ôï 1977. Ôï 1983 åìöáíßóôçêáí ôá ðñþôá áðïôåëÝóìáôá ôçò ðñïóðÜèåéáò ôõðïðïßçóçò, ìå ôçí áíáêïßíùóç ôïõ ðñïôýðïõ OSI (Open System Interconnection reference model: ÌïíôÝëï Äéáóýíäåóçò Áíïéêôþí ÓõóôçìÜôùí). Ôï OSI áðïôåëåß Ýíá óýíïëï áðëþí êáíüíùí ðïõ äßíïõí ëýóåéò óå üëá ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ ìðïñåß íá åìöáíéóôïýí êáôÜ ôçí åðéêïéíùíßá Ç/Õ. Ãéá íá åëáôôùèåß ç ðïëõðëïêüôçôá ôçò ó÷åäßáóçò, ôá äßêôõá Ç/Õ Ý÷ïõí ó÷åäéáóôåß ìå Ýíáí õøçëü âáèìü äüìçóçò. Ç ìÝèïäïò ôçò äüìçóçò ïíïìÜæåôáé áñ÷éôåêôïíéêÞ. Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ ðïõ áêïëïýèçóå ï ISO Þôáí ç åðéðåäïðïßçóç (layering) üðïõ êÜèå åðßðåäï (layer) ÷ôßæåôáé ðÜíù óôï ðñïçãïýìåíü ôïõ. ÊáèÝíá áð'ôá åðßðåäá ïñßæåôáé íá åðéôåëåß ìßá ïìÜäá ëåéôïõñãéþí ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôçí åðéêïéíùíßá ôùí Ç/Õ ôïõ äéêôýïõ, ìå ôÝôïéï ôñüðï þóôå ìßá áëëáãÞ ôçò äïìÞò êÜðïéïõ åðéðÝäïõ íá ìçí åðçñåÜæåé ôá Üëëá åðßðåäá. ÊÜèå åðßðåäï ÷ñçóéìïðïéåß ôéò õðçñåóßåò (services) ôïõ êáôþôåñïý ôïõ åðéðÝäïõ êáé ðáñÝ÷åé õðçñåóßåò óôï áíþôåñü ôïõ. Ïìüôéìá (peer) åðßðåäá åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò ìå Ýíá óýíïëï êáíüíùí ðïõ ïíïìÜæïíôáé ðñùôüêïëëá (protocols). Óôçí ïõóßá ç åðéêïéíùíßá áõôÞ åßíáé íïçôÞ, ãéáôß óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ç ðëçñïöïñßá ðïõ õëïðïéåßôáé óå Ýíá åðßðåäï âÜóåé ôïõ ðñùôïêüëëïõ, êéíåßôáé ðñïò ôá êÜôù ìå ôç âïÞèåéá ôùí õðçñåóéþí ôïõ åðéðÝäïõ ðïõ âñßóêåôáé áðü êÜôù ôïõ. Ãéá íá ãßíåé ðåñéóóüôåñï êáôáíïçôÞ ç Ýííïéá ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò ôùí åðéðÝäùí, èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå Ýíá ðáñÜäåéãìá ìéáò ðåñéóóüôåñï ðñïóéôÞò ìïñöÞò åðéêïéíùíßáò: ôçí åðéêïéíùíßá ìå ãñÜììáôá ìÝóù ôïõ ôá÷õäñïìåßïõ, Ó÷Þìá 4.1.

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

20

Äßêôõá Ç/Õ

Ðñùôüêïëëï åðéðÝäïõ åðéóôïëÞò: Áõôü ôï åðßðåäï áó÷ïëåßôáé ìå ôç ãñáöÞ ôïõ ãñÜììáôïò áðü ôïí áðïóôïëÝá êáé ôçí áíÜãíùóÞ ôïõ áðü ôïí ðáñáëÞðôç. Ï áðïóôïëÝáò êáé ï ðáñáëÞðôçò ïíïìÜæïíôáé, óýìöùíá ìå ôçí ïñïëïãßá ôïõ OSI ïìüôéìåò ïíôüôçôåò (peer entities) êáé ïé êáíüíåò óôïõò ïðïßïõò Ý÷ïõí óõìöùíÞóåé íá óõììïñöþíïíôáé, ð.÷. íá ãñÜöïõí óôá ÁããëéêÜ, ïíïìÜæïíôáé ïìüôéìá ðñùôüêïëëá. Áò ðáñáôçñÞóïõìå áðü ôï Ó÷Þìá 4.1, üôé ôá ðñùôüêïëëá áõôïý ôïõ åðéðÝäïõ åßíáé äéáöáíÞ óôï ôá÷õäñïìéêü äßêôõï. Áêïëïýèùò ç åðéóôïëÞ ìåôáöÝñåôáé ðñïò ôá êÜôù óôï åðüìåíï åðßðåäï. Ðñùôüêïëëï åðéðÝäïõ öáêÝëïõ: áõôü ôï åðßðåäï áó÷ïëåßôáé ìå êÜèå ôé ðïõ Ý÷åé ó÷Ýóç ìå ôï öÜêåëï êáé ôá áíáãñáöüìåíá åð'áõôïý óôïé÷åßá. ÅðåéäÞ áõôü ôï åðßðåäï äåí åßíáé äéáöáíÝò óôï ôá÷õäñïìéêü äßêôõï, ôï ðñùôüêïëëï áõôü äåí åßíáé áðïôÝëåóìá ìüíï ôçò óõìöùíßáò ìåôáîý áðïóôïëÝá êáé ðáñáëÞðôç, áëëÜ êáèïñßæåôáé áðü ôéò ôá÷õäñïìéêÝò áñ÷Ýò. Ãéá ðáñÜäåéãìá ï öÜêåëïò êáé ôï ðåñéå÷üìåíï ðñÝðåé íá áêïëïõèïýí êÜðïéïõò ðåñéïñéóìïýò ó÷åôéêÜ ìå ôï ìÝãåèïò, ôï âÜñïò, ôçí áîßá ôùí ãñáììáôïóÞìùí, ôç èÝóç ôùí äéåõèýíóåùí ôïõ áðïóôïëÝá êáé ôïõ ðáñáëÞðôç. Ðñùôüêïëëï öõóéêïý åðéðÝäïõ: Ôï åðßðåäï áõôü áó÷ïëåßôáé ìå ôç öõóéêÞ äéáêßíçóç ôçò åðéóôïëÞò, ìå áõôïêßíçôï, ðëïßï, áåñïðëÜíï ê.ë.ð.

...... ... Ðñùôüêïëëï åðéðÝäïõ åðéóôïëÞò Ðñùôüêïëëï åðéðÝäïõ öáêÝëïõ Ðñùôüêïëëï öõóéêïý åðéðÝäïõ Öõóéêü ìÝóï

Ó÷Þìá 4.1: Åðßðåäá ôçò åðéêïéíùíßáò ìÝóù ôá÷õäñïìéêïý äéêôýïõ

Áðü ôçí áíÜëõóç ôïõ ðáñáðÜíù ðáñáäåßãìáôïò, ìðïñïýí íá åîá÷èïýí ôá ðáñáêÜôù óõìðåñÜóìáôá: x

Ç åðéêïéíùíßá êáèïñéóôïýí ôá ïíôüôçôá êÜíåé óôçí áðÝíáíôé

ìåôáîý áðïóôïëÝá êáé ðáñáëÞðôç èá áðïôý÷åé áí äåí ïìüôéìá ðñùôüêïëëá. Åôóé áí óôï åðßðåäï öáêÝëïõ ç ìßá êùäéêïðïßçóç ôçò äéåýèõíóçò óå åéäéêü êþäéêá Üãíùóôï ïíôüôçôá, ç åðéóôïëÞ äå èá ðáñáäïèåß. Ôï áíþôåñï

ÂáóéêÝò Åííïéåò

21

åðßðåäï åßíáé äéáöáíÝò óôï ôá÷õäñïìéêü äßêôõï, Ýôóé þóôå íá ç åðéóôïëÞ ðáñáäïèåß, ç åðéêïéíùíßá èá áðïôý÷åé óôçí ðåñßðôùóç ðïõ ç åðéóôïëÞ åßíáé ãñáììÝíç óå ãëþóóá ìç êáôáíïçôÞ áðü ôïí ðáñáëÞðôç. x

Åíá ðëåïíÝêôçìá ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò ôùí åðéðÝäùí åßíáé üôé ìðïñïýìå íá áíôéêáôáóôÞóïõìå Ýíá ïëüêëçñï åðßðåäï, ÷ùñßò áõôÞ ç áíôéêáôÜóôáóç íá Ý÷åé åðßäñáóç óôá õðüëïéðá åðßðåäá. Åôóé áí ïé åðéêïéíùíïýíôåò óõìöùíÞóïõí íá ÷ñçóéìïðïéïýí ôç ÃáëëéêÞ ãëþóóá óôéò åðéóôïëÝò ôïõò, èá áëëÜîåé ôï ðñùôüêïëëï ôïõ åðéðÝäïõ åðéóôïëÞò, ÷ùñßò íá åðçñåÜóåé ôá õðüëïéðá åðßðåäá.

Óôç óõíÝ÷åéá èá áíáëýóïõìå ôï ìïíôÝëï OSI ãéá äéáóýíäåóç áíïéêôþí (open) óõóôçìÜôùí. Ï üñïò "áíïéêôþí" åííïåß ôçí åëåýèåñç åðéêïéíùíßá óõóôçìÜôùí äéáöüñùí êáôáóêåõáóôñéþí åôáéñåéþí, óå áíôéäéáóôïëÞ ðñïò ôá "êëåéóôÜ" (ôçò ßäéáò åôáéñåßáò) óõóôÞìáôá. ÅÖÁÑÌÏÃÇÓ ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇÓ ÓÕÍÏÄÏÕ ÌÅÔÁÖÏÑÁÓ ÄÉÊÔÕÏÕ ÓÕÍÄÅÓÇÓ

LLC MAC

ÖÕÓÉÊÏ

Ó÷Þìá 4.2: Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ åðéðÝäùí ôïõ ðñïôýðïõ OSI

Óôï Ó÷Þìá 4.2 âëÝðïõìå ðáñáóôáôéêÜ ôá 7 åðßðåäá ôïõ ðñïôýðïõ OSI. ÊáôÜ ôïí ïñéóìü ôùí åðéðÝäùí áêïëïõèïýíôáé ïé åîÞò áñ÷Ýò: 1.

Åíá åðßðåäï äçìéïõñãåßôáé ìüíï åöüóïí åßíáé áðáñáßôçôïò êÜðïéïò äéáöïñåôéêüò âáèìüò áöáßñåóçò.

2. ÊÜèå åðßðåäï åêôåëåß êáëþò ïñéóìÝíåò ëåéôïõñãßåò.

3. Ïé ëåéôïõñãßåò êÜèå åðéðÝäïõ ðñÝðåé íá áêïëïõèïýí, êáôÜ ôï äõíáôü, ôá äéåèíÞ ðñüôõðá ðñùôïêüëëùí.

4. Ôá üñéá êÜèå åðéðÝäïõ ðñÝðåé íá åðéëÝãïíôáé Ýôóé þóôå íá åëá÷éóôïðïéïýí ôç ñïÞ ðëçñïöïñéþí äéáìÝóïõ ôùí äéáóõíäÝóåùí ôùí åðéðÝäùí.

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

22

Äßêôõá Ç/Õ

5. ÄéáöïñåôéêÝò ëåéôïõñãßåò ðñÝðåé íá ïñßæïíôáé óå äéáöïñåôéêÜ åðßðåäá, áëëÜ ï áñéèìüò ôùí åðéðÝäùí ðñÝðåé íá äéáôçñåßôáé áñêåôÜ ìéêñüò þóôå ç áñ÷éôåêôïíéêÞ íá ìç ãßíåôáé ðïëýðëïêç.

4.1.1 Ôï Öõóéêü Åðßðåäï Ôï öõóéêü åðßðåäï (physical layer) áó÷ïëåßôáé ìå ôç ìåôÜäïóç bits ìÝóù äéÜöïñùí öõóéêþí ìÝóùí. Êáèïñßæåé ôá çëåêôñéêÜ, ìç÷áíéêÜ êáé ëåéôïõñãéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí äéáóõíäÝóåùí. Óôï åðßðåäï áõôü êáèïñßæåôáé ðüóá volts ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ãéá ôçí áíáðáñÜóôáóç ôïõ bit 1 êáé ðüóá ãéá ôï bit 0, ðüóï ÷ñüíï èá äéáñêåß ï ðáëìüò ôïõ êÜèå bit, áí ìðïñïýí íá ãßíïõí ïé ìåôáäüóåéò ôáõôü÷ñïíá êáé ðñïò ôá äýï ìÝñç Þ ü÷é, ðþò åãêáèßóôáôáé ç áñ÷éêÞ óýíäåóç êáé ðþò áõôÞ ôåñìáôßæåôáé, ðüóïõò áêñïäÝêôåò ðñÝðåé íá Ý÷åé ï óõíäåôÞñáò ôïõ äéêôýïõ êáé ðïéïò ï ñüëïò ôïõ êáèåíüò. Ç ó÷åäßáóç ôïõ öõóéêïý åðéðÝäïõ ìðïñåß êÜëëéóôá íá èåùñçèåß üôé áíÞêåé óôçí áñìïäéüôçôá ôùí çëåêôñïëüãùí ìç÷áíéêþí. Ãíùóôü ðñüôõðï ôïõ åí ëüãù åðéðÝäïõ åßíáé ôï RS-232C. 4.1.2 To Åðßðåäï Óýíäåóçò ÄåäïìÝíùí Ôï åðßðåäï óýíäåóçò äåäïìÝíùí (data link layer) Ý÷åé ùò êýñéá áðïóôïëÞ íá ðáñÝ÷åé óôá áíþôåñá åðßðåäá, Ýíá öõóéêü ìÝóï ìåôáöïñÜò áðáëëáãìÝíï ëáèþí. Ï óêïðüò áõôüò åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôç äéÜóðáóç ôùí äåäïìÝíùí ôïõ áðïóôïëÝá óå ðëáßóéá äåäïìÝíùí (frames), ìåôÜäïóç áõôþí (áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ áðïóôïëÝá), áíß÷íåõóç êáé äéüñèùóç ëáèþí êáé ðñïþèçóç ôùí äéïñèùìÝíùí ðëáéóßùí óôï ðéï ðÜíù åðßðåäï (áðü ôçí ðëåõñÜ ôïõ ðáñáëÞðôç). Ó'Ýíá ðëáßóéï õðÜñ÷ïõí ôá åîÞò ðåäßá: x

Ôï ðåäßï äéåýèõíóçò, ðïõ ðåñéÝ÷åé ôéò äéåõèýíóåéò ôïõ êüìâïõ-áðïóôïëÝá êáé ôïõ êüìâïõ-ðáñáëÞðôç.

x

Ôï ðåäßï åëÝã÷ïõ, ðïõ äçëþíåé ôï åßäïò ôïõ ðëáéóßïõ, äçëáäÞ áí ðñüêåéôáé ãéá ðëáßóéï äåäïìÝíùí Þ ðëáßóéï äéá÷åßñéóçò ôïõ êáíáëéïý åðéêïéíùíßáò.

x

Ôï ðåäßï äåäïìÝíùí, ðïõ ðåñéÝ÷åé ôá äåäïìÝíá ðïõ ìåôáäßäïíôáé.

ÂáóéêÝò Åííïéåò

x

23

Ôï ðåäßï åëÝã÷ïõ ëáèþí, ðïõ áíé÷íåýåé ðéèáíÜ ëÜèç ðïõ ðñïÝêõøáí êáôÜ ôç ìåôÜäïóç. Ôï åðßðåäï óýíäåóçò åßíáé ôï ðñþôï óôï ïðïßï åìöáíßæåôáé ç Ýííïéá åëÝã÷ïõ ëáèþí.

ÅéäéêÜ ãéá ôá LAN ôï åðßðåäï óýíäåóçò äåäïìÝíùí èåùñåßôáé üôé áðïôåëåßôáé áðü äýï õðïåðßðåäá, Ó÷Þìá 4.2, ôá ïðïßá åßíáé: — Ôï õðïåðßðåäï MAC (Medium Access Control: ÅëÝã÷ïõ ÐñïóðÝëáóçò ÌÝóïõ).

— Ôï õðïåðßðåäï LLC (Logical Link Control: ÅëÝã÷ïõ ËïãéêÞò Óýíäåóçò). Ôï õðïåðßðåäï MAC åßíáé áõôü ðïõ âïçèÜåé Ýôóé þóôå êÜèå ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ Ýíáò êáé ìüíï Ýíáò óôáèìüò íá åêðÝìðåé óôï êïéíü ìÝóï ìåôÜäïóçò. Ôï õðïåðßðåäï LLC áó÷ïëåßôáé ìå ôçí åãêáôÜóôáóç êáé äéáêïðÞ ôçò ëïãéêÞò óýíäåóçò ìåôáîý äýï êüìâùí êáèþò êáé ìå ôçí áíß÷íåõóç êáé äéüñèùóç ëáèþí.

4.1.3 Ôï Åðßðåäï Äéêôýïõ Ôï åðßðåäï äéêôýïõ (network layer) âáóßæåôáé óôç óýíäåóç ôùí êüìâùí ðïõ ïñßæåé ôï åðßðåäï óýíäåóçò êáé åðåêôåßíåé ôéò õðçñåóßåò óýíäåóçò êüìâùí óå ïëüêëçñï ôï äßêôõï. Åðßóçò áðïöáóßæåé ôïí ôñüðï äñïìïëüãçóçò (routing) ôùí ðáêÝôùí (packets, ìïíÜäåò ðëçñïöïñßáò óôï åðßðåäï äéêôýïõ) ìåôáîý ôùí êüìâùí ôïõ äéêôýïõ. Ôï åðßðåäï äéêôýïõ áêüìç, ðáñÝ÷åé Ýëåã÷ï óõìöüñçóçò (bottleneck control) êáé ñïÞò (flow control), êáèþò êáé Ýíá åíéáßï ó÷Þìá åðéêïéíùíßáò ìåôáîý äéåõèýíóåùí óôï äßêôõï. Ãéá ðáñÜäåéãìá, ôá ôïðéêÜ äßêôõá Token Ring êáé Ethernet (ðïõ èá äïýìå óå åðüìåíï ÊåöÜëáéï) Ý÷ïõí äéáöïñåôéêÜ åßäç äéåõèýíóåùí óå åðßðåäï óýíäåóçò äåäïìÝíùí. Ç óýíäåóç äýï ôÝôïéùí äéêôýùí áðáéôåß Ýíáí åíéáßï ìç÷áíéóìü åðéêïéíùíßáò, êáôáíïçôü êáé áðü ôá äýï äßêôõá. Óôá äßêôõá NetWare ôï ìç÷áíéóìü áõôüí ôïí ðáñÝ÷åé ôï ðñùôüêïëëï IPX (Internet Packet Exchange), ìå ëåéôïõñãßá ðïõ áíôéóôïé÷åß óôï åðßðåäï äéêôýïõ ôïõ OSI.

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

24

Äßêôõá Ç/Õ

4.1.4 To Åðßðåäï ÌåôáöïñÜò Ôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò (transport layer) äÝ÷åôáé äåäïìÝíá áðü ôá áíþôåñá åðßðåäá, ôá ôåìá÷ßæåé óå ðáêÝôá (packets), ôá ðñïùèåß óôï åðßðåäï äéêôýïõ êáé åîáóöáëßæåé ôçí ïñèÞ ðáñáëáâÞ ôïõò óôï Üëëï Üêñï. Ôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò åõèýíåôáé ãéá ôç äçìéïõñãßá ëïãéêþí óõíäÝóåùí ðÜíù óôçí ßäéá ãñáììÞ ôïõ äéêôýïõ, äéáäéêáóßá ðïõ êáëåßôáé ðïëýðëåîç (multiplexing). Áõôü ôï åðßðåäï åßíáé ôï ìåóáßï óôï ìïíôÝëï OSI. Ôá ôñßá ÷áìçëüôåñá åðßðåäá êáëïýíôáé õðïäßêôõï åðéêïéíùíßáò êáé ôá ôñßá õøçëüôåñá ó÷åôßæïíôáé óôåíüôåñá ìå ôïõò Ç/Õ êáé ôéò åöáñìïãÝò ðïõ áõôïß åîõðçñåôïýí. Åôóé ôï åðßðåäï ìåôáöïñÜò åßíáé ïõóéáóôéêÜ Ýíáò åíäéÜìåóïò óõíäåôéêüò êñßêïò ìåôáîý ôùí õøçëüôåñùí êáé ÷áìçëüôåñùí åðéðÝäùí, äçëáäÞ áðïêñýðôåé ôï õðïäßêôõï åðéêïéíùíßáò áðü áðü ôá õøçëüôåñá åðßðåäá. Ðáñáäåßãìáôá ðñùôïêüëëùí ìåôáöïñÜò ôïõ NetWare åßíáé ôï SPX (Sequenced Exchange Protocol) êáé ôï PXP (Packet Exchange Protocol).

4.1.5 Ôï Åðßðåäï Óõíüäïõ Ôï åðßðåäï óõíüäïõ (session layer) ðáñÝ÷åé üëá ôá áíáãêáßá ìÝóá ãéá ôçí ïñãÜíùóç êáé ôï óõã÷ñïíéóìü ôïõ äéáëüãïõ ìåôáîý ôùí áíùôÝñùí åðéðÝäùí. ÅðéôñÝðåé Þ áðáãïñåýåé ôçí åãêáôÜóôáóç ôïõ äéáëüãïõ êÜíïíôáò Ýëåã÷ï óõíèçìáôéêïý (password). Åðßóçò áðïêáèéóôÜ ôç óýíäåóç üôáí ãéá êÜðïéï ëüãï äéáêïðåß.

4.1.6 Ôï Åðßðåäï Ðáñïõóßáóçò Ôï åðßðåäï ðáñïõóßáóçò (presentation layer) ñõèìßæåé ôçí ðáñïõóßáóç ôùí äåäïìÝíùí ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áðü äýï åðéêïéíùíïýíôåò êüìâïõò, Ýôóé áí ðáñáóôåß áíÜãêç êÜíåé ìåôáôñïðÝò ôùí äåäïìÝíùí. Ãéá ðáñÜäåéãìá áí ïé äýï åðéêïéíùíïýíôåò Ç/Õ ÷ñçóéìïðïéïýí äéáöïñåôéêïýò êþäéêåò, üðùò ASCII ï Ýíáò êáé EBCDIC ï Üëëïò, êÜèå ìÞíõìá ðñÝðåé íá ìåôáôñáðåß êáôÜëëçëá áðü ôï åðßðåäï áõôü ðñéí ìåôáâåß óôïí Üëëïí Ç/Õ. Åðßóçò ó'áõôü ôï åðßðåäï ðñáãìáôïðïéïýíôáé ãéá ôçí áóöÜëåéá ôùí äåäïìÝíùí, äéáäéêáóßåò êñõðôïãñÜöçóçò (encryption) üðùò êáé äéáäéêáóßåò óõìðßåóçò (compression) ãéá ôçí åëÜôôùóç ôïõ áñéèìïý ôùí bits ðïõ ðñüêåéôáé íá ìåôáäïèïýí.

ÂáóéêÝò Åííïéåò

25

4.17 Ôï Åðßðåäï ÅöáñìïãÞò Ôï åðßðåäï åöáñìïãÞò (application layer) äéáèÝôåé ôá ðñùôüêïëëá êáé ôéò ëåéôïõñãßåò ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôéò åöáñìïãÝò ôïõ ÷ñÞóôç. Ôï åðßðåäï áõôü äåí áíáðáñéóôÜ ôçí ðñáãìáôéêÞ åöáñìïãÞ (üðùò Ýíáí åðåîåñãáóôÞ êåéìÝíïõ), áëëÜ äéáóõíäÝåé ôçí åöáñìïãÞ áõôÞ ìå ôï äßêôõï. Ðáñáäåßãìáôá ôÝôïéùí ëåéôïõñãéþí åßíáé: x

Åíá ðñùôüêïëëï ðïõ ðáñÝ÷åé õðçñåóßåò áðïìáêñõóìÝíùí áñ÷åßùí, üðùò Üíïéãìá, êëåßóéìï, áíÜãíùóç, åããñáöÞ êáé êïéíÞ ðñüóâáóç.

x

Õðçñåóßåò ìåôáöïñÜò áñ÷åßùí êáé ðñüóâáóçò óå áðïìáêñõóìÝíåò âÜóåéò äåäïìÝíùí.

x

Õðçñåóßåò äéá÷åßñéóçò ôá÷õäñïìåßïõ.

x

ÅêôÝëåóç áðïìáêñõóìÝíùí åñãáóéþí.

ìçíõìÜôùí

ãéá

åöáñìïãÝò

çëåêôñïíéêïý

ÐïëëÝò áðü áõôÝò ôéò õðçñåóßåò åßíáé ãíùóôÝò ùò API (Application Programming Interfaces). Óôá äßêôõá ïé API åßíáé âéâëéïèÞêåò ðñïãñáììáôéóìïý ðïõ ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ãéá ôç óõããñáöÞ ðñïãñáììÜôùí. ÐáñÜäåéãìá ðñùôïêüëëïõ ôïõ åðéðÝäïõ åöáñìïãÞò åßíáé ôï NCP (NetWare Core Protocol). Óôï óõíÞèåò NetWare, óôï ðñùôüêïëëï áõôü åíóùìáôþíïíôáé êáé ïé õðçñåóßåò ôïõ åðéðÝäïõ ðáñïõóßáóçò êáé ôïõ åðéðÝäïõ óõíüäïõ.

4.2 Ôå÷íéêÝò ÐñïóðÝëáóçò ôïõ ÌÝóïõ Ãéá íá õðÜñ÷åé áðñüóêïðôç åðéêïéíùíßá ôùí óôáèìþí åíüò äéêôýïõ, ðñÝðåé íá ôçñïýíôáé ïñéóìÝíïé êáíüíåò (ðñùôüêïëëá) üóïí áöïñÜ ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï áõôïß èá ðñïóðåëÜæïõí ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò. Áíáðôý÷èçêáí Ýôóé äéÜöïñåò ôå÷íéêÝò ðñïóðÝëáóçò. Óôç óõíÝ÷åéá èá äïýìå äýï ôå÷íéêÝò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óå ôïðéêÜ äßêôõá ðïõ Ý÷ïõí öõóéêÞ ôïðïëïãßá äéáýëïõ, ç ìßá áð'áõôÝò ÷ñçóéìïðïéåßôáé êáé óå äßêôõá ìå öõóéêÞ ôïðïëïãßá äáêôõëßïõ êáé èá ôç äïýìå ìåôÜ.

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

26

Äßêôõá Ç/Õ

4.2.1 Ôå÷íéêÝò ÐñïóðÝëáóçò ãéá Ôïðïëïãßá Ãñáììéêïý Äéáýëïõ CSMA/CD ÁíáëõôéêÜ ï ôßôëïò áõôÞò ôçò ôå÷íéêÞò åßíáé Carrier Sense Multiple Access with Collision Detection: ÐïëëáðëÞ ÐñïóðÝëáóç ìå Áíß÷íåõóç ÖÝñïíôïò êáé Áíß÷íåõóç Óýãêñïõóçò. ÁõôÞ åßíáé ìßá ôå÷íéêÞ êáôÜ ôçí ïðïßá ïé óôáèìïß ôïõ äéêôýïõ áíôáãùíßæïíôáé ãéá ôçí ðñïóðÝëáóç óôï ìÝóï ìå âÜóç ïñéóìÝíïõò êáíüíåò. Êáô'áñ÷Þí ï óôáèìüò ðïõ èÝëåé íá åêðÝìøåé åëÝã÷åé áí åêåßíç ôç óôéãìÞ ôï ìÝóïí åßíáé åëåýèåñï, üóï ôï ìÝóïí åßíáé êáôåéëçììÝíï ðåñéìÝíåé Ýùò üôïõ åëåõèåñùèåß. Åôóé óýãêñïõóç Ý÷ïõìå óôç óðÜíéá ðåñßðôùóç ðïõ êÜðïéïé óôáèìïß åðé÷åéñïýí ôáõôü÷ñïíá ôçí Ýíáñîç ôçò åêðïìðÞò, üðïõ óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ïé óôáèìïß ðåñéìÝíïõí ãéá Ýíá ôõ÷áßï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá (ðïõ åßíáé äéáöïñåôéêü ãéá ôïí êáèÝíá) êáé åðé÷åéñïýí íá åêðÝìøïõí îáíÜ. Ãéá íá êáôáíïÞóïõìå êáëýôåñá ôï ìç÷áíéóìü ôçò CSMA/CD, áò ðáñáôçñÞóïõìå ôï Ó÷Þìá 4.3. ×ÑÏÍÏÓ t0

ÅêðïìðÞ Á á A

B

C

D

E

ÅêðïìÞ C

t1

â A

B

C

D

E

Óýãêñïõóç

t2

ã A

B

C

D

E

Ó÷Þìá 4.3: Óýãêñïõóç óå äßêôõï ìå CSMA/CD

ÊáôÜ ôç ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ t0, ï óôáèìüò Á áñ÷ßæåé íá åêðÝìðåé Ýíá ðëáßóéï ðëçñïöïñßáò ðñïò ôïí êüìâï Å. Óå ëßãï, óôç ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ t1 (Ó÷Þìá 4.3.â) êáé åíþ ôï ìÞíõìá ôïõ Á ôáîéäåýåé óôï ìÝóïí, ï  áðïöáóßæåé íá åêðÝìøåé, üìùò âëÝðåé üôé ôï ìÝóïí åßíáé êáôåéëçììÝíï êáé ôï áíáâÜëëåé. Ï êüìâïò C

ÂáóéêÝò Åííïéåò

27

üìùò, óôïí ïðïßï äåí Ý÷åé öôÜóåé áêüìç ç åíçìÝñùóç ôçò êáôÜëçøçò ôïõ ìÝóïõ, îåêéíÜåé ôç äéêÞ ôïõ åêðïìðÞ. ÌåôÜ áðü ëßãï, öôÜíïíôáò ôï ðëáßóéï ôïõ Á óôï C, óõìâáßíåé óýãêñïõóç. ÁõôÞ ç óýãêñïõóç áíé÷íåýåôáé ôüóï áðü ôïí Á üóï êáé áðü ôïí C, ðïõ ðåñéìÝíïõí Ýíá ôõ÷áßï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá êáé åðé÷åéñïýí íá îåíáåêðÝìøïõí ê.ï.ê. Éóùò êáíåßò íïìßóåé üôé ìå áõôÞí ôçí ôå÷íéêÞ ïé óõãêñïýóåéò èá åßíáé óõ÷íÝò êáé Üñá äå èá ãßíåôáé áðïäïôéêÞ ìåôáöïñÜ äåäïìÝíùí ìÝóù ôïõ äéêôýïõ. Ïìùò ï ÷ñüíïò ìåôÜâáóçò êÜèå ìçíýìáôïò åßíáé ðïëý ìéêñüò, Ýôóé êÜèå êüìâïò áíôéëáìâÜíåôáé ó÷åäüí áìÝóùò ôçí åêðïìðÞ ôïõ Üëëïõ.

Token Bus Óå áíôßèåóç ìå ôçí ôå÷íéêÞ CSMA/CD ðïõ åßíáé âáóéóìÝíç óôçí áñ÷Þ ôçò äéåêäßêçóçò ôçò êõñéüôçôáò ôïõ äéáýëïõ, ç ôå÷íéêÞ Token Bus âáóßæåôáé óôçí áñ÷Þ ôçò ðáñá÷þñçóçò ÷ñüíïõ ãéá åêðïìðÞ óå üëïõò ôïõò óôáèìïýò. Ç ôå÷íéêÞ áõôÞ áðáéôåß ôç ëïãéêÞ äéÜôáîç ôùí óôáèìþí óå äáêôýëéï. Ôïíßæïõìå åäþ üôé ç öõóéêÞ äéÜôáîç åßíáé ãñáììéêïý äéáýëïõ êáé ü÷é äáêôõëßïõ. Åôóé ÷ùñßò íá õðÜñ÷åé ó÷Ýóç ìåôáîý ôçò öõóéêÞò êáé ôçò ëïãéêÞò áêïëïõèßáò ôùí óôáèìþí, ï êÜèå Ýíáò Ý÷åé Ýíáí áñéèìü óõíÝ÷åéáò. Äåí åßíáé õðï÷ñåùôéêü äéðëáíïß óôáèìïß óôç öõóéêÞ ôïðïëïãßá, íá Ý÷ïõí êáé óõíå÷üìåíïõò áñéèìïýò óõíÝ÷åéáò. ÁõôÞ ç ôå÷íéêÞ ïíïìÜæåôáé token bus (äßáõëïò ìå êïõðüíé). Åíá åéäéêü ðëáßóéï åëÝã÷ïõ ðïõ ïíïìÜæåôáé token (êïõðüíé) äßíåé óå êÜèå óôáèìü ôï äéêáßùìá ðñüóâáóçò óôï ìÝóï. Ïôáí Ýíáò óôáèìüò ðÜñåé ôï token áðïêôÜ ôï äéêáßùìá ðñüóâáóçò óôï ìÝóï ãéá Ýíá ìéêñü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ ïðïßïõ óôÝëíåé ðëáßóéá äåäïìÝíùí óå Üëëïõò óôáèìïýò. Ïôáí ôåëåéþóåé ôçí áðïóôïëÞ äåäïìÝíùí Þ ðáñÝëèåé ï ÷ñüíïò ðïõ ôïõ Ý÷åé äïèåß, äßíåé ôï token óôï óôáèìü ìå ôïí áìÝóùò ìåãáëýôåñï áñéèìü óõíÝ÷åéáò. ÊÜèå óôáèìüò ãíùñßæåé ôç äéåýèõíóç ôùí óôáèìþí ðïõ âñßóêïíôáé äåîéÜ ôïõ êáé áñéóôåñÜ ôïõ. Åôóé ôï token ðåñíÜ áðü óôáèìü óå óôáèìü êõêëéêÜ ãéá íá åðéóôñÝøåé óôïí ðñþôï êáôÜ óåéñÜ óôáèìü ê.ï.ê. ÅðåéäÞ Ýíáò ìüíï óôáèìüò êÜèå öïñÜ êáôÝ÷åé ôï token, äå ãßíïíôáé óõãêñïýóåéò. Áðü ôïí ðáñáðÜíù ôñüðï ëåéôïõñãßáò ðñïêýðôåé üôé óôï ìÝóïí Ý÷ïõìå äéáäï÷éêÜ ìåôÜäïóç token êáé äåäïìÝíùí.

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

28

Äßêôõá Ç/Õ

Óôï Ó÷Þìá 4.4 öáßíåôáé ç öõóéêÞ ôïðïëïãßá êáé ìå äéáêåêïììÝíåò ãñáììÝò ç ëïãéêÞ ôïðïëïãßá (ç äéáäñïìÞ ðïõ áêïëïõèåß ôï token) åíüò äéêôýïõ token bus. Ó4

Ó2

Ó1

Ó3

Ó5

Ó÷Þìá 4.4: ÖõóéêÞ êáé ëïãéêÞ ôïðïëïãßá ôïõ Token Bus

Åíá óçìáíôéêü óçìåßï ðïõ ðñÝðåé íá êáôáíïçèåß åßíáé üôé ç öõóéêÞ óåéñÜ óýíäåóçò ôùí óôáèìþí óôï êáëþäéï äåí åßíáé óçìáíôéêÞ. ÊÜèå óôáèìüò ëáìâÜíåé üëá ôá ðëáßóéá êáé áðëþò áðïññßðôåé üóá äåí áðåõèýíïíôáé ó'áõôüí. Ïôáí Ýíáò óôáèìüò ìåôáâéâÜæåé ôï token, óôÝëíåé áõôü ôï ðëáßóéï åëÝã÷ïõ óôï ëïãéêÜ åõñéóêüìåíï äßðëá ôïõ óôï äáêôýëéï, áíåîÜñôçôá ôïõ ðïõ åßíáé ç öõóéêÞ èÝóç áõôïý ôïõ óôáèìïý.

4.2.2 Ôå÷íéêÝò ÐñïóðÝëáóçò ãéá Ôïðïëïãßá Äáêôõëßïõ Å÷ïõí áíáðôõ÷èåß áñêåôÝò ôå÷íéêÝò ðñïóðÝëáóçò ôïõ ìÝóïõ ãéá ôçí ôïðïëïãßá äáêôõëßïõ, ìå åðéêñáôÝóôåñç ôçí Token Ring. Ðñéí åîåôÜóïõìå áõôÞ ôçí ôå÷íéêÞ èá äïýìå åí óõíôïìßá ôñåéò Üëëåò ôå÷íéêÝò, ëüãù ôïõ üôé õðÜñ÷ïõí áñêåôÜ äßêôõá ðïõ ôéò ÷ñçóéìïðïéïýí, ôçí Slotted Ring, ôçí Cambridge Ring êáé ôçí Register Insertion.

Slotted Ring (Äáêôýëéïò ìå Ó÷éóìÝò) ÊáôÜ ôçí ôå÷íéêÞ áõôÞ, Ýíáò áñéèìüò áðü ðëáßóéá óôáèåñïý ìÞêïõò, ðïõ ëÝãïíôáé slots, êõêëïöïñåß ãýñù-ãýñù óôï äáêôýëéï. ÊÜèå slot Ý÷åé óôçí áñ÷Þ ôïõ Ýíá 1 bit ðïõ äåß÷íåé áí åßíáé ãåìÜôï Þ ü÷é. Ïôáí Ýíáò óôáèìüò åðéèõìåß íá ìåôáäþóåé äåäïìÝíá, ôá ÷ùñßæåé óå ðëáßóéá ìå ìÝãåèïò üóï êáé ôïõ slot êáé áðëþò ðåñéìÝíåé íá âñåé Ýíá Üäåéï slot. Ïôáí ôï âñåé ôï ãåìßæåé ìå Ýíá ðëáßóéï äåäïìÝíùí êáé ôï áðïóôÝëëåé. Ï óôáèìüò áõôüò äå ìðïñåß íá äåóìåýóåé Üëëï slot ìÝ÷ñé íá åðéóôñÝøåé ôï ðñþôï.

ÂáóéêÝò Åííïéåò

29

Cambridge Ring Åßíáé ôïõ ßäéïõ ôýðïõ ìå ôçí slotted ring, ìå ôç äéáöïñÜ üôé êÜèå óôáèìüò äçëþíåé áðü ðïéï óôáèìü èÝëåé íá ëáìâÜíåé äåäïìÝíá, ìå ôç âïÞèåéá åíüò êáôá÷ùñçôÞ (register). Áí óôïí êáôá÷ùñçôÞ õðÜñ÷ïõí üëï 1 áõôü óçìáßíåé üôé ìðïñåß íá ëÜâåé äåäïìÝíá áð'üëïõò ôïõò óôáèìïýò. Áí õðÜñ÷ïõí üëï 0 áõôü óçìáßíåé üôé äå ìðïñåß íá ëÜâåé áðü êáíÝíáí. ÊÜèå Üëëïò óõíäõáóìüò áíôéóôïé÷åß óôç äéåýèõíóç ôïõ óôáèìïý áðü ôïí ïðïßï èÝëåé íá ëáìâÜíåé äåäïìÝíá.

Register Insertion (ÐáñåìâïëÞ Êáôá÷ùñçôÞ) Óôçí ôå÷íéêÞ áõôÞ êÜèå óôáèìüò ÷ñçóéìïðïéåß Ýíáí êáôá÷ùñçôÞ ïëßóèçóçò (shift register) áðü ôïí ïðïßïí ðåñíïýí üëá ôá ðëáßóéá. ÊÜèå ðëáßóéï Ý÷åé Ýíá ðåäßï äéåýèõíóçò êáé êÜèå óôáèìüò äéáâÜæåé ôï ðåñéå÷üìåíï áõôïý ôïõ ðåäßïõ, áí äåé üôé ðåñéÝ÷åé ôç äéêÞ ôïõ äéåýèõíóç ðáñáëáìâÜíåé ôï ðëáßóéï.

Token Ring Ç ôå÷íéêÞ áõôÞ âáóßæåôáé óôï ãíùóôü ìáò token, ðïõ åßíáé ôþñá Ýíá ðëáßóéï ðïõ êõêëïöïñåß óôï äáêôýëéï, üðùò öáßíåôáé óôï Ó÷Þìá 4.5. Ôï token Ý÷åé Ýíá bit ðïõ äçëþíåé áí åßíáé åëåýèåñï Þ ü÷é. Ï áðïóôïëÝáò Á ðåñéìÝíåé ôï Free Token ôï ìåôáôñÝðåé óå Busy Token êáé åðéóõíÜðôåé ôá äåäïìÝíá

Ï äÝêôçò C ðáñáëáìâÜíåé ôá äåäïìÝíá

Ï áðïóôïëÝáò Á äçìéïõñãåß Ýíá Free Token ìüëéò ëÜâåé îáíÜ ôá äåäïìÝíá

D

D

D

A

Free Token

B

äåäïìÝíá C

A

C

A

äåäïìÝíá

Free Token

B

B

C

Ó÷Þìá 4.4: Ëåéôïõñãßá ôïõ Token Ring

Ïôáí Ýíáò óôáèìüò èÝëåé íá ìåôáäþóåé Ýíá ðëáßóéï, ðñÝðåé íá óõëëÜâåé ôï token (áí åßíáé åëåýèåñï) êáé íá ôï ìåôáôñÝøåé óå êáôåéëçììÝíï. Óôç

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

30

Äßêôõá Ç/Õ

óõíÝ÷åéá åêðÝìðåé ôï ðëáßóéï ðëçñïöïñßáò ôïõ åðéóõíáðôüìåíï óôï token. Ïé Üëëïé óôáèìïß âëÝðïíôáò üôé ôï token åßíáé êáôåéëçììÝíï, ðåñéìÝíïõí. Ôï ðëáßóéï èá öôÜóåé óôï óôáèìü ðñïïñéóìïý êáé èá áíôéãñáöåß. Óôç óõíÝ÷åéá èá åðéóôñÝøåé óôï óôáèìü áðïóôïëÞò, ï ïðïßïò ðëÝïí èá åêðÝìøåé Ýíá êáéíïýñãéï token. Âáóéêü ðëåïíÝêôçìá ôçò token ring Ýíáíôé ôçò token bus, åßíáé üôé ìå ôçí ðñþôç ôï óÞìá ìðïñåß íá äéáíýóåé ìåãáëýôåñåò áðïóôÜóåéò áöïý êÜèå åðáíáëÞðôçò (âëÝðå § 2.2) åðáíåêðÝìðåé ôï óÞìá îáíáäßíïíôÜò ôïõ ôçí áñ÷éêÞ ôïõ Ýíôáóç.

4.3 ÔõðïðïéÞóåéò Ïé ðáñáðÜíù ìÝèïäïé ðñïóðÝëáóçò êáèþò êé üëïé ïé êáíüíåò (ðñùôüêïëëá) ðïõ ðñÝðåé íá ôçñïýíôáé óôá ôïðéêÜ (êáé ü÷é ìüíï) äßêôõá, ðñÝðåé íá åßíáé áõóôçñþò ôõðïðïéçìÝíïé óå üëåò ôïõò ôéò ëåðôïìÝñåéåò. Ç ôõðïðïßçóç åëÝã÷åôáé åßôå áðü äéåèíåßò ïñãáíéóìïýò, åßôå áðü ïìÜäåò åôáéñåéþí ðïõ êáôÝ÷ïõí êÜðïéá óçìáíôéêÞ èÝóç óôï ÷þñï êáé èÝëïõí íá äçìéïõñãÞóïõí Ýíá êïéíþò áðïäåêôü ðñüôõðï ãéá íá âáóßóïõí ôá íÝá ôïõò ðñïúüíôá, êáëýðôïíôáò ìå ôïí ôñüðï áõôü êåíÜ óå ôïìåßò ìå ôïõò ïðïßïõò ïé äéåèíåßò ïñãáíéóìïß ôõðïðïßçóçò êáèõóôåñïýí íá áó÷ïëçèïýí ëüãù ïñãáíùôéêÞò áäñÜíåéáò. Åíáò äéåèíÞò ïñãáíéóìüò ôõðïðïßçóçò åßíáé ï ISO, üðùò åßäáìå óôçí § 4.1. Åíáò Üëëïò åßíáé ôï IEEE (ðñïöÝñåôáé Üú ôñßðë ß, I-triple-E: Institute of Electrical and Electronics Engineers: Éíóôéôïýôï Çëåêôñïëüãùí êáé Çëåêôñïíéêþí ìç÷áíéêþí). Ãéá ôá ôïðéêÜ äßêôõá ôï IEEE äçìéïýñãçóå ìßá åðéôñïðÞ ç ïðïßá áó÷ïëåßôáé ìå ôõðïðïéÞóåéò ôïõ åßäïõò. ÁõôÞ ç åðéôñïðÞ Ý÷åé ôïí áñéèìü 802, ãéá ôï ëüãï áõôü üëåò ïé ôõðïðïéÞóåéò ôçò Ý÷ïõí ùò ðñþôï óõíèåôéêü ôï 802, êáé åßíáé ïé åîÞò: x

IEEE 802.1 ðïõ áíáöÝñåôáé óôç óýíäåóç ôùí ðñùôïêüëëùí ôùí LAN ìå ôá áíþôåñá åðßðåäá.

x

IEEE 802.2 ðïõ áíáöÝñåôáé óôï LLC.

x

IEEE 802.3 ðïõ áíáöÝñåôáé óôï CSMA/CD.

x

IEEE 802.4 ðïõ áíáöÝñåôáé óôï Token Bus.

ÂáóéêÝò Åííïéåò

31

x

IEEE 802.5 ðïõ áíáöÝñåôáé óôï Token Ring.

x

IEEE 802.6 ðïõ áíáöÝñåôáé Metropolitan Area Network).

x

IEEE 802.7 ðïõ áíáöÝñåôáé óôç ìåôÜäïóç åõñåßáò æþíçò (broadband) óôá ôïðéêÜ äßêôõá.

x

IEEE 802.8 ðïõ áíáöÝñåôáé óôç ÷ñÞóç ïðôéêþí éíþí.

x

IEEE 802.9 ðïõ áíáöÝñåôáé óôçí åíïðïßçóç ôùí LAN ìå ôá ISDN (Integraded Services Digital Network: Øçöéáêü Äßêôõï ÏëïêëçñùìÝíùí Õðçñåóéþí).

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

óôá

ÌçôñïðïëéôéêÜ

Äßêôõá

(MAN:

32

Äßêôõá Ç/Õ

5. À¶ ¶ ª ¡z ¶ z ¢ Àz Ó'áõôü ôï êåöÜëáéï èá ãßíåé ìéá ðåñéãñáöÞ ôùí ãíùóôüôåñùí ôõðïðïéçìÝíùí äéêôýùí ðïõ êõêëïöïñïýí óôçí áãïñÜ. Ãéá êáèÝíá áð'áõôÜ èá åîåôÜóïõìå ôï ìÝóï ìåôÜäïóçò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß, ôçí ôå÷íéêÞ ðñïóðÝëáóçò ôïõ ìÝóïõ, ôçí ôïðïëïãßá.

5.1 ETHERNET Ôï Ethernen åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêÞ ðåñßðôùóç âéïìç÷áíéêïý ðñïôýðïõ, ðïõ õéïèåôÞèçêå áñãüôåñá áðü äéåèíÞ ïñãáíéóìü. Âáóßæåôáé óå Ýíá ðñùôüêïëëï åðéêïéíùíßáò ðïõ åß÷å áíáðôýîåé ç åôáéñåßá XEROX ãéá åóùôåñéêÞ ÷ñÞóç ôçò. Áñãüôåñá ç XEROX óõíåñãÜóôçêå ìå Üëëåò ìåãÜëåò åôáéñåßåò (Digital êáé Intel) ãéá ôç äçìéïõñãßá åíüò áíïéêôïý ðñùôïêüëëïõ. Åôóé äçìéïõñãÞèçêå ôï Ethernet ðïõ ãíþñéóå ðñùôïöáíÞ åðéôõ÷ßá. Ôï ðñþôï Ethernet ðáñïõóéÜóôçêå ôï ÓåðôÝìâñéï ôïõ 1981 êáé ïíïìáæüôáí DIX 1.0 (DIX óçìáßíåé Digital Intel Xerox). Áíôáðïêñéíüìåíï óôçí åðéôõ÷ßá ôïõ Ethernet, ôï ÉÅÅÅ ôï ðñïôõðïðïßçóå, êÜíïíôáò ïñéóìÝíåò ìéêñïáëëáãÝò. Åôóé ãåííÞèçêå ôï ãíùóôü ðñüôõðï ÉÅÅÅ 802.3. Ç ôå÷íéêÞ ðñïóðÝëáóçò ôïõ ìÝóïõ ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ôï Ethernet åßíáé ç CSMA/CD. Ôá áðáéôïýìåíá õëéêÜ ãéá ôï Ethernet åßíáé: x

Ïìïáîïíéêü êáëþäéï ôùí 50 Ù.

x

ÔåñìáôéóôÝò (terminator) ôùí 50 Ù.

x

ÊÜñôåò äéáóýíäåóçò.

x

ÐïìðïäÝêôåò (transceiver).

x

Êáëþäéï ðïìðïäÝêôç.

Ïé terminator ôïðïèåôïýíôáé óôá Üêñá ôïõ ïìïáîïíéêïý êáëùäßïõ êáé Ý÷ïõí ùò óôü÷ï ôçí áðïôñïðÞ äçìéïõñãßáò óôÜóéìùí êõìÜôùí ðïõ áëëïéþíïõí ôç ìåôÜäïóç, ðÜíù óôï êáëþäéï.

ÂáóéêÝò Åííïéåò

33

Ïé êÜñôåò äéáóýíäåóçò âñßóêïíôáé óå êÜèå óôáèìü ôïõ äéêôýïõ. ÊÜèå êÜñôá äéáóýíäåóçò ðåñéÝ÷åé Ýíá chip åëåãêôÞ (controller chip) ôï ïðïßï ìåôáäßäåé êáé ëáìâÜíåé ðëáßóéá ðñïò êáé áðü ôïí ðïìðïäÝêôç. Ïé ðïìðïäÝêôåò åßíáé äéáôÜîåéò ìÝóù ôùí ïðïßùí êÜèå óôáèìüò óõíäÝåôáé ìå ôï ïìïáîïíéêü êáëþäéï ôïõ äéáýëïõ. Ïé ðïìðïäÝêôåò äåí õëïðïéïýí áðëþò ìßá óýíäåóç, áëëÜ äéáèÝôïõí ôá êáôÜëëçëá çëåêôñïíéêÜ êõêëþìáôá ðïõ ÷åéñßæïíôáé ôçí áíß÷íåõóç öÝñïíôïò êáé ôùí óõãêñïýóåùí. Ôï êáëþäéï ðïìðïäÝêôç ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôç óýíäåóç ôïõ ðïìðïäÝêôç ìå ôçí êÜñôá äéáóýíäåóçò. ÓõíÞèùò åßíáé óõíåóôñáììÝíï êáëþäéï. ÕðÜñ÷ïõí ïñéóìÝíåò åîåéäéêåýóåéò ôïõ Ethernet, ðïõ áöïñïýí êõñßùò ôïõò äéÜöïñïõò ôýðïõò êáëùäßùí ðïõ ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ãéá ôçí õëïðïßçóÞ ôïõ. ÁõôÝò åîåôÜæïíôáé ðáñáêÜôù: IEEE 802.3 10Base5 Ðñüêåéôáé ãéá ôçí áñ÷éêÞ ìïñöÞ ôïõ ðñïôýðïõ. ÐñïâëÝðåé ôç ÷ñçóéìïðïßçóç ÷ïíôñïý ïìïáîïíéêïý êáëùäßïõ ôùí 50 Ù ãéá ìåôÜäïóç âáóéêÞò æþíçò, ìå ñõèìü ìåôÜäïóçò 10 Mbps (Mega bits per second) óå ôïðïëïãßá äéáýëïõ. Ïóïí áöïñÜ ôç ìïñöÞ ôçò ïíïìáóßáò "10Base5" åðåéäÞ èá ôç óõíáíôÞóïõìå êáé ðáñáêÜôù, áò äïýìå ðùò áíáëýåôáé: Ôá äýï ðñþôá øçößá áíôéóôïé÷ïýí óôçí ôá÷ýôçôá óå Mbps, ìå ôï 10 äçëáäÞ óõìâïëßæåôáé ñõèìüò ìåôÜäïóçò 10 Mbps. Ïé ôÝóóåñéò åðüìåíïé ÷áñáêôÞñåò áíáöÝñïíôáé óôï áí åßíáé âáóéêÞò (Baseband) Þ åõñåßáò (Broadband) æþíçò, ôï äå ôåëåõôáßï øçößï (5) äåß÷íåé ôï ìÝãéóôï ìÞêïò åíüò ôìÞìáôïò ôïõ êáëùäßïõ óå åêáôïíôÜäåò ìÝôñá. Ôï ðñüôõðï 10Base5 ïíïìÜæåôáé êáé Thick Wire Ethernet åðåéäÞ ÷ñçóéìïðïéåß ÷ïíôñü êáëþäéï (thick wire). Ôï ìÝãéóôï åðéôñåðüìåíï ìÞêïò åíüò ôìÞìáôïò (ãñáììÞò) êáëùäßïõ åßíáé 500 m. Ãéá íá ðåôý÷ïõìå åðÝêôáóç ôïõ äéêôýïõ óå ìåãáëýôåñç áðüóôáóç, ìðïñïýìå íá óõíäÝóïõìå äýï Þ ðåñéóóüôåñåò (Ýùò ðÝíôå) ãñáììÝò ìå åðáíáëÞðôåò (repeaters). Ï åðáíáëÞðôçò åßíáé ìßá ìïíÜäá ôïõ öõóéêïý åðéðÝäïõ ðïõ ëáìâÜíåé, åíéó÷ýåé êáé áíáìåôáäßäåé ìçíýìáôá êáé ðñïò ôéò äýï êáôåõèýíóåéò. Ï ìÝãéóôïò áñéèìüò ôùí óôáèìþí óå êÜèå ãñáììÞ äéêôýïõ åßíáé 100 êáé ôï ìÞêïò ôïõ êáëùäßïõ ðïìðïäÝêôç äåí ðñÝðåé íá îåðåñíÜåé ôá 50 m. ÔÝëïò ãéá åëá÷éóôïðïßçóç ôùí ðáñåìâïëþí, ðñÝðåé ïé ðïìðïäÝêôåò ôùí óôáèìþí íá

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

34

Äßêôõá Ç/Õ

äéáôÜóóïíôáé óå áðïóôÜóåéò ðïëëáðëÜóéåò ôùí 2.5 m. Ïëá ôá ðáñáðÜíù óõíïøßæïíôáé óôïí Ðßíáêá 5.1.

ÐáñÜìåôñïò ÌÝãéóôïò ñõèìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí ÌÝãéóôï ìÞêïò ìéáò ãñáììÞò ÌÝãéóôïò áñéèìüò åðáíáëçðôþí

ÔéìÞ 10 Mbps 500 m 4

ÌÝãéóôï ìÞêïò óõíäåäåìÝíùí ãñáììþí

2500 m

ÌÝãéóôï ìÞêïò êáëùäßïõ ðïìðïäÝêôç

50 m

ÌÝãéóôïò áñéèìüò óôáèìþí áíÜ ãñáììÞ

100

ÅëÜ÷éóôç áðüóôáóç ìåôáîý ôùí ðïìðïäåêôþí

2.5 m

Ðßíáêáò 5.1: ÔéìÝò ðáñáìÝôñùí ãéá ôï 10Base5

IEEE 802.3 10Base2 Áõôü ôï ðñüôõðï ðñïâëÝðåé ôç ÷ñçóéìïðïßçóç ëåðôïý ïìïáîïíéêïý êáëùäßïõ 50 Ù ôýðïõ RG 58, ðïõ åßíáé åõêïëü÷ñçóôï êáé öôçíüôåñï áðü ôï ÷ïíôñü. Ãéá ôï ëüãï áõôü ëÝãåôáé êáé Thin Ethernet êáé Cheapernet (óõíôïìïãñáößá ôïõ CHEAPER etherNET). ÁõôÞ ôç óôéãìÞ åßíáé ôï ðéï ðïëõ÷ñçóéìïðïéïýìåíï ðñüôõðï.

ÐáñÜìåôñïò ÌÝãéóôïò ñõèìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí ÌÝãéóôï ìÞêïò ìéáò ãñáììÞò ÌÝãéóôïò áñéèìüò åðáíáëçðôþí

ÔéìÞ 10 Mbps 185 m 4

ÌÝãéóôï ìÞêïò óõíäåäåìÝíùí ãñáììþí

985 m

ÌÝãéóôïò áñéèìüò óôáèìþí áíÜ ãñáììÞ

30

ÅëÜ÷éóôç áðüóôáóç ìåôáîý ôùí ðïìðïäåêôþí

0.5 m

Ðßíáêáò 5.2: ÔéìÝò ðáñáìÝôñùí ãéá ôï 10Base2

ÂáóéêÝò Åííïéåò

35

Ïðùò äçëþíåé êáé ôï üíïìÜ ôïõ, ç ôá÷ýôçôá ìåôÜäïóçò åßíáé 10 Mbps, ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ìåôÜäïóç âáóéêÞò æþíçò êáé ôï ìÝãéóôï ìÞêïò ìéáò ãñáììÞò äå ìðïñåß íá îåðåñÜóåé ôá 200 m (ãéá ôçí áêñßâåéá 185). Óå êÜèå ôìÞìá äå ìðïñïýìå íá Ý÷ïõìå ðáñáðÜíù áðü 30 óôáèìïýò åíþ ç áðüóôáóç ìåôáîý ôùí ðïìðïäåêôþí ôùí óôáèìþí ðñÝðåé íá åßíáé ðïëëáðëÜóéá ôùí 0.5 m. Åðßóçò õðÜñ÷åé ç äõíáôüôçôá óýíäåóçò ôùí óôáèìþí óôï öõóéêü ìÝóï ÷ùñßò ôç ìåóïëÜâçóç ðïìðïäåêôþí, áðëþò ìå åíþóåéò ôýðïõ Ô (T connectors). Ï Ðßíáêáò 5.2 óõíïøßæåé ôéò ôéìÝò ôùí ðáñáìÝôñùí ôïõ ðñïôýðïõ.

IEEE 802.3 10BaseT ÓÞìåñá, ç óçìáíôéêüôåñç ßóùò åîåéäßêåõóç ôïõ Ethernet åßíáé ç 10BaseT. ×ñçóéìïðïéåßôáé óå ôïðïëïãßåò áóôÝñá êáé ÷ñçóéìïðïéåß ãéá ìÝóïí äéóýñìáôá ôçëåöùíéêÜ êáëþäéá, åî'ïõ êáé ôï "Ô" óôçí ïíïìáóßá ôïõ (Twisted pair Ethernet). Ç ôá÷ýôçôá ìåôÜäïóçò ðáñáìÝíåé óôá 10 Mbps. Ïé ëåéôïõñãßåò ôïõ ðïìðïäÝêôç åêôåëïýíôáé óõíÞèùò áðü ôá êõêëþìáôá ôçò êÜñôáò äéáóýíäåóçò. Óôï êÝíôñï ôïõ áóôÝñá õðÜñ÷åé Ýíáò êáôáíåìçôÞò êáëùäßùí, åíþ ç ìÝãéóôç áðüóôáóç êÜèå óôáèìïý áðü ôïí êáôáíåìçôÞ åßíáé 110 m. ÅðåéäÞ ÷ñçóéìïðïéåß ôçëåöùíéêÜ êáëþäéá, ôï äßêôõï 10BaseT, åßíáé åîáéñåôéêÜ öôçíü, áðëü êáé åõêïëïóõíôÞñçôï. Åôóé ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß åýêïëá óå óýã÷ñïíá êôßñéá ðïõ äéáèÝôïõí ðáñáðáíßóéåò åãêáôáóôÜóåéò ôçëåöùíéêÞò êáëùäßùóçò. ÓõíÞèùò óå ôÝôïéåò ðåñéðôþóåéò óå êÜèå üñïöï ôïõ êôéñßïõ õëïðïéåßôáé Ýíáò áóôÝñáò êáé ïé êáôáíåìçôÝò ôïõ êÜèå ïñüöïõ óõíäÝïíôáé ìåôáîý ôïõò.

5.2 ARCNET Ôï ARCnet (Attached Resourse Computer Network) åßíáé Ýíá ðñïúüí ôïðéêïý äéêôýïõ ôçò åôáéñåßáò Datapoint. Ïé óôáèìïß ó'Ýíá ôÝôïéï äßêôõï åßíáé óõíäåäåìÝíïé óå öõóéêÞ ôïðïëïãßá äéáýëïõ (Þ áóôÝñá) êáé ÷ñçóéìïðïéïýí ôç ìÝèïäï ðñïóðÝëáóçò token bus, áëëÜ äå óõììïñöþíåôáé ðëÞñùò ìå ôï ðñüôõðï IEEE 802.4. Ôï ARCnet ÷ñçóéìïðïéåß ïìïáîïíéêü êáëþäéï 93 Ù ôýðïõ RG 62 êáé ï ñõèìüò ìåôÜäïóçò äåäïìÝíùí åßíáé ó÷åôéêÜ ÷áìçëüò, 2.5 Mbps. Ïé óôáèìïß ðïõ ìðïñïýí íá óõíäåèïýí ó'Ýíá äßêôõï ARCnet åßíáé ôï ðïëý 255.

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

36

Äßêôõá Ç/Õ

5.3 IBM TOKEN RING Ôï IBM Token Ring åßíáé Ýíá ðñüôõðï ãéá ôïðéêÜ äßêôõá, ðïõ áíáðôý÷èçêå áðü ôçí åôáéñåßá IBM êáé ÷ñçóéìïðïéåß ôç ìÝèïäï token ring ãéá ôçí ðñïóðÝëáóç ôïõ ìÝóïõ. Ç IBM ðñüôåéíå ôï ðñüôõðü ôçò óôï IEEE êáé áõôü ôï õéïèÝôçóå äçìéïõñãþíôáò ôï ðñüôõðï IEEE 802.5. Ôï ÉÅÅÅ 802.5 ïñßæåé ñõèìïýò ìåôÜäïóçò 1 Mbps, 4 Mbps êáé 16 Mbps. Ãéá ñõèìü 1 Mbps ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áèùñÜêéóôá óõíåóôñáììÝíá æåýãç êáëùäßùí, ãéá 4 Mbps êáé 16 Mbps ÷ñçóéìïðïéïýíôáé èùñáêéóìÝíá óõíåóôñáììÝíá æåýãç êáëùäßùí, Þ ïìïáîïíéêÜ êáëþäéá. ÕðÜñ÷åé äõíáôüôçôá óýíäåóçò ìÝ÷ñé 72 óôáèìþí üôáí ÷ñçóéìïðïéïýìå áèùñÜêéóôá óõíåóôñáììÝíá æåýãç êáëùäßùí êáé ìÝ÷ñé 260 óôáèìþí ìå èùñáêéóìÝíá óõíåóôñáììÝíá æåýãç. Áðü ðëåõñÜò ôïðïëïãßáò, Ýíá äßêôõï Token Ring åßíáé üðùò öáßíåôáé óôï Ó÷Þìá 5.1.

RO

MAU

RI RI

RO MAU

MAU

RI

RO

Ó÷Þìá 5.1: Äßêôõï Token Ring

Ìßá óõóêåõÞ MAU (Multiuser Access Unit: ÌïíÜäá ÐñïóðÝëáóçò Ðïëëþí Óôáèìþí) åßíáé Ýíáò êáôáíåìçôÞò êáëùäßùí óôïí ïðïßï ìðïñïýí íá óõíäåèïýí ìÝ÷ñé 8 óôáèìïß. Ïé äýï áêñáßåò èýñåò êÜèå MAU, RI (Ring In) êáé RO (Ring Out) (åéóüäïõ óå êáé åîüäïõ áðü ôï äáêôýëéï áíôßóôïé÷á), äå ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôç óýíäåóç óôáèìþí, áëëÜ ãéá ôç óýíäåóç ðïëëþí MAU. Åôóé ëïéðüí óôçí ïõóßá ôï Token Ring áðïôåëåßôáé áðü ìéá óåéñÜ MAU óõíäåäåìÝíùí óå äáêôýëéï. Óå êÜèå MAU óõíäÝïíôáé ìå ôïðïëïãßá áóôÝñá ïêôþ óôáèìïß ìÝóù êáñôþí ðñïóáñìïãÞò (adapter card), ç ìÝãéóôç áðüóôáóç êÜèå óôáèìïý áðü ôç MAU åßíáé 100 m. Ôï ìÝãéóôï ìÞêïò ôïõ äáêôõëßïõ ðïõ óõíäÝåé ôéò MAU åßíáé 366 m, åíþ ï ìÝãéóôïò áñéèìüò MAU åßíáé 33.

ÂáóéêÝò Åííïéåò

37

Ôï token, óôçí ðåñßðôùóç ôïõ äéêôýïõ ðïõ åîåôÜæïõìå, åßíáé Ýíá ðëáßóéï (frame) ðïõ äéáôñÝ÷åé ôï äáêôýëéï. Åíá åëåýèåñï token áðïôåëåßôáé áðü 3 bytes, ôï starting delimiter field (ïñéïèÝôçò áñ÷Þò), ôï control field (ðåäßï åëÝã÷ïõ) êáé ôï ending delimiter field (ïñéïèÝôçò ôÝëïõò). Ôá 3 áõôÜ bytes óõíèÝôïõí ôï áíáãíùñéóôéêü ôïõ token (token identifier), Ýíá bit ôïõ ïðïßïõ ðáñÝ÷åé ôçí Ýíäåéîç áí ôï token åßíáé êáôåéëçììÝíï Þ ü÷é. Ôï bit áõôü ëÝãåôáé token bit êáé üôáí åßíáé 0 óçìáßíåé üôé ôï token åßíáé åëåýèåñï. Áí Ýíáò óôáèìüò èÝëåé íá åêðÝìøåé, ðåñéìÝíåé ìÝ÷ñé íá öôÜóåé ìðñïóôÜ ôïõ Ýíá åëåýèåñï token. Ôüôå ï óôáèìüò ôï êáôáëáìâÜíåé ãéá óõãêåêñéìÝíï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá (óõíÞèùò 10 msec) êáé ôïõ åðéóõíÜðôåé ôá äåäïìÝíá ðïõ èÝëåé íá óôåßëåé, ôáõôü÷ñïíá áëëÜæåé ôï token bit áðü 0 óå 1. Åðåéôá ôï frame ìå ôá äåäïìÝíá êÜíåé ôï ãýñù ôïõ äáêôõëßïõ êáé ðáñáëáìâÜíåôáé áðü ôïí ðáñáëÞðôç, ï ïðïßïò áíé÷íåýåé ôç äéåýèõíóÞ ôïõ óôçí êáôÜëëçëç èÝóç ôïõ frame. Óôç óõíÝ÷åéá ôï frame óõíå÷ßæåé ôçí ðïñåßá ôïõ óôï äáêôýëéï êáé åðéóôñÝöåé óôïí áðïóôïëÝá, ï ïðïßïò êáôüðéí åêðÝìðåé Ýíá åëåýèåñï token.

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

38

Äßêôõá Ç/Õ

6. § Àƒ° z ™À™ ªz z LAN Ï âáóéêüò ëüãïò ýðáñîçò åíüò ôïðéêïý äéêôýïõ åßíáé íá åîáóöáëßæåé óôïõò ÷ñÞóôåò ôïõ êïéíÞ ðñüóâáóç óôá äéáèÝóéìá ìÝóá ôïõ (äåäïìÝíá, åöáñìïãÝò, ìïíÜäåò åêôýðùóçò, ÷þñïõò áðïèÞêåõóçò ê.ë.ð.). Ïé áðáñáßôçôåò ëåéôïõñãßåò ãé'áõôüí ôïí óêïðü õðïóôçñßæïíôáé áðü ôï Ëåéôïõñãéêü Óýóôçìá ôïõ äéêôýïõ (NOS: Network Operating System). Ïé õðçñåóßåò ðïõ ðáñÝ÷åé Ýíá ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ôïðéêïý äéêôýïõ ìðïñïýí íá åíôá÷èïýí óôéò ðáñáêÜôù ôñåéò êáôçãïñßåò: — Õðçñåóßåò ãéá ôï ÷ñÞóôç: Ðñüêåéôáé ãéá ôç äéá÷åßñéóç ôùí ðÜóçò öýóåùò áðáéôÞóåùí ôùí ÷ñçóôþí (åßôå æçôïýíôáé Üìåóá, åßôå åêäçëþíïíôáé ìÝóù ðñïãñáììÜôùí), ãéá ôçí åêôÝëåóç äéáöüñùí ëåéôïõñãéþí.

— Õðçñåóßåò äéá÷åßñéóçò: ÁõôÝò ïé õðçñåóßåò õðïóôçñßæïõí ôçí êáëÞ ëåéôïõñãßá ôïõ üëïõ óõóôÞìáôïò. ÅëÝã÷ïíôáé êõñßùò áðü ôïí õðåýèõíï ôïõ äéêôýïõ (Administrator) êáé áöïñïýí óõëëïãÞ óôïé÷åßùí öüñôïõ ãéá ôá äéÜöïñá ôìÞìáôá ôïõ äéêôýïõ, äéáäéêáóßåò âåëôéóôïðïßçóçò, äéá÷åßñéóç ÷ñçóôþí, èÝóðéóç êáíüíùí áóöáëåßáò ê.ë.ð.

— Õðçñåóßåò äéêôýïõ: Åîáóöáëßæïõí ôçí åðéêïéíùíßá ìåôáîý ôùí äéáöüñùí ìïíÜäùí ôïõ ôïðéêïý äéêôýïõ, áëëÜ åðßóçò êáé ôç äéáóýíäåóÞ ôïõ ìå Üëëá äßêôõá (ôïðéêÜ Þ åõñåßáò áðüóôáóçò). Óå Ýíá ðåñéâÜëëïí ôïðéêïý äéêôýïõ, ôá äéÜöïñá ðñïãñÜììáôá åöáñìïãþí öïñôþíïíôáé êáé åêôåëïýíôáé óôïõò óôáèìïýò ôïõ äéêôýïõ. Ïìùò ïé äéÜöïñåò áðáéôÞóåéò ôùí ðñïãñáììÜôùí ãéá åêôýðùóç, ðñïóðÝëáóç äåäïìÝíùí, äéá÷åßñéóç áñ÷åßùí ê.ë.ð. ðñÝðåé íá áíáäñïìïëïãïýíôáé áðü ôï óôáèìü åñãáóßáò êáé íá áðåõèýíïíôáé óôïí êáôÜëëçëï åîõðçñåôçôÞ ôïõ äéêôýïõ ðïõ ðáñÝ÷åé ôçí áíôßóôïé÷ç õðçñåóßá. Åôóé ìåôáîý ôùí óôáèìþí åñãáóßáò êáé ôïõ åîõðçñåôçôÞ, äçìéïõñãåßôáé ìéá ó÷Ýóç êáôÜ ôçí ïðïßá ïé óôáèìïß åêäçëþíïõí áðáéôÞóåéò áðïóôÝëëïíôáò êáôÜëëçëá ìçíýìáôá êáé ï åîõðçñåôçôÞò áðïêñßíåôáé ðáñÝ÷ïíôáò ôéò áíôßóôïé÷åò õðçñåóßåò, Ó÷Þìá 6.1. Ôï ðñüãñáììá ðïõ åêôåëåß ôçí áíáäñïìïëüãçóç ôùí áðáéôÞóåùí (redirector) áðïôåëåß ìÝñïò ôïõ ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò áëëÜ äå âñßóêåôáé óôïí åîõðçñåôçôÞ. Åßíáé ìüíéìá öïñôùìÝíï (resident) óôç ìíÞìç RAM êÜèå óôáèìïý åñãáóßáò. Åôóé âëÝðïõìå üôé ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äå âñßóêåôáé

ÂáóéêÝò Åííïéåò

39

áðïêëåéóôéêÜ öïñôùìÝíï óôïí åîõðçñåôçôÞ, áëëÜ äéÜöïñá ôìÞìáôá áõôïý âñßóêïíôáé óôïõò óôáèìïýò åñãáóßáò. Óå ôïðéêÜ äßêôõá êÜðïéïõ ìåãÝèïõò, åßíáé óýíçèåò ôï öáéíüìåíï íá õðÜñ÷ïõí ðåñéóóüôåñïé ôïõ åíüò åîõðçñåôçôÝò. Ï êáèÝíáò áð'áõôïýò åßíáé åðéöïñôéóìÝíïò ìå êÜðïéá êáèÞêïíôá, ðïõ óõíÞèùò åßíáé ôá åîÞò: — Äéá÷åßñéóç áñ÷åßùí: File server — Äéá÷åßñéóç åêôõðþóåùí: Print server — Äéá÷åßñéóç åðéêïéíùíéþí ìå Üëëá äßêôõá: Communication server Ó'áõôÞ ôçí ðåñßðôùóç, êÜèå åîõðçñåôçôÞò êáôÝ÷åé ìüíï ôï ôìÞìá åêåßíï ôïõ ëåéôïõñãéêïý óõóôÞìáôïò, ôï ïðïßï åßíáé áðáñáßôçôï ãéá ôéò õðçñåóßåò ðïõ ôïõ Ý÷ïõí áíáôåèåß. ÂëÝðïõìå ëïéðüí üôé ôá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá ôùí ôïðéêþí äéêôýùí åßíáé êáôáíåìçìÝíá (distributed operating systems), ìå ôçí Ýííïéá üôé ïé ëåéôïõñãßåò ìðïñïýí íá êáôáíåìçèïýí óå äéÜöïñåò ìïíÜäåò ôïõ äéêôýïõ. Áõôü ãßíåôáé ìå ôñüðï äéáöáíÞ ãéá ôï ÷ñÞóôç, ï ïðïßïò äå ÷ñåéÜæåôáé íá ãíùñßæåé ðïéïò åîõðçñåôçôÞò ðáñÝ÷åé êÜðïéá óõãêåêñéìÝíç õðçñåóßá êáé ðïéá åßíáé ç èÝóç ôïõ óôï äßêôõï. ÅÎÕÐÇÑÅÔÇÔÇÓ ÂáóéêÝò ëåéôïõñãßåò

ÓÔÁÈÌÏÓ ÅÑÃÁÓÉÁÓ ÅöáñìïãÝò

- Äéá÷åßñéóç ìíÞìçò - Ðñïãñáììáôéóìüò åñãáóéþí - Äéá÷åßñéóç áñ÷åßùí Ëåéôïõñãéêü Óýóôçìá (ð.÷. DOS) Õðçñåóßåò - Äéêôýïõ - Áñ÷åßùí - Åêôõðþóåùí - Åðéêïéíùíßáò

ÐñïãñÜììáôá Åðéêïéíùíéþí (Ðñùôüêïëëá)

ÁíáäñïìïëïãçôÞò ÐñïãñÜììáôá Åðéêïéíùíéþí (Ðñùôüêïëëá)

Ó÷Þìá 6.1: Ó÷Ýóç åîõðçñåôçôÞ - óôáèìïý åñãáóßáò

Ôá óýã÷ñïíá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá ôïðéêþí äéêôýùí, õðïóôçñßæïõí ôáõôü÷ñïíá äéÜöïñåò ôïðïëïãßåò êáé ìåèüäïõò ðñïóðÝëáóçò. Åôóé ï ßäéïò

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

40

Äßêôõá Ç/Õ

åîõðçñåôçôÞò ìðïñåß íá äéáèÝôåé êÜñôåò äéáöüñùí ôýðùí (ð.÷. Ethernet, ARCnet, IBM Token Ring ê.ë.ð.) ðáñÝ÷ïíôáò Ýôóé ôç äõíáôüôçôá äéáóýíäåóçò óôáèìþí áíïìïéïãåíþí êëÜäùí ôïõ äéêôýïõ. Åíá áðü ôá ðåñéóóüôåñï äéáäåäïìÝíá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá äéêôýùí óôçí áãïñÜ, åßíáé ôï NetWare ôçò Novell, ðïõ êáôÝ÷åé ðåñßðïõ ôï 70 % ôçò ðáãêüóìéáò áãïñÜò. Ôï NetWare åßíáé ó÷åäéáóìÝíï åî ïëïêëÞñïõ óå ìéá éäéùôéêÞ áñ÷éôåêôïíéêÞ ôçò Novell êáé óõìðåñéöÝñåôáé ôï ßäéï êáëÜ ôüóï óå ìéêñÜ üóï êáé óå ìåãÜëá äßêôõá (ìÝãéóôï 250 ÷ñÞóôåò/server). ÔÝëïò Üëëá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá äéêôýïõ åßíáé ôï VINES ôçò Banyan, ôï ïðïßï áíáðôý÷èçêå ÷ñçóéìïðïéþíôáò ùò âÜóç ôï UNIX êáé ôï 3+Open ôçò 3Com.

ÂáóéêÝò Åííïéåò

41

7. ¢ z™À¡¢ ™ ¶ ø¡ ¢ Àø¡ Ìßá áêüìá åðéèõìßá ôùí ÷ñçóôþí ôïðéêþí äéêôýùí, åêôüò áðü ôï äéáìïéñáóìü ôùí ðüñùí ôïõ óõóôÞìáôïò, åßíáé áóöáëþò ç äõíáôüôçôá äéáóýíäåóçò äéáöüñùí ôïðéêþí äéêôýùí ìåôáîý ôïõò (LAN to LAN internetworking), êáèþò åðßóçò êáé ç ðñüóâáóç ìÝóù äéêôýùí åõñåßáò ðåñéï÷Þò, óå ìåãÜëá êÝíôñá åðåîåñãáóßáò ðëçñïöïñéþí (LAN to WAN internetworking). Ïé óõóêåõÝò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôç äéáóýíäåóç äýï ôïðéêþí äéêôýùí êáèþò êáé åíüò ôïðéêïý ìå Ýíá åõñåßáò ðåñéï÷Þò äßêôõï, áíÞêïõí óå äýï êáôçãïñßåò. ÁõôÝò åßíáé ïé ÃÝöõñåò (Bridges) êáé ïé Ðýëåò Þ ÄñïìïëïãçôÝò (Gates Þ Routers) êáé åîåôÜæïíôáé óôç óõíÝ÷åéá.

7.1 ÃÝöõñåò Ïðùò åßäáìå óôçí § 5.1 ãéá áðïóôÜóåéò êáëùäéþóåùí ìåãáëýôåñåò åíüò ïñßïõ (ð.÷. 500 m ãéá ôï Ethernet, Ðßíáêáò 5.1), áðáéôåßôáé ç ÷ñÞóç åðáíáëçðôþí (repeaters) ìåôáîý äýï ãñáììþí ôïõ ÷ñçóéìïðïéïýìåíïõ öõóéêïý ìÝóïõ. Ïé åðáíáëÞðôåò åßíáé áðëþò óõóêåõÝò ïé ïðïßåò áíáðáñÜãïõí åíéó÷õìÝíï óôçí Ýîïäü ôïõò ôï ëáìâáíüìåíï çëåêôñéêü óÞìá ðïõ Ý÷åé åîáóèåíÞóåé ëüãù ôçò áðüóôáóçò ôïõ êáëùäßïõ. ÄçëáäÞ ïé åðáíáëÞðôåò, áðëÜ, áíáðáñÜãïõí ôá äéÜöïñá bit ðïõ êõêëïöïñïýí óôï êáëþäéï. Äåí åíäéáöÝñïíôáé ãéá ôç äïìÞ êáé ôï ðåñéå÷üìåíï ôùí äéáöüñùí ðëáéóßùí (frames), áëëÜ ìüíï ãéá ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí çëåêôñéêþí óçìÜôùí ðïõ ìåôáöÝñïõí ôçí ðëçñïöïñßá. Êáô'áõôÞí ôçí Ýííïéá ïé åðáíáëÞðôåò ó÷åôßæïíôáé Üìåóá ìå ôï ÷ñçóéìïðïéïýìåíï öõóéêü ìÝóï ìÝóï êáé ôá çëåêôñéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ìåôÜäïóçò, åßíáé äçëáäÞ óõóêåõÝò ôïõ öõóéêïý åðéðÝäïõ ôïõ ðñïôýðïõ OSI. Ïé ãÝöõñåò (bridges) åßíáé óõóêåõÝò ïé ïðïßåò óõíäÝïõí äýï Þ êáé ðåñéóóüôåñá ôïðéêÜ äßêôõá ìåôáîý ôïõò (êáé ü÷é ôìÞìáôá ôïõ ßäéïõ ôïðéêïý äéêôýïõ), Ó÷Þìá 7.1. Ôá ôïðéêÜ äßêôõá ìðïñåß íá åßíáé ßäéá Þ íá äéáöÝñïõí ùò ðñïò ôïí ôýðï êáëùäßùóçò, ôïðïëïãßáò êáé ôå÷íéêÞò ðñïóðÝëáóçò ôïõ ìÝóïõ. Ìå äýï ëüãéá ïé ãÝöõñåò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá íá óõíäÝïõí äýï ôïðéêÜ äßêôõá (ð.÷. Ethernet to Ethernet Þ Ethernet to IBM Token Ring) ðïõ

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

42

Äßêôõá Ç/Õ

äéáöÝñïõí óôï öõóéêü åðßðåäï êáé óôï õðïåðßðåäï ðñïóðÝëáóçò ôïõ ìÝóïõ (MAC). Ç ãÝöõñá äéáâÜæåé ôá äéÜöïñá ðëáßóéá ðïõ êõêëïöïñïýí óôï ôïðéêü äßêôõï, ôá åëÝã÷åé êé áí äéáðéóôþóåé üôé áðåõèýíïíôáé óå óôáèìü Üëëïõ äéêôýïõ, ôá ìåôáôñÝðåé êáôÜëëçëá êáé ôá åðáíáðñïùèåß, äéáöïñåôéêÜ ôá áãíïåß.

IBM Token Ring

ÃÝöõñá Ethernet ÃÝöõñá

ÃÝöõñá Ethernet

Ó÷Þìá 7.1: ÔïðéêÝò êáé áðïìáêñõóìÝíåò ãÝöõñåò

Ïé ãÝöõñåò ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ãéá äéÜöïñïõò ëüãïõò óôç äéáóýíäåóç ôïðéêþí äéêôýùí, óðïõäáéüôåñïé áðü ôïõò ïðïßïõò åßíáé ïé åîÞò: — Åîáóöáëßæïõí ôç äéáóýíäåóç êáé óõíåñãáóßá ìåôáîý ôïðéêþí äéêôýùí äéáöïñåôéêþí ôå÷íïëïãéþí (ð.÷. Ehernet, IBM Token Ring, ARCnet ê.ë.ð.). ÁíÜëïãç äõíáôüôçôá åîáóöáëßæïõí êáé ôá ëåéôïõñãéêÜ óõóôÞìáôá äéêôýùí, ôá ïðïßá õðïóôçñßæïõí óõíýðáñîç óôïí ßäéï åîõðçñåôçôÞ, êáñôþí äéáöüñùí ôå÷íïëïãéþí (ëåéôïõñãßáò åóùôåñéêÞò ãÝöõñáò: internal bridging).

— Åîáóöáëßæïõí ôç äéáóýíäåóç ãåùãñáöéêÜ áðïìáêñõóìÝíùí ôïðéêþí äéêôýùí ÷ñçóéìïðïéþíôáò åíóýñìáôåò Þ áóýñìáôåò æåýîåéò êáôÜëëçëçò ôá÷ýôçôáò.

ÂáóéêÝò Åííïéåò

43

— Åîáóöáëßæïõí ôçí áðïìüíùóç êßíçóçò (traffic isolation) óå ðåñéðôþóåéò ôïðéêþí äéêôýùí ìå ìåãÜëï ðëÞèïò óôáèìþí, ðåñéïñßæïíôáò ôçí êõêëïöïñßá óå äéÜöïñåò ëïãéêÝò ïìÜäåò óôáèìþí.

— ÁõîÜíïõí ôçí áóöÜëåéá êáé ôçí áîéïðéóôßá ôïõ üëïõ äéêôýïõ. Ïðùò áíáöÝñèçêå Þäç ïé ãÝöõñåò áðïìïíþíïõí ôçí êßíçóç ìåôáîý ôùí ôïðéêþí äéêôýùí ðïõ äéáóõíäÝïõí êáé áíáìåôáâéâÜæïõí ìüíï ôá ðëáßóéá ôùí ïðïßùí ï ðáñáëÞðôçò áíÞêåé óå äéáöïñåôéêü äßêôõï áðü áõôü ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé. Ïé ëåéôïõñãßåò áõôÝò ãßíïíôáé âÜóåé ðéíÜêùí ïé ïðïßïé ðåñéÝ÷ïõí ôéò äéåõèýíóåéò ôùí äéáöüñùí óôáèìþí êáèþò êáé áíôßóôïé÷åò ðëçñïöïñßåò äñïìïëüãçóçò. Ïé ðßíáêåò áõôïß åßôå åíçìåñþíïíôáé ÷åéñïêßíçôá êáôÜ ôç óýíäåóç ôçò ãÝöõñáò, åßôå äçìéïõñãïýíôáé äõíáìéêÜ áðü ôçí ßäéá ôç ãÝöõñá êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ëåéôïõñãßáò ôçò (learning bridges). Ïé ãÝöõñåò, üðùò öáßíåôáé áðü ôï Ó÷Þìá 7.1 ìðïñïýí íá äéáóõíäÝïõí ôïðéêÜ äßêôõá ðïõ âñßóêïíôáé óôïí ßäéï ÷þñï åßôå êáé áðïìáêñõóìÝíá (local & remote bridging). Óôç äåýôåñç ðåñßðôùóç ÷ñçóéìïðïéïýíôáé äýï ãÝöõñåò êáé ç ìåôáîý ôïõò æåýîç åßíáé óõíÞèùò åíóýñìáôá ìå ôá÷ýôçôåò 48 Kbps, 64 Kbps êáé 2 Mbps. ÕðÜñ÷ïõí êáé ãÝöõñåò ìå áóýñìáôåò æåýîåéò ìå ôá÷ýôçôá 10 Mbps, êõñßùò ãéá äßêôõá Ethernet. Ãéá ôçí áíáäñïìïëüãçóç ôùí äéáöüñùí ðëáéóßùí ìéá ãÝöõñá ÷ñåéÜæåôáé íá åîåôÜóåé ìüíï ôçí ðëçñïöïñßá ðïõ âñßóêåôáé óôï õðïåðßðåäï ðñïóðÝëáóçò ôïõ ìÝóïõ (MAC sublayer), ðïõ áðïôåëåß ìÝñïò ôïõ åðéðÝäïõ óýíäåóçò ôïõ ðñïôýðïõ OSI. Åôóé ç ëåéôïõñãßá ôçò åßíáé áíåîÜñôçôç áðü ôá ðñùôüêïëëá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óôá áíþôåñá åðßðåäá. Áõôüò åßíáé êáé ï ëüãïò ðïõ ïé ãÝöõñåò áõôÝò ðïëëÝò öïñÝò áíáöÝñïíôáé ùò MAC-bridges.

7.2 Ðýëåò Ïé ðýëåò (gateways) åßíáé óõóêåõÝò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôç äéáóýíäåóç ôïðéêþí äéêôýùí ìå äßêôõá åõñåßáò ðåñéï÷Þò éäéùôéêÜ Þ äçìüóéá (SNA, X.25, ê.ë.ð.). Áíôßèåôá ìå ôéò ãÝöõñåò, ïé ðýëåò ëåéôïõñãïýí óôï åðßðåäï äéêôýïõ, Ýôóé äéáóõíäÝïõí ìåôáîý ôïõò äßêôõá ðïõ Ý÷ïõí äéáöïñåôéêÜ ôá ôñßá ðñþôá åðßðåäá ôïõ ðñïôýðïõ OSI.

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

44

Äßêôõá Ç/Õ

H/Y

IBM Token Ring WAN Ðýëç

Ðýëç Ethernet

Ó÷Þìá 7.2: Óõíäåóìïëïãßá ðõëþí

ÐïëëÝò öïñÝò ï üñïò ðýëç ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá õðïäçëþóåé ôç óõóêåõÞ äéáóýíäåóçò äéêôýùí ðïõ ëåéôïõñãåß óå ïðïéïäÞðïôå åðßðåäï êáé ü÷é õðï÷ñåùôéêÜ óôï åðßðåäï äéêôýïõ êáé áíôß ôïõ üñïõ ðýëç, ãéá óõóêåõÝò ðïõ ëåéôïõñãïýí óôï åðßðåäï äéêôýïõ, ÷ñçóéìïðïéåßôáé ï üñïò äñïìïëïãçôÞò (router). Ç áóÜöåéá ïöåßëåôáé óôçí Ýëëåéøç áõóôçñïý êáé áðïäåêôïý ïñéóìïý, êáèþò êáé óôçí ïíïìáóßá ðïõ äßíïõí ðïõ äßíïõí ïé åôáéñåßåò óôá äéÜöïñá ðñïúüíôá ôïõò. (ð.÷. bridging routers, routing bridges, routing gateways ê.ë.ð.), ìå áðïôÝëåóìá íá äçìéïõñãåßôáé óýã÷õóç. Ç ôõðéêÞ óõíäåóìïëïãßá ìéáò ðýëçò öáßíåôáé óôï Ó÷Þìá 7.2. Ôï ëïãéóìéêü ôçò ðýëçò åîáóöáëßæåé ôçí áðåéêüíéóç ôùí äéåõèýíóåùí êáé ôçí áíáäüìçóç ôùí ìçíõìÜôùí óôç ìïñöÞ ðïõ áðáéôåßôáé áðü ôï äßêôõï WAN, ïé ßäéåò äå ëåéôïõñãßåò óõìâáßíïõí êáé ðñïò ôçí áíôßóôñïöç êáôåýèõíóç êáé üëá áõôÜ óçìáßíïõí åðéðñüóèåôåò êáèõóôåñÞóåéò óôç ìåôÜäïóç ôçò ðëçñïöïñßáò.

ª ƒ ™ ~' ¢ À NOVELL 1. ¢ ª z ™ à z Åíá ôïðéêü äßêôõï Novell áðïôåëåßôáé áðü Ýíá óõíäõáóìü õëéêïý êáé ëïãéóìéêïý, ðïõ åðéôñÝðåé ôïí êáôáìåñéóìü ðëçñïöïñéþí êáé ðüñùí. Áí êáé õðÜñ÷åé ìåãÜëç ðïéêéëßá óôï ìÝãåèïò, óôç ìïñöÞ, êáé óôéò åöáñìïãÝò ôïõ ôïðéêïý äéêôýïõ Novell, ôá âáóéêÜ äïìéêÜ óôïé÷åßá åßíáé ôá åîÞò: — Ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ôïõ äéêôýïõ — Ïé êÜñôåò äéáóýíäåóçò ìå ôï äßêôõï — Åíáò Þ ðåñéóóüôåñïé åîõðçñåôçôÝò (servers) — Åíáò Þ ðåñéóóüôåñïé óôáèìïß åñãáóßáò (workstations) — Ôï óýóôçìá êáëùäßùóçò — Ôï ëïãéóìéêü åöáñìïãþí — Ïé ðåñéöåñåéáêÝò óõóêåõÝò Ç Novell åêäßäåé äéÜöïñåò åêäüóåéò ôïõ NetWare. Ôï NetWare åßíáé Ýíá ëåéôïõñãéêü óýóôçìá äéêôýïõ, üðùò ôï DOS åßíáé Ýíá ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ãéá áíåîÜñôçôïõò ðñïóùðéêïýò õðïëïãéóôÝò. Ïé äéÜöïñåò åêäüóåéò ôïõ NetWare äéáöÝñïõí óôçí ôá÷ýôçôá, óôç ÷ùñçôéêüôçôá, óôéò äõíáôüôçôåò êáé öõóéêÜ óôçí ôéìÞ. ÊÜèå óôáèìüò åñãáóßáò, üðùò åðßóçò êáé êÜèå åîõðçñåôçôÞò, ðñÝðåé íá ðåñéëáìâÜíåé ìéá êÜñôá äéáóýíäåóçò ìå ôï äßêôõï (NIC: Network Interface Card). ÌÝóù áõôÞò ôçò êÜñôáò ãßíåôáé ç óýíäåóç êÜèå õðïëïãéóôÞ ìå ôï öõóéêü ìÝóï êáé êáô'åðÝêôáóç, ìå ôïõò Üëëïõò õðïëïãéóôÝò.

To NetWare ìðïñåß íá ÷åéñéóôåß äßêôõá ðïõ Ý÷ïõí ôïðïëïãßá äéáýëïõ, áóôÝñá, Þ äáêôõëßïõ êáé ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí äéÜöïñåò ìåèüäïõò ãéá ôçí ðñïóðÝëáóç ôïõ ìÝóïõ. Åôóé ìðïñåß íá åöáñìïóôåß óå üëá ôá ôõðïðïéçìÝíá

46

Äßêôõá Ç/Õ

ôïðéêÜ äßêôõá ðïõ áíáöÝñèçêáí óôçí § 5 ôïõ Á' ÌÝñïõò (Ethernet, IBM Token Ring, ARCnet). Ïé åîõðçñåôçôÝò êáé ïé óôáèìïß åñãáóßáò ìðïñïýí íá åßíáé ïðïéïéäÞðïôå áðü ôçí ïéêïãÝíåéá ôùí IBM Þ óõìâáôþí Ç/Õ. Óå ìåñéêÝò äéåõèåôÞóåéò ï åîõðçñåôçôÞò ìðïñåß íá åßíáé ôáõôü÷ñïíá êáé óôáèìüò åñãáóßáò (non dedicated) åíþ óå Üëëåò ü÷é (dedicated). Ï åîõðçñåôçôÞò äéáèÝôåé Ýíáí Þ ðåñéóóüôåñïõò óêëçñïýò äßóêïõò. Ïé óôáèìïß åñãáóßáò äåí åßíáé áðáñáßôçôï íá ðåñéëáìâÜíïõí óêëçñïýò äßóêïõò êáé, óå ìåñéêÝò ðåñéðôþóåéò, áêüìá êáé ïé ïäçãïß äéóêÝôáò åßíáé ðñïáéñåôéêïß. Ïé ðåñéóóüôåñåò áðü ôéò åöáñìïãÝò ãéá DOS åêôåëïýíôáé óå äßêôõï Novell, áëëÜ ìðïñåß íá ìçí åêìåôáëëåýïíôáé ðëÞñùò ôéò äõíáôüôçôÝò ôïõ. Ìßá åöáñìïãÞ ó÷åäéáóìÝíç ãéá ÷ñÞóç óå äßêôõï, åðéôñÝðåé óõíÞèùò óå äéÜöïñïõò ÷ñÞóôåò íá Ý÷ïõí ðñüóâáóç óôï ßäéï ðñüãñáììá êáé óôá ßäéá äåäïìÝíá, ôçí ßäéá óôéãìÞ, êáèþò êáé ôç äéáóýíäåóç ìå åêôõðùôÝò êáé Üëëåò ðåñéöåñåéáêÝò óõóêåõÝò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áðü êïéíïý.

Äßêôõo Novell

47

2 § ° ™ª Ôï ëïãéóìéêü ôïõ Novell NetWare ðåñéëáìâÜíåé Ýíá ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ðïõ åêôåëåßôáé óôïõò åîõðçñåôçôÝò ôïõ äéêôýïõ, êáèþò êáé ðñüóèåôá âïçèçôéêÜ ðñïãñÜììáôá ðïõ åêôåëïýíôáé óôïõò åîõðçñåôçôÝò, åðßóçò êåëýöç (shells) ëïãéóìéêïý ðïõ åêôåëïýíôáé óôïõò óôáèìïýò åñãáóßáò êáé Ýíá ðëÞèïò áñ÷åßùí äéáôáãþí êáé âïçèçôéêþí ðñïãñáììÜôùí ðïõ âñßóêïíôáé óôïõò åîõðçñåôçôÝò ôïõ äéêôýïõ. Åðßóçò ôï NetWare ðñïóöÝñåôáé ìå ðñïãñÜììáôá åãêáôÜóôáóçò êáé äéÜöïñá äéáãíùóôéêÜ ðñïãñÜììáôá. Å÷ïõí êõêëïöïñÞóåé äéÜöïñåò åêäüóåéò ôïõ NetWare. Ïé äçìïöéëÝóôåñåò áõôÞ ôç óôéãìÞ åßíáé ç NetWare 2.x êáé ç NetWare 3.x, êáèåìéÜ áðü ôéò ïðïßåò äéáôßèåôáé ãéá äßêôõï ìå äéÜöïñïõò áñéèìïýò ÷ñçóôþí. ÊÜèå Ýêäïóç ôïõ ëïãéóìéêïý NetWare åßíáé ãñáììÝíç ãéá äéáöïñåôéêü ìéêñïåðåîåñãáóôÞ. Ôï NetWare åßíáé ó÷åäéáóìÝíï ãéá åîõðçñåôçôÝò áñ÷åßùí ðïõ äéáèÝôïõí ìéêñïåðåîåñãáóôÞ 80286 Þ ðáñáðÜíù, Ýôóé äåí åêôåëåßôáé óå åîõðçñåôçôÝò âáóéóìÝíïõò óôïí 8088 Þ óôïí 8086. Ôï NetWare 3.x Ý÷åé ó÷åäéáóôåß ãéá ìéêñïåðåîåñãáóôÝò 80386 Þ ðáñáðÜíù. Åêìåôáëëåýåôáé ðëÞñùò ôïí 32 bit ìéêñïåðåîåñãáóôÞ 80386 ðïõ ôï êÜíåé ðïëý ãñÞãïñï êáé éó÷õñü. Åðßóçò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé êáé ïñéóìÝíá áðü ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ 80486. ÐÝñá áðü ôçí ôá÷ýôçôá ôï NetWare 3.x Ý÷åé êáé Üëëá ðëåïíåêôÞìáôá. Óôï NetWare 2.x ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá óõíäÝåôáé ôç óôéãìÞ ôçò åãêáôÜóôáóçò. Áõôü óçìáßíåé üôé äéÜöïñåò ðëçñïöïñßåò êáé ðáñÜìåôñïé ðïõ ðáñÝ÷ïíôáé áðü áõôüí ðïõ êÜíåé ôçí åãêáôÜóôáóç êëåéäþíïíôáé óôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá. Ó'áõôÝò ôéò ðëçñïöïñßåò ðåñéëáìâÜíïíôáé ôï üíïìá ôïõ åîõðçñåôçôÞ, ç êáôáíïìÞ ôçò ìíÞìçò RAM óå äéÜöïñåò åñãáóßåò, ï ìÝãéóôïò áñéèìüò áñ÷åßùí ðïõ ìðïñïýí íá õðÜñ÷ïõí áíïéêôÜ óôïõò åîõðçñåôçôÝò, ï ôýðïò êáé ç äéåõèÝôçóç ôùí êáñôþí NIC óôïí åîõðçñåôçôÞ ê.ë.ð. Áí ðïôÝ êÜðïéï áð'áõôÜ ÷ñåéáóôåß íá áëëÜîåé, èá ðñÝðåé íá îáíáóõíäåèåß êáé íá îáíáåãêáôáóôáèåß ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá. Áõôü, åêôüò ôïõ üôé åßíáé ÷ñïíïâüñï, óçìáßíåé åðßóçò üôé ï åîõðçñåôçôÞò ðñÝðåé íá âãåé ðñïóùñéíÜ åêôüò ëåéôïõñãßáò.

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

48

Äßêôõá Ç/Õ

Ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá 3.x åßíáé äõíáìéêü. Áõôü óçìáßíåé üôé ïé áëëáãÝò ìðïñïýí íá ãßíïõí ðïëý ãñÞãïñá üðïôå ÷ñåéÜæåôáé. Óå ìåñéêÝò ðåñéðôþóåéò ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá áíáäéåõèåôåß ôïí åáõôü ôïõ, áíáêáôáíÝìïíôáò ôïõò ðüñïõò ôïõ óå äéÜöïñåò åñãáóßåò êáèþò áëëÜæïõí ïé áðáéôÞóåéò. Áëëåò áëëáãÝò ãßíïíôáé áðü áõôüí ðïõ êÜíåé ôçí åãêáôÜóôáóç, áëëÜ óõíÞèùò ï åîõðçñåôçôÞò âñßóêåôáé óå ëåéôïõñãßá. Ïé äýï åêäüóåéò Ý÷ïõí áõôü ðïõ ç Novell ïíïìÜæåé áíï÷Þ óå óöÜëìáôá óõóôÞìáôïò (SFT: System Fault Tolerance). H Novell Ý÷åé ïñßóåé ôñßá åðßðåäá SFT: — Åðßðåäï SFT 1: Áðåõèåßáò äéüñèùóç — Åðßðåäï SFT2: Êáôïðôñéóìüò äßóêùí, ÅíáëëáãÞ äßóêùí — Åðßðåäï SFT3: ÅíáëëáãÞ åîõðçñåôçôþí Ôï åðßðåäï SFT 1, Þ åðßðåäï áðåõèåßáò äéüñèùóçò ðáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá ôçò åðéäéüñèùóçò åí èåñìþ (Hot Fix), óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá üðïôå ãñÜöïíôáé äåäïìÝíá óôï äßóêï, äéáâÜæïíôáé îáíÜ ãéá íá åßíáé âÝâáéï üôé äåí Ýãéíáí óöÜëìáôá êáôÜ ôçí åããñáöÞ. Áí ãßíåé åããñáöÞ ôùí äåäïìÝíùí ó'Ýíá åëáôôùìáôéêü ôïìÝá ôïõ äßóêïõ, ï ôïìÝáò áõôüò óçìåéþíåôáé ìüíéìá óáí ÷áëáóìÝíïò êáé ôá äåäïìÝíá áíáêáôåõèýíïíôáé óå ìßá ðåñéï÷Þ ôïõ äßóêïõ ðïõ äåóìåýåôáé ãé'áõôüí ôï óêïðü, ç ïðïßá êáôáëáìâÜíåé ôï 2% ôïõ äßóêïõ. Ôï åðßðåäï SFT 2 Ý÷åé äýï åðéëïãÝò. Ç ðñþôç åßíáé ç äõíáôüôçôá íá Ý÷ïõìå êáôïðôñéêïýò äßóêïõò (mirrored disks). Ïé ðåñéóóüôåñïé åëåãêôÝò (controllers) ôçò áñ÷éôåêôïíéêÞò ISA õðïóôçñßæïõí äýï êáíÜëéá äßóêïõ. Óôïí åëåãêôÞ äßóêïõ ðñïóáñôþíôáé äýï äßóêïé ßäéïõ ìåãÝèïõò. Ï Ýíáò ëåéôïõñãåß ùò âáóéêüò êáé ï Üëëïò ùò äåõôåñåýùí. Ï äåõôåñåýùí åßíáé áêñéâÝò áíôßãñáöï ôïõ âáóéêïý. Ç åããñáöÞ ôùí äåäïìÝíùí ãßíåôáé êáé óôïõò äýï äßóêïõò, ôï ßäéï êáé ç áíÜãíùóç. ×ñçóéìïðïéåßôáé ç ôá÷ýôåñç áðüêñéóç áíÜãíùóçò äßóêïõ. Áí ï âáóéêüò äßóêïò áðïôý÷åé, áíáëáìâÜíåé ï äåõôåñåýùí äßóêïò. ÌåôÜ ôç äéüñèùóç ôïõ âáóéêïý äßóêïõ, ïé ðëçñïöïñßåò ôïõ äåõôåñåýïíôïò äßóêïõ ìåôáöÝñïíôáé óôï âáóéêü. Áí áðïôý÷åé ï åëåãêôÞò äßóêïõ üìùò, ç ðñïóÜñôçóç åíüò äåõôåñåýïíôïò äßóêïõ óôïí ßäéï åëåãêôÞ äåí Ý÷åé íüçìá. Ç åíáëëáãÞ äßóêùí åðéôñÝðåé óôïí âáóéêü êáé óôï äåõôåñåýïíôá äßóêï íá

Äßêôõo Novell

49

ðñïóáñôþíôáé óå äéáöïñåôéêïýò åëåãêôÝò. Åôóé ç áíï÷Þ ëáèþí ôïõ åîõðçñåôçôÞ Ýíáíôé ðéèáíÞò áðïôõ÷ßáò ôïõ åëåãêôÞ áõîÜíåôáé. Ôï åðßðåäï SFT 2 ðåñéÝ÷åé ôï SFT 1. Ôï åðßðåäï SFT 3 åðéôñÝðåé óå Ýíá äåýôåñï åîõðçñåôçôÞ íá ëåéôïõñãåß åöåäñéêÜ ùò ðñïò ôï âáóéêü åîõðçñåôçôÞ. Ïé äýï åîõðçñåôçôÝò óõíäÝïíôáé ìå Ýíáí áãùãü õøçëÞò ôá÷ýôçôáò. Áí ï âáóéêüò åîõðçñåôçôÞò áðïôý÷åé, áíáëáìâÜíåé ï äåõôåñåýùí. Ôï Åðßðåäï SFT 3 ðåñéëáìâÜíåé ôï åðßðåäï SFT 2. ÐáñÝ÷åôáé åðßóçò êáé óýóôçìá ðáñáêïëïýèçóçò êéíÞóåùí (TTS: Transaction Tracking System). Áõôü ðáñáêïëïõèåß ðïëëÝò ìåôáâïëÝò áñ÷åßùí äåäïìÝíùí áðü ôï ðñüãñáììá åöáñìïãÞò êáé áêõñþíåé ôçí ôåëåõôáßá ìåôáâïëÞ, áí ôï ðñüãñáììá äéáêïðåß îáöíéêÜ. Ãéá ðáñÜäåéãìá, áí åêôåëïýìå ìßá åöáñìïãÞ âÜóçò äåäïìÝíùí êáé ç äéáäéêáóßá äéáêïðåß îáöíéêÜ (ð.÷. áðü ìéá äéáêïðÞ ñåýìáôïò óôï óôáèìü åñãáóßáò), ôá áñ÷åßá áðü åêåß êáé ðÝñá äå èá åßíáé óùóôÜ åíçìåñùìÝíá. Ôï óýóôçìá TTS ðáñáêïëïõèåß üëåò ôéò ìåôáâïëÝò ôùí áñ÷åßùí êáé áí äåí ïëïêëçñùèïýí üëåò, ôüôå áêõñþíïíôáé üëåò. Ïôáí ôï óýóôçìá TTS åßíáé åíåñãïðïéçìÝíï, êÜèå åíçìÝñùóç ôùí âÜóåùí äåäïìÝíùí åßíáé ìéá ëåéôïõñãßá ðïõ ðñÝðåé íá åêôåëåóôåß ìå åðéôõ÷ßá, åßôå íá áðïññéöèåß. Ìå Üëëá ëüãéá, áí ç ëåéôïõñãßá åíçìÝñùóçò äå óõìðëçñùèåß, ôï TTS åðáíáöÝñåé ôç âÜóç äåäïìÝíùí óôçí ðéï ðñüóöáôç êáôÜóôáóÞ ôçò.

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

50

Äßêôõá Ç/Õ

3. •À¶ ƒ ™ Ï åîõðçñåôçôÞò (server) åßíáé ï çëåêôñïíéêüò õðïëïãéóôÞò ðïõ áðïôåëåß ôçí êáñäéÜ ôïõ äéêôýïõ. ÄéáèÝôåé Ýíáí Þ ðåñéóóüôåñïõò óêëçñïýò äßóêïõò, ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áðü êïéíïý ìå ôïõò óôáèìïýò åñãáóßáò ôïõ äéêôýïõ. Åðßóçò (óå ìéêñÜ äßêôõá ðïõ äåí õðÜñ÷åé îå÷ùñéóôüò åîõðçñåôçôÞò åêôõðþóåùí: print server) êñáôÜåé êáé êáôåõèýíåé ôéò åñãáóßåò ôùí ïõñþí åêôýðùóçò. Ôï NetWare 2.x åðéôñÝðåé ôçí ýðáñîç áðïêëåéóôéêþí (dedicated) êáé ìçáðïêëåéóôéêþí (non dedicated) åîõðçñåôçôþí. Ìç-áðïêëåéóôéêüò åîõðçñåôçôÞò åßíáé áõôüò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ôáõôü÷ñïíá êáé ùò óôáèìüò åñãáóßáò. Áõôü ìðïñåß íá åðéâñáäýíåé ôïí åîõðçñåôçôÞ óå óçìáíôéêü âáèìü êáé Ýôóé íá ñßîåé ôçí áðüäïóç üëïõ ôïõ äéêôýïõ. Ïé ìç-áðïêëåéóôéêïß åîõðçñåôçôÝò åßíáé êáëýôåñá íá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ìüíï óå ìéêñÜ äßêôõá ìå ó÷åôéêÜ ìéêñü öüñôï åñãáóßáò. Åíþ äéáôßèåôáé ìåãÜëç ðïéêéëßá õðïëïãéóôþí IBM êáé óõìâáôþí ðïõ ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí ùò åîõðçñåôçôÝò, ðñÝðåé íá ëÜâïõìå õðüøç ìáò ôïí ôýðï ôïõ NetWare ðïõ èá ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå, ðñéí åðéëÝîïõìå êÜðïéïí. Ïðùò áíáöÝñèçêå êáé ðñïçãïõìÝíùò, ôï NetWare 2.x áðáéôåß åîõðçñåôçôÞ 80286 Þ éó÷õñüôåñï êáé ôï 3.x 80386 Þ éó÷õñüôåñï. ÖõóéêÜ ðñÝðåé Ýíáò åîõðçñåôçôÞò íá åßíáé Ýíá áîéüðéóôï êáé õøçëÞò ðïéüôçôáò ìç÷Üíçìá. Áí ðÜèåé âëÜâç Ýíáò óôáèìüò åñãáóßáò, áõôü Ý÷åé åðßðôùóç ó'Ýíá ìüíï ÷ñÞóôç. Áí üìùò ðÜèåé âëÜâç ï åîõðçñåôçôÞò, áõôü åðçñåÜæåé üëïõò ôïõò ÷ñÞóôåò. Ãéá åîáéñåôéêÜ áðáéôçôéêÜ äßêôõá, õðÜñ÷åé ìéá íÝá ãåíéÜ óõóôçìÜôùí ðïõ ïíïìÜæïíôáé õðåñåîõðçñåôçôÝò (superservers). Áõôïß óõíÞèùò âáóßæïíôáé óå ðïëý ãñÞãïñïõò 80486 Þ Pentium ìå åîåëéãìÝíïõò åëåãêôÝò ïäçãþí êáé ãñÞãïñïõò äéáýëïõò ìíÞìçò êáé äåäïìÝíùí. ÌåñéêÜ ôÝôïéá óõóôÞìáôá, üðùò ôï Tricord Power Frame, ìðïñïýí íá óõíáãùíéóôïýí ðïëëÜ ìåãÜëá óõóôÞìáôá õðïëïãéóôþí (mainframes) óå áðüäïóç. Ï åîõðçñåôçôÞò ðñÝðåé íá ðåñéëáìâÜíåé Ýíáí, ôïõëÜ÷éóôïí, óêëçñü äßóêï. Ó'áõôüí ôï äßóêï ðåñéÝ÷ïíôáé ôá áñ÷åßá ôïõ óõóôÞìáôïò êáé ôá âïçèçôéêÜ ðñïãñÜììáôá ôïõ NetWare, êáèþò êáé ôï ëïãéóìéêü êáé ôá äåäïìÝíá ôùí åöáñìïãþí. Åíá ìÝñïò ôçò äéáäéêáóßáò ôçò åãêáôÜóôáóçò åßíáé

Äßêôõo Novell

51

êáé ç åôïéìáóßá ôïõ óêëçñïý äßóêïõ ìå ôï ðñüãñáììá ìïñöïðïßçóçò ôçò ßäéáò ôçò Novell (COMPSURF). Ç åëÜ÷éóôç ðïóüôçôá ìíÞìçò ôõ÷áßáò ðñïóðÝëáóçò (RAM) ôïõ åîõðçñåôçôÞ, åîáñôÜôáé ôüóï áðü ôïí ôýðï ôïõ NetWare ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå, üóï êáé áðü ôï ìÝãåèïò ôïõ äßóêïõ Þ ôùí äßóêùí ðïõ áõôüò äéáèÝôåé. Ôï ßäéï ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá ôïõ äéêôýïõ, áóöáëþò, ÷ñçóéìïðïéåß ìéá óõãêåêñéìÝíç ðïóüôçôá ìíÞìçò. Åðßóçò ç RAM ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôç äçìéïõñãßá êñõöþí äßóêùí (cache disk). Áõôü óçìáßíåé üôé ðëçñïöïñßåò áðü ôïõò äßóêïõò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé óõ÷íÜ áðïèçêåýïíôáé óôç RAM, ãéá ãñÞãïñç ðñïóðÝëáóç êáé ìåãÜëç áýîçóç ôçò ôá÷ýôçôáò ôïõ óõóôÞìáôïò. Ïóï ìåãáëýôåñïé åßíáé ïé ïäçãïß, ôüóï ðåñéóóüôåñç RAM áðáéôåßôáé ãé'áõôÞ ôçí åñãáóßá. Ïé äýï åêäüóåéò ôïõ ëïãéóìéêïý NetWare åðéôñÝðïõí óå ðñüóèåôá ðñïãñÜììáôá íá åêôåëïýíôáé óôïí åîõðçñåôçôÞ, ôáõôü÷ñïíá ìå ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá. Ôï NetWare 2.x ÷ñçóéìïðïéåß ðñïãñÜììáôá ðïõ ïíïìÜæïíôáé äéáäéêáóßåò ðñïóôéèÝìåíçò áîßáò (VAP: Value Added Process), êáé ôï NetWare 3.x ÷ñçóéìïðïéåß öïñôþóéìåò ìïíÜäåò ôïõ NetWare (NLM: NetWare Loadable Modules). ÊáèÝíá áð'áõôÜ áðáéôåß ðñüóèåôç RAM. ÁõôÜ ôá ðñïãñÜììáôá ìðïñåß íá ðïéêßëëïõí áðü áðëÝò ñïõôßíåò ðïõ ðáñáêïëïõèïýí ôçí êáôÜóôáóç ôçò óõóêåõÞò áäéÜëåéðôçò ðáñï÷Þò ñåýìáôïò (âëÝðå ðáñáêÜôù) ôïõ åîõðçñåôçôÞ, ìÝ÷ñé ìåãÜëåò êáé óýíèåôåò ñïõôßíåò ðïõ åðéôñÝðïõí ôçí áíáæÞôçóç äåäïìÝíùí ìå ìåãÜëç ôá÷ýôçôá, Þ ôçí åðéêïéíùíßá ìå Üëëá äßêôõá ðïõ äåí åßíáé Novell. Åßíáé ðéèáíü, ìå ôç öüñôùóç åíüò ðñüóèåôïõ ðñïãñÜììáôïò, ï åîõðçñåôçôÞò íá áíáöÝñåé üôé äåí õðÜñ÷åé áñêåôÞ RAM Þ ìðïñåß áðëþò íá ìåéùèåß ç ôá÷ýôçôÜ ôïõ. Ó'áõôÞí ôçí ðåñßðôùóç ðñÝðåé íá ðñïóôåèåß åðéðëÝïí RAM. ×ùñßò íá ëÜâïõìå õðüøç ìáò ðñüóèåôá ðñïãñÜììáôá, ï ðáñáêÜôù ôýðïò äßíåé ôï ìÝãåèïò ôçò ìíÞìçò RAM ðïõ áðáéôåßôáé ãéá Ýíáí åîõðçñåôçôÞ: ÌÝãåèïò ìíÞìçò=Äßóêïò * 0.006 + ËÓ

ïðüôå Ý÷ïõìå: NetWare 2.x: — Äßóêïò åßíáé ôï ìÝãåèïò üëùí ôùí óêëçñþí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áðü ôïí åîõðçñåôçôÞ (óå MBytes).

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

äßóêùí

ðïõ

52

Äßêôõá Ç/Õ

— ËÓ åßíáé ç ðïóüôçôá ðïõ áðáéôåßôáé ãéá ôï ëåéôïõñãéêü óýóôçìá. Ãéá ôïõò áðïêëåéóôéêïýò åîõðçñåôçôÝò áðáéôåßôáé 1 MByte êáé ãéá ôïõò ìçáðïêëåéóôéêïýò 2 MBytes.

— Óå êÜèå ðåñßðôùóç ,ôï 2.x ðñÝðåé íá Ý÷åé ôïõëÜ÷éóôïí 2.5 Mbytes.

NetWare 3.x: — Äßóêïò åßíáé ôï ßäéï üðùò ðáñáðÜíù.

— Ôï ËÓ ìðïñåß íá åßíáé ìüíï áðïêëåéóôéêü, 2 MBytes.

— Óå êÜèå ðåñßðôùóç ôï 3.x ðñÝðåé íá Ý÷åé ôïõëÜ÷éóôïí 4 MBytes. Ãéá ôïõò åîõðçñåôçôÝò óõíéóôÜôáé ïðùóäÞðïôå ìéá óõóêåõÞ áäéÜëåéðôçò ðáñï÷Þò ñåýìáôïò (UPS: Uninterruptable Power Supply). ÁõôÞ ðáñÝ÷åé óõíå÷Þ ôñïöïäïóßá óôï óýóôçìá, óôçí ðåñßðôùóç äéáêïðÞò ñåýìáôïò, ìå ôç âïÞèåéá ìéáò åðáíáöïñôéæüìåíçò ìðáôáñßáò. Ëüãù ôçò äçìéïõñãßáò êñõöÞò ìíÞìçò êáé Üëëùí ðáñáãüíôùí, ôï óýóôçìá ðñÝðåé íá êëåßóåé êáíïíéêÜ, ãéá íá áðïöåõ÷èåß ç áðþëåéá Þ ç êáôáóôñïöÞ ôùí äåäïìÝíùí. Ç óõóêåõÞ UPS äßíåé óôï ÷åéñéóôÞ ôïí áðáñáßôçôï ÷ñüíï ãéá êÜôé ôÝôïéï. Ôï ëïãéóìéêü ôïõ NetWare äéáèÝôåé ìéá äõíáôüôçôá ðïõ ëÝãåôáé ðáñáêïëïýèçóç ôïõ UPS ( UPS monitoring). Ïôáí ÷ñçóéìïðïéåßôáé ìå ìéá óõóêåõÞ UPS ó÷åäéáóìÝíç íá õðïóôçñßæåé áõôÞ ôç äõíáôüôçôá, ï åîõðçñåôçôÞò åéäïðïéåßôáé üôáí ç ìðáôáñßá êïíôåýåé íá áäåéÜóåé. Ôüôå ï åîõðçñåôçôÞò áñ÷åßùí ðñïâáßíåé óôéò êáôÜëëçëåò åíÝñãåéåò, þóôå íá êëåßóåé ôï óýóôçìá ìå áóöáëÞ ôñüðï.

Äßêôõo Novell

53

4. ™ z£ª ƒ°z™ z™ Ïé óôáèìïß åñãáóßáò åßíáé ïé ìåìïíùìÝíïé õðïëïãéóôÝò ìÝóù ôùí ïðïßùí Ý÷ïõìå ðñüóâáóç óôï äßêôõï. Óå êÜèå óôáèìü åñãáóßáò áðïäßäåôáé ìéá ìïíáäéêÞ äéåýèõíóç (ìå êáôÜëëçëåò ñõèìßóåéò óôçí êÜñôá äéáóýíäåóçò ìå ôï äßêôõï, ðïõ ðåñéÝ÷åé). Ïóïí áöïñÜ ôïõò ÷ñÞóôåò üìùò, ôï NetWare äåí êÜíåé äéáêñßóåéò áíÜìåóá óôïõò óôáèìïýò åñãáóßáò. Ìå Üëëá ëüãéá, ç äõíáôüôçôá ðñüóâáóçò óå äéÜöïñïõò ðüñïõò ôïõ äéêôýïõ êáèïñßæåôáé áðü ôï ðïéïò ÷ñçóéìïðïéåß ôï óýóôçìá êáé ü÷é áðü ôï óôáèìü åñãáóßáò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß. Ç ìüíç åîáßñåóç ó'áõôü åßíáé üôáí ï äéá÷åéñéóôÞò ôïõ äéêôýïõ åðéëÝãåé íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé ôç äõíáôüôçôá ôïõ NetWare íá ðåñéïñßóåé ôçí ðñüóâáóç ôùí ÷ñçóôþí óå êÜðïéïõò óôáèìïýò åñãáóßáò. Áõôü óçìáßíåé üôé êÜðïéïò ÷ñÞóôçò ìðïñåß íá ðåñéïñéóôåß íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé ôï äßêôõï ìüíïí áðü ðñïêáèïñéóìÝíïõò óôáèìïýò åñãáóßáò. Óôáèìïß åñãáóßáò ìðïñåß íá åßíáé ó÷åäüí ïðïéïéäÞðïôå IBM Þ óõìâáôïß õðïëïãéóôÝò. ÐñÝðåé íá Ý÷ïõí ìéá åëåýèåñç õðïäï÷Þ åðÝêôáóçò ãéá ôçí êÜñôá NIC. Áí äåí õðÜñ÷ïõí äéáèÝóéìåò õðïäï÷Ýò, õðÜñ÷ïõí ðïëëïß ôýðïé NIC ðïõ óõíäÝïíôáé åîùôåñéêÜ óå ìéá ðáñÜëëçëç èýñá. Ïé äßóêïé ôïõ åîõðçñåôçôÞ åßíáé äéáèÝóéìïé óå êÜèå óôáèìü åñãáóßáò ìå ôñüðï ðïõ äåí áðáéôåß åîåéäéêåõìÝíåò åíÝñãåéåò áðü ôï ÷ñÞóôç. Áõôü óçìáßíåé üôé ç ðñüóâáóç ó'áõôïýò ìïéÜæåé ðïëý ìå ôçí ðñüóâáóç óôïõò äßóêïõò ó'Ýíáí áõôüíïìï õðïëïãéóôÞ. Ó'Ýíá óôáèìü åñãáóßáò ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéçèåß Ýíáò ôïðéêüò óêëçñüò äßóêïò, áëëÜ äåí åßíáé áðáñáßôçôïò. Áí äåí õðÜñ÷åé ôïðéêüò óêëçñüò äßóêïò, ÷ñçóéìïðïéåßôáé Ýíáò ïäçãüò äéóêÝôáò ãéá íá ìðïñÝóåé íá öïñôùèåß ôï DOS êáé ôï êÝëõöïò ôïõ NetWare (äçëáäÞ ôï ëïãéóìéêü ðïõ åðéêïéíùíåß ìå ôï äßêôõï). Ïìùò õðÜñ÷ïõí êáé ïñéóìÝíåò êÜñôåò NIC ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ìéá ROM åêêßíçóçò, ðïõ åðéôñÝðåé ó'áõôü ôï ëïãéóìéêü íá öïñôþíåôáé áðåõèåßáò áðü ôïí åîõðçñåôçôÞ. Ôï êÝëõöïò ôïõ NetWare ðáñáìÝíåé óôç ìíÞìç êáé ìðïñåß íá áðáéôåß ìÝ÷ñé 64 KBytes áðü ôç ìíÞìç RAM ôïõ óôáèìïý åñãáóßáò. Åôóé êÜèå óôáèìüò åñãáóßáò ðñÝðåé íá Ý÷åé ôïõëÜ÷éóôïí 64 KBytes, åêôüò áðü ôç ìíÞìç ðïõ ÷ñåéÜæåôáé ãéá ôï DOS êáé ôéò åöáñìïãÝò ôïõ ÷ñÞóôç. ÃåíéêÜ ôï éäáíéêü åßíáé óå êÜèå óôáèìü åñãáóßáò íá äéáôåèïýí óõíïëéêÜ 640 KBytes

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

54

Äßêôõá Ç/Õ

ìíÞìçò RAM. Åðßóçò ç Novell äéáèÝôåé êåëýöç óôáèìþí åñãáóßáò ðïõ ìðïñïýí íá öïñôùèïýí ðÜíù áðü ôá 640 Kbytes.

Äßêôõo Novell

55

5. zƒ ™ ¢ z™À¡¢ ™ ™ ¢ À À Ïé åîõðçñåôçôÝò êáé ïé óôáèìïß åñãáóßáò ôïõ äéêôýïõ åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò ìÝóù ôùí êáñôþí äéáóýíäåóçò ìå ôï äßêôõï (NIC). ÊÜèå õðïëïãéóôÞò óôï äßêôõï ðñÝðåé íá ðåñéÝ÷åé ìßá êÜñôá NIC. Ç êÜñôá NIC êáôáëáìâÜíåé ìéá õðïäï÷Þ åðÝêôáóçò óôïí õðïëïãéóôÞ êáé ðáñÝ÷åé ìéá åîùôåñéêÞ óýíäåóç, óôçí ïðïßá óõíäÝåôáé ôï êáëþäéï ôïõ äéêôýïõ. Ïðùò åßäáìå êáé ðáñáðÜíù, õðÜñ÷ïõí êáé ìåñéêÝò NIC ðïõ óõíäÝïíôáé Ýîù áðü ôï óôáèìü åñãáóßáò êáôåõèåßáí óå ìéá ðáñÜëëçëç èýñá. Áñêåôïß êáôáóêåõáóôÝò ðñïóöÝñïõí êÜñôåò NIC, óõìâáôÝò ìå ôï Novell. Ó'Ýíá äßêôõï, ðñÝðåé üëåò ïé êÜñôåò íá åßíáé ôïõ ßäéïõ ôýðïõ, áëëÜ ü÷é áðáñáßôçôá ôïõ ßäéïõ êáôáóêåõáóôÞ. Ïôáí ëÝìå ôïõ ßäéïõ ôýðïõ, åííïïýìå üôé ðñÝðåé íá õðïóôçñßæïõí ôçí ßäéá ìÝèïäï ðñïóðÝëáóçò óôï ìÝóï êáé ôá ßäéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ õðáãïñåýïíôáé áðü ôïí ôýðï ôïõ äéêôýïõ. ÕðÜñ÷ïõí äéÜöïñá ðñüôõðá ðïõ Ý÷ïõí êáèéåñùèåß (âëÝðå § 5 ôïõ Á' ìÝñïõò) êáé ãéá ôï êáèÝíá ìðïñåß íá õðÜñ÷ïõí ðïëëÝò åôáéñåßåò ðïõ êáôáóêåõÜæïõí ôç äéêÞ ôïõò Ýêäïóç. Ïðùò åßäáìå êáé óôçí § 7 ôïõ Á' ìÝñïõò, äýï Þ ðåñéóóüôåñá äßêôõá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí äéáöïñåôéêïýò ôýðïõò Þ ðñüôõðá êáñôþí NIC, ìðïñïýí íá óõíäåèïýí ìåôáîý ôïõò ìÝóù ôçò ôå÷íéêÞò ôçò ãåöýñùóçò. ÕðÜñ÷ïõí ïñéóìÝíåò ðñïäéáãñáöÝò ðïõ äéáöïñïðïéïýí ôéò êÜñôåò NIC ðïõ ìðïñåß êáíåßò íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé ãéá ôç äçìéïõñãßá åíüò äéêôýïõ Novell. Ïé êõñéþôåñåò áð'áõôÝò ðáñïõóéÜæïíôáé ðáñáêÜôù: Ôýðïò Êáëùäßùóçò: ÊÜèå ôýðïò êÜñôáò NIC Ý÷åé éäéáßôåñåò áðáéôÞóåéò êáëùäßùóçò. Óôïõò äéÜöïñïõò ôýðïõò êáëùäßùí ðåñéëáìâÜíïíôáé ôï ïìïáîùíéêü êáëþäéï, ôá áèùñÜêéóôá óõíåóôñáììÝíá æåýãç êáëùäßùí, ôá èùñáêéóìÝíá óõíåóôñáììÝíá æåýãç êáëùäßùí Þ áêüìç êáé ïé ïðôéêÝò ßíåò. ÌåñéêÝò êÜñôåò NIC ìðïñåß íá åðéôñÝðïõí ôç ÷ñÞóç êáëùäßùí äéáöüñùí ôýðùí. Ôá÷ýôçôá ÌåôáöïñÜò: Ç ôá÷ýôçôá ìå ôçí ïðïßá ìåôáöÝñïíôáé ôá äåïìÝíá ìÝóù ôïõ äéêôýïõ êáèïñßæåôáé êáé áðü ôçí êÜñôá NIC êáé ìåôñÜôáé óå bit/sec (bps) Þ Kilobit/sec (Kbps) Þ Megabit/sec (Mbps). ÁíÜëïãá ìå ôçí êÜñôá NIC ðïõ èá åðéëÝîïõìå, ïé åðéêïéíùíßáò óôï äßêôõü ìáò ìðïñåß íá ãßíïíôáé ìå ïðïéáäÞðïôå ôá÷ýôçôá áðü 500 Kbps ìÝ÷ñé 100 Mbps.

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

56

Äßêôõá Ç/Õ

Ôå÷íéêÝò ÐñïóðÝëáóçò ôïõ ìÝóïõ: Ïðùò åßäáìå óôçí § 4.2 ôïõ Á' ìÝñïõò, õðÜñ÷ïõí ïñéóìÝíåò ôå÷íéêÝò üóïí áöïñÜ ôïí ôñüðï ðïõ ðñïóðåëÜôáé ôï ìÝóïí áðü ôïõò óôáèìïýò ôïõ äéêôýïõ. Ôï Ethernet åßíáé ôï ðéï äéáäåäïìÝíï ôõðïðïéçìÝíï ôïðéêü äßêôõï óÞìåñá êáé åéäéêÜ ç ÝêäïóÞ ôïõ 10BaseT ðïõ ÷ñçóéìïðéïåß áèùñÜêéóôá óõíåóôñáììÝíá êáëþäéá. ÁðïóôÜóåéò ôïõ Äéêôýïõ: ÊáôÜ ôçí åðéëïãÞ ôçò êÜñôáò NIC êáé ôïõ ôýðïõ ôïõ êáëùäßïõ, ðñÝðåé íá ëÜâïõìå õðüøç ôç óõíïëéêÞ ðåñéï÷Þ ðïõ ðñüêåéôáé íá êáëýøåé ôï äßêôõï. ÊÜèå êáôáóêåõáóôÞò äßíåé ðñïäéáãñáöÝò ãéá ôá ðñïúüíôá ôïõ, üóïí áöïñÜ ôéò áðïóôÜóåéò. ÌÝãåèïò RAM: Ïé êÜñôåò NIC äéáèÝôïõí ìíÞìç ðïõ ðáßæåé ôï ñüëï ôçò ðåñéï÷Þò ðñïóùñéíÞò áðïèÞêåõóçò (buffer) ìåôáîý ôçò êÜñôáò êáé ôïõ äéêôýïõ. Áõôü ôïõò åðéôñÝðåé íá óôÝëíïõí Þ íá äÝ÷ïíôáé äåäïìÝíá, åíüóù ï õðïëïãéóôÞò áó÷ïëåßôáé ìå Üëëåò åñãáóßåò. Ïóï ðéï ìåãÜëç åßíáé ç ðåñéï÷Þ ðñïóùñéíÞò áðïèÞêåõóçò ðïõ äéáèÝôåé ç êÜñôá NIC, ôüóï åðéôá÷ýíåôáé ç óõíïëéêÞ ëåéôïõñãßá ôïõ äéêôýïõ.

Äßêôõo Novell

57

~ ~§ °ƒzº z 1.

CURRID C. - GILLETT C., Mastering Novell NetWare, SYBEX Inc, 1990. Êáé óôá åëëçíéêÜ: ÐëÞñåò Åã÷åéñßäéï ôïõ Novell NetWare, Ãêéïýñäáò, 1991.

2. SIYAN KARANJIT, NetWare: The Professional Reference, New Riders Publishing, 1992. Êáé óôá åëëçíéêÜ: Novell Netware, Ãêéïýñäáò, 1993.

3. TANENBAUM A., Computer Networks, 2ed Edition, Prentice Hall Inc, 1989. Êáé óôá åëëçíéêÜ: Äßêôõá Õðïëïãéóôþí, Ðáðáóùôçñßïõ, 1992.

4. WORDWARE Publishing Inc, Illustrated Novell NetWare 2.x/3.x Software, 1992. Êáé óôá åëëçíéêÜ: Novell NetWare Åã÷åéñßäéï ×ñÞóçò, ÊëåéäÜñéèìïò, 1993.

5. ÁËÅÎÏÐÏÕËÏÓ Á. - ËÁÃÏÃÉÁÍÍÇÓ Ã. - ÁÂÑÁÌÏÐÏÕËÏÓ Ì., Åðéêïéíùíßåò ÄåäïìÝíùí, ÁèÞíá 1992.

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò

58

Äßêôõá Ç/Õ

¶ ƒ à ª ¡z ÌÅÑÏÓ Á' ÂÁÓÉÊÅÓ ÅÍÍÏÉÅÓ............................................................................................................ 1 1. ÅÉÓÁÃÙÃÇ ÓÔÁ ÄÉÊÔÕÁ .................................................................................................................... 1 1.1 Óýóôçìá Ðïëëáðëþí ×ñçóôþí............................................................................................... 1 1.2 Äßêôõï ÌçäåíéêÞò Èýñáò ÅðÝêôáóçò ...............................................................................3 1.3 Ïìüôéìï Äßêôõï...................................................................................................................................4 1.4 Äßêôõï ìå Áðïêëåéóôéêü ÅîõðçñåôçôÞ .............................................................................6 2. ÔÏÐÏËÏÃÉÅÓ................................................................................................................................................8 2.1 Ôïðïëïãßá ÁóôÝñá (Star)............................................................................................................8 2.2 Ôïðïëïãßá Äáêôõëßïõ (Ring).....................................................................................................9 2.3 Ôïðïëïãßåò Ãñáììéêïý Äéáýëïõ (Linear Bus) êáé ÄÝíôñïõ (Tree)............11 3. ÌÅÓÁ ÌÅÔÁÄÏÓÇÓ ............................................................................................................................ 12 3.1 Äéóýñìáôá Êáëþäéá...................................................................................................................... 13 3.2 ÏìïáîïíéêÜ Êáëþäéá ................................................................................................................. 14 3.3 ÏðôéêÝò Éíåò ....................................................................................................................................... 15 3.4 Áóýñìáôåò Æåýîåéò.........................................................................................................................17 3.5 Óýãêñéóç ôùí ÌÝóùí ÌåôÜäïóçò .................................................................................... 18 4. ÁÑ×ÉÔÅÊÔÏÍÉÊÇ ÊÁÉ ÐÑÙÔÏÊÏËËÁ............................................................................ 19 4.1 ÌïíôÝëï OSI/ISO .......................................................................................................................... 19 4.1.1 Ôï Öõóéêü Åðßðåäï............................................................................................................22 4.1.2 To Åðßðåäï Óýíäåóçò ÄåäïìÝíùí ........................................................................22 4.1.3 Ôï Åðßðåäï Äéêôýïõ..........................................................................................................23 4.1.4 To Åðßðåäï ÌåôáöïñÜò.................................................................................................24 4.1.5 Ôï Åðßðåäï Óõíüäïõ ........................................................................................................24

Äßêôõo Novell

59

4.1.6 Ôï Åðßðåäï Ðáñïõóßáóçò ............................................................................................24 4.17 Ôï Åðßðåäï ÅöáñìïãÞò...................................................................................................25 4.2 Ôå÷íéêÝò ÐñïóðÝëáóçò ôïõ ÌÝóïõ................................................................................25 4.2.1 Ôå÷íéêÝò ÐñïóðÝëáóçò ãéá Ôïðïëïãßá Ãñáììéêïý Äéáýëïõ............26 4.2.2 Ôå÷íéêÝò ÐñïóðÝëáóçò ãéá Ôïðïëïãßá Äáêôõëßïõ .................................28 4.3 ÔõðïðïéÞóåéò.....................................................................................................................................30 5. ÔÕÐÏÐÏÉÇÌÅÍÁ ÔÏÐÉÊÁ ÄÉÊÔÕÁ ..................................................................................32 5.1 ETHERNET ........................................................................................................................................32 5.2 ARCNET...............................................................................................................................................35 5.3 IBM TOKEN RING.......................................................................................................................36 6. ËÅÉÔÏÕÑÃÉÊÁ ÓÕÓÔÇÌÁÔÁ LAN .......................................................................................38 7. ÄÉÁÓÕÍÄÅÓÇ ÔÏÐÉÊÙÍ ÄÉÊÔÕÙÍ ..................................................................................... 41 7.1 ÃÝöõñåò................................................................................................................................................... 41 7.2 Ðýëåò .......................................................................................................................................................43 ÌÅÑÏÓ Â' ÄÉÊÔÕÏ NOVELL.............................................................................................................45 1. ÄÏÌÉÊÁ ÓÔÏÉ×ÅÉÁ...............................................................................................................................45 2 ËÏÃÉÓÌÉÊÏ ...................................................................................................................................................47 3. ÅÎÕÐÇÑÅÔÇÔÅÓ ....................................................................................................................................50 4. ÓÔÁÈÌÏÉ ÅÑÃÁÓÉÁÓ..........................................................................................................................53 5. ÊÁÑÔÅÓ ÄÉÁÓÕÍÄÅÓÇÓ ÄÉÊÔÕÏÕ......................................................................................55 ÂÉÂËÉÏÃÑÁÖÉÁ ............................................................................................................................................... 57 ÐÅÑÉÅ×ÏÌÅÍÁ ..............................................................................................................................................58

Áè. Å. Êïõôóïíéêüëáò