CO-AUTHORS `
ANNEMIE NEYTS-UYTTEBROECK ALDE Party President` 2005-2011
PHILIPP HANSEN Head of political unit, ALDE Party
Translation from English into Armenian:
Samvel Teymurazyan
YEREVAN «VIAMIR» publishing house 2013
гٳѻÕÇݳÏÝ»ñ `
²ÜܺØÆ ÜºÚÂê-àôÚîðàø
²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ý³Ë³·³Ñ` 2005-2011 ÃÃ.
ü ÆÈ Æä вÜêº Ü ²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý μ³ÅÝÇ Õ»Ï³í³ñ
²Ý·É»ñ»ÝÇó ѳۻñ»Ý óñ·Ù³Ý»ó
ê³Ùí»É »ÛÙáõñ³½Û³ÝÁ
ºðºô²Ü §ìƲØÆð¦ Ññ³ï³ñ³ÏãáõÃÛáõÝ 2013
Ð î ¸ 329 (07) ¶Ø ¸ 66.6y7 Ü 536 Ü»ÛÃë-àõÛïï»μñáù ². Ü 536 ¶ñùáõÛÏ ³½³ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ: Îáõë³Ïó³Ï³Ý ³ß˳ï³ÝùÇ áõÕ»óáõÛó (².Ü»ÛÃë-àõÛïï»μñáù, ü. гÝë»Ý, óñ·.ª ê. »ÛÙáõñ³½Û³Ý) ºñ. ìdzÙÇñ, 2013-224 ¿ç: Ò»éݳñÏÁ åñ³ÏïÇÏ ù³Õ³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ »õñáå³Ï³Ý ³½³ï³Ï³Ý»ñÇ ÷áñÓÇ ß³ñ³¹ñ³ÝùÝ ¿: ²ÛÝ Ý³Ë³ï»ëí³Í ¿ ÁÝûñóáÕ É³ÛÝ ßñç³Ý³ÏÇ, Ù³ëݳíáñ³å»ë ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÝ»áõÃÛ³Ùμ ½μ³ÕíáÕÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ:
Ð î ¸ 329 (07) ¶Ø¸ 66.6y 7
ISBN 978-99941-860-9-9
¡ Ü»ÛÃë-àõÛïï»μñáù ²., 2013 ¡ §ìdzÙÇñ¦ ѳñï³ñ³ÏãáõÃÛáõÝ,
ѳñï³ñ³Ïã³Ï³Ý ËÙµ³·ñáõÙ, Ó»õ³íáñáõÝ »õ ϳ½ÙáõÙ, 2013 Ã.
¡ ³ñ·Ù³ÝÇ㪠ê³Ùí»É »ÛÙáõñ³½Û³Ý
ºðÎàô Êàêø ²Ûë Ó»éݳñÏÇ Ã³ñ·Ù³ÝáõÃÛáõÝÁ »õ ïå³·ñáõÃÛáõÝÁ Çñ³Ï³Ý³óí»É ¿ ºõñáå³ÛÇ ÈÇμ»ñ³ÉÝ»ñÇ (å³ßïáݳå»ëª ²½³ï³Ï³ÝÝ»ñÇ »õ ÄáÕáíñ¹³í³ñÝ»ñÇ ºõñáå³Ï³Ý ¸³ßÇÝùª ²Äº¸) Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³ç³ÏóáõÃÛ³Ùμ: ²Äº¸-Á ëï»ÕÍí»É ¿ 1976 Ã-ÇÝ »õ Çñ Ù»ç ÙdzíáñáõÙ ¿ ßáõñç ÑÇëáõÝ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñ: Ð³Û ²½·³ÛÇÝ ÎáÝ·ñ»ëÝ ³Ûë ϳéáõÛóÇ ÉÇÇñ³í ³Ý¹³Ù ¿ 2010 Ã-Çó, áñå»ë гÛáó гٳ½·³ÛÇÝ Þ³ñÅáõÙ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Çñ³í³Ñ³çáñ¹: ²é³ç³ñÏíáÕ Ó»éݳñÏÁ г۳ëï³ÝÇ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ³ß˳ï³Ýù³ÛÇÝ áõÕ»óáõÛóÇ ³é³çÇÝ ÷áñÓÝ ¿: Ò»éݳñÏáõÙ ÁÝûñóáÕÁ Ñݳñ³íáñ ¿, áñ ·ïÝÇ ³é³ç³ñÏÝ»ñ, ËáñÑáõñ¹Ý»ñ, ϳ٠å³ñ½³å»ë Ùïù»ñ áñáÝù ÏÇñ³é»ÉÇ ã»Ý Ù»ñ Çñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝáõÙ: ØÛáõë ÏáÕÙÇó ϳñáÕ »Ý ÉÇÝ»É ·³Õ³÷³ñÝ»ñ, áñáÝù í³Õáõó Ç í»ñ ÏÇñ³éíáõÙ »Ý Ð³Û ²½·³ÛÇÝ ÎáÝ·ñ»ëÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ áõ ѳٳÏÇñÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó: ²Ûë Ññ³ï³ñ³ÏáõÃÛ³Ùμ ãѳí³ÏÝ»Éáí Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ³Ù»Ý³Ï³ñáÕ ¨ ³ÝûñÇ Ó»éݳñÏ-áõÕ»óáõÛóÇ ëï»ÕÍÙ³ÝÁ, Ù»Ýù Ù»Ï Ýå³ï³Ï »Ýù Ñ»ï³åݹ»Éª Ù»ñ Ïáõë³Ïó³Ï³ÝÝ»ñÇÝ áõ ѳٳÏÇñÝ»ñÇÝ Ñ³Õáñ¹³ÏÇó ¹³ñÓÝ»É »õñáå³Ï³Ý ÉÇμ»ñ³ÉÝ»ñÇ ³ß˳ï³Ýù³ÛÇÝ ÷áñÓÇÝ: Ðáõëáí »Ýù áñ ³ÛÝ û·ï³Ï³ñ »õ ÏÇñ³é»ÉÇ ÏÉÇÝÇ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ·áñÍáõÝ¿áõÃÛáõÝ Çñ³Ï³Ý³óÝáÕÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ: Ø»ñ ßÝáñÑ³Ï³É³Ï³Ý ËáëùÝ »Ýù ÑÕáõÙ ·ñùáõÛÏÇ Ñ»ÕÇݳÏÝ»ñÇݪ ²ÝÝ»ÙÇ Ü»ÛÃë-àõÛïï»μñáùÇÝ, üÇÉÇå гÝë»ÝÇÝ, ²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ý³Ë³·³Ñ ¶ñ»Ñ»Ù ì³ÃëáÝÇÝ, áñáÝó ѳٳӳÛÝáõÃÛ³Ùμ »õ ³ç³ÏóáõÃÛ³Ùμ Ñݳñ³íáñ »Õ³í Çñ³Ï³Ý³óÝ»É ëáõÛÝ ·ñùáõÛÏÇ Ññ³ï³ñ³ÏÙ³Ý Íñ³·ÇñÁ:
²ñ³Ù سÝáõÏÛ³Ý Ð²Î ÷áËݳ˳·³Ñ
ػͳñ·á Ñ³Û ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñ. ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ »õñáå³Ï³Ý ÅáÕáíÁñ¹³í³ñáõÃÛ³Ý ëÇñïÝ »Ý áõ Ñá·ÇÝ: Üñ³Ýù Ýå³ëïáõÙ »Ý ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÇ Ý³Ë³å³ïíáõÃÛáõÝÝ»ñáí å³Ûٳݳíáñí³Í ѳÝñ³ÛÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý áõÕÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ùß³ÏÙ³Ý ÁݹѳÝáõñ ëϽμáõÝùÝ»ñÇ »õ ùÝݳñÏÙ³Ý ³ÙμÇáÝÇ Ó»õ³íáñÙ³ÝÁ: ²Û¹ ÇÙ³ëïáí ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ݳ»õ ٻͳ·áõÛÝ å³ï³ë˳ݳïíáõÃÛáõÝ »Ý ÏñáõÙ: ¸ñ³Ýó Ý»ñϳ۳óáõóÇãÝ»ñÁ å»ïù ¿ ³å³Ñáí»Ý, áñ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ѳٳϳñ·Á Ùßï³å»ë »õ Ëáñ³å»ë Ý»ñÑÛáõëí³Í ÉÇÝÇ Ñ³ë³ñ³ÏáõÃÛ³ÝÁ: ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÝϳïÙ³Ùμ ѳÝñ³ÛÇÝ íëï³ÑáõÃÛ³Ý ë³ë³ÝÙ³Ý å³ñ³·³ÛáõÙ ³ÝËáõë³÷»ÉÇáñ»Ý ïáõÅáõÙ ¿ ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý ·áñÍÁÝóóÝ ÁݹѳÝñ³å»ë: Æñ»Ýó ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ »õ Ýå³ï³Ï³¹ñáõÙÝ»ñÇ ÙÇçáóáí ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÝ ³é³Ýóù³ÛÇÝ ¹»ñ »Ý ëï³ÝÓÝáõÙ ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý í³ñã³Ï³ñ·»ñÇ Ñ½áñ³óÙ³Ý Ñ³ñóáõÙ: Üñ³Ýó ÏáÕÙÇó ³ñï³Ñ³ÛïíáÕ Ñ³Ï³¹Çñ ï»ë³Ï»ïÝ»ñÝ, Áëï ¿áõÃÛ³Ý, Ç ½áñáõ »Ý Ýå³ëï»Éáõ ͳé³ó³Í ËݹÇñÝ»ñÇ ³é³í»É Ñëï³Ï ÁÙμéÝÙ³ÝÁ »õ Ñݳñ³íáñ ÉáõÍáõÙÝ»ñÇ ³é³ç³¹ñÙ³ÝÁ: ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý »õ å»ï³Ï³Ý ϳ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÙÇç»õ Ûáõñ³ï»ë³Ï ÷áËѳÕáñ¹³ÏÇ ¹»ñ »Ý ëï³ÝÓÝáõÙ. ³Û¹ ·áñͳéáõÛÃÝ Çñ³Ï³Ý³óÝ»ÉÇë Ýñ³Ýù ݳ»õ ³ç³ÏóáõÙ »Ý ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý Ù»ç ù³Õ³ù³Ï³Ý »ñÏËáëáõÃÛ³Ý Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³ÝÝ áõ ѳٳϳñ·Ù³ÝÁ: Üñ³Ýù ϳñáÕ »Ý ½áñ³óÝ»É ³½·³ÛÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý ÇÝëïÇïáõïÝ»ñÁª ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Å³Ù³6
Ý³Ï Ý»ñϳ۳óÝ»Éáí ³ÛÉÁÝïñ³Ýù³ÛÇÝ ÉáõÍáõÙÝ»ñ »õ ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÇÝ Ñ³Ù³ËÙμ»Éáí áñ¹»·ñí³Í ï»ëɳϳÝÝ»ñÇ ßáõñç: ÄáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý ϳÛáõÝáõÃÛ³Ý ·³Õ³÷³ñÇÝ Ñ³í³ï³ñÇÙ »õ ù³Õ³ù³Ï³Ý Áݹ¹ÇÙ³ËáëáõÃÛ³Ý ÝáñÙ»ñÝ ÁݹáõÝáÕ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÝ Ç ½áñáõ »Ý ³Ùñ³åݹ»Éáõ ÅáÕáíñ¹³í³ñáõÃÛ³Ý ÁݹѳÝáõñ Ñ»ÝùÁ, ³Ý·³Ù ³ÛÝ ¹»åùáõÙ, »ñμ Ñ»ï³Ùáõï »Ý Çñ»Ýó ÙÇçáóáí Ý»ñϳ۳óíáÕ ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÇ Ï³Ù ³é³ÝÓÇÝ ËÙμ»ñÇ Ù³ëݳíáñ, Ûáõñ³Ñ³ïáõÏ ß³Ñ»ñÇ å³ßïå³ÝáõÃÛ³ÝÁ: Îáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÙÇç»õ Ñݳñ³íáñ »Ý ûŠ³ÝѳٳӳÛÝáõÃÛáõÝÝ»ñ, ë³Ï³ÛÝ ³Ù»Ý ¹»åùáõ٠ѳñÏ ¿ ѳݹáõñÅáճϳÝáõÃÛáõÝ óáõó³μ»ñ»É ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý Áݹ¹ÇÙ³ËáëáõÃÛ³Ý ÝϳïÙ³Ùμ. μݳϳݳμ³ñ, Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ÝٳݳïÇå μ³Ý³í»×»ñÇ Ù»Í Ù³ëÁ ϳñáÕ ¿ »õ áÕçáõÝ»ÉÇ ÉÇݻɪ ¹Çïí»Éáí Çμñ»õ ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ³é³Ýóù³ÛÇÝ μ³Õ³¹ñÇã: ²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ Ó»éݳÙáõË ¿ »Õ»É ³Ûë Ó»éݳñÏÇ ëï»ÕÍÙ³ÝÁª »ÉÝ»Éáí í»ñáÝßÛ³É Ýϳï³éáõÙÝ»ñÇó »õ Ýå³ï³Ï áõݻݳÉáí ѽáñ³óÝ»É Ñ³ïϳå»ë ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: ò³ÝϳÝáõÙ »Ýù, áñ Ñݳñ³íáñÇÝë ½áñ»Õ ÉÇÝ»ù ³é³í»É ³½³ï »õ μ³ó ѳë³ñ³ÏáõÃÛáõÝ Ó»õ³íáñ»ÉáõÝ áõÕÕí³Í Ó»ñ ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÝ Çñ³Ï³Ý³óÝ»ÉÇë »õ ³Ùñ³åݹ»ù ³½³ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ·³Õ³÷³ñ³ËáëáõÃÛ³Ý ÑÇÙݳñ³ñ ³ñÅ»ùÁª ³ÝѳïÇ ³½³ïáõÃÛáõÝÁ:
üÇÉÇå гÝë»Ý ²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý μ³ÅÝÇ Õ»Ï³í³ñ ´ñÛáõë»É, ¹»Ïï»Ùμ»ñ, 2013 Ã.
7
´ à ì ²Ü¸²Îà ôÂÚà ô Ü Ü²Ê²´²Ü - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 9 ¶ÈàôÊ 1 ÆÜâà±ô ºÜ ²ÜÐð²ÄºÞî àôÄºÔ ²¼²î²Î²Ü Îàôê²ÎòàôÂÚàôÜܺðÀ - - - - - - - - - - - - - - - - - 13 ¶ÈàôÊ 2
ƱÜâ ÀܸвÜðàôÂÚàôÜܺð àôÜºÜ ²¼²î²Î²Ü Îàôê²ÎòàôÂÚàôÜܺðÀ - - - - - - - 21 ¶ÈàôÊ 3 ø²Ô²ø²Î²Ü Îàôê²ÎòàôÂÚàôÜܺðÆ ¸ºðÀ - 37 ¶ÈàôÊ 4 ø²Ô²ø²Î²Ü Îàôê²ÎòàôÂÚàôÜܺðÆ Î²èàôòì²ÌøÜ àô ¶àð̲èàôÚÂܺðÀ - - - - - 47 ¶ÈàôÊ 5 ²Ü¸²ØàôÂÚ²ÜÜ ²èÜâìàÔ Ð²ðòºð - - - -
81 ¶ÈàôÊ 6 ØÆæàò²èàôØܺðÆ Î²¼Ø²ÎºðäàôØ - - - - - - 99 ¶ÈàôÊ 7 вÔàð¸²ÎòàôÂÚàôÜ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 127 ¶ÈàôÊ 8 زêܲÎòàôÂÚàôÜ ÀÜîðàôÂÚàôÜܺðÆÜ ºì ø²ð༲ðÞ²ìÆ ²ÜòβòàôØ - - - - - - - - - - 150 ¶ÈàôÊ 9 ¸ðزвì²ø - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 184 ¶ÈàôÊ 10 ÆÜâ亱ê ÈÆÜºÈ (îºÔ²Î²Ü) ÊàðÐð¸²ð²ÜàôØ Î²Ø Î²è²ì²ðàôÂÚ²Ü Î²¼ØàôØ. Îà²ÈÆòƲ Î²Ø Àܸ¸ÆØàôÂÚàôÜ - - - - - - - - - 193
гí»Éí³Í 1. ²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ¹»ñÝ áõ Ý߳ݳÏáõÃÛáõÝÁ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 214 2. ²ß˳ñÑÇ ³ÛÉ ²½³ï³Ï³Ý ϳ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñ »õ ·³Õ³÷³ñ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÝ»ñ - - - - - - - - - - 220
8
ÒÒº º èÜ è Ü ²ð Î. Îà ôê ²Îò²Î²Ü ²Þʲ î²ÜøÆ àô Ôº ò àô Úò
ܲʲ´²Ü
²½³ï³Ï³Ý (Éǵ»ñ³É) ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ Ñ»ÝíáõÙ ¿ Ïáõé ϳ½Ù³Ï»ñåí³ÍáõÃÛ³Ý íñ³, Ýå³ï³Ï áõݻݳÉáí Ù߳ϻÉáõ, ù³ñá½»Éáõ »õ Çñ³Ï³Ý³óÝ»Éáõ ³½³ï³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝ: Àëï ³Û¹Ù Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ñ³çáÕáõÃÛáõÝÁ å³Ûٳݳíáñí³Í ¿ Ý»ñÏáõë³Ïó³Ï³Ý ϳéáõÛóÝ»ñÇ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ùµ, Ýáñ ³Ý¹³Ù³·ñí³ÍÝ»ñÇ »õ Ý»ñ·ñ³íí³Í ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ï³ñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñáí, ÇÝãå»ë ݳ»õ ë»÷³Ï³Ý ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇ ù³ñá½Ù³Ý áõݳÏáõÃÛáõÝÝ»ñáí: Îáõë³Ïó³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ å³Ñ³ÝçáõÙ ¿ ѳñ³×áõÝ ³ñÑ»ëï³í³ñÅáõÃÛáõÝ, ë³Ï³ÛÝ, ÙÇ»õÝáõÛÝ Å³Ù³Ý³Ï, ·Ý³Éáí ³í»ÉÇ ¿ ¹Åí³ñ³ÝáõÙ áñ»õ¿ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ï³Ù ß³ÑáõÛà ãÑ»ï³åݹáÕ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÃÛ³Ý Ñ»Ý³ëÛáõÝÁ ϳ½ÙáÕ Ï³Ù³íáñÝ»ñÇ Ñ³í³ù³·ñáõÙÁ: Îáõë³Ïó³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý í»ñ³µ»ñÛ³É ²½³ï³Ï³ÝÝ»ñÇ »õ ÄáÕáíñ¹³í³ñÝ»ñÇ ºõñáå³Ï³Ý ¸³ßÇÝù (²Äº¸-ALDE) Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ý³Ë³Ó»éÝ³Í ëáõÛÝ áõÕ»óáõÛóÁ ݳ˳ï»ëí³Í ¿` ÙÇ ÏáÕÙÇó Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ýáñ ջϳí³ñ ³ÝÓݳϳ½ÙÇÝ áõÕÕáñ¹»Éáõ, »õ ÙÛáõë ÏáÕÙÇó áñå»ë Ó»éݳñÏ Í³é³Û»Éáõ »õ ·³Õ³÷³ñÝ»ñ ѳÕáñ¹»Éáõ ѳٳñ ÷áñÓ³éáõ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÇÝ: Ò ºè Ü ² ðÎ . Î àô ê²Î ò²Î ²Ü ² ÞÊ²î² ÜøÆ à ôÔºòà ôÚò ò ²Î²Ü ²Þʲ î²ÜøÆ
9
²ÛÝ Ó»½ ÏÑáõßÇ ³ÛÝåÇëÇ ·áñÍÝ³Ï³Ý ·³Õ³÷³ñÝ»ñ »õ ËáñÑáõñ¹Ý»ñ, áñáÝù í»ñ³µ»ñáõÙ »Ý, ûñÇݳÏ, ï»Õ³Ï³Ý Ïáõë³Ïó³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ Ó»í³íáñÙ³ÝÁ, ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³ÝÁ ϳ٠ٳÙáõÉÇ Ñ»ï ѳٳ·áñͳÏóáõÃÛ³ÝÁ: ÜٳݳïÇå Ó»éݳñÏÇ Ñ³çáÕáõÃÛáõÝÁ ϳËí³Í ¿ ݳ»õ Ò»ñ ³ñÓ³·³ÝùÝ»ñÇó: î»Õ»Ï³óñ»°ù Ù»½ ï»Õ ·ï³Í ûñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³Ù ³ÛÝåÇëÇ ³é³ç³ñÏÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ, áñáÝù Ïó³ÝϳݳÛÇù ùÝݳñÏ»É ÙÛáõëÝ»ñÇ Ñ»ï: ¸ñ³Ýù ѳßíÇ Ï³éÝí»Ý ѻﳷ³ Ññ³ï³ñ³ÏáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ:
10
Òº Ü ²ð Î. Îà ôê ²Îò²Î²Ü î²ÜøÆ Ò ºè èÜ ² Îò² β Ü ²Þʲ ² ÞÊ²î² ÜøÆ àô Ôº ò àô Úò
ºñ³Ëï³·ÇïáõÃÛ³Ý Ëáëù ²Ûë Ó»éݳñÏÇ Ùï³ÑÕ³óÙ³Ý »õ Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý ÑÇÙùáõÙ ¹ñí»É »Ý µ³½Ù³ÃÇí »õñáå³Ï³Ý ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÷áñÓÁ »õ ù³Õ³ù³Ï³Ý ѳçáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÁª ѳçáÕ³Ï ³½³ï³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÇ, ÇÝãå»ë ݳ»õ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³½Ù³íáñÙ³Ý, ù³Õ³ù³Ï³Ý ù³ñá½³ñß³íÝ»ñÇ »õ ÷áË·áñͳÏóáõÃÛ³Ý ¹³ßïáõÙ ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝ Í³í³ÉáÕ ³ÝѳïÝ»ñÇ »õ ËáñÑñ¹³ïáõÝ»ñÇ ³ß˳ï³ÝùÁ »õ ù³Õ³ù³Ï³Ý ÷áñÓ³éáõÃÛáõÝÁ: Üñ³ÝóÇó ß³ï»ñÇ Ù³ëÇÝ ÑÇß³ï³ÏíáõÙ ¿ ÑÕáõÙÝ»ñáõÙ, ÇëÏ áÙ³Ýó ѳñÏ ¿ ÑÇᯐ ³Ûëï»Õ. ²Äº¸ ·É˳íáñ ù³ñïáõÕ³ñª ü»¹»ñÇϳ ê³µ³ïïÇÝ, ²Äº¸ª ³ß˳ï³Ï³½ÙÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñª ¸Ç¹ñÇÏ ¹Á Þ»ïó»ÝÁ, Úá³ÏÇÙ üñ³ÝóÁ, èáµ»ñï äɳٻñÁ »õ ¸³ÝÇ»É Â³Ý³Ñ³ïáÝÁ ٻͳå»ë Ýå³ëï»É »Ý ³Ûë ·ñùÇ Ï³Ù ¹ñ³ ÙÇ Ù³ëÇ Ý³ËÝ³Ï³Ý ï³ñµ»ñ³ÏÝ»ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É Ù»Ïݳµ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ »õ ³ñÓ³·³ÝùÝ»ñÇ ïñ³Ù³¹ñÙ³Ý ·áñÍÇÝ: ¶»ñٳݳóÇ ³½³ï³Ï³Ý ËáñÑñ¹³ïáõ ìáõÉý ö³µëïÁ ÝáõÛÝå»ëª ·ñùÇ ëï»ÕÍÙ³Ý ÁÝóóùáõÙ ³ç³Ïó»É ¿ ³ñÅ»ù³íáñ ϳñÍÇùÝ»ñáí: ²Ý·Ý³Ñ³ï»ÉÇ ¿ ëáõÛÝ Ó»éݳñÏÇ ËÙµ³·Çñ, µñÇï³Ý³óÇ ³½³ï³Ï³Ý ¹»ÙáÏñ³ï ö»ÝÇ Ðá÷ÏÇÝëÇ Ý»ñ¹ñáõÙÁ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇ »õ »½ñ»ñÇ Ë³éݳß÷áÃÇó ¹ÛáõñÁÙµéÝ»ÉÇ »õ ųٳݳϳÏÇó ³Ý·É»ñ»Ýáí ·ñí³Í áõÕ»óáõÛó Ó»õ³íáñ»Éáõ ·áñÍáõÙ: Ò ºè Ü ² è Î . Î àô ê²Î ò ²Î²Ü î²ÜøÆ ²èÎ ²Î² Ü ²Þʲ ² ÞÊ²î² ÜøÆ à ôÔºòà ôÚò
11
²ÜÜºØ Æ Ü º Ú ê -à ô Úî î º ´ ð à ø ²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ý³Ë³·³Ñ` 2005-2011 ÃÃ.
12
Òº Ü ²ð Î. Îà ôê ²Îò²Î²Ü î²ÜøÆ Ò ºè èÜ ² Îò² β Ü ²Þʲ ² ÞÊ²î² ÜøÆ àô Ôº ò àô Úò
ÆÜâà±ô ºÜ ²ÜÐð²ÄºÞî àôÄºÔ ²¼²î²Î²Ü Îàôê²ÎòàôÂÚàôÜܺðÀ ²½³ï³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ ϳ٠Éǵ»ñ³ÉǽÙÁ, ÇÝãå»ë ÁݹáõÝí³Í ¿ ³ÛÝ ³Ýí³Ý»É, áñù³Ý ³ß˳ñѳ۳óù áõ Ù³ñ¹³ëÇñ³Ï³Ý ѳۻó³Ï³ñ·, ÝáõÛÝù³Ý ¿É ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý Ùá¹»É ¿: ²Ûë »ñÏáõ ѳݷ³Ù³ÝùÝ»ñÇ ßÝáñÑÇí ¿, áñ ³½³ï³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ ·ñ³íáõÙ ¿ µ³½áõÙ Ù³ñ¹Ï³Ýó, áñáÝù å³ñï³¹Çñ ã¿, áñ Ñ»ï³ùñùñí³Í ÉÇÝ»Ý ³éûñÛ³ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ùµ: Üñ³Ýù ϳñáÕ »Ý ÝáõÛÝÇëÏ ù³Ù³Ññ³Ýùáí »õ ѳϳÏñ³Ýùáí í»ñ³µ»ñí»É ³éûñÛ³ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³ÝÁ, áñáíÑ»ï»õ, ³ÝÏ»°ÕÍ ÉÇÝ»Ýù, Ñ»éáõëï³ï»ëáõÃÛ³Ùµ ù³Õ³ù³Ï³Ý µ³Ý³í»×»ñ ¹ÇïáÕ Ï³Ù Ý³ËÁÝïñ³Ï³Ý ù³ñá½³ñß³íÝ»ñÇ Ñ»ï»õáÕ ó³Ýϳó³Í Ù»ÏÁ ѳϳÏñ³ÝùÇ ³ñųÝÇ ß³ï µ³Ý Ï·ïÝÇ: ÖÕ×ÇÙ íÇ׳µ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, ÷á˳¹³ñÓ ³ÝÓÝ³Ï³Ý íÇñ³íáñ³ÝùÝ»ñÇ, ÇÝùݳëÇñ³Ñ³ñí³Í ¿·áÝ»ñÇ ï»ë³ñ³ÝÝ ³í»ÉÇ ß³ï í³ÝáõÙ ¿, ù³Ý ·ñ³íáõÙ: ²Û¹ ÇëÏ å³ï׳éáí ½³ñٳݳÉÇ ã¿, áñ ß³ï ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ³ÝÁݹáõÝ»ÉÇ ¿ ÃÁíáõÙ ³ÛÝ ³Ù»ÝÝ, ÇÝã ï»ëÝáõÙ »Ý áõ ÉëáõÙ: ²Û¹áõѳݹ»ñÓ, Ù»Í ¿ ݳ»õ ³ÛÝ Ù³ñ¹Ï³Ýó ÃÇíÁ, áíù»ñ ³ÝÏ»ÕÍ Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝ »Ý óáõó³µ»ñáõÙ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇ Ýϳïٳٵ »õ ³ÝÏ»ÕÍáñ»Ý å³ïñ³ëï³Ï³Ù »Ý Ýå³ëï»É ³ß˳ñÑÇ Ï³ï³ñ»É³·áñÍÙ³ÝÁ: гñó ¿ Í³·áõÙª ÝÙ³Ý Ýå³ï³ÏÇ Ñ³ëÝ»Éáõ DZÝã Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñ Ï³Ý ³Û¹åÇëÇ ÒºèܲðÎ. ÆÝãá±õ »Ý ³ÝÑñ³Å»ßï áõÅ»Õ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
13
1
Ù³ñ¹Ï³Ýó ѳٳñ: ¶³Õ³÷³ñÝ»ñÁ Ùß³ÏíáõÙ »Ý ³Ï³¹»ÙÇ³Ï³Ý ßÁñç³Ý³ÏÝ»ñáõÙ, í»ñÉáõÍ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÝ»ñáõÙ »õ ï³ñ³ÍíáõÙ »Ý Éñ³ïíáõÃÛ³Ý ³í³Ý¹³Ï³Ý (Ù³ÙáõÉ, Ñ»éáõëï³ï»ëáõÃÛáõÝ, é³¹Çá) »õ ųٳݳϳÏÇó ÙÇçáóÝ»ñáí (ѳٳó³ÝóÝ Çñ µ³½Ù³ÃÇí ·áñÍÇùÝ»ñáí): ê³Ï³Û, ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇ Ùß³ÏáõÙÝ áõ ï³ñ³ÍáõÙÁ ѳñóÇ ÙdzÛÝ ÙÇ ÏáÕÙÝ ¿, Áݹ áñáõÙª ³Ù»Ý³å³ñ½Á: ²é³í»É µ³ñ¹ ËݹÇñ ¿ ¹ñ³Ýó Çñ³·áñÍáõÙÁ: лÝó ³Ûëï»Õ ¿É ³ÝËáõë³÷»ÉÇáñ»Ý ͳ·áõÙ ¿ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛáõÝÁ: úñÇݳÏ` ëáóÇ³É³Ï³Ý å³ßïå³Ýí³ÍáõÃÛ³Ý áñ»õ¿ Ýáñ ѳۻó³Ï³ñ· ϳñáÕ ¿ ÏÛ³ÝùÇ Ïáãí»É ÙdzÛÝ ³ÛÝ ¹»åùáõÙ »õ ³ÛÝųÙ, »ñµ áñáßáõ٠ϳ۳óÝáÕ ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÁ í»ñ³Ý³Û»Ý ³éϳ ѳٳϳñ·Á` ßñç³Ý³éáõÃÛ³Ý Ù»ç ¹Ý»Éáõ ѳٳñ ÝáñÁ: êñ³ÝáõÙ ¿ ϳé³í³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ »õ ËáñÑñ¹³ñ³ÝÝ»ñÇ, ϳÙ, ϳñ× ³ë³Íª ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÇ ËݹÇñÁ, áñÇ ÉáõÍáõÙÁ Ýñ³Ýó ϳñáÕ ¿ ѳçáÕí»É ÙdzÛÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý ٻͳٳëÝáõÃÛáõÝ Ó»õ³íáñ»Éáõ ¹»åùáõÙ: ÄáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý ѳë³ñ³Ï³ñ·»ñáõÙ ËáñÑÁñ¹³ñ³ÝÝ»ñÁ Ó»õ³íáñíáõÙ »Ý ÁÝïñí³Í ³ÝѳïÝ»ñÇó, ÇëÏ Ï³é³í³ñáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ ÑÇÙݳϳÝáõÙ ÁÝïñíáõÙ »Ý ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³ÝÝ»ñÇ ÃíÇó: ê³Ï³ÛÝ ÝáõÛÝÇëÏ »ñµ ¹³ ³Û¹å»ë ã¿, ϳé³í³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ·áñÍ»Éáõ Ñݳñ³íáñáõ14
ÒºèܲðÎ. ÆÝãá±õ »Ý ³ÝÑñ³Å»ßï áõÅ»Õ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
ÃÛáõÝ »Ý Ó»éù µ»ñáõÙ ÙdzÛÝ ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý ٻͳٳëÝáõÃÛ³Ý Ñ³í³ÝáõÃÛáõÝÝ ëï³Ý³Éáõ ¹»åùáõÙ: ²ÛÉ Ï»ñå ³ë³Í` »Ã» ù³Õ³ù³Ï³Ý ß³ñÅáõÙÁ ó³ÝϳÝáõÙ ¿ Çñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝ ¹³ñÓÝ»É Çñ ѳ۳óùÝ»ñÝ áõ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÁ, ³ÛÝ å»ïù ¿ ³ÝóÝÇ ù³Õ³ù³Ï³Ý ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÷áõÉáí` ç³Ý³Éáí ËáñÑñ¹³ñ³ÝáõÙ áõÝ»Ý³É µ³í³ñ³ñ Ãíáí Ù³ñ¹ÇÏ` ù³Õ³ù³Ï³Ý µ³Ý³í»×»ñÇ ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÇ íñ³ Ý»ñ³½¹»Éáõ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ áõݻݳÉáõ ѳٳñ: ²Ñ³ û ÇÝãáõ ³½³ï³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ å»ïù ¿ ϳ½Ù³íáñíÇ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ Ñ³çáÕáõÃÛ³Ùµ Ù³ëݳÏó»Éáõ å³ïñ³ëï ù³Õ³ù³Ï³Ý Ù³ñÙÇÝÝ»ñÇ ÙÇçáóáí: ²ÝÑñ³Å»ßï ¿ ѳëÝ»É Ýñ³Ý, áñ µ³í³ñ³ñ Ãíáí Ù³ñ¹ÇÏ ÁÝïñí»Ý, Áݹ áñáõÙª áã û Ù»Ï, ³ÛÉ ³Ù»Ý ³Ý·³Ù` ³Ùñ³åݹ»Éáí ë»÷³Ï³Ý Ý»ñϳÛáõÃÛáõÝÁ ù³Õ³ù³Ï³Ý ³ÛÝ Ñ³Ù³Ûݳå³ïÏ»ñáõÙ, áñáõÙ Ýñ³Ýù ·áñÍáõÙ »Ý: г۳óù ·ó»Éáí »õñáå³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ѳٳÛݳå³ïÏ»ñÇÝ` »ë ÝϳïáõÙ »Ù, áñ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÁ µ³ó³Ï³ÛáõÙ »Ý ÙÇ ß³ñù ³½·³ÛÇÝ ËáñÑñ¹³ñ³ÝÝ»ñáõÙ: ºõñáËáñÑñ¹³ñ³ÝáõÙ ³½³ï³Ï³Ý ËÙµ³ÏóáõÃÛáõÝÝ áõëáõÙݳëÇñ»ÉÇë »ë ï»ëÝáõÙ »Ù, áñ ÙÇ ß³ñù ³Ý¹³Ù å»ïáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ãÏ³Ý ³½³ï³Ï³Ý ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³ÝÝ»ñ: ²é³í»É ÏïñáõÏ Ó»õ³Ï»ñåٳٵª ë³ Ý߳ݳÏáõÙ ¿, áñ »õñáå³Ï³Ý ÙÇ ß³ñù ³Ý¹³Ù å»ïáõÃÛáõÝÒºèܲðÎ. ÆÝãá±õ »Ý ³ÝÑñ³Å»ßï áõÅ»Õ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
15
Ý»ñáõÙ ·áñÍáÕ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ã³÷³½³Ýó ÃáõÛÉ »Ý Çñ»Ýó ³½·³ÛÇÝ ËáñÑñ¹³ñ³ÝÝ»ñáõ٠ϳ٠ºõñáËáñÑñ¹³ñ³ÝáõÙ ÝáõÛÝÇëÏ Ù»Ï Ù³ñ¹áõ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ ³å³Ñáí»Éáõ ѳٳñ: ÆëÏ ë³ Çñ Ñ»ñÃÇÝ Ý߳ݳÏáõÙ ¿, áñ ºõñáå³ÛÇ ËáñÑñ¹Ç ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý í»Ñ³ÅáÕáíáõÙ ³Ûë »ñÏñÝ»ñÇó ãÏ³Ý ³½³ï³Ï³Ý Ý»ñϳ۳óáõóÇãÝ»ñ: ê³ ó³í³ÉÇ å³ïÏ»ñ ¿, ù³ÝÇ áñ óáõÛó ¿ ï³ÉÇë, áñ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÇ Ó³ÛÝ»ñÁ Éë»ÉÇ ã»Ý ³Û¹ »ñÏÁñÝ»ñáõÙ, áñ Ýñ³Ýù ·ñ»Ã» µ³ó³Ï³ »Ý ѳë³ñ³Ï³Ï³Ý µ³Ý³í»×Ç ³ëå³ñ»½Çó »õ áñ ³ÝϳñáÕ »Ý Ýå³ëï»É Çñ»Ýó ѳë³ñ³ÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ½³ñ·³óÙ³ÝÁ: гïϳå»ë ó³í³ÉÇ ¿ ¹³ ï»ëÝ»É ³ÛÝ »ñÏÁñÝ»ñáõÙ, áñï»Õ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÁ í»ñçÇÝ ï³ñÇÝ»ñÇÝ µáÉáñ í»ñÁ Ýßí³Í ѳñó»ñáõÙ ·ñ³Ýó»É »Ý ѳçáÕáõÃÛáõÝÝ»ñ, ë³Ï³ÛÝ ³ÛÅÙ Ïáñóñ»É »Ý Çñ»Ýó ó÷Á: ²Û¹áõѳݹ»ñÓ, ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÁ ɳí³ï»ë »Ý. Çñ³íÇ׳ÏÁ ϳñá°Õ ¿ ÷áËí»É ¹»åÇ É³íÁ: ÆÙ µ³½Ù³ÙÛ³ ÷áñÓÝ ÇÝÓ ÑáõßáõÙ ¿, áñ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, áñå»ë ϳÝáÝ, ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇ Ï³Ù µ³í³ñ³ñ ûÅïí³ÍáõÃÛ³Ý ï»ñ ûϳÍáõÝ»ñÇ å³Ï³ë ã»Ý áõÝ»ÝáõÙ: ¸ñ³Ýù Ñ³×³Ë Ã»ñ³ÝáõÙ »Ý ϳ½Ù³Ï»ñåã³Ï³Ý Ý»ñáõÅÇ »õ ϳéáõóí³Íù³ÛÇÝ Ñ³ñó»ñáõÙ: úñÇݳÏ, ¹ñ³Ýù ϳñáÕ »Ý µ³í³ñ³ñ ã³÷áí Ý»ñϳ۳óí³Í ÉÇÝ»É Ù³Ûñ³ù³Õ³ùÝ»ñáõÙ »õ Ëáßáñ ù³Õ³ùÝ»ñáõÙ, ë³16
ÒºèܲðÎ. ÆÝãá±õ »Ý ³ÝÑñ³Å»ßï áõÅ»Õ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
ϳÛÝ ¹ñ³ Ñ»ï Ù»Ïï»Õ µ³ó³Ï³Û»É ÷áùñ ù³Õ³ùÝ»ñáõÙ, ѳٳÛÝùÝ»ñáõÙ »õ ·ÛáõÕ»ñáõÙ: ²½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, ¹Çóáõù, ϳñáÕ »Ý ³Ýѳٳã³÷ Ý»ñϳ۳óí³Í ÉÇÝ»É Çñ»Ýó »ñÏñÝ»ñÇ ÙÇ ù³ÝÇ ÁÝïñ³ï³ñ³ÍùÝ»ñáõÙ, ÇÝãÁ ÏÝ߳ݳÏÇ, áñ Ýñ³Ýù ϳ٠³ÝϳñáÕ »Ý ÉÇÝ»Éáõ ¹ñ³ÝóÇó ÙÇ ù³ÝÇëáõÙ Ù³ëݳÏó»É ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ, ³Û¹åÇëáí íݳë ѳëóÝ»Éáí Çñ»Ýó ÁݹѳÝáõñ ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÇÝ, ϳ٠¿É ëïÇåí³Í ÏÉÇÝ»Ý ëÏë»É Çñ»Ýó ϳéáõÛóÇ Ó»õ³íáñáõÙÁ ½ñáÛÇó ³ÛÝ Å³Ù³Ý³Ï, »ñµ ³ñ¹»Ý å»ïù ¿ í³ñ»ÉÇë ÉÇÝ»ÇÝ Çñ»Ýó ÁÝïñ³ñß³íÁ: à°ã ÙÇçݳųÙÏ»ï »õ á°ã »ñϳñ³Å³ÙÏ»ï Ñ»é³ÝϳñáõÙ áñ»õ¿ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝ ãÇ Ï³ñáÕ å³Ñå³Ý»É Çñ ϳÛáõÝáõÃÛáõÝÁ, »Ã» ³ÛÝ ãáõÝÇ ³ÛÝåÇëÇ Ï³éáõóí³Íù, áñÁ ϳå³ÑáíÇ Çñ ß³ñáõݳϳϳÝáõÃÛáõÝÁ, ϳ٠³ÛÝåÇëÇ é»ëáõñëÝ»ñ (Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ Ï³Ù ³ÛÉ), áñáÝù ³ÝÑñ³Å»ßï »Ý ß³ñáõÝ³Ï³Ï³Ý ù³ñá½³ñß³íÝ»ñ ³ÝóϳóÝ»Éáõ ϳ٠Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ ¹Åí³ñ Çñ³íÇ׳ÏÝ»ñÇó ¹áõñë µ»ñ»Éáõ ѳٳñ: ê³ í»ñ³µ»ñáõÙ ¿ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ áã å³Ï³ë, ù³Ý áñ»õ¿ ³ÛÉ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý, áñ Ó·ïáõÙ ¿ ϳé³í³ñ»É Çñ »ñÏÇñÁ, ù³Õ³ùÁ ϳ٠·ÛáõÕÁ »õ ÏÛ³ÝùÇ Ïáã»É Çñ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÁ : ºë »Õ»É »Ù ÇÙ »ñÏñÇ, ÇÝãå»ë ݳ»õ ºõñáå³ÛÇ ËáñÑñ¹³ñ³ÝÇ ÁÝïñí³Í ³Ý¹³Ù 40 ï³ñÇ ß³ñáõݳÏ: ÆÝÓ Ñ³çáÕí»É ¿ ÁÝïñí»É ݳ»õ ÇÙ ù³Õ³ùÇ ï»Õ³Ï³Ý ϳé³í³ñÙ³Ý ËáñÑñ¹áõÙ, áñï»Õ ÒºèܲðÎ. ÆÝãá±õ »Ý ³ÝÑñ³Å»ßï áõÅ»Õ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
17
ï»õ³Ï³Ý Å³Ù³Ý³Ï ÇÙ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ Ý»ñϳ۳óí³Í ã¿ñ: ºë ÇÙ Ý»ñ¹ñáõÙÝ »Ù áõÝ»ó»É ³ÛÝ µ³ÝáõÙ, áñ ÇÙ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ ¹³éݳ ´ñÛáõë»ÉÇ ï³ñ³Í³ßñç³ÝáõÙ ·áñÍáÕ ³é³í»É ³½¹»óÇÏ ýɳٳݹ³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇó Ù»ÏÁ: ²Ýßáõßï, ³Ûë ³Ù»ÝÇÝ »ë ÙdzÛÝ³Ï ã»Ù ѳë»É: ºë í³Õ ·Çï³Ïó»óÇ, áñ ÇÙ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ å»ïù ¿ ϳÛáõÝ »õ ³ÏïÇí ×ÛáõÕ»ñ áõݻݳ Ù»ñ ï³ñ³Í³ßñç³ÝÇ µáÉáñ ÁÝïñ³ï³ñ³ÍùÝ»ñáõÙ, »õ ¹ñ³Ý »Ý ÙÇïí³Í »Õ»É ÇÙ, ÁÝÏ»ñÝ»ñÇë »õ ·áñÍÁÝÏ»ñÝ»ñÇë ç³Ýù»ñÁ: 1989 Ã. Çñ ëï»ÕÍáõÙÇó Ç í»ñ ÇÙ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ Çñ Ý»ñϳÛáõÃÛáõÝÝ ¿ áõÝ»ó»É ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ ËáñÑñ¹³ñ³ÝáõÙ, ÇëÏ 1999 Ãí³Ï³ÝÇó ѳݹÇë³ó»É ¿ ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ Ï³é³í³ñÙ³Ý Ù³ñÙÝÇ Ïá³ÉÇódzÛÇ ³Ý¹³Ù: Æ ¹»å` ³Ûë ï³ñ»Ãí»ñÁ ÑáõßáõÙ »Ý, áñ ϳÛáõÝ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ϳéáõÛóÇ Ó»õ³íáñáõÙÁ ųٳݳϳï³ñ ·áñÍÁÝóó ¿, »õ áñ ѳçáÕáõÃÛáõÝÁ ѳ½í³¹»å ¿ ³ÝÙÇç³å»ë ³Ûó»ÉáõÙ: 1985-1989 ÃÃ. »ë ݳ»õ »Õ»É »Ù ÇÙ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Õ»Ï³í³ñÁ »õ ³Û¹ 4 ï³ñÇÝ»ñÇ ÁÝóóùáõÙ ëïÇåí³Í »Ù »Õ»É å³Ûù³ñÇ Ù»ç ÙïÝ»É »ñÏáõ ûñ»Ýë¹ñ³Ï³Ý, Ù»Ï ù³Õ³ù³ÛÇÝ »õ Ù»Ï »íñáå³Ï³Ý ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ: Ø»Ýù ³é³ç˳ճóáõÙÝ»ñ ³ñӳݳ·ñ»óÇÝù ¹ñ³ÝóÇó µáÉáñáõÙ: ø³Õ³ù³ÛÇÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ Ý³Ë³å³ïñ³ëïáõÙÁ, Ù³ëݳíáñ³å»ë, ÇÝÓ »½³ÏÇ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ÁÝÓ»éÝ»ó`áñáß³ñÏ»Éáõ ÇÙ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý áõÅ»Õ áõ ÃáõÛÉ ÏáÕÙ»ñÁ: ºë ѳëϳó³, áñ Ù»ñ Ñݳñ³18
ÒºèܲðÎ. ÆÝãá±õ »Ý ³ÝÑñ³Å»ßï áõÅ»Õ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ·³ÉÇù ï»Õ³Ï³Ý ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ µ³ñ»É³í»Éáõ ѳٳñ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ áõÝ»Ý³É ·áñÍáõÝ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ϳéáõÛó Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ ßñç³ÝÇ ÇßË³Ý³Ï³Ý ûÕ³ÏáõÙ: гëϳó³ ݳ»õ, áñ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ Ó·ï»É ïíÛ³ÉÝ»ñ ëï³Ý³É »ñÏñÇ áÕç ï³ñ³ÍùáõÙ Ù»ñ ѳí³ù³Í Ó³ÛÝ»ñÇ ÙÇçÇÝ ïáÏáëÝ»ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É: гßíÇ ³éÝ»Éáí, áñ Ó³ÛÝ»ñÇ ÁݹѳÝáõñ ÃÇíÁ ϳ½ÙíáõÙ ¿ ³é³ÝÓÇÝ ÁÝïñ³ï³ñ³ÍùÝ»ñáõÙ Ó»ñ û·ïÇÝ ùí»³ñÏ³Í Ù³ñ¹Ï³Ýó Ó³ÛÝ»ñÇ ·áõÙ³ñÇó` Ý»ñ³éÛ³É ³Ù»Ý³µ³ñÓñ áõ ³Ù»Ý³ó³Íñ óáõó³ÝÇßÝ»ñÁ, ѻﳷ³ÛáõÙ Ó»ñ ç³Ýù»ñÁ ѳñÏ ÏÉÇÝÇ áõÕÕ»É µáÉáñ ÁÝïñ³ï³ñ³ÍùÝ»ñáõÙ Ó»ñ Ó³ÛÝ»ñÇ ÁݹѳÝáõñ ÙÇçÇÝ óáõó³ÝÇßÇ ³å³ÑáíÙ³ÝÁª ¹ñ³Ýáí ÇëÏ µ³ñ»É³í»Éáí Ó»ñ ¹Çñù»ñÁ: ê³ ù³Ý³Ï³Ï³Ý Ýå³ï³Ï³¹ñÙ³Ý áõÕÇÝ»ñÇó Ù»ÏÝ ¿: ºíë Ù»Ï áõÕǪ Ó·ï»É ÁÝïñ³Ï³Ý ß»ÙÁ ѳÕóѳñ»É` ÷áñÓ»Éáí ݳ»õ ³å³ÑáíáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ ëï³Ý³É ѳí»ÉÛ³É Ó³ÛÝ»ñ: ²Ûëå»ë, »Ã» ÁÝïñ³Ï³Ý ³ÝóáÕÇÏ ß»ÙÁ 5% ¿, ³å³ å»ïù ¿ Ýå³ï³Ï ¹Ý»É ѳÕóѳñ»Éáõ 7% ϳ٠8%-Ç ß»ÙÁ: ê³ ÏÁÝ߳ݳÏÇ, áñ Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ 100 ÁÝïñáÕÇó ¹áõù å»ïù ¿ ëï³Ý³ù 7 ϳ٠8 Ù³ñ¹áõ Ó³ÛÝ: ê³ Ã»° ³í»ÉÇ ¹Åí³ñ ¿ »õ û° ³í»ÉÇ ¹ÛáõñÇÝ, ù³Ý ϳñáÕ ¿ Ãí³É: ²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, å»ïù ¿ Ù»Ï ³Ý·³Ù »õë ß»ßï»Ù, áñ í»ñÁ Ýßí³Í Ýå³ï³ÏÝ»ñÇÝ Ñ³ëÝ»Éáõ ѳٳñ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ Ó»õ³íáñ»É ûÏáõ½»õ ß³ï ÷áùñ, ë³Ï³ÛÝ ·áñÍáõÝ Ïáõë³ÏÒºèܲðÎ. ÆÝãá±õ »Ý ³ÝÑñ³Å»ßï áõÅ»Õ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
19
ó³Ï³Ý ϳéáõÛó: سñ¹ÇÏ, áñå»ë ϳÝáÝ, Çñ»Ýó Ó³ÛÝÁ ã»Ý ï³ÉÇë Ù»ÏÇÝ, áõÙ Ù³ëÇÝ »ñµ»õ¿ ã»Ý Éë»É, »õ áã ¿É ÙÇ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý, áñÝ Ç Ñ³Ûï ¿ ·³ÉÇë ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇó ÙÇ ù³ÝÇ ß³µ³Ã ³é³çª ѳí³ÏÝ»Éáí Ù³ñ¹Ï³Ýó Ó³ÛÝ»ñÇÝ: Îáõë³ÏóáõÃÛ³ÝÁ ѳÛïÝÇ ¹³ñÓÝ»ÉÁ, ³é³ç³¹ñíáÕ Ã»ÏݳÍáõÝ»ñÇÝ ×³Ý³ã»ÉÇ ¹³ñÓÝ»ÉÁ, Ó»ñ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÁ ï³ñ³Í»ÉÁ å»ïù ¿ ÉÇÝ»Ý Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ϳéáõÛóÝ»ñÇ ³Ù»ÝûñÛ³ ³ß˳ï³ÝùÁ: ²Û¹ ³ß˳ï³ÝùÁ áã ÙÇßï ¿ ѳ׻ÉÇ Ï³Ù ·³ÛóÏÕÇã, µ³Ûó ³ÛÝ ÑáõÛŠϳñ»õáñ ¿, »Ã» ¹áõù Éñçáñ»Ý ïñ³Ù³¹ñí»É »ù Ñ»ï³Ùáõï ÉÇÝ»Éáõ ³½³ï³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³ÝÁ: ²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ ϳ½Ù»É ¿ ³Ûë Ó»éݳñÏÁ` »ÉÝ»Éáí ³½³ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ÝϳïÙ³Ùμ Çñ ³Ýí»ñ³å³Ñ ѳí³ïÇó »õ ³ÙμáÕç ºõñáå³ÛáõÙ ³ÛÝ ·áñÍáõÝ »õ ½áñ»Õ ï»ëÝ»Éáõ ó³ÝÏáõÃÛáõÝÇó: ²ÝÝ»ÙÇ Ü»ÛÃë-àõÛïï»μñáù 2005-2011ÃÃ. ²Äº¸ (ݳËÏÇÝáõÙ ª º²Ä´)* Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ý³Ë³·³Ñª 2005-2011 Ã.Ã. ÐáÏï»Ùμ»ñ, 2011Ã.
* ºõñáå³ÛÇ ²½³ï³Ï³ÝÝ»ñÇ, ÄáÕáíñ¹³í³ñÝ»ñÇ »õ ´³ñ»÷áËáõÙÝ»ñÇ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝ (ÊÙμ.): 20
ÒºèܲðÎ. ÆÝãá±õ »Ý ³ÝÑñ³Å»ßï áõÅ»Õ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
2. ƱÜâ ÀܸвÜðàôÂÚàôÜܺð àôÜºÜ ²¼²î²Î²Ü Îàôê²ÎòàôÂÚàôÜܺðÀ
ÒºèܲðÎ. ƱÝã ÁݹѳÝñáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝ»Ý ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
21
22 ÒºèܲðÎ. ƱÝã ÁݹѳÝñáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝ»Ý ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
2 ÆÙ Ý»ñ·ñ³íí³ÍáõÃÛáõÝÁ ÙÇç³½·³ÛÇÝ ³½³ï³Ï³ÝáõÃÛ³ÝÝ ëÏëí»É ¿ ³í»ÉÇ ù³Ý ù³é³ëáõÝ ï³ñÇ ³é³çª áõë³ÝáÕ³Ï³Ý ï³ñÇÝ»ñÇÝ, »ñµ ¹³ñÓ³ §²½³ï³Ï³Ý »õ ³ñÙ³ï³Ï³Ý »ñÇï³ë³ñ¹áõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ß˳ñѳÛÇÝ ý»¹»ñ³ódz¦-Ç (WFLRY) Ùßï³Ï³Ý ù³ñïáõÕ³ñ: ²Û¹ ý»¹»ñ³ódzݫ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÇ »ñÇï³ë³ñ¹³Ï³Ý ØÇç³½·³ÛÇÝ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ ¿ñ: ²ÛÝ ¹»é ·áÛáõÃÛáõÝ áõÝÇ, µ³Ûó ѳݹ»ë ¿ ·³ÉÇë §²½³ï³Ï³Ý »õ ³ñÙ³ï³Ï³Ý »ñÇï³ë³ñ¹áõÃÛ³Ý ÙÇç³½·³ÛÇÝ ý»¹»ñ³ódz¦ ³Ýí³ÝáõÙáí: лï³ùñùñ³Ï³Ý ¿, áñ ³Ûë »ñÇï³ë³ñ¹³Ï³Ý ϳ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ ³ÛÅÙ ³í»ÉÇ Ù»Í Áݹ·ñÏáõÙ áõÝÇ ³ß˳ñÑáõÙ, ù³Ý ù³é³ëáõÝ ï³ñÇ ³é³ç: ÆÙ ³Ý¹³Ù³·ñÙ³Ý Ñ»Ýó ëϽµÇó ÙáïÇÏÇó ͳÝáÃ³ó³ ³½³ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ï³ñµ»ñ Ýñµ»ñ³Ý·Ý»ñÇ, ß»ñï»ñÇ Ñ»ï: ²½³ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ÝٳݳïÇå µ³½Ù»ñ³Ý·áõÃÛáõÝ Ï³ û° §ØÇç³½·³ÛÇÝ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñǦ, û° ²Äº¸-Ç Ý»ñëáõÙ: ²½³ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ÑÙ³ÛùÝ»ñÇó Ù»ÏÝ ¿É Ñ»Ýó ¹ñ³ÝáõÙ ¿։ ´áÉáñ å³ñ³·³Ý»ñáõÙ §³½³ï³Ï³ÝáõÃÛáõݦ ·³Õ³÷³ñÇ ÇÙ³ëï³ÛÇÝ ÝÙ³Ý »ñ³Ý·³íáñáõÙÁ ³é³ç³óÝáõÙ ¿ ѳñó, û, ³ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, ÇÝã ¿ Ý߳ݳÏáõÙ ÉÇÝ»É Çñ³Ï³Ý ³½³ï³Ï³Ý ³Ýѳï ϳ٠³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝ: ²ñ¹Ûáù ¹ñ³Ýù ÙÇÙdzÛÝ µ³é»±ñ »Ý, û ³í»ÉÇÝ: ÒºèܲðÎ. ƱÝã ÁݹѳÝñáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝ»Ý ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
23
γñ»ÉÇ ¿ ѳñóÝ ³ÛÉ Ï»ñå Ó»õ³Ï»ñå»É. áõÝ»±Ý ³ñ¹Ûáù ÁݹѳÝñáõÃÛáõÝÝ»ñ µáÉáñ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÝ áõ ³ÝѳïÝ»ñÁ, »õ »Ã» ³Ûá, áñá±Ýù »Ý ¹ñ³Ýù: Àëï ¿áõÃÛ³Ý, áõÝ»°Ý, ÇÝãÇ ßÝáñÑÇí ³ÙµáÕç ºíñáå³ÛÇ »õ ³ß˳ñÑÇ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÁ ϳñáÕ³ÝáõÙ »Ý ѳٳ·áñͳÏó»É »õ ·ïÝ»É ÁݹѳÝáõñ å³ï³ë˳ÝÝ»ñ ³ñ¹Ç³Ï³Ý Éáõñç Ù³ñï³Ññ³í»ñÝ»ñÇÝ: ²½³ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ ·ñù»ñÁ ϳñáÕ »Ý Ñ»ßïáñ»Ý ѳٳÉñ»É µ³½Ù³ÃÇí ·ñ³¹³ñ³ÝÝ»ñ, ÇÝãÁ íϳÛáõÙ ¿ ³ÛÝ Ù³ëÇÝ, áñ ³Û¹ Ã»Ù³Ý ³í»ÉÇ ËáñÝ ¿, ù³Ý »ë Ù³ïݳÝß»óÇ: ´³Ûó å»ïù ¿ Ëݹñ»Ù ѳٵ»ñáõÃÛ³Ùµ Éóí»É »õ ÃáõÛÉ ï³É ϳï³ñ»É ÇÙ ë»÷³Ï³Ý í»ñÉáõÍáõÃÛáõÝÝ ³Û¹ ûٳÛÇ ßáõñç: γٵáç³ÛÇ ÁÝݹÇÙ³¹Çñ ³é³çÝáñ¹ ê»Ù è»ÛÝëÇÝ ³Ûë ËݹÇñÁ Ù»Ïݳµ³Ý»É ¿ ÙÇ ¹Çåí³Íáí, û ÇÝãå»ë ÙÇ ³Ý·³Ù, Üáñ ¼»É³Ý¹Ç³Ûáõ٠ϳٵáç³óÇÝ»ñÇ Ñ»ï ѳݹÇåÙ³Ý Å³Ù³Ý³Ï, Ýñ³ÝóÇó Ù»ÏÝ ³ÛëåÇëÇ Ñ³ñó áõÕÕ»ó è»ÛÝëÇÝ. §ä³ñáÝ ê»Ù, γٵáç³Ý Ýí³½ ·»Õ»óÇÏ ã¿, ù³Ý Üáñ ¼»É³Ý¹Ç³Ý, Ù»Í áõ ÑÇݳíáõñó Ùß³ÏáõÛÃÇ ï»ñ »ñÏÇñ ¿, ë³Ï³ÛÝ, ÁݹѳÝáõñ ³éٳٵ, ϳٵáç³óÇÝ»ñÁ ß³ï ³Õù³ï »õ ͳÝñ ÷áñÓáõÃÛáõÝÝ»ñÇ »ÝóñÏí³Í ÅáÕáíáõñ¹ »Ý: Üáñ½»É³Ý¹³óÇÝ»ñÝ, Áݹѳϳé³ÏÁ, ѳñáõëï »Ý »õ µéÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ã»Ý »ÝóñÏíáõÙ։ ºë ϳñÍáõÙ »Ù, áñ å³ñ½³å»ë ³Ûëï»Õ Ù³ñ¹ÇÏ ³½³ï »Ý. Ýñ³Ýù í³Û»ÉáõÙ »Ý ë»÷³Ï³Ý ÏÛ³ÝùÁ ϳéáõó»Éáõ ³½³ïáõÃÛáõÝÁ: γٵáç³óÇÝ»ñÁ ½áõñÏ »Ý ÝÙ³Ý ³½³ïáõÃÛáõÝÇó, ³Û¹ ÇëÏ å³ï׳éáí ß³ñáõݳÏáõÙ 24 ÒºèܲðÎ. ƱÝã ÁݹѳÝñáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝ»Ý ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
»Ý ³Õù³ïáõÃÛ³Ý Ù»ç ³åñ»É¦: §²Û¹ ϳٵáç³óÇ ý»ñÙ»ñÁ,- Ýϳï»ó ê»Ù è»ÛÝëÇÝ,- ÉÇáíÇÝ Ñ³ëϳó»É ¿ñ, û ÇÝã ¿ ³½³ï³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ. ¹³ áõÕÕ³ÏÇ ÝÁ߳ݳÏáõÙ ¿ ³ÝϳßϳݹáõÃÛáõÝ »õ ³½³ïáõÃÛáõÝ, ¹³ Ý߳ݳÏáõÙ ¿, áñ Ù³ñ¹ÇÏ ½áõñÏ ã»Ý ë»÷³Ï³Ý Ýå³ï³ÏÝ»ñÁ Ñ»ï³åݹ»Éáõ ³ñųݳå³ïíáõÃÛáõÝÇó¦: ÆÙ ÷áñÓÝ, ³Ýßáõßï, ÑáõßáõÙ ¿ ÝáõÛÝ µ³ÝÁ: ´³½áõÙ ³éÇÃÝ»ñ »Ù áõÝ»ó»É ѳÙá½í»Éáõ, áñ ³ÙµáÕç ³ß˳ñÑÇ ³½³ï³Ï³Ý ѳ۳óùÝ»ñÇ ï»ñ Ù³ñ¹ÇÏ ÏÇëáõÙ »Ý ³Ûë ѳí³ïÁ. ѳí³ï, áñ ³Ýѳï³Ï³Ý ³ÝϳËáõÃÛáõÝÝ áõ ³½³ïáõÃÛáõÝÁ ½³ñ·³óÙ³Ý »õ »ñç³ÝÏáõÃÛ³Ý Ñ½áñ³·áõÛÝ ÉͳÏÝ»ñÝ »Ý: àõñ»ÙÝ ÇÝãå»±ë ϳ½Ù³Ï»ñå»É ѳë³ñ³ÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³Û³óáõÙÁ, áñå»ë½Ç Ñݳñ³íáñÇÝë Ù»Í Ãíáí Ù³ñ¹ÇÏ (»Ã» áã µáÉáñÁ) ³ñÅ³Ý³Ý³Ý ³ÛëåÇëÇ Ñݳñ³íáñáõÃÛ³Ý: лÝó ëñ³ÝáõÙ ¿ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³é³ù»ÉáõÃÛáõÝÁª Ùß³Ï»É ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝ, áñÁ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ÏÁÝÓ»éÝÇ Ù³ñ¹Ï³Ýó ³é³í»É³·áõÛÝ Ù³ëÇÝ Ï³éáõó»Éáõ ³í»ÉÇ É³í ÏÛ³Ýù Çñ»Ýó »õ áõñÇßÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ: ¸ñ³Ý ѳëÝ»Éáõ ׳ݳå³ñÑÝ»ñÁ ϳñáÕ »Ý ٻͳå»ë »õ ÏïñáõÏ Ï»ñåáí ï³ñµ»ñí»É ÙÇÙÛ³ÝóÇó ï³ñµ»ñ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ å³ñ³·³ÛáõÙ: ÂÇÙáÃÇ ¶³ñÃáÝ ²ßÁ ¹³ Ó»õ³Ï»ñåáõÙ ¿ Ñ»ï»õÛ³É Ï»ñå. §ÆÝãå»±ë ϳñ»ÉÇ ¿ ѳëÝ»É ³Ýѳï³Ï³Ý ³½³ïáõÃÛ³Ý ³é³í»É µ³ñÓñ »õ áñ³ÏÛ³É ³ëïÇ׳ÝÇ, ÒºèܲðÎ. ƱÝã ÁݹѳÝñáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝ»Ý ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
25
áñÁ ѳٳÑáõÝã ÉÇÝÇ ÙÛáõëÝ»ñÇ ³½³ïáõÃÛ³ÝÁ: ²ñ¹Ûáù ³Ûë ϳ٠³ÛÝ é³½Ù³í³ñáõÃÛáõÝÁ ËáãÁݹáïá±õÙ ¿, û± Ýå³ëïáõÙ Ýå³ï³ÏÇÝ Ñ³ëÝ»Éáõ ׳ݳå³ñÑÇÝ: êñ³Ýù ³ÛÝ Ñ³ñó»ñÝ »Ý, áñáÝó ÙÁßï³å»ë ³Ý¹ñ³¹³éÝáõÙ »Ý µáÉáñ ×ßÙ³ñÇï ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÁ: ܳËáñ¹ ѳñÛáõñ³ÙÛ³ÏÇ ³½³ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý å³ïÙáõÃÛ³Ý ÁÝóóùáõÙ ·É˳íáñ µ³Ý³í»×Á, áñ ͳí³ÉíáõÙ ¿ñ ³ç³ÏáÕÙÛ³Ý, ïÝï»ë³Ï³Ý áõÕÕí³ÍáõÃÛ³Ý, ³½³ï ³é»õïñÇÝ »õ ßáõϳÛÇÝ ÙÇïí³Í, ãϳÝáݳϳñ·Ù³Ý »õ å»ïáõÃÛ³Ý ¹»ñÇ Ýí³½»óÙ³Ý û·ïÇÝ Ñ³Ý¹»ë »ÏáÕ ³½³ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý »õ ³é³í»É ӳ˳ÏáÕÙÛ³Ý, ëáódzɳϳÝ, å»ï³Ï³Ý³Ù»ï, ѽáñ³óÙ³Ý áõ ѳí³ë³ñáõÃÛ³Ý ëϽµáõÝùÝ»ñáí ³é³çÝáñ¹íáÕ ³½³ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ÙÇç»õ, Çñ ÑÇÙùáõÙ µ³Ý³í»× ¿ñ Ýå³ï³ÏÇÝ Ñ³ëÝ»Éáõ áõÕÇÝ»ñÇ, ³ÛÉ á㪠µáõÝ Ýå³ï³ÏÇ ßáõñç¦1: ²½³ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ³Ûë »ñÏáõ Ñáë³ÝùÝ»ñÇ Ýϳñ³·ñáõÃÛ³Ý µ³Õ³¹ñÇãÝ»ñÇÝ ³Ý¹ñ³¹³éݳÉÇë ³ÝÑݳñ ¿ ßñç³Ýó»É ³ÛÝ Ñ³ñóÁ, û ³Û¹ µ³Õ³¹ñÇãÝ»ñÁ ã»±Ý ¹³ñÓ»É ³ñ¹Ûáù ݳ»õ ³Ûëûñ í³ñíáÕ ÑÇÙÝ³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ·É˳íáñ ï³ññ»ñÁ, ѳٻݳÛÝ ¹»åëª ³ñ»õÙáõïùáõÙ: ¸³ñÓ»É »Ý, ³Ýßáõßï։ ê³ ³é³ç ¿ µ»ñáõÙ Ù»Ï ³ÛÉ Ñ³ñó. »Ã» ³½³ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ï³ñ»õáñ³·áõÛÝ µ³Õ³¹ñÇãÝ»ñÁ ųٳݳÏÇ Ñ»ï ¹³ñÓ»É »Ý ÑÇÙÝ³Ï³Ý »õ ϳñáÕ »Ý 1 ÂÇÙáÃÇ ¶³ñÃáÝ ²ß. §ÆÝãá±õ »Ý ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÝ ³ÝÑñ³Å»ßï μñÇï³Ý³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù»çª áñå»ë Ñ»Ýó ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñ¦, §¶³ñ¹Ç³Ý¦, 30 ÑáõÝÇë 2010, http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2010/jun/30/liberals-british-politics-proper-name.
26
ÒºèܲðÎ. ƱÝã ÁݹѳÝñáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝ»Ý ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
³Ûë ϳ٠³ÛÝ ã³÷áí Ç Ñ³Ûï ·³É ÑÇÙÝ³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝ í³ñáÕ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ, ³å³ ÇÝãå»±ë å»ïù ¿ Çñ»Ýó ÇëÏ³Ï³Ý ³½³ï³Ï³Ý Ñéã³ÏáÕ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ï³ñµ»ñí»Ý ÙÛáõëÝ»ñÇó: γñ»ÉÇ ¿ ÝáõÛÝÇëÏ ³í»ÉÇ ¹Åí³ñ ѳñó ³é³ç³¹ñ»É. »Ã» ³½³ï³Ï³ÝáõÃÛáõÝÝ ³Û¹ã³÷ ï³ñ³Íí»É »õ Ûáõñ³Ñ³ïáõÏ ù³Õ³ù³Ï³Ý ß³ñÅáõÙÇó í»ñ³Íí»É ¿ ³ñ¹Ç³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ³ÝÑñ³Å»ßï ݳ˳¹ñÛ³ÉÇ, ³å³ ³ÛÅ٠ϳñÇù ϳ± ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ: γñÍáõÙ »Ùª ã»ù ½³ñٳݳ, »Ã» ³Û¹ ѳñóÇÝ ÇÙ å³ï³ë˳ÝÁ ÉÇÝÇ ¹ñ³Ï³Ý. ³Ûá°, ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³ñÇù ϳ: ´³Ûó Ù»Ýù ݳ»õ Ï³Ý·Ý³Í »Ýù Ù»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ µáÉáñ ÙÛáõëÝ»ñÇó Ñëï³Ïáñ»Ý ï³ñáñáß»Éáõ ¹Åí³ñÇÝ ËݹñÇ ³éç»õ, áñå»ë½Ç ѳÙá½»Ýù Ù³ñ¹Ï³Ýó Çñ»Ýó Ó³ÛÝ»ñÁ ï³É Ñ»Ýó Ù»½: ²½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ݳ˻õ³é³ç ³ÝÑñ³Å»ßï »Ý ³½³ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ·³Õ³÷³ñ³ËáëáõÃÛáõÝÁ ϻݹ³ÝÇ å³Ñ»Éáõ ѳٳñ։ ²½³ï³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ ³í»ÉÇ ß³ï« [áñå»ë] ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇ å³ïÙ³Ï³Ý ß³ñÅáõÙ »õ ù³Õ³ù³Ï³Ý áõ ѳë³ñ³Ï³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝ, [ù³Ý áñå»ë] ÁݹѳÝáõñ áõ í»ñ³ó³Ï³Ý ¹³ïáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³ÙµáÕçáõÃÛáõݦ2: ²½³ï³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ ¹»é»õë ½·³ÉÇ ¹»ñ³2 ¾ÝÃáÝÇ ²ñμɳëûñ. §¸ñí³·Ý»ñ ³ñ»õÙïÛ³Ý ³½³ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý í»ñ»ÉùÇó »õ ³ÝÏáõÙÇó¦, úùëýáñ¹. ´»½ÇÉ ´É»ùáõ»É, 1984 Ã., ¿ç»ñª 55-59 , 66-91, http://www.mtholyoke.edu/acad/intrel/arblaster.htm ÒºèܲðÎ. ƱÝã ÁݹѳÝñáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝ»Ý ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
27
ϳï³ñáõÙ áõÝÇ Ù»ñ ѳë³ñ³ÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ½³ñ·³óÙ³Ý Ù»ç: ¸³ñ»ñ Ç í»ñ ³½³ï³Ï³ÝáõÃÛáõÝÝ ³ñï³óáÉ»É ¿ ÷á÷áË³Ï³Ý Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝÝ»ñ »õ ѳݷ³Ù³ÝùÝ»ñ: àñå»ë ù³Õ³ù³Ï³Ý ß³ñÅáõÙª ëϽµÝ³Ï³Ý ßÁñç³ÝáõÙ ³½³ï³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ 18-ñ¹ ¹³ñÇ« §ÑÇÝ é»ÅÇÙǦ ¹»Ù å³Ûù³ñÇ ¹áÏïñÇÝÝ ¿ñ: 19-ñ¹ ¹³ñáõÙ ³ÛÝ ³ñï³Ñ³ÛïáõÙ ¿ñ „laissez-faire, laissez-passer„* ϳñ·³ËáëÁ ÏñáÕ Ï³åÇï³ÉǽÙÇ ³ñÅ»ùÝ»ñÁ, ãÝ³Û³Í ³Û¹ ϳñ·³ËáëÁ ѻﳷ³ÛáõÙ ëÏë»ó ³ÝѳñÏÇ ß³Ñ³ñÏí»É: гϳé³Ïáñ¹Ý»ñÁ ³½³ï³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ Ù»Ïݳµ³ÝáõÙ ¿ÇÝ áñå»ë §³Ù»Ý³Ñ³ñÙ³ñíáÕÝ»ñÇ ·áÛ³ï»õٳݦ ÷³é³µ³ÝáÕ, ³ÛÝÇÝã Çñ³Ï³ÝáõÙ ³ÛÝ Ïáã ¿ñª Ãáó÷»Éáõ µ³½áõÙ Ý»ñùÇÝ ËáãÁݹáïÝ»ñ Ù³ñ¹Ï³Ýó »õ ³åñ³ÝùÝ»ñÇ ³½³ï ï»Õ³ß³ñÅÙ³Ý ×³Ý³å³ñÑÇÝ: ²½³ï³Ï³ÝÝ»ñÝ áõ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ùßï³å»ë Ù»Í áõß³¹ñáõÃÛáõÝ »Ý ¹³ñÓñ»É ïÁÝï»ëáõÃÛ³ÝÁª í³Õ ·Çï³Ïó»Éáí, áñ ïÝï»ë³Ï³Ý µ³ñ»Ï»óáõÃÛáõÝÁ ϳñ»õáñ ¿ Ù³ñ¹Ï³Ýó Ï»ÝëáõݳÏáõÃÛ³Ý ³å³ÑáíÙ³Ý Ñ³Ù³ñ: ²½³ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ÑÇÙݳñ³ñ ëϽµáõÝùÁ »Õ»É »õ ÙÝáõÙ ¿ ³ÛÝ, áñ Ù³ñ¹ÇÏ å»ïù ¿ ϳñáÕ³Ý³Ý ³å³Ñáíí³Í ½·³É »õ í³Û»É»É Çñ»Ýó ³ß˳ï³ÝùÇ åïáõÕÝ»ñÁ:
* ÌÝÃ-´³é³óǪ §ÂáõÛÉ ï³É ³Ý»É, ÃáõÛÉ ï³É ³Ýóݻɦ: ²½³ï³Ï³Ý ïÝï»ëáõÃÛ³Ý ßáõϳÛÇÝ ãÙÇç³Ùï»Éáõ ëϽμáõÝùÝ»ñÇó ¿: Üáñ ųٳݳÏÝ»ñáõÙ ³Ûë ëϽμáõÝùÇ Ù³ëÇÝ ³é³çÇÝ ³Ý·³Ùª 1758 Ã.-ÇÝ ÙÇ ÅáÕáíÇ Å³Ù³Ý³Ï Ëáë»É ¿ ýñ³ÝëdzóÇ áã ³ÝѳÛï ïÝï»ë³·»ï ìÇë»Ý ¹» ¶áõñÝ»Ý (1712-1759 Ã.à (ÊÙμ.):
28
ÒºèܲðÎ. ƱÝã ÁݹѳÝñáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝ»Ý ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
²ÛÝ, ÇÝãáõÙ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÁ ï³ñµ»ñíáõÙ »Ý ÙÇÙÛ³ÝóÇó, í»ñáÝßÛ³É Ýå³ï³ÏÝ Çñ³·áñÍ»Éáõ ѳٳñ ³ÝÑñ³Å»ßï å»ïáõÃÛ³Ý »õ ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý ¹»ñÇ áõ Ó»õÇ í»ñ³µ»ñÛ³É Ñ³Û³óùÝ»ñÝ »Ý: ²Ûëå»ë Ïáãí³Í ³ç³ÏáÕÙÛ³Ý ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÁ ϳñáÕ »Ý ³ÛÝ Ï³ñÍÇùÇÝ ÉÇÝ»É, áñ å»ïáõÃÛáõÝÝ áõ ϳé³í³ñáõÃÛáõÝÁ ѳ½Çí û áñ»õ¿ ¹»ñ³Ï³ï³ñáõÃÛáõÝ áõÝ»Ý í»ñÁ Ýßí³Í Ýå³ï³ÏÇÝ Ñ³ëÝ»Éáõ ·áñÍáõÙ: ØÇÝã¹»é ³Ûëå»ë Ïáãí³Í ëáódzÉ-³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÁ ϳñáÕ »Ý íëï³Ñ ÉÇÝ»É, áñ å»ïáõÃÛáõÝÝ áõ ϳé³í³ñáõÃÛáõÝÁ å³ñï³íáñ »Ý ë³ÑÙ³Ý»É §Ë³ÕÇ Ï³ÝáÝÝ»ñ¦, áñå»ë½Ç §Ë³Õ³¹³ßïáõÙ¦ µáÉáñÇ Ñ³Ù³ñ ѳí³ë³ñ å³ÛÙ³ÝÝ»ñ ·áñÍ»Ý, ÇÝãå»ë ݳ»õ å»ïù ¿ û·ÝáõÃÛ³Ý Ó»éù å³ñ½»Ý Ýñ³Ýó, áíù»ñ ³ÝϳñáÕ »Ý ³å³Ñáí»É Çñ»Ýó µ³ñ»Ï»óáõÃÛáõÝÁ: Àݹ áñáõÙª ³½³ï³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÝ áõ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ϳñáÕ »Ý ³Ûë ³Ù»ÝÇ ßáõñç ݳ»õ ÷áË»É Çñ»Ýó ѳ۳óùÝ»ñݪ Áëï ѳݷ³Ù³ÝùÝ»ñÇ: ºõ í»ñç³å»ë, å³ï³ÑáõÙ ¿, áñ Ýáñ Ñ»ï³ùñùñ³Ï³Ý Ùáï»óáõÙÁ, áñÝ Ç ëϽµ³Ý» ѳçáÕáõÃÛáõÝ ¿ áõÝ»ÝáõÙ, ųٳݳÏÇ Ñ»ï ¹³éÝáõÙ ¿ ¹á·Ù³ ϳ٠ϳñ·³Ëáë, áñÇÝ ¹»é»õë ï»õ³Ï³Ý Å³Ù³Ý³Ï ß³ñáõݳÏáõÙ »Ý Ñ»ï»õ»É, ÝáõÛÝÇëÏ »ñµ ѳݷ³Ù³ÝùÝ»ñÁ ¿³å»ë ÷áËí»É »Ý: ÜÙ³Ý µ³Ý, ûñÇݳÏ, ï»ÕÇ áõÝ»ó³í æáÝ Ø»Ûݳñ¹ ø»ÛÝëÇ Ñ»ï: ²é³çÇÝ Ñ³Ù³ß˳ñѳÛÇÝ å³ï»ñ³½ÙÇó Ñ»ïá ݳ åݹáõÙ ¿ñ, áñ å»ï³Ï³Ý µÛáõç»Ç ¹»ýÇóÇïÝ»ñÝ ³ñ¹³ñ³óí³Í »Ý, »Ã» û·ï³·áñÍíáõÙ »Ý Ý»ñ¹ñáõÙÝ»ñÁ ϳ٠ÝáõÛÝÇëÏ ëå³éáõÙÁ ËóݻÉáõ »õ, Ñ»ï»õ³µ³ñ, ïÝï»ë³Ï³Ý ³×Ç ³å³ÒºèܲðÎ. ƱÝã ÁݹѳÝñáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝ»Ý ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
29
ÑáíÙ³Ý áõ Ýáñ ³ß˳ï³ï»Õ»ñ ëï»ÕÍ»Éáõ ѳٳñ: ²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, ųٳݳÏÇ ÁÝóóùáõÙ ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÁ »õ ïÝï»ë³·»ïÝ»ñÝ ³ÛÝ »½ñ³Ï³óáõÃÛ³Ý Ñ³Ý·»óÇÝ, áñ ¹³ Áݹ³Ù»ÝÁ §³ñïáÝáõÃÛáõݦ ¿ñ å»ï³Ï³Ý µÛáõç»Ç ¹»ýÇóÇïÁ ѳݹáõñÅ»Éáõ ѳٳñ »õ ³é³ÝÓݳå»ë ãÙï³Ñá·í»Éáõ, û ³ñ¹Ûáù í³ñÏ ³éÝí³Í ·áõÙ³ñÝ»ñÝ áõÕÕíáõÙ ¿ÇÝ Ý»ñ¹ñáõÙÝ»ñÇ ýÇݳÝë³íáñÙ³ÝÁ, û ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý ³éûñÛ³ ͳËë»ñÁ Ñá·³ÉáõÝ: ÜٳݳïÇå ׳ϳﳷñÇ ³ñųݳó³Ý ݳ»õ üñǹñÇË ²í·áõëï ýáÝ Ð³Û»ùÁ, ØÇÉÃáÝ üñǹٳÝÁ »õ áõñÇßÝ»ñ: êñ³ÝÇó Ù»½ ÙÝáõÙ ¿ ëáíáñ»É ³ÛÝ, áñ, ݳ˻õ³é³ç, É³í ·³Õ³÷³ñÝ»ñÁ ãå»ïù ¿ ¹³ñÓí»Ý ¹á·Ù³Ý»ñ, »õ ³å³ ³ÛÝ, áñ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÁ å»ïù ¿ Ëáõë³÷»Ý ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ïÝï»ë³Ï³Ý ï»ëáõÃÛ³Ý Ñ»ï Çñ»Ýó ѳ۳óùÝ»ñÇ ÝáõÛݳϳݳóáõÙÇó: îÝï»ë³Ï³Ý ï»ëáõÃÛáõÝÝ»ñÝ, ³Ýßáõßï, Ýå³ï³ÏÇÝ Ñ³ëÝ»Éáõ ÙÇçáóÝ»ñ »Ý: ä³ñ½³å»ë ¹ñ³Ýù ãÁå»ïù ¿ í»ñ³Íí»Ý ÇÝùݳÝå³ï³ÏÇ: ²½³ï³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ÑÇÙݳÝå³ï³ÏÁ å»ïù ¿ ÉÇÝÇ Ñݳñ³íáñÇÝë ß³ï Ù³ñ¹Ï³Ýó ë»÷³Ï³Ý ÏÛ³ÝùÝ Çñ»Ýó ÁÝïñ³Í Ó»õáí ϳ½Ù³Ï»ñå»Éáõ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ï³ÉÁª ÙÇ³Å³Ù³Ý³Ï Ñ³ñ·»Éáí ÙÛáõë Ù³ñ¹Ï³Ýó ÁÝïñáõÃÛ³Ý ³½³ïáõÃÛáõÝÁ: ²½³ï³Ï³ÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ³Ýѳï Ù³ñ¹ ³ñ³ñ³ÍÁ, Ýñ³ ³ñųݳå³ïíáõÃÛáõÝÝ áõ »½³ÏÇáõÃÛáõÝÁ ÙÇßï ³é³çÇÝ ï»ÕáõÙ »Ý »õ ³í»ÉÇ Ï³ñ»õáñª ÏñáÝÇ, ËÙµ³íáñÙ³Ý, ïÝï»ë³Ï³Ý ß³ÑÇ, 30
ÒºèܲðÎ. ƱÝã ÁݹѳÝñáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝ»Ý ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
³½·Ç, å»ïáõÃÛ³Ý »õ ³ÛÉÝÇ Ñ³Ù»Ù³ï։ ²Û¹áõѳݹ»ñÓ, ù³ÝÇ áñ ³ëí³ÍÁ í»ñ³µ»ñáõÙ ¿ ³ÛÝ µáÉáñ ³ÝѳïÝ»ñÇÝ, áñáÝóáí ϳ½ÙíáõÙ ¿ ѳë³ñ³ÏáõÃÛáõÝÁ, ÝÙ³Ý ·»ñ³Ï³ÛáõÃÛáõÝÁ ãÇ Ñ³Ý·»óÝáõÙ ³Ý³ñËdzÛÇ »õ áã ¿É §³Ù»Ý³Ñ³ñÙ³ñíáÕÝ»ñÇ ·áÛ³ï»õٳݦ: ØdzÛÝ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÝ áõ ¹Áñ³Ýó ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ ϳñáÕ »Ý ³å³Ñáí»É ¹³: ²ÛÉ ·³Õ³÷³ñ³ËáëáõÃÛáõÝÝ»ñ, ûñÇݳÏ, ϳñáÕ »Ý ³½³ï³Ï³Ý Ùáï»óáõÙ áñ¹»·ñ»É ïÝï»ëáõÃÛ³Ý Ýϳïٳٵ, ë³Ï³ÛÝ Ýñ³Ýù, ³Ù»Ý³ÛÝ Ñ³í³Ý³Ï³ÝáõÃÛ³Ùµ, ã»Ý ÁݹáõÝÇ ³ÝѳïÝ»ñÇ »õ Ýñ³Ýó ³Ýѳï³Ï³Ý ÁÝïñáõÃÛ³Ý ³é³í»ÉáõÃÛáõÝÝ ³ÛÝã³÷, áñã³÷ áñ ¹³ ³ÝáõÙ »Ý ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÁ (ϳ٠å»ïù ¿
³Ý»Ý ϳï³ñ»É³å»ë ³½³ï³Ï³Ý Çñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý å³ñ³·³ÛáõÙ ) :
²½³ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ñ³Ï³é³Ïáñ¹Ý»ñÁ Ñ³×³Ë Ýñ³Ý Ù»Õ³¹ñáõÙ »Ý »ë³ÙáÉáõÃÛ³Ý »õ ïϳñÝ»ñÇÝ áõ ³Õù³ïÝ»ñÇÝ ³Ýï»ë»Éáõ Ù»ç: Æñ»Ýó Ù»Õ³¹ñ³ÝùÁ ÑÇÙݳíáñ»Éáõ ѳٳñ Ù³ïݳÝßáõÙ »Ý ÉÇμ»ñï³ñdzÝǽÙǪ ³½³ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ÙÇ ³é³ÝÓÇÝ ×ÛáõÕ³íáñÙ³Ý ·³Õ³÷³ñ³ËáëáõÃÛáõÝÁª Áëï áñÇ, Çëϳå»ë, ïϳñÝ»ñÝ áõ ³Õù³ïÝ»ñÁ å»ïù ¿ Ù»Õ³¹ñ»Ý ÙdzÛÝ Çñ»Ýù Çñ»Ýó, »õ áñ ³Ù»Ý ¹»åùáõÙ å»ïáõÃÛáõÝÝ áõ ϳé³í³ñáõÃÛáõÝÁ å³ñï³íáñ ã»Ý ѳٻñ³ßËáõÃÛáõÝ å³ñï³¹ñ»É ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³ÝÁ »õ ϳÝ˳ñ·»É»É íï³Ý·³íáñ í³ñù³·ÍÇ Ñݳñ³íáñ ¹ñë»õáñáõÙÝ»ñÁ։ ÒºèܲðÎ. ƱÝã ÁݹѳÝñáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝ»Ý ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
31
ÈÇμ»ñï³ñdzÝǽÙÁ Ñ»ï³ùñùñ³Ï³Ý ¿ ³ÛÝù³Ýáí, áñù³Ýáí áñ ³ÛÝ ùÝݳ¹³ï³µ³ñ ¿ Ùáï»ÝáõÙ ß³ï Çñ³¹ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, áñáÝù Ù»Ýù ³Ýí»ñ³å³Ñáñ»Ý ÁݹáõÝáõÙ »Ýù ϳ٠áñáÝó Ù»Ýù ÁÝï»É³ó»É »Ýù ³ÛÝ ³ëïÇ׳Ý, áñ ¹³¹³ñ»É »Ýù ¹ñ³Ýù ѳñó³Ï³ÝÇ ï³Ï ¹Ý»É: ´³Ûó, ³Û¹áõѳݹ»ñÓ, ³ÛÝ ãÇ Ï³ñáÕ ÑÇÙù ͳé³Û»É ϳÛáõÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ, áñáíÑ»ï»õ ³ÛÝ ·É˳íáñ³å»ëª ÉÇáíÇÝ ³Ýï»ëáõÙ ¿ áñáß Ù³ñ¹Ï³Ýó ïϳñáõÃÛáõÝÝ áõ ÙÛáõëÝ»ñÇ ³ÝáÕáùáõÃÛáõÝÁ: سñ¹ÇÏ, ÇѳñÏ», ϳï³ñÛ³É ã»Ý: Üñ³Ýù ÙáÉáñíáõÙ »Ý, Ýñ³Ýù ë˳ÉíáõÙ »Ý, Ýñ³Ýù ϳñáÕ »Ý ³ÝѳٳñÓ³Ï Ï³Ù ³ÝËáѻ٠·ïÝí»É »õ ³ÛÉÝ: ÜÙ³Ý ÃáõÉáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ß³ñùÝ ³Ýí»ñç ¿, »õ ¹³ ³é³í»É ϳ٠Ýí³½ ã³÷áí í»ñ³µ»ñáõÙ ¿ µáÉáñÇë: лÝó ¹ñ³ ѳٳñ ¿, áñ Ù»Ýù áõÝ»Ýù ûñ»ÝùÝ»ñ »õ ϳÝáÝÝ»ñ։ ¸ñ³Ýù Ïáãí³Í »Ý ³å³Ñáí»Éáõ, áñ µáÉáñ Ù³ñ¹ÇϪ áõÅ»Õ, û ÃáõÛÉ áõÝ»Ý³Ý Çñ»Ýó ÏÛ³ÝùÝ ³½³ï áõ ³ñųݳå³ïíáñ»Ý ³åñ»Éáõ áÕç³ÙÇï Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ: úñ»ÝùÝ»ñÝ áõ ϳÝáÝÝ»ñÁ ¹ñ³Ý ѳëÝ»Éáõ ѳٳñ »Ý »õ áã ³í»ÉÇÝ: ²½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ å»ïù ¿ ÙÁßï³å»ë í»ñÉáõͻݪ ³ñ¹Ûáù ûñ»ÝùÝ»ñÝ áõ ϳÝáÝÝ»ñÁ ѳëÝá±õÙ »Ý ³Û¹ Ýå³ï³ÏÇÝ, û± áã, »õ å»ïù ¿ Áݹ¹ÇÙ³Ý³Ý ³ÛÝåÇëÇ ûñ»ÝùÝ»ñÇÝ »õ ϳÝáÝÝ»ñÇÝ, áñáÝù ͳé³ÛáõÙ »Ý Ù³ëݳíáñ ߳ѻñÇÝ »õ ³Ûëñáå»³Ï³Ý ùٳѳ×áõÛùÝ»ñÇÝ: ØÇßï ã¿, áñ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÝ 32
ÒºèܲðÎ. ƱÝã ÁݹѳÝñáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝ»Ý ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
³Û¹å»ë »Ý í³ñíáõÙ: ºñµ»ÙÝ ¹ñ³Ýù Ñ»ï»õáõÙ »Ý å³ÑÇ Ýáñ³Ó»õ ÙÇïáõÙÝ»ñÇ. Ýñ³Ýù §Ï³Ý³ãáõÙ »Ý¦, »ñµ µÝ³å³Ñå³ÝáõÃÛ³Ý ËݹÇñÁ å³ÑÇ Ã»É³¹ñ³ÝùÝ ¿, Ýñ³Ýù ϳñáÕ »Ý ÉÇÝ»É µ³½Ù³Ùß³ÏáõóÛÇÝ Ï³Ù Ñ³Ï³é³ÏÁ, »ñµ ѳë³ñ³ÏáõÃÛáõÝÁ ß³ñÅíáõÙ ¿ Ù»Ï Ï³Ù ÙÛáõë áõÕÕáõÃÛ³Ùµ, Ýñ³Ýù ϳñáÕ »Ý ÝáõÛÝÇëÏ í»ñ³Íí»É §»õñáëÏ»åïÇÏÝ»ñǦ, »ñµ ѳÝñáõÃÛáõÝÁ ѳٳÏí³Í ¿ í³ï³ï»ë³Ï³Ý ïñ³Ù³¹ñáõÃÛ³Ùµ: ²ÛÉ Ï»ñå ³ë³Íª ³Û¹Å³Ù Ýñ³Ýù ¹³¹³ñáõÙ »Ý ³é³çÝáñ¹»É, ¹³¹³ñáõÙ »Ý óáõÛó ï³É ׳ݳå³ñÑÁ, Ýñ³Ýù ѳí³ïáõÙ »Ý, áñ ÷ñÏáõÃÛáõÝÁ ѳÝñáõÃÛ³ÝÁ Ñ»ï»õ»Éáõ, ³ÛÉ áã Ýñ³Ý Éáõë³íáñ»Éáõ Ù»ç ¿: ²Û¹Å³Ù ѳñó ¿ Í³·áõÙ, û ³ñ¹Ûáù ѳÝñáõÃÛ³ÝÁ å»ïù »Ý ÝÙ³Ý Ï³åÏáÕ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñ, ѳïϳå»ë »ñµ ³éϳ »Ý ³ÛÉ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñ, áñáÝù ³é³í»É ßáß³÷»ÉÇáñ»Ý »Ý Ù³ñÙݳíáñáõÙ ³Û¹ ѳ۳óùÝ»ñÁ: Ü»ñϳÛáõÙë Ù»Ýù ³ÝóÝáõÙ »Ýù ß³ï ¹Åí³ñÇÝ ýÇݳÝë³Ï³Ý »õ ïÝï»ë³Ï³Ý ׷ݳųÙÇ ÙÇçáí, áñÝ ÇÝùÝÇÝ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ¿ ÁÝÓ»éáõÙ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇݪ ѳݹ»ë ·³Éáõ ÇÝùݳïÇå »õ ³å³·³ÛÇÝ ÙÇïí³Í å³ï³ë˳ÝÝ»ñáí áõ ÉáõÍáõÙÝ»ñáí: ¸³ ³Ý»Éáõ ѳٳñ Ù»Ýù å»ïù ¿ Ñ»ï»õáճϳÝáñ»Ý ·Ý³Ñ³ï»Ýù, û ³ñ¹Ûáù ³éϳ ÉáõÍáõÙÝ»ñÝ Çëϳå»ë ͳé³Ûá±õÙ »Ý ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÇÝ, û± µ³í³ñ³ñáõÙ »Ý Ýñ³Ýó ³éûñ»³Ï³Ý ϳñÇùÝ»ñÁ, ϳÙ, áñ ³í»ÉÇ í³ï ¿ª ѳÝñáõÃÛ³Ý ³Ûë ϳ٠³ÛÝ Ñ³ïí³ÍÇ Ù³ëݳíáñ ߳ѻñÁ: ÒºèܲðÎ. ƱÝã ÁݹѳÝñáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝ»Ý ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
33
ø³Õ³ù³óÇÝ»ñÇÝ ³ñ¹³ñ³óÇáñ»Ý ½³Ûñ³óÝáõÙ ¿ ³ÛÝ, áñ µ³ÝÏ»ñÝ áõ µ³ÝϳÛÇÝ ³ß˳ïáÕÝ»ñÁ ÑëÏ³Û³Ï³Ý éÇëÏ»ñÇ ·Ýáí ³×»óÝáõÙ »Ý Çñ»Ýó ÇëÏ »Ï³ÙáõïÝ»ñÁ: Þ³ï Ù³ñ¹ÇÏ ·ïÝáõÙ »Ý, áñ ï»ÕÇÝ ÏÉÇÝ»ñ ÙÇçáóÝ»ñ Ó»éݳñÏ»É ³Ûë áõÕÕáõÃÛ³Ùµ: ê³Ï³ÛÝ, »Ã» µ³ÝÏ»ñÝ Çëϳå»ë ëݳÝϳݳÝ, DZÝã Ïϳï³ñíÇ ³Ûë ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÇ ³í³Ý¹Ý»ñÇ Ñ»ï: Þ³ï Ù³ñ¹Ï³Ýó µ³ñϳóÝáõÙ ¿ ³ÛÝ ÑëÏ³Û³Ï³Ý ¹»ýÇóÇïÁ, áñ ·áÛ³ó»É ¿ Çñ»Ýó ϳé³í³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù»Õùáí. Ýñ³Ýù Áݹí½áõÙ »Ý µÛáõç»ï³ÛÇÝ Ïñ׳ïáõÙÝ»ñÇ ¹»Ù, »ñµ ѳñϳ¹ñíáõÙ »Ý í׳ñ»É ³í»ÉÇ µ³ñÓñ ѳñÏ»ñ ϳ٠Ññ³Å³ñí»É ³ñïáÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇó áõ Éñ³Ñ³ïϳóáõÙÝ»ñÇó: Þ³ï ù³Õ³ù³óÇÝ»ñ ã»Ý áÕçáõÝáõÙ ³ÛÝ, áñ Çñ»Ýó ϳé³í³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ û·ÝáõÃÛ³Ý Ó»éù »Ý Ù»ÏÝáõÙ ³Ûɪ ·»ñëå³éáÕ »ñÏñÝ»ñÇÝ, ë³Ï³ÛÝ ÝáõÛÝÇëÏ ã»Ý ¿É å³ïÏ»ñ³óÝáõÙ, û ÇÝã Ñ»ï»õ³ÝùÝ»ñÇ Ï³ñáÕ ¿ ѳݷ»óÝ»É ³Û¹ å»ïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó í³ñϳÛÇÝ å³ñï³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÇó Ññ³Å³ñáõÙÁª ¹»ýáÉïÁ: ºë ϳñÍáõÙ »Ù, áñ í³Õáõó ųٳݳÏÝ ¿, áñ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÝ áõ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ í»ñç ¹Ý»Ý ³Ûë Ù»Õ³¹ñ³ÝùÝ»ñÇݪ ÷á˳ñ»ÝÁ áñáÝ»Éáí ϳÛáõÝ, Çñ³ï»ë³Ï³Ý ÉáõÍáõÙÝ»ñ: ì³Õáõó ųٳݳÏÝ ¿, áñ »íñáå³óÇ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÝ áõ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ññ³å³ñ³Ï³ÛÝáñ»Ý Ëáëïáí³Ý»Ý, áñ áã ÙÇ »õñáå³Ï³Ý »ñÏÇñ ãÇ Ï³ñáÕ ÙdzÛÝ³Ï Ïñ»É ׷ݳųÙÇ µ»éÁ: ì³Õáõó ųٳݳÏÝ ¿, áñ »õñáå³óÇ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÝ áõ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÝ ÁݹáõÝ»Ý, áñ Ù»Ýù 34
ÒºèܲðÎ. ƱÝã ÁݹѳÝñáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝ»Ý ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
Ýáñ áõÅ»ñÇ Ï³ñÇù áõÝ»Ýù »õ ³é³í»É áõÅ»Õ ÏÉÇÝ»Ýù ÙdzëÇÝ, ù³Ý ÏÉÇÝ»ÇÝù ³é³ÝÓÇÝ-³é³ÝÓÇÝ: ºë Ëáñ³å»ë ѳÙá½í³Í »Ù, áñ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÝ áõ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ å³ñï³íáñáõÃÛáõÝ »Ý ÏñáõÙ áñáÝ»Éáõ »õ µ³ñÓñ³Ó³ÛÝ»Éáõ ×ßÙ³ñïáõÃÛáõÝÁ: ÆëÏ ¹³ ϳñáÕ ¿ Ùdzݷ³Ù³ÛÝ ï³ñµ»ñ ÉÇÝ»É Ýñ³ÝÇó, ÇÝãÁª Áëï Ù»½, Ù³ñ¹ÇÏ Ïáõ½»Ý³ÛÇÝ Éë»É: àñå»ë ÉáõÍáõÙÝ»ñÇ ³é³ç³¹ñÙ³Ý ã³÷³ÝÇߪ å»ïù ¿ ÝϳïÇ ³éÝ»É ³ÛÝ, û ³ñ¹Ûáù ¹ñ³Ýù Ù³ñ¹Ï³Ýó ٻͳٳëÝáõÃÛ³ÝÁ ï³ÉÇ±ë »Ý ³é³í»É ³ñųݳå³ïÇí »õ µ³ñ»Ï»óÇÏ ÏÛ³ÝùÇ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ, û± áã: ìëï³Ñ»óÝáõÙ »Ù Ó»½ª ë³ µ³í³Ï³ÝÇÝ Ýáõñµ »õ µ³ñ¹ ѳí³ë³ñ³ÏßéáõÃÛ³Ý ËݹÇñ ¿, ù³ÝÇ áñ ï³ñµ»ñ Ù³ñ¹Ï³Ýó »õ ½³Ý³½³Ý Ù³ñÙÇÝÝ»ñÇ ß³Ñ»ñÁ µ³ËíáõÙ »Ý »õ ѳϳ¹ñíáõÙ »Ý ÙÇÙÛ³Ýó: ÆÝãå»ë Ýßí»ó ³í»ÉÇ í³Õ, µ³ÝÏ»ñÇ »õ ¹ñ³Ýó ѳ׳Ëáñ¹Ý»ñÇ ß³Ñ»ñÁ ϳñáÕ »Ý ѳϳ¹ñí»É ϳñ׳ųÙÏ»ï Ñ»é³ÝϳñáõÙ: ÜáõÛÝÁ í»ñ³µ»ñáõÙ ¿ ݳ»õ ï³ñµ»ñ ï³ñÇù³ÛÇÝ ËÙµ»ñÇÝ, ûñÇݳϪ »ñÇï³ë³ñ¹Ý»ñÇÝ »õ Ãá߳ϳéáõÝ»ñÇÝ, ϳ٠³ß˳ï³Ýù áõÝ»óáÕ »õ ÷ÝïñáÕ Ù³ñ¹Ï³Ýó: ÀݹѳÝáõñ ³éٳٵª ³ÏÝѳÛï ¿, áñ ѳñáõëï »õ ³Õù³ï »ñÏñÝ»ñÇ ß³Ñ»ñÁ »õë ٻͳå»ë ï³ñµ»ñ »Ý (³Ýßáõßï, ïíÛ³É Å³Ù³Ý³Ï³ÛÇÝ Ïïñí³Íùáí): ºÃ» ¹áõù ѳٳÙÇï »ù ³½³ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ í»ñáÝßÛ³É Ñ³Û³óùÝ»ñÇÝ, ³å³ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏÒºèܲðÎ. ƱÝã ÁݹѳÝñáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝ»Ý ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
35
óáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ³å³·³ÛÇÝ ÙÇïí³Í ׳ݳå³ñÑÝ»ñ ·ïÝ»ÉÁ Ñݳñ³íáñ ¿: ²½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ å³ñï³íáñ »Ý µ³Ý³í»×Ç Ù»ç Ý»ñ·ñ³íí»É ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÇ Ñ»ïª Ýñ³Ýó ÝáõÛÝå»ë Ïá㠳ݻÉáí ѳݹ»ë ·³É ÏáÕÙ»ñÇ Ñ³Ù³ñ Ýå³ëï³íáñ ³ÛÝåÇëÇ ÉáõÍáõÙÝ»ñáí, áñáÝù ÏÉÇÝ»Ý Ï³ÛáõÝ »õ Ïͳé³Û»Ý Ñݳñ³íáñÇÝë ß³ï Ù³ñ¹Ï³Ýó: ÖßÙ³ñïáõÃÛáõÝÁ áñáÝ»ÉÝ áõ µ³ñÓñ³Ó³ÛÝ»ÉÁ å»ïù ¿ ÉÇÝÇ ³Ù»Ý ÇÝãÇ »É³Ï»ïÁ: ¸ñ³Ý ѳëÝ»Éáõ ѳٳñ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ Ó»ñµ³½³ïí»É ¹á·Ù³ïǽÙÇó: Ðݳñ³íáñ ÉáõÍáõÙÝ»ñÇ ÃÇñ³ËÝ áõ ã³÷³ÝÇßÁ Ù»Í ³éáõÙáí å»ïù ¿ ÉÇÝÇ ³ÛÝ, û ³ñ¹Ûáù ¹ñ³Ýù Ýå³ëï³íáñ »Ý ÁݹѳÝáõñ ߳ѻñÇ Ï³Ù Ù³ñ¹Ï³Ýó Ñݳñ³íáñÇÝë ëïí³ñ ½³Ý·í³ÍÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ, ³ñ¹Ûáù ݳ˳ï»ëí³Í ÉáõÍáõÙÝ»ñÁ µ³ñ»É³íáõÙ »Ý ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÇ Ï»Ýë³Ï³Ý å³ÛÙ³ÝÝ»ñÁ, ï³ÉÇë »Ý ÁÝïñáõÃÛ³Ý Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ, ѳí³ë³ñ³ÏßéáõÙ »Ý ³½³ïáõÃÛáõÝÝ»ñÝ áõ ³Ýíï³Ý·áõÃÛáõÝÁ, Ýå³ëïáõÙ »Ý ß³ï»ñÇ, û ÙÇ ù³ÝÇëÇ »ñç³ÝÏáõÃÛ³Ý ÓÁ·ïáõÙÝ»ñÇÝ: ØdzÛÝ ÁÝïñÛ³ÉÝ»ñÇ ß³Ñ»ñ ëå³ë³ñÏáÕ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ »ñµ»ù ã»Ý ѽáñ³Ý³: ÀÝïñáõÃÛáõÝÁ Ó»ñÝ ¿։ سÕÃáõÙ »Ù ѳçáÕáõÃÛáõÝ։ ²ÝÝ»ÙÇ Ü»ÛÃë-àõÛïï»μñáù ²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ý³Ë³·³Ñª 2005-2011 Ã.Ã.
36
ÒºèܲðÎ. ƱÝã ÁݹѳÝñáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝ»Ý ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
3. ø²Ô²ø²Î²Ü Îàôê²ÎòàôÂÚàôÜܺðÆ ¸ºðÀ
ÒºèܲðÎ. ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¹»ñÁ
37
38
ÒºèܲðÎ. ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¹»ñÁ
3 ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ù³ñ¹Ï³Ýó ËÙµ»ñ »Ý, áñáÝù ÙdzíáñíáõÙ »Ý ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý ½³ñ·³óÙ³Ý ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ·³Õ³÷³ñÇ ßáõñç »õ ó³ÝϳÝáõÙ »Ý ³ÛÝ ÏÛ³ÝùÇ Ïáã»É: ÆÝãå»±ë: Üñ³Ýù ÇÝùݳϳ½Ù³Ï»ñåíáõÙ »Ý »õ ϳ½Ù³Ï»ñåáõÙ Çñ»Ýó ·³Õ³÷³ñÝ»ñÁ ù³Õ³ù³Ï³Ý ³ñß³íÝ»ñÇ ï»ëùáí ª Ýå³ï³Ï áõݻݳÉáí ѳÕûÉáõ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ »õ ÙïÝ»Éáõ ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙÇ Ù»ç: ê³ ß³ï»ñÇÝ ¿ í³Ë Ý»ñßÝãáõÙ »õ Ñ»ï å³ÑáõÙ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ·áñÍÝ»áõÃÛ³Ùµ ½µ³Õí»Éáõó: Üñ³Ýù ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ·áñÍÁ ѳٳñáõÙ »Ý ³ÝÙ³ùáõñ »õ ³Ý³ñ¹³ñ ˳Õ, áñáõ٠˳ճóáÕÝ»ñÁ Ñ»ï³åݹáõÙ »Ý ÙdzÛÝ ë»÷³Ï³Ý ߳ѻñÁ: ²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, µ³½Ù³Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ѳٳϳñ·»ñÝ Áëï å³ïß³×Ç ·áñÍáÕ Å³Ù³Ý³Ï³ÏÇó Ý»ñϳ۳óáõóã³Ï³Ý ÅáÕáíñ¹³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³ñ»õáñ µ³Õ³¹ñÇãÝ»ñ »Ý: ¶áñÍáõÝ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ßÝáñÑÇí ϳé³í³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÝ áõ ûñ»Ýë¹ÇñÝ»ñÁ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ »Ý ëï³ÝáõÙ ³é³í»É Ýå³ï³Ï³ÛÝáñ»Ý Ý»ñϳ۳óÝ»Éáõ ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý ³é³í»É ɳÛÝ ßñç³Ý³ÏÝ»ñÇ ß³Ñ»ñÁ: Îáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ϳÙñçáõÙ »Ý ϳé³í³ñáõÃÛáõÝÝ áõ ѳë³ñ³ÏáõÃÛáõÝÁ, û° Ýñ³Ýáí, áñ í»ñ³Ó»õ³ÒºèܲðÎ. ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¹»ñÁ
39
Ï»ñåáõÙ »Ý í»ñçÇÝÇë å³Ñ³ÝçÝ»ñÁ ù³Õ³ù³Ï³Ý ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇ »õ Íñ³·ñ»ñÇ ï»ëùáí, »õ û° ³ÛÝ ³éáõÙáí, áñ Çß˳ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ Ñ³ßí»ïáõ »Ý ¹³ñÓÝáõ٠ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý ³éç»õ: ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ å»ïù ¿ ˳ñëËí³Í ÉÇÝ»Ý ³ñÅ»ùÝ»ñÇ íñ³ »õ Ñ»ï³åݹ»Ý Ñëï³Ï é³½Ù³í³ñáõÃÛáõÝ: Æ Ñ³Ï³¹ñáõÃÛáõÝ ³ëí³ÍǪ áñáß »ñÏñÝ»ñÇ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñ ¹»é»õë Ñ»ÝíáõÙ »Ý ¿ÃÝÇϳϳÝ, ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ, ÏñáÝ³Ï³Ý ÑÇÙùÇ íñ³ ϳ٠ѳٳËÙµíáõÙ ³é³çÝáñ¹Ç, ÁÝï³ÝÇùÇ Ï³Ù ó»ÕÇ ßáõñç: ò³Ýϳó³Í ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý ѳٳϳñ·áõÙ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÝ ëï³ÝÓÝáõÙ »Ý ÙÇ ß³ñù ³é³Ýóù³ÛÇÝ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñ, áñáÝù ã»Ý ϳñáÕ Çñ³Ï³Ý³óí»É áñ»õ¿ ³ÛÉ Ù³ñÙÝÇ ÏáÕÙÇó: Üáñ Ó»õ³íáñíáÕ Ï³Ù Ñ³ñ³µ»ñ³Ï³Ýáñ»Ý »ñÇï³ë³ñ¹ ÅáÕáíñ¹³í³ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ³é³í»É³å»ë áõÕÕáñ¹í³Í ߳ѻñÇ Ï³Ù »ë³Ï»ÝïñáÝ ³Ýѳï³Ï³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ íñ³ Ñ»Ýí³Í ѳñ³÷á÷áË Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ѳٳϳñ·Á ϳñáÕ ¿ ËáãÁݹáï»É Ýáñ ù³Õ³ù³Ï³Ý ѳٳϳñ·Ç Ýϳïٳٵ íëï³ÑáõÃÛ³Ý Ó»õ³íáñÙ³ÝÁ: γ۳ó³Í µ³½Ù³Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ÅáÕáíñ¹³í³ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³ÝÓݳϳ½ÙÇ »õ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ýϳï»ÉÇ ÃáõɳóáõÙÁ »õë ϳñáÕ ¿ Ù³ñï³Ññ³í»ñ Ý»ï»É ѳٳϳñ·Ç Ýϳïٳٵ íëï³ÑáõÃÛ³ÝÁª Ó³ÛÝ»ñ Ó»éù µ»ñ»Éáõ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ï³Éáí ³ÙµáË³Ñ³× »õ ͳÛñ³Ñ»Õ³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ: 40
ÒºèܲðÎ. ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¹»ñÁ
ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³é³Ýóù³ÛÇÝ ·á ñ Í ³ éá õÛÃÝ » ñ Á ª Ñ ³ Ù ³ éá ï . Ùß³Ï»É é³½Ù³í³ñáõÃÛáõÝ »õ Íñ³·ñ»ñ ³ÛÉÁÝï ñ³Ýù³ÛÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ, Ùñó³Ïó»É »õ ѳÕÃ»É ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙª ϳé³í³ñÙ³Ý Ù³ñÙÇÝÝ»ñáõÙª Ý»ñϳ۳óí³Í ÉÇÝ»Éáõ »õ ë»÷³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ ÏÛ³ÝùÇ Ïáã»Éáõ Ýå³ï³Ïáí, ÑëÏáÕáõÃÛáõÝ Çñ³Ï³Ý³óÝ»É Ï³é³í³ñáõÃÛ³Ý ÝϳïÙ³Ùμ »õ ϳåûÕ³Ï Ñ³Ý¹Çë³Ý³É ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý »õ ÁÝïñáÕÝ»ñÇ ÙÇç»õ, ѳٳËÙμ»É ÁݹѳÝáõñ ³ñÅ»ùÝ»ñ »õ ·³Õ³÷³ñÝ»ñ ÏñáÕ ï³ñμ»ñ Ù³ñ¹Ï³Ýó »õ ËÙμ»ñÇ, Ç Ñ³Ûï μ»ñ»É ѳë³ñ³Ï³Ï³Ý å³Ñ³ÝçÝ»ñÁ »õ ¹ñ³Ýù Ç ÙÇ μ»ñ»É é³½Ù³í³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ï»ëùáí, Ý»ñ·ñ³í»É, ÁÝïñ»É »õ å³ïñ³ëï»É Ù³ñ¹Ï³Ýóª ûñ»Ýë¹Çñ »õ ·áñͳ¹Çñ ϳ٠³ÛÉ ù³Õ³ù³Ï³Ý å³ßïáÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ:
ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ »ñÏáõ ÑÇÙݳñ³ñ ¹»ñ³Ï³ï³ñáõÙ áõÝ»Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÁÝóóÝ»ñáõÙ. Ýñ³Ýù ϳ٠Áݹ·ñÏíáõÙ »Ý ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½Ùáõ٠ϳ٠ѳٳÉñáõÙ »Ý Áݹ¹ÇÙáõÃÛ³Ý ß³ñù»ñÁ: Ü»ñϳ۳óáõóã³Ï³Ý ѳٳϳñ·»ñáõÙ, Ý»ñ³éÛ³É ù³Õ³ù³ÛÇÝ ËáñÑáõñ¹Ý»ñÁ, ·áñͳ¹ÇñÁ í³Û»ÉáõÙ ¿ ËáñÑñ¹³ñ³ÝÇ Ï³Ù ËáñÑñ¹Ç ٻͳٳëÝáõÃÛ³Ý ³ç³ÏóáõÃÛáõÝÁ, ÇëÏ Çñ ÝϳïÒºèܲðÎ. ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¹»ñÁ
41
ٳٵ í»ñ³ÑëÏáÕáõÃÛáõÝÝ Çñ³Ï³Ý³óíáõÙ ¿ Áݹ¹ÇÙáõÃÛ³Ý ÏáÕÙÇó: ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÝ áõÝ»ÝáõÙ »Ý µ³óÃáÕáõÙÝ»ñ, µ³Ûó ãϳ ³ÛÉ Ù³ñÙÇÝ, áñ ϳñáÕ ¿ ÷á˳ñÇÝ»É Ýñ³Ýó ųٳݳϳÏÇó ³ñ»õÙï³»õñáå³Ï³Ý ïÇåÇ ÅáÕáíñ¹³í³ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ: àñáß »ñÏñÝ»ñáõÙ ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÁ ÑÇÙݳ¹ñáõÙ »Ý §ß³ñÅáõÙÝ»ñ¦, áñáÝù »Ýó¹ñ³µ³ñ ï³ñµ»ñíáõÙ »Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇó Ýñ³Ýáí, áñ ѳݹ»ë »Ý ·³ÉÇë ǵñ»õ ÙdzíáñáÕ áõÅ»ñ »õ ³í»ÉÇ ß³ï Ý»ñϳ۳óÝáõÙ »Ý ѳë³ñ³ÏáõÃÛáõÝÝ Çñ ³ÙµáÕçáõÃÛ³Ý Ù»ç, ù³Ý ¹ñ³ ÙdzÛÝ ÙÇ Ñ³ïí³ÍÁ: §Þ³ñÅáõÙÝ»ñÁ¦, áñáÝù Ó»õ³íáñíáõÙ »Ý Ùñó³Ïó»Éáõ Çß˳ÝáõÃÛ³Ý Ó»éùµ»ñÙ³Ý Ñ³Ù³ñ, Çñ³Ï³ÝáõÙ Íåïí³Í Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñ »Ý: ÂÛáõñÁÙµéÝáõÙÇó Ëáõë³÷»Éáõ ѳٳñ Ýß»Ýù, áñ ù³Õ³ù³óÇ³Ï³Ý Ñ³ë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý Ï³½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³ÛÉÁÝïñ³Ýù ã»Ý: §ø³Õ³ù³óÇ³Ï³Ý ÁÝÏ»ñ³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ã»Ý ϳñáÕ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¹»ñÝ ëï³ÝÓÝ»É, ù³ÝÇ ¹»é Çëϳå»ë ã»Ý ÷á˳ϻñåí»É Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñǦ3: гë³ñ³Ï³Ï³Ý ϳ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÙÇçáóáí ѳßí»ïáõ ã»Ý ¹³éÝáõÙ ÁÝïñ³½³Ý·í³ÍÇ ³éç»õ. Ýñ³ÝóÇó ãÇ 3 سÃdzë γïáÝ. §²ñ¹Ûáõݳí»ï ³ç³ÏóáõÃÛáõÝ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ. ³é³í»É áõÅ»Õ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñ՝ ѳÝáõÝ ³í»ÉÇ ³ñ¹Ûáõݳí»ï ÅáÕáíñ¹³í³ñáõÃ۳ݦ, §ÆÝÃñÝ»ßÝÉ ³Û¹Ç³¦, è³½Ù³í³ñáõÃÛ³Ý Ó»éݳñÏ, ¿ç 5, ÝáÛ»Ùμ»ñ, 2007 Ã.:
42
ÒºèܲðÎ. ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¹»ñÁ
³ÏÝϳÉíáõÙ á°ã ϳé³í³ñáõÃÛáõÝ Ï³½Ù»É »õ á°ã ¿É áñáᯐ å»ïáõÃÛ³Ý ÁݹѳÝáõñ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ: Îáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ í»ñáÝßÛ³É ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÝ ³ñ¹Ûáõݳí»ïáñ»Ý Çñ³Ï³Ý³óÝ»Éáõ ϳñáÕáõÃÛáõÝÁ í»ñ³ÑëÏíáõÙ ¿ ϳÝáݳϳñ·Çã ÙÇç³í³Ûñáíª Ý»ñ³éÛ³É ÇÝãå»ë ó³Ýϳó³Í »ñÏñáõÙ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ùñó³ÏóáõÃÛáõÝÁ í»ñ³ÑëÏáÕ ³ñï³ùÇÝ Ï³ÝáÝÝ»ñÁ, ³ÛÝå»ë ¿É Ý»ñÏáõë³Ïó³Ï³Ý ϳÝáݳ¹ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: â³÷³½³Ýó ϳñ»õáñ ¿ ³ÛÝ Ñ³Ý·³Ù³ÝùÁ, û ÇÝãå»ë »Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ϳï³ñáõÙ Çñ»Ýó ¹»ñÁ ѳïϳå»ë ³ÛÝåÇëÇ »ñÏñÝ»ñáõÙ, áñï»Õ ¹ñ³Ýù ëïÇåí³Í »Ý ·áñÍ áõÝ»Ý³É Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ÑÇÙÝ³Ï³Ý Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ é»ëáõñëÇ ó³Íñ ٳϳñ¹³ÏÇ Ï³Ù ù³Ûù³ÛÙ³Ý, Ý»ñùÇÝ ÃáõÛÉ Ï³½Ù³Ï»ñåí³ÍáõÃÛ³Ý Ï³Ù Ñ³Ýñ³ÛÇÝ íëï³ÑáõÃÛ³Ý å³Ï³ëÇ ËݹÇñÝ»ñÇ Ñ»ï: àÙ³Ýù µ³ó³ë³µ³ñ »Ý í»ñ³µ»ñíáõÙ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ: ø³Õ³ù³Ï³Ý Ùñó³ÏóáõÃÛáõÝÁ Ñ³×³Ë ÁÝϳÉíáõÙ ¿ áñå»ë ³å³Ï³ÛáõݳóÝáÕ ·áñÍÁÝóó: ÆÝãå»ë Ýáñ³ëï»ÕÍ ÅáÕáíñ¹³í³ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ, áñï»Õ ÓÁ·ïáõÙ »Ý ˳ճÕáõÃÛ³Ý »õ ϳÛáõÝáõÃÛ³Ý, ³ÛÝå»ë ¿É ϳ۳ó³Í ÅáÕáíñ¹³í³ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ, áñï»Õ ó³ÝϳÝáõÙ »Ý ѳëÝ»É Ý»ñ¹³ßݳÏáõÃÛ³Ý, ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÙÇç»õ Ùñó³ÏóáõÃÛáõÝÁ ¹ÇïíáõÙ ¿ áñå»ë ϳÛáõÝáõÃÛáõÝÁ íï³Ý·áÕ ëå³éݳÉÇù: ²Û¹áõѳݹ»ñÓ, Ùñó³ÏóáõÃÛáõÝÁ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÙÇç»õ µ³ó³ë³Ï³Ý ÒºèܲðÎ. ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¹»ñÁ
43
»ñ»õáõÛà ãÇ Ï³ñáÕ Ñ³Ù³ñí»É: ÆÝãå»ë Ó»õ³Ï»ñå»É ¿ üñǹñÇË ²í·áõëï ýáÝ Ð³Û»ÏÁ, ³ÛÝ Í³é³ÛáõÙ ¿ áñå»ë §µ³ó³Ñ³ÛïáõÙÝ»ñÇ ·áñÍÁÝóó¦ áã ÙdzÛÝ ßáõϳ۳ϳÝ, ³ÛÉ Ý³»õ ÙÇçÏáõë³Ïó³Ï³Ý ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ: ²ÛÝ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ ³í»ÉÇ Ñ³Õáñ¹ ¿ ¹³ñÓÝáõÙ ÁÝïñáÕÝ»ñÇÝ »õ á·»ßÝãáõÙ՝ Ù߳ϻÉáõ Ýáñ³Ýáñ ·³Õ³÷³ñÝ»ñ »õ Ó»éù µ»ñ»Éáõ ÁÝïñ³½³Ý·í³ÍÇ Ýáñ³Ýáñ ËÙµ»ñ: Ø»Ï ³ÛÉ ËáõÙµ ѳí³ï³ó³Í ¿, áñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ϳ٠Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÁ ÑÇÙÝáíÇÝ ÏáéáõÙå³óí³Í »Ý ϳ٠ϳñáÕ »Ý ÏáéáõÙå³óí»É։ ê³Ï³ÛÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝÝ Çñ»ÝÇó Ý»ñϳ۳óÝáõÙ ¿ ѳÝñ³ÛÇÝ Í³é³ÛáõÃÛáõݪ ÙÇïí³Í ÏÛ³ÝùÇ µ³ñ»É³íÙ³ÝÝ áõ ѳë³ñ³ÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ½³ñ·³óÙ³ÝÁ: ÆÝãå»ë ó³Ýϳó³Í ³ÛÉ Ù³ñÙÇÝÝ»ñÇ å³ñ³·³ÛáõÙ, ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñÝ áõ ·É˳íáñ ·áñÍáÕ ³ÝÓÇÝù ëáíáñ³Ï³Ý Ù³ñ¹ÇÏ »Ý »õ, Ñ»ï»õ³µ³ñ, ³å³Ñáí³·ñí³Í ã»Ý ÃáõÉáõÃÛáõÝÝ»ñÇó »õ Ó³ËáÕáõÙÝ»ñÇó: àñù³Ý ó÷³ÝóÇÏ »õ ѳßí»ïáõ »Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÝ Çñ»Ýó í³ñù³·ÍÇ »õ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ù»ç, ³ÛÝù³Ý ³í»ÉÇ áõÝ³Ï »Ý ³ñÓ³·³Ýù»Éáõ Ù³ñ¹Ï³Ýó ùÝݳ¹³ï³Ï³Ý ·Ý³Ñ³ï³Ï³ÝÝ»ñÇÝ: §Ð³Ï³¹³ñÓ»Éáõ ѳٳñ [ÝÙ³Ý µ³ó³ë³Ï³Ý ÁÝϳÉáõÙÝ»ñÇÝ] ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ å»ïù ¿ áõÕÇÝ»ñ ·ïݻݪ Ùñó³Ïó»Éáõ ù³Õ³ù³Ï³Ý³å»ë ÁݹáõÝ»ÉÇ ³ÛÝåÇëÇ ë³ÑÙ³ÝÝ»ñáõÙ, áñáÝù ã»Ý ë³ë³ÝáõÙ »ñÏñÇ Ï³ÛáõÝáõÃÛáõÝÁ ϳ٠ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÇ 44
ÒºèܲðÎ. ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¹»ñÁ
íëï³ÑáõÃÛáõÝÁ Ñ»Ýó ѳٳϳñ·Ç Ýϳïٳٵ4¦: гٳӳÛÝ ¾éÝëï-ìáÉý·³Ý· ´Ûáù»ÝýÛáñ¹Ç ѳÛïÝÇ ÙïùǪ µ³½Ù³Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ÅáÕáíñ¹³í³ñáõÃÛ³Ý íñ³ ÑÇÙÝí³Í å»ïáõÃÛ³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ å³Ñ³ÝçíáõÙ »Ý ݳ˳å³ÛÙ³ÝÝ»ñ, áñáÝù å»ïáõÃÛáõÝÝ áõÝ³Ï ã¿ ÇÝùÝ Çñ ѳٳñ ³å³Ñáí»É5: 4 §ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³ñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ½³ñ·³óÙ³Ý Íñ³·Çñ-Ó»éݳñϦ (Ùß³Ïí³Í ØÇç³½·³ÛÇÝ Ñ³ñ³μ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³½·³ÛÇÝ ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý ÇÝëïÇïáõïÇ (NDI) ÏáÕÙÇó՝ ²ØÜ-Ç ØÇç³½·³ÛÇÝ ½³ñ·³óÙ³Ý ·áñͳϳÉáõÃÛ³Ý (²ØÜ Ø¼¶) ³ç³ÏóáõÃÛ³Ùμ՝ ܳÙÇμdzÛÇ μáÉáñ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó ÏÇñ³éÙ³Ý Ýå³ï³Ïáí. àõÇݹÑáù, ܳÙÇμdz, 2004), ¿ç 5 (³ÛëáõÑ»ï՝ NDI, Îáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³ñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ½³ñ·³óÙ³Ý Ó»éݳñÏ): 5 ¶»ñÙ³ÝdzÛÇ ê³Ñٳݳ¹ñ³Ï³Ý ¹³ï³ñ³ÝÇ Ý³ËÏÇÝ ¹³ï³íáñ ¾éÝëï ìáÉý·³Ý· ´áÛÏ»ÝýÛáñ¹Á Ýϳï»É ¿, áñ ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý å»ïáõÃÛáõÝÁ ãÇ Ï³ñáÕ å³ñï³¹ñ»É Çñ ϳé³í³ñÙ³Ý Ý³Ë³å³ÛÙ³ÝÝ»ñÁ, ³ÛÝ ¿ª Çñ ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÇ ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý ¹ÇñùáñáßáõÙÝ»ñÝ áõ í³ñù³·ÇÍÁ. „Der freiheitliche, säkularisierte Staat lebt von Voraussetzungen, die er selbst nicht garantieren kann. Das ist das große Wagnis, das er, um der Freiheit willen, eingegangen ist. Als freiheitlicher Staat kann er einerseits nur bestehen, wenn sich die Freiheit(…), von innen her, aus der moralischen Substanz des einzelnen und der Homogenität der Gesellschaft, reguliert. Anderseits kann er diese inneren Regulierungskräfte nicht von sich aus, das heißt, mit den Mitteln des Rechtszwanges und autoritativen Gebots zu garantieren versuchen, ohne seine Freiheitlichkeit aufzugeben(…). “ernst-Wolfgang Böckenförde : Staat, Gesellschaft, Freiheit. 1976, S. 60. ÒºèܲðÎ. ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¹»ñÁ
45
ê³ Ý߳ݳÏáõÙ ¿, áñ µ³½Ù³Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ÅáÕáíñ¹³í³ñáõÃÛáõÝÁ »õ Ñ»Ýó Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÝ Çñ»Ýù å»ïù ¿ ¹ÇñùáñáßáõÙ Ó»õ³íáñ»Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ë³Ñٳݳ÷³ÏáõÙÝ»ñÇ »õ ÙÇÙÛ³Ýó ÁÙµéÝ»Éáõ í»ñ³µ»ñ۳ɪ »ÉÝ»Éáí Ç ëϽµ³Ý» ÁݹáõÝ»ÉÇ ¹ñáõÛÃÝ»ñÇó: §Àݹ¹ÇÙ³¹Çñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ å»ïù ¿ ׳ݳã»Ý ÇßËáÕ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³é³í³ñ»Éáõ Çñ³íáõÝùÁ, ÇëÏ í»ñçÇÝÝ»ñëª ÁݹáõÝ»Ý Áݹ¹ÇÙ³¹Çñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ùÝݳ¹³ï»Éáõ Çñ³íáõÝùÁ: ²í»ÉÇÝ, µáÉáñ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, ϳé³í³ñáõÃÛáõÝÁ »õ Áݹ¹ÇÙáõÃÛáõÝÁ å³ñï³íáñ ÏÉÇÝ»Ý Ý»ñϳ۳óÝ»É ³ÛÝ ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÇ ß³Ñ»ñÁ, áñáÝó Ó³ÛÝÝ Çñ»Ýù ëï³ó»É »Ý¦6: ÀÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñáõ٠ѳÕÃáÕÝ»ñÁ å»ïù ¿ óáõó³µ»ñ»Ý å³ñÏ»ßïáõÃÛáõÝ »õ ·Çï³Ïó»Ý, áñ í³ÕÁ Çñ»Ýù ϳñáÕ »Ý å³ñïí»É: §ÀÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇó Ñ»ïᦠÙÇßï Ý߳ݳÏáõÙ ¿ §ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇó ³é³ç¦: ä³ñïíáÕÝ»ñÁ ÝáõÛÝå»ë å»ïù ¿ ·Çï³Ïó»Ý, áñ ϳé³í³ñÙ³Ý ³ÛÉ Ù³Ï³ñ¹³Ïáõ٠ϳ٠³å³·³ÛÇ ³ÛÉ Ñ³ïí³ÍáõÙ Ýñ³Ýù ÏáõÝ»Ý³Ý Ù»Ï ³ÛÉ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ, áñÇ ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÁ ϳñáÕ »Ý ³ÛÉ ÉÇÝ»É:
6 NDI, Îáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³ñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ½³ñ·³óÙ³Ý Ó»éݳñÏ:
46
ÒºèܲðÎ. ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¹»ñÁ
4. ø²Ô²ø²Î²Ü Îàôê²ÎòàôÂÚàôÜܺðÆ Î²èàôòì²ÌøÜ àô ¶àð̲èàôÚÂܺðÀ
ÒºèܲðÎ. ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
47
48
ÒºèܲðÎ.
ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
4 ºÉÝ»Éáí ³ÛÝ ÇñáÕáõÃÛáõÝÇó, áñ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ѳٳËÙµáõÙ »Ý ÁݹѳÝáõñ ·³Õ³÷³ñÝ»ñ áõÝ»óáÕ Ù³ñ¹Ï³Ýó »õ Ó·ïáõÙ »Ý ³Û¹ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇÝ ï³É ûñ»ÝùÇ áõŪ ѳë³ñ³Ï³Ï³Ý ÏÛ³ÝùÇ íñ³ Ý»ñ·áñÍ»Éáõ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ëï³Ý³Éáõ ѳٳñ, ͳ·áõÙ ¿ ÇÝùݳϳ½Ù³Ï»ñåÙ³Ý Ï³ñ»õáñáõÃÛ³Ý Ñ³ñóÁ։ лï»õÛ³É ·ÉáõËÁ Ý»ñϳ۳óÝáõÙ ¿ ѳçáÕáõÃÛ³Ý Ñ³ë³Í Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÙÇ ù³ÝÇ Ï³éáõóí³Íù³ÛÇÝ Ùá¹»ÉÝ»ñ. ÝßíáõÙ »Ý áñáß Ï³ñ»õáñ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñ áõ ϳÝáÝÝ»ñ, áñáÝó ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ Ñ»ï»õ»É Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ ϳ٠¹ñ³ ï»Õ³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕÁ ϳ½Ù³Ï»ñå»ÉÇë: гٳϳñ·áõÙÝ áõ ϳ½Ù³Ï»ñåáõÙÁ ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ñ³çáÕáõÃÛ³Ý ·ñ³í³Ï³ÝÝ »Ý: ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ï³éáõóí³ÍùÁ ï³ñµ»ñ »ñÏñÝ»ñáõÙ ï³ñµ»ñ ¿ª ÉÇÝÇ ¹³ ºõñáå³ÛáõÙ, û ¹ñ³ ë³ÑÙ³ÝÝ»ñÇó ¹áõñë: úñ»Ýë¹ñ³Ï³Ý ßñç³Ý³ÏÝ»ñÁ, ÇÝãåÇëÇù »Ý Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ûñ»ÝùÝ»ñÝ áõ ³ÛÉ Ï³Ýáݳϳñ·»ñÁ, ϳñáÕ »Ý ¿³å»ë ï³ñµ»ñí»É ÙÇÙÛ³ÝóÇó, ÇÝãÇ å³ï׳éáí ³Ûë Ó»éݳñÏáõÙ ³ÝÑݳñ ¿ Ý»ñϳ۳óÝ»É ³ÛÝåÇëÇ Ï³éáõóí³Íù³ÛÇÝ Ùá¹»É, áñÁ ϵ³í³ñ³ñÇ µáÉáñ ï»ë³ÏÇ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ: ÒºèܲðÎ. ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
49
²éѳë³ñ³Ï, ϳñ»ÉÇ ¿ ï³ñµ»ñ³Ï»É ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ 4 ï»ë³ÏÝ»ñ7. 1. §äáõñÇëï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñ¦. ³ÛëåÇëÇ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ³é³çÇÝ ï»ÕáõÙ Çñ»Ýó ù³Õ³ù³Ï³Ý »õ (ϳÙ) ÏñáÝ³Ï³Ý ·³Õ³÷³ñ³ËáëáõÃÛáõÝÝ ¿, ÇëÏ Çß˳ÝáõÃÛ³Ý Ó»éùµ»ñáõÙÁ »ñÏñáñ¹³Ï³Ý ¿: ÜÙ³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ·ñ»Ã» (»Ã» áã µáÉáñáíÇÝ) å³ïñ³ëï ã»Ý ·Ý³É ÷á˽ÇçáõÙÝ»ñÇ. ¹ñ³Ýù Ïáõé ·³Õ³÷³ñ³ËáëáõÃÛ³Ý ï»ñ ÝíÇñÛ³ÉÝ»ñÇ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñ »Ý: 2. Ø»Ï ÑÇÙݳËݹñÇ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñ. ëñ³Ýù ëï»ÕÍíáõÙ »Ýª ͳé³Û»Éáõ Ù»Ï áñáß³ÏÇ Ýå³ï³ÏÇ Ï³Ù Ý»Õ Ýå³ï³Ï³ÛÇÝ ËÙµÇ, ûñÇݳÏ՝ Ç å³ßïå³ÝáõÃÛáõÝ áñáß³ÏÇ ¿ÃÝÇÏ³Ï³Ý ËÙµÇ, ϳݳÝó, ßñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ, ϻݹ³ÝÇÝ»ñÇ Çñ³íáõÝùÝ»ñÇ, ï³ñ»óÝ»ñÇ »õ ³ÛÉÝ: ÀÝïñ³Ï³Ý ¹³ßï ÙïÝ»ÉáõÝ å»ë, ë³Ï³ÛÝ, Ýñ³Ýù ³Ï³Ù³ ëïÇåí³Í »Ý ÉÇÝáõÙ Ùß³Ï»É ³í»ÉÇ Áݹ·ñÏáõÝ ·³Õ³÷³ñ³ËáëáõÃÛáõÝ: 3. ²í³Ý¹³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñ. áñáÝù ·áñÍáõÙ »Ý ·³Õ³÷³ñ³Ëáë³Ï³Ý Ïáõé ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõÙª Ó·ï»Éáí ³ëïÇ׳ݳµ³ñ Ó»éù µ»ñ»É Çß˳ÝáõÃÛáõÝ: êáíáñ³µ³ñ ¹³ ï»ÕÇ ¿ 7 ²ñÇ»Ý ´»ñùí»Ýë- §ÆÝãå»ë ¹³éÝ³É ³í»ÉÇ É³í ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇã. ù³Õ³ù³Ï³Ý ÑÙïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ó»éݳñϦ, ²Éýñ»¹ Øá½»ñ ÞÃÇËÃÇÝ·, ²Ùëï»ñ¹³Ù, 2009 Ã., ¿ç 60-61:
50
ÒºèܲðÎ.
ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
áõÝ»ÝáõÙ ÷áùñ ù³ÛÉ»ñáí, Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Çß˳ÝáõÃÛáõÝÁ ï³ñ³ÍíáõÙ ¿ ¹³Ý¹³Õ, µ³Ûó íëï³Ñ ÁÝóóùáí: 4. àõųÛÇÝ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñ. Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ûë ïÇåÁ ëï»ÕÍíáõÙ ¿ ϳé³í³ñÙ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç ë³ï³ñÙ³Ý Ýå³ï³Ïáí։ Þ³ï Ñ³×³Ë ¹ñ³Ýù ÑÇÙݳ¹ñíáõÙ »Ý, »ñµ áñ»õ¿ áõÅ»Õ ³é³çÝáñ¹ Ó·ïáõÙ ¿ Çß˳ÝáõÃÛ³Ý: ÜÙ³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñ ³í»ÉÇ Ñ³×³Ë Ñ³Ý¹ÇåáõÙ »Ý ݳ˳·³Ñ³Ï³Ý ϳé³í³ñÙ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ· áõÝ»óáÕ å»ïáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ »õ ß³ï ѳ½í³¹»å՝ ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý ѳٳϳñ·»ñÇ ¹»åùáõÙ: ²Ù»Ý³³ñ¹Ûáõݳí»ï ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ѳÏí³Í »Ý Ñ»ï»õ»Éáõ í»ñÁ Ýßí³Í ³í³Ý¹³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ûñÇݳÏÇÝ: ºÃ» ¹áõù Çëϳå»ë Éñçáñ»Ý »ù í»ñ³µ»ñíáõÙ 3-ñ¹ ·ÉËÇ ëϽµáõÙ Ý»ñϳ۳óí³Í ÙïùÇÝ, ³ÛÝ ¿ª í×é³Ï³Ýáñ»Ý Ù³ëݳÏó»É ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ Ó»õ³íáñ»É ϳé³í³ñáõÃÛáõÝ (áñ»õ¿ ٳϳñ¹³ÏáõÙ ) ª å»ïáõÃÛ³Ý áõ ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý Ï³Û³óÙ³ÝÁ Ýå³ëï»Éáõ ѳٳñ, ³å³ ³í³Ý¹³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ëï»ÕÍáõÙÁ ÏÉÇÝÇ ³Ù»Ý³Ñ³çáÕ ï³ñµ»ñ³ÏÁ: Îáõë³Ïó³Ï³Ý ϳÛáõÝ Ï³éáõÛóÝ»ñÇ Ñ³ëï³ïáõÙÁ ³é³Ýóù³ÛÇÝ ·áñÍáÝ ¿ áõÅ»Õ »õ ¹ÇÙ³óÏáõÝ ÉÇÝ»Éáõ, ׷ݳųٻñÇÝ ¹ÇٳϳۻÉáõ »õ Ù³ñ¹Ï³Ýó ³ñųݳѳí³ï é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý áõÕÇÝ»ñ óáõÛó ï³Éáõ ѳٳñ: ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ýå³ÒºèܲðÎ. ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
51
ï³ÏÁ, ÁݹѳÝáõñ ³éٳٵ, ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñáõ٠ѳÕûÉÝ ¿ »õ, Ñ»ï»õ³µ³ñ, ù³Õ³ù³Ï³Ý ѳçáÕáõÃÛáõÝÁ ϳñáÕ ¿ Ù»Ïݳµ³Ýí»É áñå»ë Ñݳñ³íáñÇÝë ß³ï ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý ï»Õ»ñÇ ³å³ÑáíáõÙ (áñ»õ¿ ٳϳñ¹³ÏáõÙ ) ª ·áñͳ¹Çñ Çß˳ÝáõÃÛáõÝ Ó»éù µ»ñ»Éáõ Ýå³ï³Ïáí: ¸áõù, ÇѳñÏ», ϳñáÕ »ù ѳëÝ»É Ëáßáñ, ٻϳݷ³ÙÛ³ ù³Õ³ù³Ï³Ý ѳÕóݳÏÇ ³é³Ýó Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ïáõé ϳ½Ù³Ï»ñåí³ÍáõÃÛ³Ý, ë³Ï³ÛÝ, ³Ù»Ý³ÛÝ Ñ³í³Ý³Ï³ÝáõÃÛ³Ùμ, Ó»½ ãÇ Ñ³çáÕíÇ ÏñÏÝ»É ³ÛÝ :
Æ ÉñáõÙÝ Ý»ñ¹³ßÝ³Ï »õ ѳÙá½Çã ·³Õ³÷³ñ³ËáëáõÃÛ³Ý Ùß³ÏÙ³Ý, ѳçáÕáõÃÛ³Ý Ï³ñ»ÉÇ ¿ ѳëÝ»É ÙdzÛÝ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý é»ëáõñëÝ»ñÇ ³ñ¹Ûáõݳí»ï ÏÇñ³éٳٵ í³ñã³Ï³Ý µáÉáñ ٳϳñ¹³ÏÝ»ñáõÙ: ¸ñ³Ýó Ù»ç ÙïÝáõÙ »Ý ýÇݳÝë³Ï³Ý »õ Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ é»ëáõñëÝ»ñÁª Ý»ñ³éÛ³É ³Û¹ é»ëáõñëÝ»ñÇ Ï³é³í³ñÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ³ÝÑñ³Å»ßï ³ÝÓݳϳ½ÙÝ áõ áõݳÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: Îáõë³ÏóáõÃÛ³ÝÝ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ Ñëï³Ïáñ»Ý áñáß³ñÏ»É ³Ûë é»ëáõñëÝ»ñÁª ¹ñ³Ýù Ýå³ï³Ï³ÛÇÝ û·ï³·áñÍ»Éáõ »õ ųٳݳÏÇ ÁÝóóùáõÙ ÁݹɳÛÝ»Éáõ Ýå³ï³Ïáí: Îáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ ٻͳå»ë ϳËí³Í ¿ Ý»ñùÇÝ Ï³Ýáݳϳñ·áõÙÇó »õ ϳé³í³ñáõ52
ÒºèܲðÎ.
ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
ÙÇó: ¾³Ï³Ý ¿, áñ Ù³ñ¹ÇÏ ÇٳݳÝ, û áñÝ ¿ Çñ»Ýó ¹»ñÁ, áõ٠ϳñáÕ »Ý ¹ÇÙ»É »õ áí ÇÝãáí ¿ ½µ³ÕíáõÙ: §ÜáõÛÝÇëÏ É³í ·³Õ³÷³ñÝ»ñáí, ÝíÇñí³Í ջϳí³ñÝ»ñáí »õ Áݹ³ñÓ³Ï ³Ý¹³ÙáõÃÛ³Ùµ ½ÇÝí³Í Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ ϳñáÕ ¿ Ó³ËáÕí»É Çñ Ýå³ï³ÏÝ»ñÇ ×³Ý³å³ñÑÇÝ: Þ³ï Ñ³×³Ë Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÝ Çñ»Ýó áÕç é»ëáõñëÝ»ñÝ áõ ¿Ý»ñ·Ç³Ý ÝíÇñáõÙ »Ý ϳñ׳ųÙÏ»ï ÁÝïñ³ñß³íÝ»ñÇݪ ϳÛáõÝ ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý ϳ½Ù³Ï»ñåí³ÍáõÃÛ³Ý Ùß³ÏÙ³Ý áõ å³Ñå³ÝÙ³Ý ÷á˳ñ»Ý¦8: Üáñ³ëï»ÕÍ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ñ³×³Ë ã³÷³½³Ýó ß³ï µ³ÝÇ »Ý ó³ÝϳÝáõ٠ѳëÝ»É ã³÷³½³Ýó ϳñ× Å³Ù³Ý³Ï³ÙÇçáóáõÙ »õ ϳñÍáõÙ »Ý, áñ ϳñáÕ »Ý Çñ»Ýó ÃáõÛÉ ï³É ³Ýï»ë»É Ý»ñÏáõë³Ïó³Ï³Ý ϳéáõÛóÝ»ñÇ Ó»õ³íáñÙ³Ý ·áñÍáÝÁ: γ۳ó³Í Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÝ, Çñ»Ýó Ñ»ñÃÇÝ, ϳñáÕ »Ý Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ϳéáõóí³ÍùÇÝ í»ñ³µ»ñí»É áñå»ë ³ñ¹»Ý ÇëÏ Çñ³Ï³Ý³óí³Í Íñ³·ñǪ ã·Çï³Ïó»Éáí ϳéáõóí³ÍùÁ í»ñ³Ý³Û»Éáõ »õ ½³ñ·³óáÕ ÙÇïáõÙÝ»ñÇÝ »õ ³é³çݳѻñÃáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ ³ÛÝ Ñ³Ù³å³ï³ë˳ݻóÝ»Éáõ ϳñ»íáñáõÃÛáõÝÁ: Îáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ã³ñÙ³óáõÙÁ ϳ٠ÝáõÛÝÇëÏ ÝáñÇ ëï»ÕÍáõÙÁ å»ïù ¿ ëÏë»É Ù³Ýñ³ÏñÏÇï í»ñÉáõÍáõÃÛáõÝÇóª ÇÝãÝ ¿ñ ݳËÏÇÝáõÙ ·áñÍáõ٠ɳí, ÇëÏ ÇÝãÁ ϳñÇù áõÝÇ µ³ñ»É³í»Éáõ, ϳ٠û ÇÝãå»ë ϳ½Ù³Ï»ñåí»Éª ѳñÙ³ñí»Éáí ÃÇñ³Ë³ÛÇÝ ËÙµÇÝ, ÁÝïñí³Í é³½Ù³í³ñáõÃÛ³ÝÁ »õ ³éϳ ÙÇçáóÝ»ñÇÝ: 8 NDI, Îáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³ñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ½³ñ·³óÙ³Ý Ó»éݳñÏ: ÒºèܲðÎ. ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
53
ä³ ñ ï³¹Ç ñ ã ¿ á õÝ » Ý ³ É · ñ ³ ë » ÝÛ ³Ïª »ÝÛ Ï á õë ³ Ï óá õÃÛá õ ÃÛá õÝ Ñ Ç Ù Ý ³ ¹ñ » Éá õ Ñ ³Ù³ñ. ³ Ù³ñ. âÝ³Û³Í ·ñ³ë»ÝÛ³ÏÇ ³éϳÛáõÃÛáõÝÁ ÃáõÛÉ ¿ ï³ÉÇë ³í»ÉÇ Ñ³ñÙ³ñ³í»ï å³ÛÙ³ÝÝ»ñáõÙ ·áñÍ»É »õ ³í»ÉÇ åñáý»ëÇáÝ³É ïå³íáñáõÃÛáõÝ ëï»ÕÍ»É, ³Û¹áõѳݹ»ñÓ, ß³ï ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñ ëï»ÕÍí»É »Ý ½ñáÛÇó »õ ß³ï ë³Ï³í ÙÇçáóÝ»ñáí: ºÃ» ¹áõù ϳ½Ù³íáñáõÙ »ù Ýáñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝ Ï³Ù Ó»ñ Ù³Ûñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ Ï³Ù Ñ³Ù³å»ï³Ï³Ý ٳϳñ¹³ÏáõÙ ãáõÝÇ ýÇݳÝë³Ï³Ý ÙÇçáóÝ»ñª ³ç³Ïó»Éáõ Ó»ñ Ýáñ ï»Õ³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ ëï»ÕÍÙ³ÝÁ, ëÏë»ù ÇÝùÝ»ñ¹ »õ ϳ½Ù³Ï»ñåã³Ï³Ý ³ß˳ï³ÝùÁ Ù»ÏݳñÏ»ù Ñ»Ýó ï³ÝÇó: Ò»½ ÙdzÛÝ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ ѳٳϳñ·Çã »õ áñáß ï»Õ ·ñ³¹³ñ³ÏáõÙª ³ß˳ï³ÝùÁ í»ñÁ Ýßí³Í »Õ³Ý³Ïáí ϳï³ñ»Éáõ ѳٳñ: Æ ¹»åª Ó»ñ ËáñÑñ¹Ç ѳݹÇåáõÙÝ»ñÁ ϳñáÕ »Ý ï»ÕÇ áõÝ»Ý³É ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ ïÝ»ñáõÙ, ÇëÏ Ýñ³ÝóÇó Ù»ÏÁ ϳñáÕ ¿ áõÝ»Ý³É ·É˳íáñ ѳٳÅáÕáíÁ ÑÛáõñÁÝϳɻÉáõ ï³ñ³Íù, »Ã» ¹áõù ãáõÝ»ù ÝÙ³Ý í³ÛñÇ í³ñӳϳÉÙ³Ý Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ:
54
ÒºèܲðÎ.
ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
ê³ ãÇ Ý߳ݳÏáõÙ, áñ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ Ý³Ë Ï³Û³óÝ»É Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ï³½Ù³Ï»ñå³Ï³Ý ϳéáõóí³ÍùÁ, Ñ»ïá ÙdzÛÝ Ù³ëݳÏó»É ÁÝïñ³ñß³íÝ»ñÇÝ: Îáõë³Ïó³ßÇÝáõÃÛáõÝÁ å»ïù ¿ ¹ÇïíÇ áñå»ë ß³ñáõݳϳϳÝ, Çñ ϳñ»õáñáõÃÛáõÝÁ Ùßï³å»ë å³Ñå³ÝáÕ ·áñÍÁÝóó, »Ã» ó³ÝϳÝáõÙ »ù ѳçáÕáõÃÛáõÝÁ Ó»ñ Ó»éùáõÙ å³Ñ»É ï»õ³Ï³Ý ųٳݳÏ: ¸áõù å»ïù ¿ ÙïÝ»ù ÁÝïñ³Ï³Ý å³Ûù³ñÇ Ù»ç, »ñµ å³ïñ³ëï ½·³ù: ²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, Ïßé³¹³ï»ù Ó»ñ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Çñ³ï»ëáñ»Ýª í×é»Éáí, û áñ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ ³ñÅ» Ù³ëݳÏó»É: î»Õ³Ï³Ý ٳϳñ¹³ÏáõÙ å³Ûù³ñ»ÉÇë »õ áñáß ï»Õ»ñ ߳ѻÉáíª ¹áõù ϳñáÕ »ù Ó»éù µ»ñ»É ³í»ÉÇ Ù»Í íëï³ÑáõÃÛáõÝ, ù³Ý Ãí³óÛ³É ÙñóáõݳÏáõÃÛ³Ý Ñ³í³ïáí ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ Ý»ñ·ñ³íí»Éáí »õ ç³Ëç³ËÇã å³ñïáõÃÛáõÝ Ïñ»Éáí: ÆëÏ ÇÝãå»±ë ѳëÝ»É ¹ñ³Ý: àõûñáñ¹ ·ÉáõËÁ áñáß³ÏÇ ·³Õ³÷³ñÝ»ñ ÏÑáõßÇ ¹ñ³ í»ñ³µ»ñÛ³É: êïáñ»õ µ»ñí³Í ·Í³å³ïÏ»ñáõÙ Ý»ñϳ۳óí³Í »Ý ϳ½Ù³Ï»ñå³Ï³Ý ϳéáõóí³ÍùÇ áñáß ³é³Ýóù³ÛÇÝ µ³Õ³¹ñÇãÝ»ñ 9:
9 î»ùëïÁ í»ñ³ñï³¹ñí»É ¿ Üǹ»éɳݹݻñÇ μ³½Ù³Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ÅáÕáíñ¹³í³ñáõÃÛ³Ý ÇÝëïÇïáõïÇ (iMD) §ÄáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý ϳéáõóÙ³Ý ßñç³Ý³ÏÝ»ñÁ¦ ³ÕμÛáõñÇó [г³·³, 2004 Ã.], ¿ç»ñ 11-13: ÒºèܲðÎ. ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
55
Îàôê²ÎòàôÂÚ²Ü ÄàÔ²ìð¸²ì²ð²Î²Ü êμ´àôÜøܺð âÇ Ï³ñ»ÉÇ å³ßïå³Ý»É áñ»õ¿ ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý é³½Ù³í³ñáõÃÛáõÝ »õ ãß³ñÅí»É ÝÙ³Ý ëϽμáõÝùÝ»ñáí Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ý»ñëáõÙ: Ü»ñÏáõë³Ïó³Ï³Ý ÅáÕáíñ¹³í³ñáõÃÛáõÝÁ »Ýó¹ñáõÙ ¿, áñ ¹ñ³ÝáõÙ ·áñÍáõÙ »Ý ã³ÝÓݳíáñí³Í ϳÝáÝÝ»ñ »õ ÁÝóó³Ï³ñ·»ñ, áñáÝù μ³ó³éáõÙ »Ý Ý»ñùÇÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³Ù³Û³Ï³Ý í»ñ³ÑëÏáÕáõÃÛáõÝÁ »õ ³ÝÑ³ï ³é³çÝáñ¹Ý»ñÇ Ï³Ù ËÙμ³íáñáõÙÝ»ñÇ ·»ñ³Ï³ÛáõÃÛáõÝÁ: ²ÛëåÇëÇ Ï³Ýáݳϳñ·áõÙÁ å»ïù ¿ ³Ýå³ï×³é ¹ñíÇ ·áñͳÍáõÃÛ³Ý Ù»ç: Þ³ï ϳñ»õáñ ¿ ×Çßï ë³ÑÙ³Ý»É ³Ý¹³Ù³ÏóáõÃÛ³Ý Ï³ñ·Áª ÝϳïÇ áõݻݳÉáí ½ëåÇãÝ»ñÇ »õ ѳϳÏßÇéÝ»ñÇ Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç ³éϳÛáõÃÛáõÝÁ: ÄáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ý»ñëáõÙ ³Ý¹³ÙÝ»ñÝ »Ý, áñ Çñ³Ï³Ý³óÝáõÙ »Ý í»ñ³ÑëÏáÕáõÃÛáõÝÁ: ´áÉáñ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý Ù³ñÙÇÝÝ»ñÁ »õ ·áñÍÇãÝ»ñÁ å³ïß³×áñ»Ý Ñ»ï»õáõÙ »Ý ÁÝóó³Ï³ñ·ÇÝ »õ ϳÝáݳ¹ñáõÃÛ³Ùμ ë³ÑÙ³Ýí³Í Çñ³í³ëáõ Ù³ñÙÇÝÝ»ñÇ áõ ß³ñù³ÛÇÝ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ ³éç»õ ѳßí»ïáõ »Ý: ÄáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý ³ñÅ»ùÝ»ñÝ áõ ·áñͻɳá×Á ϳñ»õáñ »Ý ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý ϳéáõóí³Íù³ÛÇÝ Ñ³ëï³ïáõÃÛõÝÝ»ñÇ Ï³Û³óÙ³Ý, ÇÝãå»ë ݳ»õ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ùáõñ ϳéáõóí³ÍùÇ Ñ³Ù³ñ:
56
ÒºèܲðÎ.
βèàôòì²Ìø²ÚÆÜ Ð²êî²îàôÂÚàôÜܺð
β¼Ø²Îºðäâ²Î²Ü ²ØðàôÂÚàôÜ
ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ å»ïù ¿ É³í ·Çï³ÏóÇ, û áí ¿ ÇÝùÁ »õ áñÝ ¿ Çñ ÏáãáõÙÁ: ²Õáï ·³Õ³÷³ñÝ»ñÁ, ѳϳë³Ï³Ý ëϽμáõÝùÝ»ñÝ áõ ³ÝÑëï³Ï Íñ³·ñ»ñÁ ѳ½Çí û Ïáõë³ÏóáõÃÛ³ÝÁ ¹³ñÓÝ»Ý Ñëï³Ïáñ»Ý Ýϳï»ÉÇ »õ ó³ÝϳÉÇ ÁÝïñáÕÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ: ²ÛÝ å»ïù ¿ áõݻݳ ùÇã û ß³ï ѳٳÑáõÝã ëáódzɳϳÝ, ïÝï»ë³Ï³Ý »õ ù³Õ³ù³Ï³Ý ëϽμáõÝùÝ»ñ, Ý»ñϳ۳óÝ»Éáí ¹ñ³Ýù Ïáõë³Ïó³Ï³Ý Íñ³·ñÇ ï»ëùáí. ³ë»É ¿ û` áõݻݳ áñáß³ÏÇ ·³Õ³÷³ñ³Ï³Ý ÇÝùÝáõÃÛáõÝ: Îáõë³Ïó³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÇ »õ ³ÏïÇíÇëïÝ»ñÇ Ù»Í³Ù³ëÝáõÃÛáõÝÁ å»ïù ¿ Ý»ñ·ñ³íí³Í ÉÇÝ»Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ù»ç áã û ÝÛáõÃ³Ï³Ý Ï³Ù ýÇݳÝë³Ï³Ý ËóÝÝ»ñÇ, ³ÛÉ, ûñÇݳÏ, ·³Õ³÷³ñ³ËáëáõÃÛ³Ý »õ ¹áÏïñÇÝÇ ÙÇçáóáí:
ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
Îàôê²Îò²Î²Ü ØƲêܲβÜàôÂÚàôÜ
βèàôòì²Ìø²ÚÆÜ Ð²êî²îàôÂÚàôÜܺð
àñå»ë½Ç ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ·áñÍ»Ý ³ñ¹Ûáõݳí»ïáñ»Ý, ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ å»ïù ¿ ѳí³ï³ñÇÙ ÉÇÝ»Ý ÁݹѳÝáõñ ï»ëɳϳÝÇÝ »õ Ñ»ï»õ»Ý Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ϳÝáÝÝ»ñÇÝ: ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ å»ïù ¿ ÉÇÝÇ Ñ³Ù³ËÙμí³Í, áñÁ ãÇ »Ýó¹ñáõÙ ½»ñÍ ÙÝ³É ³ÏïÇí Ý»ñÏáõë³Ïó³Ï³Ý μ³Ý³í»×Çó: γéáõóáÕ³Ï³Ý ùÝݳñÏáõÙÝ»ñÇ Ëñ³ËáõëáõÙÁ ϳï³ñ»É³·áñÍáõÙ ¿ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý åɳïýáñÙÁ »õ á·»ßÝãáõÙ ³Ý¹³Ù-Ý»ñÇÝ: ²Û¹áõѳݹ»ñÓ, Ïáõë³Ïóáõ-ÃÛáõÝÁ å»ïù ¿ Ó·ïÇ Ñ³Ù³ï»Õ»É ·³Õ³÷³ñ³Ëáë³Ï³Ý ϳÛáõÝáõÃÛ³Ý áõ ϳ½Ù³Ï»ñåã³Ï³Ý ³ÙñáõÃÛ³Ý ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛáõÝÁ »õ Ýáñ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇ áõ Ýáñ³ñ³ñáõÃÛ³Ý ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛáõÝÁ: гñÏ ¿ Ëáõë³÷»É Ù³ëݳïí³ÍáõÃÛáõÝÇó áõ ËáñÁ ·³Õ³÷³ñ³Ï³Ý ï³ñ³Ï³ñÍáõÃÛáõÝÇó, ù³ÝÇ áñ ¹ñ³Ýù, Ù»Í Ñ³ß-íáí, ѳݷ»óÝáõÙ »Ý ѳÝñ³ÛÇÝ íëï³ÑáõÃÛ³Ý »õ, Ñ»ï»õ³μ³ñ, Ó³ÛÝ»ñÇ ÏáñëïÇ:
β¼Ø²Îºðä²Î²Ü ²ØðàôÂÚàôÜ ø³Õ³ù³Ï³Ý Ó»éùμ»ñáõÙÝ»ñÇ Ï³ñ»ÉÇ ¿ ѳëÝ»É ÙdzÛÝ Ï³½Ù³Ï»ñå³Ï³Ý é»ëáõñëÝ»ñÇ ³ñ¹Ûáõݳí»ï ·áñͳ¹ñÙ³Ùμ μáÉáñ ٳϳñ¹³ÏÝ»ñáõÙ: ²ÝÑñ³Å»ßï ¿ ɳí ϳé³í³ñ»É »õ ÏÇñ³é»É Ó»ñ Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ »õ ýÇݳÝëÏ³Ý é»ëáõñëÝ»ñÁ: سÝñ³ÏñÏÇï í»ñÉáõÍáõÃÛ³Ý »ÝóñÏí³Í »ñϳñ³Å³ÙÏ»ï é³½Ù³í³ñáõÃÛáõÝÁ, Ïáõë³Ïó³-Ï³Ý Íñ³·ÇñÁ »õ í³ñã³Ï³Ý ÁÝóó³Ï³ñ·»ñÁ (ûñÇݳÏ, ë³ÑÙ³Ýí³Í å³ñμ»ñ³Ï³Ý ѳݹÇ-åáõÙÝ»ñÁ »õ ýÇݳÝë³Ï³Ý ³áõ¹ÇïÝ»ñÁ) Ïáõé ϳ½Ù³Ï»ñåí³ÍáõÃÛ³Ý É³í óáõóÇã »Ý:
ø² ð༲ ð Þ²ìÆ Î ²ðàÔàôÂÚàôÜ Îáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ó³ÛÝ»ñÁ ã»Ý ѳí³ùíáõÙ ÇÝùݳμ»ñ³μ³ñ: Îáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ù³ñá½³ñß³í³ÛÇÝ ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÝ Ç ÙÇ ¿ μ»ñáõÙ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý áõÝ»ó³Í μáÉáñ ϳ½Ù³Ï»ñå³Ï³Ý é»ëáõñëÝ»ñÁ (Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ »õ ÝÛáõóϳÝ, ýÇݳÝë³Ï³Ý, ·³Õ³÷³ñ³Ëáë³Ï³Ý, í³ñϳÝÇß³ÛÇÝ)` áõÕÕ»Éáí ¹ñ³Ýù ïíÛ³É ù³Õ³ù³Ï³Ý ѳٳï»ùëïáõÙ ³éϳ μáÉáñ Ùñó³ÏÇóÝ»ñÇ Ñ³Ù»Ù³ï ³é³í»É ³ñ¹Ûáõݳí»ï »õ ѳÙá½Çã ¹Çñù»ñáõ٠ѳݹ»ë ·³Éáõ ·áñÍÇÝ:
ÒºèܲðÎ. ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
57
ÀݹѳÝñ³å»ë, ³½¹»óÇÏ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÝ ëï»ÕÍíáõÙ »Ý Ý»ñù»õÇó í»ñ»õ, áñï»Õ ß³ñù³ÛÇÝ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ñ»ÝùÁ µ³í³Ï³ÝÇÝ ³Ùáõñ ¿ »õ ϳñ»õáñ ¹»ñ ¿ ˳ÕáõÙ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý áñáßáõÙÝ»ñÇ Ï³Û³óÙ³Ý ·áñÍÁÝóóÝ»ñáõÙ: î»Õ³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕ»ñÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ µ³ßËíáõÙ »Ý »ñÏñÇ ù³Õ³ùÝ»ñáí áõ ·ÛáõÕ»ñáí: ºñÏñÇ í³ñã³Ï³Ý ϳéáõóí³ÍùÇó »ÉÝ»Éáíª Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙÁ ϳñáÕ ¿ ï»ÕÇ áõÝ»Ý³É µñ·³Ó»õ: î»Õ³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕ»ñÁ ϳñáÕ »Ý Ù»Ïï»Õí»É ï³ñ³Í³ßÁñç³Ý³ÛÇÝ Ï³Ù Ñ³Ù³ÛÝù³ÛÇÝ Ù³ñÙÇÝÝ»ñáõÙ, áñáÝù ϳ½ÙáõÙ »Ý ³ÙµáÕç Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ï³éáõÛóÁ: Îáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ù³ëݳÏóáõÙ »Ý ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ å»ï³Ï³Ý í³ñã³ñ³ñáõÃÛ³ÝÁ µáÉáñ ٳϳñ¹³ÏÝ»ñáõÙª ï»Õ³Ï³Ý, ßñç³Ý³ÛÇÝ, ÝÙ³Ý Ñݳñ³íáñáõÃÛ³Ý ¹»åùáõÙª ³½·³ÛÇÝ ËáñÑñ¹³ñ³ÝÝ»ñÇ »ñÏáõ å³É³ïÝ»ñÇ, »õñáå³Ï³Ý ËáñÑñ¹³ñ³ÝÇ: гïϳå»ë ¹³ßݳÛÇÝ å»ïáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ µ³í³Ï³ÝÇÝ ³å³Ï»Ýïñáݳóí³Í »Ýª ÇÝùݳí³ñáõÃÛ³Ý µ³ñÓñ ³ëïÇ׳Ýáí ûÅï»Éáí Çñ»Ýó ï»Õ³Ï³Ý (»õ ѳçáñ¹áÕ í»ñ³¹³ë ûÕ³ÏÇ) ѳïí³ÍÝ»ñÇÝ: Üñ³Ýù áñáßáõÙ »Ý ϳ۳óÝáõ٠ûÏݳÍáõÝ»ñÇ Ý߳ݳÏÙ³Ý í»ñ³µ»ñÛ³É, ϳ½ÙáõÙ »Ý Çñ»Ýó ë»÷³Ï³Ý ÁÝïñ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñÁ »õ áñáßáõÙ ÁݹáõÝáõÙ ÁÝïñáõÃÛáõÝÇó Ñ»ïá ï»Õ³Ï³Ý Ïá³ÉÇódzݻñ ϳ½Ù»Éáõ í»ñ³µ»ñÛ³É: ´áÉáñ ٳϳñ¹³ÏÝ»ñÇ å³ñ³·³ÛáõÙ ¿É Çß˳ÝáõÃÛáõÝÁ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ÏáÝ·ñ»ëÇ (·É˳íáñ ËáñÑñ¹Ç) Ó»éùáõÙ ¿: î»Õ³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕ»ñÁ ÁÝïñáõ٠ϳ٠Ý߳ݳÏáõÙ »Ý å³ïíÇñ³ÏÝ»ñ ѳçáñ¹ í»ñ³¹³ë ³ëïÇ׳ÝÇ ËáñÑñ¹Ç ѳٳñ. 58 ÒºèܲðÎ.
ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
áñù³Ý Ù»Í ¿ Ù³ëݳ×ÛáõÕÁ, ³ÛÝù³Ý ß³ï ÏÉÇÝ»Ý å³ïíÇñ³ÏÝ»ñÁ, Ñ»ï»õ³µ³ñ »õ Ó³ÛÝ»ñÁ: ÎáÝ·ñ»ëÇ å³ïíÇñ³ÏÝ»ñÁ ÁÝïñáõÙ »Ý Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ûÏݳÍáõÝ»ñÇÝ Ï³Ù ÁÝïñ³ï³ñ³Íù³ÛÇÝ Ã»ÏݳÍáõÝ»ñÇݪ ËáñÑñ¹Ç »õ ËáñÑñ¹³ñ³ÝÇ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ: Üñ³Ýù ݳ»õ ÁÝïñáõÙ »Ý í³ñãáõÃÛáõÝ (ëáíáñ³µ³ñª »ñÏáõ ï³ñÇÝ Ù»Ï ³Ý·³Ù) »õ ùí»³ñÏáõÃÛ³Ý ¹ÝáõÙ ÁÝïñ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñÁ: ºñµ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ ï»Õ ¿ ëï³Ýáõ٠ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ, ß³ï Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñ Ññ³íÇñáõÙ »Ý ³ñï³Ñ»ñà ÅáÕáíÝ»ñª Ýáñ ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý Íñ³·ÇñÁ ùí»³ñÏáõÃÛ³Ý ¹Ý»Éáõ ѳٳñ: ²ÝÑñ³Å»ßï ¿ ëï»ÕÍ»É Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕ»ñ μáÉáñ (ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ) ÁÝïñ³ï³ñ³ÍùÝ»ñáõÙ, ÇëÏ É³í³·áõÛÝ ¹»åùáõÙª Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ ѳٳÛÝùáõÙ, ·ÛáõÕáõÙ, ù³Õ³ùáõÙ:
À ݹ ѳ ÀÝ¹Ñ ³ Ýáõñ Ý á õñ ÅáÕáíÝ»ñ Åá Õ á í Ý » ñ Îáõë³Ïó³Ï³Ý ÅáÕáíÝ»ñÁ ݳ˻õ³é³ç Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ »Ý: ²Ù»Ý³ÙÛ³ ÁݹѳÝáõñ ÅáÕáíÁ ë³ÑÙ³ÝáõÙ ¿ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ÏáÝ·ñ»ëÁª Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ó³Ýϳó³Í ٳϳñ¹³ÏáõÙ:
ÀݹѳÝáõñ ÅáÕáíÇ ÑÇÙÝ³Ï³Ý Ýå³ï³ÏÁ »ñÏñÇ ï³ñµ»ñ ËáñÑáõñ¹Ý»ñáõÙ »õ ÅáÕáíÝ»ñáõÙ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ »õ å»ï³Ï³Ý å³ßïáÝÝ»ñáõÙ ÁÝïñí³Í Ó»ñ Ý»ñϳ۳óáõóÇãÝ»ñÇ ÙÇç»õ ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛ³Ý å³ñµ»ñ³Ï³Ý »õ ѳٳϳñ·í³Í ÷á˳ݳÏáõÙÝ ¿: ƱÝã ¿ ï»ÕÇ áõÝ»ÝáõÙ »ñÏñáõÙ, ÇÝãá±õ ÒºèܲðÎ. ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
59
¿ ͳ·»É ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ûñ»Ýë¹ñ³Ï³Ý ݳ˳ӻéÝáõÃÛ³Ý ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛáõÝÁ »õ DZÝã Ñ»ï»õ³ÝùÝ»ñ Ïáõݻݳ ¹³ ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý Ï³Ù Ó»ñ ù³Õ³ùÇ Ñ³Ù³ñ: Ò»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ Çñ³½»Ï ÏÉÇÝÇ ³éûñÛ³ ËݹÇñÝ»ñÇÝ ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛ³Ý »õ ϳñÍÇùÝ»ñÇ Ùßï³Ï³Ý ÷á˳ݳÏÙ³Ý ßÝáñÑÇí, »õ ÙdzÛÝ ³Û¹å»ë Ó»ñ Ïáõë³ÏÇóÝ»ñÝ ³é³í»É ½áñ»Õ ÷³ëï³ñÏÝ»ñ ÏáõÝ»Ý³Ý Çñ»Ýó ½ÇݳÝáóáõÙ, ù³Ý Ó»ñ ѳϳé³Ïáñ¹Ý»ñÁ: ÀݹѳÝáõñ ÅáÕáíÁ ÙÇßï Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ï³Ù ï»Õ³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ áñáßáõÙÝ»ñ ÁݹáõÝáÕ ·»ñ³·áõÛÝ Ù³ñÙÇÝÝ ¿: ²ÛÝ áñáßáõÙÝ»ñ ¿ ϳ۳óÝáõÙ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ï³Ù ï»Õ³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ Ï³½Ù³Ï»ñå³Ï³Ý »õ ù³Õ³ù³Ï³Ý µÝáõÛÃÇ ó³Ýϳó³Í ËݹñÇ ßáõñç: ÀݹѳÝáõñ ÅáÕáíÝ ¿ ÁÝïñáõÙ »õ óñáõÙ í³ñãáõÃÛáõÝÁ: ÄáÕáíÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñÝ ÁÝïñáõÙ »Ý Ïáõë³Ïó³Ï³Ý í»ñ³¹³ëáõÃÛ³Ùµ ѳçáñ¹ ûÕ³ÏÇ Ñ³í³ùÝ»ñÇ å³ïíÇñ³ÏÝ»ñÇÝ »õ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ã»ÏݳÍáõÝ»ñÇÝ: ÄáÕáíÁ áñáßáõÙ ¿ ϳ۳óÝáõÙ ÑÇÙÝ³Ï³Ý é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý ѳñó»ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É, »õ ³Û¹ áñáßáõÙÝ»ñáí ¿ å³ÛٳݳíáñíáõÙ í³ñãáõÃÛ³Ý Ñ³çáñ¹ ï³ñí³ ³ß˳ï³ÝùÁ։ î»Õ³Ï³Ý ϳéáõÛóÇ Ý³Ë³·³ÑÁ, ëáíáñ³µ³ñ, ջϳí³ñáõÙ ¿ ÁݹѳÝáõñ ÅáÕáíÇ ³ß˳ï³ÝùÁ, ë³Ï³ÛÝ ÅáÕáíÁ ϳñáÕ ¿ ݳ»õ ³Û¹ Ýå³ï³Ïáí ÁÝïñ»É ѳïáõÏ Ý³Ë³·³ÑáÕÇ: Ø»Ï ³ÛÉ ÁÝïñí³Í ³Ý¹³Ù ϳ½ÙáõÙ ¿ ѳݹÇåÙ³Ý ³ñӳݳ·ñáõÃÛáõÝÁ: øí»³ñÏáõÃÛ³Ý ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÁ ϳ٠ѳݹÇåÙ³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý áñáßáõÙÝ»ñÁ ѳÕáñ¹íáõÙ »Ý µáÉáñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ: 60
ÒºèܲðÎ.
ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
Îàôê²Îò²Î²Ü ì²ðâàôÂÚàôÜ ¶àð̲¸Æð ÎàØÆîº
ÀÜîðàôØ ¾
²¼¶²ÚÆÜ Îàܶðºê
ÀܸвÜàôð ÄàÔàì
î²ð²Ìø²ÚÆ Ü Îàܶðºê
- î»Õ³Ï³Ý ѳñó»ñÇ ßáõñç áñáßáõÙÝ»ñÇ ÁݹáõÝáõÙ
- î³ñ³Íù³ÛÇÝ Ñ³ñó»ñÇ ßáõñç áñáßáõÙÝ»ñÇ ÁݹáõÝáõÙ »õ ûÏݳÍáõÝ»ñÇ ³é³ç³¹ñáõÙ
- àÕç Ïáõë³ÏóáõÃÛ³ÝÝ ³éÝãíáÕ áñáßáõÙÝ»ñÇ ÁݹáõÝáõÙ
ä²îìÆð²Îܺð
ä²îìÆð²Îܺð
ä²îìÆð²Îܺð
îºÔ²Î²Ü زêܲÖÚàôÔ - ²ÝÙÇç³Ï³Ý ³éÝãáõÃÛ³Ý Ï»ï
î²ð²Ìø²ÚÆÜ Ø²êܲÖÚàôÔ - Àݹ·ñÏáõÙ ¿ ÙÇ ù³ÝÇ ï»Õ³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕ»ñ` å»ï³Ï³Ý »õ ѳٳÛÝù³ÛÇÝ Ù³Ï³ñ¹³ÏáõÙ
äºî²Î²Ü زêܲÖÚàôÔ - Àݹ·ñÏáõÙ ¿ ÙÇ ù³ÝÇ ï³ñ³Íù³ÛÇÝ Ù³ëݳ×ÛáõÕ»ñ
ÒºèܲðÎ. ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
61
î»Õ³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ µáÉáñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÝ áõÝ»Ý Ó³ÛÝÇ »õ ùí»Ç Çñ³íáõÝù Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ ÅáÕáíáõÙ »õ ϳñáÕ »Ý ³é³ç³¹ñ»É áñáßáõÙÝ»ñÇ Ý³Ë³·Í»ñ: ØÇ’ Ùáé³ó»ù ÁݹѳÝáõñ ÅáÕáíÇ í³ñÙ³Ý Ý»ñùÇÝ Ï³Ýáݳϳñ·»ñÇ Ù³ëÇÝ: àñå»ë Ýáñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõݪ Ù߳ϻù ѳٳå³ï³ëË³Ý ÷³ëï³ÃáõÕà »õ ÁݹáõÝ»°ù ³ÛÝ ³é³çÇÝ ÇëÏ ÁݹѳÝáõñ ÅáÕáíÇ Å³Ù³Ý³Ï: àñå»ë Ýáñ ï»Õ³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕª Ëݹñ»ù Ó»ñ ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ Ï³Ù ³½·³ÛÇÝ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ëïáñ³μ³Å³ÝÙ³ÝÁª ïñ³Ù³¹ñ»É Ó»½ Çñ»Ýó Ó»õ³ÝÙáõßÝ»ñÁ: ØÇ° Ùáé³ó»ù ݳ»õ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ññ³íÇñÙ³Ý »õ áñáßáõÙÝ»ñÇ Ý³Ë³·Í»ñÇ Ý»ñϳ۳óÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ë³ÑÙ³Ýí³Í í»ñçݳųÙÏ»ïÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ:
Î áõ ë³ Ïóá õÃÛ³ Ý ï» Õ ³ Ï ³ Ý í ³ñ ãáõÃÛáõÝ Á í³ ñãá õÃÛá õÝÁ
ì³ñãáõÃÛáõÝÁ (ϳ٠ï»Õ³Ï³Ý ·áñͳ¹Çñ Ù³ñÙÇÝÁ) í³ñáõÙ ¿ Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ ³Ù»ÝûñÛ³ ·áñÍ»ñÁ: î»Õ³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ ï»ë³ÏÁ ÑÇÙݳϳÝáõÙ å³Ûٳݳíáñí³Í ¿ »ñÏñÇ í³ñã³Ï³Ý ϳéáõóí³Íùáí: ²Ûëå»ë, ï»Õ³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕÁ Ý»ñϳ۳óÝáõÙ ¿ áñ»õ¿ ·ÛáõÕ Ï³Ù ù³Õ³ù, áñï»Õ, µÝ³Ï³Ý³µ³ñ, ϳñáÕ »Ý ÉÇÝ»É ³Ù»Ý³ï³ñµ»ñ ù³Ý³ÏÇ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñ: ì³ñãáõÃÛáõÝÝ ³éÝí³½Á å»ïù ¿ ϳ½Ùí³Í ÉÇÝÇ Ý³Ë³·³ÑÇó, ·³ÝÓ³å»ïÇó »õ 62
ÒºèܲðÎ.
ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
ù³ñïáõÕ³ñÇó: γËí³Í Çñ³í³Ï³Ý å³Ñ³ÝçÝ»ñÇó ϳ٠ë»÷³Ï³Ý ݳ˳ëÇñáõÃÛáõÝÝ»ñÇó, í³ñãáõÃÛáõÝÁ ϳñáÕ ¿ Áݹ·ñÏ»É Ý³»õ ³ÛÉ ³ß˳ï³ÏÇóÝ»ñÇ, ûñÇݳϪ ù³ñá½³ñß³íÝ»ñÇ ·Íáí å³ï³ë˳ݳïáõÇ, ³Ý¹³ÙáõÃÛ³Ý ù³ñïáõÕ³ñÇ Ï³Ù ËáëݳÏÇ: æ³Ý³ó»°ù ³å³Ñáí»É ë»é»ñÇ Ñ³í³ë³ñáõÃÛáõÝÁ Ó»ñ ϳéáõÛóÇ ÁÝïñáíÇ Ù³ñÙÇÝÝ»ñáõÙª ѳÝñ³ÛÇÝ Ñ³Ù³Ïñ³Ýù Ó»éù µ»ñ»Éáõ ѳٳñ û° ϳݳÝó, û° ïÕ³Ù³ñ¹Ï³Ýó ßñç³ÝáõÙ: ¶áñÍáõÝ í³ñãáõÃÛáõÝÁ ³ßËáõųóÝáõÙ »õ ÏÛ³ÝùÇ ¿ ÏáãáõÙ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕÁ. ³ÏïÇí³ÝáõÙ ¿ Ù³ëݳÏóáõÃÛáõÝÁ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ÅáÕáíÝ»ñÇÝ, ³í»É³ÝáõÙ ¿ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ ÃÇíÁ, Ýñ³Ýù ѳ×áõÛùáí »Ý Áݹ·ñÏíáõÙ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇÝ »õ é³½Ù³í³ñáõÃÛ³Ý Ùß³ÏÙ³Ý ·áñÍÇÝ: ì³ñãáõÃÛáõÝÁ ϳñáÕ ¿ ݳ»õ ³é»ñ»ë»É ¹Åí³ñÇÝ Çñ³¹ñáõÃÛáõÝÝ»ñ, »ñµ, ûñÇݳÏ, ³éϳ ¿ Ý»ñùÇÝ Ï³Ù ³ñï³ùÇÝ ³é׳ϳïáõÙ: È³í³·áõÛÝ ï³ñµ»ñ³ÏÝ, ÇѳñÏ», Ñ»ï»õÛ³ÉÝ ¿ª í³ñãáõÃÛáõÝÁ ϳÝ˳ï»ëáõÙ ¿ íï³Ý·Á »õ ÙÇçáóÝ»ñ Ó»éݳñÏáõÙ ³ÛÝ ã»½áù³óÝ»Éáõ ѳٳñ: ì³ñãáõÃÛáõÝÁ, ë³Ï³ÛÝ, ݳ˻õ³é³ç Ùß³ÏáõÙ ¿ ù³Õ³ù³Ï³Ý ï»ëɳϳÝÁ »õ á·»ßÝãáõÙ Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇݪ ·ñ³í»Éáõ ³í»ÉÇ áõ ³í»ÉÇ ß³ï ï»Õ»ñ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³ñ¹ÛáõÝùáõÙª ³å³·³ÛáõÙ ù³Õ³ù³Ï³Ý ѳçáÕáõÃÛ³Ý Ñ³ëÝ»Éáõ ѳٳñ:
ÒºèܲðÎ. ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
63
î»Õ³Ï³Ý Ù ³ë Ý ³ ×ÛáõÕ Ç Ý³ ·³ÑÝ Ù³ ëݳ ×Ûá õÕÇ Ý ³ ˳ ˳· ÁÝïñí³Í ¿ . á ±ñ Ý ¿ Ñ ³çá ñ ¹ ù³ á±ñÝ Ñ³ áñ¹ ù³ÛÛ É Á . ÆÜâäºê ÆÜâ äºê ² Ü òÎ ² òÜ ºÈ îº Ô² Î ² Ü Î²è Î ²è àôÚòÆ ì ² ð âà ô ÂÚ² Ü Ü Æ êî êî Ü³Ë í³ñãáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ å»ïù ¿ ½»Ïáõó»Ý í»ñçÇÝ Ñ³Ý¹ÇåáõÙÇó Ç í»ñ Çñ»Ýó ϳï³ñ³Í ³ß˳ï³ÝùÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ: ¶³ÝÓ³å»ïÁ å»ïù ¿ Ý»ñϳ۳óÝÇ ýÇݳÝë³Ï³Ý ¹ñáõÃÛáõÝÁ: ºÃ» ë³ÑÙ³Ýí³Í ¿ ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ï³ñ»Ï³Ý Íñ³·Çñ, ³å³ å»ïù ¿ ½»Ïáõó»É ³é³çÁÝóóÇ Ù³ëÇÝ »õ ѳٳӳÛÝ»óÝ»É Ñ³çáñ¹ ųٳݳϳѳïí³ÍÇ Ýå³ï³ÏÝ»ñÝ áõ ³Ý»ÉÇùÝ»ñÁ: Ðñ³íÇñ»ù Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÇó ù³Õ³ù³ÛÇÝ ËáñÑáõñ¹Ý»ñÇ Ï³Ù ³ÛÉ ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý Ù³ñÙÇÝÝ»ñÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñ ÁÝïñí³Í Ý»ñϳ۳óáõóÇãÝ»ñÇÝ, »Ã» ³Û¹åÇëÇù ϳÝ, áñå»ë½Ç ½»Ïáõó»Ý ³Û¹ Ù³ñÙÇÝÝ»ñáõÙ Çñ»Ýó ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ: ÀݹáõÝ»ù Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ýáñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇݪ Áëï ·áñÍáÕ Ï³Ýáݳϳñ·Ç: öá˳ݳϻù Ïáõë³ÏóáõÃÛ³ÝÝ ³éÝãíáÕ ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛáõÝÁ »õ ï³ñ³Í»ù ³ÛÝ Ã»’ ïíÛ³É ßñç³ÝáõÙ »õ û’ ³ÙμáÕç »ñÏñáõÙ: Îáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÝ áõ í³ñã³ñ³ñáõÃÛáõÝÁ ϳñáÕ »Ý ³é³çݳѻñÃáõÃÛáõÝ áõÝ»Ý³É í³ñãáõÃÛ³Ý ÅáÕáíÇ ûñ³Ï³ñ·áõÙ, ë³Ï³ÛÝ å»ïù ã¿ Ùáé³Ý³É ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³ÝÝ áõ
64
ÒºèܲðÎ.
ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
é³½Ù³í³ñáõÃÛ³ÝÝ ³éÝãíáÕ ³ÛÉ Ñ³ñó»ñÇ ùÝݳñÏÙ³Ý Ï³ñ»õáñáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ: ²½Ýíáñ»Ý ³Ý¹ñ³¹³ñÓ»ù í»ñçÇÝ Å³Ù³Ý³Ï³ßñç³ÝÇ Ó»ñ ù³Õ³ù³Ï³Ý ѳçáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ áõ Ó³ËáÕáõÙÝ»ñÇÝ:
ºð´ºø Ø Æ Ø à è ² òº ø Î ² ¼ Ø ºÈ òºø ºÈ Ü Æ êîºðÆ ²ð Ò ² Ü ² ¶ð Ò² ¶ ð à ô ÂÚà ô Ü Ü º ðÀ ¸³ ϳñáÕ ¿ Çñ³Ï³Ý³óí»É ù³ñïáõÕ³ñÇ Ï³Ù í³ñãáõÃÛ³Ý Ï³Ù ÁݹѳÝáõñ ÅáÕáíÇ Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ ÝÇëïÇ Å³Ù³Ý³Ï Ñ³ïáõÏ Ý߳ݳÏí³Í ³ÝÓÇ ÏáÕÙÇó: ²Ûëå»ë, ѳí³Ý³μ³ñ Ïó³Ýϳݳù ÇٳݳÉ՝ áñù³Ýáí ¿ Ó»½ ѳçáÕí»É ³ÝóϳóÝ»É ³Ûë Ù»Í ÙÇçáó³éáõÙÁ »ñÏáõ ï³ñÇ ³é³ç ϳ½Ù³Ï»ñåí³ÍÇ Ñ³Ù»Ù³ïáõÃÛ³Ùμ: ê³Ï³ÛÝ »Ã» ݳËÏÇÝáõÙ ¹ñ³ ѳٳñ å³ï³ë˳ݳïáõ ³ÝÓÝ ³ÛÉ»õë ãÇ ³ß˳ïáõÙ Ó»ñ Ù³ëݳ×ÛáõÕáõ٠ϳ٠ӻ½ ãÇ Ñ³çáÕíáõ٠ϳå ѳëï³ï»É Ýñ³ Ñ»ï, ³å³ ·³ÉÇë ¿ §»Ã» ÙdzÛÝ Ù»Ýù ÝßáõÙÝ»ñ ³ñ³Í ÉÇÝ»ÇÝù ³Ûë ÙÇçáó³éÙ³Ý Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³Ý í»ñ³μ»ñ۳ɦ ³÷ëáë³ÝùÇ å³ÑÁ: â³÷³½³Ýó ϳñ»õáñ ¿ ³ñӳݳ·ñ»É í³ñãáõÃÛ³Ý Ï³Ù ÁݹѳÝáõñ ÅáÕáíÇ ÝÇëïáõÙ ÁݹáõÝí³Í ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÝ áõ áñáßáõÙÝ»ñÁ (ÙÇ»õÝáõÛÝ ¿ª ѳñÏ ÏÉÇÝÇ, áñ ³ñӳݳ·ñ»ù ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÁ), ÇÝãå»ë ݳ»õ ·ñ³íáñ ï»ëùáí ³ÝóϳóÝ»É ÙÇçáó³éÙ³Ý Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³Ý ·Ý³Ñ³ïáõÙÁ, áñå»ë½Ç Ñݳñ³íáñ ÉÇÝÇ Ñ»ï»õ»É ³é³çÁÝóóÇÝ:
ÒºèܲðÎ. ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
65
γï³ñÛ³É Ý³Ë³·³ÑÁ å»ïù ¿ ѳٳï»ÕÇ ·É˳íáñ ëïñ³ï»·Ç »õ ³ÝÙÇç³Ï³Ý ϳï³ñáÕÇ Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ։ ¸áõù ³é³çÇÝ Ù³ñ¹Ý »ù, áõÙ ¹ÇÙáõÙ »Ý Ýáñ»ÏÝ»ñÁ, ߳ѳ·ñ·Çé ³ç³ÏÇóÝ»ñÁ »õ Ó»ñ Ïáõë³ÏÇóÝ»ñÁ: ¸áõù ³å³ÑáíáõÙ »ù ß÷áõÙÁ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³ÛÉ Ù³Ï³ñ¹³ÏÝ»ñÇ Ñ»ï, ÇÝãå»ë ݳ»õ ѳٳϳñ·áõÙ ï»Õ³Ï³Ý ϳéáõÛóÇ ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ: ܳ˻õ³é³ç, ¹áõù å»ïù ¿ Ñ»ï³Ùáõï ÉÇÝ»ù ³½³ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇÝ ÝíÇñí³Í Ýáñ³Ýáñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ý»ñ·ñ³íÙ³Ý ·áñÍÇÝ: ¸³ Ý߳ݳÏáõÙ ¿, áñ ¹áõù å»ïù ¿ Ëóݻù Ó»ñ Ïáõë³ÏÇóÝ»ñÇ ·áñÍáõÝ Ù³ëݳÏóáõÃÛáõÝÝ áõ ˳ݹ³í³éáõÃÛáõÝÁ, áõ ݳ»õ ϳñáճݳù Ó»ñ ß³ñù»ñÁ ѳٳÉñ»É Ýáñ ³Ý¹³ÙÝ»ñáí: Þ³ñù³ÛÇÝ ³ÏïÇíÇëïÝ»ñÇÝ å»ïù ¿ ï»Õ»Ï³óÝ»É Ó»ñ Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ »õ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ³ÛÉ ûÕ³ÏÝ»ñáõÙ ÁݹáõÝíáÕ áñáßáõÙÝ»ñÇ »õ ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ: àñù³Ý ËáñÁ ÉÇÝ»Ý Ó»ñ ³ñÙ³ïÝ»ñÁ (ïÝï»ë³å»ë »õ ëáódzɳå»ë) Ó»ñ ѳٳÛÝùÇ Ï³Ù ßñç³ÝÇ Ï³éáõÛóÝ»ñáõÙ, ³ÛÝù³Ý ³í»ÉÇ ×Çßï ÏÉÇÝ»Ý Ó»ñ ß»ßï³¹ñáõÙÝ»ñÁª ÁݹѳÝáõñ Ýå³ï³ÏÝ»ñÇ ßáõñç ÙÛáõëÝ»ñÇÝ Ñ³Ù³ËÙµ»ÉÇë: Øßï³å»ë ß÷í»ù Ó»ñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ñ»ï »õ Çñ³½»Ï »Õ»ù Ýñ³Ýó Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ áõݳÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ: àñù³Ý ß³ï ï»Õ»Ï³óí³Í ÉÇÝ»ù Ýñ³Ýó Ù³ëÇÝ, ³ÛÝù³Ý ³í»ÉÇ É³í Ïϳñáճݳù ϳ½Ù³66
ÒºèܲðÎ.
ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
Ï»ñå»É ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ »õ áñáß³ÏÇ Ã»Ù³Ý»ñÇ ßáõñç ³ß˳ï³Ýù³ÛÇÝ ËÙµ»ñª Ý»ñ·ñ³í»Éáí ³ÝѳïÝ»ñÇÝ »õ Ýå³ï³Ï³ÛÇÝ û·ï³·áñÍ»Éáí Ýñ³Ýó Ù³ëݳ·Çï³Ï³Ý ϳñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÝ áõ ϳå»ñÁ: êïáñ»õ µ»ñíáÕ ·Í³å³ïÏ»ñÁ ·áõó» »õ ëå³éÇã ã¿, »õ áñáß µ³Õ³¹ñÇãÝ»ñ ϳñáÕ »Ý ѳÙÁÝÏÝ»É, ë³Ï³ÛÝ ³ÛÝ ÃáõÛÉ ¿ ï³ÉÇë å³ïÏ»ñ³óáõ٠ϳ½Ù»É ³ÛÝ ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ »õ ³é³Ýóù³ÛÇÝ ËݹÇñÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ, áñáÝù ³í»ÉÇ Ù³Ýñ³Ù³ëÝ ÏùÝݳñÏí»Ý ѳçáñ¹ ·ÉáõËÝ»ñáõÙ10:
10 î»ùëïÁ »õ ·Í³å³ïÏ»ñÁ Ù»çμ»ñí³Í »Ý Ñ»ï»õÛ³É ³ÕμÛáõñÇó. Vorsitzendenhandbuch für Orts-und Kreisverbände der FDP NRW”, Fdp Landesverband nordrhein-Westfalen, Ù³ñï, 2009 Ã., ¿ç 28: ÒºèܲðÎ. ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
67
• • • • • • •
Ößï»É, û Ó»ñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÝ ÇÝãá±õ »Ý áõ½áõÙ Ù³ëݳÏóáõÃÛáõÝ áõݻݳÉ: Øß³Ï»É »õ ·áñͳñÏ»É ÏáÝï³Ïï³ÛÇÝ ïíÛ³ÉÝ»ñÇ ßï»Ù³ñ³ÝÁ: ÊÃ³Ý»É Ýáñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ ·áñÍáõÝ Ù³ëݳÏóáõ_ ÃÛáõÝÁ: î³ñáñáᯐ »õ ß÷áõÙÝ»ñ ѳëï³ï»É Ýå³ï³Ï³ÛÇÝ ËÙμ»ñÇ Ñ»ï: γï³ñ»É áõÅ»Õ áõ ÃáõÛÉ ÏáÕÙ»ñÇ, Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ »õ ëå³éݳÉÇùÝ»ñÇ í»ñÉáõÍáõÃÛáõÝ Ðëï³Ï»óÝ»É ³ñß³íÝ»ñÇ Ýå³ï³ÏÝ»ñÁ: γ½Ù³Ï»ñå»É é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý ë»ÙÇݳñÝ»ñ ³ñï³ùÇÝ ÷áñÓ³·»ïÝ»ñÇ Ý»ñ·ñ³íÙ³Ùμ:
β¼Ø²Îºðä ºø β¼Ø²Îºð äº ø ØÆæ༲èàôØܺðÆ Òºð Ò ºð úð²òàôÚòÀ ºô ´²ðÒð²òðºø Ò ºð ì²ðβÜÆÞÀ
• • • •
68
²éϳÛáõÃÛ³Ý ¹»åùáõ٠ѳÛóÛÃ»É ÝÛáõûñ ³½·³ÛÇÝ Ù³Ï³ñ¹³Ïáí Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ³ñß³íÇ Ñ³Ù³ñ: γ½Ù³Ï»ñå»É ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ ³½³ï³Ï³Ý Ý߳ݳϳÉÇó ¹»Ùù»ñÇ Ñ»ï, ÇÝãåÇëÇù »Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÁ ϳ٠ٳëݳ·»ï μ³Ý³ËáëÝ»ñÁ: Øß³Ï»É ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝ »õ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý áñáßáõÙÝ»ñ ï»Õ³Ï³Ý ËݹÇñÝ»ñÇ ßáõñç: Ü»ñϳ ·ïÝí»É ï»Õ³Ï³Ý ³ÏáõÙμÝ»ñÇ »õ ÁÝÏ»ñ³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇÝ:
ÒºèܲðÎ.
ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
¶ à ð Ì ² è à ô Ú Â Ü º ð Æ
´² ò ² Ú ² Úîºø ºô ¼²ð¶²òðºø Òºð ܺðàôÄÀ
• • •
ê Ê º Ø ² Ü
•
•
• • • •
• • • • •
ÂÆغð êîºÔ̺ÈÀ êîºÔ̺ ÈÀ
γ½Ù³Ï»ñå»É ѳÝñ³ÛÇÝ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ: ²ÝóϳóÝ»É ÃÇÙÇ Ï³Û³óÙ³Ý ë»ÙÇݳñÝ»ñ: ²é³ù»É ͳÝáõó³·ñ»ñ` ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý »õ ÙÇçá_ ó³éáõÙÝ»ñÇ í»ñ³μ»ñÛ³É: гÛóÛÃ»É ÝíÇñÛ³É ³Ý¹³ÙÝ»ñ, ûñÇݳÏ` §Ïáõë³ó³Ï³Ý ¹»ëå³ÝÝ»ñǦ ÙÇçáóáí: ø² ð º ø ² è ² ì ºÈ ø ² ð༲ ðÞ² ì Ü º ð À ¸ ²ðÒ ² ðÒð ²ð ² ð ¸Ú à ô Ü ²ì ² ìº î
²Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ϳ½Ù³Ï»ñå»É í»ñ³å³ïñ³ëïÙ³Ý ¹³ëÁÝóóÝ»ñ` ÷áñÓ³·»ïÝ»ñÇ Ï³Ù ÷áñÓ³éáõ ï»Õ³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÇ Ù³ëݳÏóáõÃÛ³Ùμ: ²ÝóϳóÝ»É ¹ñ³Ù³Ñ³í³ùÝ»ñ: ì»ñÉáõÍ»É »õ Ýå³ï³Ï³áõÕÕ»É ³ñß³íÝ»ñÁ ØáμÇÉǽ³óÝ»É ³ç³ÏÇóÝ»ñÇÝ: Øß³Ï»É ù³ñá½³ñß³íÇ ÝÛáõûñ »õ ³å³Ñáí»É Ó»ñ ³éó³Ýó Ý»ñϳÛáõÃÛáõÝÁ:
ºÔºø ²ö²ÜòÆÎ ºô îºê²Üº È Æ
²éϳ ÉÇÝ»É Ñ³Ù³ó³ÝóáõÙ »õ ÃáÕ³ñÏ»É ÃéáõóÇÏÝ»ñ: ²ÝóϳóÝ»É Ñ³Ýñ³ÛÇÝ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ »õ ëï»ÕÍ»É ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý í³Ñ³Ý³ÏÝ»ñ: ´³ó ¹³ñÓÝ»É í³ñãáõÃÛ³Ý Ñ³Ý¹ÇåáõÙÝ»ñÁ ѳÝñáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ: γå»ñ ѳëï³ï»É ³ñï³ùÇÝ ÁÝÏ»ñ³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ»ï: Èñ³·ñáÕÝ»ñÇ Ñ»ï Ùßï³Ï³Ý ϳåÇ Ù»ç ÉÇÝ»É:
ÒºèܲðÎ. ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
69
²Þʲî²Üø²ÚÆÜ ä²ðî²Î²ÜàôÂÚàôÜܺð
γ½Ù³Ï»ñå»É »õ ջϳí³ñ»É í³ñãáõÃÛ³Ý ÝÇë-
ï»ñÁ, ÁݹѳÝáõñ ÅáÕáíÝ»ñÁ »õ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÁ (ûñÇݳϪ ³Ù³ÝáñÛ³ ÁݹáõÝ»ÉáõÃÛáõÝ, ³Ù³é³ÛÇÝ »ñ»ÏáõÛà ϳ٠³ÛÉ Ñ³Ýñ³ÛÇÝ Ñ³í³ùáõÛÃÝ»ñ): гÝÓݳñ³ñ»É áñ»õ¿ Ù»ÏÇÝ (ûñÇݳϪ ï»Õ³Ï³Ý ϳéáõÛóÇ ·áñͳ¹Çñ ù³ñïáõÕ³ñÇÝ) ѳݹÇåáõÙÝ»ñÇ ·ñ³íáñ ³ñӳݳ·ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³½ÙáõÙÁ åɳݳÛÇÝ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Å³Ù³Ý³Ï, ÇÝãåÇëÇù »Ý í³ñãáõÃÛ³Ý ÝÇëï»ñÁ ϳ٠ÁݹѳÝáõñ ÅáÕáíÝ»ñÁ, »õ ¹ñ³Ýó å³Ñå³ÝáõÙÁ: Øßï³å»ë Ñ»ï»õ»É ³Ý¹³Ù³ÏóáõÃÛ³Ý ÁÝóóùÇÝ. Áݹ³é³ç ·Ý³ó»ù ³Ý¹³ÙáõÃÛ³Ý Ñݳ³ñ³íáñ ¹ÇÙáñ¹Ý»ñÇݪ ѳëó»³ï»ñ»ñÇ É³ÛÝ ßñç³Ý³ÏÇ Ñ»ï å³ñμ»ñ³Ï³Ý ݳٳϳ·ñáõÃÛ³Ùμ, Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ÏáÕÙÇó ϳ½Ù³Ï»ñåíáÕ ³Ù»Ý³ÙëÛ³ ѳÝñ³ÛÇÝ Ñ³Ý¹ÇåáõÙÝ»ñÇ (ûñÇݳϪ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÇ Ñ»ï ÙÇ ·³í³Ã μ³ñÓñ³óÝ»Éáí, μ³ó ÉëáõÙÝ»ñáí) »õ ï³ñ³ï»ë³Ï ³ÛÉ ß÷áõÙÝ»ñÇ ÙÇçáóáí (ï»°ë ݳ»õ 5-ñ¹ ·ÉáõËÁª Ýáñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ý»ñ·ñ³íÙ³Ý í»ñ³μ»ñÛ³É): ¼»Ïáõó»É í³ñãáõÃÛ³Ý Ï³Ù Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ³ÛÉ Ù³ñÙÇÝÝ»ñ ·áñÍáõÕíáÕ å³ïíÇñ³ÏÝ»ñÇ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÁ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý í»ñ³¹³ë Ù³ñÙÇÝÝ»ñÇÝ: ÞÝáñѳíáñ³ÝùÝ»ñ ÑÕ»É ÍÝÝ¹Û³Ý ûñ»ñÇ ³éÃÇí (§²í»ÉÇ É³í ¿ Ù»ÏÇÝ ·áí»É ã³÷³½³Ýó ѳ׳Ë, ù³Ý ã³÷³½³Ýó ѳ½í³¹»å¦): ÞÝáñÑ³Ï³É³Ï³Ý Ý³Ù³ÏÝ»ñÁ ϳ٠ѳÝñ³ÛÇÝ Ñ³Ý¹ÇåÙ³Ý Å³Ù³Ý³Ï ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ ç³Ýù»ñÝ áõ ÝíÇñáõÙÁ ÑÇß³ï³Ï»ÉÁ Ýå³ëïáõÙ »Ý Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ³ß˳ï³ÝùáõÙ Çñ»Ýó ϳٳíáñ
70
ÒºèܲðÎ.
ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
Ý»ñ¹ñáõÙÝ ³å³ÑáíáÕ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ñ»ï³·³ á·»ßÝãÙ³ÝÁ: ä³Ñå³Ý»É ß÷áõÙÝ»ñ ï»Õ³Ï³Ý ÁÝÏ»ñ³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ»ï, ÇÝãåÇëÇù »Ý ëÇݹÇϳïÝ»ñÁ ϳ٠ý»¹»ñ³ódzݻñÁ (û° ·áñͳïáõÝ»ñÇ »õ û° ³ß˳ïáÕÝ»ñÇ), ѳÝñ³ÛÇÝ í³ñã³Ï³Ý Ù³ñÙÇÝÝ»ñÁ, Ù³ñ½³Ï³Ý ³ÏáõÙμÝ»ñÁ, ï»Õ³Ï³Ý Ù³ÙáõÉÁ, ÇÝãå»ë ݳ»õ ³ÛÉ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: гÝáõÝ Ó»ñ ÇëÏ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý í³ñϳÝÇßÇ »õ Ýñ³ é³½Ù³í³ñáõÃÛ³Ý íëï³Ñ»ÉÇáõÃ۳ݪ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ û·ï³·áñÍ»É Ýñ³Ýó ÷áñÓÁ »õ å³ñμ»ñ³μ³ñ ѳݹÇåáõÙÝ»ñÇ, ³Û¹ ÃíáõÙ ª Ù³ÙÉá ³ëáõÉÇëÝ»ñÇ Ññ³íÇñ»É Ýñ³Ýó ջϳí³ñ ϳ½Ù»ñÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ: ØÇ’ ëå³ë»ù, áñ Ýñ³Ýù Áݹ³é³ç ·³Ý Ó»½: ܳ»õ Ó·ï»ù ï³ñáñáᯐ Ýñ³Ýó Ñáõ½áÕ ÏáÝÏñ»ï ËݹÇñ ϳ٠ûٳ, áñÇÝ ¹áõùª áñå»ë Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝ, ϳݹñ³¹³éݳù, »õ ÇÝãÁ ϳñáÕ ¿ ݳ»õ Ù³ïáõóí»É Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇÝ, áñå»ë Ó»ñ ÏáÕÙÇó ·ñ³Ýóí³Í ѳçáÕáõÃÛáõÝ: ²Û¹åÇëÇ ÁÝÏ»ñ³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇó ϳ٠³ÏáõÙμÝ»ñÇó Ññ³í»ñ ëï³Ý³Éáõ ¹»åùáõÙ Ó»ñ ѳٳӳÛÝáõÃÛáõÝÁ ï³ÉáõÝ ½áõ·³Ñ»é ×ßï»ù, û ³ñ¹Ûáù ϳñÇù ÏÉÇÝÇ Éë³ñ³ÝÇÝ ¹ÇÙ»Éáõ ѳٳéáï áÕçáõÛÝÇ Ëáëùáí: àÙ³Ýù Ϸݳѳï»Ý ÝÙ³Ý ³é³ç³ñÏÁ, ÇÝãÁ Ó»½ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ Ïï³ Éë³ñ³ÝÇÝ Ñ³ëóÝ»É Ý³»õ Ó»ñ ³½³ï³Ï³Ý áõÕ»ñÓÁ: ÊݳÙùáí ϳ½Ù»ù Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ ûñ³óáõÛóÁª Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇ ï»ë³ÝÏÛáõÝÇó. á±ñ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ϳñáÕ »ù ѳÏÇñ× Í³ÝáõóáõÙ Ý»ñϳ۳óÝ»É Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇÝ, ÇëÏ á±ñ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇÝ áõÕÕ³ÏÇáñ»Ý Ññ³íÇñ»É Ýñ³Ýó
ÒºèܲðÎ. ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
71
(ß÷áõÙÝ»ñ ѳëï³ï»Éáõ í»ñ³μ»ñÛ³É Ï³ñ¹³ó»ù ݳ»õ 7-ñ¹ ·ÉáõËáõÙ): ²å³Ñáí»ù ÁÝïñ³ñß³íÇ Ã»ÏݳÍáõÝ»ñÇ ÁÝïñáõÃÛ³Ý Çñ³Ï³Ý³óáõÙÝ Áëï Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ï³Ýáݳ¹ñáõÃÛ³Ý: ²ç³Ïó»ù Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ÁÝïñ³ñß³íÇ Ã»ÏݳÍáõÝ»ñÇÝ »õ Ýñ³Ýó ѳٳñ ϳ½Ù³Ï»ñå»ù í»ñ³å³ïñ³ëïÙ³Ý ¹³ëÁÝóóÝ»ñ (ûñÇݳϪ Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇ Ñ»ï ³ß˳ï³ÝùÇ, μáí³Ý¹³Ï³ÛÇÝ Ï³Ù μ³Ý³ËáëáõÃÛ³Ý å³ñ³åÙáõÝùÝ»ñ): ºÃ» ¹áõù Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ Ñ³çáñ¹ í»ñ³¹³ë ûÕ³ÏÇ (ûñÇݳϪ »ñÏñÇ Ï³Ù ï³ñ³Í³ßÁñç³ÝÇ Ù³Ï³ñ¹³Ïáí) ջϳí³ñÝ »ù, ¹áõù å»ïù ¿ ß÷Ù³Ý Ù»ç ·ïÝí»ù μáÉáñ ï»Õ³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕ»ñÇ Ñ»ïª ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛ³Ý ¹»åùáõ٠ѳٳϳñ·»Éáí ¹ñ³Ýó ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ »õ ëï³ÝÓÝ»Éáí Ù³ëݳ×ÛáõÕ»ñÇ §Ù³ñ½ãǦ ¹»ñÁ: ºÃ» Ó»ñ ï³ñ³Í³ßñç³ÝáõÙ Ï³Ý Ñ³Ù³ÛÝùÝ»ñ, áñáÝóáõÙ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÁ Ý»ñϳ۳óí³Í ã»Ý (ûñÇݳϪ ãÏ³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý å³ßïáÝ³Ï³Ý Ù³Ýë³×ÛáõÕ»ñ), Ó·ï»ù ÑÇÙÝ»É ¹ñ³Ýù: àñå»ë ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ Õ»Ï³í³ñª ¹áõù ϳñáÕ »ù ݳ»õ. • ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ ·áí³½¹Ù³Ý ÁÝóóùáõ٠ѳïáõÏ áõß³¹ñáõÃÛáõÝ ¹³ñÓÝ»É ÃéáõóÇÏÝ»ñÇ »õ ³½¹³·ñ»ñÇ ï³ñ³ÍÙ³ÝÝ ³Û¹ ѳٳÛÝùÝ»ñáõÙ: • Þ÷Ù³Ý Ù»ç ÙïÝ»É ³Û¹ ï³ñ³ÍùÝ»ñáõÙ ·áñÍáÕ ÁÝÏ»ñ³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³Ù ³ÏáõÙμÝ»ñÇ Ñ»ïª å³ñ½»Éáõ, û Ï³Ý ³ñ¹Ûáù Ïáõë³ÏóáõÃÛ³ÝÝ ³Ý¹³Ù³·ñí»Éáõ ³éáõÙáí Ñ»ï³ùñùñí³Í Ù³ñ¹ÇÏ:
72
ÒºèܲðÎ.
ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
•
•
øÝݳñÏ»É Ñݳñ³íáñ Ù³ñï³í³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý í»ñ³¹³ë Ù³ñÙÇÝÝ»ñÇ Ñ»ïª ³Û¹åÇëÇ ï³ñ³ÍùÝ»ñáõÙ Ó»ñ Ý»ñϳÛáõÃÛáõÝÝ ³í»ÉÇ ³Ïݳéáõ ¹³ñÓÝ»Éáõ ѳٳñ: ÂáõÛÉ ³½³ï³Ï³Ý Ý»ñϳ۳óáõóãáõÃÛáõÝ áõÝ»óáÕ ï³ñ³ÍùÝ»ñáõÙ Ó»ñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ í»ñ³å³ïñ³ëïÙ³Ý ¹³ëÁÝóóÝ»ñÇ Ù³ëݳÏó»Éáõ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ÁÝÓ»é»ù, ûñÇݳϪ ù³ñá½³ñß³íÝ»ñÇ í»ñ³μ»ñÛ³É:
¶³ ¶ ³ Ý Ó ³ å» ïÁ
ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ·³ÝÓ³å»ïÇ å³ñï³Ï³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ϳñáÕ »Ý ï³ñµ»ñ ÉÇݻɪ ϳËí³Í ѳݷ³Ù³ÝùÝ»ñÇó ϳ٠³½·³ÛÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Çñ³í³Ï³Ý å³Ñ³ÝçÝ»ñÇó: ²Û¹áõѳݹ»ñÓ, ¹ñ³ µÝáõÛÃÁ Ñ»ï»õÛ³ÉÝ ¿. í»ñ³ÑëÏ»É Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ýÇݳÝë³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ, ³å³Ñáí»É Ýñ³ »ñϳñ³Å³ÙÏ»ï Ï»ÝëáõݳÏáõÃÛáõÝÁ »õ ýÇݳÝë³Ï³Ý ÷³ëï³ÃÕûñÇ »õ ·áñÍÁÝóóÝ»ñÇ å³ïß³× Ñ³ßí³éáõÙÁ (Áëï ûñ»ÝùÇ å³Ñ³Ýç Ý»ñÇ »õ Ý»ñÏáõë³Ïó³Ï³Ý ϳÝáݳϳñ·»ñÇ): Þ³ï Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ϳÝáÝÝ»ñ å³Ñ³ÝçáõÙ »Ý áã ÙdzÛÝ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ·³ÝÓ³å»ïÇ, ³ÛÉ»õ »ñÏñáñ¹ ³ÝÓÇ (ÑÇ٠ݳϳÝáõÙ ª ݳ˳·³ÑÇ) ëïáñ³·ñáõÃÛáõÝÁ í׳ñÙ³Ý ÷³ëï³ÃÕûñáõÙ: ÜÙ³Ý ëϽµáõÝùÝ»ñÁ Ýí³½»óÝáõÙ »Ý ½»Õͳñ³ñáõÃÛ³Ý Ñ»ï ϳåí³Í éÇëÏ»ñÁ: ÒºèܲðÎ. ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
73
²Þʲî²Üø²ÚÆÜ ä²ðî²Î²ÜàôÂÚàôÜܺð
¶³ÝÓ³å»ïÁ å»ïù ¿ ϳñáճݳ ϳÝ˳ï»ë»É
ýÇݳÝë³Ï³Ý ³å³·³Ý, í»ñ³ÑëÏ»É Ý»ñÏ³Ý (»Ï³ÙïÇ »õ ͳËë»ñÇ Ùßï³¹Çï³ñÏÙ³Ý ÙÇçáóáí) »õ Ñݳñ³íáñ ¹³ñÓÝÇ ³ÝóÛ³ÉÇ Ñ³ßí³éáõÙÁ ëïáõ·Ù³Ý »ÝóñÏ»ÉÁ (³áõ¹ÇïÇ ÙÇçáóáí): ܳ å»ïù ¿ ³å³ÑáíÇ Ñݳñ³íáñÇÝë μ³ñÓñ ó÷³ÝóÇÏáõÃÛáõݪ áã ÙdzÛÝ Çñ³í³Ï³Ý å³Ñ³ÝçÝ»ñÇÝ Ñ»ï»õ»Éáõ, ³ÛÉ»õ íëï³Ñ»óÝ»Éáõ Ïáõë³ÏÇóÝ»ñÇÝ, áñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ÙÇçáóÝ»ñÁ í»ñ³ÑëÏíáõÙ »Ý ³Ù»Ý³å³ïß³× Ó»õáí: ¶³ÝÓ³å»ïÁ å»ïù ¿ ³å³ÑáíÇ í³ñãáõÃÛ³Ý ³ÛÉ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ »õ ѳïϳå»ë ݳ˳·³ÑÇ Ý»ñ·ñ³íí³ÍáõÃÛáõÝÁ ýÇݳÝë³Ï³Ý ѳñó»ñáõÙ. Ý³Ë å»ïù ¿ ë³ÑÙ³Ýí»Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ³é³çݳѻñÃáõÃÛáõÝÝ»ñÁ »õ Ñ»ïá ÙdzÛÝ Ùß³ÏíÇ μÛáõç»Ý (»Ï³ÙáõïÁ »õ ͳËë»ñÁ) Áëï ³Û¹ ³é³çݳѻñÃáõÃÛáõÝÝ»ñÇ: ÀÝïñ³ñß³íÝ»ñÇ ýÇݳÝë³Ï³Ý åɳݳíáñáõÙÁ. å»ïù ¿ ×ßï»É ù³ñá½³ñß³íÇ Ñ³Ù³ñ ³ÝÑñ³Å»ßï ÝÛáõûñÇ ³ñÅ»ùÝ»ñÁ: î»Õ³Ï³Ý Ù³ëݳíáñ ѳïí³ÍÇ Ñ»ï ë»ñï ϳå»ñÁ ÝáõÛÝå»ë ϳñáÕ »Ý û·Ý»É Ó»½ ³å³Ñáí»Éáõ Éñ³óáõóÇã ÙÇçáóÝ»ñ: Øß³Ï»É »õ å³Ñ»É ¹ñ³Ù³Ñ³í³ùÇ ïíÛ³ÉÝ»ñÇ ßï»Ù³ñ³Ý (³Ýßáõßï, ϳñáÕ »Ý ÉÇÝ»É Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñ ϳ٠»ñÏñÝ»ñ, áñáÝù ³í³Ý¹³μ³ñ ³Ûë ·áñÍÁ ѳÝÓݳñ³ñáõÙ »Ý í³ñãáõÃÛ³Ý ³é³ÝÓÇÝ ³Ý¹³ÙÇÝ, ûñÇݳϪ ¹ñ³Ù³Ñ³í³ùÇ å³ï³ë˳ݳïáõÇÝ):
74
ÒºèܲðÎ.
ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
γå ѳëï³ï»É ·ñ³Ýóí³Í Ù³ëݳíáñ ÁÝÏ»ñáõ-
ÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ»ïª ¹ñ³Ù³Ñ³í³ùÇ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ѻﳽáï»Éáõ Ýå³ï³Ïáí: γå å³Ñå³Ý»É ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ñ»ï (ÑÇß»óÝ»É Ýñ³Ýó ³Ý¹³Ù³í׳ñÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ, Ïáã ³Ý»É ·áõÙ³ñ ÝíÇñ³μ»ñ»Éáõ Çñ»Ýó ³Ý¹³Ù³í׳ñÝ»ñÇó ½³ï, ûñÇݳϪ ÁÝïñ³ñß³íÇó ³é³ç): ä³ñμ»ñ³Ï³Ý ݳٳϳ·ñáõÃÛáõÝÁ, ÍÝÝ¹Û³Ý ûñí³ μ³ñ»Ù³ÕóÝùÝ»ñÁ ϳ٠ïáÝ³Ï³Ý Ý³Ë³Ó»éÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ïμ³ñÓñ³óÝ»Ý Ñ³Ý·³Ý³Ï»Éáõ Ýñ³Ýó å³ïñ³ëï³Ï³ÙáõÃÛáõÝÁ: ²å³Ñáí»É »Ï³ÙáõïÝ»ñÇ »õ ͳËë»ñÇ å³ïß³× Ñ³ßí³å³Ñ³Ï³Ý ÁÝóó³Ï³ñ·»ñÁ »õ í³ñãáõÃÛ³ÝÁ Ý»ñϳ۳óÝ»É å³ñμ»ñ³Ï³Ý ýÇݳÝë³Ï³Ý ѳßí»ïíáõÃÛáõÝÝ»ñ:
ø²Ô²ø²Î²Ü Îàôê²ÎòàôÂÚàôÜܺðÆÜ ²èÜâìàÔ úðºÜøܺð
àã µáÉáñ »ñÏñÝ»ñÝ áõÝ»Ý ³é³ÝÓÇÝ ûñ»ÝùÝ»ñ »õ ϳÝáݳϳñ·»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³Ý »õ ýÇݳÝë³íáñÙ³Ý í»ñ³µ»ñÛ³É: àñáßÝ»ñÁ, ë³Ï³ÛÝ, áõÝ»Ý: Æñ³½»Ï »Õ»ù ¹ñ³Ýóª ÝáõÛÝÁ ËáñÑáõñ¹ ï³Éáí Ó»ñ í³ñãáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ »õ ï»Õ»Ï³óÝ»Éáí ÙÛáõë Ïáõë³ÏÇó³Ï³ÝÝ»ñÇÝ »õë: гïáõÏ áõß³¹ñáõÃÛáõÝ ¹³ñÓñ»ù ѳñϳÛÇÝ ûñ»Ýë¹ñáõÃÛ³ÝÁ »õ ÝíÇñ³ïíáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ»ï ϳåí³Í ³ÛÉ Çñ³í³Ï³Ý å³Ñ³ÝçÝ»ñÇÝ: ÒºèܲðÎ. ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
75
²áõ¹ÇïáñÝ»ñ* ²Ûë ¹»åùáõÙ »õë, ³áõ¹ÇïáñÝ»ñÇÝ ³é³ç³¹ñíáÕ å³Ñ³ÝçÝ»ñÁ ï³ñµ»ñ »Ýª ѳßíÇ ³éÝ»Éáí ï³ñµ»ñ »ñÏñÝ»ñáõÙ ·áñÍáÕ ûñ»ÝùÝ»ñÝ áõ ³í³Ý¹áõÛÃÝ»ñÁ։ γñáÕ ¿ ѳñÏ ÉÇÝÇ ÁÝïñ»É ³áõ¹ÇïáñÝ»ñÇ Ï³Ù Ýñ³Ýó ÷á˳ñÇÝáÕÝ»ñÇ, áñáÝù Ó»ñ ï»Õ³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñ »Ý (µ³Ûó á㪠í³ñãáõÃÛ³Ý ³Ý¹³Ù ), »Ã» Ó»ñ µÛáõç»Ý ³é³ÝÓÇÝ »ù í³ñáõÙ, í»ñ³¹³ë Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ûÕ³ÏÝ»ñÇó ³ÝϳË, »õ, Ñ»ï»õ³µ³ñ, ÇÝùÝ»ñ¹ »ù ѳßí»ïáõ ¹ñ³ ѳٳñ: àñáß »ñÏñÝ»ñáõÙ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ ûñ»ÝùÝ»ñÁ å³Ñ³ÝçáõÙ »Ý ÁÝïñ»É »ñÏáõ ³áõ¹ÇïáñÝ»ñª ÏÇñ³é»Éáí ³Ûëå»ë Ïáãí³Í §»ñÏáõ ½áõÛ· ³ãùǦ ëϽµáõÝùÁ: ÜáõÛÝÇëÏ »Ã» ³ÛëåÇëÇ å³Ñ³Ýç ¹ñí³Í ã¿, ÝÙ³Ý ëϽµáõÝùÇ Ñ»ï»õ»ÉÁ ˻ɳÙÇï ÏÉÇÝǪ Ýí³½»óÝ»Éáõ ѳٳñ ½»Õͳñ³ñáõÃÛ³Ý Ñ»ï ϳåí³Í éÇëÏ»ñÁ: ²Þʲî²Üø²ÚÆÜ ä²ðî²Î²ÜàôÂÚàôÜܺð
¶³ÝÓ³å»ïÇ Ñ³ßí³å³Ñ³Ï³Ý ѳßí³éÙ³Ý ³Ù»Ý³ÙÛ³ í»ñ³ÑëÏáÕáõÃÛáõÝ: ¸áõù å»ïù ¿ Ùßï³å»ë áõݻݳù ï»Õ³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ ýÇݳÝë³Ï³Ý ÝÛáõûñÝ áõëáõÙݳëÇñ»Éáõ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ: ¼»ÏáõÛó ýÇݳÝë³Ï³Ý ѳßí³éáõÙÝ»ñÇ ó³Ýϳó³Í ³Ýѳٳå³ï³ë˳ÝáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ: ¼»ÏáõÛóÇ Ý»ñϳ۳óáõÙ ³Ù»Ý³ÙÛ³ ÁݹѳÝáõñ ÅáÕáíÇÝ: * ̳ÝáÃáõÃÛáõÝ- ²áõ¹ÇïáñÝ»ñ-ѳßí»ùÝÝáÕÝ»ñ (ÊÙμ.) 76
ÒºèܲðÎ.
ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
¶áñ Í ³ ¹Ç ñ ïÝ ûñ»Ý ¶áñͳ ¹Çñ ïÝûñ»Ý γ é³ í ³ ñ Ç ã γ ø³ ñïá õÕ³ ñ ïáõÕ ³ñ
ÆÝãå»ë ¿É ³Ýí³ÝíÇ ³Ûë å³ßïáÝÁ, ¹ñ³ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ å»ïù ¿ Çñ³Ï³Ý³óí»Ý Ó»ñ Ù³ëݳ×ÛáõÕáõÙ: àñ»õ¿ Ù»ÏÝ ³ÝÑñ³Å»ßï³µ³ñ å»ïù ¿ Ý߳ݳÏíÇ áñå»ë ³Û¹ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ·É˳íáñ å³ï³ë˳ݳïáõ: γËí³Í Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ ã³÷Çó »õ ýÇݳÝë³Ï³Ý é»ëáõñëÝ»ñÇóª Ñݳñ³íáñ ¿ ϳñÇù ÉÇÝÇ ³ß˳ï³ÝùÇ ÁݹáõÝ»Éáõ áñ»õ¿ Ù»ÏÇÝ ÉñÇí Ï³Ù Ï»ë ¹ñáõÛùáí: ÀݹáõÝí»Éáõ ¹»åùáõÙ ³Û¹ ³ÝÓÁ ϳñáÕ ¿ ÇÝùݳµ»ñ³µ³ñ ¹³éÝ³É í³ñãáõÃÛ³Ý ³Ý¹³Ù: ÆëÏ Ï³Ù³íáñáõÃÛ³Ý ëϽµáõÝùáí ³Û¹ ³ß˳ï³ÝùÝ»ñÁ ëï³ÝÓÝ»Éáõ ¹»åùáõÙ Ýñ³Ý ѳÝÓݳñ³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ïñíáõÙ »Ý í³ñãáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ ÙÇç»õ ³ß˳ï³ÝùÇ µ³ßËÙ³Ý ëϽµáõÝùáí: ø³ñïáõÕ³ñÁ ëáíáñ³µ³ñ ѳٳϳñ·áõÙ ¿ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ, ·ñáõÙ »õ ïå³·ñáõÙ ¿ ßñç³µ»ñ³Ï³ÝÝ»ñ, ûñ³Ï³ñ·»ñ, ³ñӳݳ·ñáõÃÛáõÝÝ»ñ, ï³ñ³Íáõ٠ͳÝáõóáõÙÝ»ñ ï»Õ³Ï³Ý Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ѳݹÇåáõÙÝ»ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É, ÇÝãåÇëÇù »Ý í³ñãáõÃÛ³Ý ÝÇëï»ñÁ, ÁݹѳÝáõñ ÅáÕáíÝ»ñÁ ϳ٠ûٳïÇÏ áõÕÕí³ÍáõÃÛ³Ý ³ÛÉ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ: ÒºèܲðÎ. ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
77
²Þʲî²Üø²ÚÆÜ ä²ðî²Î²ÜàôÂÚàôÜܺð
ø³ñïáõÕ³ñÁ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ Ññ³-
íÇñáõÙ ¿ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ »õ Çñ³½»ÏáõÙ Ýñ³Ýó ë³ÑÙ³Ýí³Í í»ñçݳųÙÏ»ïÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ (ûñÇݳϪ áñáßáõÙÝ»ñÇ Ý»ñϳ۳óÙ³Ý Ï³Ù ÁÝïñ³Ï³Ý ÁÝóó³Ï³ñ·»ñÇ ³éÝãáõÃÛ³Ùμ): ø³ñïáõÕ³ñÁ ϳ½ÙáõÙ ¿ ÝÇëï»ñÇ ³ñӳݳ·ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ »õ ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ ï»Õ»Ï³óÝáõÙ í»ñ³¹³ë Ïáõë³Ïó³Ï³Ý Ù³ñÙÇÝÝ»ñÇ í³ñãáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ: ø³ñïáõÕ³ñÁ å»ïù ¿ ïÇñ³å»ïÇ »ñÏñáõÙ ·áñÍáÕ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ ûñ»ÝùÝ»ñÇÝ, ë»÷³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ý»ñùÇÝ Ï³Ýáݳϳñ·»ñÇÝ »õ ë³ÑÙ³Ýí³Í ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ ÁÝóó³Ï³ñ·³ÛÇÝ Ï³ÝáÝÝ»ñÇÝ, ÇÝãå»ë ݳ»õ û·ÝáõÃÛáõÝ óáõó³μ»ñÇ Ý³Ë³·³ÑÇÝ ÁÝóó³Ï³ñ·»ñÇÝ ³éÝãíáÕ Ñ³ñó»ñáõÙ: ܳ å³ñμ»ñ³μ³ñ ϳñáÕ ¿ ³é³ù»É ݳٳÏÝ»ñ ϳ٠ͳÝáõóáõÙÝ»ñ Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ: ø³ñïáõÕ³ñÁ, ·³ÝÓ³å»ïÇ Ñ»ï ѳٳï»Õ, í³ñáõÙ ¿ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ ïíÛ³ÉÝ»ñÇ ßï»Ù³ñ³ÝÁ:
²ß˳ï³ÝùÇ ÁݹáõÝí»Éáõ »õ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ·ñ³ë»ÝÛ³ÏÇ ³éϳÛáõÃÛ³Ý ¹»åùáõÙ
ºÃ» Ù³ëݳ×ÛáõÕÝ áõÝÇ ·ñ³ë»ÝÛ³ÏÇ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ, ù³ñïáõÕ³ñÁ ѳٳϳñ·áõÙ ¿ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ù»ÝûñÛ³ ³ß˳ï³ÝùÝ ³Û¹ í³ÛñÇó »õ ѳÝñáõÃÛ³ÝÁ ѳë³Ý»ÉÇ ¹³ñÓÝáõÙ ¹ñ³ ïíÛ³ÉÝ»ñÁ, ûñÇݳϪ å³ßïáÝ³Ï³Ý ÷áëï³ÛÇÝ Ñ³ëó»Ý »õ ÁÝïñáÕÝ»ñÇ Ëݹñ³ÝùÝ»ñÇ »õ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ÝϳïÙ³Ùμ Ñ»ï³ùÁñ78
ÒºèܲðÎ.
ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
ùñáõÃÛáõÝ óáõó³μ»ñáÕ ³ÝÓ³Ýó ѳٳñ ݳ˳ï»ëí³Í ÏáÝï³Ïï³ÛÇÝ ³ÝÓÇ ïíÛ³ÉÝ»ñÁ: Îáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ÷³ëï³ÃÕûñÇ »õ ÁÝïñ³ñß³íÇÝ ³éÝãíáÕ ÝÛáõûñÇ í³ñã³ñ³ñáõÃÛáõÝÁ:
ÊáëÝ³Ï / Ù³ õÕ³ Ù ³ ÙÉá Ù Éá ù³ ñïá ñ ïáõÕ ³ñ
Ðñ³å³ñ³Ï»ù ³ÛÝ Ù»Í ³ß˳ï³ÝùÁ, áñ ϳï³ñáõÙ ¿ Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ: »° Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³ç³ÏÇóÝ»ñÁ »õ û°ùÝݳ¹³ïÝ»ñÁ å»ïù ¿ ï»Õ»Ï³óí³Í ÉÇÝ»Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ: ä³ñµ»ñ³µ³ñ ï³ñ³Í»ù Ù³ÙÉá ѳÕáñ¹³·ñáõÃÛáõÝÝ»ñ, µ³Ûó ÙdzÛÝ »Ã» Ï³Ý ³½¹³ñ³ñÙ³Ý Ñ³Ù³ñ Ýå³ï³Ï³Ñ³ñÙ³ñ ÝáñáõÃÛáõÝÝ»ñ ϳ٠ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ: سÙÉá ѳÕáñ¹³·ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³ÝѳñÏÇ ï³ñ³ÍáõÙÁ ÙdzÛÝ ÏíݳëÇ Ó»ñ í³ñϳÝÇßÁ՝ Ó³ÝÓñ³óÝ»Éáí µáÉáñÇÝ։ ²ÝÑñ³Å»ßï ¿ ݳ»õ Ëñ³Ëáõë»É Ó»ñ Ïáõë³ÏÇóÝ»ñÇݪ ݳٳÏÝ»ñ ÑÕ»Éáõ ï»Õ³Ï³Ý Ù³ÙáõÉÇÝ ³½³ï³Ï³Ý ï»ë³Ï»ïÝ»ñÇ É³ÛÝ ï³ñ³ÍÙ³Ý Ñ³Ù³ñ: Èñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñáõÙ Ó»ñ ³ë»ÉÇùÁ ½»ï»Õ»Éáõ ѳٳñ áõÝ»ó»ù ï»Õ³Ï³Ý »õ ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇ ó³ÝÏÁ »õ ³ß˳ï³Ýù³ÛÇÝ ßÁ÷áõÙÝ»ñ ѳëï³ï»ù Éñ³·ñáÕÝ»ñÇ áõ ËÙµ³·ÇñÝ»ñÇ Ñ»ï: ºÃ» ¹áõù Ýáñ»Ï »ù »õ ¹»é ãáõÝ»ù ÝÙ³Ý ó³ÝÏ, ÇÝùÝ»ñ¹ Ý»ñϳ۳ó»ù ï»Õ³Ï³Ý å³ñµ»ñ³ÒºèܲðÎ. ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
79
ϳÝÝ»ñÇÝ, Ñ»éáõëï³é³¹Çáϳ۳ÝÝ»ñÇÝ, ѳٳó³Ýó³ÛÇÝ »õ ³ÛÉ Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇÝ: ºÕ»±ù ѳٵ»ñ³ï³ñ. ÇÝãå»ë ó³Ýϳó³Í Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ, Éñ³·ñáÕÝ»ñÇÝ »õ ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÇÝ Ù»ñӻݳÉáõ ѳٳñ ÝáõÛÝå»ë Å³Ù³Ý³Ï ¿ ³ÝÑñ³Å»ßï: ØÇ° ³ÏÝϳɻù, áñ Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÁ Ùdzݷ³ÙÇó ˳ݹ³í³éáõÃÛ³Ùµ ÏÑÛáõñÁÝÏ³É»Ý Ó»½ »õ ³ÏïÇíáñ»Ý ÏÉáõë³µ³Ý»Ý Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ýóáõ¹³ñÓÁ ϳ٠ٻ絻ñáõÙÝ»ñ Ï³Ý»Ý Ó»ñ Ññ³å³ñ³ÏáõÙÝ»ñÇó: Þ³ñáõݳϻù ³ß˳ï»É ç³Ý³¹ñ³µ³ñ »õ ³ñÑ»ëï³í³ñÅáñ»Ý, »õ Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÁ ³ÝϳñáÕ ÏÉÇÝ»Ý »ñϳñ ³Ýï»ë»É Ó»½: гÕáñ¹³ÏóáõÃÛ³Ý Ù³Ýñ³Ù³ëÝ»ñÇÝ Ï³ñáÕ »ù ³í»ÉÇ É³í ͳÝáÃ³Ý³É 7-ñ¹ ·ÉËáõÙ: âÝ³Û³Í ß³ï ϳñ»õáñ ¿ Ó»ñ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ûñ»ÝùÝ»ñÇÝ áõ Ý»ñùÇÝ Ï³Ýáݳϳñ·»ñÇÝ Ñ»ï»õ»É, ÇÝãå»ë ݳ»õ ³å³Ñáí»É ³ß˳ï³ÝùÇ ×Çßï µ³Å³ÝáõÙÁ í³ñãáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ ÙÇç»õ, ³ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, ³Ù»Ý ÇÝã ãÇ å³ÛٳݳíáñíáõÙ ¹ñ³Ýóáí: Ò»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³ÝÁ Ó³ÛÝ»ñ µ»ñáÕ Ï»Ý³ñ³ñ áõÅÁ Ó»ñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÝ »Ý: гçáñ¹ ·ÉáõËÝ ³Ý¹ñ³¹³éÝáõÙ ¿ ³ÛÝ ËݹñÇÝ, û ÇÝãå»ë ϳñ»ÉÇ ¿ ÁݹɳÛÝ»É Ó»½ ³Ý¹³Ù³Ïó³ÍÝ»ñÇ Ï³½ÙÁ »õ ÇÝãå»ë å»ïù ¿ Ùß³Ï»É áõ Ï»ÝëáõÝ³Ï å³Ñå³Ý»É ³Ý¹³Ù³ÏóáõÃÛ³Ý Ñ»ÝùÁ: 80
ÒºèܲðÎ.
ø³Õ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³éáõóí³ÍùÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ
5. ²Ü¸²ØàôÂÚ²ÜÜ ²èÜâìàÔ Ð²ðòºð
ÒºèܲðÎ.
²Ý¹³ÙáõÃÛ³ÝÝ ³éÝãíáÕ Ñ³ñó»ñ
81
82
ÒºèܲðÎ.
²Ý¹³ÙáõÃÛ³ÝÝ ³éÝãíáÕ Ñ³ñó»ñ
5 ²Ý¹³ÙáõÃÛáõÝÝ ³Ù»Ý ÇÝã ¿: ²Ý¹³ÙÝ»ñÝ »Ý Ó»ñ ³ÏïÇíÇëïÝ»ñÁ, ûÏݳÍáõÝ»ñÁ, ËáñÑáõñ¹Ý»ñÇ, ËáñÑñ¹³ñ³ÝÇ, ºõñáËáñÑñ¹³ñ³ÝÇ å³ï·³Ù³íáñÝ»ñÁ: Üñ³Ýó áõÅ»ñáí ¿ Çñ³Ï³Ý³óíáõÙ ýáݹ»ñÇ Ñ³í³ù³·ñÙ³Ý »õ ù³ñá½³ñß³íÝ»ñÇ Í³Ýñ³ÏßÇé Ù³ëÁ: ØÇ³Ï µ³ÝÁ, áñáí ã»Ý ½µ³ÕíáõÙ ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ, ÇÝùݳѳí³ù³·ñáõÙÝ ¿: ²Ûë ·ÉáõËÁ Ïû·ÝÇ Ó»½ ³Ý¹ñ³¹³éݳÉáõ Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ñ»ï ѳñ³µ»ñí»Éáõ ϳ٠Ýáñ»ñÇÝ Ý»ñ·ñ³í»Éáõ ³Ù»Ý³Ï³ñ»õáñ ËݹÇñÝ»ñÇÝ: Îáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³Ù ¹³éݳÉÁ ëáíáñ³µ³ñ Ñ»ßï ¿ (ãÝ³Û³Í Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ûñ»ÝùÝ»ñÁ ï³ñµ»ñ »ñÏñ-
Ý»ñáõ٠ϳñáÕ »Ý ë³ÑÙ³Ý»É ùÇã û ß³ï ËÇëï å³Ñ³ÝçÝ»ñ): ºíñáå³ÛáõÙ ëáíáñ³Ï³Ý µÝáõÛà ¿ ÏñáõÙ
Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÇ ÏáÕÙÇó ³Ý¹³Ù³í׳ñ ï³ÉÁ, Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ÑÇÙݳñ³ñ ëϽµáõÝùÝ»ñÇÝ Ñ³Ù³Ó³ÛÝ»Éáõ Ù³ëÇÝ Ñ³Ûï³ñ³ñ»ÉÁ »õ ³å³ª Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ï»Õ³Ï³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇÝ Ù³ëݳÏó»Éáõ Çñ³íáõÝù Ó»éù µ»ñ»ÉÁª Ý»ñ³éÛ³É Ó³ÛÝÇ Çñ³íáõÝùÇ ÏÇñ³éÙ³Ý ßÝáñÑÇí ï»Õ³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ ï»ë³Ï»ïÝ»ñÇ íñ³ ³½¹»óáõÃÛáõÝ ·áñÍ»ÉÁ: гñÏ ¿, áñ Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝ é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý áñáßáõ٠ϳ۳óÝÇ ³Ý¹³Ù³·ñí»Éáõ ѳٳñ ¹ÇÙáõÙ Ý»ñϳ۳óñ³Í ³ÝÓ³Ýó ÁݹáõÝ»Éáõ ϳñ·Ç »õ ë³Ñٳݳ÷³ÏáõÙÝ»ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É: ²Û¹áõѳݹ»ñÓ, ë³Ñٳݳ÷³ÏáõÙÝ»ñÁ ϳñáÕ »Ý ÒºèܲðÎ.
²Ý¹³ÙáõÃÛ³ÝÝ ³éÝãíáÕ Ñ³ñó»ñ
83
ÏÇñ³éí»É ³ÛÝù³Ýáí, áñù³Ýáí áñ ¹³ ÃáõÛɳïñíáõÙ ¿ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ í»ñ³µ»ñáÕ å»ï³Ï³Ý ûñ»ÝùÝ»ñáí: ²Ý¹³Ù³ÏóáõÃÛ³Ý Ï³ÛáõÝ ÑÇÙùÁ Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý µáÉáñ ù³Õ³ù³Ï³Ý »õ ëáóÇ³É³Ï³Ý Ñ³çáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ·ñ³í³Ï³ÝÝ ¿: Îáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³Ù³ÏóáõÃÛ³Ý í³ñã³ñ³ñáõÃÛáõÝÁ ϳñ»õáñ ¹»ñ ¿ ˳ÕáõÙ ß³ñù³ÛÇÝ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ ½³Ý·í³ÍÇ Ñ»ï ѳÕáñ¹³ÏóÙ³Ý »õ ÙáµÇÉǽ³óÙ³Ý ·áñÍáõÙ: гÙá½í»ù, áñ ¹áõù áõÝ»ù Ýñ³Ýó Ñ»ï ϳå ѳëï³ï»Éáõ ѳٳñ ³ÝÑñ³Å»ßï ÑÇÙÝ³Ï³Ý ïíÛ³ÉÝ»ñÁ, ³Ý·³Ù ³ÛÝ ¹»åùáõÙ, »ñµ ï»Õ³÷áËí»Ý ³ÛÉ µÝ³Ï³í³Ûñª ³é³Ýó Ýáñ ѳëó»Ý Ó»½ ѳÛïÝ»Éáõ: ê³ Ï³ñ»õáñ ¿ áã ÙdzÛÝ ³Ý¹³Ù³í׳ñÝ»ñÇ ·³ÝÓÙ³Ý ³éáõÙáí, ³ÛÉ Ý³»õ ϳ½Ù³Ï»ñåí³Í ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇÝ Ýñ³Ýó Ý»ñ·ñ³í»Éáõ ѳٳñ: úñÇݳϪ ï³ñÇùÇ, ÑÙïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³Ù Ù³ëݳ·ÇïáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ ïíÛ³ÉÝ»ñÁ Ó»½ ÃáõÛÉ »Ý ï³ÉÇë áñáß³ÏÇ Ýå³ï³Ï³ÛÇÝ ËÙµ»ñÇ Ññ³íÇñ»É ³é³ÝÓÇÝ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ /»°õ áñå»ë Ù³ëݳÏÇó, »°õ áñå»ë ³ñÅ»ù³íáñ é»ëáõñë/: лï»õ³µ³ñ, ³Ý¹³ÙáõÃÛ³Ý í³ñã³ñ³ñáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ ɳí Ùß³Ïí³Í ïíÛ³ÉÝ»ñÇ ßï»Ù³ñ³ÝÝ Çëϳå»ë ϳñ»õáñ ¿: ÖÇßï ¹³ë³íáñáõÃÛ³Ùµ ϳ½Ùí³Í »õ óñÙ³óí³Í óáõó³ÏÝ»ñÁ ϳñáÕ »Ý ÏÇñ³éí»É µ³½Ù³½³Ý Ýå³ï³ÏÝ»ñáí, ³Û¹ ÃíáõÙª ÙÇçáóÝ»ñÇ Ï³Ù Ï³Ù³íáñÝ»ñÇ Ñ³í³ù³·ñÙ³Ý, ³ñß³íÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³Ý »õ ³ÛÉÝ: 84
ÒºèܲðÎ.
²Ý¹³ÙáõÃÛ³ÝÝ ³éÝãíáÕ Ñ³ñó»ñ
²Ü¸²ØܺðÀ ø²Ô²ø²Î²Ü вæàÔàôÂÚ²Ü ¶ð²ì²Î²ÜÜ ºÜ ä³ñ½ ×ßÙ³ñïáõÃÛáõÝ ¿ ³ÛÝ, áñ áñ»õ¿ ù³Õ³ù³_
Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝ Ï³ñáÕ ¿ ³í»ÉÇ Ù»Í Ñ³çáÕáõ_ ÃÛáõÝÝ»ñ ³ñӳݳ·ñ»É Çñ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ûñ³_ ϳñ·Á ËóݻÉáõ »õ ûÏݳÍáõÝ»ñ ÁÝïñ»Éáõ ·áñÍáõÙ, »Ã» Ç ½áñáõ ¿ Çñ ³Ý¹³ÙáõÃÛáõÝÝ ÁݹɳÛÝ»Éáõ: ²Ý¹³Ù_ Ý»ñÁ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ù»Ý³³ñÅ»ù³íáñ é»ëáõñëÝ »Ý: ²Ý¹³ÙÝ»ñ ѳí³ù³·ñ»ÉÁ ¹Åí³ñ, ųٳݳϳï³ñ »õ ͳËë³ï³ñ ËݹÇñ ¿, μ³Ûó ³é³Ýó Ýñ³Ýó ¹áõù, Ù»Í ³éáõÙáí, ã»ù ϳñáÕ Ñ³ÕÃ»É ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ: γ۳ó³Í ջϳí³ñáõÃÛáõÝÁ ϳñáÕ ¿ Ù³ñï³Ññ³_ í»ñ ï»ëÝ»É Ç ¹»Ùë Ýáñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ »õ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇ, μ³Ûó Ñ»Ýó ë³ ¿, áñ ³å³ÑáíáõÙ ¿ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý »ñϳñ³Ï»óáõÃÛáõÝÁ:
à±ñÝ ³ ÙÝ»ñÇ ³í ³ ù³ ·ñÙ³Ý à ±ñÝ ¿ ³Ý¹ ³Ý¹³ ÙÝ»ñÇ Ñ Ñ³ í³ ·ñ Ù ³ Ý É³í³·áõÛÝ ×³ Ý ³ å³ ñ Ñ Á
سñ¹ÇÏ ï³ñµ»ñ »Ý, ù³Õ³ù³Ï³Ý Ù³ëݳÏóáõÃÛ³Ý ³í³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÝ ¿É Ùdzï»ë³Ï ã»Ý ï³ñµ»ñ »ñÏñÝ»ñáõÙ: Þ³ï Ù³ñ¹ÇÏ ³ÏïÇí ¹ÇñùáñáßáõÙ Ïóáõó³µ»ñ»Ý Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ýϳïٳٵ, »Ã» Ó»ñ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÁ Ýñ³Ýó ѳÙá½Çã Ãí³Ý »õ »Ã» ï»ëÝ»Ý, áñ ¹áõù ç³Ýù áõ »é³Ý¹ ã»ù ËݳÛáõ٠ѳÝáõÝ ³Û¹ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇ, ³ÛëÇÝùݪ ѳÝñ³ÛÇÝ ÏÛ³ÝùáõÙ Ó»ñ Ý»ñϳÛáõÃÛáõÝÁ ßáß³÷»ÉÇ ¿, ÇëÏ Ó»ñ ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ µ³í³ñ³ñ ã³÷áí ¿ Éáõë³µ³ÝíáõÙ։ ÒºèܲðÎ.
²Ý¹³ÙáõÃÛ³ÝÝ ³éÝãíáÕ Ñ³ñó»ñ
85
²Û¹áõѳݹ»ñÓ, µ³½Ù³ÃÇí Ù³ñ¹ÇÏ, å³ïñ³ëï³Ï³Ù ÉÇÝ»Éáí ÁݹáõÝ»Éáõ ³½³ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ·³Õ³÷³ñÝ»ñÁ, ã»Ý ³ÝÇ ³é³çÇÝ ù³ÛÉÁ, ù³ÝÇ ¹»é ¹áõù ÇÝùÝ»ñ¹ ã»ù ·Ý³ó»É Ýñ³Ýó Áݹ³é³ç: Üáñ ³Ý¹³ÙÝ»ñ ѳí³ù³·ñ»Éáõ É³í »Õ³Ý³Ï ¿ ïáõÝ ³é ïáõÝ ³ÝÓÝ³Ï³Ý ³Ûó»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, ãÝ³Û³Í áñ ³Ûë Ùáï»óáõÙÁ ϳñáÕ ¿ ϳËí³Í ÉÇÝ»É Ó»ñ »ñÏñáõÙ ³éϳ ³í³Ý¹áõÛÃÝ»ñÇó »õ ëáíáñáõÛÃÝ»ñÇó: ²Ûë Ù»Ãá¹Á Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇó å³Ñ³ÝçáõÙ ¿ ѳٳñÓ³ÏáõÃÛáõÝ: ¸áõù å»ïù ¿ ÉÇÝ»ù ɳí å³ïñ³ëïí³Í Ó»ñ ³ë»ÉÇùÇ ³éáõÙáí, ݳ»õ å³ïñ³ëï ÉÇÝ»É ÏáåÇï ³ñÓ³·³ÝùÝ»ñÇ Ï³Ù Ñ»ï³ùñùñáõÃÛ³Ý Çëå³é µ³ó³Ï³ÛáõÃÛ³Ý: سñ¹Ï³Ýó Ñ»ï ѳݹÇå»ÉÇë ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ å»ïù ¿ ÉÇÝ»Ý ù³Õ³ù³í³ñÇ µáÉáñ å³ñ³·³Ý»ñáõÙ. ѳñÏ ¿ Ý»ñϳ۳ݳÉ, Ý»ñϳ۳óÝ»É Ý³»õ Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ, µÝ³ÏÇãÝ»ñÇÝ ¹ÇÙ»É ³ÝáõÝÝ»ñáí, Ýñ³Ýó ïñ³Ù³¹ñ»É ³ÝÑñ³Å»ßï ï»Õ»ÏáõÃÛáõÝÝ»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý »õ Ýñ³ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇ Ù³ëÇݪ Ç ÙÇ µ»ñ»Éáí ³Ý¹³Ù³·ñí»Éáõ ÑÇÙÝ³Ï³Ý å³ï׳éÝ»ñÁ: ²ÝÑñ³Å»ßï ¿ ·ñ³éáõÙÝ»ñ ϳï³ñ»É Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñÇ Ñ»ï ѳݹÇåÙ³Ý í»ñ³µ»ñÛ³É: àÙ³Ýù ϳñáÕ »Ý ó³ÝÏáõÃÛáõÝ ãѳÛïÝ»É ÙdzݳÉáõ Ñ»Ýó ³Û¹ Å³Ù³Ý³Ï »õ ³í»ÉÇ »ñϳñ Å³Ù³Ý³Ï å³Ñ³ÝçíÇ ÝÙ³Ý áñáßáõ٠ϳ۳óÝ»Éáõ ѳٳñ։ лï³ùñùñáõÃÛáõÝ óáõó³µ»ñáÕÝ»ñÇ Ñ»ï ϳñ»ÉÇ ¿ 86
ÒºèܲðÎ.
²Ý¹³ÙáõÃÛ³ÝÝ ³éÝãíáÕ Ñ³ñó»ñ
ÏñÏÇÝ Ñ³Ý¹Çå»Éª ÷áùñ-ÇÝã ³í»ÉÇ áõß։ ÆëÏ Ç±Ýã ϳñ»ÉÇ ¿ ³ë»É Ù³ñ¹Ï³Ýó, áñáÝù Ïí³ñ³Ý»Ý ÙdzݳÉáõ ѳñóáõÙ: ²Ñ³ 8 å³ï³ë˳Ý, áñ ϳñ»ÉÇ ¿ ï³É Ù»ñÅáõÙ ëï³Ý³Éáõ ¹»åùáõÙ11. 1. §ºë Å³Ù³Ý³Ï ãáõݻ٠ݻñ·ñ³íí»Éáõ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç¦. àã áù ѳñϳ¹ñí³Í ã¿ ¹³éÝ³É ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇã §ÉñÇí ¹ñáõÛùáí¦. §´³ñë»Éáݳ¦ ýáõïµáɳÛÇÝ ³ÏáõÙµÝ áõÝÇ ³í»ÉÇ ß³ï ³ÏáõÙµÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñ, ù³Ý ¹³ßïáõ٠˳ճóáÕÝ»ñ: ²Ñ³ û ÇÝãáõ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÁ ÝáõÛÝå»ë áõÝ»Ý ³í»ÉÇ ß³ï ³ç³ÏÇóÝ»ñÇ, ù³Ý ³ÏïÇí ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÇ Ï³ñÇù ù³Õ³ù³ÛÇÝ ËáñÑáõñ¹Ý»ñáõÙ »õ ËáñÑñ¹³ñ³ÝÝ»ñáõÙ: 2. §ºë ϳݹ³Ù³·ñí»Ç, »Ã» ÙdzÛÝ §³Ûë ϳ٠³Ûݦ ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇãÁ ãÉÇÝ»ñ ÝáõÛÝ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³Ù¦ (²). ²½³ï³Ï³ÝÝ»ñÁ Ó»õ³íáñí³Í »õ ˳ñǽٳïÇÏ ³Ýѳï³Ï³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñ »Ý, áñáÝù ϳñáÕ »Ý Ù³ñ¹Ï³Ýó µ»õ»é³óݻɪ Ó»éù µ»ñ»Éáí û° µ³ñ»Ï³ÙÝ»ñ, û° ѳϳé³Ïáñ¹Ý»ñ: ÂÇÙÝ áõ é³½Ù³í³ñáõÃÛáõÝÝ ¿, áñ ÷áËáõÙ »Ý Çñ»ñÇ ¹ñí³ÍùÁ: â»ë ϳñáÕ ³ÏáõÙµÇ µáÉáñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ Ñ³í³ë³ñ³å»ë ѳٳÏñ»É: 11 ”Vorsitzendenhandbuch für Orts-und Kreisverbände der FDP NRW”, Fdp Landesverband nordrhein-Westfalen, Ù³ñï, 2009 Ã., ¿ç»ñ 45-46: ÒºèܲðÎ.
²Ý¹³ÙáõÃÛ³ÝÝ ³éÝãíáÕ Ñ³ñó»ñ
87
3. §ºë ϳݹ³Ù³·ñí»Ç, »Ã» ÙdzÛÝ §³Ûë ϳ٠³Ûݦ ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇãÁ ãÉÇÝ»ñ ÝáõÛÝ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³Ù¦ (´). ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ɳíÝ »Ý ³ÛÝù³Ýáí, áñù³Ýáí ɳíÝ »Ý ¹ñ³Ýó ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ: ¸Å·áÑ»É Ï³ñáÕ »Ý µáÉáñÁ, ÇëÏ áñå»ë ³Ý¹³Ùª ¹áõù ÇÝùÝ»ñ¹ áõÝ»ù Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ÁÝóóùÇ íñ³ Ý»ñ·áñÍ»Éáõ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ: 4. §ºë ã·Çï»Ù Ù»ÏÇÝ, áí ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³Ù ¿¦: ºÕ»ù ѳٳñÓ³Ï »õ ׳ݳã»ù ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇݪ ѳ׳˻Éáí »õ áõëáõÙݳëÇñ»Éáí Ó»ñ ѳٳÛÝùáõÙ ï»ÕÇ áõÝ»óáÕ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÁ, ͳÝáóó»ù Ñ»ï³ùñùÇñ Ù³ñ¹Ï³Ýó Ñ»ï: 5. §ºë ÇÙ Ó³ÛÝÁ ï³ÉÇë »Ù ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³ÝÁ. ϳñÍáõÙ »Ùª ¹³ µ³í³Ï³Ý ¿¦: ²½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ ϳñÇù áõÝÇ ³í»ÉÇ áõ ³í»ÉÇ ß³ï ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ: ²í»ÉÇ Áݹ³ñÓ³Ï ³Ý¹³ÙáõÃÛáõÝÁ µ³ñÓñ³óÝáõÙ ¿ ѳÝñ³ÛÇÝ ×³Ý³ãáõÙÁ »õ ÁÝïñ³ñß³íÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ³ÝÑñ³Å»ßï ýÇݳÝë³Ï³Ý ϳñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: 6. §ÀݹѳÝáõñ ³éٳٵª »ë ÏÇëáõÙ »Ù Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ¹ÇñùáñáßáõÙÁ, ë³Ï³ÛÝ áã §³Ûë ϳ٠³Ûݦ ·áñÍãÇÝÁ¦: ì»ñçÇÝ Ñ³ßíáíª µáÉáñ áñáßáõÙÝ»ñÁ ÑÇÙÝíáõÙ »Ý ÷á˽ÇçáõÙÝ»ñÇ íñ³: ÎÛ³ÝùÁ ë»õ áõ ëåÇï³Ï ã¿, ³ÛÉ Ý»ñÏí³Í ¿ ÙáËñ³·áõÛÝÇ ï³ñµ»ñ »ñ³Ý·Ý»ñáí: ºÃ» ¹áõù Ù»Í Ù³ë³Ùµ ѳٳӳÛÝ »ù ³½³ï³Ï³Ý 88
ÒºèܲðÎ.
²Ý¹³ÙáõÃÛ³ÝÝ ³éÝãíáÕ Ñ³ñó»ñ
Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ¹ÇñùáñáßáõÙÝ»ñÇ Ñ»ï, ¹áõù ϳñáÕ »ù ÷áñÓ»É Ñ½áñ³óÝ»É ³Ûë ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ Ó»ñ »ñÏñáõÙ: 7. §ØÇÝã»õ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÁ ïí»óÇÝ §³Ûë áõ ³Ûݦ ËáëïáõÙÝ»ñÁ, ë³Ï³ÛÝ Ñ»ïá áãÇÝã ã³ñí»ó¦: ÀÝïñ³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñÁ 100%-áí ³ñï³óáÉáõÙ »Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ: öá÷áËíáÕ Ñ³Ý·³Ù³ÝùÝ»ñÇ µ»ñáõÙáí, ë³Ï³ÛÝ, ³å³·³Ý ϳñáÕ ¿ ³ÛÉ Ï»ñå ÁÝóݳÉ: êáíáñ³µ³ñ, Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ã»Ý áõÝ»ÝáõÙ ³ÛÝ µ³ó³ñÓ³Ï Ù»Í³Ù³ëÝáõÃÛáõÝÁ, áñ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ Ïï³ñ 100%-áí Çñ³Ï³Ý³óÝ»Éáõ ÁÝïñ³Ï³Ý Íñ³·ÇñÁ, ÇëÏ Ïá³ÉÇóÇáÝ Ñ³Ù³Ó³Ûݳ·ÇñÁ ¹ÝáõÙ ¿ Çñ ë³Ñٳݳ÷³ÏáõÙÝ»ñÁ: γñ»ÉÇ ¿ ѳñóÁ ¹Çï³ñÏ»É ³ÛÉ ï»ë³ÝÏÛáõÝÇó. ã»±Ý ³ñï³óáÉíáõÙ ³ñ¹Ûáù Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ÑÇÙݳñ³ñ ëϽµáõÝùÝ»ñÝ Çñ í³ñ³Í ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç: 8. §ÆÝÓ ¹áõñ ãÇ ·³ÉÇë ³Ý¹³¹³ñ ³ÝѳßïáõÃÛáõÝÁ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÙÇç»õ¦: ²é³ëå»É ¿ ³ÛÝ, áñ Ù»ñ ËݹÇñÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ Ï³Ý å³ïñ³ëïÇ ÉáõÍáõÙÝ»ñ, »õ áñ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ í»×»ñÁ ϳë»óÝáõÙ ¿ ѳÝñáõÃÛ³Ý µÝ³Ï³ÝáÝ ÁÝóóùÁ: Îáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÝ Ç ÙÇ »Ý µ»ñáõÙ ï³ñµ»ñ ù³Õ³ù³Ï³Ý ߳ѻñ »õ Ó»õ³íáñáõ٠ݳ˳ӻéÝáõÃÛáõÝÝ»ñ »ñÏñÇ ³å³·³ÛÇ Ñ³Ù³ñ: ¸ñ³Ýù ϳ۳óÝáõÙ »Ý ï³ñµ»ñ áñáßáõÙÝ»ñ »õ Ý»ñϳ۳óÝáõÙ ÁÝïñáÕÝ»ñÇ ¹³ïÇÝ:¸áõù ÝáõÛÝå»ë ϳñáÕ »ù ³½¹»É áñáßáõÙÝ»ñÇ Ï³Û³óÙ³Ý íñ³: ÒºèܲðÎ.
²Ý¹³ÙáõÃÛ³ÝÝ ³éÝãíáÕ Ñ³ñó»ñ
89
îáõÝ ³é ïáõÝ Çñ³Ï³Ý³óíáÕ ³Ûó»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ýáñ ³Ý¹³ÙÝ»ñ ѳí³ù³·ñ»Éáõ »Õ³Ý³ÏÝ»ñÇó Ù»ÏÝ ¿: Ø»Í Ãíáí Ù³ñ¹Ï³Ýó Ý»ñ·ñ³í»Éáõ »õ ³Ý¹³Ù³ÏóáõÃÛ³Ý ³é³ç³ñÏáí ѳݹ»ë ·³Éáõ Ýå³ï³Ïáí Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ϳñáÕ »Ý ϳ½Ù³Ï»ñå»É ù³Õ³ù³Ï³Ý, ųٳÝó³ÛÇÝ Ï³Ù Ùß³ÏáõóÛÇÝ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ։ Îáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ ϳñáÕ ¿ ݳ»õ û·ïí»É ³ÛÉ Ñ³Ýñ³ÛÇÝ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÇó: úñÇݳÏ, ÇÙ³ëï áõÝÇ ÙÇçáó³éÙ³Ý ï³ñ³ÍùáõÙ ï»Õ³¹ñ»É ï³Õ³í³ñ, áñï»ÕÇó ϳñ»ÉÇ ¿ ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛáõÝ ïñ³Ù³¹ñ»É Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý »õ Ýñ³ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ï³ñ»õáñáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ։ Þ³ï ϳñ»õáñ ¿, áñ ÁÝïñáÕÇ Ñ»ï Ó»ñ Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ ß÷áõÙ ³ñӳݳ·ñíÇ »õ ѻﳷ³ÛáõÙ í»ñÉáõÍáõÃÛ³Ý »ÝóñÏíÇ: Îáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ ã³÷³½³Ýó ϳñ»õáñ ¿ µáÉáñ ³ÝѳïÝ»ñÇ Ñ»ï ѳݹÇåáõÙÝ»ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É ÝßáõÙÝ»ñÇ ³éϳÛáõÃÛáõÝÁ. áíù»±ñ »Ý ³ç³ÏóáõÙ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³ÝÁ, áíù»±ñ Ñݳñ³íáñ ¿ áñ ³ç³Ïó»Ý »õ áíù»±ñ »ñµ»ù ã»Ý ³ç³ÏóÇ: ²ÝÑñ³Å»ßï ¿ áñ Ó»½ Ñ»ï áõݻݳù ³Ý¹³Ù³·ñÙ³Ý ¹ÇÙáõٳûñÃÇÏÝ»ñ ѳÝñ³ÛÇÝ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Å³Ù³Ý³Ï, Ñ»ßï ѳë³Ý»ÉÇ Ó»õ³ÝÙáõß Ó»ñ ѳٳó³Ýó³ÛÇÝ Ï³ÛùáõÙª ÙÇ³Å³Ù³Ý³Ï Ñ»ï»õ»Éáí ï»ËÝÇÏ³Ï³Ý ½³ñ·³óáõÙÝ»ñÇÝ, ѳë³Ý»ÉÇ ¹³ñÓÝ»ù ³Ý¹³ÙáõÃÛ³Ý ¹ÇÙáõÙ³Ó»õÁ µçç³ÛÇÝ Ñ»é³ËáëÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ: Îáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ñ³Ýñ³ÛÇÝ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ ϳ½Ù³Ï»ñå»ÉÇë, ÇÝãå»ë Ýßí³Í ¿ 6-ñ¹ 90
ÒºèܲðÎ.
²Ý¹³ÙáõÃÛ³ÝÝ ³éÝãíáÕ Ñ³ñó»ñ
·ÉËáõÙ, í»ñáÝßÛ³É ï³ñµ»ñ³ÏÝ»ñÇó Ù»ÏÁ ϳ٠ÙÇ ù³ÝÇëÁ å»ïù ¿ ³éϳ ÉÇÝ»Ý: ¸ÇÙáõٳûñÃÇÏÇ ïå³·Çñ ï³ñµ»ñ³ÏÁ ϳñáÕ ¿ ÉÇÝ»É Ó»ñ ³Ý¹³Ù³·ñÙ³Ý ³ñß³íÇ ÃéáõóÇÏÇ ¹³ñÓ»ñ»ëÇÝ, ÇÝãå»ë ûñÇÝ³Ï Ý³ËÏÇÝáõÙ ¶»ñÙ³ÝdzÛáõÙ ·áñÍáÕ ²½³ï ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý §Üáñ ÁÝÏ»ñÝ»ñª ѳÝáõÝ ³½³ïáõÃ۳ݦ (“neue Freunde für die Freiheit”) ÁÝïñ³ñ³ñß³íÇ ¹»åùáõÙ: ²Ý¹³Ù³·ñÙ³Ý ÷áõÉÇó Ñ»ïá ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ ϳ½Ù³Ï»ñå»É ÙÇçáó³éáõÙª ѳí³ù»Éáõ ѳٳñ Ýáñ áõ ÑÇÝ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ »õ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Õ»Ï³í³ñáõÃÛ³ÝÁ: Úáõñ³ù³ÝãÛáõñ Ýáñ ³Ý¹³Ù å»ïù ¿ ëï³Ý³ áÕçáõÛÝÇ Ý³Ù³Ï Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³é³çÝáñ¹Ç ϳ٠·É˳íáñ ù³ñïáõÕ³ñÇ ÏáÕÙÇó: ²Ü ¸²Ø ²Ü¸ ²Ø ܺð Æ Ü àÔæàôܺÈÀ î»Õ³Ï³Ý ϳéáõÛóÇ Ý³Ë³·³ÑáÕÁ å»ïù ¿ áÕçáõÝÇ Ýáñ»ÏÝ»ñÇ ·³ÉáõëïÁ ï»Õ³Ï³Ý Ïáõë³Ïó³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕ: ´³ó³ë³Ï³Ý ïå³íáñáõÃÛáõÝ ¿ ëï»ÕÍíáõÙ, »ñμ Ýáñ ³Ý¹³ÙÝ ëïÇåí³Í ¿ ÉÇÝáõ٠ѳñóÝ»É, û ÇÝãå»ë ϳñáÕ ¿ Ý»ñ·ñ³íí»É ϳéáõÛóÇ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³ÝÁ: γñ»ÉÇ ¿ ѳÝÓÝ»É ·³ÉÇù ÙÇçáó³éÙ³Ý Ññ³íÇñ³ïáÙë ϳ٠·ñ»É áÕçáõÛÝÇ Ý³Ù³Ïª Ýß»Éáí ³é³Ýóù³ÛÇÝ ÏáÝï³Ïï³ÛÇÝ ³ÝÓ³Ýó ïíÛ³ÉÝ»ñÁ »õ ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛáõÝ ïñ³Ù³¹ñ»Éáí ï»Õ³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³ÝÁ Ý»ñ·ñ³íí»Éáõ ó³Ýϳó³Í ³ÛÉ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ:
ÒºèܲðÎ.
²Ý¹³ÙáõÃÛ³ÝÝ ³éÝãíáÕ Ñ³ñó»ñ
91
¸áõù ϳñáÕ »ù ݳ»õ ϳ½Ù³Ï»ñå»É ³Ù»Ý³ÙÛ³ ÙÇçáó³éáõÙ Ýáñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñª ѳí³ù»Éáí Ýñ³Ýó ³½·³ÛÇÝ (ϳ٠ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ) Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ûÕ³ÏÝ»ñÇ ßﳵݻñÇó »õ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ï³Éáí ѳݹÇå»É Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý í³ñãáõÃÛ³Ý, ËáñÑñ¹³ñ³ÝÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ï³Ù ³ÛÉ Ý߳ݳíáñ ³½³ï³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÇ Ñ»ï: гٳ·áñͳÏó»Éáí ï»Õ³Ï³Ý ³½³ï³Ï³Ý ϳ½Ù³Ï»ñåáõÃÛ³Ý (»Ã» ³Û¹åÇëÇÝ Ï³) ϳ٠³ÛÉ ³½·³ÛÇÝ Ï³Ù ÙÇç³½·³ÛÇÝ ³½³ï³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÝ»ñÇ Ñ»ïª Ï³ñ»ÉÇ ¿ ݳ»õ ϳ½Ù³Ï»ñå»É ³ß˳ï³Ýù³ÛÇÝ Ñ³Ý¹ÇåáõÙÝ»ñ Ýáñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ñ»ïª ÁÝïñ³ñß³íÝ»ñÇ Ï³Ù Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ß³ñù³ÛÇÝ Ï³½ÙÇ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ßáõñç: ² ÛÝáõ³ Ù » Ý ³ ÛÝ Ç í ª
ä»ïù ¿ ÑÇß»É, áñ, ëϽµáõÝùáñ»Ý, ÉÇÝáõÙ »Ý »ñÏáõ ï»ë³ÏÇ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñ. ³ÛÝåÇëÇù, áñáÝù ó³ÝϳÝáõÙ »Ý ÙdzÛÝ Çñ»Ýó ËáñÑñ¹³Ýß³Ï³Ý »õ ýÇݳÝë³Ï³Ý ³ç³ÏóáõÃÛáõÝÁ óáõó³µ»ñ»É Ïáõë³ÏóáõÃÛ³ÝÁ »õ Ýñ³Ýù, áíù»ñ ݳËÁÝïñáõÙ »Ý ³ÏïÇí Ý»ñ·ñ³íí³ÍáõÃÛáõÝ: æ³Ý³ó»°ù Çñ³½»Ï å³Ñ»É ³é³çÇÝ ËÙµÇÝ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³ÝÁ »õ í³ñ³Í ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³ÝÁ, ë³Ï³ÛÝ Ýñ³Ýó å»ïù ã¿ ã³÷Çó ß³ï ³Ýѳݷëï³óÝ»É: ÆÝã í»ñ³µ»ñáõÙ ¿ »ñÏñáñ¹ ËÙµÇÝ, ¹áõù å»ïù ¿ áñù³Ý Ñݳñ³íáñ ¿ ß³ï µ³Ý å³ñ½»ù Ýñ³Ýó Ñ»ï³ùÁñ92
ÒºèܲðÎ.
²Ý¹³ÙáõÃÛ³ÝÝ ³éÝãíáÕ Ñ³ñó»ñ
ùñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ áõ Ý»ñáõÅÇ Ù³ëÇݪ ³å³Ñáí»Éáí Ýñ³Ýó áõÕÕ³ÏÇ Ù³ëݳÏóáõÃÛáõÝÁ: ²éѳë³ñ³Ï, ³Ý¹³ÙáõÃÛáõÝ Ó»éù µ»ñ»Éáí µáÉáñÝ ³ÏÝϳÉáõÙ »Ý ³é³í»É É³í »õ ³ÝÙÇç³Ï³Ýáñ»Ý ï»Õ»Ï³óí³Í ÉÇÝ»É ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝÇó »õ ï³ñíáÕ é³½Ù³í³ñáõÃÛáõÝÇó: î»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý (³Û¹ ÃíáõÙ ª ÝÇß³Ãí³ÛÇÝ) ѻջÕÇ Ù»ñ ųٳݳÏÝ»ñáõÙ ¹áõù ϳñáÕ »ù ¹³ ³å³Ñáí»É µ³ó³éÇÏ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ, Ñ»ÕÇݳϳí³ñ ËáëݳÏÝ»ñÇ, åñáý»ëÇáÝ³É »õ å³ñµ»ñ³Ï³Ý ¿É»ÏïñáݳÛÇÝ Ý³Ù³Ï³·ñáõÃÛ³Ý û·ÝáõÃÛ³Ùµ: ØÇ° ͳÝñ³µ»éÝ»ù Ýáñ»ÏÇÝ ã³÷Çó ß³ï ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñáí, ÷á˳ñ»ÝÁ å³ñ½»ù, û ݳ ÇÝã Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝÇ »õ ³ñ¹Ûáù ¹ñ³Ýù ³í»ÉÇ ß³ï ÙÇïí³Í »Ý û ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ùß³ÏÙ³ÝÁ, û å³ïñ³ëï³Ï³Ù ¿ ݳ»õ ³ç³Ïó»É ÁݹѳÝáõñ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ³ß˳ï³ÝùÝ»ñÇÝ, ³ë»Ýùª ÃéáõóÇÏÝ»ñ ï³ñ³Í»Éáí ϳ٠ù³ñá½³ñß³íÇÝ Ù³ëݳÏó»Éáí: Þ³ï ¹ÇÙáñ¹Ý»ñ Ñ»ï»õáõÙ »Ý å»ïáõÃÛ³Ý ÁݹѳÝáõñ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³ÝÁ »õ ³ÏïÇíáñ»Ý ¹ÇÙáõÙ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³ÝÁ ³Ý¹³Ù³·ñí»Éáõ ѳٳñ: Ò»ñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇó ß³ï»ñÁ ϳñáÕ »Ý ÇÙ³Ý³É Ù³ñ¹Ï³Ýó, áñáÝó Ñ»ï³ùñùñáõÙ ¿ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ, ë³Ï³ÛÝ í³ñ³ÝáõÙ »Ý µ³ó³Ñ³Ûï Ï»ñåáí Ý»ñÏ³Û³Ý³É áñå»ë ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³Ù, ϳ٠áñáÝó ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ ѳÙá½»É։ ÒºèܲðÎ.
²Ý¹³ÙáõÃÛ³ÝÝ ³éÝãíáÕ Ñ³ñó»ñ
93
²Ý¹³Ùá ² ݹ³Ùá õÃÛ³ Ý ³ ÛÉ » Õ ³ Ý ³ Ï Ý » ñ
¸áõù å»ïù ¿ Ùï³Í»ù ³Ý¹³ÙáõÃÛ³Ý Ýáñ Ó»õ»ñÇ, ³ÛÝ ¿ª ³Ý¹³ÙáõÃÛ³Ý ï³ñµ»ñ ϳﻷáñdzݻñÇ Ù³ëÇÝ: γñáÕ »Ý ÉÇÝ»É »õ ³ÛÝåÇëÇ Ù³ñ¹ÇÏ, áñáÝù Ïó³ÝÏ³Ý³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³ÝÝ ³Ý¹³Ù³·ñí»É Áݹ³Ù»ÝÁ Çñ»Ýó ù³Õ³ù³Ï³Ý ѳÙá½ÙáõÝùÝ»ñÁ Ñéã³Ï»Éáõ ѳٳñ, ë³Ï³ÛÝ Ñ»ï³ùñùñí³Í ãÉÇÝ»Ý ³ÏïÇí Ù³ëݳÏóáõÃÛáõÝ áõݻݳÉáõ Ýñ³ ³ß˳ï³ÝùÝ»ñÇÝ։ ÜÙ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇó ϳñ»ÉÇ ¿ ·³ÝÓ»É ³í»ÉÇ ÷áùñ ³Ý¹³Ù³í׳ñª ë³Ï³ÛÝ, áñÁ Ýñ³Ýó ãÇ ÁÝÓ»éÇ Ó³ÛÝÇ Çñ³íáõÝù: ØÛáõëÝ»ñÁ ϳñáÕ »Ý ó³ÝÏáõÃÛáõÝ Ñ³ÛïÝ»É Áݹ·ñÏí»Éáõ ÙdzÛÝ Çñ³Ï³Ý³óíáÕ Íñ³·ñ»ñáõÙ, ÇÝãå»ë ûñÇÝ³Ï ÁÝïñ³ñß³íÇ ë³Ñٳݳ÷³Ï ųٳݳϳѳïí³ÍáõÙ: ²ÛëåÇëÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ Ï³ñ»ÉÇ ¿ ßÝáñÑ»É ÁÝïñ³ñß³íÇ ³ÏïÇíÇëïÇ Ï³Ù ³ç³ÏóÇ Ñ³ïáõÏ Ï³ñ·³íÇ׳Ï, ÇÝãå»ë ݳ»õ ÁÝïñ³ñß³íÇ ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõÙ áñáßáõÙÝ»ñ ϳ۳óÝ»Éáõ ë³Ñٳݳ÷³Ï Çñ³íáõÝù: ²Ý¹³Ùá ²Ý¹ ³Ùá õÃÛá õÝÇó Ññ³ ų ñí»É Á
ä³Ï³ë ³ÏïÇí, µ³Ûó »õ áã ß³ï å³ëÇí ³Ý¹³ÙÝ»ñÝ áõÝ»ÝáõÙ »Ý Çñ»Ýó ³½¹»óáõÃÛáõÝÁ Ó»ñ ï»Õ³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ Ï³éáõóí³ÍùÇ íñ³: öáñÓ»ù å³ñ½»É, û ÇÝãáõ ¿ ³Ý¹³ÙÁ ó³ÝϳÝáõÙ Éù»É Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ »õ ß÷í»ù Ýñ³ Ñ»ï: ä³ï׳éÝ»ñÁ, ëáíáñ³µ³ñ, óùÝí³Í »Ý ÉÇÝáõÙ Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ í»ñ³94
ÒºèܲðÎ.
²Ý¹³ÙáõÃÛ³ÝÝ ³éÝãíáÕ Ñ³ñó»ñ
µ»ñÙáõÝùÇ Ï³Ù ³í»ÉÇ µ³ñÓñ ûÕ³ÏÝ»ñáõÙ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý í³ñ³Í ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç: àõÕÇÕ ùÝݳñÏáõÙÁ ϳñáÕ ¿ û·Ý»É Ù³ñ¹áõÝ í»ñ³Ý³Û»Éáõ Çñ áñáßáõÙÁ: ²ÝÓÝ³Ï³Ý Ý³Ù³Ï³·ñáõÃÛáõÝÁ »õë ϳñáÕ ¿ û·ï³Ï³ñ ÉÇÝ»É. ¹ñ³ ÙÇçáóáí Ñݳñ³íáñ ¿ ÝáõÛÝÇëÏ ï³ñÇÝ»ñ ³Ýó ÏñÏÇÝ Ñ»ï µ»ñ»É ÑÇÝ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ Ï³Ù µ³ñÓñ³óÝ»É Ýñ³Ýó ѳٳÏñ³ÝùÁ ³½³ï³Ï³Ý ¹ÇñùáñáßáõÙÝ»ñÇ Ýϳïٳٵ: ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³ÝÝ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ ×ÏáõÝáõÃÛáõÝ: ²Ûëûñ ѳë³ñ³Ï³Ï³Ý ѳí³ÝáõÃÛ³Ý ³ñųݳó³Í ù³Õ³ù³Ï³Ý å³Ñ³ÝçÝ»ñÁ í³ÕÁ ϳñáÕ »Ý Ù»ñÅí»É: ²Ý¹³ÙÝ»ñÁ å»ïù ¿ å³ïñ³ëï ÉÇÝ»Ý Ý³»õ å³Ûù³ñ»Éáõ Çñ»Ýó å³Ñ³ÝçÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ: ²ÝÓÝ³Ï³Ý Ï³åÁ Ó»ñ µáÉáñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ñ»ï ï»Õ³Ï³Ý ٳϳñ¹³ÏáõÙ ã³÷³½³Ýó ϳñ»õáñ ¿ ¹Å·áÑáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³Ûïݳµ»ñÙ³Ý »õ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ß³ñù»ñÁ Éù»Éáõ ϳÝ˳ñ·»ÉÙ³Ý Ñ³Ù³ñ: ² ݹ³Ù³í׳ñ ²Ý
γÝáݳíáñ »õ ųٳݳÏÇÝ í׳ñíáÕ ³Ý¹³Ù³í׳ñÝ»ñÁ »Ï³ÙïÇ Ï³ñ»õáñ ³ÕµÛáõñ »Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ýÇݳÝë³íáñÙ³Ý Ñ³Ù³ñ: âϳ ³Ý¹³Ù³í׳ñÝ»ñÇ áñ»õ¿ ë³ÑÙ³Ýí³Í ã³÷: ²ÛÝ Ù»Í³å»ë ϳËí³Í ¿ ³½·³ÛÇÝ ³é³ÝÓݳѳïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇó »õ Ù³ñ¹Ï³Ýó ÁݹѳÝáõñ »Ï³ÙïÇ ã³÷Çó: ºõñáå³Ï³Ý ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÒºèܲðÎ.
²Ý¹³ÙáõÃÛ³ÝÝ ³éÝãíáÕ Ñ³ñó»ñ
95
ÃÛáõÝÝ»ñÇ ßñç³ÝáõÙ ³ÛÝ ï³ï³ÝíáõÙ ¿ ï³ñ»Ï³Ý ³éÝí³½Ý 20-Çó ÙÇÝã»õ 100 »íñáÛÇ ë³ÑÙ³ÝÝ»ñáõÙ: γñ»ÉÇ ¿ ݳ»õ ë³ÑÙ³Ý»É ³Ý¹³Ù³í׳ñÝ»ñÇ ë³Ý¹Õ³Ï ï³ñµ»ñ »Ï³ÙáõïÝ»ñÇ ï»ñ Ù³ñ¹Ï³Ýó ѳٳñ: Îáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³Ù³í׳ñÝ»ñÇÝ ³éÝãíáÕ å³Ñ³ÝçÝ»ñÝ áõ ÁÝóó³Ï³ñ·»ñÁ å»ïù ¿ ÉÇÝ»Ý Ã³÷³ÝóÇÏ, »õ ³Ý¹³ÙáõÃÛ³Ý ¹ÇÙáñ¹Ý»ñÇÝ å»ïù ¿ Ñëï³Ï µ³ó³ïñíÇ, áñ Ýñ³ÝóÇó ³ÏÝϳÉíáõÙ »Ý ϳÝáݳíáñ í׳ñáõÙÝ»ñ, áñáÝù ß³ï ϳñ»õáñ »Ý µÛáõç»Ç åɳݳíáñÙ³Ý Ñ³Ù³ñ: üÇݳÝë³Ï³Ý ϳÝáݳϳñ·áõÙÝ Çñ Ù»ç å»ïù ¿ Ý»ñ³éÇ ³Ý¹³Ù³í׳ñÝ»ñÇ å³ñï³¹Çñ í׳ñáõÙÁ, áñÁ ³Ý¹³ÙáõÃÛ³Ý ³Ýµ³Å³Ý»ÉÇ Ù³ëÝ ¿ ϳ½ÙáõÙ: ¶»ñÙ³Ý³Ï³Ý ³½³ï³Ï³ÝÝÝ»ñÇ §²½³ï ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝݦ, ûñÇݳÏ, ÏÇñ³éáõÙ ¿ ³Ý¹³Ù³í׳ñÝ»ñÇ ×ÏáõÝ ë³Ý¹Õ³Ï. ³Ùë³Ï³Ý 2600 € »Ï³ÙïÇ ¹»åùáõÙ Ýí³½³·áõÛÝ ³Ý¹³Ù³í׳ñÁ ϳ½ÙáõÙ ¿ ³Ùë³Ï³Ý 8 €, ³í»ÉÇ µ³ñÓñ »Ï³ÙáõïÝ»ñÇ ¹»åùáõÙ ·³ÝÓíáõÙ ¿ ³í»ÉÇ µ³ñÓñ ³Ý¹³Ù³í׳ñª ³Ùë³Ï³Ý »Ï³ÙïÇ (áñÝ ³ÏÝϳÉíáõÙ ¿, áñ å»ïù ¿ ѳÛï³ñ³ñíÇ ³Ý¹³ÙÇ ÏáÕÙÇó) 0.5 %-Ç ã³÷áí: àñå»ë »Ï³ÙïÇ Éñ³óáõóÇã ³ÕµÛáõñ ¹áõù ϳñáÕ »ù Ó»éù µ»ñ»É å³Ûٳݳíáñí³ÍáõÃÛáõÝ, áñ ³í³·³ÝÇÝ»ñÇ, ù³Õ³ù³å»ï»ñÇ, ËáñÑñ¹³ñ³ÝÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ å³ßïáÝÝ»ñáõÙ ÁÝïñí³Í Ïáõë³Ïó³Ï³ÝÝ»ñÁ ϳٳíáñ í׳ñ»Ý Éñ³óáõóÇã ³Ùë³í׳ñ Ïáõ96
ÒºèܲðÎ.
²Ý¹³ÙáõÃÛ³ÝÝ ³éÝãíáÕ Ñ³ñó»ñ
ë³ÏóáõÃÛ³Ý ï»Õ³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕÇÝ: ´³ßËÙ³Ý ÁÝóó³Ï³ñ·Ç ÙÇçáóáí ýÇݳÝëÝ»ñÁ å»ïù ¿ ï»Õ³ÛݳóÝ»É Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ï³ñµ»ñ ûÕ³ÏÝ»ñáõÙ (ï»Õ³Ï³Ý, ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ, ѳٳ½·³ÛÇÝ) ª µáÉáñ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý Ù³ñÙÇÝÝ»ñÇ ·áñÍáõݳÏáõÃÛ³Ý ³å³ÑáíÙ³Ý Ñ³Ù³ñ: ì׳ñáõÙÇó Ëáõë³÷áÕ ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ µ³½Ù³ÃÇí »Ý: ²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, ϳñ»õáñ ¿ ¹ÇÙ»É Ýñ³Ýó »õ Ëݹñ»É í׳ñ»É Çñ»Ýó å³ñïù»ñÁ: ºÃ» Ó»½ ãÇ Ñ³çáÕíáõÙ ³ÝÓ³Ùµ ·ïÝ»É Ýñ³Ýó, ³å³ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ Ýñ³Ýó ¹ÇÙ»É ¿É»ÏïñáݳÛÇÝ Ï³Ù ÷áëï³ÛÇÝ Ý³Ù³Ïáí: êϽμÇ Ñ³Ù³ñ ϳñáÕ »ù Ýñ³Ýó Ýñμ³Ýϳï ÑÇß»óáõÙ áõÕ³ñÏ»É ³é ³ÛÝ, áñ ³Ý¹³ÙáõÃÛ³Ý ï³ñ»Ï³Ý í׳ñÇ Å³ÙÏ»ïÁ Éñ³ó»É ¿ ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ûñÁ: ä³ï³ëË³Ý ãëï³Ý³Éáõ ¹»åùáõÙ Ùáï »ñÏáõ ³ÙÇë ³Ýó áõÕ³ñÏ»ù »ñÏñáñ¹ ÑÇß»óáõÙÁ, μ³ó³ïñ»Éáí, û ÇÝãáõ ¿ ³Ý¹³Ù³í׳ñÝ ¿³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ: ºññáñ¹ »õ í»ñçÇÝ ÑÇß»óÙ³Ùμ ¹áõù ϳñáÕ »ù ³½¹»É §Ù»Õ³íáñǦ ËÕ×Ç íñ³ª Ýϳï»Éáí, áñ ³Ý¹³Ù³í׳ñÇó Ëáõë³÷»ÉÁ áã ÙdzÛÝ íݳëáõÙ ¿ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³ÝÁ, ³ÛÉ»õ í׳ñáÕ Ïáõë³ÏÇóÝ»ñÇ Ñ³Ý¹»å ѳñ·³ÝùÇ å³Ï³ëÇ ¹ñë»õáñáõÙ ¿: γñáÕ »ù ݳ»õ Ýß»É, áñ ³Ý¹³Ù³í׳ñÇó Ëáõë³÷»ÉÁ ϳñáÕ ¿ ѳݷ»óÝ»É Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÇó Ñ»é³óٳݪ ѳٳӳÛÝ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ϳÝáݳ¹ñáõÃÛ³Ý: ÒºèܲðÎ.
²Ý¹³ÙáõÃÛ³ÝÝ ³éÝãíáÕ Ñ³ñó»ñ
97
² ܸ ² Ø ² ìÖ ² ð Ü º ð À Ü ¸² Þ³ï Ïáõë³Ïó³Ï³ÝÝ»ñ »ñμ»ÙÝ ÍáõÉáõÃÛáõÝ »õ ³Ý÷áõÃáõÃÛáõÝ »Ý óáõó³μ»ñáõÙ, ÇÝãå»ë ³ÏïÇí Ý»ñ·ñ³íí³ÍáõÃÛ³Ý, ³ÛÝå»ë ¿É ³Ý¹³Ù³í׳ñÝ»ñÇ Ñ³ñóáõÙ: ²Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ã³ñÙ³óí³Í óáõó³Ï áõݻݳÉáíª Ï³ñáÕ »ù ³ÏïÇíáñ»Ý ϳåí»É Ó»ñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ñ»ï: Üñ³Ýù Çñ»Ýó ßáÛí³Í »Ý ½·áõÙ, ÇÝãÁ ٻͳóÝáõÙ ¿ ó³ÝϳÉÇ å³ï³ë˳ÝÇ Ñ³í³Ý³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ:
4-ñ¹ »õ 5-ñ¹ ·ÉáõËÝ»ñáõÙ Ýϳñ³·ñí³Í ¿ÇÝ ³ÛÝ
ϳéáõóí³ÍùÝ»ñÝ áõ ¹»ñ»ñÁ, áñáÝù ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ Ùß³Ï»É ·áñÍáõÝ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ý»ñëáõÙ: гçáñ¹ ·ÉËáõÙ Ý»ñϳ۳óíáõÙ ¿, û ÇÝãå»ë ϳñ»ÉÇ ¿ ù³ç³É»ñ»É Ó»ñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÝ ³é³í»É µ³ñÓñ³ñÅ»ù ¹³ñÓÝ»Éáõ »õ Ó»ñ Ù³ëÇÝ Ñ³Ýñ³ÛÇÝ Çñ³½»ÏáõÃÛáõÝÁ µ³ñÓñ³óÝ»Éáõ ѳٳñ: ÆÝãå»ë ³ñ¹»Ý ³ëí»ó, Ù³ñ¹ÇÏ ï³ñµ»ñ å³ï׳éÝ»ñáí »Ý ³Ý¹³Ù³·ñíáõÙ. ß³ï»ñÁ ó³ÝϳÝáõÙ »Ý ³ÏïÇíáñ»Ý Ý»ñ·ñ³íí³Í ÉÇÝ»É »õ ëï³ÝÓÝ»É Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ½³ñ·³óÙ³ÝÁ Ýå³ëïáÕ ¹»ñ: лï»õÛ³É ·ÉáõËÁ Ïï³ áñáß áõÕ»ÝÇßÝ»ñ, û ÇÝãå»ë »õ áñï»Õ Ý»ñ·ñ³í»É Ó»ñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ù»ç:
98
ÒºèܲðÎ.
²Ý¹³ÙáõÃÛ³ÝÝ ³éÝãíáÕ Ñ³ñó»ñ
6. ØÆæàò²èàôØܺðÆ Î²¼Ø²ÎºðäàôØ
ÒºèܲðÎ.
ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
99
100
ÒºèܲðÎ.
ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
6 ä³ïß³× Ý»ñùÇÝ Ï³½Ù³Ï»ñåí³ÍáõÃÛáõÝÝ áõ ѳٳϳñ·í³ÍáõÃÛáõÝÁ, ÇÝãå»ë Ýßí»ó ݳËáñ¹ ·ÉáõËÝ»ñáõÙ, ϳñ»õáñ »Ý: ²Û¹áõѳݹ»ñÓ, ¹³ Ó»½ áãÇÝã ãÇ ï³, »Ã» Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ·ñ³íÇã ·³Õ³÷³ñÝ»ñÝ Ç óáõÛó ã¹Ý»ù µáÉáñÇÝ: ÀÝïñáÕÝ»ñÁ å»ïù ¿ ѳëϳݳÝ, áñ Ó»½ Ùï³Ñá·áõÙ »Ý Ýñ³Ýó ËݹÇñÝ»ñÁ, áñ ç³Ýù»ñ »ù ·áñͳ¹ñáõÙ ¹ñ³Ýó ÉáõÍÙ³Ý áõÕÕáõÃÛ³Ùµ: гÝñ³ÛÇÝ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÝ ³Ûë ÇÙ³ëïáí ß³ï û·ï³Ï³ñ »Ý, µ³Ûó ¹áõù å»ïù ¿ ¹ñ³Ýù ϳ½Ù³Ï»ñå»ù ³ÛÝå»ë, áñ ߳ѻù Ù³ñ¹Ï³Ýó íëï³ÑáõÃÛáõÝÁ: ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÁ Ñ»ï³åݹáõÙ »Ý ï³ñµ»ñ Ýå³ï³ÏÝ»ñ: Î³Ý Ñ³Ýñ³ÛÇÝ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ, áñáÝóáõ٠ѳí³ùíáõÙ »Ý ³ÏïÇíÇëïÝ»ñ »õ Ñ»ï³ùñùñí³Í ³ÝѳïÝ»ñ: ¸ñ³Ýù ϳñáÕ »Ý áõÝ»Ý³É Ý³»õ ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý ³ñÅ»ù Ýå³ï³Ï³ÛÇÝ ËÙµ»ñÇ Ñ³Ù³ñ: ºÃ» ¹áõù ѳÝñ³ÛÇÝ µ³Ý³í»×Ç Ññ³íÇñ»ù Ý߳ݳíáñ µ³Ý³ËáëÝ»ñÇ Ï³Ù Ù³ëݳ·»ïÝ»ñÇ, Ó»ñ Ýå³ï³Ï³ÛÇÝ ËáõÙµÁ ÏÉÇÝÇ ³ÛÉ, ù³Ý »Ã» ϳ½Ù³Ï»ñå»ù ѳÝñ³ÛÇÝ ùÝݳñÏáõÙÝ»ñ ϳ٠ÁÝïñáÕÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ëï»ÕÍ»ù ¹³ßïª ³ñï³Ñ³Ûï»Éáõ Çñ»Ýó Ùï³Ñá·áõÃÛáõÝÝ»ñÝ áõ Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: ÒºèܲðÎ. ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
101
Ø Ç çá ó³ éá õÙ Ý » ñ Á Ñ » ï ³ åÝ ¹á õÙ »Ý ï³ ï ³ ñ μ » ñ Ý å³ ï ³ Ï Ý » ñ ØÇ ÏáÕÙÇóª Ó»½ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ ï»Õ»Ï³óÝ»É Ñݳñ³íáñÇÝë ß³ï Ù³ñ¹Ï³Ýó Ó»ñ ù³Õ³ù³Ï³Ý ѳ۳óùÝ»ñÇ »õ ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý Ï³ï³ñ»É³·áñÍÙ³ÝÝ áõÕÕí³Í Ó»ñ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ: ØÛáõë ÏáÕÙÇóª ¹áõù ó³ÝϳÝáõÙ »ù Éë»É Ýáñ ·³Õ³÷³ñÝ»ñ »õ ¹ÇñùáñáßáõÙÝ»ñª Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³ß˳ï³ÝùÁ μ³ñ»É³í»Éáõ »õ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý é³½Ù³í³ñáõÃÛ³Ý ³ñ¹Ç³Ï³ÝáõÃÛáõÝÝ ³å³Ñáí»Éáõ Ýå³ï³Ïáí:
γËí³Í ÙÇçáó³éÙ³Ý ï»ë³ÏÇó, ¹áõù ·áí³½¹áõÙ »ù Ó»ñ ë»÷³Ï³Ý ³ß˳ï³ÝùÁ, Ýå³ëïáõ٠ѳÝñáõÃÛ³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ÏñÃáõÃÛ³ÝÁ ϳ٠³é³ç³¹ñáõÙ Ýáñ ·³Õ³÷³ñÝ»ñ »õ Ý»ñ¹ÝáõÙ é³½Ù³í³ñáõÃÛáõÝÝ»ñ ³ñï³ùÇÝ ÷áñÓ³ùÝÝáõÃÛ³Ý ÙÇçáóáí: ØÇ»õÝáõÛÝ Å³Ù³Ý³Ï ¹áõù ëï»ÕÍáõÙ »ù ³éÇÃ, áñå»ë½Ç Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÁ ½»Ïáõó»Ý, û ÇÝãáí ¿ ½·³ÕíáõÙ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ: ºÃ» §ÅáÕáíñ¹Ç ßáõñûñÇÝ »ù¦, ³å³ª ѳí³Ý³µ³ñ, Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝ »ù ³ñÃݳóÝáõÙ Ù³ñ¹Ï³Ýó ßñç³ÝáõÙ »õ Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ í»ñçÇÝ Ñ³ßíáí ëï³ÝáõÙ ¿ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñáõ٠ѳÕûÉáõ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ: гÙá½í»ù, áñ ÁÝïñáõÙ »ù ×Çßï ûٳݻñª ߳ѻÉáõ ѳٳñ ѳÝñáõÃÛ³Ý Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝÁ, »õ Ëáõë³÷»ù ³ÛÝåÇëÇ Çñ³íÇ׳ÏÝ»ñÇó, »ñµ ÙÇçáó³éÙ³ÝÁ Ù³ëݳÏóáõÙ »Ý Áݹ³Ù»ÝÁ ÙÇ ù³ÝÇ Ïáõë³Ïó³Ï³ÝÝ»ñ, ³ÛÝ ¿Éª ѳñϳ¹ñí³Í: 102
ÒºèܲðÎ.
ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
гñÏ ¿ ݳ»õ å³ñµ»ñ³µ³ñ ÷á÷áË»É ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ó»õ³ã³÷Á: ܳ, áí Ù³ëݳÏóáõÙ ¿ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý »ñÏáõ Ó³ÝÓñ³ÉÇ Ñ³í³ùáõÛÃÝ»ñÇ, ÝáõÛÝÁ ãÇ ³ÝÇ »ññáñ¹ ³Ý·³Ù: ²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, »Ã» Ó»½ ѳçáÕíÇ Ï³½Ù³Ï»ñå»É ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ »õ µ³Ý³í»×»ñ ÙÇÙÛ³Ýó ѳϳ׳é»ÉÇ Ã»Ù³Ý»ñÇ ßáõñç »õ Ñ»ï³ùñùÇñ µ³Ý³ËáëÝ»ñÇ Áݹ·ñÏ»É, Ù³ñ¹Ï³Ýó ÏñÏݳÏÇ ³Ûó»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³í³Ý³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ Ïٻͳݳ: Ø Ç ù³ÝÇ ÑÇÙݳ ³ñ ó»ñ Ñ Ç Ù Ý ³ ñ³ ñ ³ñ Ñ Ñ³ ñó» ñ ´áÉáñ ï»ë³ÏÇ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ¹áõù å»ïù ¿ ݳ˳ï»ë»ùª μ³Ý³ËáëÝ»ñ, Éë³ñ³Ý »õ å³ïß³× ÙÇç³í³Ûñ:
Ößï»ù Ö ßï»ù Ò » ñ Ýå³ ï³ Ï Á Øßï³å»ë å»ïù ¿ Ñëï³Ï ·Çï³Ïó»É, û áñáÝù »Ý ó³ÝϳÉÇ Ýå³ï³ÏÝ»ñÁ։ ´³óÇ Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñǪ áñå»ë Ùßï³Ï³Ý ÃÇñ³Ë³ÛÇÝ ËÙµÇ íñ³ áõß³¹ñáõÃÛáõÝÁ ë»õ»é»Éáõó, ÇÙ³ëï áõÝÇ Éë»ÉÇ ¹³éÝ³É Ý³»õ ³é³ÝÓÇÝ Ù³ëݳ·Çï³Ï³Ý ËÙµ»ñÇ (ûñÇݳϪ Ó»éÝ»ñ»óÝ»ñÇ, áõëáõóÇãÝ»ñÇ, ³ñÑ»ëï³íáñÝ»ñÇ »õ ³ÛÉáó), ÁݹѳÝáõñ ߳ѻñÇ ßáõñç Ùdzíáñí³Í ËÙµ»ñÇ (Í ÝáÕÝ»ñÇ, ³íïáëÇñáÕÝ»ñÇ »õ ³ÛÉáó) ϳ٠å³ñ½³å»ë Ñݳñ³íáñÇÝë Ù»Í Ãíáí ³ÝÏáõë³Ïó³Ï³Ý Ù³ñ¹Ï³Ýó ѳٳñ: ²ÛëåÇëÇ Ñ³Ýñ³ÛÇÝ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇó ½³ïª Ï³ñáÕ ¿ ³ÝÑñ³Å»ßï ÉÇÝ»É, áñ ¹áõù ß÷í»ù ݳ»õ í»ñçÇÝ ßñç³ÝáõÙ å³ëÇíáõÃÛáõÝ óáõó³µ»ñáÕ ÏáõÒºèܲðÎ. ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
103
ë³Ïó³Ï³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ñ»ï, ë³Ï³ÛÝ ³ñ¹»Ý ³é³çÇϳ Ý»ñÏáõë³Ïó³Ï³Ý ÅáÕáíÇ (³ë»Ýùª áñáß³ÏÇ Ã»Ù³Ûáí ùÝݳñÏÙ³Ý, ÁݹѳÝáõñ ÅáÕáíÇ) ųٳݳÏ: Ø»Ï ³ÛÉ Ýå³ï³Ï ϳñáÕ ¿ ÉÇÝ»É Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ÙñóáõݳÏáõÃÛ³Ý Ñ³Ýñ³ÛÇÝ ÁÝϳÉÙ³Ý ³Ùñ³åݹáõÙÁ: гë³ñ³Ï³ÛÝáõÃÛ³Ý Ñ»ï Ó»ñ ϳå»ñÇ áõÕÕáõÃÛ³Ùµ ï³ñíáÕ ³ß˳ï³ÝùÝ»ñÁ Ù»Í Ï³ñ»õáñáõÃÛáõÝ áõÝ»Ý ³Ûë ѳñóáõÙ: ØÇßï ã¿, áñ ϳñ»ÉÇ ¿ ѳçáÕáõÃÛáõÝÁ ã³÷»É Ù³ëݳÏÇóÝ»ñÇ Ãíáí ϳ٠Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇ Éáõë³µ³ÝÙ³Ý Í³í³Éáí: ¸áõù ϳñáÕ »ù ³Ùñ³åݹ»É ³ÛÝ Ï³ñÍÇùÁ, áñ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ ³ÏïÇí ¿ »õ ͳé³ÛáõÙ ¿ ÁÝïñáÕÝ»ñÇ ß³Ñ»ñÇÝ, »Ã» ÇÝãå»ë ѳñÏÝ ¿ ·áí³½¹»ù Ó»ñ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÁª Ññ³íÇñ»Éáí Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇ, Çñ³½»Ï»Éáí Ó»ñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ, ÇÝãå»ë ݳ»õ Éáõë³µ³Ý»Éáí ¹ñ³Ýù Ó»ñ ѳٳó³Ýó³ÛÇÝ Ï³ÛùáõÙ, ëáóÇ³É³Ï³Ý ó³Ýó»ñáõ٠ϳ٠³ÛÉáõñ: γï³ñ»ù ·ñ³íáñ ÝßáõÙÝ»ñª ѻﳷ³ÛáõÙ Ó»ñ ϳï³ñáÕ³Ï³Ý óáõó³ÝÇßÝ»ñÁ ·Ý³Ñ³ï»Éáõ, Áëï ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛ³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ó»õ³ã³÷Á µ³ñ»É³í»Éáõ ϳ٠÷áË»Éáõ ѳٳñ։ ²ÝóϳóÙ³Ý í³ÛñÇ ÁÝïñáõÃÛáõÝÁ
Þ³ï ϳñ»õáñ ¿ ï»ÕÇ ×Çßï ÁÝïñáõÃÛáõÝÁ. ³ÛÝ å»ïù ¿ ÉÇÝÇ Ñ³ë³Ý»ÉÇ Ñ³ë³ñ³Ï³Ï³Ý ïñ³ÝëåáñïÇ Ñ³Ù³ñ »õ áõݻݳ ³íïáϳ۳ݳï»ÕÇ: ØÇçáó³éÙ³Ý ³ÝóϳóÙ³Ý í³ÛñÇ ÁÝïñáõÃÛáõÝÁ 104
ÒºèܲðÎ.
ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
å»ïù ¿ ϳï³ñíǪ ѳßíÇ ³éÝ»Éáí Ù³ëݳÏÇóÝ»ñÇ Ñݳñ³íáñ ÃÇíÁ։ ²ÙáóÉÇ ÏÉÇÝÇ áõÝ»Ý³É Áݹ³Ù»ÝÁ ÙÇ ù³ÝÇ áõÝÏݹÇñ ÑëÏ³Û³Ï³Ý ¹³ÑÉÇ×áõÙ: ²í»ÉÇ É³í ¿ áõÝ»Ý³É Ù³ëݳÏÇóÝ»ñÇ ëïí³ñ ½³Ý·í³Íáí É»óáõÝ ÷áùñ ëñ³Ñ: ì³ÛñÇ Ï³Ñ³íáñÙ³Ý ÁÝïñáõÃÛáõÝÁ »õë å»ïù ¿ ѳٳå³ï³ë˳ÝÇ ³ÏÝϳÉíáÕ Éë³ñ³ÝÇÝ »õ ÙÇçáó³éÙ³Ý ï»ë³ÏÇÝ: è»ëïáñ³ÝÇ, µ³ñÇ Ï³Ù Ùß³ÏáõóÛÇÝ Ï»ÝïñáÝÇ ÙÃÝáÉáñïÝ ¿³å»ë ï³ñµ»ñíáõÙ ¿ ÑÛáõñ³Ýáó³ÛÇÝ Ñ³Ý¹ÇåáõÙÝ»ñÇ ëñ³ÑÇ Ï³Ù ËáñÑñ¹³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¹³ÑÉÇ×Ç ÙÃÝáÉáñïÇó: ²Ù»Ý ¹»åùáõÙ Ó»½ ³ÝÑñ³Å»ßï ÏÉÇÝÇ ×ßï»Éª ÁÝïñí³Í í³ÛñÝ ³å³Ñáíí³±Í ¿ ³ñ¹Ûáù ³ÝÑñ³Å»ßï ï»ËÝÇÏ³Ï³Ý ë³ñù³íáñáõÙÝ»ñáí, ûñÇݳϪ ³áõ¹Çá ѳٳϳñ·»ñáí, ÇÝãå»ë ݳ»õ ѳÙá½í»É, áñ ¹ñ³Ýù ·áñÍáõÙ »Ý ÇÝãå»ë ѳñÏÝ ¿: ÐÛáõñ³ëÇñáõÃÛáõÝ ÊÙÇãùÝ»ñÝ áõ ûûõ áõï»ëïÝ»ñÁ Ïû·Ý»Ý ³ÝÙÇç³Ï³Ý ÙÃÝáÉáñï ëï»ÕÍ»É »õ Ù³ñ¹Ï³Ýó »ñϳñ å³Ñ»É Ó»½ Ùáï: ä³ñï³¹Çñ ã¿ ³é³ç³ñÏ»É Ûáõñ³Ñ³ïáõÏ áõï»ëïÝ»ñ, ù³ÝÇ áñ ¹³ ݳ»õ ѳñó»ñ ϳé³ç³óÝÇ ÝÙ³Ý ßé³ÛÉáõÃÛ³Ý å³ï׳éÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ։ àñáß »ñÏñÝ»ñáõÙ ÁݹáõÝí³Í ¿, áñ Ù³ñ¹ÇÏ í׳ñ»Ý ëÝÝ¹Ç »õ ÁÙå»ÉÇùÇ Ñ³Ù³ñ, ÇÝãÁ ÝáõÛÝå»ë áñáß³ÏÇ »Ï³Ùáõï ϳñáÕ ¿ ³å³Ñáí»É Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ: ÒºèܲðÎ. ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
105
ØÇçáó³éÙ³Ý ûñÁ ØÇçáó³éÙ³Ý ûñÝ ÁÝïñ»ÉÇë ëïáõ·»ù, û ³Û¹ ûñÁ ãϳ±Ý ³ñ¹Ûáù ³ÛÉ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ (ÇÝãå»ë, ³ë»Ýù, ³½·³ÛÇÝ Ñ³í³ù³Ï³ÝÇ Ï³Ù ÝáõÛÝÇëÏ ï»ÕÇ ýáõïµáɳÛÇÝ ÃÇÙÇ Ë³Õ) ϳ٠ïáݳϳï³ñáõÃÛáõÝÝ»ñ, ûñÇݳϪ ѳٻñ·Ý»ñ ϳ٠ӻñ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ùñó³ÏÇóÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñå³Í ³ÛÉ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ: àñù³Ý ¿É áñ ·áí³½¹»ù, ùÇã ѳí³Ý³Ï³Ý ¿, áñ ³Û¹ ¹»åùáõ٠ϳñáճݳù ³å³Ñáí»É Ù»Í Ãíáí Ù³ëݳÏÇóÝ»ñÇ Ý»ñϳÛáõÃÛáõÝÁ: Ðëï³Ï Ýß»ù ÙÇçáó³éÙ³Ý ³ÏÝϳÉíáÕ ï»õáÕáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ: ä³ßïáÝ³Ï³Ý Ù³ëÁ ãå»ïù ¿ ·»ñ³½³ÝóÇ Ù»ÏáõÏ»ë ųÙÁ: Îáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ý»ñùÇÝ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÁ ϳ٠áã å³ßïáÝ³Ï³Ý Ñ³í³ùáõÛÃÝ»ñÝ, ÇѳñÏ», ϳñáÕ »Ý ß»Õí»É ³Ûë ϳÝáÝÇó: ܳ˳å³ïñ³ëï³Ï³Ý ³ß˳ï³ÝùÝ»ñ ÜáõÛÝÇëÏ ÷áùñ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ý³Ë³å³ïñ³ëïáõÙÁ ϳñáÕ ¿ »ñÏáõ ³ÙÇë å³Ñ³Ýç»É: ¸ñëÇó µ³Ý³ËáëÝ»ñ Ññ³íÇñ»ÉÁ, ÃéáõóÇÏÝ»ñÇ å³ïñ³ëïáõÙÁ, Ññ³íÇñ³ïáÙë»ñÇ ³é³ùáõÙÁª ³Ù»Ý µ³Ý Å³Ù³Ý³Ï ¿ å³Ñ³ÝçáõÙ: Ò»½ ѳٳñ ë³Ñٳݻù í»ñçݳųÙÏ»ïÝ»ñª ÇÝãÁ »ñµ å»ïù ¿ ϳï³ñíÇ: ØÇ° ³Ýï»ë»ù ïíÛ³É Ñ³ÝñáõÛÃÇÝ Ñ³ïáõÏ µÝ³íáñáõÃÛ³Ý ·Í»ñÁ, »ñµ áñáßáõÙ »ù, û »ñµ ³é³ù»É Ññ³í»ñÝ»ñÁ: ØÇçáó³éáõÙÇó Ù»Ï ³ÙÇë ³é³ç ¹³ ³Ý»ÉÁ ϳñáÕ ¿ ß³ï í³Õ ÉÇÝ»É, ÙÇÝã¹»é Ù»Ï ß³µ³Ã ³é³ç ëÏë»Éáíª Ï³ñáÕ »ù ß³ï 106
ÒºèܲðÎ.
ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
áõ߳ݳÉ: º±ñµ »ù ó³ÝϳÝáõÙ Ññ³íÇñ»É Ù³ëݳÏÇóÝ»ñÇÝ: гÙá½í»ù, áñ áõÝ»ù µáÉáñ ѳëó»Ý»ñÝ áõ ݳٳϳ·ñ³Ï³Ý ó³ÝÏ»ñÁ »õ Ëݹñ»ù Ññ³íÇñÛ³ÉÝ»ñÇÝ ³ñÓ³·³Ýù»É Ó»ñ ݳٳÏÝ»ñÇݪ å³ïÏ»ñ³óáõ٠ϳ½Ù»Éáõ ѳٳñ, û áñù³Ý Ù³ñ¹ ÏÝ»ñϳ۳ݳ: ØÇçáó³éáõÙÇó ÙÇ ù³ÝÇ ûñ ³é³ç ¹áõù ϳñáÕ »ù áõÕ³ñÏ»É ßÝáñÑ³Ï³É³Ï³Ý Ý³Ù³Ï Çñ»Ýó Ù³ëݳÏóáõÃÛáõÝÝ ³ñ¹»Ý ѳëï³ï³Í Ù³ëݳÏÇóÝ»ñÇݪ ÙÇ³Å³Ù³Ý³Ï ÑÇß»óÝ»Éáí ÙÇçáó³éÙ³Ý »õ ųٳݳÏÇ Ù³ëÇÝ: ¸áõù ϳñáÕ »ù ݳ»õ ÏñÏÇÝ áõÕ³ñÏ»É Ý³Ù³ÏÝ»ñÁ µáÉáñ Ýñ³Ýó, áíù»ñ ã¿ÇÝ ³ñÓ³·³Ýù»É Ó»ñ ݳËÝ³Ï³Ý Ññ³í»ñÇÝ: ØÇçáó³éÙ³Ý ûñÁ ųٳݻù ³í»ÉÇ í³Õª ѳÙá½í»Éáõ, áñ ³Ù»Ý µ³Ý ϳñ·ÇÝ ¿ »õ ×ßï»Éáõ, û ¹áõù »õ Ó»ñ ÃÇÙ³ÏÇóÝ»ñÝ ³ñ¹Ûáù å»±ïù ¿ ϳï³ñ»ù áñáß í»ñçÝ³Ï³Ý Ï³ñ·³íáñáõÙÝ»ñ: Ößï»ùª Ó»ñ ·áñÍÁÝÏ»ñÝ»ñÁ ·Çï»±Ý Çñ»Ýó ³Ý»ÉÇùÁ, á·»õáñ»ù »õ ÑÇß»óñ»ù Ýñ³Ýó ÙÇçáó³éÙ³Ý µáõÝ Ýå³ï³ÏÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ: Ø Ææàò²è Ø ² Ü Ü² Ê ² ä² î ð ² êî àô Ø. Æ ± Üâ ¾ äºî ø ܲ ʲ ä ºîø Ê ² î ºêºÈ … ºñÏ ºñ Ï á õ ë Ç ó » ñ » ù ³ ÙÇë ³é ³ç .
àñáß»ù, û áñÝ ¿ Ó»ñ Ýå³ï³Ï³ÛÇÝ ËáõÙμÁ (³Ý¹³ÙÝ»ñ, Ñ»ï³ùñùñí³Í ³ÝѳïÝ»ñ, ûٳÛÇÝ ³éÝãíáÕ ËÙμ»ñ, ³ÛÉ ³½³ï³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕ»ñ, ѳïáõÏ ÑÛáõñ»ñ »õ ³ÛÉÝ): ÒºèܲðÎ. ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
107
à±ñÝ ¿ Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝ Ý»ñϳ۳óÝáÕ Ã»Ù³Ý: êï»ÕÍ»ù ϳ½Ù³Ï»ñåã³Ï³Ý ËáõÙμ: Ößï»ù ³ÛÉ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ ³Ùë³Ãí»ñÁ »õ
ÁÝïñ»ù ³ÝóϳóÙ³Ý í³ÛñÁ: γ½Ù»ù μ³Ý³ËáëÝ»ñÇ óáõó³ÏÁ: àíù»±ñ »Ý μ³Ý³ËáëÝ»ñÁ: àõÝ»±ù ³ñ¹Ûáù Ýñ³Ýó ÏáÝï³Ïï³ÛÇÝ ïíÛ³ÉÝ»ñÁ: γñá±Õ »ù Ññ³íÇñ»É Ù»Ï ³ÛÉ Ý߳ݳíáñ ³½³ï³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇã Ó»ñ ï³ñ³Í³ßñç³ÝÇó ϳ٠Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý í»ñ³¹³ë ûÕ³ÏÝ»ñÇó: à±ñ ÁÝÏ»ñ³ÏóáõÃÛáõÝÁ ϳ٠ÁݹѳÝáõñ ߳ѻñÇ ßáõñç Ùdzíáñí³Í ËáõÙμÝ ¿ ³é³í»É ÷áñÓ³éáõ ïíÛ³É Ã»Ù³ïÇÏ áÉáñïáõÙ: ²ñ¹Ûáù ë»é»ñÁ ѳí³ë³ñ³å»±ë »Ý Ý»ñϳ۳óí³Í Ó»ñ ѳÝÓݳÅáÕáíáõÙ ª ùÝݳñÏáõÙÁ å³ïß³× Ï»ñåáí ³ÝóϳóÝ»Éáõ ѳٳñ: à±í ¿ í³ñáõÙ μ³Ý³í»×Á: ¸áõù ϳñáÕ »ù ï»Õ³Ï³Ý Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇó Ññ³íÇñ»É áñ»õ¿ Éñ³·ñáÕÇ (ѳçáÕí³Í ÙÇçáó³éÙ³Ý ¹»åùáõÙ ³Ûë ù³ÛÉÁ ϳå³ÑáíÇ Ý³»õ Ó»ñ Éáõë³μ³ÝáõÙÁ Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñáí): Ðñ³íÇñ»ù μ³Ý³ËáëÝ»ñǪ ó³Ýϳó³Í ï»õáÕáõÃÛ³Ý »ÉáõÛÃÇ Ñ³Ù³ñ: γËí³Í Ýñ³Ýó ³ñÓ³·³ÝùÝ»ñÇóª ѳëï³ï»ù ³ÝóϳóÙ³Ý í³ÛñÁ, ³Ùë³ÃÇíÝ áõ ųÙÁ: Ðݳñ³íáñáõÃÛ³Ý ¹»åùáõÙ Ññ³íÇñ»ù ³ÛÉ μ³Ý³ËáëÝ»ñÇ »õëª Éñ³óÝ»Éáõ ÙÇçáó³éÙ³Ý ³½³ï ųٳݳϳѳïí³ÍÝ»ñÁ…
108
ÒºèܲðÎ.
ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
º ñ Ï á õ ë Ç ó » ñ » ù ß ³μ³Ã ³é ³ç .
àõÕ³ñÏ»É å³ßïáÝ³Ï³Ý Ññ³í»ñÝ»ñ »õ ³ÛÉ ³ÝÑñ³Å»ßï ÝÛáõûñ (ÇÝãå»ë ûñÇݳϪ »ñÃáõÕáõ ù³ñ﻽Á) μ³Ý³ËáëÝ»ñÇÝ: Ðñ³íÇñ»É Ù³ëݳÏÇóÝ»ñÇÝ, Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇÝ »õ Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ï»Õ³Ï³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ: ä³ïñ³ëï»É Ã»Ù³Ý Ý»ñϳ۳óÝ»Éáõ »õ Ù³ëݳÏÇóÝ»ñÇÝ áÕçáõÝ»Éáõ ÷áùñÇÏ Ý»ñ³Í³Ï³Ý Ëáëù: ÈáõÍ»É ·áñÍÝ³Ï³Ý å³ïñ³ëïáõÃÛ³Ý Ñ³ñó»ñ, ÇÝãåÇëÇù »Ý ³Ýí³Ý³Ï³Ý ù³ñï»ñÇ å³ïñ³ëïáõÙÁ, ÑÛáõñ³ëÇñáõÃÛ³Ý ³å³ÑáíáõÙÁ, »Ã» ³ÛÝ Ý³Ë³ï»ëíáõÙ ¿, »õ ³ÛÉÝ: ²ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛ³Ý ¹»åùáõÙ ³å³Ñáí»É ϳѳíáñáõÙÁ »õ ï»ËÝÇÏ³Ï³Ý ë³ñù³íáñáõÙÝ»ñÇ ³éϳÛáõÃÛáõÝÁ »õ ѳÙá½í»É, áñ ¹ñ³Ýù å³ïñ³ëï ÏÉÇÝ»Ý Ý³Ë³Ýßí³Í ûñÁ: Ø» Ï ß³μ ³Ã ³é³ç . Ø»Ï
سÙáõÉÇ Ññ³å³ñ³ÏÙ³Ý Ï³Ù Ñ»é³Ëáë³½³Ý·»ñÇ
ÙÇçáóáí ï»Õ»Ï³óÝ»É Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇÝ ÙÇçáó³éÙ³Ý Ù³ëÇÝ: ÎñÏݳÏÇ ×ßï»É μ³Ý³ËáëÝ»ñÇ Ù³ëݳÏóáõÃÛáõÝÁ: Ø» Ï Ý ³ñ Ï Ç ó ³é³ ç. Ø»Ï ³é³ç
êïáõ·»É μ³Ý³ËáëÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ݳ˳ï»ëí³Í
ÁÙå»ÉÇùÇ ³éϳÛáõÃÛáõÝÁ: êïáõ·»Éª ³Ýí³Ý³Ï³Ý ù³ñï»ñÁ ×DZßï »Ý ï»Õ³¹ñí³Í: Ò»éùÇ ï³Ï áõÝ»Ý³É ·ñ³ÝóÙ³Ý óáõó³Ïª ãÁ·ñ³Ýóí³Í ³Ûó»ÉáõÝ»ñÇ ïíÛ³ÉÝ»ñÁ Ýß»Éáõ ѳٳñ:
ÒºèܲðÎ. ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
109
Ø Ç ç á ó ³éá õÙ Çó Ñ»ïá.
гí³ù»ù Éñ³ïí³Ï³Ý Ù»Ïݳμ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ó»ñ ÙÇçáó³éÙ³Ý Ù³ëÇÝ: àõÕ³ñÏ»ù ßÝáñÑ³Ï³É³Ï³Ý Ý³Ù³ÏÝ»ñ Ó»ñ μ³Ý³ËáëÝ»ñÇݪ Ïó»Éáí ݳ»õ Éñ³ïíáõÃÛ³Ý Éáõë³μ³ÝáõÙÝ»ñÁ: Ò»ñ ÃÇÙÇ Ñ»ï ³Ýóϳóñ»ù ùÝݳñÏáõÙ, û ÇÝãå»ë ÁÝóó³í ÙÇçáó³éáõÙÁ »õ ÇÝã ¹³ë»ñ ϳñ»ÉÇ ¿ñ ù³Õ»É ¹ñ³ÝÇó: Ø Ççáó³ éÙ³ éÙ ³ Ý ³ ½¹³ ñ³ ñ ³ ñáõÙ ñ á õÙ » õ Ññ³íÇñïá Ù ë » ñ Ç μ³ ß Ëá õÙ Æñ³½»Ï»ù Ó»ñ Ïáõë³ÏÇóÝ»ñÇÝ ëáíáñ³Ï³Ý ѳÕáñ¹³ÏóáõÃÛ³Ý ÙÇçáóÝ»ñáí: гÝñáõÃÛ³ÝÁ ï»Õ»Ï³óÝ»Éáõ ѳٳñ ¹áõù å»ïù ¿ ·áí³½¹»ù ÙÇçáó³éáõÙÁ ï»Õ³Ï³Ý Ù³ÙáõÉÇ Ï³Ù ³ÛÉ Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇ ÙÇçáóáí: ºÃ» ÙÇçáó³éÙ³Ý ³ÝóϳóÙ³Ý í³ÛñÁ ù³Õ³ùÇ Ï»ÝïñáÝ³Ï³Ý Ù³ëáõÙ ¿, ³å³ ÷³Ïóí³Í å³ëï³éÝ»ññÁ ϳñáÕ »Ý ·ñ³í»É ÝáõÛÝÇëÏ å³ï³Ñ³Ï³Ý ³Ýóáñ¹Ý»ñÇ:
öáñÓ»ù ÙÇçáó³éÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ÁÝïñ»É ÷áùñ ÇÝã ë³¹ñáÕ Ëáñ³·Çñ, áñÁ Ïß³ñÅÇ Ù³ñ¹Ï³Ýó Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝÁ, ³ÛÉ á㪠§Ø»ñ ï³ñ³Í³ßñç³ÝÇ ³å³·³Ý¦ ϳñ·Ç ÉÇÝÇ: ²ÝÙÇç³å»ë ѳçáñ¹ ù³ÛÉÁ å»ïù ¿ ÉÇÝÇ å³ïÏ»ñÝ»ñáí áõÕ»ÏóíáÕ Éñ³ïí³Ï³Ý Ññ³å³ñ³ÏáõÙ å³ïñ³ëï»ÉÁ »õ ÝáõÛÝ ûñÝ ³ÛÝ ï³ñ³Í»ÉÁ: 110
ÒºèܲðÎ.
ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
гïáõ Ï ÑÛáõñ » ñ Ç ëå³ ÑÛá õñ»ñÇ ë å³ ë³ ë ³ ñÏáõÙ ñ Ï á õÙ
ºÃ» Ó»ñ µ³Ý³ËáëÁ Ý߳ݳíáñ ³ÝÓ ¿, Ñ»ï»õ»ù, áñ Ýñ³Ý óáõó³µ»ñíÇ Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý í»ñ³µ»ñÙáõÝù: àõÕ³ñÏ»ù Ññ³í»ñÁ ųٳݳÏÇÝ »õ ÙÇçáó³éáõÙÇó ϳñ× Å³Ù³Ý³Ï ³é³ç ÏñÏÇÝ Ï³åí»ù Ýñ³ Ñ»ïª Ñ³Ù³éáï ï»Õ»Ï³óÝ»Éáí ³ÏÝϳÉíáÕ Éë³ñ³ÝÇ, ųٳݳϳÛÇÝ µ³ßËÙ³Ý »õ ³ÛÉ µ³Ý³ËáëÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ: ¸ÇÙ³íáñ»ù Ýñ³Ý ³ÝÓ³Ùµ »õ ѳÙá½í»ù, áñ ÁÙå»ÉÇùÝ áõ ÑÛáõñ³ëÇñáõÃÛáõÝÁ ³éϳ »Ý: öáùñÇÏ Ñáõß³Ýí»ñÁ »õ ÙÇçáó³éÙ³Ý í»ñçáõÙ ³ëí³Í ѳÏÇñ× ßÝáñÑ³Ï³É³Ï³Ý ËáëùÁ ·Ý³Ñ³ï»ÉÇ ÏÉÇÝ»Ý: лﳷ ³ ·áñÍáÕáõÃÛáõÝ Ý » ñ Á
ì»ñÉáõÍ»ù ³ÙµáÕç Íñ³·ÇñÁ »õ Ó»ñ ïíÛ³ÉÝ»ñÇ ßï»Ù³ñ³ÝáõÙ ³í»É³óñ»ù Ó»ñ Ýáñ ͳÝáÃÝ»ñÇݪ ѻﳷ³ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇÝ Ññ³íÇñ»Éáõ ѳٳñ: γñ»ÉÇ ¿ ϳ½Ù³Ï»ñå»É ÷áùñÇÏ Ñ³í³ùáõÛê Ó»ñ ÃÇÙÇÝ »ñ³Ëï³·ÇïáõÃÛ³Ý Ëáëù ³ë»Éáõ »õ ³é³çÇϳ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ Ýñ³Ýó á·»ßÝã»Éáõ Ýå³ï³Ïáí: Øï³Í»ù ݳ»õ ï»ÕÇ áõÝ»ó³Í ÙÇçáó³éÙ³Ý ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÝ ³Ù÷á÷áÕ ÙÇ Ñ³Ý¹Çåáõ٠ϳ½Ù³Ï»ñå»Éáõ Ù³ëÇÝ, ѳïϳå»ë »Ã» ³Û¹ ÙÇçáó³éáõÙÁ ѳÝñáõÃÛ³Ý ßñç³ÝáõÙ ¹ñ³Ï³Ý ³ñÓ³·³Ýù ¿ ëï³ó»É: ¸ñ³Ýáí ¹áõù ³í»ÉÇ Ù»Í ïå³íáñáõÃÛáõÝ ÏÁ·áñÍ»ù: ÒºèܲðÎ.
ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
111
гÝñ³ гÝñ ³ ÛÇ Ý ÙÇç áó³ éáõÙ Ý » ñ Ç ï³ ñμ»ñ ñ μ » ñ ï»ë³ ï» ë ³ ÏÝ»ñ ÏÝ»ñ гÝñ³ÛÇÝ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÝ áõ ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ µ³ñÓñ³óÝáõÙ »Ý Ó»ñ ï»Õ³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ñ»ÕÇݳÏáõÃÛáõÝÁ »õ ³ÛÝ ¹³ñÓÝáõÙ ³é³í»É ·Ý³Ñ³ï»ÉÇ: î»Õ³Ï³Ý áñ»õ¿ ËݹñÇÝ ³éÝãíáÕ Ýáñ³ñ³ñ³Ï³Ý ù³ñá½³ñß³íÁ, ϳ٠ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ Ï³Ù ³½·³ÛÇÝ ûñ»Ýë¹³Ï³Ý Ý³Ë³Ó»éÝáõÃÛ³Ý ßáõñç ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý µÝáõÛÃÇ áñ»õ¿ ÙÇçáó³éáõÙÁ Ïû·Ý»Ý Ó»½ ׳ݳãí»É áñå»ë é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý ³ÛÉÁÝïñ³ÝùÝ»ñ ³é³ç³ñÏáÕ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝ: ¸ñ³Ýáí ¹áõù ݳ»õ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ »ù ÁÝÓ»éáõÙ Ó»ñ ѳٳÏÇñÝ»ñÇÝ ³ÝÙÇç³Ï³Ý »õ áã å³ßïáÝ³Ï³Ý ß÷áõ٠ѳëï³ï»É Ó»½ Ñ»ï:
ÀݹѳÝñ³å»ë, Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ѳٳÅáÕáíÝ»ñÁ ÝáõÛÝå»ë ѳÝñ³ÛÇÝ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ »Ý, ë³Ï³ÛÝ ß³ï Ù³ñ¹Ï³Ýó ¹áõñ ãÇ ·³ÉÇë ¹ñ³Ýó å³ßïáݳϳݳóí³Í ϳéáõóí³ÍùÁ, »õ Ýñ³Ýù Ñ»éáõ »Ý ÙÝáõÙ áñáßáõÙÝ»ñÇ Ï³Û³óÙ³Ý, Çñ»Ýó ÁÝϳÉٳٵ, ³Ýó÷³Ýó ·áñÍÁÝóóÇó: гÝñ³ÛÇÝ ËáñÑáõñ¹Ý»ñÇÝ, Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ù³Õ³ù³ÛÇÝ Ï³Ù Ù³ñ½³ÛÇÝ Ñ³Ý¹ÇåáõÙÝ»ñÇÝ Ï³Ù ÁÝïñáÕÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ݳ˳ï»ëí³Íª Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ï»ÝïñáÝ³Ï³Ý ·ñ³ë»ÝÛ³ÏÇ µ³óÙ³Ý ³ñ³ñáÕáõÃÛ³ÝÁ áã ÙÇßï »Ý Ù»Í Ãíáí ³Ûó»ÉáõÝ»ñ ·³ÉÇë: ¸áõù Ïáõݻݳù ÁÝïñáÕÝ»ñÇÝ Ñ³í³ù³·ñ»Éáõ ³í»ÉÇ Ù»Í Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ, »Ã» Ýñ³Ýó Ññ³íÇñ»ù Ñëï³Ï Íñ³·ñ»ñ ϳ٠ݳ˳Ýßí³Í §Ã»Å ËݹÇñÝ»ñ¦ ùÝݳñÏ»Éáõ: àñù³Ý ÏáÝÏñ»ï ¿ ËݹÇñÁ »õ Ñݳñ³íáñ ù³ÛÉ»ñÁ áñù³Ý 112
ÒºèܲðÎ.
ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
·áñÍݳϳÝ, ³ÛÝù³Ý Ù»Í ¿ Ù³ñ¹Ï³Ýó Ý»ñ·ñ³í»Éáõ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÁ: ¸ ³ë³Ï³ ³ë³ ϳ Ý ï³ ñμ»ñ³ Ï. »ñ»Ïáõ Ûà ÷á ñ Ó ³ ·» ïÝ»ñÇ ³Ù ÷áñÓ ·»ïÝ »ñÇ Ï Ï³ ³ Ïݳé áõ ѳÝñ³ ÛÇÝ ·á ñ Í Ç ãÝ»ñÇ Ñ»ï ѳ Ýñ³
Ò»ñ áÕçáõÛÝÇ áõ Ý»ñ³Í³Ï³Ý ËáëùÇó Ñ»ïá Ù»Ï Ï³Ù ÙÇ ù³ÝÇ ÑÇÙÝ³Ï³Ý µ³Ý³ËáëÝ»ñ ϳñáÕ »Ý »ÉáõÛà áõݻݳɪ Éë³ñ³ÝÇÝ ³é³ç³ñÏ»Éáí ѳݹ»ë ·³É ѳñó»ñáí »õ Ù»Ïݳµ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñáí: ²ÛëåÇëÇ ÙÇçáó³éáõÙÁ ϳñáÕ ¿ ѳïϳå»ë Ýå³ï³Ï³Ñ³ñÙ³ñ ÉÇÝ»É Ñ³Ýñ³Ñ³Ûï ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÇ Ù³ëݳÏóáõÃÛ³Ý ¹»åùáõÙ: ²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, ³ÛÝ ß³ï ï»Õ ãÇ ÃáÕÝáõÙ ùÝݳñÏáõÙÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ: ØÇçáó³éáõÙÁ ¹³éÝáõÙ ¿ ³í»ÉÇ Ï»Ý¹³ÝÇ áõ ÝÙ³ÝíáõÙ »ñÏËáëáõÃÛ³Ý, »ñµ Ù³ëݳÏÇóÝ»ñÇÝ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ¿ ïñíáõÙ Çñ»Ýó ï»ë³Ï»ïÝ»ñÝ ³ñï³Ñ³Ûï»É ³Ù»Ý³ëϽµÇó: ¸áõù ϳñáÕ »ù ·ñ³Ýó»É áñáß ¹ñáõÛÃÝ»ñ ·ñ³ï³Ëï³ÏÇ íñ³ (Ù »ï³åɳݳÛÇÝ ï³Ëï³Ï, ýÉ Çåã³ñï »õ ³ÛÉÝ) »õ Éë»É Ù³ëݳÏÇóÝ»ñÇ ·Ý³Ñ³ï³Ï³ÝÝ»ñÁ: гïϳå»ë »ñµ Ó»ñ ·ÁÉ˳íáñ µ³Ý³ËáëÝ áõß³ÝáõÙ ¿ (ÇÝãÁ ѳí³Ý³Ï³Ý ¿
Ý߳ݳíáñ ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍãÇ ËÇï ûñ³Ï³ñ·Ç ¹»åùáõÙ ), ¹áõù ϳñáÕ »ù µ³Ý³ËáëáõÃÛ³Ý ÉáõÛëÇ Ý»ñ-
ùá Éñ³óÝ»É ³½³ï ųٳݳϳѳïí³ÍÁ »õ ѳñóáõå³ï³ë˳ÝÇ Ñ³ïí³ÍáõÙ ³Ý¹ñ³¹³éÝ³É µ³ñÓñ³óí»ÉÇù ¹ñáõÛÃÝ»ñÇÝ áõ ï»ë³Ï»ïÝ»ñÇÝ: ÒºèܲðÎ. ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
113
Ü»ñ³Í³Ï³Ý »ÉáõÛÃÇ ÷á˳ñ»Ý ϳñ»ÉÇ ¿ ݳ»õ ݳ˳ï»ë»É ѳñóáõå³ï³ëË³Ý (ѳñó³½ñáõÛó), áñï»Õ ¹áõù, ϳ٠³ë»Ýù, Éñ³·ñáÕÁ, Ïï³Ý»ù í³ñáÕÇ ¹»ñÁª »ñÏËáëáõÃÛ³Ý Ù»ç ÙïÝ»Éáí ÑÇÙÝ³Ï³Ý µ³Ý³ËáëÇ Ñ»ï, ÇÝãÝ ³í»ÉÇ Ï»Ý¹³ÝÇ Ó»õ³ã³÷ ¿, ù³Ý ¹»Ù ³é ¹»Ù »ÉáõÛÃÁ: ÐÇÙÝ³Ï³Ý μ³Ý³ËáëÇ áõ߳ݳÉáõ ¹»åùáõÙ Ü»ñϳ۳óñ»ù »ñ»ÏáõÛÃÇ Ã»Ù³Ýª ѳñóÝ»Éáí Éë³ñ³ÝÇ ï»ë³Ï»ïÝ»ñÝ ³Û¹ ûٳÛÇ ßáõñç: ä³ñ½ ³Ûááã ùí»³ñÏáõÃÛáõÝÁ ëï»ÕÍáõÙ ¿ ɳí ÙÃÝáÉáñï »õ ɳí ÑÇÙù ݳ˳å³ïñ³ëïáõÙ μ³Ý³ËáëÇ »ÉáõÛÃÇ Ñ³Ù³ñ:
øÝݳñÏáõÙ Ù³ëݳ·Çï³Ï³Ý ËÙμÇ Ù³ëݳÏóáõÃÛ³Ùμ سëݳ·Çï³Ï³Ý ËÙµÇ Ù³ëݳÏóáõÃÛ³Ùµ ³ÝóϳóíáÕ ùÝݳñÏáõÙÝ»ñÁ É³í³·áõÛÝ ¹»åùáõ٠ϳñáÕ »Ý í»ñ³Íí»É ³ßËáõÛÅ µ³Ý³í»×Ç, í³ï³·áõÛÝ ¹»åùáõÙª ï³ÕïϳÉÇ ÷á˳¹³ñÓ ëÇñ³ß³ÑáõÙÝ»ñÇ: øÝݳñÏÙ³Ý ½³ñ·³óáõÙÁ ٻͳå»ë ϳËí³Í ¿ ûٳÛÇó, ë³Ï³ÛÝ ÝáõÛÝÇëÏ ¹ñ³ÝÇó ¿É ³é³í»Éª Ù³ëݳ·»ï-µ³Ý³ËáëÝ»ñÇ ç³Ýù»ñÇó »õ í³ñáÕÇ ÑÙïáõÃÛáõÝÇó: øÝݳñÏÙ³Ý µ³½Ù³ÏáÕÙ³ÝÇáõÃÛ³Ý ³å³ÑáíÙ³Ý Ñ³Ù³ñ Ù³ëݳ·»ï-µ³Ý³ËáëÝ»ñÁ å»ïù ¿ Ý»ñϳ۳óÝ»Ý ï³ñµ»ñ ¹ÇñùáñáßáõÙÝ»ñ (»õ ë»é»ñ). ³Ûëå»ë, Ýñ³Ýù ϳñáÕ »Ý ÉÇÝ»É ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñ ï³ñµ»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇó, ϳÙ, »Ã» ã»ù ó³ÝϳÝáõÙ Ó»ñ Áݹ¹ÇÙ³ËáëÝ»ñÇÝ ÝÙ³Ý Ñݳñ³íá114
ÒºèܲðÎ.
ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
ñáõÃÛáõÝ ï³É, Ýñ³Ýù ϳñáÕ »Ý ÉÇÝ»É ï³ñµ»ñ í³ñã³Ï³Ý ûÕ³ÏÝ»ñÇó, ³Ï³¹»ÙÇ³Ï³Ý Ï³Ù µÇ½Ý»ë áÉáñïÝ»ñÇó, ÉáµµÇëï³Ï³Ý ËÙµ»ñÇó »õ ³ÛÉÝ: гÙá½í»ù, áñ Ýñ³Ýù ù³ç³ï»ÕÛ³Ï »Ý ³ñͳñÍíáÕ ËݹÇñÝ»ñÇÝ »õ ·Çï»Ýª ÇÝãå»ë í³ñ»É ѳÝñ³ÛÇÝ µ³Ý³í»×: سëݳ·Çï³Ï³Ý ËÙµÇ Ù³ëݳÏóáõÃÛ³Ùµ ³ÝóϳóíáÕ ùÝݳñÏáõÙÝ»ñÁ ѳïϳå»ë ·ñ³íÇã »Ý Ëݹñ³Ñ³ñáõÛó ûٳݻñÇ ßáõñç, »õ ÏáÝÏñ»ï Ýå³ï³Ï³ÛÇÝ ËÙµ»ñÇÝ, ûñÇݳϪ ¹åñáó³Ï³ÝÝ»ñÇÝ Ï³Ù áõë³ÝáÕÝ»ñÇÝ, Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ »Ý ï³ÉÇë ͳÝáóݳÉáõ ÝÛáõÃÇÝ ³éÝãíáÕ ³Ù»Ý³ï³ñµ»ñ ï»ë³Ï»ïÝ»ñÇÝ: ²ÛëåÇëÇ ÙÇçáó³éÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ݳ˳ï»ëí³Í Ùáï Ù»ÏáõÏ»ë ųÙí³ ¹»åùáõÙ ¹áõù å»ïù ¿ Ññ³íÇñ»ù áã ³í»ÉÇÝ, ù³Ý 3 Ù³ëݳÏÇóÝ»ñÇ (ãѳßí³Í í³ñáÕÁ): ²Û¹å»ë ³í»ÉÇ Ñ»ßï ¿ ¹³éÝáõÙ Éë³ñ³ÝÇÝ Ó»ñ ùÝݳñÏÙ³ÝÁ Ý»ñ·ñ³íí³Í å³Ñ»ÉÁ: àñ»õ¿ Éñ³·ñáÕÇ áñå»ë ùÝݳñÏÙ³Ý í³ñáÕ Ññ³íÇñ»Éáõ ¹»åùáõÙ ¹áõù áã ÙdzÛÝ ÏÉáõÍ»ù ÙÇçáó³éÙ³Ý í³ñÙ³Ý áñ³ÏÁ, ³ÛÉ»õ ÏٻͳóÝ»ù Éñ³ïí³Ï³Ý Éáõë³µ³ÝÙ³Ý Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÁ: àñù³Ý ß³ï »õ Ý߳ݳíáñ Ù³ëݳÏÇóÝ»ñ Áݹ·ñÏí»Ý ³Ûë ùÝݳñÏÙ³ÝÁ, ³ÛÝù³Ý ³í»ÉÇ ß³ï Å³Ù³Ý³Ï Ïå³Ñ³ÝçíÇ Ó»½ÝÇó ݳ˳å³ïñ³ëï³Ï³Ý ³ß˳ï³ÝùÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³Ý Ñ³Ù³ñ: Ð³×³Ë ÁݹáõÝí³Í ¿ ݳ»õ ÑáÝáñ³ñ ѳïϳóÝ»É ³Ï³¹»ÙÇ³Ï³Ý Ï³Ù Ùß³ÏáõóÛÇÝ ûÕ³ÏÝ»ñÇó ÑÛáõñÁÝϳÉí³Í µ³ñÓñ³ëïÇ×³Ý µ³Ý³ËáëÝ»ñÇÝ: ÒºèܲðÎ. ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
115
²Ù»Ý³ÙëÛ³ áã å³ßïá³Ý³Ï³Ý ѳݹÇåáõÙ ¸áõù ϳñáÕ »ù å³ñµ»ñ³µ³ñ ³ÝóϳóÝ»É áã å³ßïáÝ³Ï³Ý Ñ³í³ùáõÛÃÝ»ñª §³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÇ »ñ»ÏáÝ»ñ ÙÇ ·³í³Ã ËÙÇãùÇ ßáõñç¦ ù³Õ³ùÇ áñáß³ÏÇ µ³ñáõÙ: ÜÙ³Ý Ñ³í³ùáõÛÃÁ å»ïù ¿ µ³ó ÉÇÝÇ »õ° ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ, »õ° ³ÛÉ Ñ»ï³ùñùñí³Í ³ÝѳïÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ, ãݳ۳Í, ³Ù»Ý³ÛÝ Ñ³í³Ý³Ï³ÝáõÃÛ³Ùµ, ¹áõù ³í»ÉÇ ß³ï Ïѳí³ù»ù Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ, ù³Ý ³ÛÉ ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÇ: ÊݳÙùáí ÁÝïñ»ù ѳí³ùáõÛÃÇ í³ÛñÁ, ù³ÝÇ áñ ¹³ ϳñáÕ ¿ ß³ï µ³Ý ³ë»É Ó»ñ »õ Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ: Ðݳñ³íáñ ¿ª ¹áõù ݳËÁÝïñ»ù å³ïíÇñ»É áã û ³é³ÝÓÇÝ ë»ÝÛ³Ï, ³ÛÉ ë»Õ³Ý µ³ñÇ Ï»ÝïñáÝáõÙª áñå»ë ³ÝáõÕÕ³ÏÇ µ³ó Ññ³í»ñ: ²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, ݳ˳å»ë ϳåí»ù ïÝûñÇÝáõÃÛ³Ý Ñ»ïª Ñ³Ùá½í»Éáõ, áñ Ýñ³Ýù ¹»Ù ã»Ý ÝÙ³Ý Ñ³í³ùáõÛÃÇ:
²Ûë Ó»õ³ã³÷Á Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ¿ ï³ÉÇë ѳÝñ³ÛÇÝ »õ ѳݷÇëï ÙÇç³í³ÛñáõÙ Ó»ñ ³½³ï³Ï³Ý ѳ۳óùÝ»ñÇ ÷á˳ݳÏÙ³Ý »õ µ³Ý³í»×Ç Ñ³Ù³ñ: Ø ³ëݳíáñ ѳ í³ ùá õÛÃÝ » ñ , Ã³Õ ³ Û Ç Ý »ñ»ÏáÝ»ñ »ñ»ÏáÝ»ñ
æ³Ý³ó»ù ѳí³ù»É Ñݳñ³íáñÇÝë Ù»Í Ãíáí ³ÝÏáõë³Ïó³Ï³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ, ÇÝãå»ë ݳ»õ ÙÇ ù³ÝÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÇó (³í»ÉÇ Ý³ËÁÝ-
ïñ»ÉÇ ÏÉÇÝÇ Ó»ñ ß³ñù»ñÇó ÁÝïñ»É ³é³í»É ³ãùÇ ÁÝÏÝáÕ ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÇÝ): ú·ïí»ù áã Ïáõë³Ïó³-
Ï³Ý ³ÝѳïÝ»ñÇ Ó»ñ óáõó³ÏÇó »õ Ññ³íÇñ»ù
116
ÒºèܲðÎ.
ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
ÁÝÏ»ñÝ»ñÇ áõ ͳÝáÃÝ»ñǪ ѳݷÇëï »õ Ùï»ñÙÇÏ ÙÇç³í³ÛñáõÙ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ßáõñç ùÝݳñÏáõÙÝ»ñ ³ÝóϳóÝ»Éáõ ѳٳñ: ÊáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý ËÙμ³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³í³ùáõÛÃÝ»ñ
Ò»ñ ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý ËÙµ³ÏóáõÃÛáõÝÁ (Áݹ áñáõÙ, ó³Ýϳó³Í ٳϳñ¹³ÏáõÙ ª ·ÛáõÕÇ, ù³Õ³ùÇ, óճٳëÇ, ï»Õ³Ï³Ý Çß˳ÝáõÃÛ³Ý, ï³ñ³Í³ßÁñç³ÝÇ »õ ³ÛÉÝ) å»ïù ¿ Ý»ñϳ۳óÝÇ Ññ³å³ñ³Ï³ÛÇÝ
ѳÛï³ñ³ñáõÃÛáõÝ í»ñçÇÝ Ý³Ë³Ó»éÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, ËáñÑñ¹Ç ³ß˳ï³ÝùÝ»ñÇ, ÇÝãå»ë ݳ»õ ·³ÉÇù Íñ³·ñ»ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É: гÙá½í»ù, áñ áõÝ»ù ߳ѳ·ñ·Çé ѳÝñáõÃÛ³ÝÝ áõ Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇÝ áõÕÕí³Í ѳٳå³ï³ëË³Ý ³ë»ÉÇù:
²Ûë ÙÇçáó³éÙ³ÝÁ ¹áõù å»ïù ¿ í»ñ³µ»ñí»ù áñå»ë ѳÝñáõÃÛ³ÝÁ Ý»ñϳ۳óíáÕ Ñ³ßí»ïíáõÃÛ³Ý »õ Ó»ñª áñå»ë ѳÝñ³ÛÇÝ Í³é³ÛáÕÇ, å³ñï³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³ï³ñÙ³Ý: Ü»ñϳ۳óñ»ù Ó»ñ ³ß˳ï³ÝùÝ»ñÁ, å³ï³ë˳ݻù ѳñó»ñÇÝ »õ áñë³ó»ù Ýáñ ·³Õ³÷³ñÝ»ñ, û ÇÝã ËݹÇñÝ»ñÇ ßáõñç ϳñ»ÉÇ ¿ ï³Ý»É ³ß˳ï³ÝùÝ»ñ: Êáëï³óí³Í ¿ª ϳï³ñí³Í ¿
ú·ï³·áñÍ»ù ë³ áñå»ë ÙÇçáó³éÙ³Ý Ëáñ³·Çñ՝ ÁÝóóÇÏ ûñ»Ýë¹ñáõÃÛ³Ý Ùß³ÏÙ³Ý ßáõñç ѳÝñáõÃÛ³ÝÁ Ó»ñ Ýí³×áõÙÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ Çñ³½»Ï»Éáõ ѳٳñ: ÒºèܲðÎ. ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
117
ƱÝã Ó»éùµ»ñáõÙÝ»ñ »ù áõÝ»ó»É »õ Ç՞Ýã ã³÷áí: ÆÝãá±õ Ó»½ ãѳçáÕí»ó Ç Ï³ï³ñ ³Í»É ³ÛÝ ³Ù»ÝÝ, ÇÝã ݳ˳ï»ëí³Í ¿ñ Ó»ñ ݳËÁÝïñ³Ï³Ý Íñ³·ñáí: Üí³×áõÙÝ»ñÇ Ý»ñϳ۳óÙ³Ý »õ Ù»Ïݳµ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ áõ ùÝݳ¹³ï³Ï³Ý ѳñó»ñÇÝ å³ï³ë˳ݻÉáõ ·áñÍáõÙ Áݹ·ñÏ»ù Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÇó ÁÝïñí³Í å³ßïáݳï³ñ ³ÝÓ³Ýó: ºñµ»ù ÙÇ Ã³ùóñ»ù áãÇÝã, Ó»ñ Ó³ËáÕáõÙÝ»ñÁª ÝáõÛÝå»ë: ºÕ»ù Ñݳñ³íáñÇÝë ó÷³ÝóÇÏ: سñ¹Ï³Ýó óáõÛó ïí»ù, áñ ¹áõù áõÝ³Ï »ù ÇÝùݳùÝݳ¹³ïáõÃÛ³Ý: гÙá½í»ù, áñ ÙÇçáó³éáõÙÝ áõ ËáëݳÏÝ»ñÁ å³ïñ³ëïí³Í »Ý å³ïß³× Ù³Ï³ñ¹³Ïáí, »õ áñ Éë³ñ³ÝÝ áõÝÇ Çñ ѳñó»ñÝ ³é³ç³¹ñ»Éáõ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ։ ³÷³ÝóÇÏáõÃÛáõÝÝ áõ ³½ÝíáõÃÛáõÝÁ í×éáñáß »Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ í³ñù³·ÍÇ Ñ³Ù³ñ, »í ÁÝïñáÕÝ»ñÁ ¹³ μ³ñÓñ »Ý ·Ý³Ñ³ïáõÙ:
ÀÝïñá À Ýïñ á Õ Ý » ñ Á ѳ ñóÝ á õÙ » Ý , ³½ ³ï³Ï³ ³½³ï³Ï ³ Ý Ý » ñ Á ª å³ ï³ ë Ë³Ý á õÙ ÜÙ³Ý ÙÇçáó³éÙ³Ý ÁÝóóùÁ ٻͳå»ë ϳËí³Í ¿ Éë³ñ³ÝÇó: ¸áõù ϳ٠í³ñáõÙ »ù ÝÇëïÁ »õ ÁݹáõÝáõÙ µ³Ý³íáñ ѳñó»ñ, ϳ٠ÃáõÛÉ ï³ÉÇë Ù³ëݳÏÇóÝ»ñÇÝ ù³ñï»ñÇ íñ³ ·ñ»É Çñ»Ýó ѳñó»ñÁ »õ ѳÝÓÝ»É Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ: 118
ÒºèܲðÎ.
ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
γËí³Í ÙÇçáó³éÙ³Ý Ù³ëßï³µÇó »õ Ù³ëݳÏÇóÝ»ñÇ ÃíÇóª ¹³ÑÉÇ×Á ϳñáÕ »ù ³å³Ñáí»É Ëáë³÷áÕÝ»ñáí: ì³ñáÕÁ ϳñáÕ ¿ áõÕÕáñ¹»É ѳݹÇåáõÙÁ »õ ËÙµ³íáñ»É ѳñó»ñݪ Áëï ûٳݻñÇ: ²ÛëåÇëÇ ÙÇçáó³éáõÙÇó ¹áõù ß³ï µ³Ý »ù ß³ÑáõÙ, ù³ÝÇ áñ ï»Õ»Ï³ÝáõÙ »ù Ó»ñ ï³ñ³ÍùÇ ÁÝïñ³½³Ý·í³ÍÇ ËݹÇñÝ»ñÇÝ »õ Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ: ØÇ»õÝáõÛÝ Å³Ù³Ý³Ï ¹áõù Ç óáõÛó »ù ¹ÝáõÙ Ó»ñ ë»ñï ϳåÁ ÁÝïñáÕÝ»ñÇ Ñ»ï: àñù³Ý ¹áõù (»õ Ó»ñ ÁÝïñí³Í å³ßïáÝ۳ݻñÁ) ÉdzñÅ»ù å³ï³ë˳ݻù ѳñó»ñÇÝ, ³ÛÝù³Ý ϵ³ñ»É³ííÇ Ó»ñ ѳÝñ³ÛÇÝ ¹ÇÙ³·ÇÍÁ: ÜÙ³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ Ñ³Ûï³ñ³ñ»ù ï»Õ³Ï³Ý Ù³ÙáõÉáí »õ é³¹ÇáÛáí: ºÃ» ¹áõù ϳå»ù ÙÇçáó³éáõÙÁ ï»Õ³Ï³Ý Ù³ëßï³µáí ÁÝóóáÕ áñ»õ¿ ûñ³Ï³ñ·³ÛÇÝ µ³Ý³í»×Ç Ñ»ï, ¹³ ÏٻͳóÝÇ Ñ»ï³ùñùñí³Í ÁÝïñáÕÝ»ñÇ ÃíÇ Ñ³í³Ý³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁª Ó»õ³íáñ»Éáí ËݹñÇ ßáõñç ѳÝñ³ÛÇÝ ùÝݳñÏÙ³Ý ÙÃÝáÉáñï: Ð³× ³Ë» ù ³ ÛÉ Ñ³ Ýñ³ ÛÇÝ Ñ³Ý ¹Ç åá õÙÝ»ñÇ ¸áõù ÇÝùÝ»ñ¹ å»ïù ¿ Ù³ëݳÏó»ù ³Ûɪ ѳٳù³Õ³ù³ÛÇÝ, ϳ٠ӻñ Ùñó³ÏÇóÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó ϳ½Ù³Ï»ñåí³Í ѳÝñ³ÛÇÝ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇÝ (»Ã» ÝÙ³Ý µ³Ý ÁݹáõÝí³Í ¿): ºñ»õ³Éáí ³ÛÉ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý Ý»ñϳ۳óáõóÇãÝ»ñÇ ß³ñùáõÙª ¹áõù ³å³ÑáíáõÙ »ù Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ï»ë³Ý»ÉÇáõÃÛáõÝÁ ѳÝñáõÃÛ³ÝÁ: ÒºèܲðÎ. ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
119
îº ÔºÎ Ôº Î ² î ì ² Î ² Ü ² Ü Î Ú à ôÜ ØÇ° ½μ³Õí»ù ¹ñ³Ýáí. гÝñ³ÛÇÝ ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý ï³Õ³í³ñÁ Ïáãí³Í ¿ ³å³Ñáí»Éáõ μ³ó »õ ÑÛáõñÁÝÏ³É ÙÃÝáÉáñï: ºÃ» ¹áõù ãáõÝ»ù Ù³ñ¹ÇÏ, áñáÝù å³ïñ³ëï³Ï³Ù »Ý ³ÏïÇí ß÷Ù³Ý Ù»ç ÙïÝ»É Ñ³ÝñáõÃÛ³Ý Ñ»ï, ³í»ÉÇ É³í ¿ ÝÙ³Ý μ³Ý ãÓ»éݳñÏ»É: ê»Õ³ÝÇ Ùáï ³Ýß³ñÅ Ýëï³Í, ·áí³½¹³ÛÇÝ ÝÛáõûñÇ Ñ»ï»õáõ٠óùÝí³Í Ý»ñ³Ù÷á÷ ³ÝÓݳϳ½ÙÝ Áݹ³Ù»ÝÁ ѳßí³Í í³ÛñÏÛ³ÝÝ»ñ Ï·ñ³íÇ Ù³ñ¹Ï³Ýó áõß³¹ñáõÃÛáõÝÁ:
ºÕ» ° ù ·ñ ³ í Ç ã
γñ»ÉÇ ¿ ï³Õ³í³ñÇÝ ï³É ³ÛÝåÇëÇ Ã»Ù³ïÇÏ áõÕÕí³ÍáõÃÛáõÝ, áñÝ ³Û¹ å³ÑÇÝ ¿³Ï³Ý ¿ ï»Õ³Ï³Ý ϳ٠³½·³ÛÇÝ Ù³ëßï³µáí: лïÇáïÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ݳ˳ï»ëí³Í ï³ñ³ÍùÝ ³ÏÝѳÛïáñ»Ý ѳñÙ³ñ ï»Õ³Ýù ¿ Ó»ñ ï³Õ³í³ñÇ Ñ³Ù³ñ, ë³Ï³ÛÝ Ï³ñ»ÉÇ ¿ ݳ»õ ÁÝïñ»É ³ÛÝåÇëÇ ï»Õ, áñÁ ѳٳå³ï³ë˳ÝáõÙ ¿ ûٳÛÇÝ: ºÃ» Ó»ñ ³ñß³íÁ í»ñ³µ»ñáõÙ ¿ ³í»ÉÇ µ³ñ»Ï»óÇÏ Ñ³Ýñ³ÛÇÝ ïñ³Ýëåáñï áõݻݳÉáõ ËݹñÇÝ (ûñÇݳϪ í»ñ³Ýáñá·Ù³Ý ϳ٠ÁݹɳÛÝÙ³Ý Ýϳï³éáõÙÝ»ñáí), ³å³ Ó»ñ ï³Õ³í³ñÇ ï»Õ³¹ñÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ϳñáÕ »ù ÁÝïñ»É Ëáßáñ ÷áÕáóÝ»ñÇ Ë³ãÙ»ñáõÏÁ: 120
ÒºèܲðÎ.
ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
îºÔºÎ²îì²Î²Ü ²ÜÎÚàôÜ. вðò²Þ²ð Ò»½ ³ÝÑñ³Å»±ßï ¿ ëï³Ý³É ï»Õ³Ï³Ý Çß˳Ýáõ-
ÃÛáõÝÝ»ñÇó ïñíáÕ ³ñïáÝáõÃÛáõÝ Ñ³Ýñ³ÛÇÝ ³½¹³·ñ³ÛÇÝ í³Ñ³Ý³Ï ï»Õ³¹ñ»Éáõ ѳٳñ: Ø߳ϻù ûٳÝ. á±ñÝ ¿ Ó»ñ Ýå³ï³ÏÁ: γ± ³ñ¹Ûáù Ý߳ݳϳÉÇó ѳñó, áñ ¹áõù Ïó³ÝϳݳÛÇù μ³ñÓñ³óÝ»É: à±í, áñï»±Õ »õ »ñμ å»ïù ¿ ½μ³ÕíÇ ï³Õ³í³ñáí: γ± ³ñ¹Ûáù ѳïáõÏ ûñ, áñÝ ³é³í»É ѳñÙ³ñ ¿ Ã»Ù³Ý ßáß³÷»Éáõ ѳٳñ: à±ñÝ ¿ ÃÇñ³Ë³ÛÇÝ ËÙμ»ñÇÝ ·ïÝ»Éáõ ³Ù»Ý³Ñ³ñÙ³ñ í³ÛñÁ: ÆÝãDZ ϳñÇù áõÝ»ù (ï»ËÝÇÏ³Ï³Ý ë³ñù³íáñáõÙÝ»ñ, ѳٳå³ï³ëË³Ý ·áñÍÇùÝ»ñ, ÃéáõóÇÏÝ»ñ »õ ³ÛÉÝ)։ Ößï»ù, û ¹ñ³ÝóÇó áñù³Ý ¿ Ó»½ ³ÝÑñ³Å»ßï »õ í³Õûñáù å³ïíÇñ»ù ¹ñ³Ýù: Ðñ³íÇñ»ù ѳÝñ³Ñ³Ûï ï»Õ³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍãÇ (ûñÇݳϪ ²½·³ÛÇÝ ÅáÕáíÇ å³ï·³Ù³íáñáõÃÛ³Ý Ã»ÏݳÍáõÇ) »õ Çñ³½»Ï»ù Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇÝ ³Û¹ Ññ³í»ñÇ Ù³ëÇÝ: ܳ˳ï»ëíá±õÙ ¿ ³ñ¹Ûáù Ùdzï»ë³Ï ѳ·áõëï Áݹ·ñÏí³Í ³ÝÓݳϳ½ÙÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ. Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ËáñÑñ¹³Ýß³Ï³Ý ·áõÛÝ»ñ ÏñáÕ ÏáëïÛáõÙÝ»ñ, ß³åÇÏÝ»ñ »õ ³ÛÉÝ: î»Õ»Ï³óñ»ù Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇÝ »õ ѳÙá½í»ù, áñ Ýñ³Ýù ëï³ó»É »Ý ͳÝáõóáõÙÝ»ñÁ:
Þ³ñÅ³Ï³Ý ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý ï³Õ³í³ñ ì×é»ùª ϳ± Çëϳå»ë ë³ñù³íáñáõÙÝ»ñáí ѳٳÉñí³Í ÒºèܲðÎ. ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
121
ë»Õ³ÝÇ ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛáõÝ: Îáñåáñ³ïÇí ѳ·áõëïÁ »õ áñáß ïå³·Çñ ÝÛáõûñÁ ϳñáÕ »Ý μ³í³ñ³ñ ÉÇÝ»É μ³ñ»ñáõÙ, »ñϳÃáõÕ³ÛÇÝ Ï³Û³ñ³ÝÝ»ñÇ ³éç»õ ϳ٠ѳÝñ³ÛÇÝ ïñ³ÝëåáñïÇ ³ÛÉ Ï³Û³ÝÝ»ñáõÙ ³ÝóϳóíáÕ ³ñß³íÇ Ñ³Ù³ñ:
Ðݳñ³ÙÇï »õ ½í³ñ׳ÉÇ ÇÝï»ñ³ÏïÇí ˳ջñÁ Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝ »õ ѳٳÏñ³Ýù »Ý ѳñáõóáõÙ: Ò»ñ »ñ»õ³Ï³ÛáõÃÛáõÝÁ ãå»ïù ¿ ë³ÑÙ³ÝÝ»ñ ׳ݳãÇ: γñ»ÉÇ ¿ ³ÝóϳóÝ»É Ñ³ñó³ËáõÛ½ ³éûñ»³Ï³Ý ËݹÇñÝ»ñÇ ßáõñç ϳ٠˳Õ, áñáõÙ ·Ý¹³ÏÝ»ñáí å»ïù ¿ ù³Ý¹»É ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÇ ÝϳñÝ»ñáí ïáõ÷»ñÇ µáõñ·Á, ϳ٠µ³Å³Ý»É Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ËáñÑñ¹³Ýß³Ï³Ý ·áõÛÝ»ñáí ͳÕÏ»÷Ýç»ñ: ´áÉáñ ÝٳݳïÇå ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ýå³ï³Ï áõÝ»Ý »ñÏËáëáõÃÛáõÝ Ñ³ëï³ï»Éáõ Ñݳñ³íáñ ÁÝïñáÕÇ Ñ»ï, ÇÝãå»ë ݳ»õ Ó»½ Ý»ñϳ۳óÝ»Éáõ áñå»ë ³½³ï³Ï³Ý ³ÛÉÁÝïñ³Ýù: ²ÏÝѳÛïáñ»Ý, Ó»ñ ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÁ å»ïù ¿ ѳٳÑáõÝã ÉÇÝ»Ý Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý á·áõÝ: êñ³Ýù ³ÛÝ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÝ »Ý, áñáÝù ѳçáÕáõÃÛáõÝ »Ý µ»ñ»É ¶»ñÙ³ÝdzÛÇ ²½³ï ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³ÝÁ: Î Çë³ Í ËÝÓ ódz ËÝ Ó áñÇ áñÇ ³Ï ÏóÇ ³Ý гñϳÛÇÝ Ñ³Ûï³ñ³ñ³·ñ»ñÇ Ý»ñϳ۳óÙ³Ý ûñÁ µ³Å³Ý»ù ÏÇë³Í ËÝÓáñÝ»ñª Ñ»ï»õÛ³É áõÕ»ñÓáí. §²Ñ³ û áñù³Ý ¿ å»ïáõÃÛáõÝÁ Ó»½ ÃáÕÝáõÙ¦: 122
ÒºèܲðÎ.
ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
²½³ïáõ٠ѳñÏ»ñÇó ¥ “steuern streichen“ ¤
ì»ñóñ»ù óáõó³ï³Ëï³Ï, áñï»Õ Ýßí³Í »Ý å»ïáõÃÛ³Ý ÏáÕÙÇó ·³ÝÓíáÕ ï³ñµ»ñ ѳñÏ»ñÁª ËÁݹñ»Éáí ³Ýóáñ¹Ý»ñÇÝ Ýᯐ ³ÛÝ »ñ»ùÁ, áñáÝóÇó Ïó³ÝϳݳÛÇÝ ³½³ïí»É: ²Ûëå»ë ¹áõù å³ïÏ»ñ³óáõÙ Ïϳ½Ù»ù, û Ù³ñ¹ÇÏ áñ ѳñÏ»ñÝ »Ý ³í»Éáñ¹ ѳٳñáõÙ: ØÇ»õÝáõÛÝ Å³Ù³Ý³Ï, µ³Å³Ý»ù ûñÃáÝÝ»ñ ѳñϳÛÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ó»ñ ³é³ç³ñÏÝ»ñáí: §º û §ºÃ » »ë ÉÇ Ý » Ç Ý³ ˳ ñ ³ ñ ϳ٠ù³ Õ ³ ù³ å»ï¦ سñ¹Ï³Ýó ³é³ç³ñÏ»ù ·ñ»É Ù»Í óáõó³ï³Ëï³ÏÇ íñ³, û áñáÝù ÏÉÇÝ»ÇÝ Çñ»Ýó ³é³çݳѻñÃáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, »Ã» Çñ»Ýù ÉÇÝ»ÇÝ ³Û¹ å³ßïáÝÝ»ñáõÙ: ²Ûë »Õ³Ý³Ïáí ùÇã û ß³ï å³ñ½ Ϲ³éݳ, û ÇÝãÝ ¿ Ù³ñ¹Ï³Ýó Ùï³Ñá·áõÙ Ý»ñϳÛáõÙë: ¸³ ݳ»õ Ïͳé³ÛÇ áñå»ë ÝÛáõà Éñ³ïí³Ï³Ý Ññ³å³ñ³ÏÙ³Ý Ñ³Ù³ñ: Ì ³ÕÏ» ÷Ýç ³ ų Ý á õ٠̳ÕÏ»÷Ý ç »ñÇ »ñÇ μ μ³ ÝáõÙ Îáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ËáñÑñ¹³Ýß³Ï³Ý ·áõÛÝ»ñáí ͳÕÏ»÷Ýç»ñÁ å³ñ½ »Õ³Ý³Ï »Ý ÁÝïñáÕÝ»ñÇ Ñ»ï ßÁ÷Ù³Ý Ù»ç ÙïÝ»Éáõ: ÒºèܲðÎ. ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
123
Êà ðÐàôð¸ ܺð öàÔàò² ÚÆÜ ðÐàôð¸Üºð ø²ð༲ðÞ² ì Æ ² Üòβ òز Ü Ð ² Ø ² ð
ºÕ»ù μ³ñÛ³ó³Ï³Ù »õ áã ÏåãáõÝ Ï³Ù ×ÝßáÕ : öáñÓ»ù áñë³É Ó»ñ ½ñáõó³ÏóÇ μݳíáñáõÃÛáõÝÁ. áÙ³Ýù ó³ÝϳÝáõÙ »Ý ëï³Ý³É ÙdzÛÝ Ñ³Ù³éáï ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛáõÝ, ѳÙá½íáõÙ »Ý Ñ»ßï ϳ٠ó³ÝϳÝáõÙ »Ý ÙdzÛÝ í»ñóÝ»É ïå³·Çñ ÝÛáõûñ: àõñÇßÝ»ñÁ ϳñáÕ »Ý í»×Ç μéÝí»É ϳ٠ÝáõÛÝÇëÏ ·ñ·é»É Ó»½: Øݳó»ù ѳݹ³ñï, μ³Ûó ³Ùáõñ Ó»ñ ¹Çñù»ñáõÙ: öáñÓ»ù Ý»ñϳ۳óÝ»É Ó»ñ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁª Ç Ñ³Ï³¹ñáõÃÛáõÝ ³ÛÉ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, ß»ßï»Éáí Ó»ñ ¹ÇñùáñáßáõÙÝ»ñÇ ¹ñ³Ï³Ý ÏáÕÙ»ñÁ: Àݹ·Í»ù ³ÛÝ ËݹÇñÝ»ñÁ, áñáÝó áõÕÕáõÃÛ³Ùμ ¹áõù ³ß˳ï³Ýù »ù ï³ÝáõÙ, ÇëÏ ÙÛáõë Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁª áã, ë³Ï³ÛÝ ³é³Ýó Ýñ³Ýó ѳëó»ÇÝ ÑÝãáÕ íÇñ³íáñ³ÝùÝ»ñÇ: ²ÛÉáó ¹»Ù áõÕÕí³Í μ³ó³ë³Ï³Ý ³ñß³íÁ å»ïù ¿ ÉÇÝÇ É³í Ùß³Ïí³Í, ³ÛÉ ãÏÇñ³éíÇ å³ï³Ñ³Ï³Ý ϳñ·áí, ù³ÝÇ áñ ³ÛÝ ß³ï Ñ³×³Ë μ³ó³ë³μ³ñ ¿ ³Ý¹ñ³¹³éÝáõÙ Ñ»Ýó ³ÛÝ í³ñáÕÇÝ: Ü»ñϳ۳óñ»ù Ó»ñ ·³Õ³÷³ñ³ËáëáõÃÛ³Ý ¹ñ³Ï³Ý ÏáÕÙ»ñÁ »õ ³½³ï³Ï³Ý é³½Ù³í³ñáõÃÛ³Ý ³é³í»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: ØÇ’ ·áñͳͻù ëáëÏ ³Ï³Ýç ͳÏáÕ μ³é»ñ, ÇÝãåÇëÇù »Ý §³½³ï³Ï³ÝáõÃÛáõݦ, §³½³ïáõÃÛáõݦ ϳ٠§ë»÷³Ï³Ý³ßÝáñÑáõÙ¦: àõÕ»Ïó»ù Ó»ñ åݹáõÙÝ»ñÁ ѳ-Ù³å³ï³ëË³Ý ÝϳñÝ»ñáí »õ ûñÇݳÏÝ»ñáí: ÜÙ³Ý ×ã³Ý μ³é»ñÁ μ³ó³ë³μ³ñ »Ý ³½¹áõÙ Ù³ñ¹Ï³Ýó íñ³: ØÇßï ç³Ý³ó»ù μ³ó³ïñ»É, û ÇÝãáõ »Ý ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÝ û·ï³Ï³ñ ѳٳñáõÙ ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ·áñÍ»-
124
ÒºèܲðÎ.
ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
ɳϻñåÁª Ý»ñϳ۳óÝ»Éáí ¹ñ³ ³é³í»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: гÙá½í»ù, áñ ù³ç³ï»ÕÛ³Ï »ù ÝÛáõÃÇ Ù³Ýñ³Ù³ëÝ»ñÇÝ. Ù³ñ¹ÇÏ Ï³ñáÕ »Ý ï³É ß³ï Ù³Ýñ³ÏñÏÇï ѳñó»ñ, »õ ¹áõù å»ïù ¿ å³ïñ³ëï ÉÇÝ»ù ÑÇÙݳíáñ å³ï³ëË³Ý ï³Éáõ »õ íëï³ÑáõÃÛáõÝ Ý»ñßÝã»Éáõ: ºÃ» ãáõÝ»ù áñ»õ¿ å³ï³ë˳Ý, ³ÝÏ»ÕÍáñ»Ý ÁݹáõÝ»ù ¹³, μ³Ûó Ëáëï³ó»ù å³ñ½»É »õ å³ï³ëË³Ý»É ¿É»ÏïñáݳÛÇÝ Ï³Ù ÷áëï³ÛÇÝ Ý³Ù³Ïáí: ìëï³Ñáñ»Ý ³Ý¹ñ³¹³ñÓ»ù Ó»ñ ÁÝïñ³Ï³Ý Íñ³·ñÇÝ, ³Ûɳå»ë Ó»ñ ËáëùÁ ³ñųݳѳí³ïáõÃÛáõÝ ãÇ Ý»ñßÝãÇ: Ò»½ ѳëï³ï ãÇ Ñ³çáÕíÇ Ñ³Ùá½»É áñ»õ¿ Ù»ÏÇݪ Çñ Ó³ÛÝÁ ï³Éáõ Ñ»Ýó Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³ÝÁ, »Ã» ÇÝùÝ»ñ¹ óáõó³μ»ñ»ù ³Ýí×é³Ï³ÝáõÃÛáõÝ: سñ¹Ï³Ýó Ùáï»ó»ù μ³ó »õ μ³ñÛ³ó³Ï³Ù Ó»õáí: ØÇ° Ùݳó»ù ë»Õ³ÝÇ Ñ»ï»õáõÙ ·³Ùí³Í: ØÇ° óùÝí»ù, ϳݷݻù áõÕÇÕ »õ ÇÝùݳíëï³Ñ: ²ÏݳñÏ»ù Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý í»ñçÇÝ Ñ³çáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ Ï³Ù Ýϳñ³·ñ»ù, û ÇÝãå»ë »ù ¹áõù å³Ñ»É Ó»ñ ݳËÁÝïñ³Ï³Ý ËáëïáõÙÁ: ºÃ» Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ ³ÏïÇí ¿ ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ »õ ³½·³ÛÇÝ Ù³Ï³ñ¹³Ïáí, ³Ý¹ñ³¹³ñÓ»ù ³Û¹ ѳçáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ¹ñ³Ýó Ñ»ï»õáõ٠ϳݷ- Ý³Í Ñ³Ýñ³Ñ³Ûï ·áñÍÇãÝ»ñÇÝ: ØÇ° ã³÷³½³Ýó»ù: ²ÝÏ»ÕÍáõÃÛáõÝÝ áõ ÇÝùݳùÝݳ¹³ïáõÃÛáõÝÁ ³ÝóÛ³ÉÇ Ó³ËáÕáõÙÝ»ñÇ ³éáõÙáí ëáíáñ³μ³ñ ¹ñ³Ï³Ýáñ»Ý »Ý ÁÝϳÉíáõÙ, ë³Ï³ÛÝ ³Ûëï»Õ »õë å»ïù ¿ ã³÷Ç Ù»ç ÙݳÉ. ³ÝѳñÏÇ ÇÝùݳ˳ñ³½³ÝáõÙÁ ï»ÕÇÝ ã¿:
ÒºèܲðÎ. ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
125
ä³ñï³¹Çñ 㿠ϳ½Ù³Ï»ñå»É µáÉáñ ³Ûë ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÁ: ¸áõù ϳñáÕ »ù ݳ»õ Ùï³ÑÕ³Ý³É ³ÛÉ Ó»õ»ñ, áñáÝù ã»Ý »Ýó¹ñáõÙ ³Ù»Ýß³µ³ÃÛ³ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ: γñ»õáñÝ ³ÛÝ ¿, áñ Íñ³·ñí³Í ó³Ýϳó³Í ÙÇçáó³éáõ٠ѳíáõñ å³ïß³×Ç Çñ³Ï³Ý³óíÇ։ ´³ñÓñ ٳϳñ¹³Ïáí ϳ½Ù³Ï»ñåí³Í »õ ѳçáÕ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÁ ß³ÑáõÙ »Ý Ó»ñ ÁÝïñáÕÝ»ñÇ íëï³ÑáõÃÛáõÝÁ »õ ù³ç³É»ñáõÙ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇݪ ÝáõÛÝ Ù³Ï³ñ¹³ÏÁ å³Ñ»Éáõ ݳ»õ ѻﳷ³ÛáõÙ: гçáñ¹ ·ÉáõËÁ ë»ñïáñ»Ý ϳåí³Í ¿ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³Ý Ñ»ï: ´áí³Ý¹³ÏáõÃÛ³Ý Ù³ïáõóáõÙÁ ÝáõÛÝù³Ý ϳñ»õáñ ¿, áñù³Ý µáí³Ý¹³Ï³ÛÇÝ Ùß³ÏáõÙÁ »õ Ó»ñ í³ñ³Í é³½Ù³í³ñáõÃÛáõÝÁ:
126
ÒºèܲðÎ.
ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙ
7. вÔàð¸²ÎòàôÂÚàôÜ
ÒºèܲðÎ. гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝ
127
128 ÒºèܲðÎ.
гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝ
7 ø³Õ³ù³Ï³Ý ѳÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝÁ ËñÃÇÝ ÷³ëï»ñÇ »õ ѳݷ³Ù³ÝùÝ»ñÁ ѳÏÇñ× »õ ѳëϳݳÉÇ Ó»õáí Ý»ñϳ۳óÝ»Éáõ ³ñí»ëï ¿: ø³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç áãÇÝã ³ÛÝù³Ý Ù»Í ï»Õ ãáõÝÇ, áñù³Ý Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇÝ áõ ѳÝñáõÃÛ³ÝÁ áõÕÕ³ÏÇáñ»Ý ѳÛï³ñ³ñ»ÉÁ, û ѳÝáõÝ ÇÝãÇ »ù ѳݹ»ë ·³ÉÇë, ÇÝãáõ »õ ÇÝãå»ë »ù å³ïñ³ëïíáõÙ ÏÛ³ÝùÇ Ïáã»É Ó»ñ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÁ Çß˳ÝáõÃÛ³Ý ·³Éáõ å³ñ³·³ÛáõÙ: ê³, ³Ýßáõßï, Ñ»ßï ËݹÇñ ã¿, ë³Ï³ÛÝ ³ÛÝ å»ïù ¿ ÉÇÝÇ Ñ³çáÕ³Ï ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ï³ñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÏáñǽÁ: гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝÁ ϳñáÕ ¿ Çñ³Ï³Ý³óí»É ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛ³Ý, ËáñÑñ¹Ç, ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇ Ï³Ù Ùï³Ñá·áõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³ñï³Ñ³ÛïÙ³Ý ïëùáí: ²ÛÝ »ñÏÏáÕÙ³ÝÇ ·áñÍÁÝóó ¿, áñ »Ýó¹ñáõÙ ¿ ï³ÉÁ »õ ëï³Ý³ÉÁ, Ëáë»ÉÁ »õ Éë»ÉÁ: гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝÁ ÙÇ³Ï ³Ù»Ý³Ï³ñ»õáñ ·áñÍÁÝóóÝ ¿ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç: Þ³ï ϳñ»õáñ ¿ ÇٳݳÉ, û ÇÝã ·áñÍÇùÝ»ñ Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ѳÕáñ¹³ÏóÙ³Ý Ñ³Ù³ñ: ²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, ³Ù»Ý³Ï³ñ»õáñÝ ÇٳݳÉÝ ¿, û áõÙ Ñ»ï ÇÝãÇ ßáõñç »ù ѳÕáñ¹³ÏóíáõÙ: ê³Ñٳݻù Ó»ñ ù³Õ³ù³Ï³Ý ¹ÇñùáñáßáõÙÝ»ñÝ áõ ³ë»ÉÇùÁ, ³ÛÝ ¿ª Ù߳ϻù Ó»ñ ù³Õ³ù³Ï³Ý §³åñ³Ýù³ÝÇßÁ¦: ÆÝùÝ»ñ¹ Ó»½ »õ Ó»ñ ù³Õ³ù³Ï³Ý ¹ÇÙ³·ÇÍÁ (ѳ۳óùÝ»ñÁ, ³é³ù»ÉáõÃÛáõÝÁ, ³ñŻѳٳϳñ·Á) ÒºèܲðÎ. гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝ
129
׳ݳã»ÉÁ Ó»ñ ù³Õ³ù³Ï³Ý áõÕ»ñÓÇ Ó»õ³Ï»ñåÙ³Ý Ý³Ë³å³ÛÙ³ÝÝ»ñÝ »Ý: 6-ñ¹ ·ÉËáõÙ Ýϳñ³·ñí³Í ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ ×³Ý³å³ñÑáí Ñݳñ³íáñ ¿ ï³ñáñáᯐ ³ÛÝ ÃÇñ³Ë³ÛÇÝ ËÙµ»ñÇÝ, áñáÝó ó³ÝϳÝáõÙ »ù áõÕÕ»É Ó»ñ ù³Õ³ù³Ï³Ý áõÕ»ñÓÁ: ²å³Ñáí»ù Ó»ñ áõÕ»ñÓÝ»ñÇ Ññ³å³ñ³Ï³ÛÝáõÃÛáõÝÁ »õ ¹ñ³Ýù ϳå»ù Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ÏáÕÙÇó ³é³ç³¹ñí³Í ûÏݳÍáõÝ»ñÇ áõ ÁÝïñ³ñß³í³ÛÇÝ Ù³ñï³í³ñáõÃÛ³Ý Ñ»ï: Ò»ñ ûÏݳÍáõÝ»ñÁ å»ïù ¿ ³ñųݳѳí³ïáñ»Ý Ï»ñå³ñ³Ý³íáñ»Ý Ó»ñ ù³Õ³ù³Ï³Ý ѳ۳óùÝ»ñÁ: êÏë»ù ï»ë³Ý»ÉÇ ¹³ñÓÝ»É ¹ñ³Ýù, û·ï³·áñÍ»ù ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÝ áõ ³ñß³íÝ»ñÁ, ÇÝãå»ë ݳ»õ ѳÕáñ¹³ÏóáõÃÛ³Ý Ñݳñ³íáñ áõÕÇÝ»ñÁª Ç óáõÛó ¹Ý»Éáõ Ó»ñ Ýå³ï³ÏÝ»ñÇ µáõÝ ¿áõÃÛáõÝÁ: ø³Õ³ù³Ï³Ý ³ñß³íÇ Ñ³Ù³ñ §×Çßï¦ ËݹÇñÝ»ñ ·ïÝ»ÉÁ »õ, Ñ»ï»õ³µ³ñ, ³½¹»óÇÏ ù³Õ³ù³Ï³Ý áõÕ»ñÓÝ»ñ Ù߳ϻÉÝ áõ ѳٳå³ï³ëË³Ý Ýå³ï³Ï³ÛÇÝ ËÙµ»ñÁ ï³ñáñáß»ÉÁ ß³ï ϳñ»õáñ é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý Ñ»Ýù ¿ ѳÕáñ¹³ÏóáõÃÛ³Ý å³ïß³× ·áñÍÇù ÁÝïñ»Éáõ ѳٳñ: ø³ç ·Çï³Ïó»ùª ³ñß³íÇ Ñ³Ù³ñ ËݹÇñÝ»ñ ÁÝïñ»ÉÁ ï³ñµ»ñíáõÙ ¿ Ñéã³Ï³·ñÇ Ï³Ù ³ß˳ï³Ýù³ÛÇÝ Íñ³·ñÇ ËݹÇñÝ»ñÇ ÁÝïñáõÃÛáõÝÇó: ØÇßï ã¿, áñ ù³Õ³ù³Ï³Ý í»ñ³ó³Ï³Ý ϳñ»õáñáõÃÛáõÝÁ ϳñáÕ ¿ ËݹÇñÁ ϳñ»õáñ ¹³ñÓÝ»É ù³Õ³ù³Ï³Ý ѳÕáñ¹³ÏóáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ: ²ÛÝåÇëÇ ã³÷³ÝÇßÝ»ñÁ, ÇÝãåÇëÇù »Ý, ûñÇݳÏ, Ù³ñ¹Ï³Ýó ѳٳÏñ³ÝùÁ, Ýå³ï³Ï³ÛÇÝ ËÙµ»ñÇ ß³Ñ»ñÇ å³ßïå³ÝáõÃÛáõÝÁ »õ ½·³óÙáõÝù³ÛÝáõ130
ÒºèܲðÎ.
гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝ
ÃÛáõÝÁ, ϳñ»õáñ »Ý: ²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, ¹áõù å»ïù ¿ ϳñáճݳù ×Çßï ÁÝïñáõÃÛáõÝ Ï³ï³ñ»É, ù³ÝÇ áñ Ç íÇ׳ÏÇ ã»ù ÉÇÝÇ µ³í³ñ³ñ áõß³¹ñáõÃÛáõÝ ³å³Ñáí»Éáõ ³Ýѳٳñ áõ ï³ñ³ï»ë³Ï ù³Õ³ù³Ï³Ý áõÕ»ñÓÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ: êáõÛÝ Ó»éݳñÏáõÙ ³ÝÑݳñ ÏÉÇÝ»ñ Ù³Ýñ³Ù³ëÝáñ»Ý ùÝÝ»É ÝÙ³Ý é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý ù³ÛÉ»ñÁ: ²Û¹ å³ï׳éáí ³Ûë ·ÉáõËÝ ³í»ÉÇ ß³ï ÝíÇñíáõÙ ¿ ѳÕáñ¹³ÏóáõÃÛ³Ý ï³ñµ»ñ ·áñÍÇùÝ»ñÇ ³ñ¹Ûáõݳí»ï ÏÇñ³éÙ³Ý ³é³Ýóù³ÛÇÝ µ³Õ³¹ñÇãÝ»ñÇÝ »õ ·áñÍÝ³Ï³Ý ³ëå»ÏïÝ»ñÇÝ: гٳó ³Ý ó³ ÛÇ Ý Ý»ñϳ гٳó³Ýó³ ÛÇÝ Ý » ñ Ï ³ ÛáõÃÛáõÝ Ûá õÃÛá õÝ §ÜÇß³Ãí³ÛÇÝ Ñ»Õ³÷áËáõÃÛáõÝÁ¦ ï»ÕÇ ¿ áõÝ»ÝáõÙ Ñ»Ýó ÑÇÙ³ »õ ³é³ç ëɳÝáõÙ Ù»Í ³ñ³·áõÃÛ³Ùµ: ºÃ» ϳٳíáñ³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝ »ù ͳí³ÉáõÙ, ³Ù»Ý³ÛÝ Ñ³í³Ý³Ï³ÝáõÃÛ³Ùµ Ó»ñ Ù³ëݳ·Çï³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³ÝÁ ½áõ·³Ñ»é Ç íÇ׳ÏÇ ã»ù ÉÇÝÇ Ñ»ï»õ»Éáõ µáÉáñ ï»ËÝÇÏ³Ï³Ý ½³ñ·³óáõÙÝ»ñÇÝ։ ²Û¹áõѳݹ»ñÓ, Ó»ñ ϳÛù¿çÁ, ¹ñ³ µáí³Ý¹³ÏáõÃÛáõÝÝ áõ Ó»õ³íáñáõÙÁ, ѳñ³ÏÇó Íñ³·ñ»ñÝ áõ ·áñÍÇùÝ»ñÁ å»ïù ¿ Ùßï³å»ë óñÙ³óí»Ý: ¸áõù ëïÇåí³Í ã»ù ÇÝùÝ»ñ¹ ³Ý»É ³Û¹ ³Ù»ÝÁ: гÝÓݳñ³ñ»ù ³Û¹ ·áñÍÁ í³ñãáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇó Ù»ÏÇÝ Ï³Ù Ëݹñ»ù ÁÝÏ»ñÝ»ñÇÝ Ï³Ù Ñ³ñ³½³ïÝ»ñÇÝ, »Ã» ѳٳå³ï³ëË³Ý Ù³ëݳ·»ï í³ñÓ»Éáõ ÙÇçáóÝ»ñ ãáõÝ»ù։
гٳó³ÝóÁ ¹³ñÓ»É ¿ ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛ³Ý »õ ÑÕáõÙÝ»ñÇ ³é³çݳÛÇÝ ³ÕµÛáõñ: лï³ùñùñí³Í ÒºèܲðÎ. гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝ
131
ÁÝïñáÕÝ»ñÝ áõ Éñ³·ñáÕÝ»ñÁ, ÇÝãå»ë ݳ»õ Ó»ñ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ùñó³ÏÇóÝ»ñÁ, ³í»ÉÇ ßáõï ÏáñáÝ»Ý Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ï³Ûù¿çÁ, ù³Ýª Ó»ñ ù³Õ³ù³Ï³Ý ѳ۳óùÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ Ý³ËÝ³Ï³Ý å³ïÏ»ñ³óáõ٠ϳ½Ù»Éáõ ѳٳñ Ïí»ñóÝ»Ý Ñ»é³ËáëÁ: ²Ûë Ýå³ï³Ïáí Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕ ³Û¹ Ýå³ï³Ï³ÛÇÝ ËÙµ»ñÇ Ñ³Ù³ñ Çñ ϳÛùáõÙ å»ïù ¿ ïñ³Ù³¹ñÇ ÑÇÙÝ³Ï³Ý ÏáÝï³Ïï³ÛÇÝ ïíÛ³ÉÝ»ñÁ: ºÃ» ÙÇ ÏáÕÙ ÃáÕÝ»Ýù ³ÛÉ ³ñųÝÇùÝ»ñÁ, Ó»ñ ϳÛùÝ ³é³Ýóù³ÛÇÝ ·áñÍÇù ¿ ³ñï³ùÇÝ ³ß˳ñÑÇÝ Ý»ñϳ۳ݳÉáõ ѳٳñ: àñ»õ¿ ³ÛÉ ï»Õ ¹áõù ã»ù ϳñáÕ É³ÛÝ Ñ³ÝñáõÃÛ³ÝÁ Ý»ñϳ۳óÝ»É Ó»½, Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ »õ ûÏݳÍáõÝ»ñÇÝ ³í»ÉÇ ×ßÙ³ñï³óÇ, ³ÝÙÇç³Ï³Ý »õ ¿Å³Ý »Õ³Ý³Ïáí, ù³Ý ѳٳó³Ýó³ÛÇÝ Ï³ÛùÇ ÙÇçáóáí: гßíÇ ³éÝ»Éáí, áñ ѳïϳå»ë »ñÇï³ë³ñ¹áõÃÛáõÝÝ ³í»ÉÇ ùÇã ¿ ѳÏí³Í ϳñ¹³Éáõ ³í³Ý¹³Ï³Ý ïå³·Çñ Éñ³·ñ»ñÁ, Ó»½ÝÇóª áñå»ë ï»Õ³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇã, å³Ñ³ÝçíáõÙ ¿ óñÙ³óÝ»É ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ Ó»ñ ³éó³Ýó ûñ³Ï³ñ·Á å³ñµ»ñ³Ï³Ý ѳÛï³ñ³ñáõÃÛáõÝÝ»ñáí »õ ½»ï»Õ»É Ù»Ïݳµ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñ Ó»ñ ù³Õ³ùÇ Ï³Ù ï³ñ³Í³ßñç³ÝÇ ù³Õ³ù³Ï³Ý ½³ñ·³óáõÙÝ»ñÇ ³éÝãáõÃÛ³Ùµ: سñ¹Ï³Ýó ³í»ÉÇ ß³ï Ñ»ï³ùñùñáõÙ »Ý ï»Õ³Ï³Ý »õ ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ Éáõñ»ñÁ: Üñ³Ýù ó³ÝϳÝáõÙ »Ý Çñ³½»Ïí³Í ÉÇÝ»É, û ÇÝã ¿ ï»ÕÇ áõÝ»ÝáõÙ Çñ»Ýó §ï³ÝÁ¦, û áñÝ ¿ Ó»ñ ï»ë³Ï»ïÝ ³Û¹ ϳå³ÏóáõÃÛ³Ùµ »õ û ÇÝãå»ë »ù ¹áõù Ùï³¹Çñ 132
ÒºèܲðÎ.
гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝ
÷áË»É »õ µ³ñ»É³í»É ù³Õ³ù³Ï³Ý Çñ³¹ñáõÃÛáõÝÝ áõ ÏÛ³ÝùÇ ã³÷áñáßÇãÝ»ñÁ: Àëï ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛ³Ý, ¹áõù ϳñáÕ »ù Ó»ñ ¿çáõÙ ½»ï»Õ»É ÝáñáõÃÛáõÝÝ»ñ Ó»ñ ï»Õ³Ï³Ý ϳ٠³½·³ÛÇÝ ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý ËÙµ³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ: ²Û¹å»ë Ó»ñ ϳÛùÁ å³ñµ»ñ³µ³ñ ÏóñÙ³óíÇ ÝáñáõÃÛáõÝÝ»ñáí, ÝáõÛÝÇëÏ »ñµ ¹áõù áñ»õ¿ Ýáñ µ³Ý ãáõÝ»ù ѳÕáñ¹»Éáõ: ØÇ° ëï»ÕÍ»ù å³ï³Ñ³Ï³Ý ѳٳó³Ýó³ÛÇÝ Ñ³ëó», »Ã» ¹áõù ³í»ÉÇ É³ÛÝ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ѳٳϳñ·Ç Ù³ë »ù ϳ½ÙáõÙ. Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ å»ïù ¿ Ùß³ÏÇ ³ÛÝåÇëÇ Ñ³Ù³Ï³ñ·, áñÁ Ïáõݻݳ, ûñÇݳÏ, ѳٳó³Ýó³ÛÇÝ Ñ³ëó»Ç ³ÛëåÇëÇ Ï³Õ³å³ñª §Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ýí³Ý ѳå³íáõÙ – ³é³ÝÓÇÝ ù³Õ³ùÇ ³Ýáõݦ: ÐäÎ ª в Î Æ ð Ö à ô ÂÚ² Ü º ì Öà ä²ð¼ à ô ÂÚ² Ü Î ² Ü à Ü ²ÏÝѳÛïáñ»Ý, ë³ í»ñ³μ»ñáõÙ ¿ áã ÙdzÛÝ ³ÛÝ ³Ù»ÝÇÝ, ÇÝã ¹áõù ï»Õ³¹ñáõÙ »ù ѳٳó³ÝóáõÙ, ³ÛÉ Ý³»õ Ó»ñ Ëáë»Éáõ ϳñáÕáõÃÛ³ÝÝ ³éѳë³ñ³Ï. ɳí ÇÙ³ó»ù Ó»ñ ³ë»ÉÇùÁ »õ Ñëï³Ïáñ»Ý ß³ñ³¹ñ»ù: ØÇ° ß»Õí»ù ³ë»ÉÇùÇó: àõëáõÙݳëÇñí³Í ¿, áñ ѳٳó³ÝóÇó û·ïíáÕÝ»ñÁ ã»Ý ëÇñáõÙ »ñϳñ ï»ùëï»ñ ϳñ¹³É ѳٳϳñ·ãÇ ¿Ïñ³-ÝÇÝ: ¸³ Ý߳ݳÏáõÙ ¿, áñ å³ñ½áõÃÛáõÝÝ áõ ɳí ϳ½Ù-í³Í ϳÛù¿çÁ ϳñ»õáñ ¹»ñ »Ý ˳ÕáõÙ: ú·ï³·áñÍ»°ù å³ñ½ í»ñݳ·ñ»ñ »õ ÙÇ° ͳÝñ³μ»éÝ»ù Ó»ñ ϳÛùÁ ·áñͳéáõóÛÇÝ Ù³Ýñ³Ù³ëÝ»ñáí »õ
ÒºèܲðÎ. гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝ
133
ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛ³Ùμ: سñ¹Ï³Ýó Ù»Í Ù³ëÁ ݳËÁÝïñáõÙ ¿ ×Çßï Ý»ñϳ۳óí³Í ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛáõÝÁ, ³ÛÉ á㪠¹ñ³ ³é³ïáõÃÛáõÝÁ: ²Ûó»ÉáõÝ»ñÁ ÙÇßï å»ïù ¿ ϳñáÕ³Ý³Ý ßñç»É Ó»ñ ϳÛù¿çáõÙ ³é³Ýó ³é³ÝÓݳÏÇ ç³Ýù ·áñͳ¹ñ»Éáõ: ¾çÇ Ï³éáõóí³ÍùÁ, Ñ»ï»õ³μ³ñ, å»ïù ¿ ÉÇÝÇ Ñ»ßï ׳ݳã»ÉÇ, áñå»ë½Ç ³Ûó»ÉáõÝ»ñÝ ÇٳݳÝ, û áñï»Õ »Ý »õ ÇÝãå»ë ·ïÝ»Ý Çñ»Ýó ݳËÁÝïñ³Í ¿çÁ:
êïáñ»õ Ý»ñϳ۳óíáõÙ »Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ï³ÛùÇÝ ³ÝÑñ³Å»ßï ÙÇ ù³ÝÇ µ³ÅÇÝÝ»ñÇ í»ñݳ·ñ»ñÇ ûñÇݳÏÝ»ñ. Éáõñ»ñ - Ù»ñ Ù³ëÇÝ ù³ñá½³ñß³íÝ»ñ - ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ ϳå - Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñ /Ù³ÙáõÉ Ð³Ùá½í»ù, áñ Ó»ñ ϳÛùáõÙ Ñ»ï»õÛ³É ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛáõÝÁ ѳë³Ý»ÉÇ ¿ å³ñ½ ÑÕáõÙÝ»ñÇ ÙÇçáóáí. í»ñç»ñë ³Ýóϳóí³Í ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇÝ »õ ù³ñá½³ñß³íÝ»ñÇÝ í»ñ³µ»ñáÕ ï»Õ»ÏáõÃÛáõÝÝ»ñ »õ ÝϳñÝ»ñ. í³ñãáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ ³ÝáõÝÝ»ñÝ áõ Ýñ³Ýó ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ, ÝϳñÝ»ñÁ, Ï»Ýë³·ñ³Ï³Ý ïíÛ³ÉÝ»ñÁ. ݳ˳·³ÑÇ Ù³ÙÉá ËáëݳÏÇ ÏáÝï³Ïï³ÛÇÝ ïíÛ³ÉÝ»ñÁ. Ó»ñ ù³Õ³ùÇÝ Ï³Ù ï³ñ³Í³ßñç³ÝÇÝ ³éÝãíáÕ Ï³Ù ³ÛÉ Ñ³Ýñ³ÛÇÝ Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝ Ý»ñϳ۳óÝáÕ ËݹÇñÝ»ñÇ ßáõñç Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý ¹ÇñùáñáßáõÙÝ»ñÁ: 134
ÒºèܲðÎ.
гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝ
гÝñ³ÛÇÝ Éñ ³ ïí³ » ñ »õ Éñ³ ïí ³ ÙÇç Ù Ç ç áóÝ á óÝ»ñ »õ ÇÝï»ñ³ ÏïÇ í á õÃÛá õÝ
î³ñÇÝ»ñ ³é³ç Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ù³ñá½³ñß³í ³ÝóϳóÝáÕÝ»ñÝ ³ëáõÙ ¿ÇÝ, áñ ݳËÁÝïñ³Ï³Ý å³ëï³éÝ»ñÇ »õ ³½¹³·ñ»ñÇ Ù»Í ù³Ý³ÏáõÃÛáõÝÁ ÷áÕáóÝ»ñáõÙ ãÇ û·ÝÇ Ó»½ ѳÕóݳÏÇ Ñ³ëÝ»Éáõ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ, ë³Ï³ÛÝ ¹ñ³Ýó µ³ó³Ï³ÛáõÃÛáõÝÁ Ó»½ ϵ»ñÇ å³ñïáõÃÛáõÝ: ²Ûëûñ ë³ í»ñ³µ»ñáõÙ ¿ ݳ»õ ѳÝñ³ÛÇÝ Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇ ·áñÍÇùÝ»ñÇݪ ϳËí³Í ³½·³ÛÇÝ ³é³ÝÓݳѳïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇó »õ ³ÛÝ µ³ÝÇó, û áñù³Ý ï³ñ³Íí³Í »Ý »õ ÁݹáõÝí³Í ³Û¹ ·áñÍÇùÝ»ñÁ: ¸³ å³Ûٳݳíáñí³Í ã¿ ÙdzÛÝ Ñ³ë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý ï»ËÝáÉá·Ç³Ï³Ý Ýí³×áõÙÝ»ñáí (ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ýª ÝÇß³-
Ãí³ÛÇÝ »Ýóϳéáõóí³ÍùÝ»ñÁ ѳí³ë³ñ³å»ë ã»Ý ½³ñ·³ó³Í »õñáå³Ï³Ý µáÉáñ »ñÏñÝ»ñáõÙ, ³í»ÉÇݪ ϳñáÕ »Ý ³Ýѳٳã³÷ ½³ñ·³ó³Í ÉÇÝ»É ÝáõÛÝÇëÏ »ñÏñÝ»ñÇ Ý»ñëáõÙ ) , ³ÛÉ Ý³»õ ѳë³ñ³Ï³Ï³Ý å³ïñ³ëï³Ï³-
ÙáõÃÛ³Ý »õ ѳÕáñ¹³ÏóáõÃÛ³Ý Ýáñ Ó»õ»ñÇ Ýϳïٳٵ Ñ»ï³ùñùñáõÃÛ³Ý ³ëïÇ׳Ýáí (ѳٳó³ÝóÇ
³éûñÛ³, ëáíáñ³Ï³Ý ¹³ñÓ³Í û·ï³·áñÍáõÙÁ ï³ñµ»ñ µÝáõÛà ¿ ÏñáõÙ ²ØÜ -áõÙ »õ ¶»ñÙ³ÝdzÛáõÙ ):
гÕáñ¹³ÏóáõÃÛ³Ý ÙÇçáóÝ»ñÇ û·ï³·áñÍÙ³Ý ³Û¹åÇëÇ ï³ñµ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñ ϳñ»ÉÇ ¿ ·ïÝ»É Ý³»õ ³é³í»É ³í³Ý¹³Ï³Ý »Õ³Ý³ÏÝ»ñÇ ¹»åùáõÙ, ÇÝãå»ë ³ë»Ýù ïÝÇó-ïáõÝ Ï³ï³ñíáÕ ù³ñá½³ñß³íÝ»ñÝ »Ý: ²Ûëå»ë, ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍãÇ »õ ÁÝïñáÕÇ ¹»Ù ³é ¹»Ù ѳݹÇåáõÙÁ É³í ¿ ³ß˳ïáõÙ ²ØÜ-áõ٠ϳ٠ØÂ-áõÙª (Ø»Í ´ñÇï³ÝdzÛÇ »õ ÐÛáõëÇë³ÒºèܲðÎ. гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝ
135
ÛÇÝ ÆéɳݹdzÛÇ ØdzóÛ³É Â³·³íáñáõÃÛáõݪ Ø -ËÙµ.),
ë³Ï³ÛÝ å³Ï³ë ³ñ¹Ûáõݳí»ï ¿ ³ÛÉ Ñ³ë³ñ³ÏáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ, ÇÝãå»ë ÏÉáõë³µ³ÝíÇ ù³ñá½³ñß³íÇÝ ÝíÇñí³Í 8-ñ¹ ·ÉËáõÙ:
2004 Ã. ²ØÜ-Ç Ý³Ë³·³Ñ³Ï³Ý ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ý³ËÝ³Ï³Ý ÷áõÉáõÙ ²ØÜ-Ç ¹»ÙáÏñ³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ Ý»ñϳ۳óÝáÕ Ã»ÏݳÍáõ Ðáí³ñ¹ ¸ÇÝÝ ¿ñ, áñ ³é³çÇÝ ³Ý·³Ù ѳçáÕáõÃÛ³Ùµ ÏÇñ³é»ó Ýáñ ³éó³Ýó ·áñÍÇùÝ»ñÁ: ²Û¹ Å³Ù³Ý³Ï ´³ñ³ù úµ³Ù³ÛÇÝ Ñ³çáÕí»ó Ó»õ³íáñ»É ß³ñù³ÛÇÝ ³ç³ÏÇóÝ»ñÇ ÙÇ ëïí³ñ ½³Ý·í³Í »õ ѳí³ù»É ï³ëÝÛ³Ï ÙÇÉÇáݳíáñ ¹áɳñÝ»ñÇ Ñ³ëÝáÕ ÝíÇñ³µ»ñáõÃÛáõÝ ÁÝïñ³ñß³íÇ Ñ³Ù³ñ, ÇÝãÁ, ѳϳé³Ï µáÉáñ ëå³ëáõÙÝ»ñÇÝ, û·Ý»ó Ýñ³Ý ѳÕÃ»É ÐÇɳñÇ øÉÇÝÃáÝÇÝ 2008 Ãí³Ï³ÝÇ Ý³ËÝ³Ï³Ý ÷áõÉáõÙ... ÙݳóÛ³ÉÁ å³ïÙáõÃÛáõÝ ¿:
Ü»ñϳÛáõÙë ³Ý»ñ»õ³Ï³Û»ÉÇ ¿ ÃíáõÙ, áñ ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÁ ãû·ï³·áñÍ»Ý, ³ë»Ýù, ѳٳó³Ýó³ÛÇÝ åáñï³ÉÝ»ñ, ¿É»ÏïñáݳÛÇÝ ³½¹³·ñ»ñ, Ãí³ÛÇÝ Ó³Ûݳ·ñáõÃÛáõÝÝ»ñ, ѳٳó³Ýó³ÛÇÝ Ñ»éáõëï³³ÉÇùÝ»ñ ϳ٠ëáóÇ³É³Ï³Ý ó³Ýó»ñ, ÇÝãåÇëÇù ü»ÛëµáõùÝ áõ ÂíÇûñÝ »Ý, ϳ٠ѻÝó ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÇ Ï³Ù Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ëï»ÕÍ³Í ëáóÇ³É³Ï³Ý ó³Ýó»ñÝ »Ýª http://my. barackobama.com, https ://my.fdp. de »õ ³ÛÉÝ: гٳó³ÝóÁ ½³ñ·³ÝáõÙ ¿ ³ñ³·áñ»Ý, Ýáñ³ñ³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÝ ³Ý¹³¹³ñ Ùß³ÏíáõÙ »Ý (ÇÝãå»ë, ³ë»Ýù, §Google+¦ »õ ³ÛÉÝ), »õ ß³ï ¹Åí³ñ ¿ ϳÝ˳ï»ë»É, û ѳÕáñ¹³ÏáõÃÛ³Ý áñ ѳñóÏÝ»ñÁ Ï·áÛ³ï»õ»Ý »õ ÇÝã Ýáñ ·áñÍÇùÝ»ñ Ç Ñ³Ûï Ï·³Ý: 136
ÒºèܲðÎ.
гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝ
¸ñ³ÝóÇó ß³ï»ñÁ ß³ï Ñ»ßï »Ý ï»Õ³¹ñíáõÙ »õ óÝÏ ã»Ý: ²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, ¹áõù å»ïù ¿ Éñçáñ»Ý ËáñÑ»ù ¹ñ³Ýó ÏÇñ³éÙ³Ý »Õ³Ý³ÏÇ Ù³ëÇÝ։ à ± ñ Ý ¿ ×Çß ïÁ ²éϳ ·áñÍÇùÝ»ñÇ å³ï³Ñ³Ï³Ý »õ ÇÝï»ÝëÇí û·ï³·áñÍáõÙÁ ãÇ û·ÝÇ Ó»ñ ·áñÍÇÝ: ÖÇßï ³ÛÝå»ë, ÇÝãå»ë ¹áõù ÁÝïñáõÙ »ù Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³é³çݳѻñÃáõÃÛáõÝÝ»ñÁ (û ù³Õ³ù³Ï³Ý ³éáõÙáí ÇÝã ËݹÇñÝ»ñÇ »õ ÁÝïñáÕÝ»ñÇ ÇÝã ËÙµ»ñÇ íñ³ ë»õ»é»É áõß³¹ñáõÃÛáõÝÁ), ÝáõÛÝ Ï»ñå å»ïù ¿ Ùß³Ï»É Ý³»õ ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý ·áñÍÇùÝ»ñÇ ÏÇñ³éÙ³Ý é³½Ù³í³ñáõÃÛáõÝÁ:
ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ¹»é»õë ѳٳó³ÝóÇÝ í»ñ³µ»ñíáõÙ »Ý áñå»ë Áݹ³Ù»ÝÁ ³½¹³·ñ³ÛÇÝ óáõó³ï³Ëï³ÏÇ, áñÁ ϳñ»ÉÇ ¿ ÙdzÛÝ ³ãùÇ ³ÝóϳóÝ»É: ²ÛÝÇÝã ѳٳó³ÝóÁ ÑÇÙÝáíÇÝ ÷áË»É ¿ ³Ù»Ý ÇÝã: سñ¹ÇÏ Ï³ñÇù áõÝ»Ý Ý»ñ·ñ³íí³Í ½·³Éáõ »õ áñ Çñ»Ýó ϳñÍÇùÁ ѳßíÇ ³éÝíÇ: ²í³Ý¹³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ Ý»ñ·ñ³íí³ÍáõÃÛáõÝÝ áõ ÝíÇñí³ÍáõÃÛáõÝÁ, ³ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, ³ÝÏáõÙ ¿ ³åñáõÙ ³Ù»Ýáõñ, ë³Ï³ÛÝ Ù³ñ¹ÇÏ ¹»é»õë ϳñáÕ »Ý á·»õáñáõÃÛáõÝ áõ ˳ݹ³í³éáõÃÛáõÝ óáõó³µ»ñ»É ù³Õ³ù³Ï³Ý Íñ³·ñ»ñÇ Ýϳïٳٵ: ø³ÝÇ áñ Ý»ñϳÛáõÙ Ù³ñ¹ÇÏ ³í»ÉÇ µ³½Ù³½µ³Õ »Ý, ÇëÏ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ï»õ³Ï³Ý ϳٳíáñ Ý»ñ·ñ³íí³ÍáõÃÛáõÝÝ ³ÛÉ»õë Ññ³åáõñÇã ã¿, ѳٳó³ÝóÁ ÑdzݳÉÇ ÙÇçáó ¿ Ó»ñ ³ç³ÏÇóÝ»ñÇÝ »õ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ Ý»ñ·ñ³í»Éáõ ϳñ׳ųÙÏ»ï Íñ³·ñ»ñáõÙ: ÒºèܲðÎ. гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝ
137
¶²ÔîÜÆøÀ ÆÜîºð²ÎîÆìàôÂÚ²Ü Øºæ ¾ гٳó³ÝóÁ Ñ»éáõëﳿÏñ³Ý ã¿, áñÇÝ Ï³ñáÕ »ë ÙdzÛÝ Ý³Û»É: ¸áõù å»ïù ¿ ëï»ÕÍ»ù ¹³ßïª Ùïù»ñÇ ÷á˳ݳÏÙ³Ý, ùÝݳñÏáõÙÝ»ñ ͳí³É»Éáõ, ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ ϳ½Ù³Ï»ñå»Éáõ »õ Ù³ñ¹Ï³Ýó ѳí³ù³·ñ»Éáõ ѳٳñ:
Ø ³Ùáõ ÉÇ » ³ ïí³ »ñÇ Ñ»ï »õõ Éñ Éñ³ ïí ³ ÙÇç Ù Ç ç áóÝ á óÝ»ñÇ ³ ß Ë³ ï³ Ý ùÁ §ö³ëï³óÇ ï»ÕÇ ¿ áõÝ»ó»É ÙdzÛÝ ³ÛÝ, ÇÝã ¹áõù ï»ë»É »ù Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñáí, ϳ٪ Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñáõÙ ÷³ëï³óÇ Ï³ ÙdzÛÝ ³ÛÝ, ÇÝã áõÕ»ÏóíáõÙ ¿ ÝϳñÝ»ñáí¦: ê³, ûñ»õë, ã³÷³½³ÝóáõÃÛáõÝ Ñ³Ù³ñíÇ, ѳïϳå»ë ³Ûëûñ, »ñµ ¹áõù ϳñáÕ »ù ëï»ÕÍ»É Ó»ñ ë»÷³Ï³Ý ³éó³Ýó Éñ³ïí³ÙÇçáóÁ:
²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, Ó»ñ ù³ñá½³ñß³íÝ»ñÇ »õ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Éñ³ïí³Ï³Ý Éáõë³µ³ÝáõÙÁ ÙÝáõÙ ¿ ³é³Ýóù³ÛÇݪ Ó»ñ Ù³ëݳÏÇóÝ»ñÇó »õ (ëáóÇ³É³Ï³Ý ó³Ýó»ñÇ Ù Ççáóáí) Ñ»ï»õáÕÝ»ñÇó µ³óÇ Ó»ñ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÁ ɳÛÝ Ñ³ÝñáõÃÛ³ÝÁ ѳë³Ý»ÉÇ ¹³ñÓÝ»Éáõ ï»ë³ÝÏÛáõÝÇó: гٳó³Ýó³ÛÇÝ ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý ѻջÕÇ å³ï׳éáí ¹ñ³ÝÇó û·ïíáÕÝ»ñÁ ÁÝïñ³µ³ñ »Ý Ùáï»ÝáõÙ ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý ÑáëùÇÝ »õ ٻͳٳë³Ùµ ѳÏí³Í »Ý Ñ»ï»õ»Éáõ ³ÛÝ ÝÛáõûñÇÝ, áñáÝù Ýñ³Ýó ¹áõñ »Ý ·³ÉÇë, ϳ٠ϳñ¹³É ÙdzÛÝ ³ÛÝ, ÇÝã ѳëï³ïáõÙ ¿ Çñ»Ýó ë»÷³Ï³Ý ѳ۳óùÝ»ñÁ: ²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, áñå»ë Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝ ¹áõù å»ïù ¿ ³ÝÁÝ¹Ñ³ï ³í»ÉÇ Ù»Í Í³ÍÏáõÛà ӻéù µ»ñ»ù, »Ã» ó³ÝϳÝáõÙ »ù ³×»É »õ ëï³Ý³É ³í»ÉÇ 138
ÒºèܲðÎ.
гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝ
ß³ï Ó³ÛÝ»ñ ѳçáñ¹ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ: ÀݹѳÝñ³å»ë, ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý ͳÝñ³µ»éÝí³ÍáõÃÛáõÝÁ å³ñ½³å»ë ˻չáõÙ ¿ ß³ï áõÕ»ñÓÝ»ñ »õ ѳÛï³ñ³ñáõÃÛáõÝÝ»ñ: ºÃ» ó³ÝϳÝáõÙ »ù Éë»ÉÇ ÉÇÝ»É, å»ïù ¿ Ù߳ϻù ï³ñµ»ñ³Ïí³Í Ùáï»óáõÙÝ»ñ »õ Çٳݳù, û ÇÝãå»ë ¿ ·áñÍáõÙ Ó»ñ ³½·³ÛÇÝ Éñ³ïí³Ï³Ý ¹³ßïÁ: Èñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇÝ Ñ»ï³ùñùñáõÙ »Ý ÙdzÛÝ ïå³íáñÇã Çñ³¹³ñÓáõÃÛáõÝÝ»ñÁ. å³ñµ»ñ³µ³ñª áñù³Ý Ýáñ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ »õ ù³Õ³ù³Ï³Ý ѳÛï³ñ³ñáõÃÛáõÝÝ»ñ ϳñáճݳù ³é³ç³ñÏ»É, ³ÛÝù³Ý ³í»ÉÇ ·ñ³íÇã Ϲ³éݳù Éñ³·ñáÕÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ »õ ÏٻͳóÝ»ù ¹ñ³Ýù Ññ³å³ñ³Ï»Éáõ ѳí³Ý³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ: ²Û¹áõѳݹ»ñÓ, Éñ³·ñáÕÝ»ñÇ ¿É»ÏïñáݳÛÇÝ §÷áëï³ñÏÕݦ ³ÝÁݹѳï ͳÝñ³µ»éÝ»Éáí ³ÝϳÝáÝ áõ ³ÝÝå³ï³Ï ѳÛï³ñ³ñáõÃÛáõÝÝ»ñáí áõ Ññ³å³ñ³ÏáõÙÝ»ñáíª ÏÏáñóÝ»ù Ýñ³Ýó áõß³¹ñáõÃÛáõÝÁ Ó»ñ ѳݹ»å: Èð²îì²ØÆæàòܺðÆ Ðºî ²Þʲî²ÜøÆÜ ²èÜâìàÔ ÊàðÐàôð¸Üºð öáñÓ»ù Ó»éù μ»ñ»É ½³Ý·í³Í³ÛÇÝ Éñ³ïíáõÃÛ³Ý
Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñ: Ò»ñ Ýáñ ݳ˳·³ÑÇ, ù³ñá½³ñß³íÇ ÃÇÙÇ »õ ³ÛÉáó Ý»ñϳ۳óáõÙ: Üáñ ÁÝïñ³Ï³Ý Íñ³·ñÇ, Ó»ñ Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ Ýáñ é³½Ù³í³ñáõÃÛ³Ý ³é³ç³ñÏÝ»ñÇ Ý»ñϳ۳óáõÙ: ö³ëï³Ñ³í³ù ѳݹÇåáõÙÝ»ñ (ݳ»õ Ý߳ݳíáñ ³½³ï³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍãÇ Ý»ñ·ñ³íÙ³Ùμ) »°õ ï»Õ»Ï³óí³Í ÉÇÝ»Éáõ, »°õ ûñ³Ï³ñ·³ÛÇÝ é³½Ù³ÒºèܲðÎ. гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝ
139
í³ñ³Ï³Ý ѳñó»ñÇ ßáõñç ѳ۳óùÝ»ñÇ ÷á˳ݳÏáõÃÛ³Ý Ýå³ï³Ïáí ³ÛÝåÇëÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ»ï, ÇÝãåÇëÇù »Ý ï»Õ³Ï³Ý ³é»õïñ³ÛÇÝ å³É³ïÁ, ÏáÙ»ñóÇáÝ ÁÝÏ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, μ³ñ»·áñÍ³Ï³Ý Ï³½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, ëÇݹÇϳïÝ»ñÁ, ¹åñáóÝ»ñÝ áõ Ù³Ýϳå³ñ﻽ݻñÁ, áñáÝù ³ñųݳó»É »Ý Ùñó³Ý³ÏÇ É³í ³ß˳ï³ÝùÇ Ñ³Ù³ñ, ϳ٠å³ñ½³å»ë ³ÛÝåÇëÇ ÑÇÙݳñÏáõÃÛáõÝÝ»ñ, áñáÝó Ýáñ³ñ³ñ³Ï³Ý Ùáï»óáõÙÝ»ñÁ ÏñÃáõÃÛ³Ý í»ñ³μ»ñÛ³É ¹áõù Ïó³ÝϳݳÛÇù áÕçáõÝ»É: ÜÙ³Ý ¹»åù»ñáõÙ ß³ï û·ï³Ï³ñ ¿ áõÝ»Ý³É Ý³Ë³å»ë å³ïñ³ëïí³Í ¹ñáõÛÃÝ»ñ, áñáÝù ϳñáÕ »ù ³ÝÙÇç³-å»ë Ý»ñϳ۳óÝ»É Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇÝ: Ðñ³íÇñ»ù Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇÝ Ù³ëݳÏó»Éáõ Ó»ñ ²Ù³ÝáñÛ³ ÁݹáõÝ»ÉáõÃÛ³ÝÁ ϳ٠ï»Õ³Ï³Ý Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ÏáÝ·ñ»ëÇÝ: гÛï³ñ³ñáõÃÛáõÝ ïí»ù Ýáñ ù³ñá½³ñß³íÇ Ù»ÏݳñÏÇ Ù³ëÇÝ ³éó³Ýó ϳ٠μ³óûÃÛ³ Çñ³½»ÏÙ³Ý ÙÇçáóáí:
Ü ³ Ù³ Ï ³· ñ ³Ï ³Ý ó á õó ³Ï Ý»ñ Ù³Ï Î³½Ù»ù Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇ óáõó³Ïª áñå»ë Áݹ·ñÏáõÝ ïíÛ³ÉÝ»ñÇ ßï»Ù³ñ³Ý, áñï»Õ Ñ»ßïáñ»Ý ϳñ»ÉÇ ÏÉÇÝÇ ·ïÝ»É Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇÝ: ²Ûëå»ë ¹áõù íëï³Ñ³µ³ñ µ³ó ã»ù ÃáÕÝÇ áã Ù»ÏÇÝ, »ñµ ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛáõÝ ÉÇÝÇ ³ñ³· ³ñÓ³·³Ýù»Éáõ »õ ó³Ýϳݳù ³ÝÙÇç³å»ë ï³ñ³Í»É Ó»ñ Ù³ÙÉá ѳÕáñ¹³·ñáõÃÛáõÝÁ: 140
ÒºèܲðÎ.
гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝ
гÙá½í»ù, áñ Ý»ñ³é»É »ù µáÉáñ ï»Õ³Ï³Ý ϳ٠ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇÝ, ÇÝãåÇëÇù »Ý Éñ³·ñ»ñÁ, ·áí³½¹³ÛÇÝ ³Ùë³·ñ»ñÁ, ³éó³Ýó Éñ³·ñ»ñÁ, ³½¹»óÇÏ µÉá·Ý»ñÁ »õ Ñ»éáõëï³Ï³Û³ÝÝ»ñÁ, »Ã» í»ñçÇÝÝ»ñë ³éϳ »Ý ï»Õ³Ï³Ý ٳϳñ¹³ÏáõÙ: ²ÝÑñ³Å»ßï ¿ ݳ»õ å³ñµ»ñ³µ³ñ óñÙ³óÝ»É ³Û¹ óáõó³ÏÁ »õ ѳٳå³ï³ë˳ݻóÝ»É Ñ³ëó»Ý»ñÝ áõ ѳëó»³ï»ñ»ñÇÝ: Ø ³ÙÉá ѳÕáñ¹³ ѳ Õáñ¹³ ·ñáõÃÛáõÝ Ý » ñ
سÙÉá ѳÕáñ¹³·ñáõÃÛáõÝÁ ѳë³ñ³Ï³ÛÝáõÃÛ³Ý Ñ»ï ϳå»ñÇ ³Ù»Ý³ï³ñ³Íí³Í ÙÇçáóÝ ¿: Ò»½ ѳٳñ å»ïù ¿ ëáíáñ³Ï³Ý ¹³éݳ ù³ñá½³ñß³íÇ, ÙÇçáó³éÙ³Ý Ï³Ù áñ»õ¿ ³ÛÉ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ù»ÏݳñÏÇó ³é³ç »õ Ñ»ïá Ññ³å³ñ³Ï»É ³ÛÝ: سÙÉá ѳÕáñ¹³·ñáõÃÛáõÝÁ ·ñ³íáñ áõÕ»ñÓ ¿ ûñ³Ï³ñ·³ÛÇÝ áñ»õ¿ ѳñóÇ Ï³Ù ÏáÝÏñ»ï ÙÇçáó³éÙ³Ý í»ñ³µ»ñÛ³É: ²ÛÝ å»ïù ¿ Çñ³½»ÏáÕ µÝáõÛà áõݻݳ »õ ѳÏÇñ× ÉÇÝǪ ³ÝÙÇç³å»ë Ññ³å³ñ³Ïí»Éáõ ѳٳñ: Êáõë³÷»°ù ï»ùëïÇ Ã»° »ñϳñ³ßáõÝã »õ û՛ ûûõëáÉÇÏ á×Çó։ Èñ³ïíáõÃÛ³Ý ÙÇçáóÝ»ñÝ ³Ù»Ý ûñ ëï³ÝáõÙ »Ý ѳñÛáõñ³íáñ Ù³ÙÉá ѳÕáñ¹³·ñáõÃÛáõÝÝ»ñ: Èñ³·ñáÕÝ»ñÝ Áݹ³Ù»ÝÁ ÙÇ ù³ÝÇ í³ÛñÏÛ³ÝáõÙ »Ý áñáßáõÙ, û ÇÝãÝ ¿ Ññ³å³ñ³ÏÙ³Ý »Ýóϳ, ÇëÏ ÇÝãÁª áã: лï»õ³µ³ñ, Ó»ñ í»ñݳ·ÇñÝ áõ ³é³çÇÝ Ý³Ë³¹³ëáõÃÛáõÝÁ å»ïù ¿ ÉÇÝ»Ý ¹ÇåáõÏ »õ å³ñáõÝ³Ï»Ý Ó»ñ ÑÇÙÝ³Ï³Ý ³ë»ÉÇùÇ µ³Õ³¹ñÇãÝ»ñÁ: гïϳå»ë ï»Õ³Ï³Ý ϳ٠ï³ñ³Í³ßñç³ÒºèܲðÎ. гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝ
141
ݳÛÇÝ Ù³Ï³ñ¹³ÏáõÙ Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÁ ٻͳ·áõÛÝ ·áÑáõݳÏáõÃÛ³Ùµ »Ý ÁݹáõÝáõÙ Ù³ÙÉá ѳÕáñ¹³·ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ »õ ¹ñ³Ýóáí Éñ³óÝáõÙ ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý µ³ó»ñÁ, ù³ÝÇ áñ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ãáõÝ»Ý áñáÝ»Éáõ áõ ѻﳽáï»Éáõ ³Ù»Ý µ³Ý: ê³Ï³ÛÝ, ÙÇ»õÝáõÛÝ Å³Ù³Ý³Ï, Ýñ³Ýù ã»Ý ¿É ó³ÝϳÝáõÙ ¹³éÝ³É ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ëáë³÷áÕÁ: ²Û¹ å³ï׳éáí Ññ³å³ñ³ÏáõÙÁ å»ïù ¿ ÑÇÙÝí³Í ÉÇÝÇ ÷³ëï»ñÇ íñ³, »õ ï»ë³Ï»ïÝ»ñÁ å»ïù ¿ Ñëï³Ïáñ»Ý í»ñ³·ñí»Ý áñáß³ÏÇ ³ÝÓÇÝ Ï³Ù Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý: Ößï»ù Ó»ñ ï»Õ³Ï³Ý Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇ ë³ÑÙ³Ý³Í í»ñçݳųÙÏ»ïÝ»ñÁ, áñå»ë½Ç ϳñáճݳù ųٳݳÏÇÝ ï³É ÝÛáõûñÁª ѳçáñ¹ ûñÁ Ññ³å³ñ³Ï»Éáõ ѳٳñ: ¼»ï»Õ»ù Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ Ù³ÙÉá ѳÕáñ¹³·ñáõÃÛáõÝÁ Ó»ñ ϳÛù¿çáõÙ: ²Û¹å»ë ¹áõù å³ñµ»ñ³µ³ñ ÏóñÙ³óÝ»ù Ó»ñ ¿çÁ ÝáñáõÃÛáõÝÝ»ñáí »õ ϳñӳݳ·ñ»ù Ó»ñ ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ: γñ»ÉÇ ¿ ݳ»õ ëï»ÕÍ»É ³é³ÝÓÇÝ ÑÕáõÙ §Ù³Ùáõɦ Ëáñ³·ñáí՝ áñå»ë½Ç ³Ûó»ÉáõÝ»ñÁ ϳñáÕ³Ý³Ý Ñ»ßïáñ»Ý Ùáõïù ·áñÍ»É ¹»åÇ µáÉáñ ÁÝóóÇÏ »õ ݳËáñ¹áÕ Ññ³å³ñ³ÏáõÙÝ»ñÁ: ²ÜҲش кîºôº ø زØÈà вÔà𠸲¶ðàôÂÚ²Ü Àܲò øÆÜ
سÙÉá ѳÕáñ¹³·ñáõÃÛáõÝÁ ãÇ ÷á˳ñÇÝÇ Éñ³·ñáÕÇ Ñ»ï ³ÝÓ³Ùμ ϳåÇ Ù»ç ÙïÝ»ÉÁ: ȳí ÏÉÇÝÇ Ý³»õ ϳåí»É Éñ³·ñáÕÇ Ñ»ïª Éñ³óáõóÇã ï»Õ»ÏáõÃÛáõÝÝ»ñ ѳÕáñ¹»Éáõ ѳٳñ:
142
ÒºèܲðÎ.
гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝ
ÐÇß»ù ݳ»õ, áñ ѳÕáñ¹³·ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ å»ïù ¿ ÙÇßï ÉÇÝ»Ý Ñ³ÏÇñ×. A 4 ã³÷Ç Ù»Ï ³ÙµáÕç³Ï³Ý ¿çÁ ϳñáÕ ¿ ã³÷³½³Ýó »ñϳñ ÉÇÝ»É:
Ðñ³å³ñ³ÏáõÙ å³ïñ³ëï»ÉÇë ÑÇß»ù Ñ»ï»õÛ³ÉÁ. ¶ñ»ù ³ÛÝåÇëÇ á×áí, áñÁ ѳٳå³ï³ë˳ÝáõÙ ¿ Éñ³·ñ»ñÇ ËÙµ³·ñ³Ï³ÝÝ»ñÇ, ³ÛÉ áã ³Ýѳï Ñ»ÕÇݳÏÝ»ñÇ Ñá¹í³ÍÝ»ñÇ á×ÇÝ: ú·ï³·áñÍ»ù ѳÏÇñ× »õ ÷³ëï»ñ å³ñáõݳÏáÕ í»ñݳ·Çñ, ÇÝãå»ë ûñÇݳÏ. §àõïáådz¦ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ å³Ñ³ÝçáõÙ ¿ ³í»ÉÇ É³í ïñ³Ýëåáñï³ÛÇÝ »ñÃáõÕÇÝ»ñ §³Ûë ϳ٠³Ûݦ ù³Õ³ùáõÙ¦ »õ áã å³ñ½³å»ë §²½³ï³Ï³Ý §³Ûë ϳ٠³Ûݦ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛáõÝ Ù³ÙáõÉÇ Ñ³Ù³ñ¦: æ³Ý³ó»ù ï³É á±í, áñï»±Õ, ÇÝãá±õ, »±ñµ »õ ÇÝãå»±ë ѳñó»ñÇ å³ï³ë˳ÝÝ»ñÁ, ó³ÝϳÉÇ ¿ª ³é³çÇÝ ÇëÏ å³ñµ»ñáõÃÛáõÝáõÙ: ÐÇß»ù, áñ Ó»ñ ÝÛáõÃÁ ϳñáÕ ¿ Ïñ׳ïí»É, Ñ»ï»õ³µ³ñ, ³Ù»Ý³Ï³ñ»õáñ Ï»ï»ñÁ ½»ï»Õ»ù ëϽµáõÙ, ÇëÏ Éñ³óáõóÇãÝ»ñÁª í»ñçáõÙ: Ü»ñ³é»ù ë»Õ٠ٻ絻ñáõÙÝ»ñ, áñáÝó Ñ»ÕÇݳÏÁ Ñëï³Ïáñ»Ý ÝßíáõÙ ¿: Þ³ñ³¹ñ»ù Ý»ñϳ ųٳݳϳӻõáí »õ Ëáõë³÷»ù Ïñ³íáñ³Ï³Ý ë»éÇ ÏÇñ³éáõÃÛáõÝÇó: Êáõë³÷»ù ÇÝùݳ·áí»ëïÇó »õ ¹³ï³ñÏ µ³é³Ï³å³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇóª ÷á˳ñ»ÝÝ û·ï³·áñÍ»Éáí µáÉáñÇ Ñ³Ù³ñ ѳëϳݳÉÇ å³ñ½ Ó»õ³Ï»ñåáõÙÝ»ñ, áñáÝù ÏÙ³ïáõó»Ý µáõÝ ³ë»ÉÇùÁ։
ÒºèܲðÎ. гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝ
143
ØÇ ù³ÝÇ ³ÛÉ Ýϳï³éáõÙÝ»ñ. ú·ï³·áñÍ»ù Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ïáñåáñ³ïÇí Ó»õ³íáñÙ³Ý ï³ññ»ñ (¿É»ÏïñáݳÛÇÝ Ï³Ù ëáíáñ³Ï³Ý ݳٳϳ·ñáõÃÛ³Ý Ù»ç) »õ ѳÙá½í»ù, áñ ÑÁëï³Ï »ñ»õáõÙ ¿, áñ Ñ»Ýó ¹áõù »ù (ϳ٠ª ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ï»Õ³Ï³Ý
Ù³ëݳ×ÛáõÕÝ ¿)
áõÕ³ñÏáÕÁ, Ù³ÙÉá ѳÕáñ¹³·ñáõÃÛáõÝÁ å»ïù ¿ ï»ë³Ý»ÉÇáñ»Ý »õ Ñëï³Ï í»ñݳ·ñíÇ, ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛ³Ý ¹»åùáõÙ Ýß»ù Ññ³å³ñ³ÏÙ³Ý ¹³¹³ñ»óÙ³Ý Å³Ù³Ý³Ï³Ñ³ïí³ÍÁ, Ýß»ù í»ñݳ·ÇñÁ, ÏáÝï³Ïï³ÛÇÝ ïíÛ³ÉÝ»ñª Éñ³óáõóÇã Ù³Ýñ³Ù³ëÝ»ñÇ ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛ³Ý ¹»åùáõÙ, Ýß»ù ѳٳó³Ýó³ÛÇÝ Ñ³ëó»ª Éáõë³ÝϳñÝ»ñ µ»éÝ»Éáõ ѳٳñ, »Ã» ³Û¹åÇëÇù ³éϳ »Ý:
¾ É»ÏïñáݳÛÇÝ É»Ïïñáݳ ÛÇÝ ÷áëïÇ û·ï³ ·á ñ Í á õÙ Á ՝ Ù³Ùáõ ÉÇ Ñ » ï ß ÷í»Éáõ Ù³ÙáõÉÇ Ñ»ï ÷í » Éá õ ѳ Ñ ³ Ù³ñ Ù³ñ
îå³·Çñ Ù³ÙÉá ѳÕáñ¹³·ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ í»ñ³µ»ñáÕ Ï³ÝáÝÝ»ñÁ ·áñÍáõÙ »Ý ݳ»õ ¿É»Ïïñá³ÝÛÇÝ ÷áëïáí ¹ñ³Ýù ³é³ù»Éáõ ¹»åùáõÙ: гëó»³íáñ»ù Ó»ñ áõÕ»ñÓÝ»ñÁ, ÝáõÛÝÇëÏ »ñµ ¹ñ³Ýù ³é³ùíáõÙ »Ý Ù»Í Ãíáí ѳëó»³ï»ñ»ñÇ: ¸áõù ³í»ÉÇ Ù»Í áõß³¹ñáõÃÛ³Ý Ï³ñųݳݳù ѳëó»³ïÇñáçÝ ³ÝáõÝáí ¹ÇÙ»Éáõ ¹»åùáõÙ: ÐÇß»óáõÙª ÷áñÓ»ù ã·»ñ³½³Ýó»É 300 µ³éÁ (Ùáï³íáñ³å»ë Ù»Ï A4 ¿çÇ ã³÷áí): ػ絻ñ»ù í»ñݳ144
ÒºèܲðÎ.
гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝ
·ÇñÁ §Êݹñá ³é³ñϳ¦ ïáÕáõÙ »õ ÏñÏÝ»ù ³ÛÝ ¿É»ÏïñáݳÛÇÝ Ý³Ù³ÏÇ ï»ùëïáõÙª Ýß»Éáí ݳ»õ ³Ùë³ÃÇíÁ: Ò»ñ ï»ùëïÁ ϳ½Ù»ù ¿É»ÏïñáݳÛÇÝ Ý³Ù³ÏÇ Ó»õ³ã³÷áíª Ëáõë³÷»Éáí ѳïáõÏ ï³é³ï»ë³ÏÝ»ñÇó: ØÛáõë ѳëó»³ï»ñ»ñÇÝ Ýß»ù “bcc„ ¹³ßïáõÙª ãóáõó³¹ñ»Éáõ ѳٳñ µáÉáñÇ Ñ³ëó»Ý»ñÁ: ê³Ï³ÛÝ Ñ³Ùá½í»ù, áñ ë³ ãÇ µ»ñáõÙ Ýñ³Ý, áñ Ó»ñ ݳٳÏÝ»ñÝ ³ñ·»É³÷³Ïí»Ý áñå»ë ³Ýó³ÝϳÉÇ Ý³Ù³ÏÝ»ñ (spam): ØÇ áó³é ³ñ á õÙ » » ï³· Ø Çç çáó ³é Ù³Ý ³ ½¹³ ñ ñ³ ñáõÙ »õõ Ñ Ñ»ï³ ·³ ½»ÏáõÛóÝ»Á ½» Ï á õÛóÝ » Á
سÙÉá ѳÕáñ¹³·ñáõÃÛ³Ý ÙÇçáóáí ϳñ»ÉÇ ¿ ѳÛï³ñ³ñ»É ·³ÉÇù ÙÇçáó³éÙ³Ý Ù³ëÇÝ »õ Ñáõß»É Ù³ëݳÏÇóÝ»ñÇÝ, û ÇÝã ³ÏÝÏ³É»É ¹ñ³ÝÇó: ØÇ° Ùáé³ó»ù ݳ»õ µ³ó³Ñ³Ûïáñ»Ý Ññ³íÇñ»É Éñ³·ñáÕÝ»ñǪ Ó»ñ ѳÕáñ¹³·ñáõÃÛáõÝÁ Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇÝ ÷á˳Ýó»Éáõ ¹»åùáõÙ: ì»ñçáõ٠ϳñáÕ »ù ³í»É³óÝ»É ÝÙ³Ý Ý³Ë³¹³ëáõÃÛáõÝ. §êñï³Ýó Ññ³íÇñáõÙ »Ýù Ù³ëݳÏó»Éáõ Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇ Ý»ñϳ۳óáõóÇãÝ»ñÇݦ: ºÃ» ¹áõù Ññ³íÇñáõÙ »ù ÙdzÛÝ Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇÝ, ѳÛï³ñ³ñáõÃÛ³Ý í»ñݳ·ñÇó ³é³ç Ýß»ù. §Ðñ³í»ñ Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇݦ։ âÙáé³Ý³°ù Ý»ñ³é»É ϳñ»õáñ Ù³Ýñ³Ù³ëÝ»ñ, ÇÝãåÇëÇù »Ý ï»ÕÁ, ųÙÁ, Ã»Ù³Ý »õ µ³Ý³ËáëÝ»ñÇ (ÑÛáõñ»ñÇ) ³ÝáõÝÝ»ñÁ: ºÃ» Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇ Ý»ñϳÛáõÃÛáõÝÁ ïíÛ³É ÒºèܲðÎ. гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝ
145
ÙÇçáó³éÙ³ÝÁ Ó»½ ѳٳñ ³é³ÝÓݳå»ë ϳñ»õáñ ¿, Éñ³·ñáÕÝ»ñÇ Ù³ëݳÏóáõÃÛáõÝÁ ×ßï»ù Ñ»é³Ëáëáí: ØÇçáó³éÙ³Ý Å³Ù³Ý³Ï É³í ÏÉÇÝÇ Ý³»õ ³Ýí³Ý³å»ë áÕçáõÝ»É Éñ³·ñáÕÝ»ñÇÝ: ´áÉáñ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇÝ ã¿, áñ Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÁ ÏÙ³ëݳÏó»Ý, ³Û¹ å³ï׳éáí ɳí ÏÉÇÝÇ ÙÇçáó³éáõÙÇó Ñ»ïá Ýñ³Ýó ѳٳéáï ½»ÏáõÛó áõÕ³ñÏ»É: ÐÇß»óáõÙª Ñ»ï»õ»ù ѳÏÇñ×áõÃÛ³Ý, å³ñ½áõÃÛ³Ý »õ ÏáÝÏñ»ïáõÃÛ³Ý Ï³ÝáÝÇÝ։ îñ³Ù³¹ñ»ù ݳ»õ áñáß Éáõë³ÝϳñÝ»ñ: Ü ³Ù³ ܳ Ù³ ÏÝ»ñ ËÙμ³ ·ñÇÝ
àñå»ë Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ï»Õ³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕ՝ ¹áõù ÙÇßï ã¿, áñ Ù»Í áõß³¹ñáõÃÛ³Ý Ï³ñųݳݳù: öáñÓ»ù ݳٳÏáí ¹ÇÙ»É Ó»ñ ï»Õ³Ï³Ý Éñ³·ñÇ ËÙµ³·ñÇÝ. ¹³ ÏٻͳóÝÇ Ù³ÙáõÉáõÙ Éáõë³µ³Ýí»Éáõ ѳí³Ý³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ: ܳ»õ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ÏÁï³ ·ñ»Éáõ ³ÝÓÝ³Ï³Ý Ï³Ù µ³Ý³í»×³ÛÇÝ µÝáõÛÃÇ áñ»õ¿ µ³Ý: ÐÇß»ù, áñ Ó»ñ ݳٳÏÁ ϳñáÕ ¿ ËÙµ³·ñí»É »õ Ïñ׳ïí»É, ³Û¹ å³ï׳éáí ÷áñÓ»ù ÑÇÙÝ³Ï³Ý ³ë»ÉÇùÁ ß³ñ³¹ñ»É ³é³çÇÝ å³ñµ»ñáõÃÛ³Ý Ù»ç։ гë³ñ³Ï³ÛÝáõÃÛ³Ý Ï³Ù Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇ Ñ»ï ϳå»ñáí ½µ³ÕíáÕ Ó»ñ ³ß˳ï³ÏÇóÁ ϳñáÕ ¿ ϳ½Ù»É ݳٳÏÇ ÙÇ Ï³Õ³å³ñ »õ Ïáã ³Ý»É Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ÙÛáõë ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ »õë ·ñ»É ݳٳÏÝ»ñ: ܳ ϳñáÕ ¿ ݳ»õ å³ñµ»ñ³µ³ñ áõñí³·Í»É ³ÛÝ µáÉáñ ³Ù»Ý³Ï³ñ»õáñ áõÕ»ñÓÝ»ñÁ, áñáÝù Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ ó³ÝϳÝáõÙ ¿ Ññ³å³ñ³Ï»É »õ 146
ÒºèܲðÎ.
гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝ
áõß³¹ñáõÃÛ³Ý ³ñųݳóÝ»É: ä³ñµ»ñ³µ³ñ óñÙ³óíáÕ Ó»ñ ë»÷³Ï³Ý ³éó³Ýó µÉá·Á (³é³ÝÓÇÝ Ï³Ù Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ï³Ûù¿çÇ Ï³½ÙáõÙ) Ù»Ï ³ÛÉ »Õ³Ý³Ï ¿ª ³é³ç³¹ñ»Éáõ Ó»ñ ï»ë³Ï»ïÁ ûñ³Ï³ñ·³ÛÇÝ Ñ³ñó»ñÇ ßáõñç. ³ÛÝ Ï³ñáÕ »ù ѳٳ¹ñ»É Ó»ñ ëáóÇ³É³Ï³Ý Éñ³ïíáõÃÛ³Ý ³ÛÉ ·áñÍÇùÝ»ñÇ Ñ»ïª Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇ áõß³¹ñáõÃÛáõÝÁ Ññ³íÇñ»Éáõ Ýå³ï³Ïáí: È ñ³ïí³ÙÇç ñ³ïí³ ÙÇç áóÝ » ñ Ç ÏáÕÙÇó Éáõ ë³μ³ Ý Ù ³ Ý ·Ý³ õÙÁ ë³μ³ÝÙ³ ·Ý ³ ѳ Ñ ³ ïá ïáõÙ Á гí³ù»ù »õ ³ñËÇí³óñ»ù Ó»ñ »õ Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý í»ñ³µ»ñÛ³É µáÉáñ Ññ³å³ñ³ÏáõÙÝ»ñÁ: Ò»½ ë³ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ ³éÝí³½Ý Ó»ñ ÇëÏ í³ñãáõÃÛ³ÝÁ ½»Ïáõó»Éáõ ѳٳñ: ºÃ» ¹ñ³Ýù ÃáÕ³ñÏíáõÙ »Ý Ù»Í ù³Ý³ÏáõÃÛ³Ùµ, ³å³ ɳí ÏÉÇÝÇ ¹ñ³Ýù å³ñµ»ñ³µ³ñ Ç ÙÇ µ»ñ»É: ܳٳϳ·ñ³Ï³Ý ϳå å³Ñå³Ý»ù áã ÙdzÛÝ Ó»ñ í³ñãáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ »õ ³ÛÉ Ïáõë³ÏÇóÝ»ñÇ Ñ»ï, ³ÛÉ»õ Ó»ñ ÝáñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ Ñ³Õáñ¹»ù ѳñ»õ³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕ»ñÇݪ ݳ»õ ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ Ï³Ù ³½·³ÛÇÝ Ù³Ï³ñ¹³Ïáí: Ü»ñϳ۳óñ»ù ÇÝãå»ë Ó»ñ Ó»éùµ»ñáõÙÝ»ñÁ »õ ¹ñ³Ï³Ý ÷áñÓÁ, ³ÛÝå»ë ¿É µ³óÃáÕáõÙÝ»ñÁª ùÝݳñÏ»Éáí, û ÇÝãå»ë Ëáõë³÷»É ¹ñ³ÝóÇó ѻﳷ³ÛáõÙ:
سÙáõÉÇ ù³ñá½³ñß³í ³ÝóϳóÝ»ÉÇë å»ïù ¿ ÙÇßï ѳñóÝ»ù ÇÝùÝ»ñ¹ Ó»½.
²ñ¹Ûá±ù ×Çßï ËݹÇñÝ»ñ »Ýù ÁÝïñ»É: ²ñ¹Ûá±ù å³ïß³× Ï»ñåáí »Ýù ³Û¹ ËݹÇñÝ»ñÁ
ÒºèܲðÎ. гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝ
147
Ý»ñϳ۳óñ»É: Ø»Ýù μ³í³ñ³ñ ѳÝñ³ÛÇÝ áõß³¹ñáõÃÛ³Ý ³ñųݳó³±Ýù, û± áã: ²ñ¹Ûá±ù Ù»Ýù ¿ÇÝù ë˳Éí»É ËݹÇñÝ»ñÇ ÁÝïñáõÃÛ³Ý Ñ³ñóáõÙ, û± ¹ñ³Ýù ëË³É Ù»Ïݳμ³Ýí»óÇÝ Ñ³ÝñáõÃÛ³Ý ÏáÕÙÇó:
öáñÓ»ù ݳ»õ ·Ý³Ñ³ï»É ïíÛ³É Ñ³ñó»ñÇ ßáõñç Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇ ½»ÏáõÛóÝ»ñÁ »õ ³ÛÝ, û ÇÝã ͳí³ÉÇ Éáõë³µ³ÝÙ³Ý ³ñųݳó³Ý Ó»ñ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ùñó³ÏÇóÝ»ñÁ: Ü ³Ù³ÏÝ» ñ Ç ³ é³ ùáõÙ õÝ ³ é ï á õÝ Ü³Ù³ÏÝ»ñÇ ùá õÙ ïá ïáõÝ Ò»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý í»ñçÇÝ Å³Ù³Ý³ÏÝ»ñÇ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ï³Ù ÏáÝÏñ»ï ËݹÇñÝ»ñÇ ßáõñç Ó»ñ ݳ˳ӻéÝ³Í ù³ÛÉ»ñÇ Ù³ëÇÝ ï»Õ³Ï³Ý ÁÝïñ³½³Ý·í³ÍÇÝ Çñ³½»Ï»Éáõ ³ñ¹Ûáõݳí»ï ÙÇçáó ¿ Ý³»õ ÷áùñÇÏ Ã»ñÃáÝÇ Ï³Ù Ý³Ù³ÏÇ ³éÓ»éÝ Ñ³ÝÓÝáõÙÁ Ó»ñ óճٳëÇ µÝ³ÏÇãÝ»ñÇÝ:
î»Õ»Ï³·Çñ ´³í³Ï³ÝÇÝ Ñ»ßï ¿ å³ñµ»ñ³Ï³Ý ï»Õ»Ï³·Çñ áõÕ³ñÏ»É Ó»ñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ »õ Ñ»ï³ùñùñí³Í ³ÛÉ ³ÝÓ³Ýó, áñáÝù ϳñáÕ »Ý Áݹ·ñÏí³Í ÉÇÝ»É Ó»ñ ݳٳϳ·ñ³Ï³Ý óáõó³ÏÝ»ñáõÙ: àñå»ë ³í»ÉÇ Ù»Í Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ϳéáõÛóÇ Ù³ëª ¹áõù ϳñáÕ »ù Ñ»ßïáñ»Ý áõÕ³ñÏ»É 4-6 ÝÛáõÃÇó ϳ½Ùí³Í ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý ß³µ³Ã³Ã»ñà ª Ý»ñ³é»Éáí Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ »õ ³½·³ÛÇÝ ûÕ³ÏÝ»ñÇÝ ³éÁÝãíáÕ ÝáñáõÃÛáõÝÝ»ñ ϳ٠³½·³ÛÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý ½³ñ·³óáõÙÝ»ñÇÝ í»ñ³µ»ñáÕ Ù»Ïݳµ³ÝáõÃÛáõÝ148
ÒºèܲðÎ.
гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝ
Ý»ñ: ÜáõÛÝ Ï»ñå ¿ å»ïù í³ñí»É, ÝáõÛÝÇëÏ »Ã» ¹áõù ó³Ýϳݳù ½»Ïáõó»É ÙdzÛÝ ï»Õ³Ï³Ý ѳñó»ñÇ Ï³Ù Ó»ñ ù³Õ³ù³ÛÇÝ ÇßË³Ý³Ï³Ý ûÕ³ÏÝ»ñáõÙ í»ñç»ñë ï»ÕÇ áõÝ»ó³Í µ³Ý³í»×»ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É: ä³ñï³¹Çñ ã¿ ³½¹³ñ³ñ»É ϳ٠½»Ïáõó»É ÙdzÛÝ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ: Ò»ñ ï»ë³Ï»ïÁª áñå»ë ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ï³Ù ³é³çÝáñ¹Ç, ó³ÝϳÉÇ ¿, ÇëÏ µ³½Ù³ÃÇí ÇñáÕáõÃÛáõÝÝ»Ç ßáõñç Ù»Ïݳµ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁª å³Ñ³Ýçí³Í։ öáñÓ»ù ëáíáñáõÃÛáõÝ ¹³ñÓÝ»É Ó»ñ ï»Õ»Ï³·ÇñÁ ÝáõÛÝ ûñÁ (ÇëÏ ³Ù»Ý³ÙëÛ³ å³ñµ»ñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ¹»åùáõÙ ª³Ùëí³ ÝáõÛÝ ûñÁ) áõÕ³ñÏ»ÉÁª Ó»ñ ÁÝûñóáÕÝ»ñÇ ßñç³ÝáõÙ ï»Õ»Ï³·ñÇ ³ñ¹³ñ³óí³Í ëå³ëáõÙ Ó»õ³íáñ»Éáõ Ýå³ï³Ïáí:
Ò»ñ áõÕ»ñÓÝ»ñÇ ³Ý¹³¹³ñ ÏñÏÝáõÃÛáõÝÁ å»ïù ¿ ¹³éݳ Ó»ñ ѳÕáñ¹³ÏóáõÃÛ³Ý ÑÇÙݳñ³ñ ëϽµáõÝùÁ: ê³ Ñ³ïϳå»ë ϳñ»õáñ ¿ ÁÝïñ³ñß³íÇ ßñç³ÝáõÙ, »ñµ ٻͳÝáõÙ ¿ ѳí³Ý³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ, áñ ÁÝïñáÕÝ»ñÁ ÏÉë»Ý Ó»ñ ³ë»ÉÇùÁ: гçáñ¹³µ³ñ ÏËáë»Ýù ³ÛÝ Ù³ëÇÝ, û ÇÝã ϳñ»ÉÇ ¿ ³Ý»É ѳçáÕ Ý³ËÁÝïñ³Ï³Ý ù³ñá½³ñß³í ³ÝóϳóÝ»Éáõ ѳٳñ: ÒºèܲðÎ. гÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝ
149
8. زêܲÎòàôÂÚàôÜ ÀÜîðàôÂÚàôÜܺðÆÜ ºô ø²ð༲ðÞ²ìÆ ²ÜòβòàôØ
150 ÒºèܲðÎ.
سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ
8 §¶Çï»±ù, û ÇÝãáõ »Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÁ ÝáõÛÝ ÑÇÙݳñ³ñ áõÕ»ñÓÝ»ñÁ ÏñÏÝáõ٠ѳ½³ñ³íáñ ³Ý·³ÙÝ»ñ... áñáíÑ»ï»õ ¹³ ³ß˳ïá°õÙ ¿: ²ÛÝ Ï³ñ׳ï»õ å³Ñ»ñÇÝ, »ñµ ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÁ áõß³¹ñáõÃÛáõÝ »Ý ¹³ñÓÝáõÙ ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÇÝ, í»ñçÇÝÝ»ñë ó³ÝϳÝáõÙ »Ý ³ë»É ×Çßï ³ÛÝ, ÇÝãÁ Ïû·ÝÇ Çñ»Ýó ÁÝïñí»É: Üñ³Ýù ã·Çï»Ý, û »ñµ Ï·³ ³Û¹ å³ÑÁ, ³Û¹ å³ï׳éáí ¿, áñ ÝáñÇó áõ ÝáñÇó ÏñÏÝáõÙ »Ý ÝáõÛÝ Ùïù»ñÁ: (γÙ, ѳٻݳÛÝ ¹»åë, ³Û¹å»ë »Ý í³ñíáõÙ É³í ·áñÍÇãÝ»ñÁ)¦12: ¶ÉáõË 3-áõÙ áõñí³·Íí»ó ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¹»ñÁ Ù³ñ¹Ï³Ýó »õ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÁ Ù»Ïï»Õ»Éáõ ·áñÍáõÙ, ÇÝãå»ë ݳ»õ ³ÛÝ, áñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ËݹÇñÝ ¿ ³Û¹ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÁ ÏÛ³ÝùÇ Ïáã»ÉÁ. ÀÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ Ù³ëݳÏó»ÉÝ áõ Ó»ñ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇ ù³ñá½³ñß³íÝ»ñÇ ³ÝóϳóáõÙÁ Ñ»Ýó ÏÛ³ÝùÇ Ïáã»Éáõ ³Û¹ ׳ݳå³ñÑÝ ¿: 12 æ»ÛÙë ø³ñíÇÉ »õ öáÉ ´»·³É³ (´ÇÉ øÉÇÝÃáÝÇ ù³ñá½³ñß³íÇ Õ»Ï³í³ñÝ»ñ), “Buck Up, Suck Up . . . and Come Back When You Foul Up: 12 Winning Secrets from the War Room” (§¶áñÍÇ ³ÝóÇñ, ßáÕáùáñÃÇñ… áõ »ï ¹³ñÓÇñ, »ñμ ³Ù»Ý ÇÝã ÷ã³óÝ»ë. ѳÕóݳÏÇ 12 ·³ÕïÝÇùª ä³ï»ñ³½ÙÇ ë»ÝÛ³ÏÇó¦), ÜÛáõ Úáñù, 2003 Ã.: ÒºèܲðÎ. سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ 151
гçáÕáõÃÛ³ Ý Ñ ³ë Ý » Éá õ Ñ ³Ù ³ñ ѳ ëÝ»Éáõ ѳ Ù³ é³½Ù³í³ñáõÃÛáõÝÝ ³Ý÷á˳ñÇÝ»ÉÇ ¿ ø³ñá½³ñß³íÁ Ù³ñ¹Ï³Ýó ï»Õ»Ï³óÝáõÙ ¿, û ÇÝãáí »ù ½μ³ÕíáõÙ ¹áõù: ÀÝïñ»É Ù³ñ¹Ï³Ýó Ñáõ½áÕ Ñ³ñó»ñÁ »õ ï³Ý»É ¹ñ³Ýó ù³ñá½³ñß³íÁ. ë³ ¿, áñ Ó³ÛÝ»ñ ¿ μ»ñáõÙ Ó»½: ØdzÛÝ Ó»ñ é³½Ù³í³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ãí³ñÏáõÙÁ ã¿, áñ Ïû·ÝÇ Ó»½ ѳÕÃ»É ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ, ³ÛÉ ¹ñ³Ýó Ñ»ï»õáõÙ Ï³Ý·Ý³Í ËݹÇñÝ»ñÝ ³ñͳñÍ»ÉÁ:
ܳËÁÝïñ³Ï³Ý ù³ñá½³ñß³íÝ Çñ»ÝÇó Ý»ñϳ۳óÝáõÙ ¿ é³½Ù³í³ñáõÃÛ³Ý Ùß³ÏáõÙ, Ñëï³Ï Ýå³ï³Ï³¹ñáõÙ, ³ÝûñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåí³ÍáõÃÛáõÝ »õ ë»ñïáõÃÛáõÝ ÁÝïñ³½³Ý·í³ÍÇ Ñ»ï: ø³ñá½³ñß³íÇ ÁÝóóùÇ Ýϳïٳٵ é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý Ùáï»óáõÙÝ Çñ»ÝÇó »Ýó¹ñáõÙ ¿ ݳ»õ, áñ ³Ù»Ý³Ã»Å å³Ñ»ñÇÝ ³Ý·³Ù ¹áõù ϳñáÕ »ù ·áñÍ»É é³óÇáÝ³É Ï»ñåáí »õ ×ÏáõÝáñ»Ý, ëï»Õͳ·áñͳµ³ñ ³ñÓ³·³Ýù»É ó³Ýϳó³Í ÙÇç³¹»åÇ: γñ·³å³ÑáõÃÛáõÝÝ áõ å³ïß³× åɳݳíáñáõÙÝ ³å³ÑáíáõÙ »Ý ³é³ç³¹ñí³Í Ýå³ï³ÏÝ»ñÇ åñáý»ëÇáÝ³É Çñ³Ï³Ý³óáõÙÁ »õ ËݳÛáõÙ é»ëáõñëÝ»ñ, Å³Ù³Ý³Ï »õ ¹ñ³Ù: ê³ Ñ³í³ë³ñ³å»ë í»ñ³µ»ñáõÙ ¿ û° áñ»õ¿ ٳϳñ¹³ÏÇ ËáñÑñ¹áõÙ, û° ËáñÑñ¹³ñ³ÝáõÙ ï»Õ Ó»éù µ»ñ»Éáõ ѳٳñ ³ÝóϳóíáÕ ù³ñá½³ñß³íÝ»ñÇÝ: î³ñµ»ñáõÃÛáõÝÁ ÙdzÛÝ Ù³ëßï³µÇ Ù»ç ¿: ²½·³ÛÇÝ Ù³Ï³ñ¹³Ïáí ù³ñá½³ñß³íÝ»ñÁ å³Ñ³ÝçáõÙ »Ý ³é³í»É ɳÛÝ »õ µ³ñ¹ ϳ½Ù³Ï»ñåí³Íáõ152 ÒºèܲðÎ.
سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ
ÃÛáõÝ, ù³ÝÇ áñ ¹ñ³Ýù å»ïù ¿ ³ñ¹Ûáõݳí»ïáñ»Ý ͳí³Éí»Ý ³ÙµáÕç »ñÏñÇ ï³ñ³ÍùáõÙ: ø³ñá½³ñß³íÁ å»ïù ¿ ÉÇÝÇ »°õ ³é³í»É³·áõÛÝë ɳÛݳͳí³É, »°õ ³é³í»É³·áõÛÝë ³ÏïÇí: ²Û¹áõѳݹ»ñÓ, ³Ù»Ý ¹»åùáõÙ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ ÁÝïñ³½³Ý·í³ÍÇ Ñ³Ù³ñ ѳ׳˳ÏÇ ÏñÏÝ»É Ñ³Ùá½Çã ù³ñá½³ñß³í³ÛÇÝ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÁª ÙÇÝã»õ ³ÛÝ å³ÑÁ, »ñµ ÇÝùÝ»ñ¹ Ù³Ñáõ ã³÷ Ñá·Ý»ù Ó»ñ ÇëÏ áõÕ»ñÓÁ Éë»Éáõó։ ¸³ Ñ»Ýó ³ÛÝ å³ÑÝ ¿, »ñµ ѳÝñáõÃÛáõÝÝ ¿ ëÏëáõÙ áõß³¹ñáõÃÛáõÝ ¹³ñÓÝ»É ¹ñ³Ý: Ðëï³Ï ·Çï³Ïó»ù, û áñÝ ¿ Ó»ñ Ýå³ï³ÏÁ: гñÏ ¿, áñ Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ áõ ù³ñá½³ñß³íÇ Ù³ëݳÏÇóÝ»ñÁ ѳٳϳñÍÇù ÉÇÝ»Ý ÑÇÙÝ³Ï³Ý Ýå³ï³ÏÝ»ñÇ ßáõñç, »õ áñ ¹ñ³Ýù ѳëϳݳÉÇ ÉÇÝ»Ý µáÉáñÇÝ: ²ÛÝåÇëÇ Ýå³ï³ÏÝ»ñ ÁÝïñ»ù, áñáÝù Çñ³·áñÍ»ÉÇ »Ý. ¹ñ³Ýó ßÝáñÑÇí å»ïù ¿ Ó·ï»É ½·³ÉÇ ³é³ç˳ճóáõÙÝ»ñÇ, áã û ³ÝÇñ³ï»ë³-Ï³Ý ³ÏÝϳÉÇùÝ»ñ ï³ñ³Í»É ѳÝñáõÃÛ³Ý ßñç³ÝáõÙ: Ò » õ³Ï»ñå »ù Ýå³ õ³Ï»ñå»ù Ý å³ ï³ ÏÁ » õ Ï » ñ ï»ù Ó » ñ Ï » ñ å³ ñ Á
Ò»ñ Ñ»ï³åݹ³Í Ýå³ï³ÏÁ å»ïù ¿ ÉÇÝÇ Ñݳñ³íáñÇÝë Ñëï³Ï: Øñó³ÏÇóÝ»ñÇ Ñ³Ù»Ù³ï Ó»ñ ÇÝùÝáõÃÛáõÝÁ Ñݳñ³íáñÇÝë ³é³ÝÓݳѳïáõÏ å»ïù ¿ ÉÇÝÇ: Ò»ñ Ýå³ï³ÏÝ»ñÁ å»ïù ¿ ѳÝñ³ÛÇÝ íëï³ÑáõÃÛáõÝ í³Û»É»Ý, áñå»ë½Ç ÁÝïñáÕÝ»ñÁ ¹ñ³Ýó Çñ³ï»ë³Ï³Ý ·Ý³Ñ³ï³Ï³ÝÝ»ñ ï³Ý: §² ÛëÇÝã ù³Õ³ùÇ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ å³Ûù³ñáõÙ ¿ ѳÝáõÝ ²,´,¶-Ç: Ø»Ýù ÏÙ³ëݳÏó»Ýù ÒºèܲðÎ. سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ 153
ѳçáñ¹ ï»Õ³Ï³Ý ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ Ù»ñ ûÏݳÍáõÝ»ñÁ ÏÑá·³Ý, áñ ... ¦ (Ý»ñϳ۳óñ»ù Ó»ñ
Ýå³ï³ÏÝ»ñÁ ѳÏÇñ× »õ Áݹ·Íí³Í):
§² ÛëÇÝã ù³Õ³ùÇ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ áõÝÇ ÙñóáõÝ³Ï ·áñÍÇãÝ»ñ (ѳٳéáï Ýϳñ³·ñ»ù Ýñ³Ýó): ºÃ» ¹áõù ó³ÝϳÝáõÙ »ù ï»ëÝ»É ³í»ÉÇ É³í Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñ Ó»ñ »ñ»Ë³Ý»ñÇ Ñ³Ù³ñ, »Ã» ¹áõù ѳٳËáÑÝ »ù ³ÛëÇÝã ѳñóÇ, ¹áõù å»ïù ¿ Ó»ñ Ó³ÛÝÁ ï³ù ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÇݦ:
ÜÙ³ÝûñÇÝ³Ï å³ïÏ»ñÁ å»ïù ¿ ÉÇÝÇ Ó»ñ ѳÕáñ¹³ÏáõÃÛ³Ý áñáßÇã »õ ³ÝÁݹѳï ÏñÏÝíáÕ ÙáïÇíÁ: Úáõñ³ù³ÝãÛáõñ »ÉáõÛÃ, Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ Ý³Ù³Ï »õ ѳÛï³ñ³ñáõÃÛáõÝ å»ïù ¿ å³ñáõݳÏÇ ³ÛëåÇëÇ å³ïÏ»ñÇ Ù»Ï Ï³Ù ÙÇ ù³ÝÇ µ³Õ³¹ñÇãÝ»ñ: ÎðÎܺ° È , ÎðÎܺ° È , ÎðÎܺ° È ...
¸áõù å»ïù ¿ Ù³ïáõó»ù Ó»ñ Ï»ñå³ñÝ áõ ÑÇÙÝ³Ï³Ý áõÕ»ñÓÁ áñù³Ý Ñݳñ³íáñ ¿ ѳ׳Ë, áñå»ë½Ç μ³í³ñ³ñ ù³Ý³ÏáõÃÛ³Ùμ ÁÝïñáÕÝ»ñÇ ·Çï³ÏóáõÃÛ³Ý Ù»ç ¹ñ³Ýù ϳåí»Ý Ñ»Ýó Ó»½ »õ Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ñ»ï:
Ü»ñϳ۳óñ»ù Ó»ñ ³é³Ýóù³ÛÇÝ áõÕ»ñÓÁª û·ï³·áñÍ»Éáí ³ÛÝåÇëÇ Ï³ñ·³Ëáë, áñÁ ϳåí³Í ¿ Ó»ñ ·É˳íáñ ûÏݳÍáõÇ Ñ»ï »õ í»ñçÇÝÇë ѳٳñ ëï»ÕÍáõÙ ¿ ³Ýѳï³Ï³Ý Ñëï³Ï ¹ÇÙ³·ÇÍ: ²Û¹ áõÕ»ñÓÁ å»ïù ¿ ï»ë³Ý»ÉÇ ÉÇÝÇ áÕç ù³ñá½³ñß³íÇ ÁÝóóùáõÙ: î»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý ѻջÕÇ å³ÛÙ³ÝÝ»ñáõÙ ³é³Ýó ³ÛëåÇëÇ ÑݳñùÇ ³ÝÑݳñ ¿ ³ÝóϳóÝ»É áñ»õ¿ ٳϳñ¹³ÏÇ Ï³éáõÛóÇ »õ ù³Õ³ù³154 ÒºèܲðÎ.
سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ
Ï³Ý ·áñÍãÇ ù³ñá½³ñß³í, áñáÝó Ýå³ï³ÏÁ ׳ݳã»ÉÇ ÉÇÝ»ÉÝ ¿ ѳÝñáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ: ÎñÏÝ»ù Ó»ñ ³ë»ÉÇùÝ ³ÛÝù³Ý, ÙÇÝã»õ Ó»ñ ë»÷³Ï³Ý ÃÇÙÝ ³Ý·³Ù Ñá·ÝÇ ¹ñ³ÝÇó: öáñÓÁ óáõÛó ¿ ï³ÉÇë, áñ ÙdzÛÝ ³Û¹ Å³Ù³Ý³Ï Ó»ñ áõÕ»ñÓÁ ÏѳëÝÇ Ýå³ï³Ï³ÛÇÝ ËÙµ»ñÇÝ: ØÇ»õÝáõÛÝ Å³Ù³Ý³Ï ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ Ëáõë³÷»É Ó»ñ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ùñó³ÏÇóÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó µ³ñÓñ³óí³Í ËݹÇñÝ»ñÝ ³ñͳñÍ»Éáõó (ûñÇݳϪ ³ÛÝåÇëÇ Ñ³ñó»ñÇó, áñáÝù ß³ï ë»ñïáñ»Ý ϳåí³Í »Ý Ù»Ï ³ÛÉ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ýí³Ý áõ Ï»ñå³ñÇ Ñ»ï): ØÇ° ßáß³÷»ù ¹ñ³Ýù, ³ÛÉ ÃáÕ»ù, áñ ¹ñ³Ýù ³ÝÑ»ï³Ý³Ý ѳÝñ³ÛÇÝ áõß³¹ñáõÃÛáõÝÇó: Ò»½ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿, áñ Ó»ñ, »õ áã Ùñó³ÏÇóÝ»ñÇ ³é³Ýóù³ÛÇÝ ËݹÇñÝ»ñÝ ³ñÅ³Ý³Ý³Ý Ñ³Ýñ³ÛÇÝ ùÝݳñÏÙ³Ý: ò³Ýϳó³Í µ³Ý, áñ ³éϳ ¿ ѳÝñ³ÛÇÝ ³ëå³ñ»½áõÙ, Ó»éù ¿ µ»ñáõÙ Ù»Í Ï³ñ»õáñáõÃÛáõÝ »õ ϳñáÕ ¿ ͳÝñ³ÏßÇé ³½¹»óáõÃÛáõÝ áõÝ»Ý³É ãÏáÕÙÝáñáßí³Í ÁÝïñáÕÝ»ñÇ ÁÝóóÇÏ áñáßáõÙÝ»ñÇ íñ³: ÀÝïñ³ñß³íÝ»ñÁ ÙÇßï ÉÇ »Ý ³Ý³ÏÝϳÉÝ»ñáí, áñáÝù ѳϳëáõÙ »Ý Ó»ñ é³½Ù³í³ñáõÃÛ³ÝÁ: гëï³ï³Ï³Ù »Õ»ù, ѳí³ï³ñÇÙ Ùݳó»ù Ó»ñ Ýå³ï³ÏÇÝ »õ å³Ñå³Ý»ù Ó»ñ Ï»ñå³ñÁ: ºÃ» ëïÇåí³Í ÉÇÝ»ù ³ñÓ³·³Ýù»É ѳÝϳñͳÏÇ ù³Õ³ù³Ï³Ý ·ñáÑÝ»ñÇÝ Ï³Ù ÷á÷áËíáÕ Ñ³Ý·³Ù³ÝùÝ»ñÇÝ, ÏÇñ³é»ù ×ÏáõÝ Ù³ñï³í³ñáõÃÛáõÝ, ë³Ï³ÛÝ ÙÇ ß»Õí»ù Ó»ñ Ñ»é³Ñ³ñ Ýå³ï³ÏÇó: ÒºèܲðÎ. سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ 155
î³ñáñáß»ù Ó»ñ Ó³ÛÝ»ñÇ ë³ÑÙ³ÝÝ»ñÁ
öáñÓ»ù Ñݳñ³íáñÇÝë ×ß·ñÇï áñáß»É, û áñù³Ý Ó³ÛÝ »ù ¹áõù ó³ÝϳÝáõÙ ëï³Ý³É ϳ٠¹ñ³ÝóÇó áñù³ÝÝ ¿ Çñ³ï»ë³Ï³Ýáñ»Ý Ñݳñ³íáñ ëï³Ý³É: ¸³ Ïû·ÝÇ Ó»½ ¹³ñÓÝ»É Ó»ñ ù³ñá½³ñß³íÝ áõ ÁÝïñáÕÝ»ñÇ Ñ»ï ß÷áõÙÁ ÏáÝÏñ»ï »õ ³é³ñϳ۳ϳÝ: ¸Çóáõù` ¸áõù ó³ÝϳÝáõÙ »ù Ó»éù µ»ñ»É Ó»ñ ÁÝïñáÕÝ»ñÇ 10 %-Ç Ó³ÛÝ»ñÁ: Ü³Ë áñáß»ù Ó»ñ ï³ñ³ÍùÇ ÁÝïñ³½³Ý·í³ÍÇ ã³÷Á: ÀÝïñáõÃÛ³Ý Çñ³íáõÝù áõÝ»óáÕ 10 000 Ù³ñ¹áõ ³éϳÛáõÃÛ³Ý »õ ÁÝïñáõÃÛ³ÝÁ 70 % Ù³ëݳÏóáõÃÛ³Ý ¹»åùáõÙ 7000 Ù³ñ¹ Ïï³ Çñ Ó³ÛÝÁ ûÏݳÍáõÝ»ñÇó áñ»õ¿ Ù»ÏÇÝ: Ò³ÛÝ»ñÇ 10 %-Ý ëï³Ý³Éáõ ѳٳñ Ó»½ ³ÝÑñ³Å»ßï ÏÉÇÝÇ Ñ³Ùá½»É 700 ÁÝïñáÕÇ: àñù³Ý µ³ñÓñ ¿ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù³ëݳÏóáõÃÛ³Ý óáõó³ÝÇßÁ, ³ÛÝù³Ý ³í»ÉÇ ß³ï Ó³ÛÝ»ñ »Ý Ó»½ ³ÝÑñ³Å»ßïª 10 %-Ç Ñ³ëÝ»Éáõ ѳٳñ: ºÃ» ¹áõù ÷áùñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝ »ù, ³å³ Ó»½ Ó»éÝïáõ ÏÉÇÝÇ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù³ëݳÏóáõÃÛ³Ý ó³Íñ óáõó³ÝÇßÁ: Ø ³ñ ¹Ï ³ ÛÇ Ý é» ë á õñë س ñ¹Ï³ ÛÇÝ é»ëáõñ ë Úáõñ³ù³ÝãÛáõñ ù³ñá½³ñß³íÇ ëϽµáõÙ ¹áõù å»ïù ¿ ÃÇ٠ѳí³ù»ù, áñÁ Ïû·ÝÇ »õ ËáñÑñ¹³ïíáõÃÛ³Ùµ ϳå³ÑáíÇ Ó»ñ ûÏݳÍáõÇÝ Ï³½Ù³Ï»ñåã³Ï³Ý »õ µáí³Ý¹³Ï³ÛÇÝ Ñ³ñó»ñáõÙ »õ Ñá·»156 ÒºèܲðÎ.
سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ
µ³Ý³Ï³Ý ³ç³ÏóáõÃÛáõÝ Ïóáõó³µ»ñÇ ¹Åí³ñ å³Ñ»ñÇÝ: ø³ñá½³ñß³íÁ ÙÇ ËáõÙµ Ù³ñ¹Ï³Ýó ѳٳï»Õ ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝ ¿: ÂÇÙÁ ϳñáÕ ¿ µ³Õϳó³Í ÉÇÝ»É 3 ϳ٠10 Ñá·áõó։ ¸ñ³ ã³÷Á å³Ûٳݳíáñí³Í ¿ Ù³ñï³í³ñ³Ï³Ý Ýϳï³éáõÙÝ»ñáí, áñáÝù ï³ñµ»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñáõ٠ϳñáÕ »Ý ï³ñµ»ñ ÉÇÝ»É: ¸ñ³Ýù ϳñáÕ »Ý ϳËí³Í ÉÇÝ»É Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý áõÝ»ó³Í ýÇݳÝë³Ï³Ý Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÇó »õ ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇó, ϳ٠ù³Õ³ùÇ, ï³ñ³Í³ßñç³ÝÇ, »ñÏñÇ ã³÷Çó: ø³ñá½³ñß³íÇ ÃÇÙÁ ɳí Ï·áñÍÇ, »Ã» ¹ñ³ µáÉáñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ ½·³Ý, áñ ѳٳï»Õ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ÙÇ Ù³ëÝ »Ý ϳ½ÙáõÙ: ¸ñ³Ý ѳëÝ»Éáõ ѳٳñ ϳñ»õáñ ¿ ݳ˳å»ë ѳٳӳÛÝáõÃÛ³Ý ·³É Ù»Ãá¹Ý»ñÇ »õ Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñÇó áõÝ»ó³Í ³ÏÝϳÉÇùÝ»ñÇ ßáõñç: ä³ñï³¹Çñ ã¿, áñ ÝÙ³Ý ÃÇÙÁ ÉÇÝÇ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ï³Ýáݳ¹ñáõÃÛ³Ùµ ³Ùñ³·ñí³Í Ù³ñÙÇÝ: öáñÓ»ù Ó»ñ ÃÇÙÇ Ñ³Ù³ñ ѳí³ù³·ñ»É ³ç³ÏÇóÝ»ñÇ ³í»ÉÇ Áݹ³ñÓ³Ï ¹³ßï: ÀÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ññ³ß³ÉÇ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ »Ý Ïáõë³Ïó³Ï³Ý Ý»Õ ËÙµÇó ¹áõñë ·ïÝíáÕ Ù³ñ¹Ï³Ýó Ý»ñ·ñ³í»Éáõ ¹ñ³ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ù»ç: ²ÝÑñ³Å»ßï ¿ ù³ñá½³ñß³íÁ í³ñ»É áã ÙdzÛÝ ÑÇÝ áõÅ»ñáí, ³ÛÉ»õ ¹ñë»õáñÙ³Ý Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ëï»ÕÍ»É Ýáñ ï³Õ³Ý¹Ý»ñÇ Ñ³Ù³ñª ѳí³ë³ñ³Ïßé»Éáí ÑÇÝ áõ Ýáñ, ïÕ³Ù³ñ¹Ï³Ýó áõ ϳݳÝó Ý»ñáõÅÁ: ²Û¹åÇëáí Ñݳñ³íáñ ÏÉÇÝÇ Ëáõë³÷»É Ýáñ áõ ëï»Õͳ·áñÍ Ùï³ÍáÕáõÃÛáõÝÁ ×Ýß»Éáõóª §Ù»Ýù ÙÇßï ³Û¹å»ë »Ýù í³ñí»É¦ Ùï³ÛÝáõÃÛ³Ùµ: ÒºèܲðÎ. سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ 157
ì³ñãáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ ϳ٠³ÛÉ ÁÝïñí³Í ·áñÍÇãÝ»ñÁ ϳñáÕ »Ý ³ñ¹»Ý ß³ï ͳÝñ³µ»éÝí³Í ÉÇÝ»É Çñ»Ýó ³ß˳ï³Ýùáí: ²í»ÉÇ ùÇã ·áñͳéáõÛÃÝ»ñ »õ å³ñï³Ï³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝ»óáÕ ³ÛÉ Ïáõë³Ïó³Ï³ÝÝ»ñ ϳñáÕ »Ý Ù»Í á·»õáñáõÃÛ³Ùµ Ù³ëݳÏó»É ù³ñá½³ñß³íÇ Ñ»ï ϳåí³Í ³ß˳ï³ÝùÝ»ñÇÝ: ²í»ÉÇ Í³í³ÉáõÝ ù³ñá½³ñß³íÇ ¹»åùáõ٠ѳí³Ý³µ³ñ ϳñÇù ÏÉÇÝÇ ëïáñ³µ³Å³ÝáõÙÝ»ñ Ó»õ³íáñ»É Ó»ñ ÃÇÙáõÙª áñï»Õ ÙÇ ÷áùñ ËáõÙµ Ïëï³ÝÓÝÇ åɳݳíáñáõÙÝ áõ ù³Õ³ù³Ï³Ý áñáßáõÙÝ»ñÇ ÁݹáõÝáõÙÁ, ÇëÏ Ù»Í ÃÇÙÁ ϳ½Ùí³Í ÏÉÇÝÇ ï»Õ³Ï³Ý ï³ñµ»ñ Ù³ëݳ×ÛáõÕ»ñÇ Ý»ñϳ۳óáõóÇãÝ»ñÇó: Ò»ñ ÃÇÙÇ Ý»ñëáõÙ Ñëï³Ïáñ»Ý ï³ñ³Ýç³ï»ù å³ñï³Ï³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, ë³Ï³ÛÝ ³ÝѳñÏÇ ÙÇ° ë³Ñٳݳ÷³Ï»ù ÃÇÙÇ ³é³ÝÓÇÝ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ ÇÝùÝáõñáõÛÝáõÃÛáõÝÁ, áñ»õÑ»ï»õ Ó»½ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ É³í³·áõÛÝë û·ï³·áñÍ»É Ýñ³Ýó Ý»ñáõÅÁ: ²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ñ»ï»õÛ³É ¹³ßï»ñÁ ϳñáÕ »Ý Ñáõß»É, û Ùáï³íáñ³å»ë ÇÝãå»ë µ³Å³Ý»É ³é³Ýóù³ÛÇÝ å³ñï³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ÃÇÙÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ ÙÇç»õ: ²ÝÑñ³Å»ßï ¿ Ç Ï³ï³ñ ³Í»É Ñ»ï»õÛ³É ËݹÇñÝ»ñÁ. üÇݳÝë³Ï³Ý åɳݳíáñáõÙ »õ í»ñ³ÑëÏáÕáõ-
ÃÛáõÝ: ²ß˳ï³Ýù Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇ »õ ѳë³ñ³Ï³ÛÝáõÃÛ³Ý Ñ»ï ϳå»ñÇ áÉáñïáõÙ: ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³Ý ù³ñïáõÕ³ñáõÃÛáõÝ: ¶áí³½¹³ÛÇÝ ÝÛáõûñÇ Ï³é³í³ñáõÙ: гٳó³Ýó:
158 ÒºèܲðÎ.
سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ
²é ³çݳÛÇÝ Ã»Ïݳ ÍáõÝ » ñ Ç »õ · áñͳé áõÛÃÝ » ñ Ç ÁÝïñ á õÃÛá õÝ Ð³ßíÇ ³é»ù ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ï»ë³ÏÁ, áñÇÝ ¹áõù Ù³ëݳÏóáõÙ »ù: î»Õ³Ï³Ý ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÝ ¿³å»ë ï³ñµ»ñíáõÙ »Ý ѳٳå»ï³Ï³Ý ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇó: гñÏ ¿ áñ ÉÇáíÇÝ ïÇñ³å»ï»ù ïíÛ³É Ù³Ï³ñ¹³ÏÇ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Å³Ù³Ý³Ï ·áñÍáÕ Ï³ÝáÝÝ»ñÇÝ »õ í»ñÉáõÍ»ù ¹ñ³Ýó ѳٳñ ³ÝÑñ³Å»ßï µ³Õ³¹ñÇãÝ»ñÁ: ø³Õ³ù³Ï³Ý ù³ñá½³ñß³íÝ»ñÁ ·Ý³Éáí ¹³éÝáõÙ »Ý ³í»ÉÇ áõ ³í»ÉÇ ³ÝÓݳíáñí³Í: ÊݳÙùáí ÁÝïñ»ù Ó»ñ ûÏݳÍáõÝ»ñÇÝ »õ ëó÷ ·Ý³Ñ³ï»ù, û Ýñ³Ýó áñ ÏáÕÙ»ñÝ »Ý ³é³í»É Ýå³ëï³íáñ: 1. ÆÝãåÇëDZ ûÏݳÍáõ ¿ Ó»½ ³ÝÑñ³Å»ßï (ÏÇÝ, ïÕ³Ù³ñ¹, ³ÙáõñÇ, ³Ùáõëݳó³Í, Í ÝáÕ »õ ³ÛÉÝ): 2. ¾³Ï³±Ý ¿ ³ñ¹Ûáù ïíÛ³É ï³ñ³ÍùÇ µÝ³ÏÇã ÉÇÝ»ÉÁ ϳ٠ï»ÕÇ ù³Õ³ù³ÛÇÝ Çß˳ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ»ï Ù³ëݳ·Çï³Ï³Ý ³éÝãáõÃÛáõÝ áõݻݳÉÁ: 3. ƱÝã ³é³ÝÓݳѳïáõÏ ËݹÇñ ϳñáÕ ¿ É³í³·áõÛÝë ³é³ç³¹ñí»É Ó»ñ ûÏݳÍáõÇÝ, ϳ٠ËݹÇñÝ»ñÇó á±ñÁ É³í³·áõÛÝë ÏÙ³ñÙݳíáñÇ Ó»ñ ûÏݳÍáõÝ: ƱÝã ³é³í»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñáí ¿ Ó»ñ ûÏݳÍáõÝ ß³Ñ»Ï³Ýáñ»Ý ï³ñµ»ñíáõÙ ÙÛáõëÝ»ñÇó: 4. ²ñ¹Ûáù ïíÛ³É Ã»ÏݳÍáõÝ ÉÇáíÇÝ ë³ï³ñá±õÙ ¿ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ù³ñá½³ñß³íÇ é³½Ù³í³ñáõÃÛ³ÝÁ, ÁݹáõÝá±õÙ ¿ µ³ñÓñ³óí³Í ѳñó»ñÇ Ï³ñ»õáñáõÃÛáõÝÁ »õ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ¹ñáõÛÃÝ»ñÁ: 5. Îѳٳå³ï³ë˳ÝDZ ³ñ¹Ûáù ûÏݳÍáõÝ ÁÝïÒºèܲðÎ. سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ 159
ñáÕÝ»ñÇ ³ÏÝϳÉÇùÝ»ñÇÝ: 6. ܳ ³ñ¹»Ý ѳÛïÝDZ ¿ ïíÛ³É ù³Õ³ùáõ٠ϳ٠ï³ñ³Í³ßñç³ÝáõÙ: 7. γñá±Õ »ù íëï³Ñ ÉÇÝ»É, áñ ûÏݳÍáõÝ áõ ù³ñá½³ñß³íÇ ÃÇÙÁ Ùßï³å»ë ѳë³Ý»ÉÇ ÏÉÇÝ»Ý »°õ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý, »°õ ÁÝïñáÕÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ù³ñá½³ñß³íÇ áÕç ÁÝóóùáõÙ: 8. ì³Û»Éá±õÙ ¿ ³ñ¹Ûáù ûÏݳÍáõÝ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ß³ñù³ÛÇÝ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ ³ç³ÏóáõÃÛáõÝÁ: ø ³Õ³ù³ÛÇÝ Ï ³ Ù ï³ ñ ³ Í ³ ß ñ ç ³ Ý ³ Û Ç Ý ø³Õ³ù³ÛÇÝ Ï ³ éáõóí³ ÍùÁ
ÆÝãåÇëDZ ѳë³ñ³Ï³Ï³Ý ϳéáõóí³ÍùÇ Ñ»ï ·áñÍ áõÝÇ Ã»ÏݳÍáõÝ. 1. ÆÝãåÇëÇ±Ý ¿ »Õ»É ïÝï»ë³Ï³Ý ½³ñ·³óáõÙÁ í»ñçÇÝ ï³ñÇÝ»ñÇÝ: 2. ÆÝãåÇëÇ±Ý ¿ ³éϳ ÅáÕáíñ¹³·ñ³Ï³Ý å³ïÏ»ñÁ: Ø ñó³ÏÇ ñó ³Ï Ç óÝ»ñÇ í » ñ Éá õÍáõÃÛáõÝ
1. ºÃ» Ù»Ï ³ÛÉ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý å³ßïáÝÛ³ ÏÁñÏÇÝ ³é³ç³¹ñí»É ¿ ÝáõÛÝ å³ßïáÝáõÙ ÁÝïñí»Éáõ ѳٳñ, ³ñ¹Ûá±ù ϳñ»ÉÇ ¿ ³ë»É, áñ ݳ ѳٳå³ï³ë˳ÝáõÙ ¿ ³Û¹ å³ßïáÝÇÝ »õ ÁÝϳÉíáõÙ áñå»ë ³Û¹åÇëÇÝ, û± áõÝÇ ÃáõÛÉ ÏáÕÙ»ñ, áñáÝù ¹áõù ϳñáÕ »ù û·ï³·áñÍ»É: 2. ºÃ» áã, ³å³ DZÝã áõÅ»Õ áõ ÃáõÛÉ ÏáÕÙ»ñ áõÝÇ Ù»Í³Ù³ëÝáõÃÛáõÝ Ï³½ÙáÕ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ã»ÏݳÍáõÝ: 160 ÒºèܲðÎ.
سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ
3. Æ՞Ýã áõÅ»Õ áõ ÃáõÛÉ ÏáÕÙ»ñ áõÝ»Ý ³Ûɪ ³í»ÉÇ ÷áùñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ã»ÏݳÍáõÝ»ñÁ: ø³Õ³ù³Ï ³ Ý Ý³ ³Ý Ý»ñ ø ³Õ³ù³Ï³ Ý ³ ˳ å³ ÛÙ ÛÙ³ ÝÝ»ñ ³½³ï³Ï³Ý ³Ï óáõÃÛ³ ³Ù ³ñ ³½ ³ï³Ï³Ý Ïáõë Ï á õë³ Ïóá õÃÛ³ Ý Ñ Ñ³ Ù³
1. ¸áõù ³ñ¹»Ý Ý»ñϳ۳óí³Í »ù ï»Õ³Ï³Ý ËáñÑñ¹áõ٠ϳ٠ÇßËáÕ Ïá³ÉÇódzÛÇ Ù³ë »ù ϳ½ÙáõÙ /¸áõù Áݹ¹ÇÙ³¹Çñ áõÅ»ñÝ »ù Ý»ñϳ۳óÝáõÙ /¸áõù Ý»ñϳ۳óáõóÇã ãáõÝ»ù /: 2. Ø»Ýù ó³ÝϳÝá±õÙ »Ýù ³é³ç³¹ñ»É ûÏݳÍáõ: ²Ûá°, áñáíÑ»ï»õ ϳ ѳÕûÉáõ ѳí³Ý³Ï³ÝáõÃÛáõÝ: ²Ûá°, áñáíÑ»ï»õ Ù»ñ ûÏݳÍáõÝ û·ÝáõÙ ¿ Áݹ·Í»É Ù»ñ ¹ÇÙ³·ÇÍÁ »ñϳñ³Å³ÙÏ»ï Ñ»é³ÝϳñáõÙ: à°ã, Çñ³¹ñáõÃÛáõÝÁ Ýå³ëï³íáñ 㿠ûÏݳÍáõ ³é³ç³¹ñ»Éáõ ѳٳñ: à°ã, áñáíÑ»ï»õ Ù»Ýù ϳñáÕ »Ýù ëï³Ý³É ³ÛÉ ù³Õ³ù³Ï³Ý ³é³í»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñ: Îß é³ ¹³ ï» ù Ó» »ñÁ. Ó » ñ Ñ Ý ³ ñ ³ í á ñ á õÃÛá õÝ Ý Ý»ñÁ. é »ëáõñ Íáõ Ù é»ëá õñ ë Ý » ñ Ç ³ ñ ¹Ûá õÝ ³ í » ï û · ï ³ · á ñ ñÍáõ
Ößï»ù, û ³ñ¹Ûáù Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ ³ß˳ï³Í ųÙÁ »õ ͳËëí³Í ¹ñ³ÙÁ É³í³·áõÛÝë »Ý û·ï³·áñÍí»Éª ѳßíÇ ³éÝ»Éáí ÁݹѳÝáõñ Ýå³ï³ÏÝ»ñÁ: Ä³Ù³Ý³Ï ÙÇ° Ïáñóñ»ù: λÝïñáݳó»ù ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý, ݳٳϳ·ñáõÃÛ³Ý, å³ëï³éÝ»ñÇ å³ïñ³ëïÙ³Ý íñ³ ³ÛÝ Ñ³Ù³ÛÝùÝ»ñáõÙ, áñï»Õ ³ÏÝϳÉáõÙ »ù áõÝ»Ý³É ³é³í»É Ù»Í Ãíáí ÁÝïñáÕÝ»ñ: ²ß˳ï»ù ³ÛÝ Ñ³Ù³ÛÝùÝ»ñÇ Ñ»ï, áñáÝù ³í³Ý¹³µ³ñ ÁÝïñáõÙ »Ý ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÇÝ »õ Å³Ù³Ý³Ï ÒºèܲðÎ. سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ 161
ïñ³Ù³¹ñ»ù ³ÛÝï»Õ, áñï»Õ ï»ëÝáõÙ »ù Ó³ÛÝ»ñÇ áñáß³ÏÇ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ, »õ áã ³ÛÝï»Õ, áñï»Õ Ù³ñ¹ÇÏ Áݹ¹ÇÙ³ÝáõÙ »Ý ³½³ï³Ï³Ý ³ñÅ»ùÝ»ñÇÝ: γñ× Å³Ù³Ý³ÏáõÙ, ë³Ï³ÛÝ, ¹áõù ã»ù ½·³ ï³ñµ»ñáõÃÛáõÝÁ: öáñÓ³éáõ ù³ñá½³ñß³í í³ñáÕÝ»ñÁ ëáíáñ³µ³ñ ·Çï»Ý ³ÛÝ Ñ³Ù³ÛÝùÝ»ñÝ áõ óճٳë»ñÁ, áñï»Õ ϳñ»ÉÇ ¿ ·ïÝ»É ³Ù»Ý³µ³ñÓñ ³½³ï³Ï³Ý Ý»ñáõÅÁ: ²ÝóÛ³É ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÇ å³ñ½ í»ñÉáõÍáõÃÛáõÝÁ »õë Ïû·ÝÇ Ó»½ ׳ݳã»Éáõ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÇ §Ñ»Ý³Ï»ï»ñÁ¦: ºÃ» áñ»õ¿ ÙÇçáó³éÙ³Ý Å³Ù³Ý³Ï Ñ³Ý¹»ë ¿ ·³ÉÇë Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ïݳéáõ ·áñÍÇãÝ»ñÇó Ù»ÏÁ, ç³Ý³ó»ù ³é³í»É³·áõÛÝ ã³÷áí áõÕÕ»É Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇ áõß³¹ñáõÃÛáõÝÁ ݳñ³ ÏáÕÙ: ØÇçáó³éáõÙÝ»ñ ϳ½Ù³Ï»ñå»ÉÇë ³å³Ñáí»ù Ñݳñ³íáñÇÝë Ù»Í Ãíáí ³ñï³ùÇÝ ÑÛáõñ»ñÇ »õ Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇ Ù³ëݳÏóáõÃÛáõÝÁ: ܳ˳ï»ë»ù ³é³Ýó ѳÝñáõÃÛ³Ý Ý»ñϳÛáõÃÛ³Ý ³ÝóϳóíáÕ (ûÏáõ½ª áã ÙÇïáõ٠ݳíáñ) Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÙÁ ù³ñá½³ñß³íÝ»ñÇ ÙÇç»õ ÁÝÏ³Í Å³Ù³Ý³Ï³Ñ³ïí³ÍÝ»ñáõÙ: Ò»ñ áõÕ»ñÓÝ»ñÇ Ù»Í³Í³í³É ï³ñ³ÍáõÙÁ (ݳٳϳ·ñáõÃÛ³Ý, å³ëï³éÝ»ñÇ, ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ »õ ³ÛÉÝÇ ÙÇçáóáí) ³ÛÝï»Õ, áñï»Õ ¹ñ³Ýù ³é³í»É³·áõÛÝë ³ñ¹Ûáõݳí»ï ÏÉÇÝ»Ý, å»ïù ¿ Ùßï³å»ë ÉÇÝÇ Ó»ñ ù³ñá½³ñß³íÇ åɳݳíáñÙ³Ý Ï³ñ»õáñ³·áõÛÝ μ³Õ³¹ñÇãÝ»ñÇó Ù»ÏÁ:
162 ÒºèܲðÎ.
سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ
ijٳݳÏÇ Ä³Ù³Ý³ ÏÇ Ï ³ é³ í³ ñáõÙ »õ í»ñ ³ ÑëÏáÕáõÃÛáõÝ í»ñ³ Ø߳ϻù ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ »õ ¹ñ³Ýó ϳï³ñÙ³Ý Ù³Ýñ³ÏñÏÇï Íñ³·Çñ (áí ÇÝã ¿ ³ÝáõÙ »õ »ñµ) áÕç ù³ñá½³ñß³íÇ Ñ³Ù³ñ: ä³ïñ³ëï»ù ÝٳݳïÇå ÍÁñ³·Çñ ݳ»õ Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ ·áñÍáÕáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñª Ýß»Éáí ϳï³ñÙ³Ý Ñ³Ù³ñ å³ï³ë˳ݳïáõÝ»ñÇÝ »õ í»ñçݳųÙÏ»ïÝ»ñÁ: гßíÇ ³é»ù, áñ ϳñáÕ »Ý ÉÇÝ»É Ý³»õ ãݳ˳ï»ëí³Í Ó·Ó·áõÙÝ»ñ. Íñ³·ÇñÝ ³ÛÝå»ë ϳ½Ù»ù, áñ ÝÙ³Ý ¹»åù»ñáõÙ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ áõݻݳù ·áñÍ»É Áëï ѳݷ³Ù³ÝùÝ»ñÇ։ ²Û¹ ϳñ·Ç ѳÙÁݹ·ñÏáõÝ Íñ³·ñ»ñÁ Ñëï³Ï»óÝáõÙ »Ý Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñÇ ³Ý»ÉÇùÁ »õ ³å³ÑáíáõÙ ù³ñá½³ñß³íÇ Ï³éáõóí³ÍùÇ Ã³÷³ÝóÇÏáõÃÛáõÝÁ:
ØÇ·áõó» ѳñÏ ÉÇÝÇ Ýß³Ý³Ï»É ³Ý¹³ÙÝ»ñÇó Ù»ÏÇÝ åɳݳíáñÙ³Ý Ñ³Ù³ñ å³ï³ë˳ݳïáõ: ø³ÝÇ áñ ¹áõù ÑÇÙݳϳÝáõÙ ·áñÍ »ù áõݻݳÉáõ ϳٳíáñÝ»ñÇ Ñ»ï, í»ñ³ÑëÏáÕáõÃÛáõÝÁ Ïû·ÝÇ Ñ»ï»õ»É, û ÇÝãÁ »ñµ å»ïù ¿ ï»ÕÇ áõݻݳ: ì»ñ³ÑëÏáÕÇÝ å»ïù ¿ ѳë³Ý»ÉÇ ÉÇÝ»Ý µáÉáñ ï»ë³ÏÇ ï»Õ»ÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ. ѳñÏ ¿ áñ ݳ å³ñµ»ñ³µ³ñ ½»ÏáõóÇ, û å³Ñå³ÝíáõÙ »Ý ³ñ¹Ûáù í»ñçݳųÙÏ»ïÝ»ñÁ »õ ³ñ¹Ûáù ¹áõù Ç íÇ׳ÏÇ ÏÉÇÝ»ù Çñ³·áñÍ»É ³é³ç³¹ñí³Í Ýå³ï³ÏÝ»ñÁ: ²ëí³ÍÁ ѳßíÇ ³éÝ»Éáõ ¹»åùáõÙ ¹áõù ³í»ÉÇ Ýå³ëï³íáñ ¹Çñù»ñáõÙ ÏÉÇÝ»ù »õ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ Ïáõݻݳù ѳٳå³ï³ëÒºèܲðÎ. سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ 163
Ë³Ý ÷á÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñ ϳï³ñ»É, »Ã» ͳ·Ç ÝÙ³Ý ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛáõÝ: ²ç³ ÏÇóÝ » ñ Ç Ý»ñ·ñ³ Á ²ç³Ï Ç óÝ»ñÇ Ý » ñ ·ñ ³ íáõÙ í á õÙÁ Øï³Í»ù Ó»ñ Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ é»ëáõñëÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ: ²ÛÉ å³ñ³·³ÛáõÙ å³ëÇí Ï»óí³Íù áõÝ»óáÕ ß³ï Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñ ϳñáÕ »Ý å³ïñ³ëï³Ï³Ù ·ïÝí»Éª ³Ý»Éáõ ³í»ÉÇÝ Ý³ËÁÝïñ³Ï³Ý ù³ñá½³ñß³íÇ Å³Ù³Ý³Ï: Øï³Í»ù, û ÇÝãå»ë ϳñáÕ »ù ¹áõù »õ ù³ñá½³ñß³íÇ ÃÇÙÁ Ý»ñ·ñ³í»É Ñݳñ³íáñÇÝë Ù»Í Ãíáí ³ÛÉ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ: ø³ñá½³ñß³íÇ ëϽµáõÙ ³Ýóϳóí³Í ѳÝñ³ÛÇÝ ÙÇçáó³éáõÙÁ ϳñáÕ ¿ ѳñÙ³ñ ³éÇà ÉÇݻɪ á·»õáñ»Éáõ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ ³é³í»É ¹Åí³ñ å³Ñ»ñÁ å³ïíáí ѳÕóѳñ»Éáõ ѳٳñ։ سñ¹Ï³Ýó ÏáÕÙÇó ³ß˳ï³ÝùÝ»ñÇÝ Ý»ñ·ñ³íí»Éáõ å³ïñ³ëï³Ï³ÙáõÃÛáõÝÁ Ñ³×³Ë ³Ýï»ëíáõÙ ¿: ê³ Ï³ñáÕ ¿ Ýñ³Ýó Ñdzëó÷áõÃÛ³Ý å³ï×³é ¹³éݳÉ:
Ü߳ݳϻù Ó»ñ ÃÇÙÇó ³éÝí³½Ý Ù»Ï ³Ý¹³ÙÇ՝ ·ïÝ»Éáõ ϳٳíáñÝ»ñÇÝ, ϳå å³Ñ»Éáõ Ýñ³Ýó Ñ»ï »õ ѳٳϳñ·»Éáõ Ýñ³Ýó Ù³ëݳÏóáõÃÛáõÝÁ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇÝ »õ ³ÛÉ Ý³Ë³Ó»éÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ։ Üí³½ ÷áñÓ³éáõ ϳٳíáñÝ»ñÁ ϳñáÕ »Ý Çñ»Ýó Ù³ëݳÏóáõÃÛáõÝÁ µ»ñ»É, ûñÇݳÏ, Ñ»ï»õÛ³É Ñ³ÝÓݳñ³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³ï³ñÙ³ÝÁ. Àݹ·ñÏí»É Ó»ñ ù³ñïáõÕ³ñáõÃÛ³Ý ³ÝÓݳϳ½ÙáõÙ, å³ï³ëË³Ý»É ½³Ý·»ñÇÝ: 164 ÒºèܲðÎ.
سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ
γ½Ù³Ï»ñåã³Ï³Ý ³ß˳ï³ÝùÝ»ñ Ó»ñ ÁÝïñ³ï³ñ³ÍùÇó ³é³ç³¹ñí³Í ûÏݳÍáõÇ Ñ³Ù³ñ: ØÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ ÝÛáõÃ³Ï³Ý ³å³ÑáíÙ³Ý ³ß˳ï³ÝùÝ»ñ, å³ëï³éÝ»ñÇ ï»Õ³¹ñáõÙ: ܳٳϳ·ñáõÃÛ³Ý Ý³Ë³å³ïñ³ëïáõÙ, ûñÃáÝÝ»ñÇ »õ ݳٳÏÝ»ñÇ ³é³ùáõÙ µÝ³ÏÇãÝ»ñÇÝ:
 »Ù » Ù ³ ÛÇ Ùß ³ ÏáõÙ ²ñ¹Ûáõݳí»ï ù³ñá½³ñß³íÁ Ñ»ÝíáõÙ ¿ å³ïß³× åɳݳíáñÙ³Ý »õ »É³Ï»ï³ÛÇÝ ¹ÇñùáñáßÙ³Ý Ñ»ï»õáÕ³Ï³Ý í»ñÉáõÍáõÃÛ³Ý íñ³: Àëï ³Û¹Ù, ѳñÏ ¿ ѳßíÇ ³éÝ»É ÙÇ ß³ñù ·áñÍáÝÝ»ñ: §ÀÝïñáÕÝ»ñÇ Ó³ÛÝ»ñÁ ϳñ»ÉÇ ¿ ëï³Ý³É Ù³ñ¹Ï³Ýó Ñáõ½áÕ ËݹÇñÝ»ñÁ í»ñѳݻÉáõ »õ ¹ñ³Ýó ßáõñç ù³ñá½³ñß³íÁ ϳéáõó»Éáõ ÙÇçáóáí։ Ò»ñ é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý ¹ÇñùáñáßáõÙÝ»ñÇ áõ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇ Ãí³ñÏáõÙÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñáõ٠ѳÕÃ³Ý³Ï ãÇ Ï³ñáÕ ³å³Ñáí»É, ¹ñ³Ýó ÑÇÙùáõÙ ¹ñí³Í ËݹÇñÝ»ñÇ ³ñͳñÍáõÙÝ ¿ û·Ýáõ٠ѳëÝ»Éáõ ѳÕóݳÏǦ13:
ÐÇß»ù ÁÝïñáÕÝ»ñÇ ï³ñµ»ñ ËÙµ»ñÇ Ù³ëÇÝ, »ñµ ë³ÑÙ³ÝáõÙ »õ Ùß³ÏáõÙ »ù Ó»ñ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ³é³Ýóù³ÛÇÝ ËݹÇñÝ»ñÁ: Ðݳñ³íáñ ÁÝïñáÕÝ»ñ (Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³ç³ÏÇóÝ»ñ): 13 §ø³ñá½³ñß³íÇ Ó»éݳñϦ, ²½³ï³Ï³Ý ÅáÕáíñ¹³í³ñÝ»ñ, ØÂ, 2007 Ã., ¿ç 14: ÒºèܲðÎ. سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ 165
²ÛÉ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñݳñ³íáñ ÁÝïñáÕÝ»ñ (áñáÝù ã»Ý ÁݹáõÝáõÙ Ó»ñ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÁ): Ðݳñ³íáñ ãÁÝïñáÕÝ»ñ (ãÏáÕÙÝáñáßí³Í ϳ٠¹Åí³ñ ѳÙá½íáÕ): лï»õ³μ³ñ, ß³ï ϳñ»õáñ »Ý Ñ»ï»õÛ³É Ñ³ñó»ñÁ. γñá±Õ »ù á·»ßÝã»É Ó»ñ ³ç³ÏÇóÝ»ñÇÝ, áñå»ë½Ç Ó»½ ï³Ý Çñ»Ýó Ó³ÛÝ»ñÁ: ê³ Ñ³ïϳå»ë ¹ÛáõñÇÝ ¿, »ñµ áñ»õ¿ ³ÛÉ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝ ãÇ å³Ûù³ñáõ٠ѳÝáõÝ Ó»ñ µ³ñÓñ³Ó³ÛÝ³Í ËÁݹÇñÝ»ñÇ ÉáõÍÙ³Ý Ï³Ù ãÇ ³é³ç³¹ñáõÙ ÝٳݳïÇå áñ»õ¿ ·³Õ³÷³ñ, áñÝ ³í»ÉÇ ·ñ³íÇã ¿, ù³Ý Ó»ñÁ: Àݹ³é³ç ·Ý³ó»ù ãÏáÕÙÝáñáí³ÍÝ»ñÇݪ Ó»õ³Ï»ñå»Éáí Ñëï³Ï »õ ѳëϳݳÉÇ áõÕ»ñÓÝ»ñ: λÝïñáݳó»ù Ýå³ï³ÏÝ»ñÇ, áã û ¹ñ³Ýó ѳëÝ»Éáõ ׳ݳå³ñÑÝ»ñÇ íñ³ (§³í»ÉÇ Ù»Í ³Ý
íï³Ý·áõÃÛáõݦª §³í»ÉÇ ß³ï áëïÇϳÝÝ»ñ¦-Ç ÷á˳ñ»Ý): àñù³Ý ³í»ÉÇ Ëáñ³Ã³÷³Ýó ÉÇÝÇ Ó»ñ
³ë»ÉÇùÁ, ³ÛÝù³Ý ³í»ÉÇ Ù»Í ¿ ѳí³Ý³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ, áñ ³ÛÝ ÏÁÝϳÉíÇ: λÝïñáݳó»ù Ó»ñ Ñݳñ³íáñ ÁÝïñáÕÝ»ñÇ »õ ãÏáÕÙÝáñáßí³ÍÝ»ñÇ íñ³: ØÛáõëÝ»ñÇÝ ³í»ÉÇ ¹Åí³ñ ÏÉÇÝÇ Ñ³Ùá½»É: àã áù ãÇ ÁÝïñáõÙ ³ÛÝ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³ÝÁ, áñÇó ¹ñ³Ï³Ý ³ÏÝϳÉÇùÝ»ñ ãáõÝÇ։
´³ó ÙÇ ÃáÕ»ù Ó»ñ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ
ø³Õ³ù³å»ïÁ Ý»ñϳ۳óÝáõÙ ¿ µáÉáñ ÁÝïñáÕÝ»ñÇÝ ³ÝËïÇñ: ²Û¹áõѳݹ»ñÓ, ݳËÁÝïñ³Ï³Ý ù³ñá½³ñß³íÇ ÁÝóóùáõÙ ¹áõù å»ïù ¿ ·ïÝ»ù Ó»ñ 166 ÒºèܲðÎ.
سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ
ë»÷³Ï³Ý ¹ÇñùáñáßáõÙÝ»ñÇ ³ç³ÏÇóÝ»ñÇÝ: ¸áõù å»ïù ¿ Ñ»ï³Ùáõï ÉÇÝ»ù Ó³ÛÝ»ñ ëï³Ý³Éáõ Ó»°ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý, áã û å»ïáõÃÛ³Ý Ý»ñϳ۳óáõóÇãÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ: ºÃ» ¹áõù ÷áùñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝ »ù, ÇÙ³ëï ãáõÝÇ ·áñÍ»É Ù»Í Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ýٳݪ ·áѳóÝ»Éáí ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý É³ÛÝ ß»ñï»ñÇÝ: ¸áõù ϳñáÕ »ù ·Çï³Ïó³µ³ñ Ññ³Å³ñí»É ÁÝïñáÕÝ»ñÇ 7 0 % -Ç Ó³ÛÝ»ñÇóª ¹ñ³Ýó 1 0 % -Á ѳëï³ï³å»ë í³ëï³Ï»Éáõ Ýå³ï³Ïáí: î³ñáñáß»ù Ñݳñ³íáñÇÝë ßáß³÷»ÉÇ ËݹÇñÝ»ñ (³Û¹ ÃíáõÙ ª ǹ»³ÉÇëï³Ï³Ý ³ñÅ»ùÝ»ñ), áñáÝù ÁÝïñáÕÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó ÁÝϳÉíáõÙ »Ý áñå»ë ÏáÝÏñ»ï ³é³í»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñ։ ÐÇß»°ù Ñ»ï»õÛ³ÉÁ. î³ñµ»ñí»°ù Ó»ñ Ùñó³ÏÇóÝ»ñÇó: ºÃ» Ó»ñ ÙÇç»õ ãÏ³Ý ³Ïݳéáõ ï³ñµ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñ ϳ٠¹ñ³Ýù Ýå³ï³ÏÝ»ñÇ Ù»ç ã»Ý, ³ÛÉ ¹ñ³Ýó ѳëÝ»Éáõ Ù»Ãá¹Ý»ñÇ, ³å³ ß³ï ÁÝïñáÕÝ»ñ ѳÏí³Í »Ý ÁÝïñ»Éáõ ³í»ÉÇ Ù»Í Ïáõë³ÏóáõÃÛ³ÝÁ, áñáíÑ»ï»õ, Áëï Ýñ³Ýó, í»ñçÇÝÝ»ñÇ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÝ ³í»ÉÇ Ù»Í »Ý: ºÃ» ÁÝïñ»ù ÙÇ ù³ÝÇ Ã»Ù³, ѳÙá½í»ù, áñ ¹ñ³Ýù ã»Ý ѳϳëáõÙ ÙÇÙÛ³Ýó ϳ٠ÁÝïñáÕÝ»ñÇ ï³ñµ»ñ ËÙµ»ñÇ Ñ³Û³óùÝ»ñÇÝ: À ÝïñáÕÝ » ñ Ç ï ³ñ μ » ñ ³Ï á õÙ §î³ñµ»ñ³ÏáõÙ¦ ¥Ï³Ù ÑÇÙ³ ß³ï»ñÁ ³ëáõÙ »Ýª ÃÇñ³Ë³íáñáõÙ ¥ÊÙµ.¤ Ý߳ݳÏáõÙ ¿ ï³ñáñáᯐ ÁÝïñáÕÝ»ñÇ ³ÛÝ ËÙµ»ñÁ ϳ٠ѳٳÛÝùÝ»ñÁ, áñï»Õ ÒºèܲðÎ. سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ 167
Ýϳï»ÉÇ ¿ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÇÝ Ó³ÛÝ ï³Éáõ ÙÇçÇÝÇó µ³ñÓñ ѳí³Ý³Ï³ÝáõÃÛáõÝ, ³å³ Ï»ÝïñáݳóÝ»É ÁÝïñ³ñß³íÁ Ñ»Ýó ³Û¹ ï³ñ³ÍùÝ»ñáõÙ: ºÃ» ³ñ¹»Ý áõÝ»ù ÝÙ³Ý ÷áñÓ, Ñ»ßï ¿ áñáᯐ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÇÝ ³í»ÉÇ Ñ³Ïí³Í óճٳë»ñÁª Ñ»Ýí»Éáí ݳËáñ¹ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÇ íñ³: ²í»ÉÇ É³ÛÝ ÁÝïñ³½³Ý·í³ÍÇ íñ³ Ï»ÝïñáݳݳÉÁ Ó»½ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ Ïï³ Ñ³Ù»Ù³ï»É ï³ñµ»ñ ï³ñ³Íù³ÛÇÝ ÁÝïñ³Ï³Ý ïíÛ³ÉÝ»ñÁª áñáß»Éáõ, û, ûñÇݳÏ, áñï»Õ ï»Õ³¹ñ»É ³í»ÉÇ Ù»Í ³½¹³·ñ»ñ áõ å³ëï³éÝ»ñ, »Ã» áõÝ»ù ѳٳå³ï³ëË³Ý ÃáõÛÉïíáõÃÛáõÝ։ ºÃ» ¹áõù áñå»ë Ýå³ï³Ï ÁÝïñ»ù ³í»ÉÇ ÷áùñ ÙdzíáñÝ»ñÇ (ûñÇݳϪ Ó»ñ ѳٳÛÝùÇ Ï³Ù Ã³Õ³Ù³ëÇ) ÁÝïñ³Ï³Ý í³ñù³·ÇÍÁ, ³å³ Ïϳñáճݳù ï³ñáñáᯐ ³ÛÝ ÷áÕáóÝ»ñÁ, áñáÝó µÝ³ÏÇãÝ»ñÇ Ñ»ï ѳñÏ Ïѳٳñ»ù ϳå ѳëï³ï»É ݳٳϳ·ñáõÃÛ³Ùµ ϳ٠ïáõÝ ³é ïáõÝ ³Ûó»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñáí: Þ³ï ϳñ»õáñ ¿ ëï³Ý³É ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÇ Ù³Ýñ³Ù³ëÝ ïíÛ³ÉÝ»ñÁ Ó»ñ »ñÏñÇ ÁÝïñ³Ï³Ý Ù³ñÙÇÝÝ»ñÇó: ²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, »ñµ»ù ÙÇ ³Ýï»ë»ù Ó»ñ ë»÷³Ï³Ý ù³ñá½³ñß³íÇ ÷áñÓÁ ϳ٠ӻñ Ïáõë³ÏÇó ³ÏïÇíÇëïÝ»ñÇÝ, áñáÝù ݳËÏÇÝ ù³ñá½³ñß³íÝ»ñÇó ϳ٠ï³ñ³ÍùÇ µÝ³ÏÇãÝ»ñÇ Ñ»ï áõÝ»ó³Í ë»ñï ϳå»ñÇ ßÝáñÑÇí ·Çï»Ý, û ÇÝãåÇëÇÝ »Ý ï³ñµ»ñ óճٳë»ñÇ µÝ³ÏÇãÝ»ñÇ ù³Õ³ù³Ï³Ý ÁÝϳÉáõÙÝ»ñÁ։ 168 ÒºèܲðÎ.
سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ
Ðݳñ³íáñ Á Ý ïñáÕÝ»ñÇ ËÙμ»ñÇ μ³ó ³Ñ³Ûïá õÙ » » ñ ·ñ ³ í á õÙ μ³ó³Ñ³ÛïáõÙ »õõ Ý Ý»ñ·ñ³ íáõÙ
ØÇ° ëå³ë»ù, áñ ÁÝïñáÕÝ»ñÝ Çñ»Ýù Ùáï»Ý³Ý Ó»½, ³ÛÉ ³ÏïÇíáñ»Ý ï³ñáñáß»ù ÁÝïñáÕÝ»ñÇ ï³ñ³ï»ë³Ï ËÙµ»ñÁ »õ Ý»ñϳ۳óñ»ù Ýñ³Ýó Ó»ñ ³½³ï³Ï³Ý ·³Õ³÷³ñÝ»ñÁ: âϳ áñ»õ¿ ѳٳë»é ѳÝñáõÛÃ. ³ÛÝ Ï³½Ùí³Í ¿ ÉÇÝáõÙ ï³ñµ»ñ ߳ѻñ »õ ѳÙá½ÙáõÝùÝ»ñ áõÝ»óáÕ ËÙµ»ñÇó, áñáÝó å»ïù ¿ ÇÝùÝ»ñ¹ Ùáï»Ý³ùª óáõó³µ»ñ»Éáí ³Ýѳï³Ï³Ý Ùáï»óáõÙÝ»ñ Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ ËÙµÇ Ýϳïٳٵ։
Î³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·í³Í ËÙµ»ñ, ÇÝãåÇëÇù »Ý ѳïáõÏ Ù³ëݳ·Çï³Ï³Ý ÁÝÏ»ñ³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, ÁݹѳÝáõñ ߳ѻñÇ ßáõñç Ùdzíáñí³Í ËÙµ»ñÁ, Ù³ñ½³Ï³Ý ³ÏáõٵݻñÁ »õ ³ÛÉÝ։ ²ÛëåÇëÇ ËÙµ»ñÇÝ Ñ»ßï ¿ ·ïÝ»É »õ ϳå ѳëï³ï»É Ýñ³Ýó Ñ»ï։ Î³Ý Ý³»õ »ñÇï³ë³ñ¹³Ï³Ý, Ãá߳ϳéáõÝ»ñÇ, ϳݳÝó, ³ÙáõñÇÝ»ñÇ, ѳßٳݹ³ÙÝ»ñÇ, Ýáñ³Ï³½Ù ÁÝï³ÝÇùÝ»ñÇ »õ ³ÛÉ ëáóÇ³É³Ï³Ý ËÙµ»ñ: Î³Ý ³ÛÉ ËÙµ»ñ, áñáÝù ϳñáÕ »Ý Ó»õ³íáñí³Í ÉÇÝ»É ÁݹѳÝáõñ Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ßáõñç. ûñÇÝ³Ï ³íïáëÇñáÕÝ»ñÇ, áñáß³ÏÇ ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñáí ï³é³åáÕ Ù³ñ¹Ï³Ýó, ÙÇçù³Õ³ù³ÛÇÝ áõÕ»õáñÝ»ñÇ »õ ³ÛÉÝ:
´³½Ù³ÃÇí ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ ϳñ»ÉÇ ¿ ݳ˳ï»ë»É ѳïáõÏ ËÙµ»ñÇ Ñ³Ù³ñ, »õ ¹áõù ϳñáÕ »ù ѳٳå³ï³ë˳ݳµ³ñ Íñ³·ñ»É ¹ñ³Ýù, ÇÝãå»ë µ»ñí³Í ûñÇݳÏÝ»ñáõÙ: ÒºèܲðÎ. سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ 169
²ß˳ïáÕ ÍÝáÕÝ»ñ, ÙdzÛÝ³Ï Í ÝáÕÝ»ñ γñ»ÉÇ ¿ ï»Õ³¹ñ»É ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý í³Ñ³Ý³ÏÝ»ñ` ÝíÇñí³Í »ñ»Ë³Ý»ñÇ ËݳÙùÇÝ Ï³Ù Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ùß³Ï³Í ÏñÃ³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³ÝÁ: γ½Ù³Ï»ñå»ù ³Ûó»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñ »ñ»Ë³Ý»ñÇ ËݳÙùÇ Ñ³ëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñ ϳ٠¹åñáóÝ»ñ, ³Ýóϳóñ»ù »ñ»Ë³Ý»ñÇ Ù»ÏûñÛ³ ËݳÙùÇ ³Ïódzݻñ ϳ٠ÙdzÛÝ³Ï ÍÝáÕÝ»ñÇ ýÇݳÝë³Ï³Ý ¹ñáõÃÛ³Ý í»ñ³µ»ñÛ³É ùÝݳñÏáõÙÝ»ñ Ññ³íÇñí³Í Ù³ëݳ·»ïÝ»ñÇ Ù³ëݳÏóáõÃÛ³Ùµ։ ÀÝï³ÝÇùÝ»ñ Ò»ñ ÏáÕÙÇó ï»Õ³¹ñí³Í ï³Õ³í³ñÇ, ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý í³Ñ³Ý³ÏÇ Ï³Ù Ù³Ýñ³í³×³éÝ»ñÇ ßáõϳÛÇ ï³ñ³Íùáõ٠ϳ½Ù³Ï»ñå»ù ÁÝï³Ý»Ï³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ, áõëáõóáÕ³Ï³Ý Ë³Õ»ñ »ñ»Ë³Ý»ñÇ Ñ³Ù³ñ: ²é³çÇÝ ³Ý·³Ù ùí»³ñÏáÕÝ»ñ ²é³çÇÝ ³Ý·³Ù ÁÝïñáÕ »ñÇï³ë³ñ¹Ý»ñÇÝ ·ñ»ù ݳٳÏÝ»ñª Ý»ñϳ۳óÝ»Éáí Ó»ñ ³½³ï³Ï³Ý ¹ÇñùáñáßáõÙÝ»ñÁ, ϳ½Ù³Ï»ñå»ù »ñÇï³ë³ñ¹áõÃÛ³ÝÝ ³éÝãíáÕ ùÝݳñÏáõÙÝ»ñ, ѳٳ·áñͳÏó»ù ¹åñáóÝ»ñÇ »õ ѳٳÉë³ñ³ÝÝ»ñÇ Éñ³·ñ»ñÇ »õ ³Ùë³·ñ»ñÇ ËÙµ³·ÇñÝ»ñÇ Ñ»ï: γ½Ù³Ï»ñå»ù ¹ÇÙáõÙ ·ñ»Éáõ ϳñ·ÇÝ ÝíÇñí³Í ¹³ëÁÝóóÝ»ñ: àõëáõóÇãÝ»ñ γ½Ù³Ï»ñå»ù ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ ¹åñáóÇ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý »õ áõëáõóÇãÝ»ñÇ í»ñ³å³ïñ³ëïÙ³Ý í»ñ³µ»ñÛ³É. ϳå ѳëï³ï»ù áõëáõóÇãÝ»ñÇ ÙÇáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ»ï: 170 ÒºèܲðÎ.
سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ
àõë³ÝáÕÝ»ñ »õ ѳٳÉë³ñ³ÝÇ ³ß˳ï³ÏÇóÝ»ñ γ½Ù³Ï»ñå»ù ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ ³Ï³¹»ÙÇ³Ï³Ý »õ ѳٳÉë³ñ³Ý³Ï³Ý ѳñó»ñÇ ßáõñç: ºÃ» ѳٳÉë³ñ³ÝáõÙ ·áñÍáõÙ ¿ ³½³ï³Ï³Ý ËÙµ³Ï, Áݹ·ñÏ»ù Ýñ³ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ Ó»ñ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ù»ç »õ Ïáã ³ñ»ù Ýñ³Ýóª ³ÝóϳóÝ»É ù³ñá½³ñß³í ѳٳÉë³ñ³ÝÇ ï³ñ³ÍùáõÙ: àëïÇϳÝáõÃÛáõÝ »õ ¹³ï³Ï³Ý Ù³ñÙÇÝÝ»ñ γ½Ù³Ï»ñå»ù ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ §²½³ïáõÃÛáõÝ »õ ³Ýíï³Ý·áõÃÛáõݦ Ëáñ³·ñáí: سÝñ »õ ÙÇçÇÝ Ó»éݳñϳï»ñ»ñ, ³ñÑ»ëï³íáñÝ»ñ ä³ñ½»ù Ýñ³Ýó Ñáõ½áÕ ËݹÇñÝ»ñÁª ³Ûó»É»Éáí ÁÝÏ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñ, ϳ٠ï»Õ³Ï³Ý ³é»õïñ³³ñ¹Ûáõݳµ»ñ³Ï³Ý å³É³ïÝ»ñ: гÝñ³ÛÇÝ Í³é³ÛáÕÝ»ñ ºÃ» Ó»ñ ù³ñá½³ñß³íÁ í»ñ³µ»ñáõÙ ¿ ѳÝñ³ÛÇÝ Í³Ëë»ñÇ Ïñ׳ïÙ³ÝÁ, ³Û¹ ÃíáõÙª í³ñã³ñ³ñ³Ï³Ý ϳéáõÛóÝ»ñÇ Ïñ׳ïÙ³ÝÁ, Ëáë»ù ѳÝñ³ÛÇÝ í³ñã³ñ³ñáõÃÛáõÝ Çñ³Ï³Ý³óÝáÕ Ù³ñÙÇÝÝ»ñÇ Ñ»ï »õ Ý»ñϳ۳óñ»ù Ó»ñ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÁ: ²éáÕç³å³Ñ³Ï³Ý ͳé³ÛáõÃÛáõÝÝ»ñ, ѳñϳïáõÝ»ñ, ïÝ»ñÇ ë»÷³Ï³Ý³ï»ñ»ñ, ³íïáëÇñáÕÝ»ñ »õ ³ÛÉÝ Î³½Ù³Ï»ñå»ù ï»Õ»Ï³ïí³Ï³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñª ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ùß³ÏÙ³Ý »õ µ³ñ»÷áËáõÙÝ»ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý ÁÝÏ»ñ³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ»ï ùÝݳñÏáõÙÝ»ñ ³ÝóϳóÝ»Éáõ Ýå³ï³Ïáí:
ÒºèܲðÎ. سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ 171
Ü»ñ· Ü »ñ· ñ³íáõÙ ù³ ñ á ½³ ñß ³ íÇ Ù Ç ç á óá í ø³ñá½³ñß³íÇ Ã»Å Å³Ù³Ý³Ï³Ñ³ïí³ÍáõÙ ß»ßïÁ ¹ñíáõÙ ¿ ·áí³½¹Ç íñ³, ÇëÏ »ñÏËáëáõÃÛáõÝÁ ÙÝáõÙ ¿ »ñÏñáñ¹ ï»ÕáõÙ: Ìñ³·ÇñÁ ѳëï³ïí³Í ¿, »õ Ñݳñ³íáñ ¿, áñ ¹áõù ³ñ¹»Ý ѳÏí³Í »ù Ïá³ÉÇóÇáÝ ï³ñµ»ñ³ÏÇÝ: ²Ñ³ û ÇÝãáõ ¿ å»ïù ѳí³ï³ñÇÙ ÙÝ³É Ó»ñ áõÕ»ñÓÝ»ñÇÝ ù³ñá½³ñß³íÇ áÕç ÁÝóóùáõÙ: ²ÛÅÙ ¹áõù å»ïù ¿ Ó»ñ §³ñï³¹ñ³ÝùÁ¦ Ù³ïáõó»ù ÁÝïñáÕÝ»ñÇÝ: ²ÙµáÕç ù³Õ³ùáõÙ ï»Õ³¹ñí³Í Ù»Í ³½¹³·ñ»ñÁ ·ñ³íáõÙ »Ý µ³í³ñ³ñ áõß³¹ñáõÃÛáõÝ, ë³Ï³ÛÝ ß³ï óÝÏ ³ñÅ»Ý (ÇëÏ áñáß »ñÏñÝ»ñáõÙ ¹ñ³Ýù ÝáõÛÝÇëÏ ³ñ·»Éí³Í »Ý): ´³óÇ ³Û¹, ¹áõù ã»ù ѳí³ùÇ ß³ï Ó³ÛÝ»ñ ÙdzÛÝ Ù»Í å³ëï³éÝ»ñÇ ßÝáñÑÇí: ºõ, ³Û¹áõѳݹ»ñÓ, Ó»ñ ù³ñá½³ñß³íÇÝ ß³ï ÏíݳëÇ Ñ³ÝñáõÃÛ³ÝÁ ï»ë³Ý»ÉÇ ãÉÇÝ»ÉÁ (ãÝ³Û³Í ª ã³÷³½³Ýó ×ã³óáÕ »õ µ³½Ù³ù³Ý³Ï ÉÇÝ»Éáõ ¹»åùáõÙ »õë ¹ñ³Ýù ϳñáÕ »Ý ϳëÏ³Í ³é³ç³óÝ»É ¹ñ³Ýó íñ³ ͳËëí³Í ·áõÙ³ñÝ»ñÇ ³ÕµÛáõñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É): ¸³ ÏÝ߳ݳÏÇ, áñ ¹áõù å³ñ½³å»ë Ý»ñϳ ã»ù ÷áÕáóÝ»ñáõÙ, »õ Ó»½ ³ç³ÏÇóÝ»ñÁ ³í»ÉÇ å³Ï³ë á·»ßÝãí³Í ÏÉÇÝ»Ý µ³ó³Ñ³Ûï ѳÛï³ñ³ñ»Éáõ, áñ Çñ»Ýù »õë ë³ï³ñáõÙ »Ý Ó»½: ê³ Çñ ³½¹»óáõÃÛáõÝÁ Ïáõݻݳ ³ÝÑñ³Å»ßï ³ç³ÏóáõÃÛ³Ý Ï»ÝïñáݳóÙ³Ý íñ³:
ÜáõÛÝÇëÏ Ó»ñ ѳí³ï³ñÇÙ ÁÝïñáÕÝ»ñÇÝ ¿ ³ÝÑñ³Å»ßï á·»ßÝã»É, ÇëÏ ÙÛáõë Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÝ ³í»ÉÇ ùÇã å³ëï³éÝ»ñ ã»Ý ÷³ÏóÝÇ ÙdzÛÝ ³ÛÝ å³ï׳éáí, áñ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÁ ·áí³½¹í³Í ã»Ý: 172 ÒºèܲðÎ.
سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ
ä²êî²è²ÚÆÜ ¶àì²¼¸ ä³ëï³éÝ»ñÝ áõ ³½¹³·ñ»ñÁ μ³í³ñ³ñ ã»Ý ÁÝïñáõ-ÃÛáõÝÝ»ñáõ٠ѳÕûÉáõ ѳٳñ, ë³Ï³ÛÝ Ñ³Ýñ³ÛÇÝ ï»ë³Ý»ÉÇáõÃÛ³Ý μ³ó³Ï³ÛáõÃÛáõÝÁ ϳñáÕ ¿ Ó»ñ å³ñïáõÃÛ³Ý å³ï׳éÁ ¹³éݳÉ:
Ø߳ϻù å³ëï³éÝ»ñÇ µ³ßËÙ³Ý Ù³ñï³í³ñáõÃÛáõÝ: ²Ýû·áõï ¿ ¹ñ³Ýù ÷³ÏóÝ»É ³ÛÝï»Õ, áñï»Õáí Ù»ù»Ý³Ý»ñÁ ëɳÝáõÙ »Ý 100 ÏÙ/Šϳ٠³í»ÉÇ µ³ñÓñ ³ñ³·áõÃÛ³Ùµ: λÝïñáݳóñ»ù ¹ñ³Ýù Ëáßáñ ׳ݳå³ñѳÛÇÝ Ñ³ïáõÙÝ»ñáõÙ, Éáõë³óáõÛóÝ»ñÇ Ï³Ù Ñ³Ýñ³ÛÇÝ ïñ³ÝëåáñïÇ Ï³Ý·³éÝ»ñÇ Ùáï: ú·ï³Ï³ñ ¿ ݳ»õ Ï»ÝïñáÝ³Ý³É ³ÛÝ Ñ³Ù³ÛÝùÝ»ñÇ íñ³, áñï»Õ ³í»ÉÇ Ù»Í Ñ³í³Ý³Ï³ÝáõÃÛáõÝ Ï³ Ó³ÛÝ»ñ ѳí³ù»Éáõ: ºÃ» Ó»ñ å³ëï³éÝ»ñÇÝ å³ïÏ»ñí³Í »Ý Ó»ñ ûÏݳÍáõÝ»ñÁ, ɳí ÏÉÇÝÇ ³ÛÝï»Õ ½»ï»Õ»É ݳ»õ Ýñ³Ýó Ù³ëݳ·ÇïáõÃÛáõÝÝ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ, áñå»ë½Ç Ù³ñ¹ÇÏ ÇٳݳÝ, û áõÙ »Ý ï³ÉÇë Çñ»Ýó Ó³ÛÝ»ñÁ: ¶áí³½¹Ý»ñÁ, ÉÇÝ»Ý ¹ñ³Ýù ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý, û Éí³óùÇ ÷áßáõ Ù³ëÇÝ, ÃáÕÝáõÙ »Ý ÙdzÛÝ ë³Ñٳݳ÷³Ï ³½¹»óáõÃÛáõÝ: ¶áí³½¹Ý»ñÁ Éñ³óÝáõÙ »Ý Ó»ñ ù³ñá½³ñß³íÇ ç³Ýù»ñÁ, ë³Ï³ÛÝ ëË³É ÏÉÇÝÇ ³ÛÝ Ï³éáõó»É ëáëÏ ·áí³½¹Ç íñ³: öáñÓ»ù ëï»Õͳ·áñͳµ³ñ Ùáï»Ý³É å³ëï³éÝ»ñÇ Ùß³ÏÙ³ÝÁ, Ëáõë³÷»ù ï³ÕïáõÏ ³é³ç³óÝáÕ ³ÛÝåÇëÇ å³ëï³éÝ»ñÇó, áñáÝóáõÙ å³ïÏ»ñí³Í ¿ ÙáËñ³·áõÛÝ ÏáëïÛáõÙáí ï³ñ»ó Ù³ñ¹ª Ñ»ï»õÛ³É Ù³Ï³·ñáõÃÛ³Ùµ §Ð³ÝáõÝ ³í»ÉÇ É³í ³å³·³ÛǦ: ÒºèܲðÎ. سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ 173
àõß³¹ñáõÃÛ³Ý ³ñųݳݳÉáõ ѳٳñ ѳñÏ ÏÉÇÝÇ ÏÇñ³é»É ³Ýëå³ë»ÉÇ ÇÙ³ëï³ÛÇÝ ³½¹³ÏÝ»ñ »õ ³½¹»óÇÏ Ï³ñ·³ËáëÝ»ñ: Ü» Ü » ñ ·ñ ³ í á õÙ Éñ ³ ï í ³ Ù Ç ç á ó Ý » ñ Ç ÙÇç Ù Çç áóáí
ÀÝïñáÕÝ»ñÁ ·Ý³Éáí ³í»ÉÇ ß³ï »Ý Ï³Û³óÝáõ٠ѳÝϳñͳÏÇ áñáßáõÙÝ»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Íñ³·ñ»ñÇ »õ ûÏݳÍáõÝ»ñÇ ³ñųݳѳí³ïáõÃÛ³Ý í»ñ³µ»ñÛ³É, »õ ³í»ÉÇ ùÇ㪠ѻÝí»Éáí »ñϳñ³Å³ÙÏ»ï ·³Õ³÷³ñ³Ëáë³Ï³Ý ѳÙá½ÙáõÝùÝ»ñÇ íñ³: Þ³ï Ñ³×³Ë Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÝ áõ Éñ³·ñáÕÝ»ñÝ ³ñųݳÝáõÙ »Ý ³í»ÉÇ Ù»Í íëï³ÑáõÃÛ³Ý, ù³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÁ (ãÝ³Û³Í áñ Ýñ³Ýó í³ñϳÝÇßÝ ¿É ³é³ÝÓݳå»ë µ³ñÓñ ã¿): ²ñ¹, ÉdzñÅ»ù Éñ³ïí³Ï³Ý Éáõë³µ³ÝáõÙÝ ³é³Ýóù³ÛÇÝ Ý³Ë³å³ÛÙ³Ý ¿ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñáõ٠ѳÕóݳϻÉáõ ѳٳñ: ä³ñµ»ñ³µ³ñ ·Ý³Ñ³ï»ù Ù³ÙáõÉáõÙ ³é³í»É Ñ³×³Ë ùÝݳñÏíáÕ, ÇÝãå»ë ݳ»õ ëå³ëí»ÉÇù ³Ù»Ý³Ã»Å ûٳݻñÁ: ¸ñ³Ýù ϳñáÕ »Ý ÉÇÝ»É ß³ï Ù³ëݳíáñ ï»Õ³Ï³Ý ѳñó»ñ: ÆÝãåÇëÇ±Ý ¿ ³Û¹ Ñá¹í³ÍÝ»ñÇ Ëáñù³ÛÇÝ ÇÙ³ëïÁ: ¸ñ³ÝóáõÙ ³ñͳñÍí³Í ѳñó»ñÇ Ù»ç ϳ±Ý Ù»½ª ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÇë, ë»ñïáñ»Ý ³éÝãíáÕ ËݹÇñÝ»ñ: à±ñ ½³ñ·³óáõÙÝ»ñÇÝ å»ïù ¿ Ù»Ýù Ñ»ï»õ»Ýù: γ±Ý ѳñó»ñ, áñáÝù û·ï³Ï³ñ ÏÉÇÝ»Ý Ù»ñ ùÝݳñÏÙ³Ý Ñ³Ù³ñ, û± ¹ñ³Ýù ã³÷³½³Ýó éÇëϳÛÇÝ »Ý »õ å»ïù ã¿ ³Ý·³Ù ÷áñÓ»É ¹ñ³Ýó ³Ý¹ñ³¹³éݳÉ։ àñù³Ý Ù»Í ÉÇÝÇ Ó»ñ ë»÷³Ï³Ý ûٳݻñÁ Éñ³174 ÒºèܲðÎ.
سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ
ïí³ÙÇçáóÝ»ñáí ï³ñ³Í»Éáõ Ó»ñ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÁ, ³ÛÝù³Ý ³í»ÉÇ ·»ñ³ÏßéáÕ ï»Õ Ͻµ³Õ»óÝ»Ý ¹ñ³Ýù ûñ³Ï³ñ·áõÙ. Ù³ñ¹ÇÏ ÏùݳñÏ»Ý »õ ÇÝùݳµ»ñ³µ³ñ ϳñ»õáñáõÃÛáõÝ Ïï³Ý ¹ñ³Ýó: Ò»ñ å³ïñ³ëï³Í ó³Ýϳó³Í ÝÛáõÃ, Ñ»ï»õ³µ³ñ, å»ïù ¿ Ùßï³å»ë ¹³éݳ Ó»ñ ³é³çݳѻñà áõÕ»ñÓÝ»ñÇ ÏñáÕÁ: гÙá½í»ù, áñ Ó»ñ µáÉáñ ËáëݳÏÝ»ñÁ Çñ³½»Ï »Ý ¹ñ³Ýó »õ ·Çï»Ý, û ¹áõù ÇÝã »ù ³ÝáõÙ »õ ÇÝãáõ: Ø ÆÞî ºÔºø ºÔ ºø ØÆ ²Ò² ²Ò ² ÚÜ
ÀÝïñáÕÝ»ñÇÝ ¹áõñ ã»Ý ·³ÉÇë Ý»ñùÇÝ ï³ñ³Ó³ÛÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: гñÏ ¿, áñ Ó»ñ µáÉáñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ ѳíáõñ å³ïß³×Ç ï»Õ»Ï³óí³Í ÉÇÝ»Ý ÁݹáõÝí³Í áñáßáõÙÝ»ñÇÝ »õ ë³ï³ñ»Ý ¹ñ³Ýù: ²ëí³ÍÁ ѳí³ë³ñ³å»ë ϳñ»õáñ ¿ ï»Õ³Ï³Ý, ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ »õ ³½·³ÛÇÝ Ù³Ï³ñ¹³ÏÝ»ñáõÙ ·áñÍáÕ Ï³éáõÛóÝ»ñÇ ³ß˳ï³ÝùÇ Ñ³Ù³ñ: àñù³Ý »ñϳñ å³Ñå³Ý»ù Ó»ñ ß³ñù»ñÇ ÙdzëݳϳÝáõÃÛáõÝÝ áõ Ý»ñ¹³ßݳÏáõÃÛáõÝÁ, ³ÛÝù³Ý ³í»ÉÇ Ù»Í Ñ³Ýñ³ÛÇÝ ³ç³ÏóáõÃÛ³Ý Ï³ñųݳݳù: ¸ñ³Ý ѳëÝ»Éáõ ѳٳñ ϳ½Ù³Ï»ñå»ù å³ñµ»ñ³Ï³Ý ѳݹÇåáõÙÝ»ñ ï³ñµ»ñ Ù³ëݳ×ÛáõÕ»ñÇ í»ñÇÝ ûÕ³ÏÇ ³é³çÝáñ¹Ý»ñÇ Ñ»ïª áñå»ë½Ç ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛáõÝÁ ѳëÝÇ ëïáñÇÝ ûÕ³ÏÝ»ñÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ: ÒºèܲðÎ. سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ 175
Ü »ñ· ñ³ í á õÙ ³ Ý ÙÇç³Ï ³ Ý ß ÷Ù Ü»ñ· ñ³íáõÙ ÝÙÇç ϳ ÷ Ù³ Ý ÙÇçáóáí ÙÇçáó áí ( ïáõÝ ³ é ïá õÝ ù³ ñá½ãáõÃÛ á õÝ )
ÀÝïñáÕÝ»ñÁ ·Ý³Ñ³ïáõÙ »Ý, »ñµ Çñ»Ýó ·Ý³Ñ³ïáõÙ »Ý »õ áõÕÇÕ »ñÏËáëáõÃÛ³Ý Ù»ç ÙïÝáõÙ ÝÁñ³Ýó Ñ»ï: ²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, Éñçáñ»Ý Ïßé³¹³ï»ù, û ÇÝãÁ ϳñáÕ ¿ ³ß˳ï»É Ó»ñ Ùß³ÏáõóÛÇÝ ÙÇç³í³ÛñáõÙ, ÇÝãÁª áã: àã µáÉáñ ѳë³ñ³ÏáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ¿ ÁݹáõÝí³Í Ã³Ï»É Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ ¹áõé »õ §Ý»ñËáõŻɦ Ù³ñ¹Ï³Ýó ïÝ»ñ, ÇÝãå»ë ³ñíáõÙ ¿ ØdzóÛ³É Â³·³íáñáõÃÛáõÝáõ٠ϳ٠²ØÜ-áõÙ: æ³Ý³ó»ù ³Ýѳï³å»ë ß÷í»É Ó»ñ ѳñ»õ³ÝÝ»ñÇ, ÁÝÏ»ñÝ»ñÇ, ³½·³Ï³ÝÝ»ñÇ, ·áñÍÁÝÏ»ñÝ»ñÇ, Ó»ñ í³ñë³íÇñÇ, ˳ÝáõÃå³ÝÝ»ñÇ »õ ³ÛÉáó Ñ»ï: Àëï Ýå³ï³Ï³Ñ³ñÙ³ñáõÃ۳ݪ Ý»ñϳ۳ó»ù Ñ»Ýó ß»ÙÇÝ Ï³Ý·Ý³Í (Ùßï³å»ë Ó»½ Ñ»ï áõÝ»ó»ù Ó»ñ ³Ýí³Ý³Ï³Ý ù³ñïÁ) ³ÛÝ ÁÝïñ³ï³ñ³ÍùáõÙ, áñÁ Ýå³ï³Ï áõÝ»ù Ý»ñϳ۳óÝ»É ù³Õ³ù³ÛÇÝ ËáñÑñ¹áõÙ: àôÔÆÔ Ü²Ø²Î²¶ðàôÂÚ²ÜÜ ²èÜâìàÔ Î²ðºìàð κîºð Ìñ³ñÁ. ë³ ³é³çÇÝ ïå³íáñáõÃÛáõÝÝ ¿: гëó»³-
·ñ»ù ³ÛÝ ÏáÝÏñ»ï ³ÝÓÇ »õ ç³Ý³ó»ù, áñ ³ÛÝ áñù³Ý Ñݳñ³íáñ ¿ Éáõñç ï»ëù áõݻݳ, ûñÇݳϪ ӻ鳷ñáí ·ñí³Í ѳëó»Ç ßÝáñÑÇí: ¼³Ý·í³Í³ÛÇÝ Ý³Ù³Ï³·ñáõÃÛ³Ý ¹»åùáõÙ ë³ Ñݳñ³íáñ ã¿, μ³Ûó å»ïù ¿ ѳÙá½í³Í ÉÇÝ»É, áñ ³éÝí³½Ý ³ÝáõÝÝ»ñÁ ·ñí³Í »Ý
176 ÒºèܲðÎ.
سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ
³Ýë˳É: àãÇÝã ³ÛÝå»ë ãÇ ½³Ûñ³óÝáõÙ Ù³ñ¹Ï³Ýó, áñù³Ý Çñ»Ýó ³ÝáõÝÝ»ñáõÙ ÃáõÛÉ ïñí³Í ë˳ÉÝ»ñÁ: λÝïñáݳó»ù ËݹñÇ íñ³: ƱÝã ³é³í»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñ Ïï³ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÇÝ Ó³ÛÝ ï³ÉÁ: ¶ñ»ù ϳñ× Ý³Ë³¹³ëáõÃÛáõÝÝ»ñª ѳÕáñ¹»Éáí Ù»Ï ÙÇïù: ú·ï³·áñÍ»ù Ý»ñ·áñͳϳÝ, áã û Ïñ³íáñ³Ï³Ý ë»é Ó»ñ ß³ñ³¹ñ³ÝùÇ Ù»ç, ݳ»õ Ëáõë³÷»ù §å»ïù ¿¦, §Ï³ñáÕ ¿¦, §Ñ³ñÏ ¿¦ ϳñ·Ç μ³é»ñÁ Ñ³×³Ë ·áñͳͻÉáõó: Ò»õ³íáñáõÙ: Þ»ßï»ù ϳ٠Áݹ·Í»ù Ó»ñ ³é³Ýóù³ÛÇÝ Ùïù»ñÁ »õ ï»ùëïÝ Áݹѳï»ù ·Í³å³ïÏ»ñÝ»ñáí ϳ٠ÝϳñÝ»ñáí: ÀÝûñóáÕÁ ϳÝï»ëÇ ³ÛÝ, ÇÝã Çñ»Ý ãÇ ·ñ³íÇ: Ðݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ïí»ù ÁÝûñóáÕÇÝ å³ï³ëË³Ý»É Ó»½: îñ³Ù³¹ñ»ù ¿É»ÏïñáݳÛÇÝ Ñ³ëó» ϳ٠å³ï³ëË³Ý Ý³Ù³ÏÇ Ï³Õ³å³ñ, áñÁ ϳñ»ÉÇ ¿ Ó»½ áõÕ³ñÏ»É Ý³»õ ý³ùëáí:
Ü»ñ· ñ³íáõÙ Ñ ³ Ù ³ ó³ ÝóÇ ÙÇç áóá í ²ØÜ Ý³Ë³·³Ñ ´³ñ³ù úµ³Ù³Ý 2008 Ãí³Ï³ÝÇ Ý³Ë³·³Ñ³Ï³Ý ÁÝïñ³ñß³íÇ Å³Ù³Ý³Ï Ý»ñ¹ñ»ó ³éó³Ýó Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇ ÏÇñ³éÙ³Ý ëï³Ý¹³ñïÁ:
Æñ ϳÛù¿çÇ íñ³ ϳï³ñíáÕ Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ ë»ÕÙáõÙ Ññ³íÇñáõÙ ¿ñ ·ñ³Ýóí»É ϳÛùáõÙ: úµ³Ù³Ý ¿ç»ñ áõÝ»ñ µáÉáñ ѳë³Ý»ÉÇ ëáóÇ³É³Ï³Ý ó³Ýó»ñáõÙ, áñáÝù ÃáõÛÉ ¿ÇÝ ï³ÉÇë Ù³ñ¹Ï³Ýó ϳ٠ѻï»õ»É Çñ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³ÝÝ áõ áõÕ»ñÓÝ»ñÇÝ, ϳ٠áõÕÇÕ »ñÏËáëáõÃÛ³Ý Ù»ç ÙïÝ»É Ýñ³ Ñ»ï: ÀÝïñáÕÝ»ñÁ ϳñáÕ ¿ÇÝ ùí»³ñÏ»É áñáß³ÏÇ ËݹÇñÝ»ñÇ ÒºèܲðÎ. سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ 177
ßáõñç ϳ٠áñáß»É, û áñ ù³Õ³ùÝ ¿ ѳçáñ¹Á ÉÇÝ»Éáõ úµ³Ù³ÛÇ ûñ³Ï³ñ·áõÙ: Ð³×³Ë Ý³ Ññ³å³ñ³ÏáõÙ ¿ñ ÝáñáõÃÛáõÝÝ»ñ Çñ ³éó³Ýó Éë³ñ³ÝÇ Ñ³Ù³ñ ³í»ÉÇ í³Õ, ù³Ý ¹³ ϳݻñ Ù³ÙáõÉáõÙ: ÜÙ³Ý ù³ñá½³ñß³íÁ ãÇ Ï³ñáÕ áõÕÕ³ÏÇáñ»Ý ÁݹûñÇݳÏí»É ó³Ýϳó³Í ³ÛÉ ³½·³ÛÇÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¹»åùáõÙ, ë³Ï³ÛÝ Ï³ñáÕ ¿ á·»ßÝãÙ³Ý ³ÕµÛáõñ ÉÇÝ»É: гٳó³ÝóÇó û·ïíáÕÝ»ñÇ ù³Ý³ÏÝ áõ ï³ñ³ÍáõÙÁ »õë ɳÛÝáñ»Ý ï³ñµ»ñíáõÙ »Ý Áëï ï»ËÝÇÏ³Ï³Ý ½³ñ·³óÙ³Ý ï³ñµ»ñ ³ëïÇ׳ÝÝ»ñÇ, µ³Ûó ÝϳïíáõÙ ¿ ÁݹѳÝáõñ í»ñ»ÉùÇ ÙÇïáõÙ: àñù³Ý μ³ñÓñ ¿ ѳٳó³ÝóÇó û·ïíáÕÝ»ñÇ óáõó³ÝÇßÁ »õ áñù³Ý ëáíáñ³Ï³Ý ¿ ѳٳó³Ýó³ÛÇÝ Ñ³Õáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝÁ ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý Ù»ç, ³ÛÝù³Ý ³í»ÉÇ Ù»Í å»ïù ¿ ÉÇÝÇ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³éó³Ýó Ý»ñ·ñ³íí³ÍáõÃÛáõÝÁ:
²éó³Ýó ù³ñá½³ñß³íÁ ϳñáÕ ¿ ³é³í»É ³ñ¹Ûáõݳí»ï ÉÇÝ»É ³½·³ÛÇÝ Ù³Ï³ñ¹³ÏáõÙ, »ñµ ϳ Ù»Ï ÑÇÙÝ³Ï³Ý Ã»ÏݳÍáõ, áñÇ íñ³ Ï»Ýïñáݳóí³Í ¿ áÕç áõß³¹ñáõÃÛáõÝÁ, ù³Ý ï»Õ³Ï³Ý ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù³Ï³ñ¹³ÏáõÙ, »ñµ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿, áñ ÁÝïñí»Ý áñù³Ý Ñݳñ³íáñ ¿ Ù»Í Ãíáí ËáñÑñ¹Ç ³Ý¹³ÙÝ»ñ, »õ áñï»Õ ³ÝÓÝ³Ï³Ý ß÷áõ٠ѳëï³ï»ÉÁ ûÏݳÍáõÇ »õ ÁÝïñáÕÇ ÙÇç»õ ³í»ÉÇ Ñ»ßï ¿ »õ ϳñáÕ ¿ ³í»ÉÇ Ù»Í ¹»ñ ˳ճÉ: ²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, ¹áõù ã»ù ϳñáÕ ãáõÝ»Ý³É ³éó³Ýó Ý»ñϳÛáõÃÛáõÝ Ï³Ù ³Ýѳë³Ý»ÉÇ ÉÇÝ»É։ ºÃ» 178 ÒºèܲðÎ.
سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ
Ñݳñ³íáñ ¿ª Ýϳñ³Ñ³Ý»ù ù³ñá½³ñß³íÇ Ñ³Ù³éáï ï»ë³ýÇÉÙª Áݹ·ñÏ»Éáí Ó»ñ ÑÇÙÝ³Ï³Ý áõÕ»ñÓÝ»ñÁ: Îó»ù ³ÛÝ Ó»ñ ϳÛù¿çÇÝ, í»ñµ»éÝ»ù ³ÛÝ §Youtube¦ ϳ٠³ÛÉ ï»ë³³ÉÇùÝ»ñ »õ ѳÝñ³Ñ³Ûï ϳÛù»ñ, »õ ÏÇñ³é»ù Ýß³µ³é (tag-û·) ª Ñ»ßï³óÝ»Éáí Ó»ñ ï»ë³ÝÛáõÃÇ áñáÝáõÙÁ: ÜáõÛÝ ëϽµáõÝùÁ ÏÇñ³é»ÉÇ ¿ ݳ»õ ëáóÇ³É³Ï³Ý ó³Ýó»ñáõÙ Ó»ñ ¿çÇ Ñ³Ù³ñ: öáñÓ»ù ³å³Ñáí»É Ó»ñ Ý»ñϳÛáõÃÛáõÝÁ ï³ñµ»ñ ó³Ýó»ñáõÙ, ë³Ï³ÛÝ ³é³Ýó ã³÷Ý ³ÝóÝ»Éáõ, ѳÙá½í»ù, áñ Ó»ñ ¿çÇ Ó»õ³íáñáõÙÁ ѳٳå³ï³ë˳ÝáõÙ ¿ µáí³Ý¹³ÏáõÃÛ³ÝÁ: öáñÓ»ù ÷áËϳå³Ïó»É ï³ñµ»ñ ó³Ýó»ñ, ÇÝãåÇëÇù »Ýª § Facebook ¦, § Twitter ¦, § Google + ¦ »õ áõñÇßÝ»ñ:
²ÛëåÇëÇ ó³Ýó»ñáõÙ §í³ñ³ÏÇã ù³ñá½³ñß³íǦ14 ÙÇçáóáí ϳñ»ÉÇ ¿ ÁÝïñáÕÝ»ñÇÝ ï»Õ»Ï³óí³Í å³Ñ»É ·³ÉÇù ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ï³Ù ÝáñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ Ï³Ù Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ï³É ϳåí»É Ó»½ Ñ»ï: 14 ²Ûëå»ë Ïáãí³Í §íÇñáõë³ÛÇÝ ù³ñá½³ñß³íÁ¦ Ù³ñù»ÃÇÝ·³ÛÇÝ »ñ»õáõÛà ¿, áñÁ Ù³ñ¹Ï³Ýó ÙÕáõÙ ¿ ï³ñ³Í»É ëï³óí³Í ѳÕáñ¹³·ñáõÃÛáõÝÁ: ²ÛÝ å³Ûٳݳíáñí³Í ¿ û·ï³ï»ñÇó û·ï³ï»ñ §³é³ç ÷á˳Ýó»Éáõ¦ μ³ñÓñ óáõó³ÝÇßáí: ºÃ» Ù»Í Ãíáí ëï³óáÕÝ»ñ áñ»õ¿ μ³Ý ÷á˳ÝóáõÙ »Ý Ù»Í Ãíáí ÁÝÏ»ñÝ»ñÇ, ÁݹѳÝáõñ ï³ñ³ÍáõÙÝ ³×áõÙ ¿ Ù»Í ³ñ³·áõÃÛ³Ùμ: ºÃ» ³é³ç ÷á˳ÝóáõÙÝ»ñÇ ÃÇíÁ ó³Íñ ¿, ³å³ ÁݹѳÝáõñ ï³ñ³ÍáõÙÁ »õë Ýí³½áõÙ ¿: ÒºèܲðÎ. سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ 179
гٳó³ÝóÇó û·ïíáÕÝ»ñÁ ·Ý³Éáí ³í»ÉÇ »Ý ѳÏíáõÙ ÁÝïñ»É ³ÛÝåÇëÇ Éñ³ïí³Ï³Ý ѳñóÏÝ»ñ, áñáÝù ѳë- ï³ïáõÙ »Ý Çñ»Ýó ë»÷³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ¹ÇñùáñáßáõÙÝ»ñÁ: ÈÇáíÇÝ »õ μ³½Ù³ÏáÕÙ³ÝÇáñ»Ý Çñ³½»Ïí³Í ÉÇÝ»Éáõ ÙÕáõÙÁ ·Ý³Éáí Ýí³½áõÙ ¿: лï»õ³μ³ñ, ëáóÇ³É³Ï³Ý ó³Ýó»ñáõÙ Ó»ñ ù³Õ³ù³Ï³Ý ¿çÝ ³í»ÉÇ ßáõï Ï·ñ³íÇ ÙdzÛÝ §»ñ¹íÛ³É ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÇݦ, ϳÙ, Áݹѳϳé³ÏÁ, Ýñ³Ýó, Ó»½ íÇñ³íáñ»É ó³ÝϳóáÕÝ»ñÇÝ:
¶»ñ ¶» ñ ³ ½³ Ýó ÁÝïñ ³ Ï ³ Ý ù³ ñá½³ ß³í Ç ûñÇݳ ù³ñ á ½³ ñ ñß íÇ û ñ Ç Ý ³Ï ÊáëùÁ ÙÇ ÁݹѳÝñ³Ï³Ý ϳճå³ñÇ Ù³ëÇÝ ã¿, áñÁ ϳñ»ÉÇ ¿ Ñ»ßïáñ»Ý ÏñÏÝûñÇÝ³Ï»É ³ÛÉ ÁÝïñ³Ï³Ý ù³ñá½³ñß³íÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ: »»õ é³½Ù³í³ñáõÃÛ³ÝÁ, ûÏݳÍáõÝ»ñÇ ÁÝïñáõÃÛ³ÝÁ »õ ù³ñá½³ñß³íÇ Ã»½»ñÇÝ ³éÝãíáÕ Ñ³ñó»ñÁ ã»Ý ÷áËíáõÙ, å³ï³ë˳ÝÝ»ñÁ å»ïù ¿ ѳٳÑáõÝã ÉÇÝ»Ý ï»Õ³Ï³Ý ѳݷ³Ù³ÝùÝ»ñÇÝ:
²Ñ³ û ÇÝãá±õ §²½³ï ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý¦ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ð³Ùµáõñ·Ç Ù³ëݳ×ÛáõÕÁ ѳçáÕáõÃÛ³Ý Ñ³ë³í 2011 Ãí³Ï³ÝÇ ÷»ïñí³ñÇ ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ, »ñµ Áëï µáÉáñ ³½·³ÛÇÝ »õ ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ Ñ³ñó³Ëáõ۽ݻñǪ ³ÛÝ ãå»ïù ¿ ѳÕóѳñ»ñ ÝáõÛÝÇëÏ 5 %-Ç ß»ÙÁ: 180 ÒºèܲðÎ.
سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ
¶»ñ³½³Ýó ÁÝïñ³Ï³Ý ù³ñá½³ñß³íÇ 5 ù³ÛÉ
1. »ÏݳÍáõÝ ¶É˳íáñ ûÏݳÍáõÝ, áñ ÏÇÝ ¿ñ, µáÉáñÇó ³Ù»Ý³»ñÇï³ë³ñ¹Ý ¿ñ: êϽµáõÙ µáÉáñ Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÁ ËáëáõÙ ¿ÇÝ Ýñ³ ³Ý÷áñÓáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ, µ³Ûó Ñ»ïá Ýñ³Ý áñ³Ï»óÇÝ áñå»ë ·áñÍáõÝÛ³ »õ óñÙ ¹»Ùù ù³Õ³ù³Ï³Ý ³ëå³ñ»½áõÙ: àñå»ë »ñÏáõ »ñ»Ë³Ý»ñÇ Ù³Ûñ »õ §Çñ³Ï³Ý¦ ³ß˳ï³Ýù áõÝ»óáÕª ݳ Ý»ñϳ۳óíáõÙ ¿ñ Ç Ñ³Ï³¹ñáõÃÛáõÝ ³ÛÉ åñáý»ëÇáÝ³É ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÇ: ²Ûëå»ë, Ýñ³ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ Çñ é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý ¹ÇñùÁ ·ñ³í»ó ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý Ù»ç: 2 . سñù»ÃÇÝ· гٳ·áñͳÏó»Éáí ·áí³½¹³ÛÇÝ (PR) ·áñͳϳÉáõÃÛ³Ý »õ ³½·³ÛÇÝ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ñ»ïª ù³ñá½³ñß³íÝ ³ÝóϳóÝáÕ ÃÇÙÁ ÏÇñ³é»ó Ù³ñù»ÃÇÝ·³ÛÇÝ ÑݳñùÝ»ñª ¹ñ³Ýáí ÇëÏ µ³ñÓñ³óÝ»Éáí Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝÁ Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇ ßñç³ÝáõÙ։ 3. ²ß˳ï»É Ù³ÙáõÉÇ Ñ»ï, áã û Ù³ÙáõÉÇ ¹»Ù ²Ûë ¹»åùÝ ³ÛÝåÇëÇÝ ¿ñ, ÇÝãåÇëÇÝ å»ïù ¿ñ Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇݪ ·ñ³íÇã, ³Ïݳéáõ »õ ³ñï³ëáíáñ: Èñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñáõÙ Éáõë³µ³ÝáõÙÁ ëÏë»ó ÁݹɳÛÝí»É »õ ³í»ÉÇ Ù»Í Ã³÷ ëï³ó³í, ÝáõÛÝÇëÏ ³½·³ÛÇÝ Ù³Ï³ñ¹³Ïáí, »ñµ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³ÛÝ Å³Ù³Ý³Ïí³ Õ»Ï³í³ñ ¶áõǹá àõ»ëï»ñí»É»Ý ëÏë»ó Ýñ³ Ñ»ï ѳݹ»ë ·³É ï³ñµ»ñ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñáõÙ: ÒºèܲðÎ. سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ 181
4. ÊݹÇñÝ»ñÝ áõ é³½Ù³í³ñáõÃÛáõÝÁ ѳٳÑáõÝã »Ý ÊݹÇñÝ»ñÁ »ñÏñáñ¹³Ï³Ý ¿ÇÝ, ù³ÝÇ áñ ÑÇÙÝ³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁª øñÇëïáÝÛ³ ¹»ÙáÏñ³ïÝ»ñÇ ÙÇáõÃÛáõÝÁ, êáódzÉ-ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ »õ ²½³ï ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ ѳٳӳÛÝáõÃÛ³Ý ¿ÇÝ »Ï»É ß³ï ѳñó»ñÇ ßáõñç, ë³Ï³ÛÝ í»ñçÇÝÇë ¹ÇñùáñáßáõÙÝ»ñÁ ¿³å»ë ï³ñµ»ñ ¿ÇÝ Î³Ý³ãÝ»ñÇ ¹³í³Ý³Í ëϽµáõÝùÝ»ñÇó: ²Û¹ ÇëÏ å³ï׳éáí ²½³ï ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ ·ñ³í»ó γݳãÝ»ñÇ é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý Áݹ¹ÇÙ³ËáëÇ ¹ÇñùÁª §²Ä¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁª γݳãÝ»ñÇ ÷á˳ñ»Ý¦: 5. äñáý»ëÇáÝ³É Ï³éáõÛóÝ»ñ Îáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ñ³×³Ë ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÇ áõ å³ßïáÝÝ»ñÇ µ³ßËáõÙÁ ϳï³ñáõÙ »Ý ùíáï³Ý»ñÇ Ï³Ù ³ÝÓÝ³Ï³Ý Ï³å»ñÇ ÑÇÙ³Ý íñ³: ²Ûë ¹»åùáõÙ Çñ³íÇ׳ÏÝ ³ÛÉ ¿ñ։ гٵáõñ·Ç ù³ñá½³ñß³íÇ ÑÇÙÝ³Ï³Ý ÃÇÙÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ ãáõÝ»ÇÝ ³ÝÓÝ³Ï³Ý Ñ³í³ÏÝáõÃÛáõÝÝ»ñ, ³ÛÉ Ý»ñ·ñ³íí»É ¿ÇÝ Çñ»Ýó Ù³ëݳ·Çï³Ï³Ý ϳñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ »õ ·Çï»ÉÇùÝ»ñÇ ßÝáñÑÇí: ¸³ û·Ý»ó Ëáõë³÷»Éáõ ߳ѻñÇ µ³ËáõÙÇó: î»Õ³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ Ý³Ë³·³ÑÁ »õë ûÏݳÍáõ ã¿ñ, µ³Ûó ß³ñáõݳÏáõÙ ¿ñ í³ñ»É Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ·áñÍ»ñÁ »õ ϳ½Ù³Ï»ñåáõÙ ¿ñ ¹ñ³Ù³Ñ³í³ùÁ: ê³ µáÉáñ ûÏݳÍáõÝ»ñÇ áõ Ýñ³Ýó ù³ñá½³ñß³íÇ ³ÏïÇíÇëïÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ÑdzݳÉÇ ûųݹ³ÏáõÃÛáõÝ ¿ñ: 182 ÒºèܲðÎ.
سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ
ºÃ» ó³ÝϳÝáõÙ »ù ÇÙ³Ý³É ³í»ÉÇÝ ù³ñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóÙ³Ý µ³½Ù³ÏáÕÙ³ÝÇ é³½Ù³í³ñáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ, ϳñáÕ »ù û·ïí»É ³Û¹ ûٳÛÇÝ ÝíÇñí³Í µ³½Ù³ÃÇí ·ñù»ñÇó15: ¸ñ³ÝóÇó áã Ù»ÏáõÙ Ý»ñϳ۳óí³Í ã¿ ûñÇݳϻÉÇ áñ»õ¿ Ó»õ, áñÁ ϳñáÕ ¿ ٻ˳ÝÇÏáñ»Ý ÁݹûñÇݳÏí»É, ë³Ï³ÛÝ ¹ñ³Ýù Ý»ñϳ۳óÝáõÙ »Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ³ÝÑñ³Å»ßï é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý åɳݳíáñÙ³Ý áõ ù³ñá½³ñß³íÇ Ùß³ÏÙ³Ý Ù»Ãá¹Ý»ñ։ ƱÝã ¿ ï»ÕÇ áõÝ»ÝáõÙ ÁÝïñ³Ï³Ý ù³ñá½³ñß³íÇó Ñ»ïá: ²ñ¹Ûáù ³ÛÝ Ñ³çáÕí³±Í ¿ñ, û ³í³ñïí»ó ù³Õ³ù³Ï³Ý å³ñïáõÃÛ³Ùµ: ¶ÉáõË 10-Ý ³Ý¹ñ³¹³éÝáõÙ ¿ ³Ûë ѳñó»ñÇÝ: гçáÕ³Ï ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÝ ÁݹѳÝñ³å»ë, »õ ݳËÁÝïñ³Ï³Ý ù³ñá½³ñß³íÁª Ù³ëݳíáñ³å»ë, ÝáõÛÝå»ë ϳËÙ³Ý Ù»ç »Ý ýÇݳÝë³Ï³Ý é»ëáõñëÝ»ñÇó: гçáñ¹ ·ÉËáõÙ Ý»ñϳ۳óí³Í »Ý Ó»ñ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ýÇݳÝë³íáñÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ¹ñ³Ù³Ï³Ý ÙÇçáóÝ»ñÇ Ñ³ÛóÛÃÙ³Ý áñáß ³é³Ýóù³ÛÇÝ Ï»ï»ñ: 15 ä»ï»ñ ÞñÛá¹»ñ, “Political strategies” (§ø³Õ³ù³Ï³Ý é³½Ù³í³ñáõÃÛáõݦ), ѳë³Ý»ÉÇ ï³ñμ»ñ É»½áõÝ»ñáíª Ñ»ï»õÛ³É Ï³ÛùáõÙ. http://www.polcon. de/en/index.htm / æ»ÛÙë ø³ñíÇÉ »õ öáÉ ´»·³É³, “Buck Up, Suck Up… and Come Back When You Foul Up: 12 Winning Secrets from the War Room”, (§¶áñÍÇ ³ÝóÇñ, ßáÕáùáñÃÇñ… áõ »ï ¹³ñÓÇñ, »ñμ ³Ù»Ý ÇÝã ÷ã³óÝ»ë. ѳÕóݳÏÇ 12 ·³ÕïÝÇùª ä³ï»ñ³½ÙÇ ë»ÝÛ³ÏÇó¦), Simon & Schuster 2003. î»°ë ݳ»õ æ»ÛÙë ø³ñíÇÉÇ ³ÛÉ Ññ³å³ñ³ÏáõÙÝ»ñ: ÒºèܲðÎ. سëݳÏóáõÃÛáõÝ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ùñá½³ñß³íÇ ³ÝóϳóáõÙ 183
9. ¸ð²Ø²Ð²ì²ø
184 ÒºèܲðÎ.
¸ñ³Ù³Ñ³í³ù
9 àã ÙÇ ù³Õ³ù³Ï³Ý ù³ñá½³ñß³í ·ÉáõË ãÇ ·³ ³é³Ýó ÷áÕÇ: üÇݳÝë³Ï³Ý ÙÇçáóÝ»ñ ѳí³ù³·ñ»ÉÁ Ùßï³Ï³Ý »õ ϳñ»õáñ ϳé³í³ñã³Ï³Ý ËÁݹÇñ ¿: ¸áõù å»ïù ¿ ¹ñë»õáñ»ù ˳ݹ³í³éáõÃÛáõÝ »õ ³ÏïÇíáõÃÛáõÝ` ÷áÕ Ó»éù µ»ñ»Éáõ ѳٳñ: àñ»õ¿ ¹áÝáñ ѳ½í³¹»å ¿ ¹ñ³Ù ï³ÉÇë, »Ã» Ýñ³Ý ÝÙ³Ý Ëݹñ³Ýùáí ã¹ÇÙ»ù, »õ áã áù ãÇ Ï³ï³ñáõÙ áñ»õ¿ Ý»ñ¹ñáõÙª ³é³Ýó ÇٳݳÉáõ, û ÇÝãÇ Ñ³Ù³ñ ¿ ³ÛÝ: Æñ³½»Ï »Õ»ù Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ¹ñ³Ù³Ñ³í³ùÇÝ »õ ѳݷ³Ý³ÏáõÃÛ³ÝÁ í»ñ³µ»ñáÕ ûñ»ÝùÝ»ñÇÝ »õ ϳÝáÝÝ»ñÇÝ: ȳí ÇÙ³ó»ùª ÇÝã ϳñ»ÉÇ ¿ ³Ý»É, ÇëÏ ÇÝ㪠áã, »õ ·áñÍ»ù Áëï ³Û¹Ù: Ü»ñϳ۳óñ»ù ½»ÏáõÛóÝ»ñ »õ ѳÛï³ñ³ñ³·ñ»ñ ÝíÇñ³ïíáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ ·áñÍáÕ ûñ»Ýë¹ñáõÃÛ³Ùµ ë³ÑÙ³Ýí³Í ϳñ·áí: î»Õ»Ï³ó»ù ¹ñ³Ù³Ñ³í³ù³ÛÇÝ ï³ñµ»ñ é³½Ù³í³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ: ºÃ» ¹áõù ³ñ¹»Ý ѳçáÕ³Ï ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝ »ù ϳ٠ϳé³í³ñ³Ï³Ý Ïá³ÉÇódzÛÇÝ Ù³ë »ù ϳ½ÙáõÙ, ¹áõù ³í»ÉÇ Ù»Í Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñ Ïáõݻݳù ѳçáÕáõÃÛ³Ùµ ·ïÝ»Éáõ Ëáßáñ ÝíÇñ³ïáõÝ»ñÇ, ûñÇݳϪ ·áñͳñ³ñ ѳïí³ÍáõÙ: ²Û¹áõѳݹ»ñÓ, ɳí Ùß³Ïí³Í ÙÇÏñá¹ñ³Ù³Ñ³í³ù³ÛÇÝ é³½Ù³í³ñáõÃÛáõÝÁ ¿³Ï³Ý ÑÇÙù ¿ ¹ñ³Ý ѳëÝ»Éáõ ѳٳñ: ÒºèܲðÎ. ¸ñ³Ù³Ñ³í³ù
185
ºÂº âÊܸðºø, âºø êî²Ü²
¸ñ³Ù³Ñ³í³ùÁ Ýáõñµ ѳñó ¿ »õ Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñÝ ³ÛÝ Çñ³Ï³Ý³óÝáõÙ ¿ Çñ Ó»õáí: ²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, ϳñ»ÉÇ ¿ áõß³¹ñáõÃÛ³Ý ³ñųݳóÝ»É Ñ»ï»õÛ³É Ñ³ñó»ñÁ:
´³ñÓñ³óñ»°ù ѳñóÁ Ò»ñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ Ñ»ï³ùñùñí³Í »Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ѳñó»ñáí: Üñ³Ýù ó³ÝϳÝáõÙ »Ý Ý»ñ·ñ³íí³Í ÉÇÝ»É »õ µ³Ý³íÇ×»É ³é³ÝÓÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý ѳñó»ñÇ ßáõñç: ²Û¹ ÇëÏ å³ï׳éáí ¹ñ³Ù³Ñ³í³ùÇ ËݹÇñÁ Ñ³×³Ë ãÇ ùÝݳñÏíáõÙ, ù³ÝÇ áñ ³ÛÝ ÁÝϳÉíáõÙ ¿ ³í»ÉÇ ß³ï áñå»ë Ù³ñï³í³ñ³Ï³Ý, ù³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý µÝáõÛÃÇ Ñ³ñó: ê³Ï³ÛÝ Ñ»Ýó Ó»ñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÝ »Ý, áñ áõÝ»Ý Ï³å»ñ ³ÛÉ ó³Ýó»ñÇ »õ Ñݳñ³íáñ ¹áÝáñÝ»ñÇ Ñ»ï: ²é³ç³ñÏ»ù ³Û¹ ѳñóÁ Ý»ñÏáõë³Ïó³Ï³Ý ѳݹÇåáõÙÝ»ñÇ ûñ³Ï³ñ·áõÙ »õ Ïáõï³Ï»ù ·³Õ³÷³ñÝ»ñ ³Û¹ ·áñÍÁÝóóÇ Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³Ý É³í³·áõÛÝ »Õ³Ý³ÏÝ»ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É։
ø³Õ³ù³Ï³Ý³óñ»°ù ³ÛÝ ¸Åí³ñ ¿ áñ»õ¿ Ù»ÏÇó ³ÏÝϳɻÉ, áñ ݳ Ñ»Ýó ³ÛÝå»ë ¹ñ³Ù³Ï³Ý ÙÇçáóÝ»ñ ÝíÇñ³µ»ñÇ։ ÜíÇñ³ïáõÝ å»ïù ¿ Çٳݳ, û ÇÝãÇ Ñ³Ù³ñ ¿ ¹³ ³ÝáõÙ, ¹ñ³ ѳٳñ ¹ñ³Ù³Ñ³í³ùÇ Ó»ñ ç³Ýù»ñÁ ÙÇßï ß³Õϳå»ù Ó»ñ ù³Õ³ù³Ï³Ý å³Ñ³ÝçÝ»ñÇ Ñ»ï: ¸áÝáñÝ»ñÇ ß³Ñ»ñÁ »õë ï³ñµ»ñ »Ý, Ñ»ï»õ³µ³ñ å»ïù ¿ ÷áñÓ»ù ѳٳå³ï³ë˳ݳµ³ñ ï³ñáñáß»É Ó»ñ Ùáï»óáõÙÝ»ñÁ: 186 ÒºèܲðÎ.
¸ñ³Ù³Ñ³í³ù
гٳå³ï³ë˳ݻóñ»°ù ³ÛÝ ¸ñ³Ù³Ñ³í³ù ³ÝóϳÝáÕ ó³Ýϳó³Í ϳ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝ ç³ÝáõÙ ¿ áñù³Ý ѳݳñ³íáñ ¿ Ñëï³Ï Ý»ñϳ۳óÝ»É ³ÛÝ ßáß³÷»ÉÇ Íñ³·ñ»ñÁ, áñáÝó ѳٳñ ѳí³ù³·ñíáõÙ »Ý ÙÇçáóÝ»ñ: سñ¹Ï³Ýó ѳٳñ ϳñ»õáñ ¿ Çٳݳɪ ÇÝãå»ë ¿ û·ï³·áñÍíáõÙ Çñ»Ýó ¹ñ³ÙÁ: Æñ³óñ» ° ù ³ÛÝ Þ³ï »ñÏñÝ»ñáõ٠ѳݷ³Ý³ÏáõÃÛáõÝÝ»ñÝ ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ã³÷áí ³½³ïáõÙ »Ý ѳñÏ»ñÇó: î»Õ»Ï³óñ»ù Ñݳñ³íáñ ÝíÇñ³ïáõÝ»ñÇÝ ÝíÇñ³ïíáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ ³éÝãíáÕ Ñ³ñϳÛÇÝ Ï³Ýáݳϳñ·»ñÇ Ù³ëÇݪ Ýñ³Ýó áñáßáõÙÁ Ñ»ßï³óÝ»Éáõ ѳٳñ: ä³Ñå³Ý»°ù ³ÛÝ Úáõñ³ù³ÝãÛáõñ Ó»éݳñϳï»ñ ·ÇïÇ, áñ ³í»ÉÇ Ñ»ßï ¿ å³Ñ»É ³éϳ ѳ׳Ëáñ¹Ý»ñÇÝ, ù³Ý ·ïÝ»É Ýáñ»ñÇÝ: лï»õ³µ³ñ, Ó»ñ ÝíÇñ³ïáõÝ»ñÇ Ýϳïٳٵ »Õ»ù áõß³¹Çñ: ²ÝÓ³Ùµ ѳÛïÝ»ù Ó»ñ »ñ³Ëï³·ÇïáõÃÛáõÝÁ »õ ßÝáñÑ³Ï³É³Ï³Ý Ý³Ù³ÏÝ»ñ ·ñ»ù Ýñ³Ýó: Ðñ³íÇñ»ù Ýñ³Ýó Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ: î»ÕÇÝ ÏÉÇÝÇ Ý³»õ ùÝݳñÏ»É ¹áÝáñ ϳ½Ù³Ï»ñåáõÃÛ³Ý (µÇ½Ý»ë ³ÏáõÙµÇ) ÑÇÙݳ¹ñÙ³Ý Ñ³ñóÁ: Ò»ñ ÝíÇñ³ïáõÝ»ñÇ Ñ»ï ϳå»ñÁ ϳñáÕ »Ý ³½¹»óáõÃÛáõÝ ãáõÝ»Ý³É ¹ñ³Ù³Ï³Ý Ñáëù»ñÇ íñ³ ϳñ׳ųÙÏ»ï Ñ»é³ÝϳñáõÙ, µ³Ûó ѳçáñ¹ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ë³ñ»ñÇ Ñ»ï»õáõÙ ã»Ý: ÒºèܲðÎ. ¸ñ³Ù³Ñ³í³ù
187
àðàÞ Î²ðºìàð βÜàÜܺð ¸ð²Ø²Ð²ì²øÆ ìºð²´ºðÚ²È
سñ¹Ï³Ýó ¹ÇÙ»ÉÇë Ëáë»ù ³ÛÝ ËݹÇñÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ, áñáÝù ó³ÝϳÝáõÙ »ù ßáß³÷»É, ãëï»ÕÍ»Éáõ ѳٳñ ïå³íáñáõÃÛáõÝ, û ¹ñ³Ù »ù Ëݹñáõ٠ѳÝáõÝ ¹ñ³ÙÇ: ²ÝÓÝ³Ï³Ý Ëݹñ³Ýùáí ¹ÇÙ»ÉÝ ³Ù»Ý³³ñ¹Ûáõݳí»ïÝ ¿. Ù³ñ¹ÇÏ ÝíÇñ³μ»ñáõÙ »Ý ¹ñ³ÙÁ ÏáÝÏñ»ï Ù³ñ¹Ï³Ýó, áã û í»ñ³ó³Ï³Ý ϳ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ: гëï³ï»ù ѳñ³μ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñ ÙÇÝã»õ ¹ñ³Ù Ëݹñ»ÉÁ: Æñ³½»Ï»ù Ýñ³Ýó: ÜíÇñ³ïáõÝ»ñÁ å»ïù ¿ Ñëï³Ï ѳëϳݳÝ, û± ÇÝãÇ Ñ³Ù³ñ ¿ Ó»½ ·áõÙ³ñ ³ÝÑñ³Å»ßï: ܳ˳ӻéÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ áõ Ó»éùμ»ñáõÙÝ»ñÇ í»ñ³μ»ñÛ³É ï»Õ»ÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ËóÝáõÙ »Ý ÝíÇñ³μ»ñ»Éáõ å³ïñ³ëï³Ï³ÙáõÃÛáõÝÁ: öáñÓ»ù å³ñ½»É, û± áñù³Ý ·áõÙ³ñ ϳñ»ÉÇ ¿ Ëݹñ»É ÝíÇñ³ïáõÝ»ñÇó »õ û áñÝ ¿ ¹ñ³ ѳٳñ ³Ù»Ý³å³ïß³× Å³Ù³Ý³ÏÁ: ØÇßï ѳÛïÝ»ù Ó»ñ »ñ³Ëï³·ÇïáõÃÛáõÝÁ: Êáßáñ ÝíÇñ³ïáõÝ»ñÝ ³ñųÝÇ »Ý ѳïáõÏ áõß³¹ñáõÃÛ³Ý, ²ÝÏ»ÕÍáñ»Ý ï»Õ»Ï³óñ»ù Ó»ñ ÝíÇñ³ïáõÝ»ñÇÝ Ó»ñ ϳï³ñ³Í ³ß˳ï³ÝùÝ»ñÇ, ѳçáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ áõ Ó³ËáÕáõÙÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ:
188 ÒºèܲðÎ.
¸ñ³Ù³Ñ³í³ù
¸ñ³Ù³Ï³Ý ÙÇç áóÝ » ñ Ç Ñ³ Ûó ÛÃÙ³ Ý Ù»Ãá ¹Ý » ñ
²ÝÓÝ³Ï³Ý ½ñáõÛóÝ»ñ ²ÝѳïÝ»ñÇ Ñ»ï ³ÝÙÇç³Ï³Ý ½ñáõÛóÝ ³Ù»Ý³Ñ³çáÕí³Í Ù»Ãá¹Ý ¿: ÀÝÏ»ñÝ»ñÇ, ѳñ»õ³ÝÝ»ñÇ áõ ͳÝáÃÝ»ñÇ Ñ»ï ½ñáõÛóÝ»ñÝ, ³Ù»Ý³ÛÝ Ñ³í³Ý³Ï³ÝáõÃÛ³Ùµ, ѳçáÕáõÃÛ³Ùµ Ïåë³Ïí»Ý։ ²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, ¹ñ³Ñ³Ù³Ñ³í³ù ³ÝóϳóÝáÕÁ ϳñáÕ ¿ ϳßϳݹí³Í ½·³É ³Ûë ËÙµ»ñÇ Ñ»ï ß÷í»ÉÇë: ²Ûë Ùáï»óáõÙÁ µ³í³Ï³ÝÇÝ Å³Ù³Ý³Ï³ï³ñ ·áñÍÁÝóó ¿: Èñçáñ»Ý å³ïñ³ëïí»ù ÝÙ³Ý ½ñáõÛóÝ»ñÇÝ: ÀݹѳÝáõñ ï»Õ»ÏáõÃÛáõÝÝ»ñ áõÝ»ó»ù Ó»ñ ½ñáõó³ÏóÇ Ù³ëÇÝ: ¸ñ³Ù³Ñ³í³ùÇ Ù³ëÇÝ ½ñáõÛóÁ å»ïù ¿ ï»ÕÇ áõݻݳ ³ÛÝåÇëÇ ÙÇç³í³ÛñáõÙ, áñï»Õ áãÇÝã ãÇ Ë³Ý·³ñáõÙ ³½³ï Ëáë»ÉáõÝ: ø³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ Ëáë»Éáõó Ñ»ïá Ó»ñ ³Ûó»ÉáõÃÛ³Ý Ýå³ï³ÏÇ Ù³ëÇÝ ³ë»ù ³ÝÏ»ÕÍáñ»Ý, ë³Ï³ÛÝ ³é³Ýó ×ÝßáõÙ ·áñͳ¹ñ»Éáõ: ¸³ ϳñáÕ ¿ ÑÝã»É Ùáï³íáñ³å»ë ³Ûëå»ë. §Æ٠ϳñÍÇùáí, ¹áõù ÏÇëáõÙ »ù Ù»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ï»ë³Ï»ïÝ»ñÁ: Ø»Ýù ó³ÝϳÝáõÙ »Ýù Ù»ñ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ÑÇÙùáõÙ ¹ñí³Í ·³Õ³÷³ñÝ»ñÁ í»ñ³Í»É ÏáÝÏñ»ï ù³ÛÉ»ñÇ: ¸ñ³ ѳٳñ Ù»½ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ ù³Õ³ùÝ»ñáõÙ ÷³ÏóÝ»É ³í»ÉÇ Ù»Í Ãíáí å³ëï³éÝ»ñ: Ø»Ýù »ñ³Ëï³å³ñï ÏÉÇÝ»ÇÝù, »Ã» ¹áõù Ù»½ ³ç³Ïó»ù ³Û¹ ѳñóáõÙ¦: ØÇ° Ñáõë³Ñ³ïí»ù ³ÝÙÇç³å»ë ¹ñ³Ï³Ý å³ï³ëË³Ý ãëï³Ý³Éáõ ¹»åùáõÙ: سñ¹ÇÏ »õ ÁÝÏ»ñáõÒºèܲðÎ. ¸ñ³Ù³Ñ³í³ù
189
ÃÛáõÝÝ»ñÁ ëáíáñ³µ³ñ ³ÝÙÇç³å»ë ã»Ý ѳٳӳÛÝáõÙ ¹ñ³Ù ÝíÇñ³µ»ñ»É: ²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, ³é³çÇÝ Ñ³Ý¹ÇåáõÙáí å»ïù ¿ íëï³ÑáõÃÛáõÝ Ý»ñßÝã»É »õ »ñϳñ³ï»õ ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ëÏǽµ ¹Ý»É: ܳٳÏÝ»ñ ܳٳÏÝ»ñÁ ÙÇçáóÝ»ñÇ Ñ³í³ù³·ñÙ³Ý ·áñÍÁÝóóÇ ³Ù»Ý³ï³ñ³Íí³Í »Õ³Ý³ÏÝ»ñÝ »Ý: γñáÕ »ù ·ñ»É ÇÝãå»ë ³ÝÓÝ³Ï³Ý Ý³Ù³ÏÝ»ñ ÁÝÏ»ñÝ»ñÇÝ, ³ÛÝå»ë ¿É ½³Ý·í³Í³ÛÇÝ Ý³Ù³ÏÝ»ñª áõÕÕí³Í ѳñÛáõñ³íáñ Ñݳñ³íáñ ÝíÇñ³ïáõÝ»ñÇÝ: àñù³Ý Ñݳñ³íáñ ¿ Ñ»ßï³óñ»ù åáï»ÝóÇ³É ¹áÝáñÝ»ñÇ ·áñÍÁª ݳٳÏáõÙ Ý»ñ³é»Éáí Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ï³Ù ï»Õ³Ï³Ý Ù³ëݳ×ÛáõÕÇ µ³ÝϳÛÇÝ ïíÛ³ÉÝ»ñÁ: ØÇçáó³éáõÙÝ»ñ üÇݳÝë³Ï³Ý ÙÇçáóÝ»ñÇ Ñ³í³ù³·ñÙ³Ý ³Ù»Ý³ï³ñ³Íí³Í »Õ³Ý³ÏÝ»ñÇó Ù»ÏÁ å³ßïáÝ³Ï³Ý ×³ßÏ»ñáõÛà ϳ½Ù³Ï»ñå»ÉÝ ¿ª Ññ³íÇñ»Éáí Ù»Ï Ï³Ù ³í»ÉÇ Ñ³ïáõÏ ÑÛáõñ»ñÇ (µ³ñÓñ³ëïÇ×³Ý »õ ׳ݳã-
í³Í Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñ ϳ٠ѳÛïÝÇ ¹»Ùù»ñ ¹ñëÇó, áñáÝù å³ïñ³ëï³Ï³Ù ÏÉÇÝ»Ý Ï³ï³ñ»É ÝÙ³Ý ù³ÛÉ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ): ¶³ÝÓ»ù
ÙáõïùÇ í׳ñ, Áݹ áñáõÙª ɳí ÏÉÇÝÇ ¹ñ³ ã³÷Á ãÃáÕÝ»É ÑÛáõñÇ Ñ³Û»óáÕáõÃÛ³ÝÁ: ²ÛëåÇëÇ ÙÇçáó³éáõÙÁ Ó»ñ ÑÛáõñ»ñÇÝ ÏÝ»ñßÝãÇ µ³ó³éÇÏáõÃÛ³Ý ½·³óáõÙ:
γñáÕ »ù ݳ»õ ϳ½Ù³Ï»ñå»É ¹ñ³Ù³Ñ³í³ùÇ ëáóÇ³É³Ï³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ Ó»ñ ë»÷³Ï³Ý Ïáõë³ÏÇóÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ, ÇÝãå»ë ûñÇÝ³Ï µ³óûÃÛ³ Ëáñá190 ÒºèܲðÎ.
¸ñ³Ù³Ñ³í³ù
í³ÍÇ å³ïñ³ëïÙ³Ý, ²Ù³ÝáñÛ³ ׳ßÇ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ (·³ÝÓ»Éáí ÙÇ ÷áùñ ³í»ÉÇ, ù³Ý ëÝݹ³Ù ûñùÇ ³ñÅ»ùÝ ¿) ϳ٠íÇ׳ϳѳÝáõÃÛáõÝÝ»ñ:
Îáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³Ý»ñ öáñÓ»ù á·»ßÝã»É Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ: Üñ³Ýù, áñáÝù ã»Ý ó³ÝϳÝáõÙ ù³ñá½³ñß³íÇ Ù³ë ϳ½Ù»É, ϳñáÕ »Ý ³éÝí³½Ý ³ç³Ïó»É ýÇݳÝë³å»ë: гñÏ »Õ³Í ¹»åùáõ٠ϳñáÕ »ù ·³ÝÓ»É áñáß³ÏÇ ·áõÙ³ñ Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ÙÇçáó³éÙ³Ý Å³Ù³Ý³Ï, ÇÝãå»ë »Ï»Õ»óÇÝ»ñáõÙ ¿ ÁݹáõÝí³Í ÍÇë³Ï³ï³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇó Ñ»ïá: Îáã ³ñ»ù Ó»ñ Ïáõë³ÏÇóÝ»ñÇÝ ³ÏïÇíáñ»Ý Ù³ëݳÏó»É ¹ñ³Ù³Ñ³í³ùÇÝ: гÛï³ñ³ñ»ù ÙñóáõÛÃ, áñï»Õ ³Ù»Ý³Ñ³çáÕ³Ï Ñ³í³ù³·ñáÕÁ ù³ñá½³ñß³íÇ í»ñçáõ٠ϳñųݳݳ Ùñó³Ý³ÏÇ: î²êÀ βðºìàð βÜàÜ Ð²æàÔ ¸ð²Ø²Ð²ì²øÆ ìºð²´ºðÚ²È 16 1. üÇݳÝë³Ï³Ý ÙÇçáóÝ»ñÇ Ñ³í³ù³·ñáõÙÁ ÙdzÛÝ ¹ñ³Ù³Ñ³í³ù ã¿, ³ÛÉ ÝíÇñ³ïáõÇ »õ ÁݹáõÝáÕÇ Ñ³ñ³μ»ñáõÃÛáõÝ: 2. àñù³Ý ɳíÝ »Ý Ó»ñ é³½Ù³í³ñáõÃÛáõÝÝ áõ ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Íñ³·ÇñÁ, ³ÛÝù³Ý ³í»ÉÇ Ñ³çáÕ³Ï ÏÉÇÝ»ù Ó»ñ Ñݳñ³íáñ ÝíÇñ³ïáõÇÝ Ùáï»Ý³ÉÇë:
16 Ú³Ý ´áõñ¹ÇÝëÏÇ, ù³Õ³ù³Ï³Ý ËáñÑñ¹³ïáõ, ´»éÉÇÝ, 2011 Ã.: ÒºèܲðÎ. ¸ñ³Ù³Ñ³í³ù
191
3. ²Û¹ ·áñÍÁÝóóÁ ϳñ׳ųÙÏ»ï Íñ³·Çñ ã¿. Ý»ñ·ñ³íí»ù ¹ñ³Ý »ñϳñ³Å³ÙÏ»ï Ñ»é³Ýϳñáí »õ ÙÇ Ñáõë³Ñ³ïí»ù, »Ã» ѳçáÕáõÃÛáõÝÁ ѳå³ÕÇ: 4. ²ÝÏ³Ë Ýñ³ÝÇó, û Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ý»ñëáõÙ áí ¿ å³ï³ë˳ݳïáõ åáï»ÝóÇ³É ¹áÝáñÝ»ñÇ Ñ»ï ѳñ³μ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³ëï³ïÙ³Ý ·áñÍÁÝóóÇ Ñ³Ù³ñ ݳ å»ïù ¿ ÉÇÝÇ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÃÛ³Ý Õ»Ï³í³ñ ϳ½ÙÇó: 5. êϽμÝ³Ï³Ý ßñç³ÝáõÙ ýÇݳÝë³Ï³Ý ÙÇçáóÝ»ñÇ Ñ³í³ù³·ñÙ³Ý Ó»ñ é³½Ù³í³ñáõÃÛ³Ý, ×Çßï ѳÕáñ¹³ÏóÙ³Ý ï»ËÝáÉá·Ç³Ý»ñÇ Ùß³ÏáõÙÁ, å³ïß³× Ñ³ßí³éÙ³Ý ³ÝóϳóáõÙÁ, Íñ³·ñ³ÛÇÝ Ñ»ÝùÁ »õ Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ é»ëáõñëÁ, ÇÝãå»ë ݳ»õ μáõÝ Ñ³Õáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝÁ Ó»½ÝÇó Ïå³Ñ³Ýç»Ý Éñ³óáõóÇã ͳËë»ñ: 6. ¸³ë³Ï³ñ·»ù Ó»ñ ÝíÇñ³ïáõÝ»ñÇÝ, ûñÇݳϪ ³Ûëå»ë. äɳïÇÝ» > àëÏ» > ²ñͳû > ÐÇÙݳϳÝ: 7. ֳݳã»ù Ó»ñ ÝíÇñ³ïáõÝ»ñÇÝ: гí³ù»ù ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛáõÝ ÁݹѳÝáõñ ݳ˳ëÇñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, ÑáμμÇÝ»ñÇ, ѳÕáñ¹³ÏóáõÃÛ³Ý áñ³ÏÝ»ñÇ »õ ³ÛÉÝÇ Ù³ëÇÝ: 8. ØÇßï Ýß»ù Ó»ñ ÝíÇñ³ïáõÝ»ñÇó ³ÏÝϳÉíáÕ ¹ñ³Ù³Ï³Ý ã³÷Á, áñå»ë½Ç Ýñ³Ýù ãμ³í³ñ³ñí»Ý ÷áùñ ·áõÙ³ñÝ»ñáí: 9. Ò»ñ ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Íñ³·ñÇ Ñ³Ù³ñ ¹ñ»ù ѳٳñÓ³Ï Ýå³ï³ÏÝ»ñ, μ³Ûó íëï³Ñ »Õ»ù, áñ ϳñáÕ »ù ѳëÝ»É ¹ñ³Ýó, ³Ûɳå»ë ¹ñ³Ýù Ó»½ ÏÑáõë³Ñ³ï»óÝ»Ý »õ áãÇÝã ã»Ý ï³: 10. ØÇ’ »ñÏÙï»ù ¹ñ³Ù Ëݹñ»É, ù³ÝÇ áñ ·áõÙ³ñ ãëï³Ý³Éáõ §³Ù»Ý³³å³Ñáí¦ ×³Ý³å³ñÑÁ ³ÛÝ ãËݹñ»ÉÝ ¿:
ê³Ï³ÛÝ »Õ»ù ù³Õ³ù³í³ñÇ: 192 ÒºèܲðÎ.
¸ñ³Ù³Ñ³í³ù
10. ÆÜâäºê ÈÆÜºÈ (îºÔ²Î²Ü) ÊàðÐð¸²ð²ÜàôØ Î²Ø Î²è²ì²ðàôÂÚ²Ü Î²¼ØàôØ. Îà²ÈÆòƲ Î²Ø Àܸ¸ÆØàôÂÚàôÜ
ÒºèܲðÎ. ÆÝãå»ë ÉÇÝ»É ËáñÑñ¹³ñ³Ýáõ٠ϳ٠ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ
193
194 ÒºèܲðÎ.
ÆÝãå»ë ÉÇÝ»É ËáñÑñ¹³ñ³Ýáõ٠ϳ٠ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ
10
ÐÇßá±õÙ »ù, 3-ñ¹ ·ÉáõËÝ ³ÙµáÕçáõÃÛ³Ùµ ÝíÇñí³Í ¿ñ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÁݹѳÝáõñ Ýå³ï³ÏÇÝ, Ó»ñ ѳٳÛÝùÇ, ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý, å»ïáõÃÛ³ÝÝ ³éÝãíáÕ ·³Õ³÷³ñÝ»ñ áõݻݳÉáõÝ, ¹ñ³Ýù ϳ½Ù³Ï»ñå»ÉáõÝ »õ Çñ³·áñÍ»Éáõݪ ϳé³í³ñáõÃÛáõÝ Ó»õ³íáñ»Éáõ Ýå³ï³Ïáí ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñáõ٠ѳÕûÉáõ ÙÇçáóáí: κðîºø ºì ²Øð²äܸºø Òºð ¸Æز¶ÆÌÀ.
§ ÀÜ î ð à ô  Úà ôÜܺ ðÆ ò к î ঠÜ޲ܲÎàôØ ¾
§À Ü îð à ô  Úà ôÜܺ ðÆ ò ² è² æ¦ ÜáõÛÝÇëÏ Ñ³çáÕ ù³ñá½³ñß³íÇó Ñ»ïá (»õ ѳïϳå»ë Ó³ËáÕí³ÍÇó Ñ»ïá), ¹áõùª áñå»ë Ïáõë³Ïóáõ-
ÃÛáõÝ, ã»ù ϳñáÕ Ó»½ ÃáõÛÉ ï³É ¹³¹³ñ»É ³ß˳ï»É: êÏë»ù Ýáñ ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ åɳݳíáñ»É. ÁÝïñ³½³Ý·í³ÍÝ áõ ѳïϳå»ë Ó»ñ ë»÷³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ »ñ³Ëï³å³ñï ÏÉÇÝ»Ý:
ÀÝïñ³Ï³Ý ù³ñá½³ñß³íÝ ëÏëíáõÙ ¿ ݳËáñ¹Ç ³í³ñïÇݪ ѳçáñ¹áÕ ûñÁ: Ò»ñ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ³ß˳ï³ÝùÇ ³Ýµ³Å³Ý»ÉÇ Ù³ëÁ åÇïÇ ¹³éݳ ï»ÕÇ µÝ³ÏÇãÝ»ñÇ Ñ»ï ß³ñáõݳϳµ³ñ ß÷í»ÉÁ »õ Ýñ³Ýó ÒºèܲðÎ. ÆÝãå»ë ÉÇÝ»É ËáñÑñ¹³ñ³Ýáõ٠ϳ٠ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ
195
Ùï³Ñá·áõÃÛáõÝÝ»ñÁ Éë»ÉÁ, ï»Õ»Ï³óÝ»ÉÁ, û ÇÝãåÇëÇÝ »Ý ÉÇÝ»Éáõ ³Û¹ Ùï³Ñá·áõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ»ï ϳåí³Í Ó»ñ ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ï³ñí³ áÕç ÁÝóóùáõÙ։ ²Ñ³ û ÇÝã ¿ Çñ»ÝÇó Ý»ñϳ۳óÝáõÙ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³ß˳ï³ÝùÁª ³Ù»ÝûñÛ³ Ñá·³ï³ñáõÃÛáõÝ Ó»ñ ÁÝïñáÕÝ»ñÇ, ѳٳÛÝùÇ »õ »ñÏñÇ Ýϳïٳٵ: êïáñ»õ Ý»ñϳ۳óíáõÙ »Ý ù³ñá½³ñß³íÇÝ Ñ³çáñ¹áÕ áñáß ù³ÛÉ»ñ. ϳ½Ù³Ï»ñå»ù ËÝçáõÛù Ó»ñ ù³ñá½³ñß³íÇ ÃÇÙÇ, ³ç³ÏÇóÝ»ñÇ »õ ϳٳíáñÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñª Ýñ³Ýó Ó»ñ »ñ³Ëï³·ÇïáõÃÛáõÝÁ ѳÛïÝ»Éáõ »õ ù³ç³É»ñ»Éáõ Ýå³ï³Ïáí. ϳ½Ù³Ï»ñå»ù å³ëï³éÝ»ñÇ Ñ»é³óáõÙÁ ϳ٠÷³Ïóñ»ù ·ñ³éáõÙÝ»ñª ßÝáñѳϳÉáõÃÛáõÝ Ñ³ÛïÝ»Éáí Ó»ñ ÁÝïñáÕÝ»ñÇÝ ³ç³ÏóáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ. ϳñ× Å³Ù³Ý³Ï ³Ýó Ññ³å³ñ³Ï»ù Ó»ñ ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý ËÙµ³ÏóáõÃÛ³Ý ³ß˳ï³Ýù³ÛÇÝ Íñ³·ÇñÁ, ³ÝÏ³Ë Ýñ³ÝÇó ¹áõù ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ »ù, û Áݹ¹ÇÙáõÃÛ³Ý: ²ß˳ï³ÝùÁ å»ïù ¿ ß³ñáõݳϻÉ, ³ÝÏ³Ë Ýñ³ÝÇóª Ó»½ ѳçáÕí»ó Çß˳ÝáõÃÛ³Ý Ù³ë ¹³éݳÉ, û ß³ñáõݳÏáõÙ »ù áã ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý Áݹ¹ÇÙáõÃÛáõÝ ÉÇÝ»É Ï³Ù ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý Áݹ¹ÇÙáõÃÛ³Ý ß³ñù»ñáõÙ »ù: êïáñ»õ Ýϳñ³·ñí³Í ¿, û ÇÝã Ùáï»óáõÙ å»ïù ¿ óáõó³µ»ñ»É Ïá³ÉÇódzÛÇ Ó»õ³íáñÙ³Ý Å³Ù³Ý³Ï Ï³Ù ÇÝãå»ë ·áñÍ»É áñå»ë ÁÝݹÇÙ³¹Çñ áõÅ: 196 ÒºèܲðÎ.
ÆÝãå»ë ÉÇÝ»É ËáñÑñ¹³ñ³Ýáõ٠ϳ٠ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ
γé Î ³é ³í ³ ñ » Éá õ ³ ñ í » ë ïÁ
ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ ·»ñ³·áõÛÝ Ù³ñï³Ññ³í»ñÁ ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý (ѳïϳå»ë »õ ³Ù»Ý³ÛÝ Ñ³í³Ý³Ï³ÝáõÃÛ³Ùµª Ïá³ÉÇóÇáÝ Ï³é³í³ñáõÃÛ³Ý) Ó»õ³íáñáõÙÝ ¿ »õ ¹ñ³ ϳ٠ï»Õ³Ï³Ý ù³Õ³ù³ÛÇÝ ËáñÑñ¹Ç ³ñ¹Ûáõݳí»ï ջϳí³ñáõÙÁ: ¸áõù Ùßï³å»ë ëïÇåí³Í »ù ÉÇÝ»Éáõ ѳٳӳÛÝáõÃÛ³Ý Ñ³ëÝ»É ³é ³ÛÝ, û ÇÝã é³½Ù³í³ñáõÃÛáõÝ å»ïù ¿ Çñ³Ï³Ý³óÝ»É »õ áõÙ Ýß³Ý³Ï»É ³Ûë ϳ٠³ÛÝ å³ßïáÝáõÙ: Æ ÉñáõÙÝ ³ëí³ÍÇ, ѳñÏ ÏÉÇÝÇ Ý³»õ, áñ ³ç³ÏóáõÃÛáõÝ ·ïÝ»ù Ó»ñ ÇëÏ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ý»ñëáõÙ: §²ÛÝ ³Ù»ÝÝ, ÇÝã Ó»½ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ ÇÙ³Ý³É Ïá³ÉÇódzÛÇ Ù³ëÇÝ, ¹áõù ³ñ¹»Ý ·Çï»ù Ó»ñ §³Ùáõëݳϳݦ* ÏÛ³ÝùÇó¦ 17
²Ñ³ ÙÇ ù³ÝÇ Ï³ñ»õáñ Ýϳï³éáõÙÝ»ñ, áñáÝó ³ñÅ» ³Ý¹ñ³¹³éÝ³É Ï³é³í³ñÙ³Ý Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ëï³Ý³Éáõ ¹»åùáõÙ.18
* ̳ÝáÃáõÃÛáõÝ- ´³éÝ ³Ûɳμ³Ýáñ»Ý í»ñ³μ»ñíáõÙ ¿ Ïá³ÉÇóÇáÝ Ñ³Ù³Ó³Ûݳ·ñÇÝ (ÊÙμ.): 17 ÈáõëíÇë í³Ý ¹»ñ ȳ³Ý, ²Äº¸ ÷áËݳ˳·³Ñ, 2010 Ã. ÝáÛ»Ùμ»ñÇ 18-Ç §²½³ï³Ï³Ý ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý ÇÝùÝáõÃÛ³Ý å³Ñå³ÝáõÙÁ Ïá³ÉÇóÇáÝ Ï³é³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ¦. ºõñáå³Ï³Ý ³½³ï³Ï³Ý ÅáÕáíñ¹³í³ñÝ»ñÇ É³í³·áõÛÝ ÷áñÓÇ ÷á˳ݳÏáõÙ ë»ÙÇݳñáõÙ, ÈáݹáÝ, ØÂ։ 18 ibidem. ÒºèܲðÎ. ÆÝãå»ë ÉÇÝ»É ËáñÑñ¹³ñ³Ýáõ٠ϳ٠ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ
197
1.Îá³ÉÇódz ϳ½Ù»Éáõ áñáßáõ٠ϳ۳óÝ»ÉÁª ÑÇÙÝí³Í ݳËÝ³Ï³Ý Ñëï³Ï ѳٳӳÛݳ·ñÇ íñ³
ÂáõÛɳïñ»ÉÇ ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñ Îßé³¹³ï»ù ·áñÍÁÝÏ»ñáõÃÛ³Ý ³ÛÉÁÝïñ³ÝùÝ»ñÝ áõ ѳßíÇ ³é»ù ųٳݳÏÇ ·áñÍáÝÁ. ³í»ÉÇ É³í ¿ áõݻݳ±É, û± ãáõÝ»Ý³É Çß˳ÝáõÃÛáõÝ: àñå»ë Áݹ¹ÇÙ³¹Çñª ¹áõù áõÝ»ù Ù³ùáõñ, µ³Ûó ¹³ï³ñÏ Ó»éù»ñ: Ødzíáñí»ù, »ñµ ѳÕÃ»É »ù ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ. ¹áõù Ó»½ Ͻ·³ù ³í»ÉÇ áõÅ»Õ »õ å³ßïå³Ýí³Í ѻﳷ³ÛáõÙ ³ÝËáõë³÷»ÉÇ Ïáñáõëï áõݻݳÉáõó: Æñ³·áñÍ»ù Ó»ñ Íñ³·ñÇ ³éÝí³½Ý ÇÝãáõ á㪠ÙÇ Ù³ëÁ։ ¸áõù ã»ù ϳñáÕ ÉÇáíÇÝ Ñ»ï Ï³Ý·Ý»É Ó»ñ ù³ñá½³ñß³íÇ Å³Ù³Ý³Ï ³é³ç³¹ñí³Í ѳñó»ñÇóª ³é³Ýó ѳÝñáõÃÛ³Ý Ñ³í³ïÁ Ó»ñ ѳݹ»å ÏáñóÝ»Éáõ: àõÝ»ó»ù Ñëï³Ï Ïá³ÉÇóÇáÝ Ñ³Ù³Ó³Ûݳ·Çñª ë³ÑÙ³Ýí³Í í»ñçݳųÙÏ»ïÝ»ñáí, »Ã» ¹ñ³Ýù ï»ÕÇÝ áõ Ñݳñ³íáñ »Ý: ì×é³Ï³Ýáñ»Ý ·Ý³ó»ù ³Û¹ ù³ÛÉÇÝ »õ ÁݹáõÝ»ù ϳÛáõÝ Ïá³ÉÇóÇáÝ ·áñÍÁÝÏ»ñ ÉÇÝ»Éáõ ѳÝÓݳéáõÃÛáõÝÁ:
ØÇ Ùï»ù Ïá³ÉÇódzÛÇ Ù»ç, »Ã» Ù³ëݳÏóáõÃÛáõÝÁ ãÇ ³í»É³óÝáõÙ Çß˳ÝáõÃÛ³Ý áõÅÁ »õ ã»ù ϳñáճݳÉáõ ¹Ý»É Ó»ñ å³ÛÙ³ÝÝ»ñÁ: 198 ÒºèܲðÎ.
ÆÝãå»ë ÉÇÝ»É ËáñÑñ¹³ñ³Ýáõ٠ϳ٠ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ
²ÝÃáõÛɳïñ»ÉÇ ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñ ØÇ° ëå³ë»ù Ù»Í Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝ ¹³éݳÉáõÝ (¹áõù ϳñáÕ »ù Ù Ý³É Ñ³í»ñÅ Áݹ¹ÇÙáõÃÛ³Ý ß³ñù»ñáõÙ ):
ØÇ° ϳé³í³ñ»ù, »Ã» í³Ë»ÝáõÙ »ù ÁݹáõÝ»É áñáßáõÙÝ»ñ, áñáÝó ѳٳñ Ïí׳ñ»ù Ó³ÛÝ»ñ ÏáñóÝ»Éáí: ØÇ° ϳé³í³ñ»ù, »Ã» ¹áõù í³Ë»ÝáõÙ »ù ³ÃáéÝ»ñ ÏáñóÝ»É. ÇÝãå»ë ³ëíáõÙ ¿ Ñáɳݹ³Ï³Ý ÙÇ ³ë³óí³ÍùáõÙª §Î³é³í³ñ»Éª Ý߳ݳÏáõÙ ¿ ÏÇë»É¦: ØÇ° íï³Ý·»ù §Ù»ñÓ»óáõÙÁ¦ Ñ»Ýó ëϽµÇó Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý µ³ó³ë³Ï³Ý áñáßáõÙÝ»ñáí: ØÇ° Ùï»ù ³Û¹ ¹³ßïÁ, »Ã» Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ ϳ٠ÁÝïñáÕÝ»ñÁ ã»Ý ѳëϳÝáõÙª ÇÝãáõ ¿ ¹³ ³ñíáõÙ: ØÇ° Ùï»ù Ïá³ÉÇódz, »Ã» ¹³ ѳϳëáõÙ ¿ Ó»ñ ¹ÇñùáñáßáõÙÝ»ñÇ ¿áõÃÛ³ÝÁ (áã ÙÇ Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝ ã³ñÅ», áñ ¹áõù ¹³í³×³Ý»ù Ó»ñ ëϽµáõÝùÝ»ñÇÝ):
гÙá½í»ù, áñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ ϳ½Ù áõ å³ïñ³ëï ¿, áñáíÑ»ï»õ ϳñáÕ »Ý ÉÇÝ»É ³ÝѳçáÕ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñ »õ Ù³ñ¹ÇÏ ÏÏáñóÝ»Ý Çñ»Ýó ³ÃáéÝ»ñÁ:
Î³Ý åáåáõÉÇëï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃáõÝÝ»ñ (ûñÇ-
ݳϪ §²½³ïáõÃÛáõݦ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ Üǹ»éɳݹݻñáõ٠ϳ٠§ÄáÕáíñ¹³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ¦ ¸³ÝdzÛáõÙ ), áñáÝù ³ç³ÏóáõÙ »Ý ϳé³í³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇݪ
³é³Ýó å³ßïáݳå»ë Ïá³ÉÇódzÛÇ Ù³ë ϳ½Ù»Éáõ:
ÒºèܲðÎ. ÆÝãå»ë ÉÇÝ»É ËáñÑñ¹³ñ³Ýáõ٠ϳ٠ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ
199
ºÃ» Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ áñáßÇã ¿ ËáñÑñ¹³ñ³ÝáõÙ áõÅ»ñÇ Ñ³í³ë³ñ³ÏßéáõÃÛ³Ý Ñ³ñóáõÙ, ³å³ ¹³ Ó»½ ï³ÉÇë ¿ Ù»Í ³½¹»óáõÃÛ³Ý Ñݳñ³íáñáõÃÛáõݪ ÁݹÑáõå ÙÇÝã»õ ß³Ýï³ÅÇ »ÝóñÏ»ÉÁ: öáùñ³Ù³ëÝáõÃÛáõÝ Ï³½ÙáÕ Ï³é³í³ñáõÃÛáõÝÁ ϳËí³Í ¿ Ó»½ÝÇó ó³Ýϳó³Í ù³ÛÉ ³Ý»ÉÇë, ë³Ï³ÛÝ Ï³ñáÕ³Ýá±õÙ »ù ¹áõù É³í³·áõÛÝë Ù»Ïï»Õ»É ³Û¹ ѳݷ³Ù³ÝùÁ Ó»ñ ³ÛÝ ³½³ï³Ï³Ý ëϽµáõÝùÇ Ñ»ï, áñ §³½³ïáõÃÛáõÝÁ å³ï³ë˳ݳïíáõÃÛáõÝ ¿¦: 2. §Ø»Õñ³ÙÇë¦*. ÇÝãå»ë ϳñ·Ç μ»ñ»É ïáõÝÁ »õ ϳ½Ù»É ³é³çÇÝ Ñ³Ù³ï»Õ Íñ³·ñ»ñÁ ÂáõÛɳïñ»ÉÇ ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñ Ü߳ݳϻù ×Çßï Ù³ñ¹Ï³Ýó ×Çßï ï»Õ»ñáõÙ. áõÅ»Õ ³é³çÝáñ¹Ý»ñÝ áõ ÑÙáõï ѳÕáñ¹³ÏóíáÕÝ»ñÁ å»ïù ¿ ÉÇÝ»Ý Ï³é³í³ñáõÃÛ³Ý ûÕ³ÏáõÙ, »õ ¹áõù å»ïù ¿ ѳÙá½í³Í ÉÇÝ»ù, áñ Ýñ³Ýù ϳñáÕ »Ý ѳٳå³ï³ëË³Ý»É Çñ»Ýó ½µ³Õ»óñ³Í ¹ÇñùÇÝ։ Ðݳñ³íáñ ¿ ݳËÁÝïñ»ù, áñ Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³é³çÝáñ¹Ý, ³ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, ·áñÍÇ Ï³é³í³ñáõÃÛ³Ý ßñç³Ý³ÏÇó ¹áõñë, ÷á˳ñ»ÝÁ å³Ñå³Ý»Éáí Çñ áõÅ»Õ ¹Çñù»ñÁ (³ë»Ýùª ËÙµ³ÏóáõÃÛ³Ý Õ»Ï³í³ñÇ å³ßïáÝáõÙ ), áñï»Õ µ³í³ñ³ñ ×ÏáõÝáõÃÛáõÝ Ïáõݻݳ å³ßïå³Ý»Éáõ ϳ٠³é³ç ï³Ý»Éáõ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ·ÇÍÁ:
* ̳ÝáÃáõÃÛáõÝ- ÊáëùÁ §Ïá³ÉÇóÇáݦ ѳٳӳÛݳ·ñÇ ·áñÍÁÝóóÇ Ù³ëÇÝ ¿: (ÊÙμ.¤: 200 ÒºèܲðÎ.
ÆÝãå»ë ÉÇÝ»É ËáñÑñ¹³ñ³Ýáõ٠ϳ٠ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ
гÙá½í»ù, áñ Ó»ñ ß³ñù»ñÇó Ý߳ݳÏí³Í ݳ˳ñ³ñÝ»ñÁ ϳñáÕ »Ý §Çñ³óݻɦ Ïá³ÉÇódzÝ
(Ý»ñ³éÛ³É ÷á˽ÇçáõÙ Ý»ñÇ å³ï³ë˳ݳïíáõÃÛáõÝÁ Ïñ»ÉÁ) ª ÙÇ³Å³Ù³Ý³Ï ³Ùñ³åݹ»Éáí Ó»ñ
Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ¹ÇÙ³·ÇÍÁ: Ò·ï»ù Ó»éù µ»ñ»É ×Çßï å³ßïáÝÝ»ñ. »Ã» ¹áõù ÁÝïñ³ñß³íÁ Ï»Ýïñáݳóñ»É ¿Çù ÏñÃáõÃÛ³Ý Ñ³ñó»ñÇ íñ³, ³å³ Ó»éù µ»ñ»ù ÏñÃáõÃÛ³Ý ·»ñï»ëãáõÃÛ³Ý Õ»Ï³í³ñÇ åáñïý»ÉÁ: Þ³ñáõݳϻù å³ñ½³µ³Ý»É, û ÇÝãáõ ¹áõù Ùï³ù Ïá³ÉÇódzÛÇ Ï³½ÙÇ Ù»ç »õ ѳٳå³ï³ë˳ݻù ³ÏÝϳÉÇùÝ»ñÇÝ (§»Ã» ó³ÝϳÝáõÙ »ù, áñ
Ù»Ýù Çñ³Ï³Ý³óÝ»Ýù Ù»ñ áÕç ÁÝïñ³Ï³Ý Íñ³·ÇñÁ, ïí»ù Ù»½ µ³ó³ñÓ³Ï Ù»Í³Ù³ëÝáõÃÛáõݦ):
ÎáÕÙ»ñÇó Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñÇÝ ïí»ù ³ñ³· ï»ë³Ý»ÉÇ Ñ³ÕóݳÏÝ»ñÇ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ: ÎáÕÙ»ñÇó Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñÇÝ ÃáõÛÉ ïí»ù ¹ñë»íáñí»É. ÝíÇñ»ù Ýñ³Ýó ÷³éùÇ Çñ»Ýó å³Ñ»ñÁ, µ³Ûó å³Ñå³Ý»ù ѳí³ë³ñ³ÏßéáõÃÛ³Ý ëϽµáõÝùÁª Ëáõë³÷»Éáõ ѳٳñ ¹Å·áÑáõÃÛáõÝÝ»ñÇó: Þ³ñáõݳϻù ѳÕáñ¹³ÏóáõÃÛáõÝÁ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ý»ñëáõÙ (Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Õ»Ï³í³ñáõÃÛáõÝݪ
³Ù »Ý ³Ù Çë, ÇëÏ ËáñÑñ¹³ñ³ÝÇ ³Ý¹³Ù Ý»ñݪ ³Ù»Ý ß³µ³Ã å»ïù ¿ ½³Ý·³Ñ³ñ»Ý ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ûÕ³ÏÝ»ñÇ Õ»Ï³í³ñÝ»ñÇÝ Çñ³¹³ñÓáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ Ñ»ï»õ»Éáõ ѳٳñ):
Þ³ñáõݳϻù ѳÕáñ¹³Ïóí»É Ïá³ÉÇódzÛÇ Ñ»ï
(§¹³ ÇÝÓ Çëϳå»ë ¹áõñ ã»Ï³í, ×Çßï ¿ª »ë ѳϳѳñí³Í ãïí»óÇ. µ³Ûó ³Û¹å»ë ³ÛÉ»õë ÙÇ í³ñí»ù¦ á·áí):
ÒºèܲðÎ. ÆÝãå»ë ÉÇÝ»É ËáñÑñ¹³ñ³Ýáõ٠ϳ٠ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ
201
ØÇßï ÷áñÓ»ù Å³Ù³Ý³Ï ·ïÝ»É µ³Ý³í»×Ç Ñ³Ù³ñª Ç Ñ»×áõÏë ͳÝñ³µ»éÝí³Í ³éûñÛ³ÛÇ »õ ÃÕóµ³ÝáõÃÛ³Ý: Իϳí³ñÇÝ ÙÇßï ßñç³å³ï»ù Ýñ³Ý ¹áõñ »ÏáÕ »õ íëï³Ñ»ÉÇ Ù³ñ¹Ï³Ýóáí, áñáÝù Ýñ³Ý ÙÇßï ÏÑáõß»Ý, áñ ³ï³ÙÝ»ñÇ ³ñ³ÝùáõÙ ëÝÝ¹Ç Ùݳóáñ¹ ϳ (÷³ëï³óÇ »õ ù³Õ³ù³Ï³Ý ÇÙ³ëïáí)։
öá˳¹³ñÓ Ñ³ñ·³ÝùÁ Ó»ñ Ïá³ÉÇódzÛÇ ·É˳íáñ ³ñųÝÇùÝ ¿, ³Û¹ å³ï׳éáí ËݳÙùáí í»ñ³μ»ñí»ù ¹ñ³Ý: ØÃÝáÉáñïÁ áñáßÇã ¹»ñ ¿ ˳ÕáõÙ: ØÇÙÛ³Ýó ѳÕóݳÏÝ»ñ å³ñ·»õ»ù »õ ÙÇ Ý³Ë³ÝÓ»ù Çñ³ñ ³Ù»Ý ÇÝãáõÙ: ȳí ÙÃÝáÉáñïÇ ÏáñëïÇ ¹»åùáõÙ ß³ï ¹Åí³ñ ÏÉÇÝÇ ³ÛÝ ÏñÏÇÝ ëï»ÕÍ»É:
²ÝÃáõÛɳïñ»ÉÇ ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñ ìñ»ÅËݹÇñ ÙÇ° »Õ»ù (§³ÏÝ Áݹ ³Ï³Ý¦-Á ѳ½-
í³¹»å ¿ É³í µ³ÝÇ Ñ³Ý·»óÝáõÙ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç), ³ñÓ³·³Ýù»ù Ý»ñùÇÝ Ï³ñ·áí:
ºÃ» å³ñïí»ù í»×Ç Ù»ç, Ù»Í ³ÕÙáõÏ ÙÇ° ë³ñù»ù, Ååï³ó»ù áõ ³Ýó»ù ³é³ç (ë³Ï³ÛÝ Ý»ñùÇÝ Ï³ñ·áí Ó»ñ ³ë»ÉÇùÝ ³ñï³Ñ³Ûï»ù): ØÇ° ë÷é»ù Ó»ñ Ý»ñùÇÝ ËݹÇñÝ»ñÁ ѳÝñáõÃÛ³Ý ³éç»õ »õ ÙÇ ã³ñ³Ëݹ³ó»ù áõñÇßÝ»ñÇ ë³ÛóùáõÙÝ»ñÇ íñ³: ØÇ° ݳ˳ÝÓ»ù ÙÛáõëÝ»ñÇÝ Ýñ³Ýó ÷áùñÇÏ Ñ³ÕóݳÏÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ, Ýñ³Ýù áõÝ»Ý ¹ñ³Ýó ϳñÇùÁ, ÇÝãå»ë »õ ¹áõù: ØÇ° Ãáõɳóñ»ù ϳé³í³ñáõÃÛáõÝÁ, »Ã» Áݹ¹ÇÙáõÃÛáõÝÁ ãÇ Ï³ï³ñáõÙ Çñ ¹»ñÁ:
202 ÒºèܲðÎ.
ÆÝãå»ë ÉÇÝ»É ËáñÑñ¹³ñ³Ýáõ٠ϳ٠ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ
ØÇ° Ëݹñ»ù ÷áËѳïáõóáõÙ (ѳïϳå»ë Ññ³å³ñ³Ï³í), »Ã» ·áñÍ»ñÇ ÁÝóóùÁ Ó»ñ áõ½³-
Íáí ã¿. ²Û¹ ³Ù»ÝÁ ³éáõͳËÇ ÏÝÙ³ÝíÇ: ÐáõÛë ÙÇ° ¹ñ»ù Áݹ¹ÇÙáõÃÛ³Ý íñ³. Ýñ³Ýù Ïç³Ëç³Ë»Ý Ó»½, »ñµ ϳñáÕ³Ý³Ý »õ Ïùí»³ñÏ»Ý Çñ»Ýó ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇó ó³Ýϳó³ÍÇ ¹»Ù, »Ã» ѳÙá½í³Í ÉÇÝ»Ý, áñ ¹³ Ïï³å³ÉÇ Ó»½:
Àݹ¹ÇÙáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ã»Ý, áñ ï³å³ÉáõÙ »Ý ϳé³í³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ, ¹³ ³ÝáõÙ »Ý Ïá³ÉÇódzÛÇ ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ: Àݹ¹ÇÙáõÃÛáõÝÁ Ï÷áñÓÇ ·ïÝ»É ³Ù»Ý³ÃáõÛÉ ûÕ³ÏÁ »õ ×ÝßáõÙ Ï·áñͳ¹ñÇ ³ÛÝù³Ý ųٳݳÏ, ÙÇÝã»õ ³ÛÝ ×³ù ï³:
3. гٳï»Õ ÏÛ³ÝùÇ ïѳ×áõÃÛáõÝÝ»ñÁ. »ñμ ϳñ»ÉÇ ¿ ѳٳñ»É, áñ ѳßÇíÝ»ñÁ Ù³ùñ³Í »Ý. ºÃ» ϳ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ·áÝ» Ù»Ï ¹Å·áÑ ³Ý¹³Ù, »ñ»ÏáÛ³Ý ÝáñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ï·ïÝ»Ý »õ ÏÝ»ñϳ۳óÝ»Ý Ýñ³Ý: Àݹ¹ÇÙáõÃÛáõÝÁ Ͻ·³ ³í»ÉÇ ßáõï, ù³Ý ¹áõù ÇÝùÝ»ñ¹` »ñμ ¿ ëå³éíáõÙ Ó»ñ ÁÝïñáÕÝ»ñÇ íëï³ÑáõÃÛáõÝÁ, »õ ϳÝÇ ³Ù»Ý μ³Ý Çñ áõÅ»ñÇ ë³ÑÙ³ÝÝ»ñáõÙ՝ ³Û¹ ·áñÍÁÝóóÝ ³ñ³·³óÝ»Éáõ ѳٳñ:
ÒºèܲðÎ. ÆÝãå»ë ÉÇÝ»É ËáñÑñ¹³ñ³Ýáõ٠ϳ٠ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ
203
ÂáõÛɳïñ»ÉÇ ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñ Îáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ å³Ñ»ù ϳ½Ù áõ å³ïñ³ëï. ѳÙá½í»ù, áñ Éñ³ïí³ÙÇçáóÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó ëÇñí³Í Ó»ñ Ïáõë³ÏÇóÝ»ñÁ ù³ç³ï»ÕÛ³Ï »Ý ¹ÇñùáñáßáõÙÝ»ñÇ ÑÇÙÝ³Ï³Ý ·ÍÇÝ: Øݳó»ù ѳݷÇëï, ÝáõÛÝÇëÏ »ñµ ѳñó³ËáõÛ½»ñÁ É³í µ³Ý ã»Ý ÑáõßáõÙ. ³Ù»Ý ÇÝã ÁÝóóùÇó ¿ Ï³Ëí³Í: Þ³ñáõÝ³Ï Ï»Ýïñáݳó»ù ÁݹѳÝáõñ Ýå³ï³ÏÝ»ñÇ íñ³. ݳ˻õ³é³ç ÑÇß»ù, û ÇÝãÇ Ñ³Ù³ñ »ù Ùï»É ¹³ßï: òáõó³µ»ñ»ù ÇÝùݳíëï³ÑáõÃÛáõÝ »õ óáõÛó ïí»ù, áñ áãÇÝã ãáõÝ»ù óùóÝ»Éáõ: ²Ï³Ýç³Éáõñ »Õ»ù ϳéáõóáÕ³Ï³Ý ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇÝ, ë³Ï³ÛÝ Ñáñ¹áñ»ù ¹Å·áÑáÕÝ»ñÇÝ Ñ³Ý¹»ë ·³É ³ÛÉÁÝïñ³Ýù³ÛÇÝ ·³Õ³÷³ñÝ»ñáí: ²Ùáõñ Ñ»Ýí»ù Ó»ñ ï»ë³Ï»ïÝ»ñÇ íñ³: ¸ñëÇ áõÅ»ñÇÝ (·ÇïݳϳÝÝ»ñÇÝ, ÷áñÓ³·»ïÝ»ñÇÝ, ϳñÍÇù Ó»õ³íáñáÕ ³é³ç Ýáñ¹Ý»ñÇÝ) Ý»ñ·ñ³í»ùª å³ßïå³Ý»Éáõ Ó»ñ ï»ë³Ï»ïÁ. ³í»ÉÇ É³í ÏÉÇÝÇ, »Ã» ³ÝÏáõë³Ïó³Ï³Ý »õ íëï³ÑáõÃÛáõÝ í³Û»ÉáÕ Ù³ñ¹Á Ñáñ¹áñÇ Ñ³ÝñáõÃÛ³ÝÁ, áñ ¹áõù ×Çßï »ù, ù³Ý û ¹³ ³Ý»ù ÇÝùÝ»ñ¹: γéáõó»ù »õ ³×»óñ»ù ѳٳÏÇñÝ»ñÇ ³Ûë ßñç³Ý³ÏÝ»ñÁ:
îñ³Ù³¹ñáõÃÛáõÝÝ áõ μ³ñá۳ϳÝáõÃÛáõÝÁ ϳñ»õáñ »Ý: гÙá½í»ù, áñ ÙÇç³ÝÓݳÛÇÝ Ñ³ñ³μ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ³éáÕç áõ μ³ñ»Ï³Ù³Ï³Ý »Ý, ¹áõù ¹ñ³ ϳñÇùÁ ¹»é Ïáõݻݳù: 204 ÒºèܲðÎ.
ÆÝãå»ë ÉÇÝ»É ËáñÑñ¹³ñ³Ýáõ٠ϳ٠ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ
ò³Ýϳó³Í Éñ³ïíáõÃÛáõÝ »ñÏáõ ÏáÕÙ áõÝÇ. ¹ñ³ÝóÇó Ù»ÏÁ ÃáÕ ÉÇÝÇ Ó»ñÁ, ³Ûɳå»ë ¹áõù ã»ù Éáõë³μ³ÝíÇ:
²ÝÃáõÛɳïñ»ÉÇ ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñ
ØÇ° ÷áñÓ»ù µ³ñ»É³í»É Ó»ñ ¹ÇÙ³·ÇÍÁ ÙÛáõëÝ»ñÇ Ñ³ßíÇÝ, ³ñ¹ÛáõÝùáõÙ ¹áõñë ÏÙݳù Çñ³Ï³Ý áñáßáõÙÝ»ñÇ Ï³Û³óÙ³Ý ·áñÍÁÝóóÝ»ñÇó: ÂáõÛÉ ÙÇ° ïí»ù ݳËÏÇÝáõ٠ѳÛïÝÇ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ Ùáï»Ý³É Ëáë³÷áÕÇÝ (§Çµ-
ñ»õ ϳÝáݪ Ýñ³Ýó Å³Ù³Ý³Ï ³Ù »Ý ÇÝã ß³ï ³í»ÉÇ É³í ¿ñ¦):
ØÇ° ÁݹáõÝ»ù ËáñÑáõñ¹Ý»ñ å³ßïáÝ۳ݻñÇó. ³ÝÓÝ³Ï³Ý ß³ÑÁ ϳñáÕ ¿ Ùó·Ý»É Ýñ³Ýó ¹³ïáÕáõÃÛáõÝÁ: ØÇ° ëå³éݳó»ù ï³å³É»É ϳé³í³ñáõÃÛáõÝÁ, ÙÇÝã»õ Çëϳå»ë ãÙï³¹ñí»ù ·Ý³É ¹ñ³Ý ÙÇÝã»õ í»ñç: ØÇ° ß»Õí»ù ÑÇÙÝ³Ï³Ý ×³Ý³å³ñÑÇó, ÏáÕÙݳÏÇ ËݹÇñÝ»ñÁ ãå»ïù ¿ ¹³éÝ³Ý ³é³çݳÛÇÝ (»õ ѳϳé³ÏÁ):
ø³ÝÇ ¹»é ·áñÍ»ñÁ É³í »Ý, Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ ÏÙݳ ÙdzëݳϳÝ, »ñμ ³é³ç ·³Ý ¹Åí³ñáõÃÛáõÝÝ»ñ, ³ÛÝ ÏÙμáëï³Ý³:
ÒºèܲðÎ. ÆÝãå»ë ÉÇÝ»É ËáñÑñ¹³ñ³Ýáõ٠ϳ٠ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ
205
4. §²å³Ñ³ñ½³Ý¦*. á±õÙ ¿ Ù ÝáõÙ ïáõÝÁ (ÁÝïñáÕÝ»ñÁ) ØÇÝã ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ùáï»ÝáõÙ »Ý, ÝÛ³ñ¹»ñÝ ³í»ÉÇ »Ý åñÏíáõÙ, ÝáõÛÝÇëÏ »Ã» »ñÏáõ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÝ ¿É ³é³çÝáñ¹áõÙ »Ý óáõó³ÏÁ (áñÁ »ñμ»ù ï»ÕÇ ãÇ áõÝ»ÝáõÙ)
ÂáõÛɳïñ»ÉÇ ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñ ê³Ñٳݻù Ó»ñ Ùáï»óáõÙÝ»ñÁª ݳ˳å»ë Ïá³ÉÇóÇ³Ý Ý»ñëÇó ϳ½Ù³ÉáõÍ»Éáõ ѳñóáõÙ։ ²å³Ñáí»ù, áñ ¹ñ³Ýù ѳëϳݳÉÇ ÉÇÝ»Ý ÙÇçÇÝ íÇ׳ϳ·ñ³Ï³Ý ÁÝïñáÕÇÝ (ϻݳó áõ Ù³Ñáõ ѳñ-
ó»ñÁ, ÇÝãå»ë å³ï»ñ³½ÙÁ, ³Ù»Ý³Ñ»ßïÝ »Ý ÁÝϳÉíáõÙ, ×Çßï ³ÛÝå»ë, ÇÝãå»ë ëϽµáõÝùÝ»ñÇÝ ³éÝãíáÕ Ñ³ñó»ñÁ, áñáÝù ÁÝϳɻÉÇ »Ý Ù³ñ¹Ï³Ýó ѳٳñ. §Ù»Ýù ³ÛÉ»õë Ýñ³Ýó ã»Ýù íëï³ÑáõÙ¦):
äɳݳíáñ»ù »õ Ù߳ϻù í»ñçݳ˳ÕÇ Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ ù³ÛÉÁ, ÇÝãå»ë é³½Ù³Ï³Ý ·áñÍáÕáõÃÛ³Ý Å³Ù³Ý³Ï. ³Ý³ÏÝϳÉÝ»ñÁ å»ïù ¿ µ³ó³é»É: ºÕ»ù ѳݷÇëï »õ ÇÝùݳíëï³Ñ »õ Ï»Ýïñáݳó»ù Ñ»é³ÝϳñÇ íñ³: öáñÓ»ù å³Ñå³Ý»É Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ÙdzëÝáõÃÛáõÝÁ. ïñáÑáõÙÁ Ó³ÛÝ»ñ ϳñŻݳ: ä³Ñå³Ý»ù Ó»ñ áõÕ»ñÓÁ. ß³ñáõݳϻù ÏñÏÝ»É ³ÛÝ ÝáõÛÝÇëÏ Ïá³ÉÇódzÛÇ ³ÝÏáõÙÇó Ñ»ïá:
* ̳ÝáÃáõÃÛáõÝ- ÊáëùÁ í»ñ³μ»ñíáõÙ ¿ Ïá³ÉÇóÇáÝ Ñ³Ù³Ó³Ûݳ·ñÇ ÉáõÍÙ³ÝÁ: (ÊÙμ.): 206 ÒºèܲðÎ.
ÆÝãå»ë ÉÇÝ»É ËáñÑñ¹³ñ³Ýáõ٠ϳ٠ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ
Ødzíáñí»ù »õ å³Ñ»ù ջϳí³ñáõÃÛ³Ý ÃÇÏáõÝùÁ: ²é³çÝáñ¹áõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ ͳí³ÉíáÕ Ù³ñï»ñÁ å»ïù ¿ ÉÇÝ»Ý Ï³ñ׳ï»õ »õ Ù»ÕÙ, ÇëÏ Ñ»ïá ³ÝÙÇç³å»ë Ùdzíáñí»ù: Øßï³å»ë ³ñųݳå³ïÇí Ï»óí³Íù å³Ñå³Ý»ù, ÝáõÛÝÇëÏ »Ã» ÙÛáõëÝ»ñÁ ëñÇϳݻñ »Ý. ѳçáñ¹ ³ÙÇë ¹áõù ϳñáÕ »ù Ýñ³Ýó Ñ»ï ÉÇÝ»É Ïá³ÉÇódzÛÇ Ï³½ÙáõÙ: ²ÝÃáõÛɳïñ»ÉÇ ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñ ÂáõÛÉ ÙÇ° ïí»ù, áñ í»ñçݳ˳ÕáõÙ Ëáõ×³å ³é³ç³Ý³ Ó»ñ ß³ñù»ñáõÙ (¹áõù ÙñóáõÙ »ù ѳ-
ÝáõÝ µ³ñ»Ýå³ëï Éñ³ïí³Ï³Ý Éáõë³µ³ÝÙ³Ý, »õ Ûáõñ³ù³Ýã Ûáõñ Ññ³å³ñ³ÏáõÙ, áñÝ ³Ý¹ñ³¹³éÝáõÙ ¿ ïíÛ³É áõÅÇ Ý»ñëáõÙ ³éϳ ¹Å·áÑáõÃÛ³ÝÁ, Ýí³½»óÝáõÙ ¿ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñáõ٠ѳÕÃ³Ý³Ï ï³Ý»Éáõ Ó»ñ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ):
ÂáõÛÉ ÙÇ° ïí»ù áõñÇßÝ»ñÇÝ í»ñÑ³Ý»É Ï³Ù Ù»Ïݳµ³Ý»É ˳ÕÇó ¹áõñë ·³Éáõ Ó»ñ å³ï׳éÝ»ñÁ: ØÇ° »ñÏÝã»ù: ºñµ»°ù: ø³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç í³ËÏáïÝ»ñÁ ï»Õ ãáõÝ»Ý:
ÀÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñáõ٠ѳÕÃáõÙ »Ý áã û ³ÝóÛ³ÉÇ ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÇ, ³ÛÉ ³å³·³ÛÇ ËáëïáõÙÝ»ñÇ ßÝáñÑÇí: ²ÛÝ μáÉáñ ë˳ÉÝ»ñÁ, áñ ·áñÍ»É »ù ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ, Ïßñçí»Ý Ó»ñ ÇëÏ ¹»Ù: ²ÛÝ ³Ù»ÝÁ, ÇÝãÇÝ Ñ³ë»É »ù, ÏÛáõñ³óíÇ ÙÛáõëÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó:
ÒºèܲðÎ. ÆÝãå»ë ÉÇÝ»É ËáñÑñ¹³ñ³Ýáõ٠ϳ٠ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ
207
Àݹ¹ÇÙáõÃÛáõÝ Ó»õ³íáñ»Éáõ ³ñí»ëïÁ Àݹ¹ÇÙáõÃÛ³Ý ¹»ñáõÙ ù³Õ³ù³Ï³Ý³å»ë ѳçáÕ³Ï ÉÇÝ»ÉÁ Ù»Í Ù³ñï³Ññ³í»ñ ¿ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ: ÜáõÛÝÇëÏ »ñµ ¹áõù Ý»ñϳ۳óí³Í »ù ËáñÑñ¹³ñ³ÝáõÙ, Ó»ñ ³Ù»Ý³Ù»Í ËÁݹÇñÝ ³ÛÝ ¿, áñ ϳé³í³ñáõÃÛáõÝÝ áõ ٻͳٳëÝáõÃÛáõÝ Ï³½ÙáÕ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÝ ³Ýï»ëáõÙ »Ý Ó»½: ²ÝÏ³Ë ³ÛÝ µ³ÝÇó, û ÇÝãù³Ý ɳíÝ »Ý Ó»ñ é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý ³é³ç³ñÏÝ»ñÁ, ϳé³í³ñáõÃÛáõÝÁ ϳÝï»ëÇ ¹ñ³Ýù »õ ³Ù»Ý ÇÝã ϳÝǪ ϳë»óÝ»Éáõ áñ»õ¿ ¹ñ³Ï³Ý ѳÝñ³ÛÇÝ áõß³¹ñáõÃÛáõÝ ¹ñ³ Ýϳïٳٵ: Àݹѳϳé³ÏÁ, Ëáõë³÷»Éáõ ѳٳñ ³ÛÝåÇëÇ Ñ³Ýñ³ÛÇÝ ÁÝϳÉáõÙÇó, û Ó»ñ ³é³ç³ñÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ÃáõɳóÝáõÙ »Ý ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý ¹Çñù»ñÝ áõ Ñáõë»ÉÇáõÃÛáõÝÁ, ÇßËáÕ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÝ ³Ù»Ý ÇÝã ϳݻݪ Áݹ·Í»Éáõ ѳٳñ Ó»ñ ³é³ç³ñÏÇ ÃáõÛÉ ÏáÕÙ»ñÁ, áñå»ë½Ç ¹ñ³Ýù áõÕÕ»Ý Ó»ñ ¹»Ù: ²Û¹ ÇëÏ å³ï׳éáí Áݹ¹ÇÙ³¹Çñ ÉÇÝ»ÉÁ ϳñáÕ ¿ ͳÝñ ÷áñÓ³éáõÃÛ³Ý í»ñ³Íí»É, áñÁ ¹ÇÙ³óÏáõÝáõÃÛáõÝ áõ ѳٵ»ñáõÃÛáõÝ ¿ å³Ñ³ÝçáõÙ։ ä»ïù ¿ Ùßï³å»ë å³ïñ³ëï ÉÇÝ»É ³ÛÝ µ³ÝÇÝ, áñ ·áñÍáÕ ÅáÕáíñ¹³í³ñáõÃÛ³Ý å³ÛÙ³ÝÝ»ñáõÙ Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ ϳñáÕ ¿ Å³Ù³Ý³Ï ³é Å³Ù³Ý³Ï Ñ³ÛïÝí»É Éáõë³ÝóùáõÙ: ²Û¹áõѳݹ»ñÓ, Áݹ¹ÇÙáõÃÛáõÝÝ ÇÝùݳÝå³ï³Ï ã¿, »õ ¹áõù å»ïù ¿ Ñ»ï³Ùáõï ÉÇÝ»ù ÙïÝ»Éáõ (ϳ٠í»ñ³¹³éݳÉáõ) ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙÇ Ù»ç, »Ã» Ñ»ï»õáõÙ »ù §³í³Ý¹³Ï³Ý 208 ÒºèܲðÎ.
ÆÝãå»ë ÉÇÝ»É ËáñÑñ¹³ñ³Ýáõ٠ϳ٠ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ
Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñǦ ûñÇݳã³÷áõÃÛ³ÝÁ, ÇÝãå»ë Ýßí³Í ¿ñ 3-ñ¹ ·ÉËáõÙ:
²å³·³Ý ϳñ»õáñ ¿ ÐÇß»°ù, áñ ¹áõù Ïáõݻݳù »õë ÙÇ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ Ñ³çáñ¹ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ: ¸áõù Ï³Ù Ç ½áñáõ Ϲ³éݳù ÇÝùÝ»ñ¹ ϳé³í³ñáõÃÛáõÝ Ó»õ³íáñ»Éáõ, ϳ٠áõñÇßÝ»ñÁ ϳËÙ³Ý Ù»ç ÏÉÇÝ»Ý Ó»½ÝÇóª ٻͳٳëÝáõÃÛ³Ý Ñ³ëÝ»Éáõ ³éáõÙáí։ ê³ í»ñ³µ»ñáõÙ ¿ ݳ»õ ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙÇ Ù»ç ÙïÝáÕ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ, áñáÝó ³ÛÅÙ ÁÝϳÉáõÙ »ù áñå»ë Áݹ¹ÇÙáõÃÛáõÝ: àñù³Ý Ùáï»Ý³Ý ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, ³ÛÝù³Ý ³í»ÉÇ Ñ³í³Ý³Ï³Ý ÏÉÇÝÇ, áñ Ó»ñ ³é³ç³ñÏÝ»ñÁ Éñçáñ»Ý ÁݹáõÝí»Ý, »Ã» ÇßË³Ý³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ ¹Çï³ñÏáõÙ ¿ Ñ»ïÁÝïñ³Ï³Ý ÷á÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÁ: Àݹ¹ÇÙ³¹Çñ ÉÇÝ»ÉÁ ãÇ Ý߳ݳÏáõ٠ѳݹ»ë ·³É ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý ó³Ýϳó³Í ù³ÛÉÇ ¹»Ùª ÙdzÛÝ Ñ³ÝáõÝ Áݹ¹ÇٳݳÉáõ: ÀÝïñáÕÝ»ñÁ ã»Ý áÕçáõÝáõÙ ÝÙ³Ý ³å³Ï³éáõóáÕ³Ï³Ý Ùáï»óáõÙÁ: гٳӳÛÝ»ù ³ÛÝåÇëÇ ³é³ç³ñÏÝ»ñÇÝ, áñáÝù µËáõÙ »Ý ³½·³ÛÇÝ ß³Ñ»ñÇó, µ³Ûó Ù»ñÅ»ù ³ÛÝåÇëÇù, áñáÝù ѳϳ¹ñíáõÙ »Ý Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ëϽµáõÝùÝ»ñÇÝ »õ áñ¹»·ñ³Í é³½Ù³í³ñáõÃÛ³ÝÁ: ¸ÇÙ³óÏáõÝáõÃÛáõÝÝ áõ ѳٵ»ñáõÃÛáõÝÁ Ó»½ Ýáñ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñ ÏÁÝÓ»é»Ý: ÀÝïñáÕÝ»ñÝ ³ÏÁÝϳÉáõÙ »Ý ÷á÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñ »õ ¹áõù å»ïù ¿ å³ïñ³ëï ÉÇÝ»ù ¹ñ³Ý Ó»ñ ÏáÕÙÇó ³é³ç³¹ñíáÕ ÒºèܲðÎ. ÆÝãå»ë ÉÇÝ»É ËáñÑñ¹³ñ³Ýáõ٠ϳ٠ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ
209
ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ï³Ù Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ϳ½Ù³Ï»ñåí³ÍáõÃÛ³Ý ³éáõÙáí: Àݹ¹ÇÙ³¹Çñ ÉÇÝ»Éáõ ųٳݳϳѳïí³ÍÁ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ¿ ï³ÉÇë í»ñ³Ý³Û»Éáõ Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ï³éáõóí³ÍùÁ, ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝÝ áõ ³ÝÓݳϳ½ÙÁ: ê³ É³í³·áõÛÝ Å³Ù³Ý³ÏÝ ¿ Ýáñ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇ Ý»ñÙáõÍÙ³Ý áõ Ýáñ ¹»Ùù»ñ Ç Ñ³Ûï µ»ñ»Éáõ ѳٳñ:
ä³Ñå³Ý»°ù ß÷áõÙÁ ÁÝïñáÕÝ»ñÇ Ñ»ï ÀÝïñ³½³Ý·í³ÍÇ Ñ»ï ß÷áõÙÝ»ñÇ å³Ñå³ÝáõÙÝ ³é³Ýóù³ÛÇÝ Ý߳ݳÏáõÃÛáõÝ áõÝÇ. ¹áõù Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ »ù ëï³ÝáõÙ ï³ñáñáß»Éáõ ³ÛÝ Ã»Ù³Ý»ñÝ áõ ËݹÇñÝ»ñÁ, áñáÝù Ñáõ½áõÙ »Ý ÁÝïñáÕÝ»ñÇÝ: ¸áõñë »Ï»ù ÷áÕáó, ϳ½Ù³Ï»ñå»ù ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ, ѳñó³ß³ñ»ñ áõÕ³ñÏ»ù µÝ³ÏÇãÝ»ñÇÝ, ÇÝãå»ë Ýßí³Í ¿ 6-ñ¹ ·ÉËáõÙ: ØÇ° ÷áñÓ»ù ·áѳóÝ»É Ý»Õ ß³Ñ»ñ Ñ»ï³åݹáÕ ÷áùñ, µ³Ûó ³ÕÙÏáï ËÙµ»ñÇÝ: àñå»ë ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝ ¹áõù, ³ÏÝѳÛïáñ»Ý, ã»ù ϳñáÕ ·áѳóÝ»É ³ÙµáÕç ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³ÝÁ, µ³Ûó Ó»ñ ³é³ç³ñÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ å»ïù ¿ ¹Çïí»Ý áñå»ë ³ñ¹³ñ »õ ³½ÝÇí, ÝáõÛÝÇëÏ »Ã» ã»Ý ³ñųݳÝáõÙ µáÉáñÇ Ñ³í³ÝáõÃÛ³ÝÁ: ê³Ï³ÛÝ »ñµ»ù ÙÇ° ѳÛïÝí»ù ³é³ÝÓÇÝ ß³Ñ»ñ ëå³ë³ñÏáÕÇ Ï³ñ·³íÇ׳ÏáõÙ: ²é³ç³ñÏ»ù ³ÛÉÁÝïñ³ÝùÝ»ñ ´³ó³ë³Ï³Ý ù³ñá½³ñß³íÁ ·áñÍáÕ Ù»Ãá¹ ¿, µ³Ûó ÙÇ Ñ»Ýí»ù ÙdzÛÝ ¹ñ³ íñ³: øÝݳ¹³ïáõ210 ÒºèܲðÎ.
ÆÝãå»ë ÉÇÝ»É ËáñÑñ¹³ñ³Ýáõ٠ϳ٠ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ
ÃÛáõÝÝ áõ µ³ó³ë³Ï³Ý áõÕ»ñÓÝ»ñÁ É³í³·áõÛÝë ͳé³ÛáõÙ »Ý Çñ»Ýó Ýå³ï³ÏÇÝ, »ñµ ѳٳÑáõÝã »Ý Ñ³Ýñ³ÛÇÝ Ï³ñÍÇùÇ Å³Ù³Ý³Ï³ÏÇó ÙÇïáõÙÝ»ñÇÝ: ²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, ¹áõù å»ïù ¿ Ý»ñϳ۳óÝ»ù Ó»ñ ³ÛÉÁÝïñ³ÝùÝ»ñÁ »õ ãë³Ñٳݳ÷³Ïí»ù ëáëÏ Ï³é³í³ñáõÃÛ³Ý ù³ÛÉ»ñÁ Ù»ñÅ»Éáí: ÀÝïñáÕÝ»ñÁ ó³ÝϳÝáõÙ »Ý ÇÙ³Ý³É Ó»ñ Íñ³·ñ»ñÇ Ù³ëÇÝ »õ ϳñÇù áõÝ»Ý íëï³Ñ ÉÇÝ»Éáõ, áñ ¹áõù áõÝ»ù Ó»ñ ËáëïáõÙÝ»ñÝ Ç Ï³ï³ñ ³Í»Éáõ Ý»ñáõÅÁ: ºÃ» ¹áõù ã»ù Ùß³ÏáõÙ ³Ûë ϳåÁ ÁÝïñ³½³Ý·í³ÍÇ Ñ»ï, í»ñçÇÝë Ïß³ñáõݳÏÇ Ñ»Ýí»É Çñ áõÝ»ó³Í å³ïÏ»ñ³óáõÙÝ»ñÇ íñ³, ³Ý·³Ù »Ã» ¹ñ³Ýù ³é³ÝÓݳå»ë ÁݹáõÝ»ÉÇ ã»Ý Ýñ³ ѳٳñ։ ¸áõù ݳ»õ ϳñáÕ »ù óáõó³¹ñ»É ϳé³í³ñ»Éáõ Ó»ñ áõݳÏáõÃÛáõÝÁ, »Ã» ϳéáõóáÕ³Ï³Ý Ó»õáí ѳٳ·áñͳÏó»ù ³ÛÉ Áݹ¹ÇÙ³¹Çñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ»ï ϳ٠³é³ç³ñÏ»ù ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý ³Ý¹³Ù Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ Ñ³Ù³·áñͳÏó»É áñáß ËݹÇñÝ»ñÇ ßáõñçª ÙÇ³Å³Ù³Ý³Ï ÷áñÓ»Éáí Ý»ñϳ۳óÝ»É Ó»ñ å³ÛÙ³ÝÝ»ñÇó ÙÇ ù³ÝÇëÁ ϳ٠áñáß³ÏÇ é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý ݳ˳·Í»ñÇ µ³ñ»÷áËÙ³ÝÝ áõÕÕí³Í Ó»ñ ³é³ç³ñÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: гñÏ ¿ ݳ»õ »ñ³ß˳íáñ»É, áñ Ó»ñ ù³Õ³ù³Ï³Ý ËáëïáõÙÝ»ñÁ ÉÇÝ»Ý Çñ³ï»ë³Ï³Ý »õ ѳÕóѳñ»ÉÇ: ÀÝïñáÕÝ»ñÁ ÑÇÙ³ñ ã»Ý »õ Ó»½ ѳٳñ ׳ϳﳷñ³Ï³Ý ÏÉÇÝÇ ³ÛÝåÇëÇ ËáëïáõÙÝ»ñ ï³ÉÁ, áñáÝù áõÕÕ³ÏÇ ³Ý½áñ »ù Çñ³·áñÍ»É։ ÒºèܲðÎ. ÆÝãå»ë ÉÇÝ»É ËáñÑñ¹³ñ³Ýáõ٠ϳ٠ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ
211
ØÇ° ë»õ»éí»ù Ý»ñùÇÝ ËݹÇñÝ»ñÇ íñ³ Îáõë³Ïó³Ï³Ý ÙdzëÝáõÃÛáõÝÝ, ³Ýßáõßï, ß³ï ϳñ»õáñ ¿։ ¸áõù, ÇѳñÏ», å»ïù ¿ Ý»ñùÇÝ µ³Ý³í»×»ñ áõݻݳù å³ïß³× ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý »õ é³½Ù³í³ñáõÃÛ³Ý ÁÝïñáõÃÛ³Ý ßáõñç, ë³Ï³ÛÝ µáÉáñÝ ³ÛÝáõÑ»ï å»ïù ¿ ÁݹáõÝ»Ý ÷á˽ÇçáõÙ³ÛÇÝ áñáßáõÙÝ»ñÁ: ºÃ» ¹áõù ÇÝùÝ»ñ¹ Ó»ñ ¹»Ù å³Ûù³ñ»ù, ³ÛÉ á㪠ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³Ù ÙÛáõë Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, ³å³ å³ñïáõÃÛ³Ý ÏÙ³ïÝí»ù áã û ÁÝïñáÕÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó, ³ÛÉ Ó»ñ ë»÷³Ï³Ý Ý»ñùÇÝ Ñ³Ï³ëáõÃÛáõÝÝ»ñÇ å³ï׳éáí:
Ü»ñ·ñ³íí³Í »Õ»ù ï»Õ³Ï³Ý ٳϳñ¹³ÏáõÙ ÜáõÛÝÇëÏ »Ã» Ó»ñ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ ³½·³ÛÇÝ Ù³Ï³ñ¹³ÏáõÙ ÁÝݹÇÙ³¹Çñ ¿ ϳ٠ÝáõÛÝÇëÏ »Ã» ³ÛÝ ÁݹѳÝñ³å»ë Ý»ñϳ۳óí³Í ã¿ ³½·³ÛÇÝ ËáñÑÁñ¹³ñ³ÝáõÙ, ¹áõù å»ïù ¿ ³å³Ñáí»ù Ó»ñ Ý»ñϳÛáõÃÛáõÝÁ ï»Õ³Ï³Ý »õ ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝ Ù³Ï³ñ¹³ÏÝ»ñáõÙ: гïϳå»ë ³é³çÇÝÁ Ó»½ ÑdzݳÉÇ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ÏÁÝÓ»éǪ Ç óáõÛó ¹Ý»Éáõ Ó»ñ ³ñÅ»ùÁ ÁÝïñ³½³Ý·í³ÍÇ ³éç»õ: êÏë»ù ß÷í»É Ù³ñ¹Ï³Ýó Ñ»ï, å³ñ½»ù Ýñ³Ýó Ùï³Ñá·áõÃÛáõÝÝ»ñÁ »õ ³é³ç³ñÏ»ù ³ç³Ïó»É Ýñ³Ýó, »ñµ Ýñ³Ýù ·áñÍ »Ý áõÝ»ÝáõÙ ï»Õ³Ï³Ý í³ñã³Ï³Ý Ù³ñÙÇÝÝ»ñÇ Ñ»ï, ϳ٠³Û¹ ËݹÇñÝ»ñÝ ³ñͳñÍ»É ù³Õ³ù³ÛÇÝ ËáñÑñ¹áõÙ: γñáÕ »ù ݳ»õ ³Û¹ ËݹÇñÝ»ñÝ ÁÝïñ»É Éñ³ïí³Ï³Ý Ù³ñÙÇÝÝ»ñÇ ÙÇçáóáíª ¹ñ¹»Éáí ÇßËáÕ 212 ÒºèܲðÎ.
ÆÝãå»ë ÉÇÝ»É ËáñÑñ¹³ñ³Ýáõ٠ϳ٠ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ
Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ ù³ÛÉ»ñ ϳï³ñ»Éáõ ¹ñ³Ýó áõÕÕáõÃÛ³Ùµ: âÝ³Û³Í ¹áõù ã»ù ϳñáÕ ³ÙµáÕç ï³ñí³ ÁÝóóùáõÙ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÷áõÉÇ ÝáõÛÝ ÇÝï»ÝëÇíáõÃÛ³Ùµ ß³ñáõÝ³Ï»É ù³ñá½ã³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ, ë³Ï³ÛÝ å»ïù ¿ ç³Ý³É áõß³¹ñáõÃÛ³Ý Ï»ÝïñáÝáõÙ ÙÝ³É ß³ñáõÝ³Ï³Ï³Ý ù³ñá½ãáõÃÛ³Ý ÙÇçáóáí:
² ç³ÏÇóÝ»ñ áñáÝ»ù öáñÓ»ù ·ïÝ»É ¹³ßݳÏÇóÝ»ñ »õ Ó»õ³íáñ»ù ³ñï³ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý ù³Õ³ù³óÇ³Ï³Ý ³ç³ÏóáõÃÛ³Ý Ñ»ÝùÁ։ êÇݹÇϳïÝ»ñÁ, ·áñͳïáõÝ»ñÇ »õ ëå³éáÕÝ»ñÇ ÁÝÏ»ñ³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, ѳÛïÝÇ Ï³Ù ³½¹»óÇÏ Ù³ñ¹ÇÏ »õ ß³ï áõñÇßÝ»ñ ϳñáÕ »Ý û·Ý»É Ó»ñ ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇ ï³ñ³ÍÙ³ÝÁ »õ, í»ñçÇÝ Ñ³ßíáí, Ó³ÛÝ»ñ µ»ñ»É:
²ÝÏ³Ë ³ÛÝ µ³ÝÇó,
¹áõù
ϳé³í³ñáõÃÛáõÝáõÙ »ù, û Áݹ¹ÇÙáõÃÛ³Ý ß³ñù»ñáõÙ, ³Ûë Ó»éݳñÏáõÙ Ý»ñϳ۳óí³Í ÙÇ ß³ñù ·³Õ³÷³ñÝ»ñ »õ ³é³Ýóù³ÛÇÝ ËݹÇñÝ»ñ ϳñáÕ »Ý û·ï³Ï³ñ ÉÇÝ»É Ñ³Ýñ³ÛÇÝ ß³Ñ»ñÇ å³ßïå³ÝáõÃÛ³ÝÝ áõÕÕí³Í ³ß˳ï³ÝùÁ µ³ñ»É³í»Éáõ »õ Ó»ñ ³½³ï³Ï³Ý é³½Ù³í³ñáõÃÛáõÝÝ Áëï å³ïß³×Ç Çñ³Ï³Ý³óÝ»Éáõ ѳٳñ:
ÒºèܲðÎ. ÆÝãå»ë ÉÇÝ»É ËáñÑñ¹³ñ³Ýáõ٠ϳ٠ϳé³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ
213
вìºÈì²Ì
²Ä º ¸ Î àô ê²Î ò àô ÂÚ²Ü ¸ºðÜ à ô Ü Þ ²Ü²Îàô ÂÚàô ÜÀ §Àëï Çëª ù³Õ³ù³Ï³Ý ³½³ï³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ÇÙ³ëïÁ μÝ³í ³ÛÝ ã¿, áñ μ³ñÛ³ó³Ï³Ù ѳÛñ³Ï³Ý Ï»óí³Íù ÁݹáõÝ³Í ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍÇãÝ»ñÁ Ó»õ³óÝ»Ý, û ³Ù»Ý ÇÝã ·Çï»Ý μáÉáñÇó ɳí, »õ ÷³ÛÉ»óÝ»Ý Çñ»Ýó Ï»ñå³ñÁ: ²ÛÝ Ïáãí³Í ¿ Ýå³ëï»Éáõ, áñ Ù³ñ¹ÇÏ ûÅïí»Ý ù³Õ³ù³óÇ³Ï³Ý Ñ³ë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý »õ ù³Õ³ù³Ï³Ý ÅáÕáíñ¹³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³éáõóÙ³Ý Ï³ñáÕáõÃÛ³Ùμ, áñ ³å³Ñáíí»Ý ù³Õ³ù³óÇ³Ï³Ý ³½³ïáõÃÛáõÝÝ»ñÝ áõ Ù³ñ¹áõ Çñ³íáõÝùÝ»ñÁ, ϳ½Ù³íáñí»Ý Çëϳå»ë μ³ó, Ýáñ»ÏÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ѳë³Ý»ÉÇ ïÝï»ë³Ï³Ý ßáõϳݻñ, áñ ·áÛáõÃÛ³Ý Çñ³íáõÝù áõÝ»Ý³Ý »õ ³½³ïáñ»Ý ßñç³Ý³éí»Ý ·³Õ³÷³ñÝ»ñÁ, ³åñ³ÝùÝ»ñÁ »õ ³å³ÑáííÇ Ù³ñ¹Ï³Ýó ³½³ï ï»Õ³ß³ñÅÁ, áñ »ñ³ß˳íáñí»Ý μáÉáñ ³Ûë ³ñÅ»ùÝ»ñÁ ѳÝáõÝ ºõñáå³ÛÇ ³å³·³ÛǦ19: ºõñáå³Ï³Ý ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÝ ³é³çÇÝÝ ¿ÇÝ, áñ 19 ²ÝÝ»ÙÇ Ü»ÛÃë-àõÛïï»μñáù, ºÊ å³ï·³Ù³íáñ, 20052011ÃÃ. ²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ý³Ë³·³Ñ, §²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ¿íáÉÛáõóÇ³Ý »õ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ¦, ¿ç»ñ 93-100 (¿ç 93), §ºõñáå³Ï³Ý ï»ë³ÝÏÛáõÝ, ³Ý¹ñ³½·³ÛÇÝ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñ »õ »íñáå³Ï³Ý ÅáÕáíñ¹³í³ñáõÃÛáõݦ, 3-ñ¹ ÃáÕ³ñÏáõÙ, ·³ñáõÝ, 2006Ã., ºõñáå³·ÇïáõÃÛ³Ý ýáñáõÙ՝ Ññ³ï³ñ³Ïí³Í ºíñáå³ÛÇ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ÏáÕÙÇó։ 214
ÒºèܲðÎ. гí»Éí³Í-²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ¹»ñÝ áõ Ý߳ݳÏáõÃÛáõÝÁ
ϳéáõó»óÇÝ »õñáå³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ϳ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝ: Îáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ ÑÇÙݳ¹ñí»ó 1976 Ã. Ù³ñïÇ 26-ÇÝ ¶»ñÙ³ÝdzÛÇ Þïáõï·³ñï ù³Õ³ùáõÙ ºõñáå³Ï³Ý ËáñÑñ¹³ñ³ÝÇ ³é³çÇÝ áõÕÇÕ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇó ³é³ç: ²Û¹ Å³Ù³Ý³Ï ºõñáå³Ï³Ý ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¹³ßÝáõÃÛáõÝÁ ϳ½Ùí³Í ¿ñ »õñáå³Ï³Ý 7 »ñÏñÝ»ñ Ý»ñϳ۳óÝáÕ 9 ³Ý¹³Ù Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇó: ºõñáå³Ï³Ý ¹³ßݳ·ñ»ñáõÙ ï»Õ ·ï³Í ÷á÷áËáõÃÛáõÝÇó Ñ»ïá º²Ä´ (³ÛÅÙª ²Äº¸) Ïáõë³ÏóáõÃÛ³ÝÁ ïñí»ó ÉdzñÅ»ù ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý å³ßïáÝ³Ï³Ý Ï³ñ·³íÇ׳Ï: 2011 Ã. ÑáõÉÇëÇÝ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ ϳ½Ùí³Í ¿ñ »õñáå³Ï³Ý 36 »ñÏñÝ»ñ Ý»ñϳ۳óÝáÕ 55 ³Ý¹³Ù Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇó: àñå»ë ÑÇÙݳñ³ñ ÷³ëï³ÃáõÕà Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ ÁݹáõÝ»ó 1976 Ã. Þïáõï·³ñïÛ³Ý Ñéã³Ï³·ÇñÁ20, áñáõÙ ³Ù÷á÷í³Í »Ý ³é ³Ûëûñ Çñ»Ýó ³ñ¹Ç³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ å³Ñå³Ý³Í ÙÇ ß³ñù ÑÇÙݳÝå³ï³ÏÝ»ñ: ²Äº¸-Ý ÁݹѳÝáõñ ï³ÝÇùÇ ï³Ï ¿ ³éÝáõÙ ºõñáå³ÛÇ ³ÛÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ³ÝѳïÝ»ñÇÝ, áñáÝù Ó·ïáõÙ »Ý ³Ùñ³åݹ»É Ñ»ï»õÛ³É ëϽμáõÝùÝ»ñÁ. ѽáñ³óÝ»É ³½³ï³Ï³Ý ß³ñÅáõÙÁ ºõñáå³Ï³Ý ØÇáõÃÛáõÝáõÙ »õ ³ÙμáÕç ºõñáå³ÛáõÙ, Ñ»ï³Ùáõï ÉÇÝ»É ÁݹѳÝáõñ ѳÛï³ñ³ñÇ ·³Éáõ 20 http ://www.eldr.eu/en/about-eldr/index.php ÒºèܲðÎ. гí»Éí³Í-²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ¹»ñÝ áõ Ý߳ݳÏáõÃÛáõÝÁ
215
ºõñáå³Ï³Ý ØÇáõÃÛ³Ý íñ³ ³½¹»óáõÃÛáõÝ áõÝ»óáÕ μáÉáñ ϳñ»õáñ ѳñó»ñÇ ßáõñç,
Çñ³½»Ï»É ѳÝñáõÃÛ³ÝÁ »õ Ý»ñ³é»É Ýñ³Ý ÙdzëÝ³Ï³Ý »íñáå³Ï³Ý ÅáÕáíñ¹³í³ñáõÃÛ³Ý Ï³éáõóÙ³Ý ·áñÍáõÙ,
³ç³Ïó»É Çñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ »õ ѳٳϳñ·»É Ýñ³Ýó ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ ºíñáå³Ï³Ý ËáñÑñ¹³ñ³ÝÇ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ,
ËÃ³Ý»É ³½³ï³Ï³Ý ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý ËÙμ³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù³ëݳÏóáõÃÛáõÝÁ μáÉáñ ÙÇç³½·³ÛÇÝ ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý í»Ñ³ÅáÕáíÝ»ñáõÙ,
Ùß³Ï»É ë»ñï ³ß˳ï³Ýù³ÛÇÝ Ñ³ñ³μ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñ ë»÷³Ï³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ, Ýñ³Ýó ³½·³ÛÇÝ ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý ËÙμ³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, ºõñáËáñÑñ¹³ñ³ÝáõÙ ²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý ËÙμÇ, ÙÇç³½·³ÛÇÝ ³ÛÉ ³ëå³ñ»½Ý»ñáõÙ ·áñÍáÕ ³½³ï³Ï³Ý ËÙμ»ñÇ, ØÇç³½·³ÛÇÝ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÇ» Ñ»ï »õ Ýñ³Ýó ÙÇç»õ:
²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ù»ÝûñÛ³ ջϳí³ñáõÃÛáõÝÝ Çñ³Ï³Ý³óíáõÙ ¿ áõÕÕ³ÏÇáñ»Ý ÁÝïñí³Í ÷áùñ ´ÛáõñáÛÇ (í³ñãáõÃÛ³Ý) ÏáÕÙÇó ϳ½Ùí³Í ݳ˳·³ÑÇó, 7 ÷áËݳ˳·³ÑÝ»ñÇó »õ ·³ÝÓ³å»ïÇó: Îáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ý³ËÏÇÝ Ý³Ë³·³ÑÝ»ñÝ »Ý ¹ñ³ ÑÇÙݳ¹Çñ ݳ˳·³Ñ, ÈÛáõùë»Ùμáõñ·Ç ݳËÏÇÝ í³ñã³å»ï ¶³ëÃáÝ ÂáñÝÁ, ÈÛáõùë»Ùμáõñ·Ç 216
ÒºèܲðÎ. гí»Éí³Í-²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ¹»ñÝ áõ Ý߳ݳÏáõÃÛáõÝÁ
ÄáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³é³çÝáñ¹ »õ ݳËÏÇÝ ÷áËí³ñã³å»ï øáÉ»ï üÉ»ßÁ, ´»É·Ç³ÛÇ Ý³ËÏÇÝ ÷áËí³ñã³å»ï àõÇÉÉÇ ¹Á øÉ»ñùÁ, ¸³ÝdzÛÇ Ý³ËÏÇÝ ÷áËí³ñã³å»ï àõý» ¾É»Ù³ÝÚ»Ýë»ÝÁ, ¶»ñÙ³ÝdzÛÇ ³ñï³ùÇÝ ·áñÍ»ñÇ Ý³Ë³ñ³ñ ì»ñÝ»ñ ÐáÛ»ñÁ »õ ºõñáå³Ï³Ý ËáñÑñ¹³ñ³ÝÇ ³Ý¹³Ù áõ å»ï³Ï³Ý ݳ˳ñ³ñ ²ÝÝ»ÙÇ Ü»ÛÃëàõÛïï»μñáùÁ: ²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Õ»Ï³í³ñÝ»ñÇ »õ ݳ˳ñ³ñÝ»ñÇ Ñ³Ý¹ÇåáõÙÝ»ñÝ Ç ÙÇ »Ý μ»ñáõÙ í³ñã³å»ïÝ»ñÇÝ »õ ²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³é³çÝáñ¹Ý»ñÇ ³í»ÉÇ É³ÛÝ ó³ÝóÇÝ áõ ºõñáå³Ï³Ý ËáñÑñ¹³ñ³ÝÇ ²½³ï³Ï³Ý ËÙμÇ Õ»Ï³í³ñáõÃÛ³ÝÁ: سëݳÏÇóÝ»ñÇ ÃíáõÙ »Ý ݳ»õ ³ñï·áñÍݳ˳ñ³ñÝ»ñ, ѳÝÓݳϳï³ñÝ»ñ: ÊáõÙμÁ ùÝݳñÏáõÙ áõ ¹Çï³ñÏáõÙ ¿ ºõñáå³Ï³Ý ØÇáõÃÛ³Ý í»ó³ÙëÛ³ ݳ˳·³ÑáõÃÛ³Ý Ñ³ñó»ñÁ: ²Ûë ÷áËϳå³Ïóí³ÍáõÃÛáõÝÁ ѳïϳå»ë ϳñ»õáñ ¿ »õñáå³Ï³Ý ϳé³í³ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ »õ ºõñáѳÝÓݳÅáÕáíáõÙ »õñáå³Ï³Ý ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÇ å³ïß³× Ý»ñϳ۳óí³ÍáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ: ²Ù»Ý³ÙÛ³ ÏáÝ·ñ»ëÁ áñáßáõÙÝ»ñÇ ÁݹáõÝÙ³Ý ·»ñ³·áõÛÝ Ñ³ñóÏÝ ¿ ϳ½Ùí³Í ³Ý¹³Ù Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ å³ïíÇñ³ÏÝ»ñÇó, ²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý ËÙμ³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇó, ºõñáѳÝÓݳÅáÕáíáõÙ ²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³Ý¹³ÙÝ»ñÇó »õ §ºõñáå³Ï³Ý ³½³ï³Ï³Ý »ñÇï³ë³ñ¹Ý»ñ¦-Ç (LYMEC) Ý»ñϳ۳óáõóÇãÝ»ñÇó: ÒºèܲðÎ. гí»Éí³Í-²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ¹»ñÝ áõ Ý߳ݳÏáõÃÛáõÝÁ
217
ÎáÝ·ñ»ëÝ ÁÝïñáõÙ ¿ ݳ˳·³ÑÇÝ, ÷áËݳ˳·³ÑÝ»ñÇÝ »õ ·³ÝÓ³å»ïÇÝ »ñÏáõ ï³ñÇÝ Ù»Ï ³Ý·³Ù »õ ³ÝóϳóÝáõÙ ùí»³ñÏáõÃÛáõÝ í³ñíáÕ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý áñáßáõÙÝ»ñÇ áõ ºõñáËáñÑñ¹³ñ³ÝÇ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÁÝïñ³Ï³Ý Ñéã³Ï³·ñÇ ßáõñç: ÎáÝ·ñ»ëÇÝ å³ñμ»ñ³μ³ñ Ù³ëݳÏóáõÙ »Ý Ùáï 500 å³ïíÇñ³ÏÝ»ñ »õ ÑÛáõñ»ñ: ²Äº¸ ÊáñÑáõñ¹Á Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý áñáßáõÙÝ»ñ ϳ۳óÝáÕ »ñÏñáñ¹ ³Ù»Ý³μ³ñÓñ ³ïÛ³ÝÝ ¿ »õ ѳí³ùíáõÙ ¿ ³éÝí³½Ý ï³ñÇÝ »ñÏáõ ³Ý·³Ù: ÈÇÇñ³í ³Ý¹³Ù Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ å³ïíÇñ³ÏÝ»ñÝ áõÝ»Ý ËáëùÇ »õ ²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³ÝáõÝÇó ѳݹ»ë ·³Éáõ Çñ³íáõÝù: ÊáñÑáõñ¹Á ѳëï³ïáõÙ ¿ ³Ý¹³Ù³ÏóÙ³Ý Ñ³Ûï»ñÁ, ³Ý¹³Ù³í׳ñÝ»ñÁ, Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ï³ñ»Ï³Ý μÛáõç»Ý »õ μáÉáñ ѳßÇíÝ»ñÁ, Ý߳ݳÏáõÙ ¿ ¶É˳íáñ ù³ñïáõÕ³ñÇÝ: ²Äº¸ ³Ý¹³ÙáõÃÛáõÝÁ μ³ó ¿ ºõñáå³ÛÇ μáÉáñ ³ÛÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ, áñáÝù ÁݹáõÝáõÙ »Ý Þïáõï·³ñïÇ Ñéã³Ï³·ÇñÁ: ø³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ·áñÍáõÙ ¿ ²Äº¸ ³Ý¹³Ù³ÏóáõÃÛ³Ý 3 ¹³ë³Ï³ñ·áõÙ: ÈÇÇñ³í ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ ÉdzñÅ»ù Ï»ñåáí Ù³ëݳÏóáõÙ »Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³ÙμáÕç ù³Õ³ù³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³ÝÁ »õ ³ß˳ï³ÝùÇÝ: Üñ³Ýù áõÝ»Ý ë»÷³Ï³Ý å³ïíÇñ³ÏÝ»ñÇ ÙÇçáóáí Çñ»Ýó ï»ë³Ï»ïÁ μ³ñÓñ³Ó³ÛÝ»Éáõ Çñ³íáõÝù Ý»ñ³éÛ³É áñáßáõÙÝ»ñÇ ÁݹáõÝÙ³Ý ³é³ç³ñÏáõÃÛáõÝÝ»ñ ³Ý»ÉÁ ²Äº¸ ÎáÝ218
ÒºèܲðÎ. гí»Éí³Í-²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ¹»ñÝ áõ Ý߳ݳÏáõÃÛáõÝÁ
·ñ»ëÇ »õ ÊáñÑñ¹Ç ѳݹÇåáõÙÝ»ñáõÙ: Üñ³Ýù ϳñáÕ »Ý ÷á÷áËáõÃÛáõÝ ÙïóÝ»É »õ ùí»³ñÏ»É é³½Ù³í³ñ³Ï³Ý ÷³ëï³ÃÕûñÇ (ûñÇÝ³Ï áñáßáõÙÝ»ñÇ Ï³Ù ÁÝïñ³Ï³Ý Ù³ÝÇý»ëïÇ) í»ñ³μ»ñÛ³É, ÇÝãå»ë ݳ»õ ùí»³ñÏ»É »õ ³é³ç³¹ñ»É ûÏݳÍáõÝ»ñ ²Äº¸ Ïáõë³Ïó³Ï³Ý ´ÛáõñáÛÇ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ: Üñ³Ýù ϳñáÕ »Ý Ù³ëݳÏó»É í»ñ³å³ïñ³ëïÙ³Ý ¹³ëÁÝóóÝ»ñÇ, ѳïϳå»ë ݳËÁÝïñ³Ï³Ý ù³ñá½³ñß³íÇ í»ñ³μ»ñÛ³É ³ÛÝáõÑ»ï»õ ï»Õ³Ï³Ý ϳ٠³½·³ÛÇÝ Ù³Ï³ñ¹³ÏáõÙ Ý»ñϳ۳óÝ»Éáí ù³ñá½³ñß³íÇ áÉáñïáõÙ Ïáõï³Ïí³Í É³í³·áõÛÝ ÷áñÓÁ, ϳ٠ٳëݳÏó»É é³½Ù³í³ñáõÃÛ³Ý ³ÛÉ áÉáñïÝ»ñÇÝ ÝíÇñí³Í áõëáõóáÕ³Ï³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇÝ: Üñ³Ýù ϳñáÕ »Ý ¹ÇÙ»É »õ ëï³Ý³É ýÇݳÝë³íáñáõÙ Çñ»Ýó Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý Ï³Ù ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇ ³é³ç˳ճóÙ³ÝÁ Ýå³ëïáÕ Íñ³·ñ»ñÇ Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý Ñ³Ù³ñ: ¶áñÍÁÝÏ»ñ ϳ٠¹Çïáñ¹ ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ ã»Ý û·ïíáõÙ ³Ý¹³Ù³ÏóáõÃÛ³Ý μáÉáñ ³é³í»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñÇó (áõÝ»Ý ËáëùÇ, µ³Ûó áã Ó³ÛÝÇ Çñ³íáõÝù), ë³Ï³ÛÝ Ï³ñáÕ »Ý ó³Ýϳó³Í å³ÑÇ áñáßáõ٠ϳ۳óÝ»É ÉÇÇñ³í ³Ý¹³Ù ¹³éݳÉáõ í»ñ³μ»ñÛ³É: 2011Ã. Ù»ÏݳñÏ»ó ݳ»õ ³ÝѳïÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ·áñÍáÕ Ñ³Ù³·áñͳÏó³ÛÇÝ ³Ý¹³ÙáõÃÛáõÝÁ: àñå»ë »íñáå³Ï³Ý ³é³çÇÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝ ²Äº¸-Á Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ¿ ÁÝÓ»éÝáõÙ ³ÝѳïÝ»ñÇÝ (áñáÝù å³ñï³¹Çñ ã¿, áñ å³ïÏ³Ý»Ý áñ»õ¿ ²Äº¸ ³Ý¹³Ù Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý) ¹³éÝ³É ºõñáå³Ï³Ý ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý áõÕÇÕ ³Ý¹³Ù: ÒºèܲðÎ. гí»Éí³Í-²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ¹»ñÝ áõ Ý߳ݳÏáõÃÛáõÝÁ
219
²ß˳ñÑÇ ³ÛÉ ³½³ï³Ï³Ý ϳ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñ »õ í»ñÉáõÍ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÝ»ñ
ºõñáå³ÛÇ ³½³ï³Ï³Ý ÁÝï³ÝÇù. ²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ áõ Çñ ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ. ó³ÝϳÝáõÙ »ù ϳå ѳëï³ï»É ºõñáå³ÛáõÙ ·áñÍáÕ Ó»ñ ³½³ï³Ï³Ý ùáõÛñ-Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ»ï: ²Ûó»É»ù ²Äº¸ ³Ý¹³Ù Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, ËáñÑñ¹³ñ³ÝÝ»ñáõÙ »õ ϳé³í³ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ Ý»ñϳ۳óí³Í ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÇ ÁݹѳÝñ³Ï³Ý ïíÛ³ÉÝ»ñÇ ßï»Ù³ñ³Ý http :// members.eldr.eu/ ÊáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý ËÙμ³ÏóáõÃÛáõÝ (²Äº¸, ALDE) ºõñáå³Ï³Ý ËáñÑñ¹³ñ³ÝÇ ³½³ï³Ï³Ý ËÙμ³ÏóáõÃÛáõÝÁ ²Äº¸ ³Ý¹³Ù Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ »õ ³ÛÉ ÅáÕáíñ¹³í³ñ³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñ Ý»ñϳ۳óÝáÕ ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³ÝÝ»ñÇ ¹³ßÇÝù ¿: ¸ñ³ 85 ³Ý¹³ÙÝ»ñÁ (áñáÝóÇó 72-Á ²Äº¸ ³Ý¹³Ù Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇó) Ó»õ³íáñ»É »Ý »ññáñ¹ ³Ù»Ý³áõÅ»Õ ËÙμ³ÏóáõÃÛáõÝÁ ºõñáå³Ï³Ý ËáñÑñ¹³ñ³ÝáõÙ (ï»ëª www.alde.eu ϳÛùÁ) ºñÇï³ë³ñ¹³Ï³Ý ϳ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝ (LYMEC) ÆÝãå»ë »õ ²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÁ, LYMEC-Á ÑÇÙݳ¹ñí»É ¿ 1976 Ã.-ÇÝ §ºõñáå³Ï³Ý ѳٳÛÝùÇ ³½³ï³Ï³Ý ³ñÙ³ï³Ï³Ý »ñÇï³ë³ñ¹áõÃÛ³Ý ß³ñÅáõÙ¦ ³Ýí³Ý ï³Ï: àñå»ë ²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý 220
ÒºèܲðÎ. гí»Éí³Í-²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ¹»ñÝ áõ Ý߳ݳÏáõÃÛáõÝÁ
»ñÇï³ë³ñ¹³Ï³Ý ϳ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝ »õ ºõñáËáñÑñ¹³ñ³ÝáõÙ ¹ñ³ ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý ËÙμ³ÏóáõÃÛáõÝ, LYMEC-Á »õë Ýå³ï³Ï áõÝÇ ï³ñ³Í»É ³½³ï³Ï³Ý ³ñÅ»ùÝ»ñÁ »õ Ýå³ëïáõÙ ¿ »õñáå³Ï³Ý »ñÏñÝ»ñÇ »ñÇï³ë³ñ¹áõÃÛ³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý »õ ÏñÃ³Ï³Ý ½³ñ·³óÙ³ÝÁ: Àݹ·ñÏ»Éáí ³Ý¹³ÙÝ»ñ 33 »ñÏñÝ»ñÇó 58 ϳ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝ, ³ÛÝ Ï³½Ùí³Í ¿ ³Ý¹³Ù ϳ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñÇó »õ ³ÝÑ³ï ³Ý¹³ÙÝ»ñÇó: Üñ³Ýó ·É˳íáñ Ýå³ï³ÏÁ ³½³ï³Ï³Ý »õ ¹³ßݳÛÇÝ ºõñáå³ÛÇ ëï»ÕÍáõÙÝ ¿ (ï»ëª www.lymec.eu ϳÛùÁ) ²Äº¸ ³Ýí³Ùμ ·áñÍáõÙ »Ý ݳ»õ ï³ñ³ï»ë³Ï ³ÛÉ ÙÇçËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý ³½³ï³Ï³Ý ËÙμ»ñ, ûñÇÝ³Ï ºõñáå³ÛÇ ÊáñÑñ¹Ç ÊáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý ì»Ñ³ÅáÕáíáõ٠ϳ٠ºØ ï³ñ³Í³ßñç³ÝÝ»ñÇ Ñ³ÝÓݳÅáÕáíáõÙ:
ØÇç³½·³ÛÇÝ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÁ (Liberal international) »õ ³ß˳ñÑÇ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: ØÇç³½·³ÛÇÝ ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñ
Ò»½ Ñ»ï³ùñùñáõÙ »Ý ³ß˳ñÑÇ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, ó³ÝϳÝáõÙ »ù ß÷í»É Ýñ³Ýó Ñ»ï »õ ÷áË³Ý³Ï»É ù³Õ³ù³Ï³Ý Ùïù»ñ »õ ÏÇëí»É É³í³·áõÛÝ ÷áñÓáí: γåí»ù Liberal international ϳ½Ù³Ï»ñåáõÃÛ³Ý Ñ»ï, áñÝ Çñ Ñáí³Ýáõ Ý»ñùá Ý»ñ³éáõÙ ¿ ³ÙμáÕç ³ß˳ñÑÇ ³½³ï³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ ÒºèܲðÎ. гí»Éí³Í-²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ¹»ñÝ áõ Ý߳ݳÏáõÃÛáõÝÁ
221
(www.liberal-international.org): ÐÇÙݳ¹ñí»Éáí 1947 Ãí³Ï³ÝÇÝ ³ÛÝ ¹³ñÓ»É ¿ áÕç ³ß˳ñÑáõÙ ³½³ï³Ï³Ý ·³Õ³÷³ñÝ»ñÇ ³é³ç³¹ñÙ³Ý, Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ áõŻճóÙ³Ý »õ ³½³ï³Ï³Ý ÅáÕáíñ¹³í³ñáõÃÛ³Ý ù³ç³É»ñÙ³Ý ³Ýݳ˳¹»å ѳñÃ³Ï ØÇç³½·³ÛÇÝ ³½³ï³Ï³Ý »ñÇï³ë³ñ¹áõÃÛáõÝ ²½³ï³Ï³Ý »ñÇï³ë³ñ¹áõÃÛ³Ý ÙÇç³½·³ÛÇÝ ý»¹»ñ³óÇ³Ý ³½³ï³Ï³Ý »ñÇï³ë³ñ¹³Ï³Ý ϳ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ïá³ÉÇóÇáÝ Ù³ñÙÇÝ ¿: ÆÙ³ó»ù ³í»ÉÇÝ Ñ»ï»õÛ³É Ñ³Ù³ó³Ýó³ÛÇÝ Ï³ÛùáõÙª //www.iflry.org
²½³ï³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý áõëáõóáõÙ »õ í»ñ³å³ïñ³ëïáõÙ:
Ò»½ Ñ»ï³ùñùñáõÙ »Ý ù³Õ³ù³Ï³Ý ÷áñÓ³éáõÃÛáõÝÝ áõ ¹ñ³ ÏÇñ³éÙ³Ý »Õ³Ý³ÏÝ»ñÁ.
γåí»ù ³½³ï³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ó»õ³íáñÙ³Ý »õ ù³Õ³ù³Ï³Ý Ïáõë³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ í»ñ³å³ïñ³ëïÙ³Ý áÉáñïáõÙ ·áñÍáÕ ÑÇÙݳ¹ñ³ÙÝ»ñÇ »õ í»ñÉáõÍ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÝ»ñÇ Ñ»ï: 2007 Ã. ÑÇÙݳ¹ñí³Í ºíñáå³Ï³Ý ³½³ï³Ï³Ý ýáñáõÙÁ (http://liberalforum.eu) ѳݹÇë³ÝáõÙ ¿ »õñáå³Ï³Ý ³½³ï³Ï³ÝÝ»ñÇ ÁÝï³ÝÇùÇ ù³Õ³ù³Ï³Ý ÑÇÙݳ¹ñ³ÙÁ: ²ÛÝ ÙdzíáñáõÙ ¿ ³½³ï³Ï³Ý ·³Õ³÷³ñ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÝ»ñÇÝ, ù³Õ³ù³Ï³Ý ÑÇÙݳ¹ñ³ÙÝ»ñÇÝ »õ ϳ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ ºõñáå³ÛÇ 222
ÒºèܲðÎ. гí»Éí³Í-²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ¹»ñÝ áõ Ý߳ݳÏáõÃÛáõÝÁ
áÕç ï³ñ³ÍùáõÙ ÐÇÙݳ¹ñ³ÙÁ Ñ»ï³Ùáõï ¿ Ñ»ï»õÛ³É Ýå³ï³ÏÝ»ñÇ Çñ³Ï³Ý³óÙ³ÝÁª áõëáõÙݳëÇñ»É, í»ñÉáõÍ»É »õ ³ç³Ïó»É »íñáå³Ï³Ý ѳÝñ³ÛÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³ÝÝ áõ »õñáå³Ï³Ý ÇÝï»·ñÙ³Ý ³é³çÁÝóóÇÝ ³éÝãíáÕ Ñ³ñó»ñÇ ßáõñç μ³Ý³í»×Ç Í³í³ÉÙ³ÝÁ ÏñÃáõÃÛ³Ý, í»ñ³å³ïñ³ëïÙ³Ý, ѻﳽáïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ »õ ºØ-áõÙ ³ÏïÇí ù³Õ³ù³óÇáõÃÛ³Ý ËóÝÙ³Ý ÙÇçáóáí: ²Ûëï»Õ ϳñ»ÉÇ ¿ ·ïÝ»É ïíÛ³ÉÝ»ñ μáÉáñ ³Ý¹³Ù ϳ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñÇ í»ñ³μ»ñ۳ɪ (http://liberalforum.eu/about-members.html): ¶»ñÙ³Ý³Ï³Ý Friedrich Naumann Stiftung für die Freiheit» ³½³ï³Ï³Ý ÑÇÙݳ¹ñ³ÙÁ (www.freiheit.org) ϳ½Ù»É ¿ ³ß˳ñÑáõÙ ·áñÍáÕ μ³½Ù³ÃÇí ³½³ï³Ï³Ý ·³Õ³÷³ñ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÝ»ñÇ ïíÛ³ÉÝ»ñÇ ßï»Ù³ñ³Ý (³é³ÛÅÙ áã ëå³éÇã): ²ÛÝ Ï³½Ùí³Í ¿ ·»ñٳݻñ»Ý, ѳë³Ý»ÉÇ ¿ Ùáõïù ·áñÍ»Éáõ ³éáõÙáí: ì»ñÉáõÍ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÝ»ñÁ ϳñ»ÉÇ ¿ áñáÝ»É Ï³Ùª Áëï ³Ýí³ÝÙ³Ý, ϳ٪ Áëï »ñÏñÝ»ñǪ (http://crm.freiheit.org/Thinktank/):
ÒºèܲðÎ. гí»Éí³Í-²Äº¸ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ¹»ñÝ áõ Ý߳ݳÏáõÃÛáõÝÁ
223
гٳѻÕÇݳÏÝ»ñ`
²ÜܺØÆ ÜºÚÂê-àôÚîðàø üÆÈÆä вÜêºÜ ÒºèܲðÎ ¶ðøàôÚÎ ²¼²î²Î²ÜàôÂÚ²Ü Ø²êÆÜ Îàôê²Îò²Î²Ü ²Þʲî²ÜøÆ àôÔºòàôÚò Ìñ³·ñÇ Õ»Ï³í³ñª ²ñ³Ù سÝáõÏÛ³Ý Â³ñ·Ù³ÝÇ㪠ê³Ùí»É »ÛÙáõñ³½Û³Ý ÊÙµ³·ÇñÝ»ñª
Ðñ³ï³ñ³ÏãáõÃÛáõÝ ïÝûñ»Ý` Ðñ³ï³ñ³Ïã³Ï³Ý ËÙμ³·Çñ` гٳϳñ·ã³ÛÇÝ ß³ñí³ÍùÁ »õ Óõ³íáñáõÙÁ` ÜϳñÇã` îå³·ñÇãª
²ñß³Ï ´³ÝáõãÛ³Ý ²Ý³ÑÇï ´áµÇÏÛ³Ý
²ñÙÇÝ» ØÇñáõÙÛ³Ý ìÇÏïáñ ØÇñáõÙÛ³Ý ²ñï³Ï ÎÇÉÇÏÛ³ÝÇ îÇ·ñ³Ý êáëáÛ³Ý ¾¹·³ñ äáÕáëÛ³Ý
îå³·ñáõÃÛáõÝÁª ûýë»Ã, ÃáõÕÃÁª ûýë»Ã, ã³÷ëÁª 70x100, 1/32: ̳í³ÉÁª 14 Ññ³ï. Ù³ÙáõÉ: Ò»éݳñÏÁ í³×³éùÇ »Ýóϳ ã¿: îå³ù³Ý³Ïª 1500 ûñÇݳÏ:
Š §ìdzÙÇñ¦ Ññ³ï³ñ³ÏãáõÃÛáõÝ, 2013 Ã. îå³·ñí»É ¿ §ìdzÙÇñ¦ êäÀ ïå³ñ³ÝáõÙ §ìdzÙÇñ¦ êäÀ, ºñ»õ³Ý, êáë»Ç 13
¾É. ÷áëï` viamir@rambler.ru, Ñ»é. 094 645 805