Vertelleninvlaanderen

Vertellen in Vlaanderen OVER VERTELKUNST EN VERTELKUNDE

Guy Tilkin

Vertelkunst, vertel “After nourishment, shelter and companionship, stories are the thing we need most in the world.” (Philip Pullman) De vertelkunst is een ‘oerkunst’, de basis van communicatie, van verbeelding, van creativiteit. Het heeft sterke banden met literatuur, met volkscultuur, met erfgoed...

De vertelkunst is een hommage aan de moedertaal, een hommage aan vreemde talen, een ideale drager voor de interculturele dialoog...

Vertelkunst openbaart zich door zowel formele als informele uitwisseling: van verhalen verteld rond een kampvuur, via persoonlijke verhalen gedeeld bij het eten, tot storytelling festivals en performances op grote podia.

De essentie van vertelkunst is het communicatieve evenement waarbij de verteller de luisteraars stimuleert om hun verbeelding te gebruiken. Vertelkunst nodigt ons uit ons te verbinden, onze eigen ervaring in te zetten, te communiceren, te leren en... lekker ontspannen te luisteren.

“Un homme, c’est toujours un conteur d’histoires, il vit entouré de ses histoires et des histoires d’autrui, il voit tout ce qui lui arrive à travers elles; et il cherche à vivre sa vie comme s’il la racontait.” (Sartre, La Nausée) De vertelkunst wordt vandaag ingezet in verschillende sectoren: • Traditionele storytelling als podiumkunst: de verteller werkt bewust met theatraliteit: een sterke focus op het gebruik van ruimte, dramaturgie, lichaamstaal enz. Het doel is de luisteraars (klein of groot) een goede esthetische, reflectieve en ontspannende ervaring te bezorgen.

• Corporate storytelling: aangewend om de communicatie te verbeteren binnen een bedrijf, om een bericht te verscherpen, een gemeenschap te creëren, voor branding enz.

• Helende/therapeutische storytelling: het gebruik van sprookjes en van mythe-archetypen om te helpen bij verschillende helende en/of therapeutische processen.

• Traditionele storytelling als pedagogisch instrument: in formele en non-formele educatie voor kinderen, jongeren en volwassenen.

Deze categorieën vloeien vaak in elkaar over en professionele storytellers zijn dikwijls actief in meerdere categorieën.

Wat is een verhaal?

Verhalen sluimeren in onze herinneringen. Ze liggen voor het grijpen in onze eigen familiegeschiedenis, in onze straat, in ons dorp of onze stad. Ze houden de wacht in volkssprookjes, sagen en legenden uit de streek waar we wonen.

Ze broeien als we in contact komen met vrienden en vriendinnen, collega’s en verhalenvertellers. We vinden verhalen in boeken, in tijdschriften en kranten, de radio en televisie. Verhalen zijn het collectieve geheugen van de mensheid en even dynamisch als de mensheid zelf.

“You think of some good characters and you have them do some cool stuff that you can relate to and go through hell and come out the other side of it changed in some positive or negative way, and then it ends.” (James Cameron) Je hebt 4 ingrediënten nodig om een verhaal te creëren: 1. Een persoon: het belangrijkste personage of het onderwerp. Als we niemand hebben door wiens neus we kunnen ruiken en in wiens schoenen we kunnen wandelen, hoe kunnen we dan een verhaal vertellen?

Frank Degruyter

lcultuur “Stories are software for the mind.” (Arthur M. Harkins) Maak de herinnering en verbeelding van de luisteraars wakker door naar hun eigen zintuigelijke ervaringen te verwijzen.

2. Een plaats: een omgeving waar we geluiden horen, waar de zon schijnt en de wind waait.

3. Een dilemma, een probleem. Hier ligt het cruciale punt van storytelling. We willen begrijpen wat het betekent een mens te zijn.

4. Het einde: wat aan het begin van het verhaal werd gesuggereerd is nu volbracht. Het dilemma is ofwel opgelost ofwel niet. Het einde reflecteert je eigen redenen om dit verhaal te vertellen. Het is je veilige plek op het einde van je reis.

“In the oral tradition, storytelling includes the teller and the audience. The storyteller creates the experience, while the audience perceives the message and creates personal mental images from the words heard and the gestures seen. The audience becomes co-creator of the art.” (AskDefine.com) De Storytelling scène in Vlaanderen is een levendig gebeuren. Er zijn festivals, vertelclubs, workshops, vertelcafés en een hele reeks vertellers. In deze brochure laten we professionele vertellers, luisteraars, liefhebbers en vertel-organisaties aan het woord om de kracht van vertellen in al zijn vormen en de vertelkunst in het bijzonder te promoten en een stem te geven. U vindt artikels en teksten die een licht werpen op de eigenheid en het poten­ tieel van de vertelkunst.

Hebt u de smaak te pakken?

Kijk dan op www.vertelleninvlaanderen.be voor meer verhalen en meer over vertelkunst.

Vertellen, erfgoed en volksverhalen.

VERTELLEN Vertellen begint met het zoeken of het maken van vertelmateriaal. Vertellen veronderstelt een tekst. Die staat misschien niet altijd op papier, maar hij is er wel. Die tekst wordt misschien niet altijd letterlijk op dezelfde manier gebracht, maar hij vormt wel de vaste, noodzakelijke basis voor een vertelling. Zelfs wanneer een verhaal ter plekke ontstaat, uit improvisatie of bijvoorbeeld in een vertelspel met anderen -vertellers of publiek- dan nog ontstaat er een tekst.

Met wat hij hoort of leest kan een verteller aan de slag. Misschien moet hij aan het oorspronkelijke verhaal niets veranderen, maar misschien moet het ‘materiaal’ worden bewerkt. De verteller moet dat materiaal naar zijn hand zetten, naar zijn mond, naar zijn verbeelding. Wat voeg je toe, wat laat je weg ? Wat is de essentie ? Met verhalen kun je veel kanten uit.

Vertellers kunnen het verleden weer tot leven brengen. Ze houden ons ‘collectief geheugen’ in stand. Verhalen vertellen is een manier om mensen bewust te maken van wie we zijn en waar. En soms ook waarom. Goede verhalen houden mensen een spiegel voor. Ze doen nadenken en twijfelen. Verhalen die goed verteld worden, lokken beter meer vragen uit dan ze antwoorden geven.

Vertellen is echt wel meer dan vertellen.

ERFGOED De Fabrieke. Ik kreeg een aantal jaren geleden de vraag om een voorstelling te maken over een stuk sociale geschiedenis in Knesselare, Oost-Vlaanderen.

Het zou gaan over de bloei en de teloorgang van de lokale sigarenfabriek, Cogétama, de sigaren met de stoere indiaan op de sigarenbandjes. De fabriek had het dorp gedurende 100 jaar werk en voorspoed geschonken maar ging begin jaren 80 dicht na overnames door steeds grotere tabaksgiganten. Einde verhaal in Knesselare. Mensen verloren hun baan, geld was er niet meer en dus gingen winkels dicht. Het dorp is die sluiting eigenlijk nooit te boven gekomen.

Elk dorp heeft zijn archivarissen die al dan niet officieel beeld en tekst over de lokale geschiedenis bijhouden. Ook zo in Knesselare. Twee mensen daar vormden mijn eerste bron bij het verzamelen van materiaal voor mijn voorstelling. De één een lokale journalist, de ander een fotograaf, allebei door familiebanden met de geschiedenis van de fabriek verbonden.

Minstens even belangrijk waren gesprekken met mensen die de fabriek en de arbeiders en arbeidsters - 80 % waren vrouwen - van nabij kenden. Die getuigenissen gooiden de geschiedenis open. Ik kreeg heel veel informatie over ‘de fabrieke’ zelf, over de routine en het ritme van het werk, over de straat waar de fabriek gevestigd was. Over drankmisbruik en tabaksverslaving, over ‘poedertjes De Man’ die de apotheker verkocht aan vrouwen die overuren wilden draaien. Over gezondheid en realiteit, over de relatie tussen arbeiders en kaderleden, over glorie en teloorgang van de fabriek. De verhalen waren vaak niet fraai en werden, toen ik ze vertelde, niet door iedereen geapprecieerd, maar ze vertelden wel een authentieke geschiedenis van ‘de fabrieke’. De opdracht mondde uit in een vertelvoorstelling van anderhalf uur. Een voorstelling die het publiek even terugbracht naar de tijd toen de mensen met fierheid over hun dorp praatten.

VOLKSVERHALEN. Enkele jaren geleden nam de gemeente Langemark-Poelkapelle, West-Vlaanderen, het initiatief voor een fietsrou-

te met streekverhalen. De verhalen werden aangeleverd door professor Stefaan Top, zelf afkomstig uit Langemark Langs de 42 km-lange fietsroute staan een aantal luisterzuilen waar je met een druk op het knopje een verhaal kan beluisteren in het Nederlands en in het lokale dialect. De dialectversie van de verhalen werd ingelezen door leden van lokale amateurtoneelkringen. Ik werd aangezocht om deze vertellers te coachen. Een boeiende opdracht om aan de slag te gaan met mensen die tot dan geen kaas gegeten hadden van vertellen. Ze merkten dat het niet evident is om een geschreven tekst om te zetten in een echte vertelling. De teksten waren ooit door lokale mensen in het dialect verteld, dan door de professor in het Nederlands op papier gezet en nu moesten ze weer naar het dialect worden hertaald. Hoewel alle deelnemers dialectsprekers waren, was het niet eenvoudig om afstand te doen van de geschreven versie. Soms was er ook discussie over welk woord nu wel en welk woord niet tot de lokale taal behoorde. Mensen leerden de teksten niet uit het hoofd maar uiteraard werd het ‘inlezen’ van de verhalen in de studio een verteloefening. Vertellen maakte de betrokkenheid bij het verhaal sterker.

Bij de opening van de fietsroute werden de verhalen ook live gebracht. De luisterzuilen staan er nog steeds. In combinatie met de frontstreek is de fietsroute zeker een bezoek waard Wie vertelt, vertelt altijd meer dan hij vertelt. Meer moet dat niet zijn, minder ook niet...

Kristine Marteleur, Mia Verbeelen, Tom Van Mieghem

Het sprookjeshuis...

Al 35 jaar leverancier van onuitwisbare jeugdherinneringen.

In 1979 nam de provincie Antwerpen het initiatief om een Sprookjeshuis op te richten waar sprookjes verteld zouden worden aan leerlingen uit het basisonderwijs.

Enerzijds om de schat aan sprookjes niet verloren te laten gaan en anderzijds om de gave van het luisteren en van de verbeelding in stand te houden. Vanaf 2005 werd de werking uitgebreid met ‘ Sprookjes op Zondag’, vertellingen voor families, jeugdbewegingen enz. Het Sprookjeshuis lokt daarmee 6000 bezoekers per jaar, waarvan 5000 leerlingen en 1000 kinderen in gezins-/groepsverband.

Het jonge publiek geniet van een twee uur durende interactieve vertelling verrijkt met poppenspel, muziek, zang, beweging enz.

MINIKASTEEL Het Sprookjeshuis zelf is een kasteeltje met vier kamers en een torentrap, omgeven door een wondermooie tuin met sprookjesstandbeelden. De vier kamers vormen het decor en worden elk jaar opnieuw aangekleed in de sfeer van het thema. Nieuwsgierig verhuist het publiek met de verteller mee - van kamer tot kamer - terwijl het verhaal zich verder ontwikkelt. Het Sprookjeshuis is niet alleen een unieke vertelplek maar staat bovendien in een prachtig historisch domein, het Rivierenhof.

SPROOKJESAMBTENAREN In het vertellandschap is het Sprookjeshuis een uitzondering. De provincie Antwerpen heeft als enige provincie sprookjesvertellers in dienst. Dat op zich lijkt wel een sprookje. De drie vertellers kunnen zich zo volledig toeleggen op het doorgeven van de vertelkunst aan jong en minder jong publiek.

Naast vertellingen voor de jongste leerlingen biedt het Sprookjeshuis dagworkshops voor het 3de en 4 de leerjaar aan: Vertellen en Verzinnen. De workshop leert hen al spelenderwijs verhalen te verzinnen en die verhalen voor hun klasgenoten te vertellen. Deze muzische vorming kadert volledig in de eindtermen luister-, spreek-, uitdrukkings- en taalvaardigheid.

Voor de derde graad richt het Sprookjeshuis zich tot de leerkrachten van het 5de en 6de leerjaar met een opleiding waarin ze verzin- en verteltechniek krijgen aangereikt, die ze dan kunnen doorgeven aan hun leerlingen in de lessen muzische vorming.

SPROOKJESHUIS EXTRA MUROS Om de twee jaar zwaaien de deuren van het Sprookjeshuis open. Op de grasvelden rond het Sprookjeshuis strijkt ‘ ’t Verhalenhof ’ neer; een vertelfestival met ongeveer 30 vertelsessies door vertellers uit het Nederlands taalgebied. Zowel kinderen als volwassenen komen hier aan hun trekken. Poppenspelers, knutselaars en muzikanten vermaken het publiek tussen de vertellingen door. ’t Verhalenhof kent meestal een opkomst tussen de 800 en de 2000 mensen.

De vertellers van het Sprookjeshuis zetten hun verteltalent ook in op verschillende evenementen van de provincie Antwerpen: Rozenfeest, Ecodroom, Sfeerwandeling, Sinterklaasfeest, muzikale vertelwandeling (Terra Nova), Putteke Winter in de Schorre te Boom.

educatie.antwerpen@provincieantwerpen.be www.provincieantwerpen.be > sprookjes www.facebook.com/pages/Rivierenhof

Veva Gerard

Vertelkunst in het Deeltijds Kunstonderwijs?!

Aan de Stedelijke Academie voor Muziek, Woord en Dans in Lier kan je sinds enige tijd een opleiding in de Vertelkunst volgen. Zowel beginnende als gevorderde vertellers kunnen er terecht. Zes jaar lang, twee uur per week. Een pioniersproject binnen het Deeltijds Kunstonderwijs, uit de grond gestampt door woordleerkracht en vertelster Veva Gerard. Guy Tilkin kwam op bezoek en stelde enkele vragen.

Welke concrete initiatieven heb je genomen in je school om ‘echt vertellen’ in het curriculum te krijgen?

Veva: Twee jaar geleden kreeg ik de vraag van een collega-vertelster of ik vanuit mijn ervaring als woordleerkracht en vertelster een workshopreeks wilde geven aan haar en enkele anderen uit het vak. Ze had nood aan nieuwe input na zelf al vele jaren succesvol in het vak te hebben gestaan. Ikzelf stond al jaren in het woordkunstonderwijs, deed dat toch met hart en ziel, en was toch ook op zoek naar een nieuwe uitdaging? Bovendien droeg ik het vertellen een warm hart toe…

“Storytelling is interactive, immediate and very personal, a negotiation between this teller and this audience at this time and in this place, never to be duplicated.” (R.C. Roney, 1996) Mijn directeur, die erom bekend staat nieuwe creatieve initiatieven toe te juichen, stemde meteen toe om het een jaar uit te proberen, weliswaar onder de vlag van het vak welsprekendheid. De cursus Welsprekendheid/optie Vertelkunst was geboren! Ondertussen is het pilootgroepje van destijds al aan zijn derde schooljaar toe en pionieren ze samen met mij om deze cursus uit te bouwen tot een zesjarige opleiding (drie jaar middelbare en drie jaar hogere graad). Er zijn momenteel al vier groepen gevormd, van beginnende over gevorderde tot professionele vertellers, waaronder –hoera hoera- enkele collega-woordleraars die in hun eigen academie met vertellen aan het experimenteren zijn!

Wat is de eigenheid van ‘vertellen’ in vergelijking met voordracht , toneel en welsprekendheid?

Veva: Om het eventjes zwart-wit te stellen. Voordracht en toneel gaan uit van bestaande teksten die van buiten geleerd worden en zo echt mogelijk gebracht worden: een stuk proza of poëzie, een scène uit een theaterstuk of monoloog. Maar het blijft het ‘vertolken’ van andermans tekst. Bij het ‘pure’ vertellen is er geen vaste tekst. Er is wel een verhaal dat in grote lijnen gekend is, maar de verteller

zoekt in het moment de juiste woorden en zinnen om de beelden te vormen die hij wil overbrengen. Bij welsprekendheid kan het twee kanten uit: de spreker heeft of een goed voorbereide vaste speech, of hij vertelt voor de vuist weg aan de hand van een geraamte. Maar een spreker is vaak minder verhalend dan een verteller, hoewel een kort passend verhaal een spreker zeker ten goede kan komen.

Het pure vertellen is dus naakt, zeer kwetsbaar, en daarom zo krachtig. De verteller heeft dan geen enkel hulpmiddel om op terug te vallen, geen decor, geen attribuut, geen kostuum, én geen vaste tekst. Hij heeft enkel zichzelf, de verhaallijn, en het hier en nu. Daarmee moet hij zijn publiek naar een andere plek in een andere tijd brengen. Dat is bijzonder! Dat maakt dat hij ook flexibel kan zijn, zijn verhalen kan aanpassen aan de toehoorders, aan de ruimte waar hij in speelt, aan de sfeer of het thema, dat hij kan inspelen op wat er in het moment gebeurt. Vertellers zijn dan ook vaak interactief, of hebben minstens voeling, verbinding met het publiek, spelen niet voor een vierde wand.

Een ander groot kenmerk van vertellen is dat er vaak ‘geschakeld’ wordt. Een acteur blijft doorgaans in het personage waar hij instapt. Een voordrachtkunstenaar in zijn gedicht. Een spreker in zijn hoedanigheid. Een verteller daarentegen schakelt bv. van verteller naar een personage om wat meer kleur te geven en dan weer terug. Of van verleden tijd naar tegenwoordige tijd om meer vaart in een verhaal te brengen. Dit schakelen vraagt heel wat vaardigheid.

Een verteller is dus in wezen ‘vrij’. Maar met die vrijheid moet je om kunnen, om durven gaan!

Hoe bereik je dit in je lessen?

Veva: Met de beginnende groepen ontleden we het recept voor een goede vertelling: uit welke ingrediënten bestaat een goede verhaalsoep (verhaalopbouw, beschrijvingen, herhalingen… ) en welke eigenschappen bezit een goede verhalenkok (fantasie, inleving, stemgebruik, ruimtegebruik, gelaats- en lichaamsexpressie…). Al die verschillende onderdelen worden aangeraakt, besnuffeld en geproefd in oefeningen met verhaalfragmenten die daarop focussen. Op het einde van het jaar vertelt ieder een

Mia Verbeelen

Waar kan ik leren vertellen? volledig verhaal. Meer ervaren vertellers gaan aan hun soep speciale specerijen toevoegen (humor, spanning, personages, interactie,…). Met de gevorderde groepen experimenteren we meer met eigen recepten en gaan we ook de weg naar binnen. We verkennen tijdens de opleiding ook alle gradaties van vertellen: van het pure vertellen tot vertelanimatie en verteltheater. We schuwen daarbij ook het gebruik van hulpmiddelen niet. Een handpop of een instrument kunnen mooie aanvullingen zijn maar passen niet bij ieder verhaal of iedere verteller. Uiteindelijk moet de verteller voor zichzelf uitmaken wat hem ligt en zijn eigen stijl ontwikkelen!

Wat is er nodig om ‘echt vertellen’ in het DKO (deeltijds kunstonderwijs) meer ingang te doen vinden?

Veva: Leerkrachten woordkunst moeten in de eerste plaats kennismaken met de kunst van het verhalen vertellen! De meesten kennen het niet. Het zou zo prettig zijn om een keertje een hele delegatie woordkunstenaars te zien verschijnen op de internationale vertelavond of tijdens de schoolvoorstellingen tijdens het vertelfestival in Alden Biesen. Het is belangrijk dat de eerste aanraking met vertellen van degelijk niveau is. Ten tweede zouden woordleraars het vertellen zelf aan den lijve moeten kun-

Een vraag die vaak gesteld wordt, door leraren die hun leerlingen willen boeien, door ouders en grootouders, toeristische gidsen, ondernemers, reclamemensen, predikanten, leidinggevenden ...

De Vertelacademie biedt scholing aan iedereen die (beter) verhalen wil leren vertellen of vertellen wil gaan toepassen in zijn of haar werk. Naast sessies in Nederland organiseert de Vertel­ academie tweemaal per jaar een basiscursus ‘beeldend vertellen’ in de Landcommanderij Alden Biesen. De cursus bestaat uit een reeks van vier dagsessies, verdeeld over twee weekends.

Een van de twee weekends sluit telkens aan bij een van de grote vertel­evenementen in Alden Biesen. Deelnemers kunnen indien gewenst overnachten op het kasteel. De basiscursussen worden afwisselend gegeven door twee Vlaamse verteldocenten: Tom Van Mieghem en Mia Verbeelen.

Bij ‘beeldend vertellen’ wordt er stap voor stap gewerkt aan een bestaand verhaal dat door de verteller naar eigen hand wordt gezet. Hierbij komen de grondbeginselen van het verhalen vertellen aan de orde: verhaalstructuren, associatie- en fantasietraining, beeldend vertellen, presentatie en vertellen vanuit perspectief. De cursus wordt afgesloten met een presentatie aan de eigen groep.

In aanvulling op de basiscursussen heeft de Vertelacademie twee meerjarige leerroutes, met begeleidingsmomenten ontwikkeld.

Leerroute 1 is bedoeld voor deelnemers die met een speciale doelgroep willen werken bijvoorbeeld in onderwijs, museum of bibliotheek. Leerroute 2 is voor deelnemers die voor een groot publiek willen vertellen.

nen ondervinden via workshops. Want als je al jaren bezig bent met het vertolken van teksten: poëzie, proza, toneel, redevoeringen,… is het niet makkelijk om dat te lossen en in je eigen woorden en beelden te gaan vertellen! Dat vraagt welbepaalde vaardigheden. Mijn wens en missie is alleszins dat Vertelkunst in de toekomst een plaats krijgt in onze academies, niet onder, maar naast Voordracht, Toneel en Welsprekendheid!

“A focus on the story alone, to the exclusion of the interaction between the storyteller and the listener, misses the point of storytelling.” (S. Denning, 2001)

Beide leerroutes worden afgesloten met een beoordelings­ moment en certificering. Vlaamse leerroute deelnemers volgen de basiscursus in de Landcommanderij Alden Biesen en de vervolgmodules in Nederland.

Voor meer info: www.vertelacademie.be Twitter: @Vertelacademie Facebook: Vertelacademie

Katrijn Beelen

Vertellen als podiumkunst 20 jaar Internationaal Vertelfestival Alden Biesen Van 7 tot 10 maart 1996 vormde de Landcommanderij voor het eerst het decor voor verhalen. Tijdens die allereerste editie stonden 16 professionele vertellers uit 5 landen (Vlaanderen, Wallonië, Nederland, Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië) op onze podia. Het internationale karakter bepaalde van meet af aan mee het succes van het festival dat toen al kon rekenen op een 40-tal secundaire scholen.

Het Vertelfestival breidde de volgende jaren gestaag uit.

Vlaanderen vormt door haar openheid voor vreemde talen de ideale thuishaven voor een meertalig festival: het luisteren naar verhalen gebracht door native speakers leverde de ideale insteek voor het hoger secundair onderwijs. Maar ook de Nederlandstalige vertellers werden erg gesmaakt, zowel door de 1ste en 2de graad secundair onderwijs alsook door de kleuter- en basisscholen. De trend was gezet, het Vertelfestival werd een vaste waarde op de agenda van heel wat scholen.

Al tijdens die prille dagen wilde men het grote publiek laten meegenieten van vertelvoorstellingen. Toch bleek dit geen sinecure. Hoewel we vandaag kunnen rekenen op een trouw publiek in het weekend, blijft het scholenprogramma nog steeds onze grootste publiekstrekker. Enkele jaren later (2006) volgde er een uitgebreid programma voor de talenafdelingen uit het volwassenenonderwijs. Voor deze groepen richten we avondvoorstellingen in, in het Engels, Frans en Spaans - niveaus beginners en gevorderden - en in vijf andere talen: NT2, DE, IT, PT, SE. Behalve het luisteren naar verhalen, wilde Alden Biesen geïnteresseerden ook de kans bieden om zelf een verhaal te leren vertellen. Al vroeg (2001) werden daarom tijdens het vertelfestival vertelworkshops ingericht. Dit initiatief kon op heel wat belangstelling rekenen en gold jarenlang als vast onderdeel van het festival. Ondertussen hebben we hiervoor een samenwerking opgezet met de Vertel­ academie Nederland.

Wat ooit begon als een bescheiden initiatief, is ondertussen uitgegroeid tot het grootste vertelfestival van Europa.

Nu, bijna 20 edities later, gelden nog dezelfde succesvolle principes. Naast meertaligheid en cultuurgebondenheid willen we vooral graag kwaliteit bieden. We kiezen daarbij steeds voor vertellen en eenvoudig verteltheater gebracht door professionele vertellers. Toch bestaan er grote verschillen in stijl. Deze verschillende vertelstijlen houden het boeiend.

Ons festival biedt een mix van gevestigde waarden en nieuw talent. Dat velen deze eeuwenoude traditie weten te appreciëren, blijkt uit de talrijke positieve reacties. Verhalen brengen rust in deze snel evoluerende samenleving. Zij boren ieders verbeelding aan waardoor het lijkt alsof een film wordt afgespeeld in je hoofd, een film zonder technische hoogstandjes of speciale effecten maar een waarin je eigen fantasie de hoofdrol speelt.

Met het oog op de 20ste editie van het Internationaal Vertelfestival draait de festivalmachine weer op volle toeren... net als vorig jaar brengen we meer dan 200 kwalitatieve voorstellingen voor alle segmenten uit het onderwijs en voor het grote publiek. Hoewel de weg nog lang is en enkele nieuwe initiatieven nog grondig moeten worden uitgewerkt, belooft het weer een mooie editie te worden die het bezoeken meer dan waard is.

Binnenkort lees je meer op onze website, hou deze zeker in het oog! www.alden-biesen.be/nl/vertelkasteel Graag tot in april... maar vergeet ook Verhalen in het Park niet, de herfsttegenhanger van het vertelfestival, dat steeds doorgaat in oktober als de herfst haar greep verscherpt op de prachtige landelijke omgeving van de Landcommanderij.

Paul Kellens

Vlaanderen en Nederland organiseren de eerste VERTELWEEK van 17 tot 25 januari 2015 ONDERGEWAARDEERDE KUNST De oude vertelkunst is een basis voor de ontwikkeling van zowat elke hedendaagse cultuur. Toch lijkt de vertelkunst ondergewaardeerd te worden in het culturele circuit. In Vlaamse cultuurgidsen gaat het steevast over literatuur, musea, theater, muziek, dans, poëzie, beeldhouw- en schilderkunst. Zelfs toerisme krijgt een plaatsje. Over de edele kunst van het vertellen wordt niet gerept. Nochtans trekken in Vlaanderen tientallen vertellers wekelijks van de ene vertelvoorstelling naar de andere. In bibliotheken, in cultuurcentra, in scholen, in bejaardentehuizen, zelfs in bruine cafés. Maar blijkbaar onopgemerkt door de media.

van “de week van ...” Zo is er de week van de bibliotheek, de smaak, de mobiliteit, de opvoeding, de sportclub, de fair trade, de amateurkunsten, de zee, de friet, de valpreventie, het hart, het kind, de klas, de klank, de digitale week, de jeugdboekenweek, enzoverder enzovoort. In deze onvoorstelbare lijst is er geen plaatsje voorzien voor een vertelweek en dus moet daar iets aan gedaan worden.

Vertellers, bibliotheken, vertelstichtingen en organisaties die het vertellen genegen zijn slaan de handen in elkaar om nu ook elk jaar een VERTELWEEK in het leven te roepen. Vlaanderen bundelt zelfs de krachten met Nederland en dat is uniek binnen het concept van “de week van..”

VERTELWEEK.BE In Vlaanderen zijn we gespecialiseerd in het uitvinden

Op de website vertelweek.be kan je ook alle informatie terugvinden over de Nederlands-Vlaamse Vertelweek.

Met de steun van …

Warre Borgmans neemt met veel fierheid het peterschap waar van de vertelweek in Vlaanderen. De Vertelweek wordt langs onze kant van de Moerdijk zo ondersteund door een van de meest creatieve vertellers van Vlaanderen. Warre Borgmans draagt “de boreling” een warm hart toe en leent graag zijn naam en zijn bekendheid aan dit jaarlijkse initiatief.

OPROEP

De Vertelweek is een initiatief van de Vertelassociatie Vlaanderen-Nederland. Zij doen een oproep aan iedereen die begaan is met de vertelkunst om zelf een vertelevenement, klein of groot, te organiseren in de vertelweek van 17 tot 25 januari 2015. Meld jouw activiteit op de website en profiteer mee van de internationale publiciteit van de Vertelweek.

Fred Versonnen

Fonkelvogel Fonkelvogel is een initiatief van Schobbejak vzw en drijft op een passie voor de traditionele vertelkunst gebracht op een eigentijdse en meeslepende manier voor jong en oud. Fonkel­ vogel wil het vertellen op de culturele kaart plaatsen en een publiek opbouwen in de eigen regio. Daarom organiseert het, in samenwerking met de provincie Vlaams-Brabant en lokale culturele centra (cc de borre, gc de wildeman), kwalitatief en professioneel hoogwaardige vertelavonden waarop internationale topvertellers de vertelkunst opnieuw laten fonkelen. Daarnaast investeert Fonkelvogel ook in de eigen lokale vertellers en zijn er tal van projecten met scholen, hogescholen, verenigingen etc. www.fonkelvogel.be

Guy Tilkin

Toepassingen voor vertellen en verteltechnieken INTERNATIONALE VERTELPROJECTEN Het Vertelkasteel Alden Biesen zet zich al jaren in voor de vertelkunst in Vlaanderen en in Europa. Het Europakasteel Alden Biesen is al vele jaren actief in Europese culturele en onderwijsprojecten.

Eens moesten deze twee mekaar vinden in... Europese vertelprojecten.

SHEHERAZADE Sheherazade, 1001 Stories for Adult Learning is een Europees Grundtvigproject dat vertellen en verteltechnieken introduceert in het formele en non-formele volwassenenonderwijs. Het project besteedt aandacht aan de taalkundige, (multi)culturele en sociale aspecten van verhalen en van vertellen. Het wil o.a. migranten en nieuwkomers helpen met het ontwikkelen van communicatievaardigheden, van verbeelding, creativiteit, taalvaardigheid, om zo te bouwen aan competenties voor een betere integratie. De doelgroep voor dit materiaal zijn leraren en trainers in de volwasseneneducatie, actoren uit de sociale sector en vertellers.

Meer info op www.sheherazade.eu. De Nederlandstalige versie van het handboek is te koop in Alden Biesen via: annemarie.vandeweyer@cjsm.vlaanderen.be aan drukkosten (€ 8,00 + verzending) TALES Tales And Learning in European Schools is een Comenius Multilateraal Project dat orale en digitale storytelling en het gebruik van verteltechnieken als pedagogisch

instrument wil introduceren in het schoolonderwijs.

TALES startte in november 2013 en duurt twee jaren.

De eind-doelgroep voor het project zijn leerlingen tussen 6 en 18 jaar. Voor deze groep focust TALES op de ontwikkeling van sleutelcompetenties via storytelling v.b. communicatieve competenties in de moedertaal en in vreemde talen, intercultureel bewustzijn, digitale competenties, verbeelding, creativiteit en expressie...

Om deze groepen te bereiken richt TALES zich tot opleiders en studenten in de lerarenopleiding, leerkrachten op school, onderwijs-beleidsmakers en vertellers.

TWEE NIEUWE PROJECTEN DARTS: Digital Art and Storytelling for Heritage Audience Development Vele historische sites in Europa zijn containers vol met verhalen om te vertellen en personages om te ontdekken.

Het doel van dit project is om deze verhalen en personages te verzamelen en te vertellen aan jonge mensen om hen op een innovatieve manier dichter bij cultureel erfgoed te brengen. Jonge mensen zullen de verhalen vertellen via digital art of digital storytelling om zo hun leeftijdsgenoten aan te trekken en hun werk te delen.

Het project zal twee wedstrijden lanceren: een voor digitale kunst en een voor jonge schrijvers. Geïnspireerd door de echte verhalen en personages van enkele historische sites in Italië, Roemenië en België zullen deze kunstenaars nieuwe verhalen creëren via digitale media en creatief schrijven. Het jonge publiek zal aangetrokken worden via sociale media. De beste producten zullen gepubliceerd worden en getoond op bestaande festivals.

Story Regions De partners in het Story Regions project ontwikkelen technieken en benaderingen om de vertelkunst in te zetten voor ‘community building’, sociale cohesie en leren door het promoten van storytelling in sociale en culturele sectoren.

Het team is ervan overtuigd dat storytelling een groot potentieel heeft om mensen te motiveren tot leren, zich met anderen en met andere generaties te verbinden, zich uit te drukken en te integreren in de maatschappij. Storytelling heeft ook het potentieel om de verschillende sectoren in de maatschappij te verbinden. Naar het voorbeeld van de ‘storytelling curator’ in Västerbotten, Zweden zal het project zoeken naar technieken, maatschappelijke actoren en structuren om dit te bereiken.

Rien Van Meensel

Verhalen die helen Verhalen en metaforen ....

Overal in de wereld, doorheen de tijd, vertellen mensen verhalen. Het is een eeuwenoude traditie met als doel mensen samen te brengen, een verklaring te vinden voor de werkelijkheid, waarden en normen over te dragen, zich te ontspannen en … helend te werken. De kernidee daarbij is dat de mens oerbeelden, archetypen of metaforen in zich meedraagt die universeel zijn voor de mens. Via die beelden en metaforen die in verhalen huizen, kunnen verhalen helend werken.

LEVENSVERHALEN Verhalen kunnen delen van ons die in slaap zijn gevallen, wakker maken. Ze gaan voorbij de weerstand heen, die bewust of onbewust is. Voor je het weet is jouw binnenkant al bereikt! Je wordt wakker gekust door het verhaal.

Het grote verhaal raakt daarbij jouw kleine verhaal, jouw levensverhaal.

Veel verhalen volgen een vaste basislijn. Eerst is er onschuld in het paradijs, er wordt een koningszoon of dochter geboren. Er is vrede in het land, maar er ontbreekt iets... dan komt de val uit het paradijs. Hij of zij moet de wereld in, het nieuwe en het onbekende trekt.

De held of heldin wordt geroepen. Onderweg zijn er valstrikken en diepe dalen. Overal zijn er wachters waar je voorbij moet. Die leiden je om de tuin of schrikken je af.

Het is hun taak om je sterker te maken voor je de stap waagt naar het ongekende. Ben je er wel klaar voor? “Ik heb honger, ik ruik mensenvlees!” roept de wolf. Oude overlevingsstrategieën werken niet meer. Je dacht dat je altijd perfect moest zijn. Je dacht dat het zonder moeite kon. Een vriend blijkt geen vriend te zijn. Je komt je schaduw tegen. Op het dieptepunt is er hulp, er is altijd hulp. Maar je moet het oude loslaten en een nieuwe weg zoeken. Het zal nooit meer hetzelfde zijn, maar het zal goed zijn, een nieuw begin.

Werken met levensverhalen is zin zoeken. Iedereen vraagt zich op een bepaald moment in zijn leven af: “Waarom ben ik hier? Wat doe ik hier?” Alle mensen zijn verhalenvertellers. We structureren al onze ervaringen zodanig dat ze een samenhangend geheel, een verhaal vormen.

Zonder dit talent zou onze wereld er chaotisch uitzien.

We vertellen het begin, de plot of crisis en soms vertellen we ook een einde. Dat noemt men een narratieve structuur. Al vertellend geven we zin aan ons leven. We blikken terug naar het verleden en al vertellend komt er verwondering. Sommige herinneringen vervagen en andere thema’s komen naar voor. En al vertellend herschrijven we soms het verhaal.

Er zijn technieken om het geheugen wakker te maken en wij als verhalenvertellers zijn bevoordeeld. We hebben geleerd om beelden op te roepen en het zijn juist die beelden, die via de zintuigen het geheugen wakker schudden.

GETUIGENIS Eerst hebben we in groep gewerkt met het begrip ‘thuis’.

Iedereen vult dit in op zijn manier. Dan vertel ik het verhaal van de ‘Zeehondenvrouw’. Een eenzame man neemt het zeehondenvel van een zeehondenvrouw weg zodat ze niet meer kan terugkeren naar haar thuis, de zee. Uiteindelijk trouwen ze en krijgen ze kinderen. Haar heimwee naar de zee blijft. Tot op een dag haar kinderen de zeehondenhuid vinden en tonen. Ze neemt de huid vast, ruikt eraan, ruikt het zoute en het zilte, sluit haar ogen, ziet haar eigen blauwe wereld... Dan stop ik het verhaal: Wat zal de vrouw doen? Teruggaan? Blijven? Nog iets anders? De deelnemers mogen zelf een einde aan het verhaal verzinnen.

Ik zit naast een jongen, die komt uit een ver, warm land waar een oorlog alles verwoest. Hij is jong en alleen, zijn familie heeft al het geld dat ze hebben, weggegeven zodat hij hier het geluk kan vinden. Voor hem is thuis ... familie! Ik vraag hem wat hij zou doen met de zeehondenhuid. ‘Verbranden’, zegt hij, ‘begraven, er is nu een nieuwe familie’.

Ik ben geraakt en vraag hem hoe ze in zijn land mensen begraven. Hij vertelt het, met de weinige woorden Nederlands die hij tot nu toe heeft. Op die manier, met dat ritueel begraven we de zeehondenhuid met het nodige respect.

Dan komen alle anderen aan het woord. Zij hebben compromissen gezocht, in twee werelden leven, in het weekend terugkomen, alle variaties zijn mogelijk. De jongen naast mij luistert zwijgend. Dan zegt hij opeens: “Ik heb een gedicht geschreven.” “… Het zeehondenjong kan niet meer terug naar de woestijn. Maar in alle diepe waters die er in de wereld bestaan, hebben wij een huisje.” Ontroerend.

Patricia Huion

Vertellen in de lerarenopleiding Leerling met verhaal voor leraars Als twaalfjarige genoot ik intens van de geschiedenisverhaaltjes. Ik leefde mee met de Spartanen en de Grieken, hun debatten en hun sportscholen... Tot de lerares vertelde dat ze pasgeboren, misvormde baby’tjes van een toren in zee gooiden. Toen dook ik uit mijn verbeelding. Dat wou ik niet beleven.

Ik denk dat geschiedenis ongeveer het enige vak was waarin verhalen verteld werden. Literatuur werd geanalyseerd of gebruikt om mijn taalkennis te verbeteren.

Voor het overige leerden wij via het logisch-analytisch model. Ongetwijfeld is dit een goede manier om kennis te creëren in het industrieel tijdperk en mijn studententijd moet ik volledig in dat tijdperk situeren. Dat is echter anders voor mijn onderwijsloopbaan. Die loopt voor het grootste deel parallel met de groei naar het informatie- en kennistijdperk. En net zoals Jane Austen 200 jaar geleden betwijfelde of jonge mensen de vaardigheden aanleerden die zij nodig hadden in het industrieel tijdperk, vraag ik mij af of wij onze leerlingen en studenten wel de competenties aanleren die belangrijk zijn in de kennisnetmaatschappij? Leren wij hen, met andere woorden, de vaardigheden nodig voor de 21ste eeuw of houden we vast aan de “ accomplishments” van de 20ste eeuw?

Zo vraag ik mij af of verhalen tot de competenties van het verleden of de toekomst behoren. De psycholoog Bruner leerde ons dat verhalen zich uitstekend lenen om betekenis te geven aan ervaringen of gebeurtenissen die “niet kloppen”. Een economische crisis of een technologie die alle zekerheden in vraag stelt, voldoet zeker aan dit criterium. Iedereen begint dan verhalen te vertellen of valt terug op verhalen om eerst de veranderingen te begrijpen en vervolgens nieuwe verhalen te ontwikke-

Bekijken van zelfgemaakte filmpjes voor het diversiteitsproject ‘Werk voor mij”. len die uitleggen hoe we kunnen reageren. Aangezien de kennismaatschappij gekenmerkt wordt door vele en snel opeenvolgende veranderingen, is het dus mijn stelling dat het absoluut noodzakelijk is dat wij, leerkrachten, de burgers van de 21ste eeuw aanleren hoe je verhalen creëert en deelt.

Zelf heb ik ervaren in het diversiteitsproject “Werk voor mij” (KHLim, 2012) dat studenten nieuwe kennis kunnen ontwikkelen, nieuwe inzichten kunnen verwerven door samen verhalen te ontwikkelen. Samen met danseres Yeri Anarika Vargas Sanchez, theatermaker Kurt Monten en filmmaker Ilona van den Brekel exploreerden studenten het concept “ruimte” als metafoor voor het sollicitatieproces. In kortfilmpjes vertellen zij vervolgens wat solliciteren kan zijn.

“Given the centrality of narrative in human experience, we can begin to appreciate the power of stories in teaching and learning. We can also see that the application of a narrative perspective to education involves much more than storytelling in the classroom.” (M. Rossiter, 2002)

“Storying, the process of constructing stories in the mind, is one of the most fundamental ways of making meaning and thus pervades all aspects of learning, regardless of age. (M. Hamilton and M. Weiss, 2005)

Een verhalenverteller creëert bovendien niet enkel een verhaal, maar bedenkt ook hoe dit verhaal te delen. Daarom leren leerlingen ook nadenken over hoe zij iets vertellen en de consequenties die hun keuze heeft.

Kiezen ze voor een mondelinge vertelling, dan zullen ze meer aandacht aan de spanningsopbouw moeten besteden; kiezen zij daarentegen voor een digitale vertelling, dan moeten zij eerder hun creativiteit gebruiken om interactie met hun publiek te krijgen. Telkens ontwikkelen zij een ander setje competenties.

Om dit te verduidelijken stel ik twee voorbeelden van goede lespraktijken voor: Experientially Oriented Spring (EOS) (KHLim Belgie), Multi-Lingual Digital Storytelling ( Peace school London).

1) In EOS werken leraren-in-opleiding uit verschillende Europese landen samen rond volksverhalen.

In de KHLim volgen ze een workshop rond storytelling en luisteren ze naar verhalen uit verschillende culturen om in het narratief denkkader te geraken. Ze gaan naar het Internationaal Vertelfestival in Alden Biesen en creëren een storyfestival voor hun eigen creaties. Inzicht in het genre van volksverhalen, in de culturele verschillen, zich kunnen uitdrukken in het Engels en genieten van verhalen zijn de voornaamste leerdoelen. De lerarenopleiders zijn storycoaches die de brug vormen tussen de professionele storytellers en de leraren-in-opleiding. Die laatsten veranderen zodoende van leraar naar leraar-verteller die op zijn beurt de kleuters en leerlingen van het lager of secundair helpt om verhalen te creëren.

2) De Peace School gebruikt storytelling om 11-tot 17- jarigen Arabisch aan te leren. Aangezien de handboeken niet langer de jongeren aanspreken, gebruiken de leerkrachten digitale storytelling niet enkel om hen te motiveren maar ook om hun creativiteit, hun culturele gevoeligheid en hun kritisch denken te laten groeien. De leerkrachten creëren een context waarin jongeren voor hen relevante verhalen kunnen creëren in media eigen aan hun generatie.

Cuberdons in een digitale vertelling.

Tot slot wil ik je uitdagen tot een debat over het belang van storytelling in een tijdperk waarin we “leren” definiëren als het vermogen om te verbinden met zowel mensen als ideeën. Het is mijn stelling dat verhalen, als manier om alles samen te brengen, steeds belangrijker worden. Zij verbinden niet enkel met bestaande mensen en kennis, maar gaan ook op in nieuwe verhalen die het leren en lesgeven in de 21ste eeuw zullen ontwerpen.

Wil je meer weten, ga naar: www.youtube.com/user/l2lbyte www.storiesforlearning.eu. storiesforlearning@groups.facebook.com

“Narrative is a fundamental structure of human meaning making.” (J. Bruner, 1986)

Melanie De Mol

Verhalen moeten worden verteld Anders verdwijnen ze. Opgevreten door de tijd. Van Stoel tot Stoel stimuleert de vertelkunst in Vlaanderen. Zodat ze nog lang en gelukkig mag leven!

In 2014 werden twintig kaarsjes uitgeblazen... Lang leve Van Stoel tot Stoel! Zo’n 20 jaar geleden hadden enkele begeesterde vertellers een lumineus idee: ze wilden een vereniging oprichten die zich specifiek richtte op (amateur)vertellers.

En dat is hen goed gelukt ook! Maar wat wil Van Stoel tot Stoel precies doen? Samengevat: mensen samenbrengen rond verhalen. Door het vertellen te stimuleren en te promoten willen we dat de vertelkunst gewaardeerd en ontwikkeld wordt. Beginnende vertellers helpen we op weg. Ervaren exemplaren blijven we inspireren. Maar ook organisatoren, sectoren en publiek kunnen bij ons terecht voor informatie, ontmoetingen, vorming, ondersteuning en vertellementen.

VORMING VOOR IEDEREEN DIE WIL VERTELLEN Van Stoel tot Stoel organiseert allerlei vormingsinitiatieven. Zo is er telkens in het voorjaar een basis- en vervolgcursus vertellen en streven we ernaar om regelmatig gespecialiseerde workshops op poten te zetten. Verder kondigen we op de website ook workshops en evenementen van andere verenigingen aan.

VERTELLERS ONTMOETEN ELKAAR Tweemaal per jaar brengen we vertellers van allerlei pluimage bij elkaar op een ontmoetingsdag. We zorgen voor een interessant leermoment. Iedereen kan er zijn verhaal brengen en krijgt - onder leiding van een professionele coach - feedback aan de hand van tips en complimenten.

Ontmoetingsdag - Mortsel

Oorvonk – Vertelfestival in Gent VERTELLEMENTEN Af en toe kunnen we het niet laten. Dan zetten we eigen vertellementen op poten. In 2014 organiseerden we “Oorvonk”: een groots vertelfestival in Gent. Sinds 2007 werkt Van Stoel tot Stoel tevens jaarlijks een vertelluik uit voor het Landjuweelfestival. Om de 2 jaar organiseren we ook De Gouden Stoel, een wedstrijd voor vertellers. Van Stoel tot Stoel kiest in de festivals duidelijk voor een afwisseling tussen professionele vertellers en liefhebbers.

Van Stoel tot Stoel is een deelaspect van de werking van OPENDOEK Amateurtheater Vlaanderen, gesubsidieerd door het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. De werking van Van Stoel tot Stoel wordt binnen OPENDOEK opgevolgd door stafmedewerker Melanie De Mol en kan op de steun van diverse vrijwilligers rekenen. De stuurgroep wordt getrokken door Jef Janssen, Jan Vandemeulebroeke, Annie Schelfout, Maarten Van Rompaey en Kitty Van Steelandt.

Wil je meer over ons weten?

Surf dan naar www.vanstoeltotstoel.be of richt je mailtje aan info@vanstoeltotstoel.be.

Guy Tilkin

Vertelkunst in Europa De heropleving van de vertelkunst in Europa is niet overal tegelijkertijd gekomen. De eerste landen in de rij waren Ierland, Groot-Brittannië (onder impuls van Duncan Wiliamson, Ben Haggarty en de Crick-Crack Club) en Frankrijk (onder impuls van Abbi Patrix en La Compagnie du Cercle). Dan volgde Spanje, dankzij impulsen uit Zuid-Amerika, de Scandinavische landen, Nederland, België, Italië ... en nu is er op vlak van vertellen duidelijk ook beweging waar te nemen in de Centraal en Oost-Europese landen.

Ook in Rome kan je in juni FESTIVALS IN EUROPA een verhaal meepikken op Dankzij deze heropleving het Festival Internazionale di kent Europa enkele mooie Storytelling Raccontamiunasfestivals. Waarom, tijdens de toria met een internationaal vakantie, geen occasioneel programma in het Italiaans verhaal meepikken onder een en het Engels (www.racconof andere palmboom of, beter tamiunastoria.com). nog, je vakantie afstemmen op een mooi vertelfestival?

Voor een Duitstalig festival In Groot-Brittannië zijn er hoeft je niet ver te reizen: verschillende internationale Aken herbergt het vertelfesfestivals waar vertellers van Festival in Chiny (LU) tival: “Zwischen-Zeiten” dat over heel de wereld hun verhaal brengen, in het Engels (What did you expect?). De in het begin van oktober een internationaal programma twee grootste zijn: “Beyond the Border” in Llantwit Major, Duits-Engels biedt (www.maer.de).

Zuid Wales, om de twee jaren, eerste weekend van juli (www.beyondtheborder.com) en “Festival at The Edge”, Voor wie een verhaal in een vreemde taal te hoog gegrejaarlijks in Much Wenlock, Shropshire, derde weekend pen is, kan naar Nederland met o.a. het Watervalfestival in juni in Zwolle (www.deverhalenboot.nl) en het Intervan juli (www.festivalattheedge.org) . nationaal Storytelling festival Amsterdam in november Voor de liefhebbers van de Franse taal zijn er bijvoor- (www.storytellingfestival.nl). Een van de grootste verbeeld het festival in Chiny (provincie Luxemburg), het telfestivals van Spanje, de Maratón de los Cuentos, heeft tweede weekend van juli (www.conte.be) of het Festival een uniek concept: 46 uren aan één stuk vertellen, op de Interculturel du Conte de L’Ile de Vassivière, een schit- binnenkoer van het Palacio del Infantado, door een niet terend festival, midden augustus, in de Limousin (www. aflatende reeks vertellers met korte verhalen. Het initiaparoles-conteurs.org), vaut le voyage! In Dublin zijn er tief kwam van de lokale stadsbibliotheek als een ‘lees-proregelmatig vertelfestivals, georganiseerd door de ‘Story- ject’ voor de bevolking en de burgemeester geeft al 20 jaar tellers of Ireland’ (www.storytellersofireland.org). Ierland de aftrap met een eigen verhaal. Nu komen er (aspirant) herbergt ook een minifestival op het eiland Cape Clear; vertellers uit alle hoeken van Spanje en heeft het festival een pareltje dat jaarlijks plaatsvindt tijdens het eerste naast de Maratón ook een internationaal programma in verschillende zalen in de stad (maratondeloscuentos.org). weekend van september (capeclearstorytelling.com).

FEST Steeds meer vertellers zijn internationaal actief en willen collega’s uit het buitenland aan het werk zien, festivalorganisatoren zoeken contact met mekaar en wisselen ervaringen uit. Alden Biesen, met haar meertalig festival, wordt al jaren door de vertellers zelf bestempeld als een ‘European Storytelling hub’ waar zij collega’s uit heel Europa en uit verscheidene taalgroepen kunnen ontmoeten.

Maar er was nood aan een structureel netwerk. Sinds 2005 werden er pogingen ondernomen om een echt Europees netwerk te creëren van vertellers-associaties en festivalorganisatoren. Een reeks internationale confe-

renties (Oslo in 2008, Lausanne in 2009 en Reading in 2010) gaven gestalte aan FEST: de Federation for European StoryTelling.

Sinds 2012 is FEST een Internationale vzw met zetel in Alden Biesen.

Tijdens de jaarlijkse conferenties worden er ervaringen uitgewisseld inzake de professionele ontwikkeling van de verteller, de positie van de vertelkunst, problemen en opportuniteiten. De volgende conferentie is in juni 2015 op eiland Kea (Griekenland); verhitte gesprekken gegarandeerd... (www.fest-network.eu)