Dutch - Het kleine liberale boekje

Het kleine liberale boekje Gids voor politiek partijwerk

HANDBOEK Het kleine liberale boekje Gids voor politiek partijwerk

Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Waarom we sterke liberale partijen nodig hebben

7

Hoofdstuk 2 Wat liberale partijen liberaal maakt

13

Hoofdstuk 3 De rol van politieke partijen

23

Hoofdstuk 4 Partijstructuren en -functies

29

Hoofdstuk 5 Ledenadministratie

49

Hoofdstuk 6 Evenementenorganisatie

61

Hoofdstuk 7 Communicatie

77

Hoofdstuk 8 Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren 93 Hoofdstuk 9 Fondsenwerving 117 Hoofdstuk 10 Hoe op te treden in (plaatselijk) parlement/regering – coalitie of oppositie

123

Appendix

137

1. Rol en belang van de ELDR 2. Liberale organisaties en denktanks over de wereld

140

Copyright 2011 ELDR, aisbl Alle rechten voorbehouden Medeauteurs: Annemie Neyts-Uyttebroeck, partijvoorzitter ELDR 2005-2011; Philipp Hansen, hoofd politieke afdeling van de ELDR. Niets van deze publicatie mag worden gereproduceerd, opgeslagen in of ingevoerd in een retrievalsysteem of worden overgedragen, in welke vorm of op welke wijze dan ook (electronisch, mechanisch, gefotokopieerd, opgenomen, of anderszins), zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Verzoeken om toestemming dienen te worden gericht aan: info@eldr.eu.

Design : Trinome.be Politiek is gebaseerd op een stevige organisatie om zo liberaal beleid te kunnen ontwikkelen, te communiceren en uit te voeren. Succes is daarom gebaseerd op interne partijstructuren, de vaardigheid om leden te werven die zich willen inzetten en je talent om campagne te voeren voor je ideeën.

Partijpolitiek vereist steeds meer professionaliteit en tegelijkertijd wordt het steeds moeilijker om vrijwilligers te vinden die de ruggengraat willen vormen van een politieke partij of een non-profitorganisatie.

De ELDR heeft deze gids over partijpolitieke activiteit gemaakt die enerzijds een richting kan aangeven aan nieuwe partijleiders en anderzijds kan dienen als referentiemateriaal en ideeënbron voor ervaren partijmedewerkers.

Het biedt praktische ideeën en tips over onderwerpen als het opbouwen van een plaatselijke partijafdeling, het organiseren van evenementen of het omgaan met de pers.

Bij een dergelijke gids is uw feedback van belang. Laat het ons weten als u tekortkomingen ziet of als u toevoegingen heeft die u graag met anderen wil delen. We zullen bij komende uitgaven rekening houden met uw feedback.

4

Handboek – Het kleine liberale boekje

Dankbetuiging Het ontstaan en het schrijven van deze gids is gebaseerd op de ervaringen en politieke successen van veel liberale partijen in heel Europa, en hierbij is geput uit het werk en de politieke ervaring van succesvolle liberale politici, adviseurs en beroepskrachten op het gebied van het opbouwen van een partij, politiek campagnevoeren en communicatie.

Veel van hen worden genoemd in de voetnoten, sommige anderen worden op deze plaats bedankt.

Secretaris-generaal van de ELDR Federica Sabbati, evenals ELDR-stafleden Didrik de Schaetzen, Joakim Frantz, Robert Plummer en Daniel Tanahatoe, hebben een grote bijdrage geleverd door commentaar en feedback te geven op concepten van (delen van) dit boek. De Duitse liberale adviseur Wulf Pabst heeft tijdens het schrijfproces ook waardevolle adviezen gegeven.

De Britse Liberaal-Democraat Penny Hopkins, de redacteur van deze gids, heeft aangetoond van onschatbare waarde te zijn bij het omvormen van een wirwar aan ideeĂŤn en losse deeltjes tot een goed leesbare, moderne gids.

Handboek – Het kleine liberale boekje

5

WAAROM WE STERKE LIBERALE PARTIJEN NODIG HEBBEN

1

H

et liberalisme biedt zowel een humanistische levens- en maatschappijvisie als een politieke praxis en spreekt daarom heel wat mensen aan die niet meteen geïnteresseerd zijn in alledaagse politiek of die zelfs neerkijken op de politiek van alledag. Want zeg nu zelf: politieke tv-debatten en uitvoerige campagnebeelden zijn zelden fraai of verheffend. Oeverloos gekibbel, persoonlijke aanvallen, opgeblazen ego’s stoten meer af dan ze aantrekken.

Geen wonder dat vele burgers zich nauwelijks aangesproken voelen. En toch worden vele mensen door ideeën en denkbeelden geboeid en zijn er velen die oprecht mee willen werken aan een betere wereld. Hoe doe je dat: de wereld verbeteren?

Ideeën en denkbeelden ontstaan in de universiteiten, hoge scholen en denktanks en raken verspreid via de media, en dat kunnen zowel traditionele media zijn zoals kranten, tv en radio, of moderne zoals internet en zijn vele vehikels. De ontwikkeling en verspreiding van ideeën vormt echter slechts het eerste deel, en dan nog het makkelijkste, van het verhaal. Ideeën omzetten in werkelijkheid, ze in praktijk brengen is veel moeilijker. Hier komt onvermijdelijk de politiek op de proppen.

Een nieuwe visie op sociale zekerheid bijvoorbeeld kan pas werkelijkheid worden indien en wanneer politieke beleidsbepalers het bestaande systeem zozeer omvormen dat een nieuw systeem kan opgezet worden. Een dergelijke onderneming is een taak voor regeringen en parlementen, dus voor politici. En politici kunnen daarin enkel slagen als ze over de vereiste politieke meerderheid beschikken.

In een democratie is een parlement samengesteld uit verkozen vrouwen en mannen en leden van een regering worden meestal gekozen onder de verkozen parlementsleden. Zelfs wanneer dit niet het geval is, zal een regering

Handboek – Het kleine liberale boekje | Waarom we sterke liberale partijen nodig hebben

7

pas aan de slag kunnen nadat ze de goedkeuring heeft gekregen van een meerderheid in het parlement.

Kort gezegd, wil een politieke beweging haar ideeën en inzichten vertalen naar de werkelijkheid, dan zal ze moeten deelnemen aan verkiezingen.

En om te kunnen wegen op de uitkomst van politieke debatten zal ze over een voldoende aantal gekozenen in het parlement moeten kunnen beschikken. Om met enige kans op succes aan verkiezingen deel te kunnen nemen, is het dan ook noodzakelijk dat het liberalisme de vereiste politieke structuren zou opzetten.

En om uit te groeien tot een vaste waarde in de eigen politieke omgeving, moet het liberalisme in staat zijn om een voldoende aantal mensen te doen verkiezen, en dat niet één keer, maar verschillende malen na elkaar.

Slechts op die manier kan het liberalisme duurzaam verankerd raken in het politieke landschap.

Overschouw ik het Europese politiek landschap, dan stel ik vast dat liberalen ontbreken in verschillende nationale parlementen. Overschouw ik de liberale fractie in het Europese Parlement, dan moet ik ook daar vast stellen dat verschillende lidstaten geen liberale afgevaardigden hebben.

Ik kan niet anders dan daaruit besluiten dat de liberale partijen in verschillende Europese lidstaten gewoon te zwak zijn om ook maar één enkel persoon te doen verkiezen in hun nationale parlement en /of het Europese Parlement. En daaruit volgt dan weer dat diezelfde landen geen enkele liberale vertegenwoordiger naar de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa kunnen afvaardigen.

Die treurige gang van zaken heeft tot gevolg dat de liberale stem in die landen niet wordt gehoord, niet aanwezig is in het publieke debat, en geen bijdrage kan leveren tot de ontwikkeling van de samenleving. Dat is extra jammer in landen waar de liberalen nog slechts enkele jaren geleden wel

8

Handboek – Het kleine liberale boekje | Waarom we sterke liberale partijen nodig hebben

een grote rol speelden, maar nu om allerlei redenen omzeggens van het toneel zijn verdwenen.

Liberalen zijn echter optimistisch van nature en jammerlijke situaties kunnen omgebogen worden.

Mijn jarenlange ervaring heeft me geleerd dat het liberale partijen over het algemeen niet ontbreekt aan ideeën en getalenteerde kandidaten. Wat ze vaak ontberen is een krachtige en goed gestructureerde organisatie. Niet zelden zijn ze redelijk goed vertegenwoordigd in de hoofdstad en grotere steden, terwijl ze nauwelijks of helemaal niet aanwezig zijn in de gemeenten, dorpen en op het platteland. Dikwijls zijn ze ongelijk vertegenwoordigd in de verschillende kiesdistricten en tengevolge daarvan kunnen ze ofwel niet deelnemen aan de verkiezingen in een aantal districten, wat hun uiteindelijke uitslag verzwakt, of moeten ze vanuit het niets nog beginnen met de uitbouw van een structuur terwijl de campagne al is begonnen.

Geen enkele politieke partij kan op middellange en lange termijn blijven bestaan, als ze niet beschikt over een structuur die stevig genoeg is om voor continuïteit te zorgen, die voldoende mankracht en middelen ter beschikking heeft om een aantal achtereenvolgende campagnes te voeren en die de partij over moeilijke tijden heen kan tillen. Dat geldt even zeer voor liberale partijen als voor alle andere partijen die de ambitie koesteren om hun gemeente, stad, provincie of land te besturen om aldus hun ideeën in werkelijkheid om te zetten.

Ik heb dertig jaar ervaring als parlementslid in eigen land en in de Europese Unie. Het is me ook gelukt gekozen te worden in de gemeenteraad van mijn stad, waarin mijn partij sinds lange tijd niet meer vertegenwoordigd was. Ik heb er tevens voor gezorgd dat mijn partij tot een van de sterkste Vlaamse partijen in de regio Brussel is uitgegroeid. Vanzelfsprekend heb ik dat niet op mijn eentje voor elkaar gekregen. Al heel vroeg besefte ik dat mijn partij leefbare en actieve afdelingen in alle kiesdistricten van mijn regio Handboek – Het kleine liberale boekje | Waarom we sterke liberale partijen nodig hebben

9

nodig had en daar hebben mijn vrienden, collega’s en ikzelf vervolgens voor gezorgd. Vanaf het begin, in 1989, is mijn partij vertegenwoordigd in het regionale parlement, en sinds 1999 neemt ze deel aan de regionale regeringscoalitie. Overigens geven deze twee data aan dat het opbouwen van een duurzame partijstructuur tijd vergt en dat succes niet meteen volgt.

Van 1985 tot 1989 was ik partijleider. Tijdens die periode hebben vier verkiezingscampagnes plaats gegrepen: twee voor het nationale parlement; één voor de gemeenteraden, en één voor Europa en de hervormde regionale parlementen. Telkens boekten we vooruitgang. De voorbereiding voor de lokale verkiezingen bood me een unieke kans om de sterke en de zwakke punten van onze partijstructuren op te sporen.

Ik liet onze structuren letterlijk in kaart brengen en zo kon ik vaststellen dat een goed functionerende lokale partijstructuur belangrijker is voor een behoorlijk verkiezingsresultaat dan het voorhanden zijn van één of zelfs enkele plaatselijke gekozenen. Die kunnen immers verdwijnen of aan populariteit inboeten, en dan sta je als partij met lege handen en moet je helemaal van nul herbeginnen. Functioneert er echter een plaatselijke structuur, dan is het wegvallen van een goede kandidaat minder dramatisch.

Het overal behalen van ons landelijk gemiddelde stelde ik als doel. Het landelijk totaal is immers de som van alle verkiezingsresultaten, met inbegrip van de beste en de zwakste uitkomsten. Overal het landelijk gemiddelde evenaren zou het landelijk totaal zeker verbeteren.

Dit is een manier om een kwantitatief doel te bepalen. Dat kan ook op een andere manier gebeuren, bijvoorbeeld door zich te richten op het bereiken van de kiesdrempel met daarbovenop een veiligheidsmarge. Ligt de kiesdrempel bijvoorbeeld op 5%, dan zou het doel op 7% of 8% moeten liggen. In de praktijk betekent dit dat er van iedere 100 stemmers 7 of 8 op de partij zouden moeten stemmen.

10

Handboek – Het kleine liberale boekje | Waarom we sterke liberale partijen nodig hebben

Dit is tegelijk moeilijker en makkelijker dan je zou denken. Maar geloof me: zonder partijstructuur, hoe beperkt ook, is het haast onbegonnen werk.

Mensen stemmen immers niet op iemand van wie ze nog nooit hebben gehoord. Mensen stemmen niet op een partij die hen onbekend is en die slechts luttele weken voor de verkiezingen uit het niets opduikt en pardoes om hun stem vraagt.

Ervoor zorgen dat je partij en haar toekomstige kandidaten bekend raken, hun ideeĂŤn en voorstellen bekend maken en verspreiden (nadat ze eerst werden voorbereid), dat zijn kerntaken voor partijstructuren. Leuk is het niet altijd, en evenmin sexy, maar het bepaalt in grote mate je succes.

Wij geloven hartstochtelijk in het liberalisme en willen het liberalisme overal in Europa versterken. Om daartoe bij te dragen, heeft ELDR dit handboek gemaakt.

Annemie Neyts-Uyttebroeck, ELDR voorzitter 2005 - 2011

Handboek – Het kleine liberale boekje | Waarom we sterke liberale partijen nodig hebben

11

WAT LIBERALE PARTIJEN LIBERAAL MAAKT

2

V

eertig jaar geleden maakte ik kennis met het internationale liberalisme toen ik permanent secretaris werd van WFLRY, de “World Federation of Liberal and Radical Youth”. WFLRY was de jongerenorganisatie van de Liberale Internationale. Ze bestaat nog steeds, maar heet nu IFLRY, met de I van International. Vandaag is de jongerenorganisatie echt wereldwijd actief, veel meer dan toen ze de wereld in haar naam droeg. Een liberale paradox, zullen we maar zeggen.

Ik leerde de schakeringen, nuances en heuse verschillen binnen het liberalisme kennen en ik trof ze aan zowel binnen de Liberale Internationale als binnen de ELDR. Die verscheidenheid is één van de vele charmes van het liberalisme, maar roept meteen de vraag op wat het nu echt betekent om een liberaal mens te zijn en wat het echt betekent om een liberale partij te zijn. Is liberalisme slechts een woord, een etiket, of is het meer?

Anders gesteld: is er iets wezenlijks wat alle liberale mensen en partijen gemeen hebben, en wat zou dat dan wel kunnen zijn?

Ik stelde vast dat dit inderdaad het geval is, en dat die gemeenschappelijke kern verklaart waarom liberalen uit de hele wereld en uit heel Europa samenwerken en gemeenschappelijke antwoorden kunnen bedenken op de grote vragen en uitdagingen van vandaag.

Met boeken over liberalisme kunnen hele rekken worden gevuld, wat erop zou kunnen wijzen dat de kwestie niet zo eenvoudig is als ik net aangaf.

Maar heb even geduld.

Het was de Cambodjaanse oppositieleider Sam Rainsy die me met volgend verhaal de weg wees.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Wat liberale partijen liberaal maakt

13

Ooit was hij in Nieuw-Zeeland en ontmoette er andere Cambodjanen. Eén van hen zei toen: “Mijnheer Sam, Cambodja is minstens zo mooi als Nieuw-Zeeland en bezit een oude, grote cultuur, maar Cambodjanen zijn meestal erg arm en hebben vreselijk geleden. Nieuw -Zeelanders daarentegen zijn rijk en lijden niet onder geweld. Ik denk dat dit te verklaren is omdat mensen hier vrij zijn en de vrijheid hebben om hun eigen leven op te bouwen. Cambodjanen bezitten deze vrijheid en onafhankelijkheid niet, en daarom blijven ze arm.” En Sam Rainsy concludeerde: “deze boer uit Cambodja had goed begrepen waar het liberalisme om draait: het draait om vrijheid en onafhankelijkheid; het draait om de waardigheid van mensen die de kans krijgen eigen levensdoelen na te streven.”

Zo heb ook ik het ervaren. Steeds weer ondervond ik dat liberalen overal ter wereld deze ene overtuiging delen, de overtuiging dat individuele vrijheid en onafhankelijkheid de sterkste hefbomen zij om tot ontwikkeling en geluk te komen.

Dan rijst de vraag hoe je de maatschappij moet inrichten om zoveel mogelijk mensen, zo niet alle mensen, deze hefbomen aan te reiken?

Want dat wordt van liberale partijen verwacht; dat ze een beleid ontwikkelen dat het grootst aantal mensen in staat stelt een beter leven op te bouwen voor zichzelf en hun medeburgers.

Liberale partijen kunnen er (zeer) verschillende ideeën op nahouden over hoe je dat voor elkaar brengt.

Timothy Garton Ash formuleert het als volgt: “Hoe kunnen we een zo hoog mogelijke kwaliteit en niveau van individuele vrijheid bereiken die verenigbaar zijn met de vrijheid van anderen? Is het ene of het andere beleid bevorderlijk voor het bereiken van dat doel of werkt het juist belemmerend? Echte liberalen komen altijd terug bij deze vraag. Het belangrijkste twistpunt in de afgelopen honderd jaar binnen de liberale traditie – tussen een rechtsere vorm van liberalisme met nadruk op economie, vrijhandel, sterke 14

Handboek – Het kleine liberale boekje | Wat liberale partijen liberaal maakt

marktwerking, deregulering en een terughoudende overheid, en een linksere, meer egalitaire vorm van liberalisme met de nadruk op een sociale, actievere overheid en empowerment – is eigenlijk een twistpunt over de manier waarop dat gedeelde doel moet worden bereikt, niet over het doel op zich.” 1 Bekijken we de componenten van de twee belangrijkste schakeringen van het liberalisme, dan rijst de vraag onvermijdelijk of ze niet de hoofdbestanddelen vormen van alle (en in ieder geval van alle westerse) huidige grote politieke stromingen. En als dat zo is, rijst meteen een andere vraag. Als de belangrijkste bestanddelen van het liberalisme mainstream zijn geworden en in verschillende mate bij de meeste grote partijen worden aangetroffen, hoe kunnen partijen die beweren echt liberaal te zijn, zich dan nog onderscheiden? Je zou een nog neteliger vraag kunnen stellen: als liberalisme mainstream is geworden, als het de politieke hoofdstroom van deze tijd is geworden, hebben we dan nog wel behoefte aan liberale partijen?

Ik zeg daarop volmondig ja.

Ja, we hebben nog steeds behoefte aan liberale partijen. Maar dat stelt ons wel voor de moeilijke opdracht om onze partijen dermate te onderscheiden van alle andere partijen dat mensen ervan kunnen overtuigd worden om voor ons te stemmen.

Liberale partijen zijn in de eerste plaats nodig om het liberalisme levend te houden. “(Als) een historische beweging van ideeën en als politieke en sociale praktijk… (meer nog dan als) een stelsel van algemene en vage beweringen” 2, vervult het liberalisme nog steeds een belangrijke rol in de ontwikkeling van onze maatschappij.

1 Timothy Garton Ash, Why we need the Liberals in British politics – and by their proper name, The Guardian, 30 juni 2010, http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2010/jun/30/ liberals-british-politics-proper-name.

2 Anthony Arblaster, passages uit The Rise and Decline of Western Liberalism (Oxford: Basil Blackwell, 1984), pp. 55-59; 66-91. http://www.mtholyoke.edu/acad/intrel/arblaster.htm

Handboek – Het kleine liberale boekje | Wat liberale partijen liberaal maakt

15

Doorheen de eeuwen weerspiegelde het liberalisme de veranderingen in menselijke belangen en maatschappelijke omstandigheden. In het prille begin belichaamde het liberalisme als politieke beweging de strijd tegen het ancien régime van de 18e eeuw. In de 19e eeuw weerspiegelde het de waarden van het “laissez-faire, laissez-passer” kapitalisme, hoewel dat begrip later ten onrechte is verketterd.

Tegenstanders deden en doen het nog steeds voorkomen als het verheerlijken van het recht van de sterkste, terwijl het feitelijk een oproep was om interne belemmeringen voor het vrije verkeer van personen en goederen op te ruimen.

Liberalen en liberale partijen hebben altijd veel aandacht geschonken aan de economie, omdat ze al in een vroeg stadium inzagen dat economische voorspoed essentieel is voor het bereiken van een behoorlijke levensstandaard. Eén van de grondbeginselen van het liberalisme was en is dat mensen voor zichzelf moeten kunnen zorgen en dat ze de vruchten van hun werk moeten kunnen plukken.

Het punt waarop liberalen onderling van mening verschillen betreft de rol en reikwijdte van staat en regering die nodig zijn om dat te bereiken.

Zogenaamde rechtse liberalen kunnen oordelen dat staat en regering amper een rol te spelen hebben, terwijl de zogenaamde sociale liberalen kunnen oordelen dat staat en regering de plicht hebben regels vast te stellen om ervoor te zorgen dat het speelveld effen is, en dat mensen die niet voor zichzelf kunnen zorgen, worden geholpen. Bij wijzigende omstandigheden kunnen liberalen en liberale partijen hun mening hierover bijstellen en wijzigen.

Maar het kan ook voorvallen dat een interessante nieuwe benadering, die aanvankelijk succesvol leek, verwordt tot een mantra of dogma

16

Handboek – Het kleine liberale boekje | Wat liberale partijen liberaal maakt

dat nog steeds wordt nagevolgd terwijl de omstandigheden grondig zijn veranderd.

Iets dergelijks overkwam John Maynard Keynes. Na de Eerste Wereldoorlog betoogde hij dat overheidstekorten verdedigbaar waren als het geleende geld werd gebruikt voor het aanmoedigen van investeringen en zelfs van consumptie, om aldus de economie te stimuleren en nieuwe banen te scheppen. Enkele decennia later zagen economen en politici dit als een vrijgeleide om overheidstekorten te laten oplopen, zonder zich nog af te vragen of het geleende geld werd gebruikt om investeringen te financieren of om de dagelijkse uitgaven van de overheid te dekken. Friedrich August von Hayek, Milton Friedman en anderen werd eenzelfde lot beschoren.

Hieruit kunnen we leren dat goede ideeën geen dogma’s mogen worden en dat liberalen moeten uitkijken zich niet met de ene of de andere economische theorie te vereenzelvigen.

Economische theorieën zijn immers middelen om een doel te bereiken. Ze mogen zelf geen doel worden.

Liberale politieke praktijk zou altijd tot doel moeten hebben aan zoveel mogelijk mensen de kans te bieden hun leven naar eigen goeddunken uit te bouwen zonder de keuzevrijheid van andere mensen in het gedrang te brengen.

De individuele mensen, hun waardigheid en bijzonderheid, hun uniekzijn, moet voor liberalen op de eerste plaats komen en voorrang krijgen op religie, staatsraison, economie, vaderland, enz.

Omdat dit in dezelfde mate moet gelden voor alle individuen die samen een samenleving vormen (en niet slechts voor enkelen onder hen) leidt dit niet tot anarchie, noch tot de triomf van het recht van de sterkste.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Wat liberale partijen liberaal maakt

17

Tegenstanders van het liberalisme beschuldigen het vaak van egoïsme en het verwaarlozen van de zwakken en de armen.

Ze hoeven daarvoor slechts te verwijzen naar de “libertarians” die zichzelf graag zuivere liberalen noemen en die zwakken en armen verantwoordelijkheid achten voor hun situatie en bijgevolg zichzelf en de staat ontslaan van elke solidariteit en plicht tot bijstand. Sommige libertarians gaan zover dat ze het verbieden door de overheid van kwalijk gedrag afwijzen.

Libertarisme kan interessant zijn in zijn kritiek op situaties die we vanzelfsprekend zijn gaan vinden of waaraan we zo gewend zijn geraakt dat we ze niet meer onderzoeken, maar het kan onmogelijk de basis vormen voor duurzame politiek. Het houdt immers totaal geen rekening met de zwakheid van sommigen en de meedogenloosheid van anderen.

Mensen zijn nu eenmaal onvolmaakt: ze vergissen zich, ze maken fouten, ze zijn niet altijd moedig, noch voorzichtig. De lijst van menselijke zwakheden en tekortkomingen is eindeloos. En dat geldt voor ieder van ons.

Daarom hebben we wetten en regels nodig. Wetten en regels zouden moeten garanderen dat alle mensen, of ze nu sterk zijn of zwak, een redelijke kans krijgen om hun leven in waardigheid en vrijheid uit te bouwen.

Wetten en regels zouden dat doel moeten verwezenlijken, maar ook niet meer dan dat.

Liberale partijen zouden altijd zorgvuldig moeten bekijken of wetten en regels bijdragen tot dit doel en zouden zich moeten verzetten tegen wetten en regels die alleen individuele belangen dienen of die tijdelijke bevliegingen belichamen.

18

Handboek – Het kleine liberale boekje | Wat liberale partijen liberaal maakt

Liberale partijen doen dat niet altijd. Liberale partijen volgen soms de mode van de dag: ze zijn groen als “groen” opgeld maakt; ze zijn multicultureel of het tegenovergestelde ervan als de maatschappij de ene of de andere richting inslaat; ze kunnen zelfs de eurosceptische toer opgaan als de bevolking die kant lijkt op te gaan. Ze zijn dan niet langer leidend; ze wijzen niet langer de weg, ze geloven dat de redding ligt in het nalopen van de bevolking en houden op de weg te bereiden.

De vraag rijst dan of het grote publiek behoefte heeft aan zulke napraters, vooral als er andere partijen zijn die deze visies sterker belichamen.

De huidige moeilijke financiële en economische crisis biedt liberale partijen de kans om met originele en toekomstgerichte oplossingen te komen. Daarvoor moeten we zorgvuldig nagaan of de voorliggende remedies de burgers dienen, dan wel gericht zijn op de korte termijn of erger nog, de individuele belangen dienen van beperkte bevolkingsgroepen.

Burgers zijn terecht woedend op hun banken en bankiers die enorme risico’s hebben genomen om hun winsten te vergroten, en vele burgers vinden dat sancties moeten worden getroffen. Maar wat gebeurt er met de gelden die diezelfde burgers bij de banken hebben ondergebracht wanneer men de falende instellingen failliet laat gaan?

Veel burgers zijn verbolgen over de enorme tekorten die hun regeringen hebben opgestapeld, maar verwerpen de corrigerende maatregelen, of het nu gaat om hogere belastingen en bijdragen, dan wel om het verminderen of afschaffen van toelagen en uitkeringen.

Veel burgers zien met weerzin dat hun regeringen andere verkwistende staten te hulp schieten, maar hun is niet meteen verteld wat de gevolgen zouden zijn als die andere staten failliet gaan.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Wat liberale partijen liberaal maakt

19

Het is de hoogste tijd dat liberalen en liberale partijen ophouden beschuldigende en vermanende vingers op te steken. Ze moeten op zoek naar duurzame, echte oplossingen. Het is de hoogste tijd dat Europese liberalen en Europese liberale partijen publiekelijk erkennen dat geen enkele Europese staat de crisis alleen kan oplossen. Het is de hoogste tijd dat Europese liberalen en de Europese liberale partijen erkennen dat we elkaar nodig hebben en dat we samen sterker staan dan als we ieder onze eigen, afzonderlijke weg zouden gaan.

Liberalen en liberale partijen hebben de plicht op zoek te gaan naar de waarheid en om de waarheid te spreken: daar ben ik ten stelligste van overtuigd. En dat zou weleens iets heel anders kunnen zijn dan de mensen te vertellen wat wij denken dat zij willen horen.

De maatstaf voor het beoordelen van oplossingen zou steeds moeten zijn of ze het grootst aantal mensen een kans op een beter, waardiger bestaan bieden.

Vergist u niet: dit is telkens een gevoelige en delicate evenwichtsoefening omdat de belangen van verschillende mensen en instituties botsen en tegenstrijdig zijn. Zo kunnen de belangen van banken en die van hun klanten verschillen, vooral op de korte termijn. Ook de belangen van verschillende leeftijdscategorieĂŤn zoals gepensioneerden en jongeren kunnen botsen, of deze van mensen die een baan hebben en zij die er een zoeken. Op mondiaal vlak is het duidelijk dat de belangen van rijke landen en deze van arme landen enorm verschillen, vooral in het hier en nu.

Deze overwegingen kunnen de grondslag vormen voor het ontwikkelen van een toekomstgerichte weg voor liberale partijen.

Liberale partijen dienen met hun burgers in dialoog te gaan om duurzame win - win oplossingen te bedenkingen, waarbij zoveel mogelijk

20

Handboek – Het kleine liberale boekje | Wat liberale partijen liberaal maakt

mensen baat hebben. Het zoeken naar de waarheid, het vertellen van de (hele) waarheid zou het vertrekpunt moeten zijn, wars van elke dogmatiek.

Maatstaf en doelstelling van elke oplossing zou steeds moeten zijn; dient ze het algemeen belang, komt ze ten goeden aan het grootst mogelijk aantal mensen? Verbeteren de voorgestelde oplossingen de levenskwaliteit van burgers? Bieden ze de burgers meer keuzevrijheid.

Bieden ze de burgers een beter evenwicht tussen vrijheid en veiligheid. Bevorderen ze het zoeken naar geluk voor velen, of slechts voor enkelen?

Liberale partijen die alleen de belangen van enkelen dienen, zullen nooit sterk worden.

De keuze is aan u. Sterkte.

Annemie Neyts-Uyttebroeck, ELDR voorzitter 2005 - 2011

Handboek – Het kleine liberale boekje | Wat liberale partijen liberaal maakt

21

DE ROL VAN POLITIEKE PARTIJEN

3

P

olitieke partijen zijn groepen mensen die een visie delen over de maatschappij en daar uitvoering aan willen geven.

Hoe? Ze verenigen zich en ze organiseren hun ideeën in politieke campagnes om verkozen te worden en deel te nemen aan de uitvoerende macht.

Voor velen klinkt dit intimiderend en het weerhoudt mensen ervan om betrokken te raken bij partijpolitiek. Ze zien partijpolitiek als een smerig en corrupt spel waarin politici alleen maar zorgen voor hun eigen belangen.

Toch zijn meerpartijenstelsels een essentieel deel van een goed functionerende moderne vertegenwoordigende democratie. Goed functionerende partijen zorgen ervoor dat de uitvoerende en de wetgevende macht brede lagen van de maatschappij op een zinvolle manier vertegenwoordigen.

Partijen vormen de brug tussen de politiek en de maatschappij, zowel vanwege het feit dat ze de behoeften van de samenleving vertalen in politieke ideeën en programma’s als omdat dat ze de uitvoerende macht namens de samenleving om rekenschap vragen. Politieke partijen zouden gebaseerd moeten zijn op waarden en ideeën en gericht op beleid. In sommige landen zijn politieke partijen, ondanks dit uitgangspunt, nog steeds gebaseerd op ethniciteit, regio, religie of ze hebben een leider of familie en stam als middelpunt.

Politieke partijen dienen in elk democratisch systeem een aantal belangrijk functies, en die taak kan niet door een andere organisatie worden uitgevoerd. In opkomende of jonge democatieën kan een onstabiel partijsysteem, dat in de eerste plaats gebaseerd is op gevestigde belangen of egocentrische persoonlijkheden, ervoor zorgen dat er geen vertrouwen ontstaat in het nieuwe politieke systeem. In een gevestigde meerpartijendemocratie kan men in toenemende mate de functionarissen en het Handboek – Het kleine liberale boekje | De rol van politieke partijen

23

optreden van politieke partijen moe worden. Hiermee wordt ook het vertrouwen in het systeem op de proef gesteld en kunnen populistische en extremistische partijen stemmen trekken.

DE BELANGRIJKSTE FUNCTIES VAN EEN POLITIEKE PARTIJ IN EEN NOTENDOP:

• het ontwikkelen van beleid en programma’s om zo politieke alternatieven te bieden;

• het meedoen aan en het winnen van verkiezingen om uitvoerende en bestuursfuncties te bemachtigen om zo haar beleid te kunnen verwezenlijken;

• het uitoefenen van toezicht op uitvoerende macht en het vormen van een verbinding tussen deze en de kiezer;

• het samenbrengen van verschillende mensen en groepen met gezamenlijke waarden en ideeën;

• het vaststellen van de behoeften uit de samenleving en deze samenbrengen in beleidsopties;

• het werven, selecteren en trainen van mensen voor functies in de uitvoerende en wetgevende macht (en andere politieke functies).

Politieke partijen spelen twee fundamentale rollen in het politieke proces: ze nemen deel aan de uitvoerende macht of ze zitten in de oppositie. In vertegenwoordigende systemenwordt de uitvoerende macht ondersteund door een meerderheid in de volksvertegenwoordiging of de raad en wordt toezicht op de uitvoerende macht uitgeoefend door de oppositie.

Politieke partijen hebben tekortkomingen, maar er is geen andere organisatie die ze in het type van de moderne West-Europese democratie zou kunnen vervangen. In sommige landen richten politici ‘bewegingen’ op, die een ander doel hebben dan partijen, omdat het samenbindende krachten zijn die de samenleving als geheel vertegenwoordigen en niet slechts een 24

Handboek – Het kleine liberale boekje | De rol van politieke partijen

deel daarvan. ‘Bewegingen’ die zijn opgericht om mee te doen in de strijd om de macht zijn vermomde partijen.

Om misverstanden te voorkomen: organisaties in het maatschappelijk middenveld zijn geen vervanging van politieke partijen. “Maatschappelijke organisaties kunnen niet de rol van een partij vervullen tenzij ze zich daadwerkelijk omvormen tot een partij.” 3 NGO’s worden niet door middel van verkiezingen afgerekend door het electoraat; ze hoeven uitvoerende macht of coalitie te vormen noch de algemene politieke richting van een land aan te geven.

De capaciteit van partijen om op een effectieve manier bovengenoemde functies uit te voeren wordt beheerst door de omringende regelgeving, waaronder zowel externe wetten die toezien op de strijd tussen de partijen als interne partijregels. Hoe goed partijen presteren, vooral in landen waar ze te maken hebben met een smalle of slinkende basis van partijleden, een zwakke interne organisatie, en een crisis in het publieke vertrouwen, is van cruciaal belang.

Sommige mensen staan negatief ten opzichte van politieke partijen.

Politieke strijd wordt soms gezien als destabiliserend. In zowel nieuwe democratieën (een verlangen naar vrede en stabiliteit) als in gevestigde democratieën (een verlangen naar harmonie), wordt de competitie tussen politieke partijen vaak gezien als bedreiging van de stabiliteit. Toch is competitie tussen politieke partijen verre van slecht. Competitie dient de ‘ontdekkingsprocedure’ (Friedrich August von Hayek), die niet alleen in de markt van toepassing is, maar ook tussen politieke partijen. Hierdoor zijn partijen ontvankelijker voor de kiezers, en het motiveert partijen nieuwe ideeën te ontwikkelen en aansluiting te zoeken bij nieuwe groepen binnen het electoraat.

3 Matthias Catón, Effective Party Assistance – Stronger Parties for Better Democracy, International IDEA, Policy Paper, november 2007, p. 5 Handboek – Het kleine liberale boekje | De rol van politieke partijen

25

Anderen beschouwen politiek en politieke partijen als fundamenteel of potentieel corrupt. Echter, in de politiek gaat het om de overheid, die zorgt voor de verbetering van levens en de ontwikkeling van de samenleving.

Net zoals iedereen zijn politieke figuren mensen en daarom kennen ze ook hun zwakke momenten en mislukkingen. Hoe transparanter en verantwoordelijker politieke partijen in hun gedrag en handelen zijn, hoe beter ze kunnen reageren op de kritische beoordeling door anderen.

“Om deze (negatieve) perceptie tegen te gaan zouden politieke partijen een manier moeten vinden waarop ze kunnen concurreren binnen politiek aanvaardbare grenzen die niet ondermijnend zijn voor de stabiliteit van het land of het vertrouwen van de burgers in het systeem zelf.” 4 Volgens een beroemde uitspraak van Ernst-Wolfgang Böckenförde heeft een staat die gebaseerd is op een meerpartijendemocratie om te kunnen functioneren randvoorwaarden nodig die de staat zelf niet kan garanderen 5.

Dit betekent dat een meerpartijendemocratie en de partijen zelf een standpunt moeten ontwikkelen over hun politieke grenzen en hun onderlinge verstandhouding waarbij sommige veronderstellingen als vanzelfsprekend 4 Political Party Capacity Building Programme – Manual. Ontwikkeld door het National Democratic Institute for International Affairs (NDI) met ondersteuning van het United States Agency for International Development (USAID) voor gebruik door alle politieke partijen in Namibië. Windhoek, Namibië 2004, p. 5 (in het vervolg geciteerd als: NDI, Party Capacity Building Manual).

5 De voormalige rechter aan het Duitse Grondwettelijk Hof Ernst Wolfgang Böckenförde heeft gezegd: “Der freiheitliche, säkularisierte Staat lebt von Voraussetzungen, die er selbst nicht garantieren kann. Das ist das große Wagnis, das er, um der Freiheit willen, eingegangen ist. Als freiheitlicher Staat kann er einerseits nur bestehen, wenn sich die Freiheit(...), von innen her, aus der moralischen Substanz des einzelnen und der Homogenität der Gesellschaft, reguliert.

Anderseits kann er diese inneren Regulierungskräfte nicht von sich aus, das heißt, mit den Mitteln des Rechtszwanges und autoritativen Gebots zu garantieren versuchen, ohne seine Freiheitlichkeit aufzugeben(...).“ Ernst-Wolfgang Böckenförde: Staat, Gesellschaft, Freiheit. 1976, p. 60.

26

Handboek – Het kleine liberale boekje | De rol van politieke partijen

worden aangenomen. “Oppositiepartijen zouden het recht van regerende partijen om te regeren moeten erkennen en regerende partijen zouden het recht van oppositiepartijen om kritiek uit te oefenen moeten erkennen.

Verder hebben alle politieke partijen, zowel in de uitvoerende macht als in de oppositie, de plicht om de belangen van de burgers die op hen hebben gestemd, te vertegenwoordigen.� 6 Verkiezingswinnaars zouden bescheiden moeten zijn en zich ervan bewust zijn dat ze morgen weer kunnen verliezen. De volgende verkiezingen beginnen daags na de laatste verkiezing. Verliezers zouden zich evenzeer moeten realiseren dat ze een nieuwe kans krijgen (op een ander bestuursniveau of op een ander moment in de toekomst) en dat de uitslag dan wel eens anders kan zijn.

Een partij dient gezien te worden als de luidspreker van gezamenlijke belangen van haar kiezers, die in het conflictmodel met de andere partijen deze verlangens verdedigt, samen met de andere partijen tot een compromis van de tegenstrijdige belangen komt en dit dan verkoopt aan haar achterban. In het conflictmodel van de politiek is de partij de top van de piramide van bepaalde verlangens die haar achterban verdedigt en het compromis daarna al dan niet verkoopt. Partijen zouden de kalmerende factor moeten zijn in conflicten tussen kiezers en hun de bereikte oplossingen verkopen.

6 NDI, Party Capacity Building Manual, p. 5.

Handboek – Het kleine liberale boekje | De rol van politieke partijen

27

PARTIJSTRUCTUREN EN -FUNCTIES

4

U

itgaande van de veronderstelling dat een politieke partij groepen mensen samenbrengt die dezelfde ideeën delen en probeert haar ideeën te verwezenlijken in wetgeving of beslissingen om invloed te hebben op de samenleving, moet men zich organiseren als men zijn doelen wil bereiken.

Het volgende hoofdstuk laat een paar basisstructuren zien voor succesvolle partijen en suggereert een aantal wezenlijke functies en regels die men zou moeten volgen bij het organiseren van zijn partij of de plaatselijke afdeling van zijn partij. Coördinatie en organisatie zijn de sleutels tot politiek succes!

De structuur van een politieke partij verschilt van land tot land, zowel binnen Europa als daarbuiten. Wetgevende kaders zoals partijwetten of andere regelingen waaraan politieke partijen onderworpen zijn kunnen erg verschillend zijn, en daarom kan dit handboek geen rolmodelstructuur presenteren die van toepassing is op iedereen en op alle partijen.

In het algemeen onderscheiden we vier verschillende soorten politieke partijen: 7 1. “Puristische partijen: bij deze partijen gaat het in de eerste plaats om hun politieke en/of religieuze overtuiging, en minder om het verkrijgen van macht. Deze partijen zijn niet of nauwelijks bereid tot het sluiten van compromissen. Het zijn partijen van de ware gelovigen en hebben een samenhangende ideologie. Ook wel zweeppartijen genoemd.

2. One-issuepartijen: deze zijn opgericht om één concreet doel te dienen of kennen een nauw omschreven doelgroep zoals een specifieke ethnische groep, vrouwen, het milieu, dierenrechten, ouderen, enz. Zodra ze meedoen aan verkiezingen zijn ze plotseling genoodzaakt om een bredere ideologie te ontwikkelen.

7 Arjen Berkvens, Becoming a better politician, political skills manual, Alfred Mozer Stichting, Amsterdam 2009, pp. 60-61.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Partijstructuren en -functies

29

3. Traditionele partijen: partijen die binnen een samenhangend ideologisch kader werken en streven naar het geleidelijk verkrijgen van macht. Dit gebeurt gewoonlijk in kleine stapjes, waarbij de macht van de partij zich langzaam maar zeker verspreidt en de partij het ene succes na het andere behaalt.

4. Machtspartijen: dit zijn partijen die zijn opgericht om de gevestigde orde te steunen. Ze worden vaak opgericht als een sterke leider macht probeert te vergaren. Dit type partij komt veel voor in landen met een presidentieel systeem, en zelden in parlementaire systemen.�

De meeste succesvolle liberale partijen neigen het patroon te volgen van de traditionele partijen zoals hierboven is beschreven. Als u de veronderstelling zoals die aan het begin van hoofdstuk 3 uiteen is gezet, serieus opvat, d.w.z. als u bereid bent u kandidaat te stellen voor verkiezingen en een deel uit te maken van de uitvoerende macht (op alle niveaus) om zo bij te dragen aan de vorm van de staat en de maatschappij, is het vormen van een traditionele partij de meest geslaagde benadering.

Duurzame partijstructuren zijn een wezenlijk onderdeel om sterkte en duurzaamheid te ontwikkelen, om weerstand te bieden aan crises en de mensen geloofwaardige politieke alternatieven aan te bieden. Het algemene doel van een politieke partij is verkiezingswinst, en daarom kan politiek succes worden gedefinieerd als het verkrijgen van zo veel mogelijk parlementaire zetels (op alle niveaus) om zo uitvoerende macht te verkrijgen.

JA, JE KUNT EENMALIG EEN ENORME WINST BEHALEN ZONDER SOLIDE PARTIJORGANISATIE, MAAR JE ZULT DIT SUCCES WAARSCHIJNLIJK NIET KUNNEN HERHALEN.

Naast de ontwikkeling van een samenhangende en overtuigende ideologie kan dit alleen worden bereikt door het effectief inzetten van de partijmiddelen op alle administratieve niveaus. Zulke bestaan uit menselijke en

30

Handboek – Het kleine liberale boekje | Partijstructuren en -functies

financiële middelen, waaronder vaardigheden en het personeel om deze te beheren. De partij moet deze duidelijk kunnen inventariseren om ze effectief te kunnen gebruiken en ze in de loop der tijd uit te kunnen breiden.

Partijpolitiek draait grotendeels om goede interne organisatie en bestuur. Het is cruciaal dat mensen weten wat hun rol is, tot wie ze zich kunnen richten en wie wat doet. Zelfs “een partij met goede ideeën, toegewijde leiders en een groot aantal leden kan nog mislukken in het bereiken van haar doelen.

Maar al te vaak maken politieke partijen de fout al hun bronnen en energie te wijden aan verkiezingscampagnes op de korte termijn, in plaats van het bouwen en onderhouden van een solide democratische partijorganisatie.” 8 Nieuwe politieke partijen zijn vaak te gretig en willen in korte tijd veel bereiken, en denken dan dat ze de interne opbouw van hun partij wel kunnen verwaarlozen. Gevestigde partijen kunnen de partijstructuur als vanzelfsprekend beschouwen en het belang niet beseffen van het herzien en aanpassen van de structuur aan opkomende trends en prioritieiten. Aan het vernieuwen of zelfs het oprichten van een nieuwe partij zou een grondige analyse vooraf moeten gaan van wat goed werkte en wat verbetering behoeft, of hoe een organisatie moet worden ontwikkeld die is toegespitst op een doelgroep, met welke strategie en beschikbare middelen.

JE HEBT GEEN KANTOOR NODIG OM EEN PARTIJ TE BEGINNEN! Het mag dan gerieflijker aanvoelen en er professioneler uitzien; toch zijn veel serieuze politieke partijen vanuit het niets met weinig geld opgebouwd.

Als u een nieuwe partij vormt of als uw moederpartij op regionaal of landelijk niveau financieel niet in staat is de oprichting van uw nieuwe plaatselijke afdeling te ondersteunen, word dan een zelfstarter en werk vanuit huis.

U heeft alleen een computer nodig en wat opslagruimte in uw boekenkast om het werk te kunnen doen zoals hierboven is omschreven.

8 NDI, Party Capacity Building Manual, p. 9.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Partijstructuren en -functies

31

De bestuursvergaderingen kunnen bij de bestuursleden thuis plaatsvinden, en misschien heeft een van de bestuursleden de middelen heeft om onderdak te bieden aan de algemene vergadering als het huren van vergaderruimte te duur is.

Dit betekent niet dat u niet eerst de partijorganisatie helemaal op poten moet hebben voordat u meedoet aan verkiezingscampagnes. Het opbouwen van een partij is een nooit eindigend verhaal indien u op lange termijn wil slagen. U kan alleen maar aan verkiezingen deelnemen als u er zich klaar voor voelt. Hoe dan ook, wees realistisch in het beoordelen van uw kansen en denk goed na over de vraag aan welke verkiezingen u wil deelnemen.

Als u aan plaatselijke verkiezingen deelneemt en daar een paar zetels in de wacht sleept, levert u dat meer geloofwaardigheid op dan wanneer u pretendeert klaar te zijn voor het nationaal parlement en dan vreselijk mislukt.

Hoe kunt u dat bereiken? In hoofdstuk 8 reiken we wat ideeĂŤn aan.

Het volgende schema laat een aantal wezenlijke elementen in de organisatiestructuur zien. 9 Over het algemeen is het zo dat succesvolle partijen van onderaf zijn opgebouwd en dat de ledenbasis sterk is en een belangrijke rol speelt in het besluitvormingsproces binnen de partij. De leden van de plaatselijke afdelingen wonen verspreid over dorpen en steden in het hele land. Afhankelijk van de administratieve structuren van het land kan de partijorganisatie een piramidestructuur hebben. Lokale afdelingen zijn samengebracht in regionale of provinciale secties die uiteindelijk de nationale partijorganisatie vormen.

De gevestigde partijen doen op alle niveaus mee aan verkiezingen en maken deel uit van het bestuur: plaatselijk, regionaal, (mogelijk) twee kamers van een nationaal en het Europees Parlement. Vooral in landen met een federale organisatie zijn partijen sterk gedecentraliseerd, waarbij ze hun plaatselijke afdelingen (en die op het niveau daarboven) een grote mate van autonomie 9 De tekst is een bewerking van: Netherlands Institute for Multiparty Democracy (IMD), A framework for democratic building, Den Haag 2004, pp. 11-13.

32

Handboek – Het kleine liberale boekje | Partijstructuren en -functies

toekennen. Zij beslissen over het nomineren van kandidaten, schrijven hun eigen verkiezingsprogramma’s en beslissen na de verkiezingen over de plaatselijke coalities. Op alle niveaus ligt de macht bij het partijcongres (Algemene Vergadering). Plaatselijke afdelingen kunnen afgevaardigden voor congressen op het niveau daarboven kiezen of nomineren. Hoe groter de afdeling, hoe meer afgevaardigden d.w.z. stemmen die heeft. De afgevaardigden in het congres kiezen de kandidatenlijst of de kandidaten voor het kiesdistrict voor de raads- en parlementsverkiezingen. Ze kunnen ook de verschillende commissies kiezen (vaak tweejaarlijks) en stemmen over de verkiezingsprogramma’s. Als een partij deelneemt aan de uitvoerende macht , organiseren veel partijen een buitengewoon congres om te stemmen over het beleidsprogramma van deze nieuwe uitvoerende macht.

EEN PARTIJ ZOU IN IEDERE (PARLEMENTAIRE) KIESKRING AFDELINGEN MOETEN OPRICHTEN EN HET LIEFST IN IEDERE GEMEENTE/DORP/STAD.

Statutaire vergaderingen Partijvergaderingen zijn in de eerste plaats gericht op de partijleden. De jaarlijkse basisvergadering is het partijcongres (of Algemene Vergadering) op ieder niveau binnen de partij.

Het belangrijkste doel van de Algemene Vergadering is een ordelijke en gestructureerde communicatie tussen de leden en de verkozen functionarissen in alle raden en volksvertegenwoordigingen van het land. Wat gebeurt er in het land? Waarom is een wetsvoorstel nodig en wat zijn de gevolgen voor de maatschappij en stad? Uw partij blijft door de permanente uitwisseling van informatie en meningen goed op de hoogte van de dagelijkse problemen, en alleen op die manier kunnen de leden betere argumenten verzamelen dan de politieke tegenstander.

34

Handboek – Het kleine liberale boekje | Partijstructuren en -functies

Een partijstructuur in een federaal land zou er bijvoorbeeld als volgt uit kunnen zien:

PARTIJBUREAU

DAGELIJKS BESTUUR

KIEST

ALGEMENE VERGADERING

REGIONALE VERGADERING

LANDELIJKE VERGADERING

• Aannemen van resoluties over plaatselijke kwesties

• Aannemen van resoluties over regionale kwesties en verkiezingen van kandidaten

• Aannemen van resoluties die de hele partij binden

AFGEVAARDIGDEN PLAATSELIJKE AFDELING • Eerste contactpunt

AFGEVAARDIGDEN REGIONALE AFDELING • Bestaat uit een aantal plaatselijke afdelingen op het niveau van provincie/regio

AFGEVAARDIGDEN AFDELING OP LANDELIJK NIVEAU • Bestaat uit een aantal regionale afdelingen

Handboek – Het kleine liberale boekje | Partijstructuren en -functies

35

De Algemene Vergadering is altijd het hoogste besluitvormende lichaam van de partij/plaatselijke afdeling. Ze beslist over alle kwesties met betrekking tot organisatorische en politieke aangelegenheden van de partij/plaatselijke afdeling. De vergadering ontslaat en kiest het bestuur. De leden van de vergadering kunnen eventueel de de afgevaardigden kiezen die naar een partijcongres op het niveau daarboven gaan en ze kiezen kandidaten voor de verkiezingen. De Algemene Vergadering beslist over de belangrijkste beleidskwesties en haar beslissingen zijn voor het komende jaar bindend voor het bestuur. Sommige partijen opteren er voor om de Algemene Vergadering (Congre) van de nationale partij open te stellen voor alle leden.

De plaatselijke voorzitter zit meestal de Algemene Vergadering voor, maar de vergadering kan ook besluiten voor dit doel een bijzondere voorzitter te kiezen. Een ander wordt gekozen om de notulen van de vergadering te maken. De uitkomsten van de stemmingen of politieke beslissingen worden bekendgemaakt aan alle leden.

Alle leden van de plaatselijke afdeling hebben spreek- en stemrecht in de vergadering van de plaatselijke afdeling en kunnen ontwerpresoluties indienen.

Vergeet niet een huishoudelijk reglement toe te passen bij het houden van de Algemene Vergadering. Als nieuwe partij moet je niet vergeten om een dergelijk document op te stellen en dat op de eerste Algemene Vergadering te laten aannemen. Als nieuwe plaatselijke afdeling kun je de regionale of landelijke partijafdelingen om hun modellen vragen.

Vergeet ook niet om statutaire deadlines te overwegen die gelden voor het uitnodigen van leden en het indienen van ontwerpresoluties.

Het plaatselijk partijbestuur Het bestuur (of plaatselijke directeur) heeft de leiding over de dagelijkse gang van zaken van de afdeling. Wat precies een plaatselijke afdeling is, 36

Handboek – Het kleine liberale boekje | Partijstructuren en -functies

hangt normaal gesproken af van de bestuurlijke structuur van een land. Een plaatselijke afdeling vertegenwoordigt een dorp of een stad en er kunnen dus grote verschillen bestaan in het aantal partijleden. Het bestuur zou moeten zijn samengesteld uit ten minste een voorzitter, een penningmeester en een secretaris. Afhankelijk van wettelijke eisen en de eigen voorkeuren kunnen in een bestuur ook functionarissen zitten als een campagneleider, een ledensecretaris of een woordvoerder. Probeer in de gekozen lichamen een evenwichtige man-vrouwverhouding, jong-oudverhouding te creëren, zodat zowel mannen als vrouwen van alle leeftijden zich aangetrokken voelen.

Een goed bestuur stimuleert de partijafdeling en brengt die tot leven.

Partijvergaderingen worden trouw bijgewoond, het ledental stijgt en leden doen met plezier mee aan activiteiten en beleidsontwikkeling.

Een goed bestuur weet ook om te gaan met moeilijke tijden waarin er een intern of een extern conflict speelt. Idealiter ziet het bestuur de problemen aankomen en neemt het maatregelen om ze te voorkomen. De structuur van de partij kan er ook in voorzien dat conflicten tussen personen of inzake statuten of huishoudelijke reglementen beslecht worden door een intern rechterlijke organen.

Maar bovenal zet het bestuur een politieke visie uit en stimuleert het de afdeling meer zetels te winnen en in de toekomst politieke successen te boeken.

HET LEIDEN VAN EEN PLAATSELIJKE BESTUURSVERGADERING Zorg dat de bestuursleden met een functie verslag uitbrengen van wat ze sinds de laatste vergadering hebben gedaan.

De penningmeester moet de meest recente gegevens wat betreft de financiën weergeven.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Partijstructuren en -functies

37

Als u een jaarplan maakt waarin evenementen en activiteiten staan, moet de voortgang daarvan worden gerapporteerd en moeten er afspraken worden gemaakt over de doelen en taken voor de komende periode.

Nodig andere verkozen partijleden uit (als die er zijn) om iets te vertellen over hun activiteiten in de gemeenteraad of andere parlementaire lichamen waarin uw partij is vertegenwoordigd.

Accepteer nieuwe partijleden conform de regels.

Regionale en landelijke partijinformatie moet men delen en doorgeven.

Partijzaken en bestuurskwesties mogen op een bestuursvergadering het belangrijkste zijn, maar vergeet niet dat ook andere politieke en beleidskwesties besproken moeten worden.

Denk eens eerlijk na over de laatste politieke successen en mislukkingen.

Nodig daar toe eventueel externen uit zoals mensen van een ander niveau, professoren of andere neutrale experts.

VERGEET NOOIT NOTULEN VAN DE VERGADERING TE MAKEN! Deze taak kan door de secretaris worden verricht, of door iemand die speciaal daarvoor bij elke bestuurs- of Algemene Vergadering apart voor wordt aangewezen.

Misschien wil u wel weten hoe het is gelukt om dat geweldige evenement van twee jaar geleden te verwezenlijken. Helaas heeft degene die daar toen verantwoordelijk voor was de afdeling verlaten of u krijgt hem of haar niet meer te pakken. “Hadden we nu maar notulen gemaakt waarin stond hoe we dit evenement hebben georganiseerd…”

Het is absoluut van het grootste belang dat resultaten en genomen beslissingen van bestuursvergaderingen of Algemene Vergaderingen worden vastgelegd (wellicht is het ook verplicht om verkiezingsuitslagen vast te leggen), en dat evaluaties van de organisatie van evenementen op schrift worden gesteld, zodat u toezicht kunt houden op de voortgang. Bij eventuele betwistingen van beslissingen is het zeker nodig dat deze notulen als eerste punt op de agenda staan van de volgende vergadering om ze te laten goedkeuren daar.

38

Handboek – Het kleine liberale boekje | Partijstructuren en -functies

Pas verkozen! Wat staat de voorzitter van een plaatselijke afdeling nu te wachten?

De ideale voorzitter is een mengeling van een topstrateeg, niet-verkozen op desbetreffende niveau (uitgezonderd nationaal niveau) en een praktijkmens. Hij is de eerste met wie potentiële leden, geïnteresseerde donateurs en de eigen leden contact hebben. Hij onderhoudt het contact met partijlichamen op andere niveaus en coördineert in de praktijk de plaatselijke acties.

En het allerbelangrijkste: u wil meer leden werven voor de liberale zaak. Dat betekent dat u de leden betrokken en gemotiveerd moet houden, en dat het u moet lukken nieuwe mensen binnen te halen. U informeert de actieve leden aan de basis over beslissingen die op andere niveaus in de partij zijn genomen en over plaatselijke beslissingen en activiteiten. Tegelijkertijd houdt u de hogere niveaus binnen uw partij op de hoogte van uw eigen acties. Hoe steviger u, zowel economisch als sociaal, geworteld bent in de structuren van uw gemeente of provincie, hoe meer u in staat zult zijn de juiste toon te treffen en anderen voor uw zaak te enthousiasmeren.

Houd contact met de leden en blijf op de hoogte van hun interesses en vaardigheden. Hoe meer u over hen weet, hoe beter u evenementen en werkgroepen over specifieke onderwerpen kunt plannen waaraan leden op individuele basis meedoen en waarbij u kunt profiteren van hun specialismen en netwerken.

Het volgende schema is misschien niet volledig en sommige onderdelen worden dubbel vermeld, maar u krijgt wel een idee en overzicht van de activiteiten en cruciale taken. In de volgende hoofdstukken komt dit uitgebreider aan de orde. 10 10 De bewerkte tekst en illustraties zijn overgenomen uit: Vorsitzendenhandbuch für Ortsund Kreisverbände der FDP NRW, FDP Landesverband Nordrhein-Westfalen, maart 2009, p. 28.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Partijstructuren en -functies

39

      

• Vraag de leden waarom ze mee willen doen • Ontwikkel en onderhoud een databank met contacten • Stimuleer nieuwe leden actief te worden • Identificeer doelgroepen en leg contact met ze • Voer een SWOT-analyse uit • Stel uw campagnedoelen vast • Organiseer strategiesessies met externe deskundigen

  • Organiseer sociale evenementen • Organiseer seminars voor teambuilding • Verstuur nieuwsbrieven met informatie over activiteiten en evenementen • Richt u op potentiële leden via bijvoorbeeld “partij- ambassadeurs”

       • Haal campagnemateriaal bij de landelijke partijafdeling (indien beschikbaar) • Organiseer evenementen met liberale vips, zoals politici of gespecialiseerde sprekers

   FUNCTIEMATRIX

• Organiseer trainingen voor leden met deskundigen of ervaren plaatselijke politici • Organiseer acties om geld in te zamelen

• Houd u actief bezig met PR-werk

• Analyseer uw campagnes en maak ze doelgericht

• Ontwikkel beleid en partijresoluties over plaatselijke kwesties

• Mobiliseer donateurs

• Wees aanwezig op evenementen van plaatselijke clubs en verenigingen

• Maak campagnemateriaal en ontwikkel uw aanwezigheid op internet

  • Zorg dat u zichtbaar bent op internet en maak folders om uit te delen • Doe mee met publieke evenementen en beman informatiestands • Stel de bestuursvergadering open voor publiek • Leg contact met externe verenigingen • Houd achtergrondgesprekken met journalisten

40

Handboek – Het kleine liberale boekje | Partijstructuren en -functies

CHECKLIST TAKEN rganiseren en voorzitten van bestuursvergaderingen, Algemene O Vergaderingen en evenementen (zoals nieuwjaarsrecepties, zomerfeesten of andere sociale bijeenkomsten). ijs iemand aan (bijv. de plaatselijke bestuurssecretaris) om notulen W van de vergaderingen te maken bij statutaire gelegenheden zoals bestuursvergaderingen of Algemene Vergaderingen, en zorg ervoor dat ze op schrift beschikbaar zijn. oud altijd de ledenontwikkeling in de gaten: benader potentiële H kandidaatleden via gewone nieuwsbrieven die gericht zijn aan een grote groep ontvangers, door je partij georganiseerde maandelijkse openbare vergaderingen (met bijv. gratis drankjes, openbare hoorzittingen), enz., enz (zie ook hoofdstuk 5 over ledenwerving).

B reng verslag uit van verkiezingsresultaten (bestuur, afgevaardigden naar andere partijlichamen) aan hogere partijlichamen.

F eliciteer en prijs mensen bij gelegenheden. (“Prijs iemand liever een keer te veel dan een keer te weinig.”) Bedankbrieven of een vermelding op de volgende openbare vergadering voor de bijzondere toewijding en inspanning die een lid heeft geleverd dragen bij aan de toekomstige motivatie van leden, die allemaal vrijwillig investeren in hun partijwerk. nderhoud contacten met plaatselijke verenigingen zoals O belangengroeperingen of overkoepelende organen (van zowel werknemers als werkgevers), overheid, sportclubs, de plaatselijke media, maar ook met andere politieke partijen. In het belang van het profiel van de partij en de geloofwaardigheid van het beleid zou u gebruik moeten maken van hun deskundigheid en hun bestuursleden geregeld moeten uitnodigen op vergaderingen, waaronder persevenementen. Wacht niet totdat ze contact met u opnemen. Probeer ook een concrete kwestie of onderwerp binnen hun interessegebied te benoemen. Een kwestie die uw partij aan de orde zal stellen en die tevens als een succes aan de media gepresenteerd kan worden.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Partijstructuren en -functies

41

ls u uitnodigingen krijgt voor evenementen van zulke verenigingen of A clubs, combineer uw bevestiging dan met de vraag of ze prijs stellen op een korte begroeting op het evenement. Sommigen zullen zo’n aanbod accepteren en dat stelt u in staat een liberale boodschap af te geven. ees uit media-oogpunt zorgvuldig bij het samenstellen van de W evenementenkalender van uw partij: bij welke evenementen stuur je een kort bericht naar de pers en voor welke evenementen nodig je de pers rechtstreeks uit? (Zie ook hoofdstuk 7 over communicatie). org dat de selectie van kandidaten voor de verkiezingscampagne Z plaatsvindt en wordt uitgevoerd conform het partijreglement.

S teun de geselecteerde verkiezingskandidaten van uw partij in hun verkiezingscampages en organiseer trainingen voor hen (zoals mediatraining, trainingen op het gebied van programma en beleid, het speechen, enz.)

Als u voorzitter bent van een hoger niveau van uw partijafdeling (zoals provincie of regio), moet u contact onderhouden met alle plaatselijke afdelingen van uw partij, (indien van toepassing) activiteiten coördineren voor de verschillende afdelingen, en als coach optreden voor de afdelingen. Als er plaatselijke districten zijn binnen uw regio waar geen liberale vertegenwoordiging is, d.w.z. zonder formele partijafdeling, probeer die dan op te richten.

Als voorzitter van een regionale afdeling kunt u ook: • als u reclame maakt voor regionale evenementen zorgen voor een goede verspreiding van posters en folders in die gebieden.

• contact leggen met clubs en verenigingen in die gebieden, en erachter proberen te komen of er geïnteresseerde kandidaatleden zijn.

• met de partijlichamen op hoger niveau strategieën bespreken om uw zichtbaarheid en aanwezigheid in zulke gebieden te verbeteren.

• een training aanbieden (bijvoorbeeld op het gebied van campagnevoeren) aan uw leden uit gebieden waar een zwakke liberale vertegenwoordiging is.

De voorzitter, op elk niveau, doet er goed aan op gezette momenten contact te houden met zijn voorgangers. Zo kan men sommige problemen of uitdagingen sneller en gevatter aanpakken.

42

Handboek – Het kleine liberale boekje | Partijstructuren en -functies

Penningmeester De taken van een penningmeester van een politieke partij kunnen variëren, afhankelijk van de plaatselijke omstandigheden en landelijke eisen op het gebied van politieke partijen.

Het is hoe dan ook van wezenlijk belang een overzicht te hebben van de financiële zaken, zowel voor de levensvatbaarheid van de partij op de lange termijn als om ervoor te kunnen zorgen dat er correcte financiële verslagen zijn en de procedures (wettelijke voorschriften en interne partijregels) op de juiste manier worden gevolgd. Veel partijregels vereisen voor het doen van betalingen niet alleen de handtekening van de penningmeester, maar ook die van een tweede persoon, en meestal is dat de voorzitter. Zulke regels verkleinen het risico op fraude.

CHECKLIST TAKEN e penningmeester moet de toekomst voorspellen (op financieel gebied), D het heden controleren (toezicht houden op inkomsten en uitgaven) en ervoor zorgen dat het verleden gecontroleerd kan worden (de boekhouding controleren). e penningmeester moet zorgen voor zoveel mogelijk transparantie, D niet alleen om te voldoen aan de wettelijke vereisten, maar ook om de partijleden te kunnen verzekeren dat er zo goed mogelijk met hun geld wordt omgegaan. e penningmeester moet zorgen voor de betrokkenheid van andere D bestuursleden (vooral van de voorzitter) bij financiële zaken; er moet eerst over politeke prioriteiten worden beslist en dan moet het budget (inkomsten en uitgaven) op basis van die prioriteiten worden bepaald.

F inanciële planning voor verkiezingcampagnes. U heeft offertes nodig voor promotiemateriaal en evenementen. Goede contacten met de plaatselijke private sector kunnen u ook helpen bij het verwerven van extra geld, indien de wet dit toelaat.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Partijstructuren en -functies

43

et ontwikkelen en bijhouden van een databank voor de fondsenwerving H (er kunnen natuurlijk ook partijen of landen zijn waar het gebruikelijk is dat deze taak wordt belegd bij een ander bestuurslid, zoals een fondsenwervingsfunctionaris met taken op dat gebied).

L eg contact met private bedrijven binnen de gemeente om te onderzoeken wat de mogelijkheden tot fondsenwerving zijn. nderhoud contacten met leden (herinner ze eraan dat ze hun O lidmaatschapsgekd moeten betalen, vraag ze voorafgaand aan verkiezingscampagnes om wat extra’s te geven). Regelmatige nieuwsbrieven, verjaardagsfelicitaties of promotiemateriaal kunnen ertoe bijdragen dat mensen meer geven. De penningmeester dient er zeker op toe te zitten dat dit alles gebeurt binnen de wettelijke grenzen. org ervoor dat de boekhoudkundige procedures voor zowel inkomsten Z als uitgaven in orde zijn, en leg de boekhouding en de financiële verslagen regelmatig voor aan het bestuur.

WETGEVING MET BETREKKING TOT POLITIEKE PARTIJEN Niet alle landen hebben aparte wetten en regelgeving op het gebied van partijorganisatie en –financiën. Toch zijn er landen die ze wel hebben. Zorg ervoor dat u deze regels kent en adviseer uw bestuursleden en informeer de andere partijleden dienovereenkomstig.

Besteed in het bijzonder aandacht aan belastingregels en andere wettelijke eisen rondom donaties.

Kascommissie Nogmaals, de vereisten rondom kascommissieleden kunnen variëren op grond van de verschillende nationale wetten en gebruiken.

Het zou een vereiste kunnen zijn dat de leden van de kascommissie/controleurs van de rekeningen en hun vervangers gekozen moeten worden uit de leden van de plaatselijke afdeling (en dat zij geen lid mogen zijn van het 44

Handboek – Het kleine liberale boekje | Partijstructuren en -functies

bestuur!) als u uw eigen budget beheert, los van hogere partijafdelingen en u daarvoor ook verantwoordelijk bent. In sommige landen vereisen de partijregels dat er twee leden van de kascommissie worden gekozen, zodat wordt voldaan aan het zogenoemde vierogenprincipe. Zelfs als dat geen verplichting is, kan het toch verstandig zijn dit principe te volgen, omdat dat het risico op fraude verkleint.

CHECKLIST TAKEN J aarlijkse revisie van de boekhouding en de financiële administratie van de penningmeester. U moet op alle momenten toegang hebben tot de financiële dossiers van de plaatselijke afdeling.

Het rapporteren van alle inconsistenties in de financiële verslagen.

Het presenteren van het verslag op de jaarlijkse ledenvergadering.

Directeur/Algemeen manager/Secretaris Hoe u deze persoon ook noemt, deze functie moet worden ingevuld binnen de afdeling. Er moet een persoon zijn die als centrale figuur is belast met de verantwoordelijkheid voor de gang van zaken.

Afhankelijk van de grootte en de financiële bronnen van de afdeling kunt u daarvoor iemand in dienst nemen (fulltime of in deeltijd). Als het iemand is die hiervoor in dienst wordt genomen kan deze ambtshalve lid zijn van het bestuur. Als het een vrijwilliger is, kan hij of zij met de volgende taken worden belast als deel van de werkverdeling tussen de bestuursleden.

De secretaris zorgt gewoonlijk voor de coördinatie van partijactiviteiten, het schrijven, printen en verspreiden van agenda’s en notulen, het versturen van aankondigingen voor plaastelijke partijvergaderingen, d.w.z. de bestuursvergaderingen, de Algemene Vergadering of andere evenementen met een thema.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Partijstructuren en -functies

45

CHECKLIST TAKEN e secretaris nodigt partijleden uit voor evenementen en informeert ze D over statutaire deadlines, bijvoorbeeld voor het indienen van resoluties of verkiezingsprocedures. e secretaris notuleert bij vergaderingen en informeert hogere D partijlichamen over de uitslag van verkiezingen voor het bestuur of van afgevaardigden e secretaris zou een grondige kennis moeten hebben van de landelijke/ D nationale wetgeving betreffende partijen, de interne regelgeving van de partij, en de procedureregels voor statutaire evenementen, om de voorzitter bij te kunnen staan in het geval er vragen komen over de procedure. e secretaris kan regelmatig post/nieuwsbrieven sturen aan D afdelingsleden.

De secretaris beheert het ledenbestand (samen met de penningmeester).

Als het een betaalde kracht is en de partij een kantoor heeft: ls de afdeling de middelen heeft voor een kantoor, coĂśrdineert de A secretaris vanuit daar het dagelijks partijwerk en stelt het open voor het publiek, d.w.z. als officieel adres voor partijpost en als officieel contactpunt voor kiezers die verzoeken hebben aan en belangstelling voor de partij. et beheer van het partijarchief en het campagnemateriaal voor de H verkiezingen.

Woordvoerder/Persfunctionaris Zorgt ervoor dat bekend wordt welk geweldig werk uw afdeling verricht!

Zowel de medestanders als de tegenstanders van de partij moeten weten wat de activiteiten van de afdeling zijn.

46

Handboek – Het kleine liberale boekje | Partijstructuren en -functies

Breng regelmatig persberichten uit, maar doe dat alleen als u relevant nieuws heeft of als u evenementen wil aankondigen. Een overdaad aan persberichten zorgt alleen maar voor irritatie. Zorg er ook voor dat partijleden brieven sturen naar de plaatselijke krant, zodat de liberale mening op grote schaal bekend wordt.

Om te zorgen dat uw berichten door de media worden geplaatst, moet u zorgen voor een contactenlijst met daarop de gegevens van de plaatselijke en regionale media, en een goede verhouding opbouwen met journalisten en redacteuren. Als u pas begint en nog geen contacten heeft, moet u gaan kennismaken met de plaatselijke media (d.w.z. plaatselijke en regionale krant(en), lokale radio- of tv-stations, mediaplatforms op internet, enz.)

Heb geduld! Net als menselijke relaties hebben die tussen journalisten en politici tijd nodig. Verwacht niet dat de media staan te trappelen om verslag te doen van de activiteiten van uw partij of om te citeren uit uw persberichten.

Werk hard en wees professioneel en de pers kan op de lange termijn niet om u heen. De woordvoerder/persfunctionaris is bij voorkeur geen verkozene om geen moeilijkheden te creĂŤren tussen de partij en haar verkozenen.

Meer gegevens over communicatie staan in hoofdstuk 7.

Ook al is inachtneming van de landelijke wetgeving van wezenlijk belang en een goede taakverdeling tussen de bestuursleden onmisbaar, net als het volgen van uw eigen interne regels, dit is natuurlijk niet alles. De levensader van een partij wordt gevormd door uw leden: zij zorgen voor de stemmen. In het volgende hoofdstuk bekijken we hoe u het ledenbestand kunt verbreden en hoe u een krachtige en levendige ledenbasis ontwikkelt en houdt.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Partijstructuren en -functies

47

LEDENADMINISTRATIE

5

L

eden zijn alles! De leden zijn uw actievoerders, uw kandidaten, uw raadsleden, uw parlementariĂŤrs en uw EuroparlementariĂŤrs. Leden doen ook het leeuwendeel van de fondsenwerving en het campagnevoeren. Het enige wat leden meestal niet doen is zichzelf werven. Dit hoofdstuk kan u helpen bij het nadenken over wat het belangrijkste is bij het omgaan met de leden of het werven van nieuwe.

Het is meestal makkelijk om partijlid te worden (hoewel partijwetten in sommige landen meer of minder strenge eisen kunnen stellen). In Europa is het gebruikelijk dat een partijlid contributie betaalt en verklaart dat hij instemt met de basisbeginselen van de partij. Daarna kan hij deelnemen aan partijevenementen op plaatselijk niveau, waaronder het recht invloed uit te oefenen op de visie van de afdeling door gebruik te maken van zijn stemrecht. Iedere partij moet strategische keuzes maken over de mate waarin ze beperkingen wil stellen aan het toelaten van nieuwe leden. Toch kunnen er alleen beperkingen worden opgelegd voor zover de algemene wetgeving met betrekking tot politieke partijen dit toestaat.

Een solide ledenbasis is voor uw partij de sleutel tot alle vormen van politiek en maatschappelijk succes. Het beheer van de ledenadministratie is heel belangrijk voor de communicatie met en mobilisatie van de leden aan de basis. Zorg ervoor dat u beschikt over alle contactgegevens, zodat u contact met ze kunt opnemen, en voor het geval ze verhuizen zonder u hun nieuwe adres te geven.

Dit is niet alleen van belang als u contributies wil innen, maar ook als u ze wil mobiliseren om evenementen bij te wonen. Zo zijn bijvoorbeeld gegevens over leeftijd, vaardigheden en beroep handig als u zich tot specifieke groepen wilt richten voor specifieke evenementen, als deelnemer of als waardevolle bron.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Ledenadministratie

49

Daarom is het heel belangrijk uw bestand met gegevens van leden goed te onderhouden. Goed gestructureerde, bijgewerkte lijsten kunt u voor meerdere doelen gebruiken, zoals: fondsenwerving, werving van vrijwilligers en het voeren van campagnes.

LEDEN ZIJN DE SLEUTEL TOT POLITIEK SUCCES De simpele waarheid is dat iedere politieke partij meer succes zal hebben in het promoten van haar politieke agenda en het verkozen krijgen van kandidaten als het ledental kan worden vergroot. De leden van een partij vormen de grootste hulpbron. Het werven van leden is moeilijk, kost veel tijd en is duur, maar zonder leden wint u op de lange termijn geen verkiezingen.

Het gevestigde partijleiderschap kan zich uitgedaagd voelen door nieuwe leden en nieuwe ideeën, maar dit is precies wat zorgt voor het voortbestaan van de partij op de lange termijn.

Wat is de beste manier om leden te werven?

Mensen zijn verschillend en politieke deelname en tradities verschillen van land tot land. Veel mensen zijn bereid een actieve rol te vervullen als ze overtuigd zijn van de ideeën van uw partij en als ze zien dat u hard werkt voor deze ideeën, d.w.z. dat u zichtbaar bent in het openbaar en dat u voldoende bekendheid geeft aan uw werk.

Toch zijn er misschien nog meer mensen die wel willen, maar de eerste stap niet zetten totdat u ze zelf benadert en ze vraagt.

Een effectieve manier van ledenwerving is het persoonlijk afleggen van huis-aan-huis-bezoeken (hoewel deze aanpak wel afhankelijk is van de tradities en gewoonten van uw land). Voor deze methode is moed nodig van de betrokken partijleden. Je moet goed voorbereid zijn op wat je wilt vertellen en je ervan bewust zijn dat je kunt stuiten op grove reacties of desinteresse.

50

Handboek – Het kleine liberale boekje | Ledenadministratie

In hun contacten met andere mensen moeten de leden altijd beleefd blijven; zichzelf en de partij voorstellen en de bewoners bij hun naam aanspreken; informatie geven over de partij en waar die voor staat (boodschappen); en de belangrijkste redenen om lid te worden kort samenvatten.

Er moeten aantekeningen worden bijgehouden van iedere persoon met wie de leden contact hebben gehad. Sommige mensen willen misschien niet meteen lid worden, maar hebben nog wat tijd nodig. Voor degenen die geïnteresseerd lijken kan een tweede bezoek op een latere datum worden ingepland.

Wat valt er te zeggen over mensen die twijfelen over het lidmaatschap?

Acht reacties op bezwaren: 11 1. “Ik heb geen tijd om me bezig te houden met politiek.”

Niemand hoeft een fulltime politicus te worden. FC Barcelona heeft meer clubleden dan spelers op het veld. Daarom hebben liberalen ook meer medestanders nodig dan actieve politici in gemeenteraden en parlementen.

2. “Ik zou best lid willen worden als politicus XY maar geen lid was.” (I) Liberalen hebben charismatische persoonlijkheden die de partij kunnen splijten in vrienden en vijanden. Het team en het beleid maken het verschil. Je kunt niet alle leden van een club (of zelfs je familie) aardig vinden.

3. “Ik zou best lid willen worden als politicus XY maar geen lid was.” (II) Politieke partijen zijn zo goed als hun leden. Als lid heeft u zelf directe invloed op het bepalen van de partijkoers – zeuren kan iedereen.

11 Vorsitzendenhandbuch für Orts- und Kreisverbände der FDP NRW, FDP Landesverband Nordrhein-Westfalen, maart 2009, p. 45-46.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Ledenadministratie

51

4. “Ik ken niemand die lid is van een liberale partij” Wees dapper en leer liberale partijleden kennen door bij u in de buurt eens een partijevenement bij te wonen en daar interessante mensen te ontmoeten.

5. “Ik stem al op een liberale partij. Dat zou voldoende moeten zijn.”

Een liberale partij heeft meer leden nodig. Een groter ledenbestand zorgt voor meer publieke bekendheid en meer financiële middelden die nodig zijn om campagne te voeren.

6. “In principe ben ik het eens met de standpunten van de partij, maar ik ben het niet eens met standpunt XY.” Uiteindelijk komen alle beslissingen via compromissen tot stand. Het leven is niet zwart-wit, maar kent verschillende tinten grijs. Als u het grotendeels eens bent met de liberale partij, zou u kunnen overwegen deze partij in uw land te versterken.

7. “Voor de verkiezingen beloofden de liberalen XY te doen. Na de verkiezingen zijn ze die belofte niet nagekomen.”

Verkiezingsprogramma’s geven 100% weer van het partijbeleid. De toekomst kan er echter wegens gewijzigde omstandigheden anders uitzien.

Gewoonlijk heeft een partij geen absolute meerderheid, die de partij in staat zou stellen 100% van haar verkiezingsprogramma uit te voeren, en door een coalitieakkoord worden beperkingen gesteld. Je zou de kwestie ook anders kunnen bekijken: Geeft het beleid toch de basisprincipes van de liberale partij weer?

52

Handboek – Het kleine liberale boekje | Ledenadministratie

8. “Ik houd niet van het constante gekibbel tussen politieke partijen.”

Het is een fabeltje dat er kant-en-klare oplossingen bestaan voor al onze problemen en dat alleen geruzie van de partijen de maatschappij belet het juiste te doen.

Politieke partijen bergen verschillende politieke belangen in zich en doen voorstellen voor de toekomst van het land. De partijen beslissen over de verschillende voorstellen die de kiezers zullen worden voorgelegd. Ook u kunt invloed uitoefenen op deze beslissing.

Het voeren van een huis-aan-huis-campagne is maar één techniek om nieuwe leden te werven. Partijen kunnen politieke evenementen organiseren, of recreatieve of culturele activiteiten die veel mensen zullen aanspreken aan wie gevraagd kan worden of ze lid willen worden. De partij kan ook proberen gebruik te maken van andere publieksevenementen. U kunt bijvoorbeeld een kraam opzetten om informatie over uw partij te geven en de mensen duidelijk te maken waarom ze lid zouden moeten worden.

Het is belangrijk dat iedere interactie tussen uw partij en de kiezers wordt vastgelegd voor later gebruik. Het is belangrijk voor de partij om over de gegevens te beschikken van iedereen met wie contact is geweest: degenen die de partij steunen, degenen die de partij zouden kunnen steunen en degenen die de partij nooit zouden steunen.

U moet ervoor zorgen dat u op openbare evenementen altijd aanvraagformulieren voor het lidmaatschap beschikbaar heeft, en dat ze duidelijk zichtbaar en goed toegankelijk op de website staan, en dat u op de hoogte blijft van technische ontwikkelingen, zoals een mogelijkheid voor lidmaatschapsaanmelding via een smartphone met behulp van een QR-code. Zorg dat u, telkens wanneer u openbare partijevenementen organiseert, zoals uiteengezet in hoofdstuk 6, een of meer van deze middelen beschikbaar heeft.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Ledenadministratie

53

Een papieren versie van het aanmeldingsformulier kan de achterkant vormen van de campagnefolder, zoals bij de vorige campagne van de Duitse FDP: “Neue Freunde für die Freiheit” (“nieuwe vrienden voor de vrijheid”).

Na een wervingsactie zou u een evenement in dat gebied moeten organiseren om nieuwe leden samen met de partijleiding en oudere leden bij elkaar te brengen. Ieder nieuw lid zou een welkomstbrief (met eventueel een welkomstpakket met herkenbare items) moeten krijgen van de partijleider en/of de partijsecretaris.

VERWELKOMEN VAN LEDEN De plaatselijke voorzitter zou de nieuwkomer welkom moeten heten bij de plaatselijke afdeling van de partij. Het geeft een slechte indruk als het nieuwe lid zelf moet vragen hoe hij mee kan doen.

U zou een welkomstbrief kunnen schrijven met daarin een overzicht van de belangrijkste contactpersonen, een uitnodiging voor de komende partijevenementen en informatie over andere gelegenheden om betrokken te raken bij plaatselijke activiteiten.

U zou ook een jaarlijks evenement kunnen organiseren voor nieuwe leden, waarbij ze allemaal samenkomen op het landelijke (of regionale) hoofdkantoor, waar ze kennis kunnen maken met het partijbestuur, parlementsleden of andere bekende liberalen.

In samenwerking met een plaatselijke liberale stichting (indien aanwezig) of andere landelijke of internationale liberale sleutelfiguren zou u voor de nieuwe leden ook een workshop kunnen opzetten over onderwerpen als verkiezingscampagnes en politieke partijactiviteiten voor de achterban.

54

Handboek – Het kleine liberale boekje | Ledenadministratie

Echter: U moet altijd in gedachten houden dat er in beginsel twee verschillende soorten partijleden zijn: degenen die een partij via hun lidmaatschap symbolisch en financieel willen steunen en zij die actief betrokken willen zijn. Probeer de eerste groep op de hoogte te houden van uw activiteiten en politieke prestaties, maar val ze niet te veel lastig. Bij de laatste groep moet u zoveel mogelijk te weten komen over hun interesses en mogelijkheden en ze meteen uitnodigen om mee te doen.

Eigenlijk verwachten alle leden dat ze vanwege hun lidmaatschap van een partij beter en rechtstreeks worden geĂŻnformeerd over politiek en beleid. In tijden van een teveel aan (digitale) informatie kunt u dit bereiken door bijzondere bijeenkomsten te organiseren met opvallende sprekers en professionele en regelmatige e-mailcommunicatie.

Ze willen ook het gevoel dat zij een bevoorrechte relatie hebben met hun bestuur en verkozenen. Dit kan door emailadressen of telefoonnnummers ter beschikking te stellen of eventueel vaste momenten in de maand om ze persoonlijk te ontmoeten.

Overlaad de nieuwkomer niet met te veel afspraken en evenementen, maar zoek uit waar haar/zijn belangstelling ligt en of die meer ligt op het gebied van beleidswerk of bij het ondersteunen van het algemene partijwerk, zoals het uitdelen van folders of het assisteren bij het campagnevoeren.

Veel mensen die zich aanmelden volgen de politiek op landelijk niveau en nemen uit eigen beweging contact op met de partij om in aanmerking te komen voor het lidmaatschap. Veel van uw leden kennen ook mensen die politiek geĂŻnteresseerd zijn, maar twijfelen om zich publiekelijk te afficheren als partijlid of wachten er op om overtuigd te worden.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Ledenadministratie

55

Andere vormen van lidmaatschap?

U zou kunnen denken aan nieuwe vormen van lidmaatschap, d.w.z. verschillende categorieën lidmaatschap. Misschien zijn er mensen die zich alleen bij een partij willen aanmelden om hun politieke steun te betuigen, maar die niet geïnteresseerd zijn in actieve betrokkenheid.

Zulke mensen zouden een lagere contributie kunnen betalen, waarbij ze dan geen stemrecht zouden hebben.

Anderen zouden op projectmatige basis betrokken willen zijn, bijvoorbeeld voor de beperkte tijd van een verkiezingscampagne. Zij zouden een bijzondere status kunnen krijgen als campagnemedewerker of -ondersteuner, met beperkte rechten in het besluitvormingsproces met betrekking tot de campagne.

Opzegging van het lidmaatschap Minder actieve maar ook minder passieve leden hebben invloed op de plaatselijke partijstructuur. Leg contact met ze en probeer erachter te komen waarom het lid de partij wil verlaten. Redenen daarvoor zijn vaak gelegen in de houding van de plaatselijke afdeling, of algehele ontevredenheid met het partijbeleid op een hoger niveau. Een rechtstreeks gesprek kan iemand helpen zijn besluit te heroverwegen of te herzien.

Een persoonlijke brief kan helpen – zelfs na jaren – om voormalige leden terug te winnen of om hun waardering voor liberale standpunten te vergroten.

Een politieke partij moet flexibel zijn. Politieke eisen die vandaag maatschappelijke weerklank vinden kunnen morgen worden verguisd.

Leden moeten zich ervan bewust zijn dat ze soms zullen moeten strijden voor hun behoeften. Persoonlijk contact met al uw leden op

56

Handboek – Het kleine liberale boekje | Ledenadministratie

plaatselijk niveau is essentieel om ontevredenheid te ontdekken en opzeggingen te voorkomen.

Betalen van contributie De regelmatige en betrouwbare betaling van contributie is een belangrijke bron van inkomsten waarmee de partijactiviteiten betaald kunnen worden. Er is geen echte referentiewaarde met betrekking tot wat het juiste bedrag zou moeten zijn. Het hangt grotendeels af van de landelijke context en wat over het algemeen het inkomen van de mensen is. Binnen de liberale partijen in Europa varieert het tussen 10 euro en minstens 100 euro per jaar. U zou kunnen overwegen om de hoogte van de contributie in te delen in verschillende schalen, afhankelijk van het inkomen.

De eisen en procedures met betrekking tot de contributie moeten transparant zijn en het moet voor aanstaande leden duidelijk zijn dat ze moeten instemmen met reguliere betaling omdat dat belangrijk is voor de financiĂŤle planning.

Een financiĂŤle regeling zou de plicht moeten omvatten van leden om de bijdragen te betalen die onlosmakelijk zijn verbonden met het lidmaatschap. Er moet in staan hoe en wanneer er betaald moet worden. De Duitse Liberale FDP hanteert bijvoorbeeld een glijdende contributieschaal. Het minimale contributiebedrag bij een maandeliijks inkomen van 2.600 euro bedraagt 8 euro per maand. Voor hogere inkomens gelden hogere contributiebedragen, gebaseerd op 0,5% van het maandelijks inkomen, waarbij van het lid wordt verwacht dat hij zijn inkomen opgeeft aan de partij.

Er zou kunnen worden afgesproken dat partijleden in politieke functies (raadsleden, burgemeesters, parlementsleden) op vrijwillige basis maandelijks een extra bedrag aan de plaatselijke afdeling van de partij

Handboek – Het kleine liberale boekje | Ledenadministratie

57

afdragen. Daarmee wordt een extra bron van inkomsten gecreëerd.

Een procedure waarbij evenredig wordt verdeeld kan helpen bij het toewijzen van geld aan de verschillende partijniveaus (plaatselijk, regionaal, landelijk) om ervoor te zorgen dat alle partijlichamen goed kunnen functioneren.

Leden die wanbetaling plegen zijn ballast. Toch is het belangrijk om erachteraan te gaan en ze te vragen hun schulden te betalen. Als u ze niet persoonlijk kunt bereiken, moet u per post of e-mail officiële brieven sturen.

U kunt in eerste instantie een beleefde herinnering sturen, waarin gewoon staat dat de jaarlijkse contributie per die en die datum had moeten zijn betaald. Als er geen reactie komt moet er ongeveer twee maanden later een tweede herinnering worden verstuurd, waarin wordt uitgelegd waarom de betaling belangrijk is voor het werk van de partij. In een derde en laatste herinnering kunt u een beroep doen op het geweten van de “zondaar”, omdat wanbetaling niet alleen de partij schaadt, maar ook niet solidair is ten opzichte van andere betalende leden. U moet aangeven dat wanbetaling overeenkomstig de partijstatuten leidt tot royement.

CONTRIBUTIE Veel partijleden hebben de neiging lui te zijn en slordig als het aankomt op actieve betrokkenheid en het betalen van contributie. Als u zorgt dat uw contactgegevens zijn bijgewerkt, kunt u proactief contact leggen met de leden; ze voelen zich gevleid en de kans op een positieve reactie (actieve betrokkenheid en betalingen) is veel groter. Daarom kunt u het beste op de eerste vergadering (een nieuwjaarsreceptie bijvoorbeeld) de aanwezige leden al gevraagd worden om hun lidgeld te betalen.

58

Handboek – Het kleine liberale boekje | Ledenadministratie

In de hoofdstukken 4 en 5 worden de structuren en rollen behandeld die u zou moeten ontwikkelen om een goed functionerende partij te krijgen. Het volgende hoofdstuk laat zien hoe u de motivatie van de leden in goede banen kunt leiden, zodat die toegevoegde waarde voor uw partijactiviteiten oplevert en uw publieke bewustzijn vergroot. Zoals hierboven aangegeven worden mensen om verschillende redenen lid. Veel mensen willen actief betrokken zijn en graag een helpende rol vervullen. Het volgende hoofdstuk geeft voorbeelden van hoe en waar u uw leden kunt betrekken bij partijactiviteiten.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Ledenadministratie

59

EVENEMENTENORGANISATIE

6

Een goede interne organisatie en coördinatie is, zoals in de voorgaande

hoofdstukken besproken, van wezenlijk belang. Toch zegt dat niet veel als je de rest van de wereld niet laat zien welke interessante ideeën uw partij heeft.

Kiezers moeten begrijpen dat hun zorgen de uwe zijn, u er iets aan doet en dat u oplossingen wilt bieden. Openbare bijeenkomsten kunnen deze functie vervullen maar u moet het op de juiste manier aanpakken wil u het vertrouwen van de mensen krijgen.

Evenementen dienen verschillende doelen. Het zijn sociale bijeenkomsten die actieve leden en geïnteresseerde mensen bij elkaar brengen. Ze bieden toegevoegde informatieve waarde aan verschillende doelgroepen. Als u prominente sprekers of deskundigen uitnodigt voor een publiek paneldebat, bereikt u misschien een andere doelgroep dan als u een workshop organiseert of een platform biedt waarop kiezers hun zorgen en interesses naar voren brengen.

BIJ EVENEMENTEN IS HET GEEN EENRICHTINGSVERKEER Enerzijds wil u zoveel mogelijk mensen informeren over uw politieke visie en activiteiten die gericht zijn op het verbeteren van de maatschapij.

Anderzijds wil u nieuwe ideeën en standpunten horen om uw partijwerk te verbeteren en om het beleidsprofiel van uw partij bij de tijd te houden.

Naar gelang het soort evenement maakt u reclame voor uw eigen werk, draagt u bij aan politieke ontwikkeling van mensen of levert u via externe deskundigheid nieuwe ideeën aan voor het beleid. Tegelijkertijd creëert u een gelegenheid voor de media om verslag te doen van wat de liberale partij doet. Als je hét onderwerp van gesprek bent, moet je wel interessant zijn, en levert dat uw partij uiteindelijk stemmen op.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Evenementenorganisatie

61

Zorg ervoor dat u de onderwerpen goed uitkiest en neerzet om ervoor te zorgen dat er publieke belangstelling is en vermijd de situatie dat er maar een paar partijleden komen opdagen omdat ze zich daartoe verplicht voelen.

U moet ook zorgen voor afwisseling in de vorm van de evenementen.

Iemand die twee keer een saaie liberale bijeenkomst heeft bijgewoond, zal niet naar een derde komen. Maar als het u lukt om bijeenkomsen te organiseren waar controversiële thema’s worden behandeld, met debatten en interessante sprekers, zullen de mensen waarschijnlijk terugkomen.

Een paar essentiële zaken om rekening mee te houden Bij alle soorten bijeenkomsten moet u eerst nadenken over welke sprekers u vraagt, wie uw doelgroepen zijn en wat de geschikte organisationele setting is. > Bepaal uw doelstellingen Weet altijd wat u wil bereiken. Naast het (altijd) nadenken over de pers en uw doelgroep, zou u zich ook kunnen richten op specifieke beroepsgroepen (bijv. ondernemers, docenten, vaklui, enz.), belangengroeperingen (bijv. ouders, automobilisten, enz.) of gewoonweg op zoveel mogelijk mensen die geen lid zijn van de partij. In tegenstelling tot zulke openbare evenementen zou u op de volgende interne partijbijeenkomst ook contact kunnen zoeken met partijleden die sinds kort niet meer actief zijn (bijv. een workshop over een bepaald onderwerp, Algemene Vergadering, enz.).

Een ander doel kan het versterken zijn van het beeld dat het publiek heeft van de beleid van de partij. Het publiciteitswerk is van groot belang om dit voor elkaar te krijgen. U zult niet altijd in staat zijn om succes af te meten aan het aantal deelnemers of het aantal berichten in de media. Als u uw evenementen goed aankondigt en de media uitnodigt, uw leden informeert, en op uw website, sociale media of elders reclame maakt voor het evenement, wekt u de indruk dat de liberale partij actief is en de belangen van de kiezers steunt.

62

Handboek – Het kleine liberale boekje | Evenementenorganisatie

Zet uw aantekeningen op papier zodat u uw optreden achteraf kunt evalueren, en indien nodig de opzet de volgende keer kunt verbeteren of aanpassen. > Keuze van de lokatie Het is belangrijk de juiste lokatie te kiezen. De lokatie moet makkelijk bereikbaar zijn met het openbaar vervoer en moet over voldoende parkeerplaatsen beschikken. De capaciteit van de lokatie moet berekend zijn op de redelijkerwijs te verwachten opkomst. Het is genant als er maar een paar mensen in een enorme zaal zitten. Het is beter als een kleiner zaaltje vol zit en er te veel mensen zijn.

Houd bij de keuze van de lokatie ook rekening met de ambiance in relatie tot uw doelgroep en het soort evenement. De ambiance van een bar/restaurant of een cultureel centrum is anders dan die van een vergaderzaal in een hotel of conferentiecentrum. In ieder geval moet u controleren of de lokatie de benodigde technische apparatuur heeft, zoals een geluidsinstallatie.

Controleer vooraf of alles naar behoren werkt.

> Catering Als er drankjes en kleine hapjes zijn voelen mensen zich welkom en blijven ze langer. U hoeft geen exclusief eten en drinken aan te bieden, want dat roept alleen maar de vraag op of u misschien te veel geld hebt. In sommige landen is het gebruikelijk dat mensen betalen voor eten en drinken, wat weer extra inkomsten voor de partij oplevert.

> Een datum bepalen Als u een datum kiest, kijk dan even op de kalender of er die dag geen andere evenementen zijn waar veel publiek op af komt (zoals wedstrijden van het nationale of plaatselijke voetbalelftal), of andere plaatselijke festiviteiten, concerten of grote evenementen van uw politieke concurrenten. Hoeveel u ook adverteert, u zou dan weinig deelnemers trekken.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Evenementenorganisatie

63

Wees ook specifiek over de verwachte tijdsduur. Het officiële gedeelte van het evenement moet niet langer duren dan anderhalf uur. Natuurlijk kunt u bij informele bijeenkomsten of interne evenementen van deze regel afwijken.

> Voorbereidingen Zelfs voor kleine evenementen kun je twee maanden voorbereidingstijd nodig hebben. Het uitnodigen van externe sprekers, het maken van folders, het versturen van uitnodigingen – alles kost tijd.

Stel uzelf deadlines voor wanneer u wat moet doen. Houd bij het bepalen van het tijdstip van het versturen van uitnodigingen rekening met plaatselijke gewoonten. Een maand voor het evenement kan te lang zijn, maar een week van te voren zal te kort zijn.

Wie wil u uitnodigen? Zorg dat u voldoende adressen of verzendlijsten heeft en vraag de genodigden om een reactie op uw uitnodiging, zodat u een schatting kunt maken van het aantal mensen dat komt. Een paar dagen voor het evenement kunt u nog een bedankmail sturen aan de deelnemers die hun komst hebben bevestigd, waarmee u ze herinnert aan het evenement en de aanvangstijd. U kunt de uitnodiging nog eens aan de mensen sturen die niet op de oorspronkelijke uitnodiging hebben gereageerd.

Zorg dat u op de dag van het evenement op tijd op de lokatie aanwezig bent zodat u kunt controleren of alles in orde is of dat u en uw team op het laatste moment nog iets moeten aanpassen. Zorg ervoor dat uw collega’s weten wat ze tijdens het evenement moeten doen, motiveer ze en herinner ze aan de gestelde doelen.

64

Handboek – Het kleine liberale boekje | Evenementenorganisatie

CHECKLIST EVENEMENT! WAAR U AAN MOET DENKEN… Twee tot drie maanden van tevoren: Wat is uw doelgroep? Omschrijf uw doelgroep (leden, belangstellenden, belangengroeperingen die binding hebben met het onderwerp, andere liberale afdelingen, vips, enz.)

Wat is een relevant thema?

Stel een organisatieteam samen.

Check de data van andere evenementen en kies de lokatie.

Sprekerslijst – houd rekening met het volgende: Wie zijn de relevante sprekers? Heeft u plaatselijke contacten? Zou u nog een regionaal of landelijk prominente liberale politicus (als die er is) uit kunnen nodigen?

Welke vereniging of belangengroep beschikt over bijzondere deskundigheid op dit gebied?

Is het panel op een evenwichtige manier (naar geslacht en leeftijd) samengesteld zodat er een goede discussie kan plaatsvinden?

Wie zit het debat voor? U zou een journalist van de plaatselijke media kunnen vragen (als het lukt zou dat meteen de aandacht in de media vergroten).

Nodig de sprekers uit voor alle mogelijke tijdsopties.

Bevestig naar aanleiding van hun reactie de lokatie, datum en tijd.

Nodig meer sprekers uit als er nog gaten in het programma zijn.

Twee tot drie weken van te voren: Stuur de sprekers een officiële uitnodiging en logistieke gegevens zoals een routebeschrijving.

Verstuur uitnodigingen aan de doelgroep, pers en partijleden.

Bereid een korte inleiding voor waarin u het onderwerp introduceert en de deelnemers verwelkomt.

Regel praktische zaken zoals naamkaartjes en zorg dat de catering beschikbaar is.

Controleer of de decoratie (indien nodig) en de technische apparatuur op de dag zelf aanwezig zijn en dat alles goed wordt opgesteld.

Een week van tevoren: Informeer de pers via een persbericht, mogelijk gevolgd door een telefoontje.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Evenementenorganisatie

65

ontroleer nog eens of de sprekers echt komen en voorzie eventueel een C geschenkje voor hen.

Voor aanvang: Controleer of er drankjes zijn voor de panelleden.

Controleer of de naamkaartjes op de juiste plaats staan. org dat er een registratielijst is zodat u de gegevens kunt noteren van de Z deelnemers die zich niet hebben ingeschreven.

Vervolg: Verzamel mediaberichten over het evenement.

Stuur bedankbrieven aan de sprekers en voeg de mediaberichten bij.

B espreek met uw team hoe het evenement is verlopen en wat de leermomenten zijn.

> R eclame maken voor het evenement en het versturen van uitnodigingen Informeer uw partijleden via de gebruikelijke communicatiekanalen. Om het algemene publiek te bereiken zou u ook reclame moeten maken in de plaatselijke krant of andere media. Als de lokatie zich op een centrale plek bevindt kunnen posters toevallige voorbijgangers aantrekken.

Probeer voor uw evenement een uitdagende naam te kiezen die de aandacht trekt.

Dus niet iets als ‘De toekomst van onze regio’. Meteen na afloop moet u een persbericht maken met foto’s van het evenement en dat dezelfde dag nog versturen.

> Vipbehandeling Als de spreker een prominent figuur is, moet u hem ook zo behandelen. Stuur de uitnodiging goed op tijd, en leg kort voor het evenement contact en geef dan beknopte informatie over het verwachte publiek, tijdsbestek en andere sprekers.

Heet de spreker op het evenement persoonlijk welkom en zorg ervoor dat er drankjes en hapjes zijn. Een klein cadeautje en wat dankwoorden aan het slot van het evenement zullen zeker op prijs worden gesteld.

66

Handboek – Het kleine liberale boekje | Evenementenorganisatie

> Intern vervolg Blik nog eens terug op het hele project en voeg nieuwe contacten aan uw bestand toe voor toekomstige evenementen.

U zou een kleine bijeenkomst voor uw teamleden kunnen organiseren om ze te bedanken, waardoor ze ook gemotiveerd blijven voor komende evenementen.

Denk ook eens aan een vervolgevenement, vooral als de reactie van het publiek positief was. Op deze manier bereikt u waarschijnlijk een groter effect.

Verschillende soorten publieke evenementen Openbare evenementen en activiteiten zorgen voor een beter lokaal beeld van en meer waardering voor uw partij. Een innovatieve campagne over een plaatselijke kwestie, of een informatiebijeenkomst over een regionaal of landelijk wetsvoorstel zorgt ervoor dat de partij wordt gezien als een partij die beleidsalternatieven biedt. U biedt medestanders ook de gelegenheid om direct en op een informele manier contact met u te leggen.

Doorgaans zijn partijcongressen ook publieke bijeenkomsten, maar veel mensen houden niet van de formele structuur en worden afgeschrikt door wat zij vaak zien als ondoorzichtige besluitvorming. Uitnodigingen voor bestuurs-, gemeente-, partij- en groepsvergaderingen leveren niet altijd iets op; er is ook niet per se veel animo voor inloopuren op het partijbureau. U heeft meer kans op het mobiliseren van kiezers voor afgebakende projecten en geselecteerde “hot topics”. Hoe concreter het onderwerp, en hoe praktischer de mogelijke actie, hoe groter de kans dat mensen zich betrokken voelen.

De klassieker: Een avondbijeenkomst met deskundigen of prominente publieke figuren Na uw welkomstwoord en introductie, kunnen een of meer hoofdsprekers een toespraak houden en wordt het publiek uitgenodigd vragen te stellen en Handboek – Het kleine liberale boekje | Evenementenorganisatie

67

opmerkingen te maken. Dit type evenement is vooral geschikt voor bekende politici. Er is alleen niet veel ruimte voor discussie.

Het evenement wordt interactiever en er zal een dialoog ontstaan als u de deelnemers bij het begin al vraagt hun mening te geven. U zou verschillende stellingen op een bord kunnen zetten (Metaplan-bord, flip-over, enz.) en het publiek vragen een oordeel te geven over de stellingen. Vooral als de hoofdspreker vertraging heeft opgelopen (wat makkelijk kan gebeuren bij een prominent politicus en een overladen programma) kunt u hiermee de wachttijd op een zinvolle manier overbruggen, en tijdens het vraaggesprek na de hoofdpresentatie kunt u verwijzen naar de stellingen en de meningen daarover in het licht van die toespraak.

In plaats van een hoofdtoespraak kunt u ook een vraaggesprek organiseren waar u (of bijvoorbeeld een journalist) optreedt als gespreksleider en deelneemt aan een dialoog met de hoofdspreker. Deze opzet is levendiger dan een op voorhand bedachte toespraak.

VERTRAAGDE HOOFDSPREKER Leid het thema van de avond in door het publiek de vraag te stellen: “Wat vindt u van het onderwerp XY?” Een eenvoudige peiling waarbij de mensen uit Ja en Nee kunnen kiezen zorgt voor een goede sfeer en uw spreker kan op basis van de uitslag een standpunt innemen.

Paneldiscussie Paneldiscussies kunnen in het beste geval levendige disputen opleveren en in het slechtste geval saai wederzijds gevlei. De ontwikkeling van de discussie hangt sterk af van het onderwerp, maar nog meer van de inbreng van de panelleden en de kwaliteit van de gespreksleider.

68

Handboek – Het kleine liberale boekje | Evenementenorganisatie

De panelleden moeten verschillende standpunten (en geslachten) vertegenwoordigen om te zorgen voor een afwisselende discussie, d.w.z. politici van verschillende partijen of, als u uw concurrenten geen podium wil bieden, leden van het bestuur, de academische wereld, belangengroepen of het zakenleven. Zorg ervoor dat ze kennis hebben van de onderwepen en bedreven zijn in het openbaar debat.

Paneldiscussies zijn vooral aantrekkelijk als ze over actuele kwesties gaan en bieden specifieke doelgroepen (bijv. scholieren of studenten) de mogelijkheid informatie en inzicht te krijgen in een grote verscheidenheid van meningen.

Als je anderhalf uur de tijd hebt zou je niet meer dan drie verschillende panelleden (plus gespreksleider) moeten uitnodigen. Daardoor wordt het makkelijker het publiek bij de discussie te betrekken, wat erg gewaardeerd zal worden.

Als u een journalist vraagt als gespreksleider op te treden, heeft u niet alleen een kundig voorzitter, maar vergroot u ook de kans dat de media na afloop aandacht aan het evenement zullen besteden.

Hoe meer panelleden u vraagt en hoe prominenter ze zijn, hoe meer tijd u nodig heeft voor de organisatorische voorbereidingen. Het is vaak gebruikelijk een honorarium te betalen als er hooggeplaatste sprekers uit academische of culturele kringen komen.

Maandelijkse borrel U kunt regelmatig een informele borrel (‘liberale borrel’) houden in een bepaald café in de stad. Zo’n bijeenkomst is toegankelijk voor zowel leden als andere geïnteresseerden. Waarschijnlijk zullen er meer leden komen dan andere mensen. Wees zorgvuldig in de keuze van de lokatie, omdat dat iets zegt over u en uw politieke partij. Misschien is het beter om geen apart zaaltje te reserveren, maar in plaats daarvan een tafel in het midden van het café, bij

Handboek – Het kleine liberale boekje | Evenementenorganisatie

69

wijze van open uitnodiging. Stem het vooraf af met de eigenaar zodat u weet dat hij instemt met dit type bijeenkomst.

Met deze opzet kunt u liberale denkbeelden presenteren, uitwisselen en bespreken in een gezellige en ontspannen omgeving. Tegelijkertijd is een dergelijke bijeenkomst voor u een presentatie in het openbaar.

Privébijeenkomsten, buurtavonden Probeer zoveel mogelijk mensen bij elkaar te krijgen die geen partijlid zijn plus een paar geselecteerde partijleden (bij voorkeur een prominent politicus uit eigen gelederen). Gebruik uw adressenbestand waarin mensen staan die geen lid zijn en nodig vrienden en bekenden uit om in een rustige en vriendelijke sfeer te discussiëren over politiek.

Fractiebijeenkomsten De fractie (op ieder niveau: dorp, stadswijk, gemeente, regio, enz.) zou in het openbaar moeten vertellen over initiatieven die ze onlangs hebben genomen, over raadswerk, en over de plannen voor de toekomst. Zorg ervoor dat u echts iets te vertellen heeft als u zich richt op belangstellenden en de media.

U moet dit evenement zien als een vorm van publieke verantwoording en het vervullen van uw taak als dienaar van de publieke zaak. Breng verslag uit van uw werk, reageer op vragen en doe ideeën op uit de buitenwereld over de kwesties die u zou kunnen aanpakken.

Beloofd – Nagekomen!

Gebruik dit als benaming voor een evenement waar u het publiek informeert over wat u heeft bereikt in de huidige zittingsperiode.

Wat heeft u voor elkaar gekregen? Waarom heeft u niet alles bereikt wat u in het verkiezingsprogramma heeft genoemd?

70

Handboek – Het kleine liberale boekje | Evenementenorganisatie

Betrek de verkozen functionarissen bij de presentatie van de resultaten en het reageren op opmerkingen en kritische vragen.

Verberg nooit iets, ook de mislukkingen niet. Wees zo transparant mogelijk.

Laat de mensen zien dat u kritisch naar uzelf kunt kijken. Zorg ervoor dat het evenement en de sprekers goed zijn voorbereid, en dat het publiek de gelegenheid krijgt om vragen te stellen.

TRANSPARANTIE EN EERLIJKHEID ZIJN ESSENTIEEL VOOR PARTIJEN, EN KIEZERS STELLEN DEZE HOUDING OP PRIJS!

Kiezers vragen – Liberalen antwoorden Het verloop van een dergelijk evenement wordt hoofdzakelijk door het publiek bepaald. U kunt optreden als gespreksleider en mensen hun vragen mondeling laten stellen of u laat de deelnemers hun vragen opschrijven op kaartjes die vervolgens door partijleden worden ingezameld.

Afhankelijk van de omvang van het evenement en het aantal deelnemers moet u ook zorgen voor microfoons op centrale plaatsen in de zaal. Een gespreksleider kan sturing geven aan de vergadering en vragen op thema bij elkaar voegen.

U kunt uw voordeel doen met zo’n evenement doordat u veel te weten komt over de zorgen en interesses van de plaatselijke achterban. Tegelijkertijd kunt u laten zien hoe dicht u bij de kiezers staat. Hoe bekwamer u en uw verkozen functionarissen de vragen weten te beantwoorden, hoe beter dat is voor het beeld dat het publiek van u heeft. Kondig dergelijke evenementen aan in de plaatselijke media.

Als u een verband legt tussen het evenement en een dringende plaatselijke kwestie, vergroot u ook de mogelijkheid om bezorgde kiezers erbij te betrekken en het beeld te scheppen van een publieke hoorzitting over de kwestie.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Evenementenorganisatie

71

Woon andere openbare vergaderingen bij U moet zelf andere openbare evenementen bijwonen, zoals stadsevenementen, of die van uw politieke concurrenten (als dat gebruikelijk is). Samen met andere partijleden verzekert u de zichtbaarheid van liberalen als zodanig.

Informatiekramen NIET DOEN! Een openbare informatiekraam moet een open en uitnodigende sfeer uitstralen. Als u geen mensen heeft die uit zichzelf contact met het publiek willen leggen moet u er niet aan beginnen!

Introverte mensen die achter de tafel blijven staan en zich verstoppen achter het promotiemateriaal zullen de aandacht van niemand langer dan een paar seconden kunnen vasthouden.

Wees aantrekkelijk!

U kunt de kraam aantrekkelijk maken met een bijzonder thema dat op dat moment plaatselijk of landelijk erg actueel is.

Een voetgangersgebied is een logische plaats om de kraam neer te zetten, maar u kunt ook kiezen voor een plaats die aansluit bij het thema. Als u campagne voert voor beter openbaar vervoer (bijv. herstructurering of uitbreiding), zet u uw kraam bij een groot kruispunt neer.

CHECKLIST INFORMATIEKRAAM I s goedkeuring van de plaatselijke autoriteiten nodig voor een kraam in de openbare ruimte? erk een thema uit: wat is het doel? Is er een actueel onderwerp waar u W aandacht voor wil vragen? ie bemant de kraam, waar en wanneer? Is er een datum die van belang W kan zijn voor het thema?

72

Handboek – Het kleine liberale boekje | Evenementenorganisatie

Wat is de geschiktste lokatie om de doelgroepen te bereiken? at is er nodig? Technische apparatuur, promotiemateriaal, folders, enz.

W Bestel dit allemaal op tijd en zorg dat u weet hoeveel u nodig heeft. odig uw prominente plaatselijke politicus uit (bijv. een kandidaat N voor het nationaal parlement) en stel de media op de hoogte van deze uitnodiging.

P artijkleding voor de mensen in de kraam? Pakken, t-shirts of polo’s in partijkleuren, enz.

Informeer de media en controleer of ze het bericht hebben ontvangen.

MOBIELE INFORMATIEKRAAM Bedenk of u echt een kraam nodig heeft met een volledige uitrusting.

Partijkleding en een aantal folders kunnen voldoende zijn om campagne te voeren in cafés of voor treinstations of andere lokaties waar openbaar vervoer is.

Slimme en grappige interactieve spelletjes trekken de aandacht en leveren sympathie op. Uw creativiteit hoort geen grenzen te kennen. U kunt een enquête houden over actuele onderwerpen, of een spelletje doen zoals ballen gooien op blikjes met karikaturen van politici, of bloemen uitdelen in de partijkleuren.

Alle activiteiten zijn erop gericht een gesprek aan te gaan met de kiezer en uzelf te profileren als een liberaal alternatief. Het is duidelijk dat de activiteiten moeten aansluiten op de partijboodschap.

De volgende evenementen zijn voor de FDP in Duitsland succesvol gebleken:

> Het halveren van een appel: Op de dag dat de belastingaangiftes moeten worden ingediend, kunt u appels uitdelen die doormidden zijn gesneden met de boodschap “dit is wat de staat van u neemt”.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Evenementenorganisatie

73

> Weg met de belastingen (‘Steuern streichen’) Laat een bord zien waarop verschillende soorten belasting staan die worden geheven, en vraag voorbijgangers er drie aan te geven die ze het liefste afgeschaft zien. Op deze manier krijgt u een idee welke belastingen mensen in het bijzonder overbodig vinden. Tegelijkertijd verspreidt u folders met uw belastingvoorstellen.

> Als ik premier/burgemeester was Nodig mensen uit om op een groot bord op te schrijven welke prioriteiten zij zouden stellen als ze die functie zouden bekleden. U krijgt een idee van wat mensen op dit moment bezighoudt en het levert stof op voor een persbericht.

> Bloemen uitdelen Bloemen in de kleuren van je partij zijn een makkelijke manier om in contact te komen met kiezers.

CHECKLIST VOOR CAMPAGNEVOEREN OP STRAAT Wees vriendelijk en open maar niet opdringerig of vrijpostig.

P robeer u enigszins in te leven in diegene met wie u praat. Sommigen willen alleen korte informatie, zijn snel overtuigd of willen alleen informatie op papier. Anderen willen discussiëren of u misschien wel provoceren. Blijf rustig maar resoluut.

P robeer de liberale partij te beschrijven in vergelijking met andere partijen en benadruk positieve boodschappen – waar staat u voor. nderstreep de kwesties waar uw partij iets aan doet en andere O partijen niet. Zorg er wel voor dat u anderen niet beledigt. Negatief campagnevoeren moet goed worden doordacht en moet niet willekeurig worden ingezet, omdat het vaak een averechtse werking heeft. Presenteer uw eigen positieve kanten en de voordelen van liberaal beleid.

74

Handboek – Het kleine liberale boekje | Evenementenorganisatie

ebruik niet alleen toverkreten als liberalisme, vrijheid of privatisering.

G Onderstreep uw argumenten met bijpassende foto’s en voorbeelden.

Veel toverkreten hebben voor sommige mensen een negatieve bijklank.

Probeer altijd uit te leggen waarom liberalen iets nuttig vinden en laat de voordelen zien. org dat u op de hoogte bent van de details. Mensen stellen soms Z specifieke vragen en u moet zelfverzekerd genoeg zijn om die serieus te beantwoorden en betrouwbaar over te komen. ls u het antwoord niet weet, wees dan eerlijk en bied aan het uit te A zoeken en de informatie per e-mail of post toe te sturen.

B lijf overtuigd van uw verkiezingsprogramma. Anders wordt u niet gezien als de brenger van een geloofwaardige boodschap. Als u zichtbaar aan uzelf twijfelt zult u er zeker niemand van kunnen overtuigen op u te stemmen.

B enader mensen op een open en vriendelijke manier. Blijf niet achter een tafel geplakt staan. Verstop u niet maar sta rechtop en straal zelfvertrouwen uit. inspeel op recente successen van uw partij of leg uit hoe u een Z verkiezingsbelofte heeft uitgevoerd. ls uw partij actief is op regionaal en landelijk niveau, refereer dan aan de A successen die daar zijn geboekt, en aan populaire politici. verdrijf niet. Eerlijkheid en zelfkritiek over slechte prestaties in het O verleden worden over het algemeen positief ontvangen, maar overdrijf ook het ook weer niet; u hoeft uzelf niet naar beneden te halen.

Het volgende hoofdstuk hangt nauw samen met het organiseren van evenementen. Het communiceren van de inhoud is net zo belangrijk als het ontwikkelen van de inhoud en het beleid.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Evenementenorganisatie

75

COMMUNICATIE

7

P

olitieke communicatie is de kunst van het op een beknopte en begrijpelijke manier presenteren van complexe feiten en kwesties.

Er is niets wat in de politiek zo belangrijk is als op een heldere manier media en publiek duidelijk te maken waar je voor staat, waarom dat zo is en hoe je het gaat verwezenlijken als je aan de macht bent.

Dit is niet makkelijk, maar is wel de kerncompetentie van een succesvolle politieke partij. Communicatie kan gaan om informatie, advies, ideeën of zorgen. Het is tweerichtingsverkeer, en het gaat om geven en ontvangen, praten en luisteren. Communicatie is het allerbelangrijkste proces binnen de politiek.

Het is belangrijk om te weten welke middelen u in kunt zetten voor uw politieke communicatie. Maar het allerbelangrijkste is dat u weet wat u aan wie wil communiceren en wanneer.

Geef een definitie van uw politieke standpunten en boodschappen, d.w.z. bepaal wat je politieke ‘merk’ is. Weten wie u zelf bent en wat uw politieke profiel is (d.w.z. visie, missie en een verklaring over wat uw waarden zijn) is een eerste voorwaarde om politieke boodschappen te kunnen formuleren.

Evenementen zoals in hoofdstuk 6 zijn beschreven, kunnen u helpen om de doelgroepen te bepalen die u met uw politieke boodschap wil bereiken .

Creëer publiciteit voor uw boodschappen en zorg dat uw boodschappen aansluiten bij de kandidaten en uw campagnestrategie. Kandidaten moeten een geloofwaardige verpersoonlijking zijn van uw politieke boodschappen. Maak uw boodschappen zichtbaar, gebruik evenementen en campagnes om de essentie van uw doelen bekend te maken en maak gebruik van communicatiekanalen.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Communicatie

77

Het vinden van de ‘juiste’ kwesties voor een politieke campagne en het vervolgens ontwikkelen van krachtige boodschappen en vaststellen van relevante doelgroepen is een belangrijke strategische basis bij het kiezen van de bijbehorende communicatiemiddelen. Besef wel dat het kiezen van campagneonderwerpen iets anders is dan het kiezen van de relevantste onderwerpen voor een partijprogramma of een werkprogramma.

Abstract politiek belang maakt een kwestie niet per se relevant voor politieke communicatie.

Criteria als rechtstreekse impact op mensen, persoonlijke voordelen voor de doelgroepen en emotionaliteit spelen een rol. U moet hier echter wel een keuze in maken, want u kunt geen aandacht krijgen voor een enorm aantal verschillende boodschappen.

Een gids als deze kan niet in detail uitweiden over zulke stragegische stappen. Daarom richt dit hoofdstuk zich op de hoofdpunten en praktische aspecten van het succesvol inzetten van verschillende communicatie-instrumenten.

Aanwezigheid op internet De ‘digitale revolutie’ is nu aan de gang en verloopt in een snel tempo.

Misschien bent u een vrijwilliger in de politiek en heeft u naast uw werk geen tijd om ook nog alle technologische ontwikkelingen te volgen bovenop uw politieke activiteiten. Zorg er echter wel voor dat uw website altijd is bijgewerkt, zowel wat betreft de inhoud als het uiterlijk, de applicaties en de tools. Dat hoeft u niet zelf te doen. Besteed deze taak uit aan een bestuurslid of vraag vrienden en familie, als het te duur is om iemand daarvoor te betalen.

Het internet is de belangrijkste bron van informatie en naslagmateriaal geworden. Als ze een eerste overzicht willen van uw politieke standpunten, zullen geïnteresseerde kiezers en journalisten, net als uw politieke

78

Handboek – Het kleine liberale boekje | Communicatie

concurrenten, eerder op de website van uw partij kijken dan dat ze de telefoon pakken.

Om deze doelgroep te bedienen moet iedere partijafdeling zorgen dat ze op hun website hun contactgegevens vermelden. In ieder geval is de homepage het belangrijkste middel om uzelf aan de buitenwereld te laten zien. Op geen enkele andere plaats kunt u uzelf, de partij en de kandidaten op een authentiekere, directere en goedkopere manier aan een in potentie groot publiek presenteren.

Omdat vooral jongeren steeds minder traditionele kranten lezen, moet u als plaatselijk politicus uw online agenda bijhouden en daar regelmatig aankondigingen van evenementen in zetten en u moet vaak op uw website uw mening geven over politieke ontwikkelingen in uw gemeente of regio.

Mensen zijn geneigd zich te bekommeren om plaatselijk en regionaal nieuws. Ze willen weten wat er ‘thuis’ gebeurt, wat u daarvan vindt, en hoe u de politieke situatie en de levensstandaard wil veranderen en verbeteren.

Indien van toepassing kunt u newsfeeds opnemen van uw fracties, zowel op regionaal als op nationaal niveau. Als u dat doet dan wordt de website geregeld bijgewerkt met het laatste nieuws, ook al heeft u zelf niets om over te schrijven.

Als u deel uitmaakt van een grotere partijstructuur moet u geen willekeurig internetadres aanmaken. De partij moet een systeem ontwikkelen waarin een bepaald patroon wordt gevolgd zoals “partij- afkorting-plaatsnaam”.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Communicatie

79

KISS “Keep It Short and Simple” (“houd het kort en simpel”) – “Keep It Simple, Stupid” (“houd het kort, suffie!”)

Dit geldt natuurlijk niet alleen voor wat u op het internet zet, maar ook voor de manier waarop u spreekt: weet wat u wil zeggen en druk dat op een bondige manier uit. Blijf scherp.

Uit onderzoek is gebleken dat internetgebruikers er niet van houden lange teksten op een beeldscherm te lezen. Dat betekent dat helderheid en een goede lay-out van uw website een belangrijke rol spelen.

Gebruik duidelijke koppen en overbelast de website niet met functies en informatie. De meeste mensen geven de voorkeur aan minder maar goed gestructureerde informatie boven een grote overvloed aan gegevens.

Mensen moeten in staat zijn bijna inuïtief op uw website te surfen. De paginastructuur moet daarom altijd duidelijk herkenbaar zijn zodat bezoekers weten waar ze zich bevinden en hoe ze makkelijk terug kunnen keren naar vorige pagina’s.

Een aantal handige koppen voor de website van een politieke partij zijn bijv.: nieuws – over ons – campagnes – evenementen – lid worden - contact – media/pers Zorg ervoor dat de volgende informatie via makkelijk toegankelijke snelkoppelingen bereikbaar is:

> Informatie over en foto’s van de meest recente evenementen en campagnes

> Namen van bestuursleden met daarbij hun functies, foto’s en cv’s > Contactgegevens van de voorzitter en de persfunctionaris/ woordvoerder

80

Handboek – Het kleine liberale boekje | Communicatie

> De standpunten van uw partij over kwesties binnen uw gemeente of regio en andere kwesties waar publieke belangstelling voor is.

Sociale media en interactiviteit Een paar jaar geleden zeiden campagnevoerders dat je met een enorme hoeveelheid verkiezingsposters en reclameborden geen verkiezingen kon winnen, maar dat je ze door de afwezigheid ervan wel kon verliezen.

Dit geldt tegenwoordig evenzeer voor de sociale media. Het hangt wel af van de landelijke context en de verspreiding en populariteit van deze middelen. Het is niet alleen een kwestie van de technologische vooruitgang van een maatschappij (de digitale infrastructuur is niet in alle Europese landen even ontwikkeld en kan ook binnen landen ongelijkmatig ontwikkeld zijn), maar ook van de sociale bereidheid zich bezig te houden met nieuwe communicatievormen (het dagelijkse en natuurljke gebruik van internettoepassingen verschilt bijvoorbeeld tussen de VS en Duitsland).

Dergelijke verschillen in het algemene gebruik van communicatietechnieken vind je ook op traditionelere gebieden, zoals huis-aan-huis-bezoeken, d.w.z. het directe persoonlijke contact tussen politicus en kiezer werkt erg goed in de VS of in het VK, maar is minder geslaagd in andere landen, zoals nader wordt toegelicht in hoofdstuk 8 dat gaat over campagnevoeren.

Howard Dean, één van de kandidaten voor de Amerikaanse Democraten bij de voorverkiezingen voor de presidentsverkiezingen van 2004, maakte voor het eerst met succes gebruik van de nieuwe mogelijkheden van internet. Het lukte Barack Obama vervolgens om een enorm netwerk op te bouwen van medestanders en donateurs en tientallen miljoenen dollars aan campagnebijdragen op te halen die hem – tegen alle verwachtingen in – hielpen bij het verslaan van Hillary Clinton bij de voorverkiezingen van 2008... en de rest is bekend.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Communicatie

81

Het lijkt nu ondenkbaar dat politici geen gebruik zouden maken van, bijvoorbeeld, een webportal, een digitale nieuwsbrief, een podcast, TV-kanalen op internet en sociale netwerksites als Facebook, Twitter of sociale netwerken die politici of partijen zelf hebben opgericht, zoals http:// my.barackobama.com of https://my.fdp.de. Het internet is sterk in beweging, en er komen constant nieuwe dingen bij (zoals op dit moment het netwerk “Google+”) en het is moeilijk te voorspellen welke platforms zullen overleven en welke nieuwe middelen zullen verschijnen.

Veel hiervan is makkelijk en goedkoop op te zetten. Maar denk er wel goed over na hoe u ze gaat gebruiken.

Hoe gaat u om met sociale media en internet Als u alle beschikbare middelen willekeurig en op grote schaal gebruikt zult u het gewenste resultaat niet bereiken. Net zoals u prioritieiten voor uw partij stelt (wat is onze politieke focus en op welke doelgroepen richten we ons), moet u online middelen strategisch inzetten.

Politieke partijen gebruiken het internet maar al te vaak als reclamebord: iets om naar te kijken. Door het internet zijn de dingen grondig veranderd. Mensen willen gevraagd worden en ze willen betrokken worden.

De traditionele betrokkenheid bij politieke partijen neemt overal af, maar mensen kunnen nog steeds worden gemotiveerd en geënthousiasmeerd voor politieke projecten. Terwijl de levens van mensen drukker lijken, en het langdurig verrichten van vrijwilligerswerk voor politieke partijen zijn aantrekkingskracht duidelijk heeft verloren, biedt het internet een geweldige mogelijkheid om aanhangers en leden te betrekken bij kortdurende projecten.

82

Handboek – Het kleine liberale boekje | Communicatie

INTERACTIVITEIT IS BELANGRIJK Het internet is geen tv-scherm waar u naar kunt kijken. U moet podia creëren waar u ideeën kunt uitwisselen, discussiëren, en waar u evenementen kunt organiseren en mensen kunt mobiliseren.

Omgaan met pers en media “Het is alleen echt gebeurd als je het in de media ziet of het is alleen in de media als er een plaatje bij staat!” Dit is wat overdreven, zeker nu je tegenwoordig je eigen online media kunt maken.

Toch is berichtgeving in de media over uw campagnes en evenementen nog steeds van belang om een breder publiek te bereiken dan alleen uw leden en uw volgers op de sociale media. Omdat er een overvloed is aan informatie op het internet, zijn gebruikers erg selectief en hebben ze de neiging om vooral te volgen wat ze leuk vinden en om alleen die informatie te lezen die hun eigen denkbeelden bevestigt. Toch moet je je als partij openstellen als je wilt groeien en bij de volgende verkiezingen meer stemmen wilt krijgen.

In het algemeen leidt een overvloed aan informatie ertoe dat veel boodschappen en aankondigingen verdrinken. Als u gehoord wil worden, moet u zorgen dat u een doelgerichte benadering heeft en dat u weet hoe de media werken. De media zijn geïnteresseerd in spectaculaire zaken; hoe meer innovatieve evenementen of politieke aankondigingen u met enige regelmaat kunt aanbieden, hoe beter u in staat zult zijn journalisten te bereiken en de kans op publicatie te vergroten. Maar als u met grote regelmaat de inbox van een journalist bestookt met willekeurige verklaringen en persberichten, zal dat tot minder aandacht leiden.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Communicatie

83

OMGAAN MET PERS EN MEDIA CHECKLIST Probeer mediakansen te creëren: Presentatie van een nieuwe voorzitter, campagneteam, enz…

P resentatie van een nieuw verkiezingsprogramma, nieuwe beleidsvoorstellen van uw afdeling, enz…

I nspectie- en onderzoeksbezoeken/afspraken (misschien met een prominente liberale politicus) om zelf informatie te verzamelen of om standpunten uit te wisselen over actuele politieke kwesties bij organisaties als: Plaatselijke Kamer van Koophandel, een bepaalde beroeps- of bedrijfsvereniging, een liefdadigheidsorganisatie, een belangengroep, scholen of kinderdagverblijven die een prijs hebben gewonnen voor een bijzondere prestatie of die u wil prijzen vanwege een innovatieve benadering van het onderwijs. et is handig om voor zulke gelegenheden op voorhand een verklaring op H te stellen die u dan meteen aan de pers kunt geven. odig de pers uit op de nieuwjaarsreceptie of op het plaatselijke N partijcongres. ondig de lancering aan van een nieuwe campagne; dat kan een K internetcampagne zijn of een straatcampagne.

Verzendlijsten Maak een gedetailleerde verzendlijst voor de pers zodat u een uitvoerig bestand heeft met daarin eenvoudige toegang tot alle relevante media. Zo zorgt u ervoor dat u niemand vergeet als u snel ergens op moet reageren en meteen een persbericht wil uitsturen.

Zorg dat u alle relevante plaatselijke en regionale media hierin opneemt, zoals plaatselijke en regionale kranten, reclamekranten, internetkranten, invloedrijke blogs, eventuele lokale en/of regionale radio- en tv-stations. U

84

Handboek – Het kleine liberale boekje | Communicatie

moet een dergelijk bestand geregeld bijwerken en de contactgegevens en uw directe contactpersonen aanpassen.

Persberichten Een persbericht is de meest gebruikelijke vorm van publiciteit. U zou er een gewoonte van moeten maken om altijd een persbericht uit te brengen voor en na het lanceren van een campagne, evenement of andere activiteit.

Een persbericht is een geschreven bericht over een actuele kwestie of een specifieke gebeurtenis. Het moet een informatieve en beknopte verklaring zijn die meteen gepubliceerd kan worden. Vermijd een langdradige of informele toon.

De media krijgen dagelijks honderden persberichten. Journalisten nemen in een paar seconden een beslissing over wat relevant is en wat niet. Daarom moeten de kop en de eerste zin pakkend zijn en elementen bevatten van de hoofdboodschap die u wil overbrengen. Vooral op plaatselijk en regionaal niveau zijn media blij met persberichten, omdat die de gaten kunnen vullen die er zijn omdat de media zelf niet alles kunnen onderzoeken. Ze willen echter niet de spreekbuis van de liberale partij worden. Een persbericht moet daarom feitelijk zijn en meningen moeten duidelijk zijn toegeschreven aan een persoon of de partij.

Zoek uit wat de deadlines van de plaatselijke media zijn, zodat u uw verklaringen tijdig kunt versturen om ze de volgende dag geplaatst te krijgen.

Upload ieder persbericht naar uw website. Als u dat doet werkt u de website geregeld bij met nieuws en documenteert u tegelijk uw activiteiten. U kunt een aparte link maken – ‘pers’ – waarmee alle huidige en oude persberichten makkelijk toegankelijk zijn.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Communicatie

85

PERSOONLIJKE FOLLOW-UP OP PERSBERICHTEN Een persbericht is geen vervanging voor persoonlijke contacten met journalisten. Het kan nuttig zijn om de journalist te bellen met extra informatie.

Zorg er ook voor dat de persverklaring kort is. Een enkel A4’tje is vaak al te lang.

Denk aan het volgende bij het voorbereiden van een persbericht:

> Gebruik een stijl die meer aansluit bij de stijl die kranten gebruiken voor hun berichtgeving dan voor hun opiniepagina’s.

> Een beknopte en zakelijke kop als “Liberale partij Utopia eist betere ver-

voersverbinding voor stad XY” en niet alleen “Persinformatie van afdeling XY van de liberale partij”.

> Behandel bij voorkeur in de eerste alinea ‘waarom, waar, wie, wanneer en hoe’.

> Denk eraan dat uw verklaring ingekort kan worden. Zorg daarom dat de

belangrijkste zaken aan het begin staan en de extra informatie aan het eind.

> Neem beknopte citaten op die duidelijk aan een persoon worden toegeschreven, met vermelding van zijn/haar titel of mandaat.

> Gebruik de tegenwoordige tijd en vermijd de passieve vorm. > Vermijd eigen roem en holle frasen maar gebruik eenvoudige formuleringen die iedereen begrijpt, en kom meteen ter zake.

86

Handboek – Het kleine liberale boekje | Communicatie

Enkele andere formele overwegingen:

> Maak consequent gebruik van de huisstijl van de partij (e-mails en brieven) en zorg dat duidelijk is dat het bericht van u (plaatselijke afdeling XY van de liberale partij) afkomstig is.

> Een persbericht moet als zodanig zichtbaar en aangeduid zijn > Noem een mogelijke embargo-periode voor openbaarmaking. > Kop. > Contactgegevens voor het geval extra gegevens nodig zijn. > Voeg (indien beschikbaar) een weblink toe om foto’s te downloaden.

Het gebruik van e-mail in contacten met de pers Voor e-mail gelden soortgelijke regels als voor persberichten op papier.

Maak duidelijk dat de berichten van u afkomstig zijn, ook al verstuurt u ze in grote hoeveelheden. U krijgt meer aandacht als u de ontvanger bij zijn naam aanspreekt.

Nogmaals, probeer niet meer dan 300 woorden te gebruiken (ongeveer één A4’tje). Citeer de kop in de onderwerpregel en herhaal het, samen met de datum, in de tekst van de e-mail.

Maak de teksten op volgens de mailstijl en gebruik geen bijzondere lettertypes. Zet de e-mailadressen in het vakje bcc om te voorkomen dat ook andere e-mailadressen worden weergegeven. Zorg er wel voor dat uw e-mails hierdoor niet worden geblokkeerd als spam.

Aankondigingen van evenementen en vervolgverslagen U kunt een persbericht gebruiken om een komend evenement aan te kondigen en de deelnemers te laten weten wat ze kunnen verwachten. Vergeet niet uitdrukkelijk ook journalisten uit te nodigen als u het Handboek – Het kleine liberale boekje | Communicatie

87

persbericht naar de media stuurt. U zou aan het slot een zin kunnen toevoegen met de strekking “vertegenwoordigers van de media zijn van harte uitgenodigd”.

Als u alleen de media uitnodigt, zet u boven de titel van de aankondiging “uitnodiging voor de pers”. Vergeet niet belangrijke gegevens te vermelden zoals lokatie, tijd, thema en sprekers/gasten.

Als de aanwezigheid bij een bepaald evenement erg belangrijk voor u is, belt u nog even om te vragen of de journalisten inderdaad zullen komen. U zou de journalisten bij het evenement in persoonlijke naam kunnen verwelkomen.

Niet al uw evenementen worden door de media bijgewoond, dus u zou ze ook achteraf een kort verslag kunnen toesturen. Nogmaals, houd het simpel, kort en zakelijk. Zorg ook voor een kleine verzameling foto’s.

Brieven aan de redactie Als plaatselijke partijafdeling krijg je niet altijd heel veel aandacht.

Probeer eens een brief te schrijven aan de redactie van uw plaatselijke krant, omdat de kans dat uw brief gepubliceerd wordt vrij groot is.

Door dit type publicatie kunt u ook iets schrijven dat wat persoonlijker of controversiëler van aard is. Houd er rekening mee dat de brief kan worden bewerkt en ingekort, dus probeer uw hoofdboodschap in de eerste alinea over te brengen.

Uw publiciteits- of mediamedewerker kan een modelbrief opstellen om andere partijleden te stimuleren ook brieven te schrijven. Deze medewerker zou ook regelmatig een samenvatting kunnen geven van de belangijkste berichten die uw partij wil overbrengen, om ervoor te zorgen dat er rekening mee wordt gehouden.

88

Handboek – Het kleine liberale boekje | Communicatie

Uw eigen blog (waar u geregeld in schrijft), apart van of opgenomen op de website van de partij, is een ander middel om uw mening over actuele onderwerpen te laten horen. U kunt dit blog ook weer linken aan andere sociale media waarop u actief bent en waarmee u de aandacht van de media kunt trekken.

Het evalueren van publiciteit in de media Verzamel en archiveer wat er over de partij of uzelf is gepubliceerd.

U zou hier ten minste over moeten beschikken om terug te rapporteren aan uw eigen bestuur. Als er veel over u verschijnt, is het handig om met enige regelmaat een verzameling te maken. Houd niet alleen uw eigen bestuursleden en andere leden op de hoogte, maar deel uw nieuws ook met aangrenzende partijafdelingen en/of het regionale of landelijke niveau. Deel wat u beschouwt als best practice, maar ook de negatieve ervaringen, zodat u kunt bespreken hoe men die in de toekomst kan voorkomen.

Na een perscampagne moet u altijd vragen: Hebben we de juiste onderwerpen gekozen? Hebben we ze goed overgebracht? Hebben we voldoende publieke aandacht gekregen?

Hebben we op de verkeerde thema’s gegokt of zijn ze verkeerd uitgelegd door het publiek?

Probeer daarom ook de algemene berichtgeving in de media over de gegeven onderwerpen te evalueren en hoeveel media-aandacht uw politieke concurrenten hebben gekregen.

Huis-aan-huis-bezorging van brieven Het persoonlijk huis-aan-huis afgeven van een foldertje of een brief bij de mensen in de buurt is een effectieve manier om de plaatselijke

Handboek – Het kleine liberale boekje | Communicatie

89

achterban over uw recente activiteiten te informeren, of over de actie die u op bepaalde onderwerpen heeft ondernomen.

Nieuwsbrief Het is makkelijk om regelmatig een nieuwsbrief te sturen aan zowel leden als andere geïnteresseerden die in zo’n verzendlijst kunnen worden opgenomen. Als deel van een grotere partijstructuur kunt u makkelijk een wekelijkse nieuwsbrief sturen met 4 tot 6 onderwerpen, die ook partijnieuws bevat van regionaal of landelijk niveau of waarin politieke ontwikkelingen worden becommentarieerd. Zelfs als u alleen verslag uitbrengt over plaatselijke partijkwesties en recente politieke debatten in uw gemeente, zou dat moeten kunnen. U hoeft geen reclame te maken of alleen over evenementen te berichten. Er is behoefte aan uw opinie als politieke partij/leider, en er is altijd genoeg om een mening over te hebben.

Probeer er een gewoonte van te maken om de nieuwsbrief steeds op dezelfde dag te sturen (of op dezelfde dag van de maand als het een maandelijke brief is), zodat u bij de lezers voor de lange termijn de verwachting wekt dat er een liberale nieuwsbrief komt.

Hoe u het doet maakt niet uit, het belangrijkste van communicatie is herhaling. Het aanhoudend herhalen van uw boodschap moet het mantra worden van uw communicatie. Dit is tijdens verkiezingscampagnes nog belangrijker, want dan is er een grotere kans dat kiezers luisteren naar wat u te zeggen hebt. In het volgende hoofdstuk leest u hoe u succesvol campagne kunt voeren.

90

Handboek – Het kleine liberale boekje | Communicatie

Handboek – Het kleine liberale boekje | Communicatie

91

DEELNEMEN AAN VERKIEZINGEN EN CAMPAGNEVOEREN

8

“W

eet je waarom politici dezelfde basisboodschap duizenden keren herhalen? Omdat het werkt. Voor het korte moment dat burgers aandacht hebben voor politici willen die precies dat zeggen wat ze een zetel oplevert. Ze weten niet zeker wanneer dat moment zal zijn dus ze herhalen hun boodschap keer op keer. (De goeden doen dat tenminste.)” 12 Hoofdstuk 3 schetste de rol van politieke partijen in het samenbrengen van mensen en ideeën, en dat het de rol van partijen is om die ideeën werkelijkheid te laten worden. Door deel te nemen aan verkiezingen en campagne te voeren voor uw ideeën kunnen uw ideeën werkelijkheid worden.

Als u wil slagen is een strategie onmisbaar.

Door het voeren van campagne laat u de mensen zien wat u aan het doen bent. U kunt stemmen winnen door relevante actuele kwesties te nemen en daar campagne op te voeren. Met een simpele opsomming van beleidspunten win je geen verkiezingen, maar wel met campages over kwesties rond die beleidspunten.

Voor een verkiezingscampagne moet u een strategie vaststellen, duidelijke doelen stellen, een vlekkeloze organisatie hebben en dicht bij uw kiezers staan. Een strategische benadering in uw verkiezingscampagne betekent ook dat u in piekperiodes rationeel kunt handelen en flexibel en creatief kunt reageren op allerhande gebeurtenissen. Discipline en goede planning zorgen voor een professionele uitvoering en besparen bronnen, tijd en geld.

12 Zie James Carville and Paul Begala (les directeurs de campagne de Bill Clinton) in Buck Up, Suck Up . . . and Come Back When You Foul Up : 12 Winning Secrets from the War Room, New York 2003.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren

93

Dit geldt zowel bij een campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen als voor een zetel in de volksvertegenwoordiging. Alleen de schaal is anders.

Voor landelijke campagnes is een veel grotere en complexere organisatie nodig omdat die het hele land moet bedienen. Campagnevoeren moet zowel extensiever als intensiever zijn.

Toch heeft men in elke situatie overtuigende campagneboodschappen nodig die de kiezers vaak te horen moeten krijgen – net zo lang tot ze het helemaal beu zijn, want op dat moment merken ze de boodschap pas op!

Weet wat u wil bereiken…

Zorg dat uw partij en uw campagnevoerders het eens zijn over de hoofddoelen. Zorg dat iedereen deze doelen begrijpt. Zorg dat de doelen haalbaar zijn – ze moeten belangrijke verbeteringen mogelijk maken, maar geen onmogelijke verwachtingen wekken. Mensen die door de verkiezingen zijn geënthousiasmeerd, zullen zich zeker afkeren van de partij als hun onrealistische hoop de bodem wordt ingeslagen.

Formuleer een doel en een imago Het doel dat u wil bereiken moet zo duidelijk mogelijk zijn. Zorg voor een zo duidelijk mogelijke identiteit in vergelijking met uw concurrenten. Uw doelen moeten het vertrouwen van het publiek winnen, zodat kiezers een realistische inschatting kunnen maken.

“De liberale partij van stad X staat voor A/B/C. Wij doen mee met de komende plaatselijke verkiezingen en onze kandidaten zullen ervoor zorgen dat…” (Presenteer uw doelen kort en empatisch).

“De liberale partij van stad X heeft competente politici (beschrijf ze kort).

Als u betere kansen voor uw kinderen wil, als u een voorstander bent van kwestie X, dan moet u liberaal stemmen.”

94

Handboek – Het kleine liberale boekje| Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren

Een dergelijk beeld zou het terugkerende thema moeten bepalen en vormen van al uw berichten. Iedere toespraak, iedere brief en verklaring moet één of meer elementen van dit beeld bevatten.

HERHAAL, HERHAAL, HERHAAL!!!

U moet uw imago en uw kernboodschap zo vaak mogelijk presenteren zodat voldoende kiezers deze boodschap aan u en uw partij koppelen.

Presenteer uw hoofdboodschap door een motto te gebruiken dat ook gerelateerd is aan uw belangrijkste kandidaat en dat die kandidaat een onderscheidend en individueel profiel geeft. Zo’n thema moet door de hele campagne heen zichtbaar zijn. Geen enkele campagne, op welk niveau dan ook, die is gericht op herkenning door het publiek, kan in deze tijd van overvloedige informatie zonder.

Blijf uw hoofdboodschap herhalen, net zolang tot ook uw eigen team er genoeg van heeft. Gebleken is dat alleen dan uw boodschap de doelgroepen heeft bereikt.

Tegelijkertijd moet u proberen die kwesties te vermijden die uw politieke concurrenten aan de orde stellen (d.w.z. kwesties die sterk verbonden zijn met het merk en profiel van een andere partij). Pak deze kwesties niet op, maar probeer ze te laten verdwijnen uit de publieke aandacht. U wil dat er over uw kernkwesties in het openbaar wordt gedebatteerd en niet over die van de concurrenten. Alles wat in de openbare arena aanwezig is lijkt van groter belang, en kan een enorme impact hebben op de kortetermijnbeslissing van twijfelende kiezers.

Verkiezingscampages bevatten altijd verrassingen die in strijd lijken met uw strategie. Probeer standvastig te zijn, blijf bij uw boodschap en bewaak uw imago. Als u moet reageren op plotselinge politieke aanvallen of verande-

Handboek – Het kleine liberale boekje | Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren

95

rende omstandigheden, wees dan diplomatiek maar blijf zicht houden op uw doel op lange termijn.

Bepaal de stemmenmarge Probeer zo precies mogelijk te bepalen welk deel van de stemmen u wil behalen en wat realistisch haalbaar is. Hiermee maakt u uw campagne en uw betrokkenheid bij de kiezers concreet en geloofwaardig.

Voorbeeld: U wil 10% van de uitgebrachte stemmen behalen. Bereken wat de omvang van het electoraat is.

Als er 10.000 kiesgerechtigden zijn en de opkomst is 70%, dan brengen 7.000 mensen hun stem uit. Als u 10% van de stemmen wil behalen, moet u dus 700 mensen overtuigen.

Hoe hoger de opkomst, hoe meer stemmen u nodig heeft om die 10% te halen. Als je een kleine partij bent kan een lage opkomst in je voordeel zijn.

Medewerkers Bij het begin van iedere campagne moet u een team samenstellen om de kandida(a)(t)en te ondersteunen en te adviseren, zowel op logistiek als inhoudelijk gebied, en om feedback en morele steun te geven in moeilijke tijden.

Een campagne is een gezamenlijke prestatie van een groep mensen. Het kan een klein groepje van drie mensen zijn of een team van tien mensen.

De omvang is afhankelijk van tactische overwegingen die van partij tot partij variëren, financiële middelen, de in de partij aanwezige kennis en de grootte van stad/regio/land.

96

Handboek – Het kleine liberale boekje| Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren

Een campagneteam zal goed functioneren als alle teamleden zich betrokken voelen bij deze gezamenlijke prestatie. Om dit te bereiken is het belangrijk om het op voorhand eens te zijn over de methoden die worden ingezet en over wat precies van iedereen wordt verwacht.

Een dergelijk campagneteam hoeft niet per se een statutair partijlichaam te zijn. Probeer brede ondersteuning voor uw campagneteam te mobiliseren. Verkiezingen zijn een uitstekende gelegenheid om meer mensen dan alleen het groepje partij-intimi te betrekken bij partijactiviteiten. Zorg dat u niet alleen de doorgewinterde partijfiguren bij de campagne betrekt, maar maak ook plaats voor nieuw talent en probeer een evenwicht te krijgen tussen jong en oud, en tussen mannen en vrouwen. Zo voorkomt u dat het nieuwe en ceatieve denken wordt ondermijnd door een “we doen het altijd zo…” mentaliteit.

Oude bekenden, zoals bestuursleden of andere verkozen functionarissen, worden misschien al volledig in beslag genomen door hun werk. Veel andere partijleden met minder functies en opdrachten kunnen zeer gemotiveerd zijn om zich gedurende beperkte tijd bezig te houden met een campagneproject.

Bij een grotere campagne kunt u overwegen het team op te splitsen, waarbij een kleine kerngroep zich bezighoudt met planning en politieke besluitvorming en een groter team waarin mensen van verschillende afdelingen zijn vertegenwoordigd. Verdeel de taken duidelijk binnen uw team, zonder ieder teamlid te veel te beperken, want u wil ieders mogelijkheden zo goed mogelijk gebruiken. U zou de belangrijkste taken grofweg onder een of meer teamleden kunnen verdelen op basis van de volgende gebieden.

Deze taken moeten gedekt zijn:

> Financiële planning en controle > Media en publiciteit Handboek – Het kleine liberale boekje | Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren

97

> Secretariaat voor evenementenorganisatie > Beheer van promotiemateriaal > Internet Selectie van lijsttrekkers en andere topfuncties Houd rekening met het soort verkiezingen waar u mee te maken heeft.

Plaatselijke verkiezingen zijn heel anders dan nationale verkiezingen. Zorg dat u de regels van de specifieke verkiezingen kent en analyseer wat er voor deze specifieke verkiezingen nodig is.

Politieke campagnes zijn steeds meer op de persoon gericht. Kies je kandidaten zorgvuldig en beoordeel wat er in hun voordeel spreekt.

1. Wat voor soort kandidaat wilt u en heeft u nodig? Man/vrouw, single/ getrouwd, kinderen, enz‌ 2. Inwoner van de betrokken gemeente? Beroepsmatige verbinding met de gemeente?

3. Welke specifieke kwestie kan het beste aan uw kandidaat worden gekoppeld, d.w.z. welke persoon zou de meest geloofwaardige belichaming zijn? Op welke manier steekt de kandidaat gunstig af ten opzichte van andere kandidaten?

4. Staat de kandidaat volledig achter de campagnestrategie van de partij en identificeert hij zich volledig met de kwesties en de beleidsvoorstellen van de partij?

5. Past de kandidaat bij de verwachtingen van de kiezers?

6. Is de kandidaat al bekend binnen de gemeente/regio?

98

Handboek – Het kleine liberale boekje| Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren

7. Kunt u garanderen dat de kandidaat en het campagneteam gedurende de campagneperiode permanent beschikbaar zijn voor zowel de partij als de kiezers?

8. Heeft de kandidaat de steun van de gewone partijleden?

Structuur van gemeente/regio 1. Met welke sociale structuur wordt de kandidaat geconfronteerd?

2. Wat waren de economische ontwikkelingen in de afgelopen jaren?

3. Wat is de demografische structuur?

Analyse van de concurrenten 1. Als de zittende functionaris van een andere partij zich opnieuw kandidaat heeft gesteld: is hij/zij capabel en bekleedt hij/zij de functie op een goede manier of zijn er zwaktes waar u gebruik van kunt maken?

2. Als dat niet het geval is, wat zijn dan de sterke en zwakke punten van de nieuwe kandidaat van de meerderheidspartij?

3. Welke sterke en zwakke punten hebben de kandidaten van de andere kleine partijen?

De eerste politieke vereisten voor de liberale partij 1. U bent al vertegenwoordigd in de gemeenteraad en neemt deel aan het gemeentebestuur / U zit in de oppositie / u bent niet vertegenwoordigd.

2. Willen we een kandidaat naar voren schuiven? Ja, want er is een kans op winst. / Ja, want een eigen kandidaat versterkt ons profiel op de lange termijn. / Nee, de situatie rechtvaardigt geen kandidaatstelling. / Nee, omdat we andere politieke voordelen kunnen behalen

Handboek – Het kleine liberale boekje | Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren

99

Weeg uw kansen: efficiënt gebruik van uw hulpbronnen Onderzoek of ieder gewerkt uur en al het uitgegeven geld op de meest efficiënte manier is ingezet met het oog op uw algemene doelstellingen.

> Verspil geen tijd. Concentreer uw activiteiten, post en posters in buurten waar u uw kiezers verwacht.

> Koester de buurten waarin traditioneel liberaal wordt gestemd en inves-

teer tijd daar waar u mogelijkheden ziet. Investeer geen tijd in gebieden waar mensen afkerig zijn van liberale waarden. Op de korte termijn zult u het verschil niet kunnen maken. Ervaren plaatselijke campagnevoerders weten meestal in welke buurten je het grootste liberale potentieel vindt. Door een eenvoudige analyse van eerdere verkiezingsresultaten kunt u vaststellen wat de liberale bolwerken zijn.

> Als een prominent partijfiguur een belangrijke rol speelt op een evenement, probeer dan zo veel mogelijk media-aandacht te krijgen.

> Als u evenementen organiseert moet u zorgen dat er zo veel mogelijk externe gasten en media aanwezig zijn. Reserveer besloten partijbijeenkomsten voor gelegenheden tussen de campagnes door.

Het op grote schaal (via post, posters, evenementen, enz.) verspreiden van uw boodschap op plaatsen waar dat het meeste effect heeft moet te allen tijde een belangrijk element zijn van de campagneplanning.

Timing en controle Zorg voor een gedetailleerd tijdactieplan (Wie doet wanneer wat?) voor de hele campagne. Bereid een soortgelijk plan voor voor iedere activiteit, waarin verantwoordelijkheden en deadlines staan vastgelegd. Vergeet niet om noodplannen te maken voor onvoorziene vertragingen, zodat u uzelf 100

Handboek – Het kleine liberale boekje| Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren

wat flexibiliteit geeft. Een dergelijk uitvoerig plan creëert voor iedereen transparantie en geeft een helder beeld van de campagnestructuur.

Denk eraan: benadruk uw sterke punten en probeer uw zwakke punten te neutraliseren.

U zou iemand kunnen belasten met het controleren van het plan. Omdat u vooral afhankelijk bent van vrijwilligers, kan de controle helpen om het overzicht te houden van wat wanneer zou moeten gebeuren. De controleur moet toegang hebben tot alle informatie en moet regelmatig verslag uitbrengen of de deadlines worden gehaald en of u uw doelen zult bereiken. Op deze basis is het makkelijker om mogelijke aanpassingen te bespreken als dat nodig mocht zijn.

Betrek uw medestanders Denk na over uw medewerkers. Veel anderszins inactieve partijleden zijn misschien bereid in een verkiezingscampagne meer te doen. Denk na over hoe u en uw campagneteam andere partijleden er zoveel mogelijk bij kunnen betrekken. Een gezellig feestje aan het begin van de campagne kan ertoe bijdragen dat leden gemotiveerd blijven en zich ook in de piekperiodes blijven inzetten.

De bereidheid van mensen om zich in te zetten wordt vaak over het hoofd gezien. Dit kan voor de betrokkenen een bron van frustratie zijn.

Wijs in ieder geval één teamlid aan om vrijwilligers te vinden, contacten te onderhouden en hun inzet bij evenementen en andere initiatieven te coördineren.

Minder ervaren vrijwilligers kunnen zich bezighouden met taken als:

> Het bemannen van het secretariaat/telefoon (als u die heeft)

Handboek – Het kleine liberale boekje | Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren

101

> Organisatiewerk om de kandidaat van uw kiesdistrict te ondersteunen > De logistiek bij evenementen, het ophangen van posters > Het voorbereiden van te verzenden post, het uitdelen van folders en brieven aan huishoudens

Themabeheer Succesvol campagnevoeren is gebaseerd op een goede planning en een accurate analyse van de uitgangspositie. Hierbij moet u rekening houden met een aantal factoren.

“Je kunt stemmen winnen door relevante actuele kwesties te nemen en daar campagne op te voeren. Lijsten met beleidspunten zorgen niet voor verkiezingswinst, maar campagnes over kwesties rond die beleidspunten wel.” 13

Houd de verschillende groepen kiezers in gedachten als u uw belangrijkste beleidskwesties gaat vaststellen en ontwikkelen:

> Potentiële kiezers (partijaanhangers) > Potentiële kiezers van andere partijen (die afkerig zijn van uw doelen) > Potentiële niet-stemmers (twijfelend of moeilijk te motiveren) De volgende kwesties zijn daarom van belang:

> Kunt u uw eigen aanhangers motiveren hun stem uit te brengen? Dit zal

vooral goed lukken als er geen andere partij is die campagne voert op dezelfde boodschap of iets promoot dat lijkt op uw eigen thema’s maar aantrekkelijker is.

13 Campaigns Manual, Liberal Democrats 2007, UK, p. 14

102

Handboek – Het kleine liberale boekje| Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren

> Probeer de twijfelaars te bereiken door het formuleren van heldere en

begrijpelijke boodschappen. Focus op de doelen en niet op de manier waarop die bereikt moeten worden (“meer veiligheid” in plaats van “meer politie”). Hoe indringender uw boodschap is, hoe groter de kans dat die gehoord zal worden.

> Richt u op uw potentiële kiezers en de twijfelaars. Anderen zult u moeilijk kunnen overtuigen. Niemand stemt op een partij waarvan ze verwachten dat die nadelig voor ze is.

Grijp uw kansen De burgemeester, Minister of Parlementslid vertegenwoordigt alle kiezers bij gebrek aan beter. Niettemin kan het zijn dat u tijdens een verkiezingscampagne aanhangers zoekt voor uw eigen positie/standpunt. U wil stemmen verzamelen voor uw partij, niet voor afgevaardigden.

Als uw partij klein is hoef u zich niet op te stellen als een grote meerderheidspartij die grote delen van de maatschappij tevreden moet stellen. U kunt in overweging nemen ongeveer 70% van de kiezers af te schrikken om daarmee feitelijk 10% van de stemmen te winnen. Stel kwesties aan de orde die zo concreet mogelijk zijn en waar kiezers concrete voordelen in kunnen herkennen – waaronder idealistische waarden.

Denk eraan:

> Wees anders dan uw concurrenten. Als er geen aantrekkelijk verschil is of als er alleen verschil is in de werkwijze maar niet in het doel, hebben veel kiezers de neiging te stemmen op de grotere partij omdat ze denken dat die een grotere kans heeft het doel te bereiken.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren

103

> Als u een aantal thema’s kiest zorg er dan voor dat er samenhang in zit

en dat ze niet met elkaar in tegenspraak zijn of niet te verenigen met verschillende groepen kiezers.

Richt u op de kiezer Je richten op de kiezer houdt in dat je groepen kiezers of wijken identificeert waar een bovengemiddeld liberaal stempotentieel is en dat je je campagne op deze gebieden richt. Als u eerder heeft meegedaan, is het makkelijk om op basis van de vorige verkiezingsuitslagen vast te stellen wat de meer liberaal-georiënteerde wijken zijn. Afhankelijk van het profiel van de kandidaat is het soms ook interessant om zich te richten op minder liberale wijken, maar wel bv. op een wijk waar veel alleenstaande moeders wonen, zelfstandigen, enz. … . Dit is afhankelijk van hoe en kandidaat zich wil profileren.

Als u zich richt op een groter kiesdistrict kunt u de verkiezingsresultaten van de verschillende gemeentes identificeren en vergelijken, waardoor u aanwijzingen krijgt over wat de beste plaatsen zijn voor posters en reclameborden, indien toegestaan. Als u mikt op het kiesgedrag van kleinere eenheden zoals uw buurt, kunt u die straten identificeren waar u zich op moet richten met rechtstreekse mailings of huis-aan-huis-bezoeken.

U zou lijsten met gedetailleerde verkiezingsresultaten moeten kunnen krijgen bij de nationale overheid.

Vergeet echter nooit de kennis en ervaring die is opgedaan in uw eigen campagne en die van collega partijactivisten in eerdere campagnes, of gewoon via een goed plaatselijk netwerk, over hoe er in de verschillende wijken politiek wordt gedacht.

104

Handboek – Het kleine liberale boekje| Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren

Identificatie en inschakeling van potentiële kiezersgroepen Wacht niet tot de kiezers naar u toe komen maar richt u proactief op verschillende groepen kiezers en presenteer uw liberale concepten. Het publiek is niet homogeen, maar bestaat uit veel verschillende groepen met verschillende belangen en overtuigingen die u kunt bereiken met een gerichte benadering.

> Er zijn officiële groepen zoals de leden van bepaalde beroepsorganisaties, belangengroepen en sportclubs. Deze zijn makkelijk identificeerbaar en makkelijk te bereiken.

> Er zijn sociale groepen zoals jongeren, gepensioneerden, vrouwen, alleenstaanden, gehandicapten, jonge gezinnen, enz.

> Er zijn andere groepen die verbonden zijn door gemeenschappelijke belangen zoals automobilisten, patiënten, forensen, enz.

Veel evenementen kunt u afstemmen op specifieke groepen en u kunt het evenement dienovereenkomstig opzetten, zoals:

> Werkende ouders, eenoudergezinnen U kunt informatiekramen opzetten over kinderopvang of het onderwijsbeleid van uw partij. Organiseer bezoeken aan kinderopvangcentra of scholen, of houd actiedagen voor volledige dagopvang of een paneldiscussie over de financiële situatie van eenoudergezinnen.

> Gezinnen in het algemeen Organiseer familie-evenementen, educatieve spelletjes voor kinderen in uw kraam of een vlooienmarkt.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren

105

> Mensen die voor het eerst stemmen Schrijf brieven aan jongeren die voor het eerst mogen stemmen en presenteer daarin uw liberale standpunten, organiseer discussies over kwesties die relevant zijn voor jongeren; leg contact met de redactie van school- en universiteitskranten en -bladen. Organiseer trainingen over het schrijven van sollicitatiebrieven.

> Docenten Beleg informatiebijeenkomsten over schoolbeleid en scholing van docenten. Leg contact met onderwijsbonden.

> Studenten en universiteitsmedewerkers Organiseer informatieve bijeenkomsten over kwesties die gerelateerd zijn aan studeren en de universiteit. Als er een liberale groep op de universiteit is, betrek die dan bij uw activiteiten en stimuleer de leden om op en rond de universiteit campagne te voeren.

> Politie en de rechterlijke macht Organiseer informatieve bijeenkomsten over “vrijheid en veiligheid“.

> Midden- en kleinbedrijf (KMO’s), vakmensen en zelfstandigen Bezoek bedrijven en plaatselijke Kamers van Koophandel en ontdek wat de nijpende kwesties zijn.

> Ambtenaren Als u campagne voert over bezuinigingen op overheidsuitgaven, waaronder afgeslankte bestuursstructuren, presenteer uw ideeën dan aan mensen uit het openbaar bestuur en dicussieer erover.

106

Handboek – Het kleine liberale boekje| Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren

> Gezondheidszorg, belastingbetalers, huiseigenaren, automobilisten, enz.

Organiseer informatiebijeenkomsten en discussieer met de betrokken verenigingen over relevante beleidskwesties en verbeteringen.

Binding door campagnevoeren Tijdens piekperiodes in de campagnetijd ligt de nadruk op publiciteit en pas daarna komt de dialoog. Het programma ligt vast en u heeft zich misschien al uitgesproken over een coalitiemogelijkheid. Om deze reden moet u gedurende de campagne een consistente boodschap hebben. Nu moet u uw kiezers overtuigen van uw ‘product’. Grote reclameborden door de hele stad trekken veel aandacht maar zijn duur (en in sommige landen verboden). Bovendien zult u met alleen maar grote posters niet veel stemmen trekken. Desondanks schaadt het uw campagne als u in het openbaar niet zichtbaar bent (hoewel er door te gelikte en te veel posters twijfels kunnen rijzen over de herkomst van het geld). U bent dan gewoon niet in het straatbeeld aanwezig en uw aanhangers zullen zich minder gesteund voelen als ze in het openbaar zeggen dat ze uw partij steunen. Dit heeft gevolgen voor het mobiliseren van ondersteuning.

Zelfs je eigen kiezers willen gemotiveerd en gemobiliseerd worden, en de andere partijen zullen niet minder posters ophangen omdat de liberalen niet aanwezig zijn.

POSTERRECLAME Met posters en reclameborden win je de campagne niet, maar zonder zichtbaarheid in het openbaar verlies je die wel!

Verspreid de posters strategisch. Het is zinloos ze ergens op te hangen waar de auto’s met minstens 120 kilometer per uur voorbij razen. Richt u op grote kruisingen, verkeerslichten, haltes van het openbaar vervoer. Het Handboek – Het kleine liberale boekje | Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren

107

is ook zinvol u te richten op die wijken waar u waarschijnlijk een groter kiezerspotentieel hebt. Als er op uw posters kandidaten staan zou u hun beroep of functie kunnen vermelden, zodat de mensen weten aan wie ze hun stem geven. De invloed van advertenties (of het nu gaat om een politieke partij of om wasmiddel) is beperkt. Ze zijn een aanvulling op de campagne, maar ze kunnen niet de enige invulling zijn van een campagne.

Probeer creatieve posters te maken, d.w.z. geen oude mannen in grijze pakken met daarbij de tekst “voor een betere toekomst”. Met onverwachte motieven en zinvolle motto’s trek je de aandacht.

Binding door de media Kiezers vormen in toenemende mate uit zichzelf een oordeel over partijprogramma’s en de geloofwaardigheid van de kandidaten, en minder op basis van ideologische overtuigingen op de lange termijn. Media en journalisten worden vaak als geloofwaardiger gezien dan politici (hoewel hun populariteit ook beperkt is).

Veel media-aandacht is daarom een van de belangrijkste vereisten voor electoraal succes. Evalueer geregeld waarover in de pers het meest gesproken wordt en bedenk wat de toekomstige hot topics kunnen zijn. Dat kunnen hele specifieke plaatselijke kwesties zijn. Hoe ontvouwen deze verhalen zich? Zijn de kwesties van belang voor ons als liberalen? Welke zich ontwikkelende verhalen moeten we volgen? Zijn deze kwesties goed voor ons of zijn ze te riskant om ons ermee bezig te houden?

Hoe meer u in staat bent uw eigen kwesties in de media te krijgen, hoe meer ze de agenda zullen bepalen; mensen zullen erover praten en ze automatisch belang toedichten.

Daarom moet al het materiaal dat u produceert altijd uw belangrijkste boodschappen bevatten. Zorg ervoor dat al uw woordvoerders de partijlijnen volgen en weten wat u doet en waarom u dat doet.

108

Handboek – Het kleine liberale boekje| Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren

SPREEK ALTIJD MET ÉÉN STEM !

Kiezers houden niet van interne twist. Zorg ervoor dat iedereen voldoende op de hoogte is en achter de genomen beslissingen staat.

Dit geldt zowel plaatselijk als regionaal en landelijk. U zult meer publieke steun krijgen naarmate u gedurende lange tijd meer eenheid en samenhang uitstraalt. Om dit te bereiken kunt u regeImatig bijeenkomsten op hoog niveau organiseren tussen de gekozen leiders van verschillende afdelingen, zodat de informatie doorsijpelt naar de leden daaronder.

Binding door rechtstreeks contact (huis-aan-huis-campagne) Mensen waarderen het als je bereid bent persoonlijk met ze in gesprek te gaan. Wees wel zorgvuldig bij uw inschatting van wat in uw specifieke culturele context werkt. Het is niet overal gebruikelijk om bij ieder huis aan te belIen en bij de bewoners thuis ‘binnen te dringen’, zoals dat in het Verenigd Koninkrijk en de VS wel het geval is.

Zoek de persoonlijke dialoog met uw buren, vrienden, familie, collega’s, uw kapper, winkeliers, enz… Ga, als dat kan, persoonlijk kennismaken (en zorg dat u altijd uw visitekaartjes bij u heeft) bij uw gemeente of uw kiesdistrict als u dit kiesdistrict wil vertegenwoordigen in de gemeenteraad.

Brieven per post Stuur brieven aan alle huishoudens. Anders dan een algemene e-mail die aan veel mensen wordt verstuurd (en die de vraag kan doen rijzen hoe u aan die privémailadressen bent gekomen) of het persoonlijke huisbezoek, zijn brieven die per post worden verstuurd minder opdringerig en kan de geadresseerde zelf bepalen of hij de brief wil lezen. Let wel op met eventuele wettelijke beperkingen op verkiezingsuitgaven. Elke geposte brief kost geld en dient aangegeven te worden in het budget. Zodoende kunnen brieven beter zelf bezorgd worden door vrijwilligers. Hiermee profileert u zich bij

Handboek – Het kleine liberale boekje | Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren

109

de kiezer en het is meestal eenvoudig en redelijk goedkoop om dergelijke brieven te verspreiden via de post of de plaatselijke kranten.

CHECKLIST VOOR DIRECT MAIL e envelop: dit is de binnenkomer. Personaliseer uw post en zorg dat die D er belangrijk uitziet, door bijvoorbeeld naam en adres met de hand te schrijven. Als u heel veel brieven stuurt is dat niet haalbaar, maar zorg in ieder geval wel dat de namen foutloos zijn gespeld. Mensen vinden het vreselijk irritant als hun naam verkeerd is gespeld. oncentreer u op de kwestie: Waarom zou je liberaal stemmen, wat C is het voordeel? Schrijf korte zinnen die één boodschap bevatten.

Gebruik de bedrijvende en niet de lijdende vorm, en gebruik een paar hulpwerkwoorden als willen/kunnen/zullen. eef de lezer de gelegenheid te reageren. Voeg een e-mailadres toe of G voeg er een model bij van een antwoordbrief die ook aan u gefaxt kan worden.

Binding door internet President Barack Obama van de VS gaf in zijn presidentscampagne van 2008 de toon aan voor het gebruik van online media.

Bij iedere klik op zijn website werd de bezoeker gevraagd zich in te schrijven. Obama had op ieder beschikbaar sociaal netwerk een profiel, waardoor mensen ofwel zijn activiteiten en berichten konden volgen ofwel rechtstreeks met hem in gesprek konden raken. Followers konden stemmen over bepaalde kwesties of beslissen welke stad hij als volgende zou bezoeken. Hij deelde zijn nieuws ook vaak eerder met de online gemeenschap dan met de traditionele pers.

Je kunt een dergelijke campagne niet precies overnemen in een ander land, maar wel gebruiken als inspiratiebron. Het gebruik van internet stijgt,

110

Handboek – Het kleine liberale boekje| Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren

maar er zijn wel grote verschillen vanwege de verschillende technische ontwikkelingsniveaus.

Hoe meer mensen internet gebruiken, en hoe gewoner communicatie via internet in een samenleving is, hoe meer een politieke partij moet zorgen dat ze ook online voor binding zorgt.

Online campagnevoeren werkt waarschijnlijk het beste in een land waar één topkandidaat is op wie alle aandacht is gericht, meer dan in een context van plaatselijke verkiezingen waar je probeert zoveel mogelijk raadsleden verkozen te krijgen en waar het persoonlijke contact tussen kandidaat en kiezer mogelijk een grotere rol speelt en makkelijker is te bewerkstelligen.

U kunt het zich in ieder geval niet veroorloven om niet online aanwezig te zijn, of niet gevonden te kunnen worden. Als u de middelen heeft, neem dan een korte campagnevideo op waarin uw belangrijkste boodschappen aan de orde komen. Plaats hem op uw website, upload hem op videokanalen als YouTube of andere sites die in uw land populair zijn, en gebruik tags waardoor zoekmachines hem makkelijk kunnen vinden.

Hetzelfde principe geldt voor profielen op de sociale media. Probeer op verschillende netwerken aanwezig te zijn, maar overdrijf het niet en zorg ervoor dat u consistent bent in uw vormgeving en boodschappen. Probeer netwerken als Twitter, Facebook en Google+ of andere met elkaar te verbinden.

Met behulp van zulke netwerken kunt u een virale campagne voeren 14 om volgers op de hoogte te houden van nieuws en aanstaande evenementen of ze in staat te stellen om contact met u op te nemen.

14 Viraal campagnevoeren is een marketingfenomeen dat mensen in staat stelt en stimuleert om een boodschap door te sturen. Viral marketing is afhankelijk van een hoge doorstuurratio van de ene naar de andere persoon. Als een groot deel van de ontvangers iets doorstuurt naar hun vrienden treedt al gauw een sneeuwbaleffect op. Als de doorstuuraantallen te laag worden, gaat de campagne al snel als een nachtkaars uit.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren

111

Internetgebruikers neigen steeds meer tot een keuze van platforms en nieuwsfora die aansluiten bij hun eigen politieke gezindheid. De wens om holistisch en uitvoerig geïnformeerd te worden neemt af. Uw politieke profiel op platforms voor sociale media zal dus waarschijnljk alleen ‘overtuigde liberalen’ aantrekken of juist degenen die u alleen maar willen beledigen.

Een goed voorbeeld van een verkiezingscampagne

Dit is geen blauwdruk die simpelweg kan worden gekopieerd naar andere verkiezingscampagnes. Ook al zijn de vragen over strategie, selectie van kandidaten en campagnethema’s altijd dezelfde, de antwoorden moeten passen bij de plaatselijke omstandigheden.

Waarom had de FDP Hamburg in februari 2011 succes bij de regionale verkiezingen, ondanks landelijke en regionale peilingen die leken te duiden op het niet behalen van de kiesdrempel van 5%?

Een goed campagnevoorbeeld in 5 stappen 1. De kandidaat De vrouwelijke lijsttrekker was de jongste van alle kandidaten. Aanvankelijk schatten de media dit in als gebrek aan ervaring, maar uiteindelijk werd ze gezien als dynamisch en een fris gezicht op het politieke toneel. Als moeder van twee kinderen en met een “echte” baan vormde ze een contrast met

112

Handboek – Het kleine liberale boekje| Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren

andere beroepspolitici. FDP kon zichzelf dus strategisch in het centrum van de maatschappij plaatsen.

2. Marketing Het campagneteam gebruikte moderne marketingtechnieken en werkte samen met een pr-bureau en de nationale partij, waardoor de belangstelling van de media werd gewekt.

Deze poster sprong eruit in het grijze en regenachtige novemberweer in Hamburg.

3. Werk samen met de pers – werk ze niet tegen Deze benadering biedt datgene waar de media van houden: een aantrekkelijke, opmerkelijke blikvanger. De verslaggeving in de media begon toe

Handboek – Het kleine liberale boekje | Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren

113

te nemen en dat werd nog versterkt, ook op landelijk niveau, toen de landelijk partijleider Guido Westerwelle samen met haar op evenementen verscheen.

4. Kwesties en strategieën worden samengebundeld Kwesties kwamen op de tweede plaats omdat de grote partijen CDU, SPD en FDP het op veel punten met elkaar eens waren, maar de standpunten van de FDP weken sterk af van die van de Groenen. Daarom positioneerde de FDP zichzelf als de strategische tegenhanger van de Groenen. “FDP in plaats van GAL” (Groenen).

5. Professionele structuren Partijen wijzen vaak functies en posities toe op basis van quota of persoonlijke connecties. In dit geval was het anders. Het belangrijkste campagneteam uit Hamburg had geen persoonlijke ambities, maar ze deden mee vanwege hun professionele achtergrond en kennis. Dat hielp om belangenconflicten te voorkomen. De voorzitter van de regionale afdeling van de partij was geen kandidaat, maar ging door met het regelen van partijzaken en organiseerde de fondsenwerving. Dit was voor alle kandidaten en hun campagneactiviteiten een ideale steun in de rug.

Er zijn veel boeken op de markt met daarin uitvoerige campagnestrategieën, voor het geval u er meer over wilt weten. 15 In geen daarvan staat een standaardmodel dat eenvoudig kan worden gekopieerd en overgenomen, maar er staan wel methoden in voor strategische planning en campagneontwikkeling die je nodig hebt als je je beleid met succes wilt uitvoeren.

15 Onder andere: Peter Schröder, Political strategies, in verschillende talen verkrijgbaar op http://www.polcon.de/en/index.htm / James Carville en Paul Begala, Buck Up, Suck Up… and Come Back When You Foul Up: 12 Winning Secrets from the War Room, Simon & Schuster 2003. Zie ook andere publicaties van James Carville.

114

Handboek – Het kleine liberale boekje| Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren

Wat gebeurde er na de verkiezingscampagne, was het een succes of liep het uit op een politieke nederlaag? Dit wordt in hoofdstuk 10 behandeld.

Succesvol partijwerk in het algemeen en verkiezingscampagnes in het bijzonder zijn ook afhankelijk van financiële middelen. Het volgende hoofdstuk brengt een aantal essentiële elementen naar voren die een rol spelen bij het werven van fondsen om uw werk te financieren.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Deelnemen aan verkiezingen en campagnevoeren

115

FONDSENWERVING

9

Geen enkele politieke campagne kan zonder geld. Het inzamelen van

geld is een voortdurende en belangrijke bestuurstaak. Je hebt energie en proactiviteit nodig om aan geld te komen. Een donateur geeft zelden geld zonder dat hem daarom is gevraagd en niemand investeert geld zonder te weten waar het voor is.

Zorg ervoor dat u bekend bent met met de wet- en regelgeving op het gebied van fondsenwerving en donaties aan politieke partijen. Weet wat u wel en niet mag doen en handel daarnaar. Zorg dat u de donaties overeenkomstig de landelijke wetgeving meldt en openbaar maakt.

Wees bewust van de verschillende strategieën om fondsen te werven.

Als u al een succesvolle politieke partij bent, of deelneemt aan een regeringscoalitie, is de kans groter dat het u lukt om fondsen te werven in het bedrijfsleven. En toch is geslaagde fondsenwerving in het klein een noodzakelijke basis.

ALS JE ER NIET OM VRAAGT, KRIJG JE NIETS!

Fondsenwerving is een gevoelige zaak en iedereen doet het op een andere manier. Toch moet u rekening houden met de volgende punten.

Uw leden zijn geïnteresseerd in politieke kwesties. Ze willen erbij worden betrokken en over specifieke politieke onderwerpen praten. Het onderwerp fondsenwerving wordt dus vaak niet besproken, omdat dat meer van technische dan van politieke aard lijkt te zijn. Toch zijn het de leden die ideeën en contacten hebben met andere netwerken en mogelijke donateurs. Bespreek het onderwerp op de interne partijbijeenkomsten en verzamel ideeën over hoe u hier het beste mee kunt omgaan.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Fondsenwerving

117

Maak er een politieke zaak van!

U kunt van niemand verwachten dat ze zomaar geld geven. De donateur moet wel weten waar het voor is, dus combineer fondsenwervingsacties altijd met uw politieke oproepen. De verschillende donateurs hebben verschillende belangen, dus pas uw inspanningen om fondsen te werven daarop aan.

Stem het precies af!

Iedere organisatie die geld inzamelt probeert zo precies mogelijk te zijn door concrete projecten te presenteren waarvoor ze fondsen will werven.

Mensen willen weten wat er met hun geld gebeurt.

Verkoop het!

In veel landen zijn giften aftrekbaar voor de belasting. Informeer potentiĂŤle donateurs over de specifieke belastingregels op dit gebied, om hun beslissing makkelijker te maken.

Houd ze binnen!

Iedere ondernemer weet dat het makkelijker is om bestaande klanten te houden dan om nieuwe te krijgen. Zorg daarom goed voor uw donateurs.

Bedank ze persoonlijk en/of schrijf ze brieven. Nodig ze uit voor partijevenementen. Het kan zelfs de moeite waard zijn om de oprichting van een donateursorganisatie (businessclub) te overwegen. Het koesteren van de relatie met uw donateurs heeft misschien geen invloed op de geldstroom op de korte termijn maar heeft zeker gevolgen als de volgende verkiezingen er weer aankomen.

118

Handboek – Het kleine liberale boekje | Fondsenwerving

CHECKLIST: HOUD REKENING MET EEN AANTAL REGELS OP HET GEBIED VAN FONDSENWERVING: Als u mensen aanspreekt over fondsenwerving praat dan over de onderwerpen die u wil aanpakken, en probeer geen geld te krijgen louter om het te hebben.

P ersoonlijke verzoeken maken de kans op slagen het grootst. Mensen geven aan mensen en niet aan abstracte organisaties.

Bouw eerst een relatie op voordat u om geld vraagt.

Kweek bewustwording. De donateur moet begrijpen waarom u geld nodig heeft. apporten over initiatieven en successen zorgen voor een grotere R bereidheid tot betalen.

P robeer erachter te komen hoeveel u een donateur kunt vragen en welk moment daarvoor het meest geschikt is.

Bedank altijd! Mensen die veel schenken verdienen bijzondere aandacht.

I nformeer uw donateurs eerlijk over wat u heeft hebt gedaan en over uw mogelijke successen en mislukkingen.

Methodes voor fondsenwerving Persoonlijke gesprekken Een direct gesprek met mensen is de methode met de grootste kans van slagen. Gesprekken met vrienden, buren en kennissen zullen waarschijnlijk wel succes hebben. Toch kan de fondsenwerver zich ongemakkelijk voelen bij deze doelgroep. Deze benadering kost veel tijd.

Bereid zulke gesprekken goed voor. Zorg dat u de achtergrond van uw gesprekspartner een beetje kent. De beste plaats voor een fondsenwervingsgesprek is een omgeving waar u vrijuit kunt praten en niet wordt gestoord. Zodra het onderwerp politiek besproken is kunt u open zijn over uw bedoelingen, maar wees niet veeleisend. “Ik heb de indruk dat u de opvattingen van onze partij deelt. We zouden onze politieke ideeën graag omzetten in concrete acties. Om dat te kunnen doen, hebben we meer

Handboek – Het kleine liberale boekje | Fondsenwerving

119

posters nodig die overal in de steden worden opgeplakt. We zouden het heel fijn vinden als u ons zou willen steunen.”

Wees niet teleurgesteld als u niet meteen een positieve reactie krijgt.

Mensen en bedrijven willen vaak niet meteen betalen. Niettemin zou het eerste contact het begin moeten zijn van een relatie op de lange termijn waarin het vertrouwen moet worden opgebouwd.

Brieven Brieven zijn de meest gebruikelijke methode voor fondsenwerving. U kunt persoonlijke brieven schrijven aan vrienden of een standaardbrief aan honderden potentiële donateurs. Maak het de potentiële donateur zo makkelijk mogelijk: vermeld de bankgegevens van uw partij of de plaatselijke afdeling.

Evenementen Een diner is één van de gebruikelijkste vormen van fondsenwerving.

Organiseer een diner met één of meer speciale gasten (belangrijke en populaire partijleden of externe beroemdheden die dit voor uw liberale partij willen doen). Vraag een toegangsprijs, maar laat het bepalen van de hoogte daarvan bij voorkeur niet over aan de gasten. Een dergelijk evenement geeft uw gasten een gevoel van exclusiviteit.

U kunt ook fondswervingbijeenkomsten organiseren voor uw eigen partijleden, zoals een barbecue in de zomer of een kerstdiner (waarbij u een beetje meer vraagt dan de werkelijke kosten van het menu), of een loterij of verloting.

Partijleden Probeer de partijleden aan te moedigen. Degenen die niet actief willen deelnemen aan de campagne, kunnen ten minste een financiële bijdrage leveren. Als het passend is binnen uw partijcultuur kunt u op partijbijeenkomsten net als in een kerk een collecte houden.

120

Handboek – Het kleine liberale boekje | Fondsenwerving

Vraag partijleden zich actief bezig te houden met fondsenwerving. Kondig een wedstrijd aan waarbij de succesvolste inzamelaar aan het eind van de campagne een prijs krijgt.

10 BASISREGELS VOOR SUCCESVOLLE FONDSENWERVING 16 1. Fondsenwerving draait niet primair om geld, maar om de relatie tussen de schenker en de ontvanger.

2. Hoe beter de strategie en het actieplan, hoe succesvoller u zult zijn bij het benaderen van mogelijke donateurs.

3. Fondsenwerving is geen project voor de korte termijn; doe mee vanwege uw doelen op de lange termijn en blijf enthousiast, ook al boekt u geen successen op de korte termijn.

4. Het maakt niet uit wie er intern belast is met de werving van donateurs; degene die de potentiële donateurs benadert moet wel altijd wel iemand zijn met een leidinggevende functie binnen de organisatie en iemand die al een tijdje meedraait en het reilen en zeilen van de partij kent. De partij wil misschien niet gelinkt worden om morele of andere redenen aan een sponsor.

5. In het begin zal de fondsenwerving u geld kosten omdat u een strategie moet ontwikkelen, de juiste communicatie-apparatuur moet aanschaffen, de juiste boekhoud- en databaseprogramma’s, het juiste personeel moet aanstellen en de communicatie zelf vormt ook een extra kostenpost.

6. Deel donateurs in in verschillende categorieën: Platina > Goud > Zilver > Basis 7. Weet wie uw donateurs zijn: verzamel informatie over persoonlijke voorkeuren, hobby’s, communicatievaardigheden, enz…

8. Noem altijd een richtbedrag dat u van donateurs verwacht, zodat ze het niet kunnen afkopen met kleine bedragen.

9. Stel ambitieuze doelen in uw actieplan, maar zorg dat ze wel haalbaar zijn, anders zult u gedemotiveerd raken en vrijwel niets bereiken.

10. Aarzel niet en vraag om geld, want als u er niet om vraagt dan krijgt u het zeker niet. Maar wees beleefd. :-) 16 Jan Burdinski, politiek adviseur, Berlijn, Duitsland 2011.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Fondsenwerving

121

HOE OP TE TREDEN IN (PLAATSELIJK) PARLEMENT/REGERING – COALITIE OF OPPOSITIE

10

w

eet u het nog? In hoofdstuk 3 ging het over de algemene doelstellingen van een politieke partij. Het ging over het hebben van ideeën over de omgeving, maatschappij en land, daar orde op zaken stellen en daar proberen uitvoering aan te geven d.w.z. door gekozen te worden en deel te nemen aan de regering.

VORM EN VERSTERK UW PROFIEL: NA DE VERKIEZINGEN… IS ALTIJD VOOR DE VERKIEZINGEN.

Zelfs na een geslaagde campagne (en vooral na een campagne die niet geslaagd is) kun u het zich niet veroorloven op te houden met het werken als partij. Plan nieuwe evenementen – de kiezers en vooral uw eigen partijleden zullen dankbaar zijn.

Een verkiezingscampagne begint de dag nadat de vorige is afgelopen. Houd contact met de plaatselijke bevolking, luister naar hun zorgen en informeer ze over wat u doet om die zorgen aan te pakken. Dit moet gedurende het hele jaar een intrinsiek bestanddeel zijn van uw partijactiviteiten.

Dit is wat politiek partijwerk inhoudt: de dagelijkse zorg voor je kiezers, je omgeving en het land.

Een paar vervolgactiviteiten:

>O rganiseer een feest voor uw campagneteam, aanhangers en vrijwilligers om ze te bedanken voor hun inspanningen en om ze gemotiveerd te houden.

> Z org dat de campagneposters worden weggehaald of plak er een sticker

op met een bedankje aan de kiezers voor hun steun. Vergeet niet om deze berichten op uw platforms op internet te zetten.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Hoe op te treden in het (plaatselijk) parlement

123

> K ort daarna kunt u het werkprogramma van uw fractie publiceren, of uw partij nu deel uitmaakt van de regering of in de oppositie zit.

Het werk gaat door of je nu aan de macht bent gekomen, of in de oppositie zit binnen of buiten de volksvertegenwoordiging. Het volgende geeft een overzicht van de benadering van een coalitievorming of hoe u uw werk kunt doen in de oppositie.

De kunst van het besturen De ultieme uitdaging voor een politieke partij is het vormen van een regering (met name, en meest waarschijnlijk, een coalitieregering) en ervoor zorgen dat de regering of het gemeentebestuur goed functioneert. U moet altijd overeenstemming bereiken over welk beleid u wilt uitvoeren en wie u wilt benoemen. Bovendien moet u nog de steun krijgen van uw eigen partij.

“Alles wat je moet weten over coalitiepolitiek weet je al uit je huwelijk!” 17

Dit zijn een aantal belangrijke punten waar u rekening mee kunt houden als u de kans krijgt om te regeren. 18 1. Besluit om ervoor te gaan: een gearrangeerd huwelijk met stevige huwelijkse voorwaarden

Doen: Weeg uw partnerkeuze goed af en houd rekening met de timing: is het beter om in de regering te zitten dan helemaal niet? In de oppositie houdt u schone, maar lege handen.

17 Lousewies van der Laan, vicepartijvoorzitter van de ELDR, 18 november 2010 op het seminar Keeping the Liberal Democrat identity in coalition government: Exchange of best practice with European liberal democrats, Londen, VK..

18 Ibidem.

124

Handboek – Het kleine liberale boekje | Hoe op te treden in het (plaatselijk) parlement

>D oe mee als u de verkiezingen heeft gewonnen; u zult zich sterk voelen en u heeft een buffer voor het onvermijdelijke verlies daarna.

> Z org dat u in ieder geval een deel van uw programma tot stand brengt.

U kunt zich geen volledige uitverkoop van uw verkiezingsbeloften veroorloven zonder verlies van uw publieke geloofwaardigheid.

> Z org dat u een duidelijk coalitieakkoord heeft waarin zo mogelijk deadlines staan.

> B esluit er helemaal voor te gaan en zorg dat u een betrouwbare coalitiepartner bent.

Doe niet mee aan een coalitie tenzij u nodig bent om de macht te verkrijgen en u voorwaarden kunt stellen.

Niet doen: >N iet wachten tot u groter bent (dan blijft u misschien altijd in de oppositie zitten).

>G a niet regeren als u bang bent dat u beslissingen moet nemen die u

stemmen zullen kosten, of weet op voorhand dit aan uw achterban te verkopen.

>G a niet regeren als u bang bent zetels te verliezen (bijv. het Nederlandse gezegde “Regeren is halveren�).

> L eg geen hypotheek op het huwelijk door te beginnen met negatieve partijresoluties.

>D oe het niet als uw partij/kiezers niet begrijpen waarom u mee wil doen. >G a geen coalitie aan als het indruist tegen alles waar u voor staat (geen enkele relatie is de verkoop van uw principes waard).

Handboek – Het kleine liberale boekje | Hoe op te treden in het (plaatselijk) parlement

125

Zorg ervoor dat de partij volledig meedoet en dat ook blijft doen, omdat er slechte peilingen zullen komen en mensen hun zetel zullen verliezen.

Er zijn populistische partijen (de PVV in Nederland of de Dansk Folkeparti in Denemarken) die regeringen hebben gesteund zonder mee te doen aan een coalitie.

Als uw partij de machtsbalans in het parlement kan doen doorslaan, brengt zo’n formatie aanzienlijke invloed met zich mee en mogelijkheden voor chantage. De minderheidsregering vertrouwt bij elke maatregel op u, maar kunt u dat verenigen met het liberale principe dat vrijheid ook altijd verantwoordelijkheid betekent?

2. De wittebroodsweken: Op jezelf gaan wonen en de eerste gezamenlijke projecten

Doen: > Z et de juiste mensen op de juiste plaatsen; in de regering moeten sterke

leiders zitten en mensen die goed communiceren en u moet ervan overtuigd zijn dat ze de hun toegewezen portefeuille aankunnen.

• U zou kunnen overwegen uw partijleider buiten de regering te houden en hem op een andere belangrijke positie te zetten (bijv. fractieleider), waar hij de flexibiliteit heeft om de beleidslijn van de partij te verdedigen en over te brengen.

> Z org ervoor dat uw ministers de coalitie kunnen “verkopen”, (inclusief

het nemen van verantwoordelijkheid voor compromissen), terwijl ze de identiteit van uw partij volledig en steeds opnieuw bevestigen.

> E is de juiste posten op: als u campagne heeft gevoerd op “onderwijs, onderwijs, onderwijs”, moet u de onderwijsportefeuille binnenhalen.

126

Handboek – Het kleine liberale boekje | Hoe op te treden in het (plaatselijk) parlement

> B lijf duidelijk maken waarom u meedoet, en stuur de verwachtingen

bij (“als u wil dat we ons hele verkiezingsprogramma uitvoeren moet u zorgen dat we een absolute meerderheid halen”).

>G eef iedere kant zichtbaar wat snelle succesjes. > L aat iedere kant glanzen – gun iedereen zijn/haar gloriemoment, maar bewaar het evenwicht, om wrok te voorkomen.

> B lijf binnen de partij communiceren (de partijleiding roept iedere maand

de belangrijkste mensen in de regio bij elkaar om ze te polsen, en parlementariërs in de regio ieder weekend).

> B lijf communiceren binnen de coalitie (bijv. “Dit ergerde me nogal, ik heb niet teruggeslagen, maar doe het niet weer”).

> Z oek tussen de dagelijkse hypes en dossiers de ruimte voor debat. >O mring de leider met mensen die hij/zij aardig vindt en vertrouwt, en die het zullen zeggen als hij/zij spinazie tussen zijn/haar tanden heeft, zowel in letterlijke zin als politiek gezien.

Wederzijds vertrouwen is het grootste goed van je coalitie, dus verspil dat niet. Sfeer is een bepalende factor. Gun elkaar zeges en benijd elkaar niet om alles. Als de goede sfeer eenmaal is verdwenen, is het heel moeilijk om die terug te krijgen.

Niet doen: >D oe niet aan vergelding (leer om leer werkt in de politiek zelden), maar reageer binnenskamers.

>A ls u de verliezende partij bent bij een ruzie, schenk er dan niet te veel

aandacht aan, maar bijt op uw tanden (maar laat het ze wel even persoonlijk weten).

Handboek – Het kleine liberale boekje | Hoe op te treden in het (plaatselijk) parlement

127

>H ang de vuile was niet buiten; verkneukel u niet als de anderen een uitglijer maken.

>M isgun uw wederhelft hun kleine succesjes niet; ze hebben ze net zo hard nodig als u de uwe.

> L aat de regering niet vallen; dat is de rol van de oppositie. > V raag niet (publiekelijk) om compensatie als u uw zin niet krijgt, want dan lijkt het op een uitverkoop.

> R eken niet op de oppositie. Als ze kunnen zullen ze u laten vallen en ze

stemmen tegen alles waar ze voor staan als ze denken dat dat tot uw val zal leiden.

Laat er steeds een duidelijk onderscheid zijn tussen je partij en de uitvoerende macht. Wanneer je partij de uitvoerende macht slaafs volgt, verliest ze haar identiteit en komt elk negatief punt over op haar conto.

Opposities brengen regeringen niet ten val; dat doen coalitiepartners. De oppositie zal de zwakste schakel zoeken en eraan blijven trekken totdat die het begeeft.

3. De irritatie van het samenleven: wanneer besluit je dat het genoeg is Als er maar ĂŠĂŠn ontevreden partijlid is, weet de pers hem/haar te vinden en zal veel aandacht aan hem/haar schenken.

De oppositie merkt het eerder dan u als uw verkiezingsmandaat uitgeput raakt, en zal er alles aan doen om dat proces te versnellen.

128

Handboek – Het kleine liberale boekje | Hoe op te treden in het (plaatselijk) parlement

Doen: >H oud iedereen aan boord (zorg dat de medialievelingen weten welke lijn ze moeten volgen).

> B lijf ontspannen, zelfs als de peilingen slecht zijn – dat is wat u kunt verwachten.

> B lijf u richten op de gezamenlijke doelen; vergeet niet waarom u in eerste instantie lid bent geworden.

> L aat zien dat u zelfvertrouwen heeft; en maak duidelijk dat u niets te verbergen heeft.

> L uister naar constructieve ideeën, maar zeg tegen klagers dat ze beter met alternatieven moeten komen.

> B lijf bij uw eigen lijn, bij uw eigen punten. > Z org dat er buitenstaanders zijn die uw standpunten willen verdedigen

(academici, deskundigen, opinieleiders), want het is beter om een geloofwaardig niet-partijlid te hebben die het publiek vertelt dat u gelijk heeft, dan dat u dat zelf doet. Bouw deze netwerken op en onderhoud ze.

Stemming en moreel zijn belangrijk – zorg dat persoonlijke relaties correct en vriendschappelijk zijn, u heeft ze nodig als er @#$% aan de knikker komt, en dat zal zeker gebeuren.

Ieder verhaal in het nieuws heeft twee kanten, zorg dat uw kant één van die twee is want anders krijgt u geen publiciteit.

Niet doen: > P robeer u niet te profileren ten koste van uw partner; het zal leiden tot uitsluiting van alle echte besluitvorming.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Hoe op te treden in het (plaatselijk) parlement

129

> L aat voormalig prominente partijleden niet in de buurt van een microfoon komen (in hun tijd was alles altijd veel beter).

> V olg adviezen van huidige bewindspersonen niet op, persoonlijk belang kan hun oordeel vertroebelen.

>D reig niet met het ten val brengen van de regering tenzij u dat echt wil doorzetten.

> L aat u niet afleiden van het grotere geheel; laat bijzaken geen hoofdzaken worden (en omgekeerd).

Zolang de zaken goed gaan zal de partij onverdeeld blijven; als de problemen komen komt de partij in opstand.

4. De Scheiding en wie krijgt het huis (kiezers) Als de verkiezingen dichterbij komen, spelen de zenuwen op, zelfs als beide partijen bovenaan staan in de peilingen (wat nooit het geval is).

Doen: > F ormuleer uw redenen om een einde te maken aan de coalitie eerst

intern; zorg dat ze voor de gemiddelde kiezer duidelijk zijn (kwesties van leven of dood zoals oorlog zijn het makkelijkst te begrijpen, evenals principiële kwesties waar mensen zich mee kunnen identificeren: “we kunnen ze gewoon niet meer vertrouwen”).

>M aak een planning en ontwerp een strategie voor iedere stap die u in het eindspel zet, net als bij een militaire operatie – voor verrassingen is geen plaats.

> B lijf ontspannen en zelfverzekerd en richt je op de lange termijn.

130

Handboek – Het kleine liberale boekje | Hoe op te treden in het (plaatselijk) parlement

> P robeer de eenheid binnen te partij te bewaren; een splitsing kost stemmen.

>H oud controle over de boodschap; blijf die herhalen, ook lange tijd na de val van de coalitie.

> S chaar u achter de leider. >H oud de strijd om het leiderschap kort maar krachtig en verenig u meteen na afloop.

> B lijf netjes, ook al zijn de anderen schoften – misschien vormt u volgende maand wel een coalitie met ze.

Niet doen: > Z org dat de troepen in het eindspel niet in paniek raken (u voert strijd

om aandacht te krijgen in de kranten en iedere regel die gaat over ontevreden leden wordt niet besteed aan een tekst die kan bijdragen aan uw verkiezingswinst).

> L aat het niet aan anderen over om uw redenen voor de breuk te omschrijven of te formuleren.

>W ees niet bang, nooit. Politiek is niet geschikt voor doetjes.

Verkiezingen worden niet gewonnen vanwege eerdere resultaten maar vanwege beloftes voor de toekomst.

Alles wat u in de regering verkeerd heeft gedaan kan en zal tegen u worden gebruikt, alles wat u heeft bereikt zal door de andere kant worden opgeĂŤist. Besef dus ook dat dit voor de tegenpartij ook geldt en laat u niet ontmoedigen.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Hoe op te treden in het (plaatselijk) parlement

131

De kunst van het oppositievoeren Het is een grote uitdaging voor politieke partijen om politiek succesvol zijn in de oppositie. Zelfs als u in het parlement vertegenwoordigd bent, is het grootste probleem dat de regering en de meerderheidspartijen u negeren.

Hoe goed uw voorstellen ook zijn, de regering zal ze negeren en haar best doen om alle positieve openbare aandacht te verhinderen. In tegendeel, om te voorkomen dat bij het publiek het beeld ontstaat dat uw voorstellen de autoriteit en de geloofwaardigheid van de regering ondermijnen, zullen de regeringspartijen hun best doen om de zwakste punten in uw voorstellen te benadrukken zodat ze zich tegen u keren.

Het voeren van oppositie kan daarom een frustrerende ervaring zijn die uithoudingsvermogen en geduld vereist, al moet u het maar voor lief nemen dat uw partij in een goed functionerende democratie zo nu en dan aan de zijlijn staat. Toch is het voeren van oppositie geen doel op zich en als u het patroon volgt van een “traditionele partij� zoals omschreven in hoofdstuk 3 van dit boek, moet u zich richten op (nieuwe) regeringsdeelname.

De toekomst telt!

Houd er rekening mee dat u bij de volgende verkiezingen een nieuwe kans krijgt. U komt ofwel in een positie dat u zelf een regering kunt vormen ofwel anderen zullen van u afhankelijk zijn om een meerderheid te kunnen krijgen. Hieronder vallen ook de regeringspartijen waar u nu oppositie tegen voert. Hoe dichterbij de verkiezingen komen, hoe waarschijnlijker het is dat uw voorstellen serieus worden genomen als een regeringspartij wijzigingen na de verkiezingen overweegt.

Als u in de oppositie zit betekent dat niet dat u tegen iedere actie van de regering bent, alleen maar om er tegen te zijn. Kiezers houden niet van dergelijke destructieve benaderingen. Stem in met beleidsvoorstellen die

132

Handboek – Het kleine liberale boekje | Hoe op te treden in het (plaatselijk) parlement

in het belang zijn van het land, maar stem tegen beleid dat ingaat tegen uw partijprincipes en de beleidslijn die u heeft aangenomen.

Door volharding en geduld zult u een nieuwe gelegenheid krijgen. Kiezers willen verandering en u moet daarop voorbereid zijn wat betreft beleidsvoorstellen en partijorganisatie.

Een periode in de oppositie geeft u de gelegenheid structuren, beleid en staf van uw partij tegen het licht te houden. Dit is een ideale tijd om te experimenteren met nieuwe ideeën en om nieuwe gezichten in de schijnwerpers te zetten.

Houd contact met de kiezers!

Alleen door contact te houden met uw kiezers kunt u de thema’s en kwesties oppakken die zij belangrijk vinden. Om dat te doen moet u de straat op, evenementen organiseren, enquêtes versturen, enz. zoals omschreven in hoofdstuk 6. Probeer geen kleine maar lawaaierige belangengroeperingen tevreden te stellen, indien ze in uw doelpubliek vallen. Natuurljk kun je als politieke partij niet de hele samenleving tevreden stellen, maar je voorstellen moeten wel als eerlijk en rechtvaardig worden gezien, ook al spreken ze niet iedereen aan. Maar zorg ervoor dat het niet lijkt of de gevestigde belangen u volledig in hun macht hebben.

Kom met alternatieven!

Negatief campagnevoeren werkt, maar vertrouw daar niet alleen op. Kritiek en negatieve boodschappen werken het beste als ze aansluiten bij gelijktijdige onderstromen in de publieke opinie. Toch moet u alternatieven laten zien en niet simpelweg de acties van de regering afkeuren. Kiezers willen weten wat uw plannen zijn en moeten vertrouwen krijgen in uw capaciteiten om uw beloftes na te komen. Als u deze koppeling met uw achterban niet kunt ontwikkelen, kunnen kiezers blijven bij wat ze al kennen, zelfs al zijn ze daar niet tevreden over. U kunt ook uw capaciteiten om te regeren Handboek – Het kleine liberale boekje | Hoe op te treden in het (plaatselijk) parlement

133

laten zien als u constructief samenwerkt met andere oppositiepartijen of als u uw samenwerking op bepaalde kwesties aanbiedt aan de regeringspartijen, terwijl u tegelijkertijd een aantal van uw eigen voorwaarden of suggesties voor de verbetering van bepaalde beleidsvoorstellen ter sprake brengt.

Zorg er ook voor dat uw politieke beloften realistisch en bereikbaar zijn.

Kiezers zijn niet gek en het is dodelijk als u beloften doet die u niet kunt nakomen.

Wees niet te veel bezig met interne kwesties!

Eenheid binnen de partij is essentieel. Natuurlijk moeten er intern debatten worden gevoerd over de juiste koers en strategie, maar iedereen moet achter het compromis staan dat is gesloten. Als je meer strijdt tegen jezelf dan tegen de regering en andere partijen, zul je worden verslagen, niet door de kiezers maar door je eigen interne conflicten.

Wees plaatselijk betrokken!

Zelfs als uw partij landelijk in de opppositie zit, of zelfs helemaal niet is vertegenwoordigd in het parlement, zorg dan voor plaatselijke en regionale aanwezigheid. Vooral op plaatselijk niveau kunt u de kiezers uitstekend laten zien wat uw toegevoegde waarde is. Ga gesprekken aan met mensen om erachter te komen waar ze zich zorgen over maken en bied aan ze te steunen als ze te maken hebben met het plaatselijk bestuur, of om kwesties voor te leggen aan de gemeenteraad.

Pik die kwesties ook via de media op en zet zo de heersende partijen onder druk om actie te ondernemen. Zulke kwesties kunnen goed dienen als springplank naar de campagne. Ook al houdt u het niet jaar in jaar uit vol om campagne te voeren met dezelfde intensiteit als tijdens verkiezingen, u moet toch zichtbaar proberen te blijven door doorlopend campagne te voeren.

134

Handboek – Het kleine liberale boekje | Hoe op te treden in het (plaatselijk) parlement

Zorg voor ondersteuning!

Probeer medestanders te vinden voor uw zaak en werk aan de opbouw van niet-parlementaire burgerondersteuning. Belangengroeperingen, werkgevers- en consumentenverenigingen, beroemdheden of invloedrijke mensen en vele anderen kunnen u helpen de zaak te promoten en u uiteindelijk aan kiezers te helpen.

Of u nu in de uitvoerende macht zit of in de oppositie, dit handboek schetst een aantal ideeĂŤn en legt de nadruk op een aantal belangrijke kwesties waar u rekening mee kunt houden als u uw werk voor de publieke zaak goed wil verrichten en als u uw liberale beleid wil uitvoeren.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Hoe op te treden in het (plaatselijk) parlement

135

Appendix

Rol en belang van de ELDR “Volgens mij gaat politiek liberalisme niet om welwillende paternalistische politici die doen alsof ze het beter weten en hun eigen imago wat oppoetsen; het gaat eerder om het mondiger maken van mensen en het opbouwen van onmisbare instituten van de burgermaatschappij en politieke democratie; het gaat om het beschermen van burgerlijke vrijheden en mensenrechten; het gaat om het tot stand brengen van echte open economische markten en die ook open houden voor nieuwkomers; het gaat om het mogelijk maken en tot stand brengen van een vrij verkeer van ideeën, goederen en mensen; het gaat om het waarborgen van al deze waarden voor de toekomst van Europa.” 19 De Europese Liberalen hebben als eerste een Europese politieke partijorganisatie tot stand gebracht. De partij is opgericht op 26 maart 1976 in Stuttgart, Duitsland, voor de eerste rechtstreekse verkiezingen voor het Europees Parlement. In die tijd bestond de oorspronkelijke federatie van Europese liberale partijen uit negen partijen afkomstig uit zeven lidstaten van de EU. Na een wijziging in de Europese verdragen kreeg de ELDR in 2004 een formele status als echte politieke partij. In juli 2011 bestond de ELDR uit 55 leden (partijen uit 36 landen) vanuit heel Europa.

De partij heeft in 1976 als oprichtingsdocument de visionaire Stuttgartverklaring aangenomen 20, die een aantal doelen omvat die vandaag nog steeds verdedigbaar zijn.

19 Annemie Neyts-Uyttebroeck MEP, partijvoorzitter ELDR 2005-2011, The evolution and function of the European Liberal Democrat and Reform Party, pp. 93-100 (p. 93), in: European View, Transnational Parties and European Democracy, jaargang 3-lente 2006, Forum for European studies, uitgegeven door European People’s Party.

20 http ://www.eldr.eu/en/about-eldr/index.php

Handboek – Het kleine liberale boekje | Appendix

137

De ELDR brengt politieke partijen en individuen in Europa samen die de volgende principes proberen te verstevigen:

> h et versterken van de liberale beweging in de Europese Unie en door heel Europa;

> h et nastreven van een gemeenschappelijk standpunt over alle belangrijke zaken die invloed hebben op de Europese Unie;

> h et informeren van het publiek en het betrekken bij de opbouw van een verenigde Europese democratie;

> h et ondersteunen van de leden en het coördineren van hun activiteiten in verkiezingen voor het Europees Parlement;

> h et promoten van het oprichten van liberale fracties in alle internationale volksvertegenwoordigingen;

> h et ontwikkelen van nauwe werkrelaties met en tussen de leden, hun landelijke fracties, de fractie van de ELDR- in het Europees Parlement, en de liberale groepen in andere internationale fora en Liberal International.

De ELDR staat onder de dagelijkse leiding van een klein rechtstreeks gekozen Bureau, inclusief de voorzitter, zeven vicevoorzitters en de penningmeester. Voormalige partijvoorzitters zijn Gaston Thorn, voormalig premier van Luxemburg (de eerste voorzitter); Colette Flesch, voormalig vicepremier en leider van de Democratische partij in Luxemburg; Willy de Clercq, voormalig vicepremier van België; Uffe Ellemann-Jensen, voormalig vicepremier van Denemarken; Werner Hoyer, staatssecretaris van Buitenlandse Zaken, Duitsland en Annemie Neyts-Uyttebroeck, Europarlementariër en Minister, België.

In de vergaderingen van de leiders en ministers van de ELDR worden premiers samengebracht met het bredere netwerk van partijleiders van 138

Handboek – Het kleine liberale boekje | Appendix

de ELDR en de leiding van de liberale fractie in het Europees Parlement.

Onder de deelnemers zijn ook ministers van Buitenlandse Zaken en vaste regeringsvertegenwoordigers. De groep bespreekt en beoordeelt het halfjaarlijkse voorzitterschap van de Europese Unie. Dit netwerk is vooral belangrijk omdat Europese liberalen goed vertegenwoordigd zijn in nationale regeringen door heel Europa en in de Europese Commissie.

Het jaarlijkse congres is het hoogste besluitvormingsforum, en bestaat uit afgevaardigden van de partijen die lid zijn, leden van de fractie van de ELDR in het Europees Parlement, ELDR-leden van de Europese Commissie en vertegenwoordigers van de ‘European Liberal Youth’ (LYMEC). Het congres kiest iedere twee jaar de voorzitter, de vicevoorzitters en de penningmeester en stemt over beleidsvoorstellen en het verkiezingmanifest voor de verkiezingen voor het Europees Parlement.

Rond de 500 afgevaardigden en gasten wonen het congres regelmatig bij.

De ELDR-Raad is het op een na hoogste besluitvormend orgaan van de partij en komt ten minste twee keer per jaar bijeen. Afgevaardigden van volledige leden (zie onder) hebben de bevoegdheid om namens de ELDR te spreken en op te treden. De raad geeft goedkeuring aan aanvragen voor het lidmaatschap, contributie, het jaarlijkse budget en de jaarrekening van de partij, en draagt de secretaris-generaal voor.

Het lidmaatschap van de ELDR staat open voor alle politieke partijen in Europa die de Stuttgartverklaring erkennen.

Voor politieke partijen zijn er drie categorieën lidmaatschap van de ELDR. Volwaardige leden nemen volledig deel aan alle politieke activiteiten en het werk van de partij. Tijdens vergaderingen van het congres en de raad van de ELDR hebben ze het recht via hun afgevaardigden hun mening te geven en moties voor voorstellen in te dienen. Ze kunnnen beleidsdocumenten zoals resoluties en het verkiezingsmanifest amenderen en daarover stemmen, ze kunnen hun stem uitbrengen bij de verkiezingen Handboek – Het kleine liberale boekje | Appendix

139

van het partijbureau van de ELDR en kandidaten voor het partijbureau ter benoeming voordragen. Ze kunnen meedoen aan trainingen, vooral op het gebied van campagnevoeren voor verkiezingen, delen hun best practices in campagevoeren op plaatselijk en landelijk niveau, of doen mee aan trainingen op specifieke beleidsgebieden. Ze kunnen fondsen aanvragen en ontvangen voor projecten om hun partij of liberale ideeën in een Europees perspectief in hun land te promoten.

Aangesloten en waarnemende leden hebben niet hetzelfde volledige scala aan ledenrechten (wel spreekrecht maar geen stemrecht), maar zij kunnen op ieder moment besluiten het volledige lidmaatschap aan te vragen.

In 2011 werd het buitengewoon individueel lidmaatschap voor individuen gelanceerd. Als eerste Europese politieke partij biedt de ELDR individuen (die niet per se lid hoeven te zijn van een partij die lid is van de ELDR) de mogelijkheid om rechtstreeks lid te worden van de Europese Liberale partij.

Liberale organisaties en denktanks over de hele wereld > De liberale familie in Europa – De ELDR en haar leden Wil u in contact komen met uw liberale zusterpartijen in Europa?

Kijk dan in de uitvoerige databank van de ELDR waarin liberale partijen staan die lid zijn, liberalen in de parlementen en regeringen in heel Europa: http://members.eldr.eu/ De fractie De liberale ALDE-fractie in het Europees Parlement is een verbond van parlementariërs die de vertegenwoordiging vormen van partijen die lid zijn van de ELDR en andere democratische partijen. Haar 85 leden (waar-

140

Handboek – Het kleine liberale boekje | Appendix

van er 72 horen bij de ELDR) vormen de op twee na sterkste fractie in het Europees Parlement. www.alde.eu De jongerenorganisatie Net als de ELDR werd LYMEC in 1976 opgericht, als de ‘Liberal and Radical Youth Movement of the European Community’. Als jongerenorganisatie van de ELDR en haar ALDE-fractie in het Europees Parlement, streven de Europese Liberale jongeren LYMEC naar het promoten van liberale waarden, en ondersteunen zij de ontwikkeling van politiek en educatief begrip van jongeren in heel Europa. Er zijn leden van 58 organisaties in 33 landen betrokken bij LYMEC, dat is samengesteld uit organisaties die lid zijn en uit individuele leden. Hun centrale doel is het oprichten van een liberaal en federaal Europa. www.lymec.eu Er zijn talrijke andere interparlementaire liberale fracties onder de naam ALDE, bijvoorbeeld binnen de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa of in het Comité van de Regio’s in de EU.

> ‘Liberale Internationale’ en liberale partijen over de hele wereld ‘Liberale Internationale’ Bent u geïnteresseerd in liberale partijen over de hele wereld, en wilt u graag contacten leggen en politieke ideeën en best practices uitwisselen?

Neem contact op met de ‘Liberale Internationale’ (www.liberal-international.org), de wereldwijde overkoepelende organisatie van liberale partijen. LI is in 1947 opgericht en is het netwerk bij uitstek voor het over de hele wereld bepleiten van het liberalisme, het versterken van liberale partijen en het promoten van liberale democratie over de hele wereld.

Handboek – Het kleine liberale boekje | Appendix

141

Internationale liberale jongeren ‘International Federation of Liberal Youth’ is het internationale overkoepelende lichaam van liberale jongerenorganisaties. Ontdek meer over de internationale jonge liberalen IFLRY op www.iflry.org

> Liberale politieke training en opleiding Heeft u interesse in politieke vakkennis en hoe die kan worden toegepast?

Benader stichtingen en denktanks die zich bezighouden met het formuleren van liberaal beleid en met politieke partijtraining.

Het ‘European Liberal Forum’ (http://liberalforum.eu) (ELF) is in 2007 opgericht en is de Europese politieke stichting van de liberale familie.

ELF brengt liberale denktanks, politieke stichtingen en instituten uit heel Europa bij elkaar. Ze observeren, analyseren en leveren een bijdrage aan het debat over Europese publieke beleidskwesties. Door middel van opleidingen, trainingen, onderzoek en het promoten van actief burgerschap binnen de EU dragen ze bij aan het proces van Europese integratie. Dit zijn alle organisaties die lid zijn van ELF: http://liberalforum.eu/ about_members.html De Duitse liberale stichting ‘Friedrich Naumann Stiftung für die Freiheit’, www.freiheit.org, heeft een (niet volledig) databestand samengesteld van veel relevante liberale denktanks over de hele wereld.

De databank is in het Duits, maar goed toegankelijk. Denktanks kunnen worden gevonden op naam of land. http://crm.freiheit.org/ThinkTank/

142

Handboek – Het kleine liberale boekje | Appendix

With the support of the European Parliament