Vlaanderen
is onderwijs en vorming
Toelatingsexamen arts en tandarts Infobrochure 2017
AHOVOKS
AGENTSCHAP VOOR HOGER ONDERWIJS, VOLWASSENENONDERWIJS, KWALIFICATIES & STUDIETOELAGEN
ond.vlaanderen.be/toelatingsexamen
Het toelatingsexamen Wil je starten met de opleiding tot arts of tandarts aan een Vlaamse universiteit? Dan moet je eerst slagen in het toelatingsexamen. Wil je deelnemen aan het toelatingsexamen? Neem deze brochure dan grondig door zodat je je goed kan voorbereiden. Meer informatie over het toelatingsexamen vind je op www.ond.vlaanderen.be/toelatingsexamen
Inhoudstafel 1.
Waarom is er een toelatingsexamen?
4
2.
Wie moet het toelatingsexamen afleggen?
5
3.
Waar en wanneer vindt het toelatingsexamen plaats?
6
4.
Hoe en wanneer kan ik me inschrijven?
6
5.
Hoeveel kost het om deel te nemen aan het examen?
7
6.
Hoe verloopt het examen?
8
7.
Wat moet ik kennen en kunnen voor het examen?
10
8.
Hoe kan ik me voorbereiden op het examen? Zijn er voorbeeldvragen?
14
9.
Kan ik vrijstellingen krijgen?
15
10.
Ik denk dat ik door een functiebeperking niet volwaardig kan deelnemen aan het toelatingsexamen. Wat kan ik doen?
16
11.
Hoe word ik beoordeeld?
17
12.
Wanneer en hoe krijg ik mijn resultaat?
20
13.
Kan ik mijn examen inkijken?
20
14.
Leerstofoverzicht KIW
21
15.
Overzicht data en deadlines
30
16.
Nog vragen?
31
3
1. Waarom is er een toelatingsexamen? De federale overheid beperkt per gemeenschap de toegang van artsen en tandartsen tot het systeem van de sociale zekerheid. Een evenwichtig aantal beroepsactieve artsen en tandartsen in overeenstemming met de gezondheidsnoden is immers een belangrijke parameter voor de kwaliteit en betaalbaarheid van de gezondheidszorg. De federale over heid bepaalt hoeveel actieve artsen en tandartsen er in Bel gië in de toekomst nodig zijn. Op basis van deze planning legt de federale overheid het jaarlijkse contingent vast. Dit is het aantal artsen en tandartsen dat jaarlijks in een vervolg opleiding van huisarts, specialist of tandarts mag starten. Het federale contingent wordt tot slot opgesplitst in deel contingenten voor de Vlaamse en Franse Gemeenschap. Om de instroom van studenten in de opleidingen arts en tandarts op het Vlaamse contingent af te stemmen, orga niseert Vlaanderen sinds 1997 een toelatingsexamen dat het aantal kandidaten voor deze opleidingen beperkt. Hiermee wil de Vlaamse overheid voorkomen dat jongeren na jaren lange studies niet de kans zouden krijgen om het beroep van arts of tandarts uit te oefenen. 4
Het toelatingsexamen toetst de bekwaamheid van studen ten om een geneeskundige of tandheelkundige opleiding met succes te volgen. Sinds het toelatingsexamen plaatsvindt, zijn de slaagpercentages in het eerste jaar van de opleidingen van arts en tandarts ongeveer verdubbeld aan alle univer siteiten van de Vlaamse Gemeenschap. Ongeveer 85% van de startende studenten in de Vlaamse Gemeenschap behaalt effectief het diploma van arts of tandarts. Sinds de invoering van het examen hebben ongeveer 47.000 kandidaten deelgenomen. Gemiddeld over de hele periode slaagde 38,7 procent, weliswaar soms na herhaalde pogingen.
2. Wie moet het toelatingsexamen afleggen? Voor wie? Iedereen die zich wil inschrijven voor de opleiding tot arts of tandarts, of voor een opleidingsonderdeel ervan, moet geslaagd zijn voor het examen. Daarnaast moet je ook voldoen aan de gewone toelatingsvoorwaarden voor de opleidingen.
Voor wie niet? »» Als je al vóór 2017 geslaagd bent voor het toelatingsexamen én uiterlijk op 31 december van het jaar waarin je geslaagd bent, het diploma secundair onderwijs hebt behaald. »» Als je in het buitenland het einddiploma van arts hebt behaald en de toelating hebt om je aan een universiteit van de Vlaamse Gemeenschap in te schrijven voor een masteropleiding of master na master in het studiegebied geneeskunde. »» Als je in het buitenland het einddiploma van tandarts hebt behaald en de toelating hebt om je aan
een universiteit van de Vlaamse Gemeenschap in te schrijven voor een masteropleiding of master na master in het studiegebied tandheelkunde.
Twijfel je? Stel je concrete vraag per e-mail of per brief aan de examencommissie. Alleen het schriftelijke antwoord van de examencommissie geldt als definitief uitsluitsel.
Opgelet!
Het examen is alleen bedoeld voor kandidaten die oprecht de intentie hebben de opleiding tot arts of tandarts aan te vatten. Het examen is geen globale geschiktheidsproef voor academisch onderwijs. Het is een zeer specifieke geschiktheidsproef voor de opleidingen tot arts en tandarts. Het inschrijvings geld dekt slechts een fractie van de reële kost. Daarom is deelname aan het toelatingsexamen om jezelf te testen of voor andere oneigenlijke doeleinden maatschappelijk niet aanvaardbaar.
5
3. Waar en wanneer vindt het toelatingsexamen plaats?
4. Hoe en wanneer kan ik me inschrijven?
Er is één toelatingsexamen per jaar met twee onafhankelijke examenmomenten: één in juli en één in augustus. Beide examens worden parallel opgesteld en hebben een gelijkaardige samenstelling en indeling. Het toelatings examen duurt een hele dag en wordt op één plaats voor alle kandidaten tegelijk georganiseerd.
Inschrijven doe je online via de website van het toelatings examen. Je meldt je aan met een persoonlijk e-mailadres en kiest zelf een wachtwoord.
Examendata 1e examenmoment
2e examenmoment
dinsdag 4 juli 2017
dinsdag 29 augustus 2017
Het toelatingsexamen vindt plaats in Brussels Expo, Belgiëplein 1, 1020 Brussel.
Schrijf je tijdig in: Start inschrijvingen
Stop inschrijvingen
1e examenmoment
1 maart 2017
15 mei 2017
2e examenmoment
13 juli 2017
31 juli 2017
Na deze data worden geen inschrijvingen meer aanvaard! Opgelet!
Je kan je niet tegelijk voor twee examenmomenten inschrijven. Als je niet slaagt in juli, kan je opnieuw inschrijven voor het examen in augustus. Het is niet verplicht in te schrijven voor het examen van juli om in augustus te kunnen deelnemen.
6
5. Hoeveel kost het om deel te nemen aan het examen? Je betaalt 36 euro per examenmoment. Nadat je je via de website hebt geregistreerd, krijg je een e-mail om het inschrijvingsgeld te betalen met vermelding van een gestruc tureerde mededeling. Zorg ervoor dat je het inschrijvingsgeld op tijd betaalt. Het duurt makkelijk 1 tot 3 werkdagen vooraleer het bedrag op de rekening van het toelatingsexamen staat (ook als je via PC-banking of mobiel betaalt). Hou er rekening mee dat het in bepaalde gevallen langer kan duren. Betaal daarom met een na je inschrijving. Als het bedrag van je inschrijving niet tijdig op de rekening van het toelatingsexamen is gestort, ben je niet ingeschreven!
Opgelet!
Je kan het betaalde inschrijvingsgeld niet terugvorderen, ook niet als je niet deelneemt of om één of andere reden verhinderd bent. Je kan het inschrijvingsgeld niet doorschuiven naar een volgend examenmoment. Je kan je inschrijving niet doorgeven aan een andere kandidaat.
Als banken, bijvoorbeeld in het buitenland, kosten aanreke nen, moet je ervoor zorgen dat de examencommissie het be drag van 36 euro netto ontvangt. uiterste datum waarop het inschrijvingsgeld ontvangen moet zijn 1e examenmoment 24 mei 2017
2e examenmoment 9 augustus 2017
7
6. Hoe verloopt het examen? Het toelatingsexamen is een massa-event. In 2016 namen 4993 kandidaten in juli deel en 3851 in augustus. Wees daar op voorbereid. Het examen neemt een volledige dag in beslag. Alleen wie het volledige examen aflegt, krijgt een geldig resultaat. Als je het examen voortijdig verlaat, is je deelname ongeldig. Twee weken voor het examen ontvang je praktische informatie over het verloop van het examen en gedetailleerde examenrichtlijnen. Als je die informatie niet ontvangt, neem je via de website contact op met de helpdesk. Breng een afdruk van je uitnodigingsbrief en je geldige identiteitskaart of (internationaal) paspoort mee naar het examen. Zonder deze documenten kan je niet aan het exa men deelnemen. Andere identificatiedocumenten worden niet aanvaard.
8
Het examen bestaat uit twee delen: »» Kennis en Inzicht in de Wetenschappen (KIW); »» Informatie Verwerven en Verwerken (IVV). In beide delen toetst het examen je inzicht, redeneer vermogen en assimilatiecapaciteit. Het examen toetst naast wetenschappelijke competenties ook interpersoonlijke eigen schappen. Alle vragen van het toelatingsexamen zijn meerkeuze vragen met giscorrectie. Voor elke vraag krijg je vier antwoordmogelijkheden waarvan slechts één juist is. Bestudeer elke vraag aandachtig en volg de instructies heel nauwkeurig.
Op het examen krijg je per onderdeel een werkboek en een antwoordblad. Je kan de antwoorden eerst aanduiden in de werkboekjes. Nadien breng je ze over op het definitie ve antwoordblad. Gebruik de linkerkolom als klad voor je de eigenlijke bolletjes aanstipt. Die bolletjes zijn de enige geldige antwoordkeuzes. Werkboeken en de linkerkolom van het antwoordblad worden niet in aanmerking geno men bij de beoordeling. Hou tijdens het examen de tijdsduur van de examenonderdelen goed in de gaten. Je moet er zelf voor zorgen dat je de bolletjes tijdig en correct aan stipt op de definitieve antwoordbladen. Als je het antwoord blad eenmaal hebt ingeleverd, kan je geen enkele wijziging meer aanbrengen. Tip Bekijk de videobeelden op de website waarin wordt getoond hoe je de antwoordbladen correct kan invullen.
9
7. Wat moet ik kennen en kunnen voor het examen? Kennis en inzicht in de wetenschappen (KIW) Dit examengedeelte peilt naar je kennis en inzicht in de wetenschappen, toegespitst op de vakken biologie, fysica, chemie en wiskunde. De examencommissie bakent voor elk vak afzonderlijk de leerstofinhoud af en houdt hierbij rekening met alle leerplan nen van het secundair onderwijs in Vlaanderen. De vragen zijn inhoudelijk afgestemd op het gemiddelde van de leer plannen van de derde graad van het algemeen secundair on derwijs (aso). Een goed begrip van de leerstof van de tweede graad is nodig omdat de leerstof van de derde graad voort bouwt op de kennis van de voorgaande jaren.
10
Het gaat niet louter om kennis, maar vooral om inzicht. Elk wetenschapsonderdeel omvat evenveel meerkeuze vragen. Die peilen niet naar bewijzen of zuiver theoretische afleidingen. Op basis van een aantal gegevens moet je afleidingen kunnen maken om tot het juiste resultaat te komen. Een vraagstelling kan ook gebaseerd zijn op grafische gegevens. Grafieken kunnen analyseren is dus een belangrijke vaardigheid. De gedrevenheid om een probleem op te lossen is een belangrijke troef om te slagen in de verdere opleiding arts of tandarts. Laat je niet te snel afschrikken! Dat geldt in de eerste plaats voor vragen waarbij wat rekenwerk gevraagd wordt, al is dat rekenwerk vrij beperkt en zo eenvoudig mogelijk gehouden.
Je mag geen elektronische rekentoestellen of andere hulp middelen gebruiken. Grootheden, symbolen en eenheden worden gebruikt volgens de geldende SI-normen. Als dat zinvol is, worden synoniemen vermeld en wetmatigheden verduidelijkt. Indien nodig krijg je tabellen met nuttige con stanten, logaritmen, kwadraten, goniometrische getallen en formules ter beschikking.
Tip
Ga na of er eventueel tekorten zijn in je curriculum zodat je ze kan bijwerken. De leerstof vind je op pagina 21 in deze brochure.
Informatie verwerven en verwerken (IVV) Dit examengedeelte test je vermogen om informatie adequaat op te nemen én om die informatie te verwerken. Dat is niet alleen relevant om in de toekomst te functioneren als arts of tandarts, maar het bepaalt ook je eigen kansen op succes in de opleiding. IVV peilt in eerste instantie naar je studeerpotentieel: hoe je op een correcte wijze nieuwe informatie kan inpassen in je bestaande kennis en toepassen op nieuwe problemen. Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat een hogere score voor dit onderdeel gepaard gaat met betere studieresultaten tijdens de opleiding zelf. Het examengedeelte IVV bestaat uit twee onderdelen: een communicatieproef en een stilleestekstproef.
11
COMMUNICATIEPROEF De communicatieproef peilt naar je persoonlijke, interpersoonlijke en communicatieve competenties. Daarbij gaat het niet alleen om kennis, maar ook om attitudes en vaardigheden die voor een arts van belang zijn. De volgende dimensies worden getoetst: »» goede luisterhouding, de mogelijkheid om persoonlijke aandacht te geven aan de ander, respectvol met elkaar omgaan; »» empathie of het vermogen om je in te leven in de situatie en in de belevingswereld van de ander; »» (familie)relaties begrijpen en een open en constructief gesprek aangaan waarin loyaliteit en waardigheid bewaard blijven en je samen de beste keuze maakt; »» de vaardigheid om gedrag en emoties correct te interpreteren, waarbij je verschillende interpretaties kan onderkennen en de bruikbaarheid ervan voor bepaalde doeleinden kan beoordelen; 12
»» een constructieve houding aannemen in conflictsituaties en in individuele of collectieve situaties met hevige emoties of uitzichtloosheid; »» zelfreflectie of het kunnen inschatten van de gevolgen van je eigen gedrag in een relationele situatie met kwetsbare burgers, collega’s en andere betrokkenen. De vaardigheden worden getoetst via casussen. De casussen hebben betrekking op zorgsituaties en andere maatschappe lijke situaties waarmee een 18-jarige in aanraking kan komen in familie- of vriendenkring of in de context van een stage of een studentenjob. Voor elke casus krijg je vier verschillende reactiemogelijk heden. Je duidt de reactie aan met de gewenste com municatieve vaardigheid. Per casus is er slechts één juist antwoord mogelijk.
STILLEESTEKSTPROEF Dit examenonderdeel test je inzicht en assimilatie vermogen. Je moet vragen beantwoorden over een aantal korte wetenschappelijke teksten die verschillende aspecten van dezelfde problematiek beschrijven. Elke tekst bestaat uit één pagina tekst, aangevuld met 1 of 2 figuren, tabellen of schema’s. In het eerste deel van de stilleestekstproef beantwoord je meerkeuzevragen over de teksten en bijbehorende schema’s, figuren of tabellen. Binnen de tijdsduur van dit examenonderdeel kan je de teksten zo vaak als nodig herlezen en continu raadplegen.
Voor het tweede deel worden alle documenten opgehaald en krijg je een nieuwe set met meerkeuzevragen. Je moet deze vragen beantwoorden zonder dat je de informatie uit de teksten kan raadplegen. Wel krijg je alle schema’s, figuren of tabellen uit de teksten. Je mag geen informatie uit de originele teksten noteren om tijdens het tweede deel van de proef te gebruiken. Als je dat toch doet, zal de examencommissie sancties opleggen volgens het werkingsreglement.
13
8. Hoe kan ik me voorbereiden op het examen? Zijn er voorbeeldvragen? Neem de informatie in deze brochure en op de website van het toelatingsexamen grondig door. Je kan je maar in beperkte mate trainen op het examen, maar je kan wel studeren voor de leerstof van KIW. Je leerkrachten van het secundair onderwijs en het centrum voor leerlingenbegelei ding in je buurt kunnen beoordelen of je een reële kans hebt om te slagen. Op de website van het toelatingsexamen vind je de vragen uit beide sessies van het toelatingsexamen arts en tandarts van 2015 en van 2016 voor KIW en de stilleestekstproef. Van de communicatieproef vind je verschillende modelvragen. Die geven je een idee van de wijze van examineren. Andere examenvragen worden niet vrijgegeven.
14
Noch de examencommissie, noch de overheid verstrekt ander voorbereidingsmateriaal of beveelt zulk materiaal aan. De examencommissie draagt geen enkele verantwoorde lijkheid voor informatie die wordt verspreid via andere kanalen, zoals niet-officiële websites en trainingssessies. Informatie uitwisselen met vrienden die het examen al heb ben afgelegd, kan je slaagkansen verhogen. Volgens onder zoek is het effect daarvan groter dan (betalende) websites of trainingscursussen.
9. Kan ik vrijstellingen krijgen? Nee. Je kan geen vrijstellingen aanvragen, noch van één examen naar een ander, noch op grond van eerder gevolgde opleidingen of specifieke werkervaring. Als je eerst een andere opleiding hebt gevolgd en wil over stappen naar de opleiding arts of tandarts, ben je niet vrij gesteld van het toelatingsexamen. Het meest voorkomende voorbeeld is dat van de “omweg” via de opleiding biomedische wetenschappen. Die opleiding heeft echter eigen doelstellingen en is niet noodzakelijk de
ideale voorbereiding op een studie in de geneeskunde of tandheelkunde. Als je geslaagd bent voor de opleiding bio medische wetenschappen, garandeert dat niet dat je zult slagen voor het toelatingsexamen. Het toelatingsexamen is immers afgestemd op de leerprogramma’s van het secundair onderwijs en heeft een andere structuur en opzet dan een academisch examen in een bachelor- of masteronderdeel. Hetzelfde geldt als je eerst een deel van de opleiding genees kunde of tandheelkunde in de Franse Gemeenschap of in het buitenland hebt gevolgd.
15
10. Ik denk dat ik door een functiebeperking niet volwaardig kan deelnemen aan het toelatingsexamen. Wat kan ik doen? De examencommissie streeft ernaar om iedereen in optimale omstandigheden aan het examen te laten deelnemen. Personen met een functiebeperking (bv. dyslexie, dyscalcu lie,…) kunnen specifieke ondersteunende maatregelen aanvragen. Als je gebruik wilt maken van ondersteunende maatregelen, vraag je dat aan bij je inschrijving. Om je aanvraag te s taven, moet je de nodige documentatie bezorgen aan de examen commissie. Raadpleeg de website van het toelatingsexamen voor alle informatie.
Je moet de documentatie bezorgen voor:
uiterste aanvraagdata ondersteunende maatregelen 1e examenmoment
2e examenmoment
22 mei 2017
2 augustus 2017
De examencommissie kent geen ondersteunende maatrege len toe op basis van laattijdige aanvragen of documentatie.
Opgelet
Je moet elk jaar opnieuw aanduiden dat je gebruik wil maken van ondersteunende maatregelen, ook als je al eerder deelnam aan het examen met een goedgekeurde aanvraag voor ondersteunende maatregelen.
16
11. Hoe word ik beoordeeld? De Vlaamse Regering legt vooraf niet vast hoeveel kandida ten mogen slagen. Er is dus geen numerus fixus voor de opleiding van arts of tandarts ingesteld.
Puntenverdeling Het examen staat op veertig punten. Het onderdeel ‘Kennis en Inzicht in de Wetenschappen’ (KIW) bestaat in totaal uit 60 meerkeuzevragen. V ijftien vragen per discipline: biologie, fysica, chemie en wiskunde. Elk van de vier disciplines staat op vijf punten. Het gan se KIW onderdeel staat op een totaal van twintig punten en wordt als geheel beoordeeld. Je moet dus geen mini male score op elk afzonderlijk wetenschapsgebied halen.
Het onderdeel ‘Informatie Verwerven en Verwerken’ (IVV) staat op twintig punten. De communicatieproef omvat twintig meerkeuzevragen en staat op zes punten. De stillees tekstproef bestaat uit twee delen met telkens twintig meer keuzevragen. De stilleestekstproef deel 1 (open boek) en deel 2 (gesloten boek) staan telkens op zeven punten. Ook het IVV onderdeel wordt als geheel beoordeeld. Je moet dus geen minimale score halen op de afzonderlijke delen.
17
Giscorrectie
Opgelet met het hanteren van antwoordstrategieën
De examencommissie past een giscorrectie toe. Een fout antwoord levert negatieve punten op. Dit vermijdt dat deel nemers die willekeurig een antwoord aankruisen zonder het juiste antwoord te kennen, toch punten verwerven. De gis correctie is gelijk aan: -1/((aantal antwoordmogelijkheden per vraag)-1). Voor een examen met vier antwoordmoge lijkheden per vraag betekent dat concreet -1/3 van een punt per fout antwoord.
Wees voorzichtig met het hanteren van antwoordstrategieën waarbij je beoogt nipt te slagen.
De meerkeuzevragen hebben telkens vier antwoord mogelijk heden waarvan slechts één het juiste ant woord is. De andere drie alternatieven zijn fout en hebben alleen tot doel je af te leiden. De mogelijke scores per vraag zijn: »» +1 bij een correct antwoord; »» 0 als de vraag wordt opengelaten; »» -1/3 bij een fout antwoord. 18
De examencommissie analyseert de resultaten na afloop van het examen. De examencommissie kan na itemanalyse en bij een manifest slechte itemrespons de positieve en negatieve punten van die vraag in de scores van alle kandidaten verwijderen. De overblijvende items worden dan herrekend naar het vastge legde puntengewicht per examenonderdeel.
Voorwaarden om te slagen Elke kandidaat moet cumulatief aan de volgende drie voorwaarden voldoen om te slagen voor het examen: »» ten minste 10 op 20 behalen voor het examen gedeelte Kennis en inzicht in de wetenschappen; »» ten minste 10 op 20 behalen voor het examengedeelte Informatie verwerven en verwerken; »» ten minste 22 op 40 behalen op het geheel (als som) van beide examengedeelten. De resultaten van KIW en IVV worden elk omgezet naar een resultaat op 20 en samen vormen ze een resultaat op 40. Bij het omzetten van de resultaten naar 20 wordt er afge rond naar één decimale. De afronding gebeurt enkel na het optellen van de resultaten van de vier onderdelen van KIW en na het optellen van de resultaten van de drie onderdelen van IVV. Het totaal (op 40) wordt berekend door de zeven afzonderlijke onderdelen op te tellen en vervolgens deze som af te ronden naar een decimale.
Bij de deliberatie houdt de examencommissie geen rekening met persoonlijke omstandigheden, zoals familiale omstan digheden, het doorlopen studietraject of eerder behaalde resultaten. Als je geslaagd bent, mag je je inschrijven voor de opleiding tot arts of tandarts aan een universiteit binnen de Vlaamse Gemeenschap.
Opgelet: je moet tijdig in het bezit zijn van een diploma secundair onderwijs
Als je geslaagd bent voor het toelatingsexamen geldt dit alleen als je het diploma secundair onderwijs uiterlijk op het einde van het kalenderjaar van slagen voor het toelatingsexamen behaalt. Als je aan die voorwaarde voldoet, blijft het slagen voor het toelatingsexamen onbeperkt geldig in de tijd. Je hoeft je niet onmiddellijk in te schrijven voor de opleiding tot arts of tandarts.
19
12. Wanneer en hoe krijg ik mijn resultaat? Bekendmaking resultaten 1e examenmoment
2e examenmoment
woensdag 12 juli 2017
dinsdag 5 september 2017
Je kan vanaf 14 uur een gedetailleerd overzicht van je re sultaat via de website bekijken. Inloggen doe je met je wachtwoord dat je hebt gekregen bij inschrijving. Als je je wachtwoord niet meer weet, kan je een nieuw wachtwoord aanvragen. Enkele dagen later krijg je een e-mail waarin wordt mee gedeeld of je geslaagd bent. Als je geslaagd bent, geldt de bijlage van de e-mail als het formele bewijsstuk dat je moet voorleggen bij je inschrijving aan de universiteit van je keuze.
20
13. Kan ik mijn examen inkijken? Ja. De inzage laat je toe na te gaan of er geen vergissing is gemaakt bij de beoordeling. Je kan geen didactische feed back krijgen over je geleverde prestatie. Aangezien er per jaar slechts één toelatingsexamen is (ook al zijn er twee examen momenten), is de inzage in de examendocumenten alleen mogelijk na afloop van het examen in augustus. Je kan het KIW onderdeel en de stilleestekstproef online inkijken van woensdag 6 september 9 uur tot en met woens dag 13 september. Je krijgt dan inzage in digitale kopieën van je antwoordbladen, in de examenvragen en in de antwoord sleutels. De examenvragen van de communicatieproef kan je niet online raadplegen. Op dinsdag 12 september en woensdag 13 september kan je de communicatieproef inkijken in Brussel. Je schrijft je hiervoor in tussen woensdag 6 september en zondag 10 september.
14. Leerstofoverzicht KIW Bijzondere richtlijnen Sommige punten van de leerstofafbakening verwijzen naar leerstof die essentieel is om het toelatingsexamen met succes af te ronden, ook al zijn ze niet altijd expliciet opgenomen in de leerplannen van de derde graad. Een goed begrip van de leerstof van de tweede graad is nodig omdat de leerstof van de derde graad voortbouwt op de kennis van de voorgaande jaren. Je moet de leerstofonderdelen beheersen en kunnen toepassen in vraagstukken.
Wiskunde ALGEBRA
MEETKUNDE
»
Bewerkingen met reële getallen en rekenregels
»
Eigenschappen van driehoeken, vierhoeken en cirkels
»
Rekenen met absolute waarden van reële getallen
»
Omtrek en oppervlakte van driehoeken, vierhoeken en cirkels
»
Rekenregels van machtsverheffing en logaritme
»
Vergelijkingen van rechten, parabolen en cirkels
»
Evenredigheid en omgekeerde evenredigheid
»
Snijpunten van rechten en cirkels, snijpunten van rechten en parabolen
»
Reële oplossingen van vierkantsvergelijkingen
»
Het meten van hoeken in graden en radialen
»
Veeltermen met reële coëfficiënten: bewerkingen, ontbinden in factoren van veeltermen in eenvoudige gevallen, veeltermvergelijkingen
»
De goniometrische cirkel, goniometrische getallen van hoeken en van verwante hoeken
»
Stelsels vergelijkingen van de eerste graad met hoogstens drie onbekenden
»
Goniometrische getallen in functie van de lengten van zijden in een rechthoekige driehoek
»
Goniometrische formules: grondformule, verdubbelingsformules
21
ANALYSE »
»
Veeltermfuncties, rationale functies, irrationale functies, goniometrische, cyclometrische, exponentiële en logaritmische functies (alle met een beperkte moeilijkheidsgraad) en eenvoudige bewerkingen met deze functies
Chemie BASISKENNIS »
Zuivere stoffen, mengsels en scheidingsmethoden voor mengsels
- eerste en tweede orde afgeleiden van bovenvermelde functies
»
Enkelvoudige en samengestelde stoffen
- nulwaarden, tekenverloop, raaklijnen, stijgen en dalen, extrema, buigpunten en asymptotisch gedrag voor bovenvermelde functies
»
Symbolen van elementen en formules van stoffen
»
Belangrijkste nomenclatuurregels van de anorganische chemie
»
Belangrijke eigenschappen van anorganische stoffen
- berekenen van primitieven en integralen via substitutie en partiële integratie
»
Polaire en apolaire oplosmiddelen + invloed van het oplosmiddel op de oplosbaarheid
- berekenen van de oppervlakte van vlakke figuren beschreven door eenvoudige functies
»
Elektrolyten en niet-elektrolyten
»
Oplosbaarheid van ionverbindingen in water (via oplosbaarheidstabel)
»
Algemene begrippen i.v.m. chemische reacties: synthese, analyse (thermolyse, elektrolyse en fotolyse), exotherm (exergonisch of exo-energetisch) en endotherm (endergonisch of endo-energetisch), behoud van element en van massa
»
Dissociatie van ionverbindingen en ionisatie van moleculaire elektrolyten in water
Integratie
STATISTIEK EN KANSREKENING »
Telproblemen waarbij volgorde en herhaling al dan niet van belang zijn
»
Relatieve frequentie en kans
»
Kansen en voorwaardelijke kansen
»
Statistische gegevens, centrum- en spreidingsmaten en grafische voorstellingen van statistische gegevens
»
Reactietypes: neerslag-, gasontwikkelings-, neutralisatie- en redoxreacties
»
De normale verdeling als continu model bij data met een klokvormige frequentieverdeling
»
Reactievergelijkingen: stoffen- en essentiële ionenreactievergelijkingen
»
Interpretatie bij een normale verdeling van relatieve frequentie als oppervlakte van een gepast gebied
22
ATOOMBOUW + PERIODIEK SYSTEEM
CHEMISCHE BINDING
»
Atoommodellen van Dalton en Rutherford
»
Karakteristieken van de ionbinding en van de covalente binding
»
Elementaire deeltjes in een atoom, atoomnummer en massagetal
»
»
Isotopen en hun symbolische notatie
Intramoleculaire en intermoleculaire krachten (Vanderwaalskrachten, London-dispersiekrachten, dipoolkrachten en waterstofbruggen)
»
Atoommassa van een element en het verband met het % voorkomen van zijn natuurlijke isotopen
»
Invloed van intermoleculaire krachten op kook- en smeltpunt
»
Lewisformules van moleculen en van polyatomische ionen
Atoommodel van Bohr- Sommerfeld: hoofdniveau, subniveau, magnetisch niveau en elektronspin
»
sigma (σ)- en pi (π )-binding
»
Bindingshoeken + ruimtelijke structuur van moleculen
»
»
Orbitalen
»
»
Elektronenconfiguraties van elementen op basis van de regels voor het opvullen van de subniveaus en van de magnetische niveaus (orbitalen)
Elektronegatieve waarde (= elektronegativiteit) van atomen en polariteit van covalente bindingen
»
Polariteit van moleculen op basis van de ruimtelijke structuur
»
Periodiek systeem van de elementen: opbouwprincipe, perioden en groepen, analogie binnen de a-groepen
CHEMISCH REKENEN »
Constante (getal) van Avogadro en het begrip mol
»
Berekeningen met dichtheid van stoffen en mengsels
»
Procentuele samenstelling van een verbinding
»
Molair volume van gassen en algemene gaswet
»
Concentratie van oplossingen (massaprocent, volumeprocent, massa/volumeprocent, concentratie in g/L en mol/L) en omzettingen tussen de verschillende concentratie-uitdrukkingen
»
Toepassingen op verdunnen van oplossingen
»
Stoichiometrische berekeningen voor reacties met eventuele overmaat van een reagens
23
CHEMISCHE KINETIEK
»
Berekening van de pH en de pOH van waterige oplossingen van sterke en zwakke zuren en basen
Het botsingsmodel ter verklaring van de reactiesnelheid
»
Invloed van zouten op de pH van water (geen pH berekening)
Energiediagram, reactie-energie, activeringsenergie en de invloed van een katalysator
»
Bufferoplossingen: eigenschappen en samenstelling
»
Titratie van een sterk zuur met een sterke base en van een sterke base met een sterk zuur
»
Factoren die de snelheid van een reactie beïnvloeden
» »
»
Uitdrukking van de gemiddelde en de ogenblikkelijke reactiesnelheid
»
De snelheidsvergelijking voor reacties in een homogeen reactiemengsel en de orde van een reactie
CHEMISCHE EVENWICHT
REDOXREACTIES »
Oxidatie, reductie, oxidator en reductor
»
Oxidatiegetallen (= oxidatietrappen) van atomen in moleculen en ionen
»
Onderscheid tussen een aflopende reactie en een evenwichtsreactie
»
Verandering van oxidatiegetallen in redoxreacties
»
Evenwichtsconcentraties en de evenwichtsconstante Kc
»
Redoxkoppels
»
Verschuiving van het chemisch evenwicht + Principe van Le Châtelier
»
»
Vraagstukken i.v.m. chemisch evenwicht
Redoxvergelijkingen (zuur en basisch milieu): ionenreactievergelijkingen en stoffenreactievergelijkingen
»
Toepassing van de spanningsreeks van metalen en niet-metalen
»
Standaard reductiepotentiaal (= standaard redoxpotentiaal) en toepassing ervan
»
Samenstelling, werking en spanning van een galvanisch element
»
Samenstelling en werking van een elektrolysecel
ZUREN EN BASEN »
Zuur-basekoppels volgens Brönsted-Lowry
»
Ionisatie van water, waterconstante (Kw)
»
Zuur-basereacties in waterig midden
»
Sterkte van zuren en basen: zuurconstante (Kz) en baseconstante (Kb), pKz en pKb
»
Verband tussen [H3O+], [OH-], pH, pOH en Kw
»
Werking en gebruik van zuur-base-indicatoren
24
KOOLSTOFCHEMIE »
Molecuulformules (brutoformules) en structuurformules van organische stoffen
»
De begrippen lineair, vertakt, cyclisch, verzadigd, onverzadigd, functionele groep
»
IUPAC-naamgeving en belangrijke eigenschappen van koolwaterstoffen (alkanen, alkenen, alkynen en cycloalkanen), halogeenalkanen, alcoholen, ethers, aminen, aldehyden, ketonen, carbonzuren, esters en amiden
»
Ketenisomerie, plaatsisomerie, functie-isomerie, cis-transisomerie en optische isomerie
»
Reactietypes in de koolstofchemie: substituties, eliminaties, addities, condensaties en polymerisaties (geen mechanismen)
Fysica OPTICA »
Wetten van terugkaatsing en breking van licht aan vlakke grensoppervlakken, brekingswet van Snellius, brekingsindex
»
Grenshoek, totale terugkaatsing
»
De dunne bolle lens: beeldvorming (grafisch en kwantitatief verband tussen voorwerps-, beeld- en brandpuntsafstand)
DRUK »
Het begrip druk, eenheid pascal
»
Druk bij vaste stoffen
»
Atmosferische druk
Voor meer informatie verwijzen we naar volgende referenties:
»
Hydrostatische druk, totale druk in een vloeistof
1) F.C. Alderweireldt, H.J.T. Bos, R. Jorritsma, L. Maat, D. Tavernier, Gids voor de IUPAC- nomenclatuur van organische verbindingen, 2010, uitgegeven door KNCV ism. KVCV, ISBN 978-90-71446-28-3
»
Beginsel van Pascal
»
Archimedeskracht (m.i.v. drijven, zinken en zweven)
IUPAC-NAAMGEVING
2) www.iupac.org --> zoekterm: nomenclature organic chemistry
GASWETTEN EN WARMTELEER »
Begrip temperatuur, absolute temperatuur, graden Kelvin
»
Gaswetten
»
De ideale gaswet
»
Toestandsveranderingen
»
Warmtehoeveelheid, warmtecapaciteit, soortelijke warmtecapaciteit en de warmtebalans
25
»
Smelten en stollen: soortelijke smeltwarmte
ELEKTRODYNAMICA
»
Verdampen, soortelijke verdampingswarmte
»
Elektrische stroomsterkte, eenheid ampère
»
Het kookverschijnsel, condensatie
»
Spanning, eenheid volt
»
Eenvoudige elektrische schakeling bestaande uit weerstanden en een batterij
»
Ampère- en voltmeter
»
Wet van Ohm, eenheid ohm
»
Serieschakeling, parallelschakeling en gemengde schakeling van weerstanden:
»
Vervangingsweerstand
»
Serieschakeling, parallelschakeling en gemengde schakeling: stroom-, spanning- en vermogensverdeling
ELEKTROSTATICA »
Het begrip lading, eenheid: coulomb
»
Geleiders en isolatoren
»
Elektrostatische inductie (geleiders), elektrostatische polarisatie (isolatoren)
»
Wet van Coulomb
»
Elektrische veldsterkte, eenheid N/C
»
Homogeen en radiaal elektrisch veld
»
Krachtwerking in een homogeen en radiaal elektrisch veld
Wet van Pouillet, resistiviteit
»
»
Krachtwerking tussen puntladingen (maximaal vier) in eenvoudige configuraties
Wet van Joule
»
»
Eenheden van elektrische energie: joule, kWh
»
Resulterend elektrisch veld gegenereerd door een set van enkele puntladingen: richting, zin en grootte
ELEKTROMAGNETISME
»
Potentiële energie van een geladen deeltje in een radiaal elektrisch veld
»
Permanente magneten, magnetische polen
»
Homogeen elektrisch veld (veldlijnenpatroon, elektrische veldsterkte, potentiële energie, verandering van kinetische energie van een vrije puntlading)
»
Magnetisch veld en veldlijnen
»
Magnetische veldsterkte: definitie, eenheid tesla
»
Kracht op een stroomvoerende geleider in een magnetisch veld
»
Magnetisch veld rond een rechte stroomvoerende geleider
»
Magnetisch veld in en rond een lus en een solenoïde
»
Magnetische veldsterkte rond een rechte stroomvoerende geleider en in een stroomvoerende spoel
26
»
Kracht op een bewegende lading in een magnetisch veld
DYNAMICA
»
Elektromagnetische inductieverschijnselen, inductiewet van Faraday, wet van Lenz (kwalitatief)
»
Ontbinden van vectoriële grootheden volgens orthogonale assen
»
Samenstellen van vectoriële grootheden in een vlak
»
Traagheidsbeginsel
»
Tweede wet van Newton, eenheid newton Het onafhankelijkheidsbeginsel bij meerdere krachten op eenzelfde lichaam
KERNFYSICA »
Atoommodel, kernmodel, atoomnummer, massagetal en ladingsgetal, isotopen
»
»
Natuurlijke radioactiviteit: aard en eigenschappen van alfa-, bèta- en gammastraling
»
Actie en reactie
»
Arbeid geleverd door een constante kracht die niet evenwijdig is met de verplaatsing
»
Vermogen
»
Grafische interpretatie van arbeid als oppervlakte onder de curve van de kracht als functie van de positie
»
Arbeid geleverd door zwaartekracht
»
Arbeid geleverd door de veerkracht
»
Karakteristieke vervalprocessen van alfa-, bèta- en gammastraling
»
Radioactief verval: halveringstijd, desintegratieconstante, activiteit: eenheid becquerel, vervalwet (uitgedrukt met e-macht)
KINEMATICA »
Rust en beweging, puntmassa, positie, afgelegde weg
»
Verband tussen arbeid en kinetische energie
»
Eenparige rechtlijnige beweging
»
Wet van behoud van mechanische energie
»
Eenparige rechtlijnige versnelde beweging (ERVB) zonder en met beginsnelheid
»
Gravitatiekracht
S(t), v(t) en a(t) van ERVB, alsook de corresponderende grafische voorstellingen
»
Zwaartekracht, zwaarteveldsterkte, gewicht, potentiële energie
»
»
Potentiële energie opgeslagen in een elastisch systeem
»
Eenparige cirkelvormige beweging (ECB)
»
Periode, frequentie, baansnelheid, hoeksnelheid van ECB
»
Centripetaalkracht bij een ECB
»
Vrije val: valversnelling
»
Verticale worp omhoog
»
Onafhankelijkheid van de bewegingen bij een tweedimensionale beweging: horizontale worp
27
TRILLINGEN EN GOLVEN
- bouw en functie van celorganellen - moleculaire bouw van het eenheidsmembraan
»
Harmonische trilling: amplitude, periode en frequentie
»
Wiskundige schrijfwijze en grafische voorstelling van harmonische trillingen: pulsatie, faseverschil
»
Snelheid en versnelling van een harmonische trilling
»
Massa-veer-systeem
»
Energieomzetting bij een harmonische trilling
»
Lopende golven: transversale en longitudinale golven
Stofwisseling en energetische omzettingen in de eukaryote cel
»
Golfsnelheid, golflengte
A. Chemische stoffen in de cel
»
Bewegingsvergelijking van een lopende golf
»
Belang van water en mineralen voor de cel
»
Staande golven: knopen, buiken, eigenfrequentie
»
Moleculaire bouw en functie van sachariden, lipiden, proteïnen met inbegrip van enzymen en ATP voor de cel
»
Celmetabolisme: katabole en anabole stofwisseling
GELUID »
Geluidsgolven: ontstaan, toonhoogte, geluidssterkte, toonklank
»
Geluidsniveau, decibelschaal, decibelmeter
»
Geluidssnelheid
Biologie
»
Uitwisseling van stoffen tussen cel en milieu - passief transport: diffusie, osmose - actief transport, endo- en exocytose
»
Vergelijking van de eukaryote cel met de prokaryote cell
B. Energetische omzettingen in de cel »
Fotosynthese
»
Aerobe celademhaling
»
Alcoholische gisting en melkzuurgisting (niveau van de spieren)
»
Relatie tussen de hogergenoemde energieomzettingen
»
De ATP-cyclus
BASISCONCEPTEN UIT DE BIOLOGIE De eukaryote cel: bouw en de functie van de celorganellen
Erfelijke informatie in de eukaryote cel
»
Lichtmicroscopische bouw van dierlijke en plantaardige cel
»
Moleculaire bouw nucleïnezuren DNA en RNA
»
Elektronenmicroscopische bouw van dierlijke en plantaardige cel
»
DNA als codesysteem
28
Evolutie
»
DNA en eiwitsynthese: transcriptie, translatie
»
Mutaties: gen-, chromosoom- en genoommutaties; al of niet invloed
»
Wetenschappelijke argumenten voor evolutie
»
Op eiwitsynthese
»
Theorie van Darwin en de moderne evolutietheorie
»
Betekenis van het begrip epigenetica
»
Basisinzicht in het ontstaan van soorten
»
Natuurlijke genoverdracht
»
»
Principe van recombinant-DNA-technologie
Evolutie van de mens: criteria en ontstaansomstandigheden voor hominisatie
»
PCR
MENSELIJKE VOORTPLANTING »
Bouw en functie van mannelijke en vrouwelijke voortplantingsorganen
Beschrijving celcyclus
»
Hormonale regeling van de vruchtbaarheid
DNA-replicatie: verloop en belang
»
Verloop van oögenese en spermatogenese
Vorming en bouw van chromosomen
»
Verloop van de bevruchting
»
Karyogramanalyse
»
Zwangerschap en geboorte
»
Mitose: verloop en belang
- hormonale en neurale regeling
»
Meiose : verloop en belang, crossing-over en non-disjunctie
- verloop van de ontwikkeling van embryo tot foetus
Celvermeerdering » » »
- bouw en functie van navelstreng en placenta en vruchtwaterzak Erfelijkheid »
Mono- en dihybride kruising met dominant/recessieve en codominante overerving
»
Gekoppelde genen, recombinatie
»
Geslachtsgebonden overerving
»
Stambomen en kansbepaling
»
Anticonceptie bij de man en de vrouw: methoden en betrouwbaarheid
»
Medische begeleide voortplantingstechnieken: IVF en ICSI, IUI
ALGEMENE BIOLOGISCHE CONCEPTEN »
Betekenis van homeostase
»
Mechanisme van feedbacksystemen (= terugkoppeling)
»
Enzymen: structuur en werking
29
15. Overzicht data en deadlines 1e examenmoment 4 juli 2017
2e examenmoment 29 augustus 2017
Inschrijvingsperiode deelname examen
1 maart 2017 – 15 mei 2017
13 juli 2017 – 31 juli 2017
Uiterste datum ontvangst inschrijvingsgeld
24 mei 2017
9 augustus 2017
Indienen documenten ondersteunende maatregelen
1 maart 2017 – 22 mei 2017
13 juli 2017 – 2 augustus 2017
Bekendmaking resultaten
12 juli 2017 om 14 uur
5 september 2017 om 14 uur
Digitale inzageperiode
6 – 13 september 2017
6 – 13 september 2017
Aanvraag inzage communicatieproef
6 – 10 september 2017
6 – 10 september 2017
30
Nog vragen?
Colofon
Meer informatie vind je op de officiële website van het toelatingsexamen: »» www.ond.vlaanderen.be/toelatingsexamen
SAMENSTELLING:
Bel gratis naar 1700, elke werkdag van 9 tot 19 uur. Alle briefwisseling richt je aan de examencommissie »» per e-mail: toelatingsexamen.artstandarts@vlaanderen.be »» per aangetekend schrijven: Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen Toelatingsexamen arts en tandarts Hendrik Consciencegebouw lokaal 6A04 Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL Elke andere vorm van briefwisseling wordt niet beantwoord en is niet rechtsgeldig.
Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen Examencommissie Toelatingsexamen arts en tandarts VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: Ann Verhaegen, administrateur-generaal Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen Koning Albert II-laan 15, 1210 Brussel FOTO’S Thinkstock | iStockphoto | Examencommissie Omslag: Examencommissie DEPOTNUMMER December 2016 D/2016/3241/280
31
AHOVOKS
AGENTSCHAP VOOR HOGER ONDERWIJS, VOLWASSENENONDERWIJS, KWALIFICATIES & STUDIETOELAGEN
Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL www.ahovoks.be www.ond.vlaanderen.be/toelatingsexamen
32
BEL 1700 32