Jones Day Amsterdam: Samenwerking in cross border deals

SAMENWERKING IN CROSS BORDER DEALS

Jones Day Amsterdam is het laatste kantoor buiten de VS dat de Amerikaanse reus in advocatuur wereldwijd opende. Als gateway naar Europa. Medio 2013 begonnen aan de Zuidas, en nu, met het kantoor aan het Concertgebouwplein, gegroeid tot vestiging met 50 advocaten en (kandidaat)-notarissen. Floris Pierik, Marc Rijkaart van Cappellen, Maarten de Boorder en Sophie Dijkmans over cross border M&A.

TEKST CHARLES SANDERS

Jones Day is wereldwijd toonaangevend in advisering bij fusies en overnames. Afgelopen vijf jaar adviseerden 400 M&A advocaten van het kantoor in zeventien landen cliënten bij meer dan 3000 transacties voor overnamesommen van in totaal 1,5 biljoen dollar. Sinds 2013 draagt de Amsterdamse vestiging, het laatste kantoor dat Jones Day mondiaal opende, daar een behoorlijk steentje aan bij.

“De deals waaraan we werken hebben vaak een cross border element”, zegt Floris Pierik, Partner Jones Day Amsterdam. “Soms staan we een buitenlandse corporate of investeerder bij, soms bieden we voor een Nederlandse investeerder op een target met operaties in meerdere landen. Veel Nederlandse bedrijven in de portfolio van private equity spelers waar wij voor optreden, hebben hun grootste afzetmarkt buiten onze grenzen. Dan bieden wij vaak meerwaarde; soms is het logischer met bijvoorbeeld een buitenlandse IP of data privacy expert te werken. We kunnen zeer snel opschalen naar een internationaal team op maat.”

Cross border, cross expertise, als accent, omschrijft Maarten de Boorder, senior associate bij Jones Day, die handelswijze. “Daardoor kent iedereen elkaar”, vult Floris Pierik aan. “Een platte organisatie, gericht op onderlinge samenwerking om wereldwijd cliënten het beste te bedienen.” “Met het toenemen van cross border aspecten in transacties, zijn de global fi rms in het voordeel. Daarnaast blijven de Verenigde Staten sterk domineren, zowel in deal structuring als in trends, bijvoorbeeld SPACs. De groei van Amerikaanse invloed op het Europese vaste land neemt alleen maar toe. Voor ons ideaal, met 18 kantoren in de VS. We zien steeds meer Nederlandse corporates ons inschakelen voor Amerikaanse transacties”, vertelt Marc Rijkaart van Cappellen, Partner Jones Day Amsterdam.

Eén van de meest recente transacties is de acquisitie van het Nederlandse Vivera door de Braziliaanse corporate JBS. Vivera is Europa’s grootste onafhankelijke producent van plant based food, JBS de mondiale nummer 2 in voedselproductie. Sophie Dijkmans is één van de Jones Day-advocaten die de Brazilianen tijdens het aankooptraject adviseerde.

PRACHTIG NEDERLANDS BEDRIJF

“Een typische cross border deal voor Jones Day”, zegt Dijkmans. “Wij traden op voor de grote corporate JBS, de over te nemen partij was het Nederlandse Vivera. Ik houd van advisering waarbij het gaat om nieuwe producten als vleesvervangers. JBS wil met de acquisitie verdere stappen zetten in de productie van vleesvervangend voedsel, wil toewerken naar het moderner maken van hun producten, dat past natuurlijk helemaal in de

Floris Pierik

tijdgeest van nu. En Vivera is een pionier in die ontwikkeling van plant based maaltijdcompomenten, dat doen ze al sinds 1990; een prachtig Nederlands bedrijf!”

Een hectische tijd, voor Sophie Dijkmans en haar collega’s. Niet alleen vanwege het tijdsverschil tussen Nederland en Brazilië en onbekendheid met bijvoorbeeld W&I insurance, maar ook omdat het juridische proces amper twee maanden heeft geduurd. “We begonnen in maart, het betrof een competitief biedingsproces, er was dus druk op de ketel. Maar deze deal ging uiteindelijk heel snel, zeker als je bedenkt hoe groot JBS is.”

Sophie Dijkmans adviseerde ook SHV Energy met de verkoop van de LPG business Primagaz aan DCC, Husqvarna bij de acquisitie van Blastrac, PETRONAS Chemicals bij de aankoop van de Nederlandse Da Vinci Group van Bencis, Garmin bij de acquisitie van het – relatief kleine – Nederlandse familiebedrijf Tacx. Om maar een paar wapenfeiten van de 33-jarige op te sommen. De acquisitie van Vivera was voor haar ook een persoonlijke race tegen de klok, omdat de overeenkomst tussen beide partijen amper twee weken voor ze met zwangerschapsverlof ging, kon worden getekend. “Ja, dat was wel een dingetje”, zegt ze lachend. Het wachten is nu op goedkeuring van de mededingingsautoriteiten. Dat ik op verlof ben als die closing komt? Ach, mijn telefoon blijft het gewoon doen hoor, ik verdwijn niet van de wereld. En je kunt M&A nou eenmaal niet ‘een beetje’ doen!” Marc Rijkaart van Cappellen

TWENTS GEOTEXTIEL

Grensoverschrijdend en gecompliceerd is ook het lopende verkooptraject rond Koninklijke TenCate-dochter Geosynthetics, met roots in Hengelo en het huidige hoofdkwartier in de VS. Eigendom van Gilde Buy Out Partners, Parcom en Capital-A. Kopende partij: de Canadese branchegenoot Solmax, dat net als de Twentenaren wereldwijd geotextiel produceert, maar in andere markten opereert. Daar waar Geosynthetics zich richt op geotextielen en geokunststoffen voor onder andere transport, bouwplaats en water infrastructuur, richt Solmax zich op PE geomembranen.

Sophie Dijkmans

“Het grootste Canadese pensioenfonds CDPQ en investeerder Fonds FTQ, zijn grootaandeelhouders samen met de familie Cote”, zegt Maarten de Boorder.

“Geosynthetics is iets groter dan Solmax. Het is dus een transformerende transactie. Deze transactie had een grote Noord-Amerikaanse component. Dat gold ook voor de a-teams aan beide kanten", zegt De Boorder. “Maar die moesten dan weer door de Nederlandse auction hoepel springen” zegt Floris Pierik. “Het is dan belangrijk tijdig aan te geven waar de verschillen liggen. Om misverstanden en daarmee vertraging te voorkomen. Denk aan de timing van het auction proces, de transactiedocumentatie en de commitment letters voor de fi nanciering, en deal certainty in het algemeen. In Nederland doen we dingen anders dan in de VS, maar daar gaat het natuurlijk ook al jaren prima. Toch moeten bieders zich dan vaak aanpassen aan de regels die hier gelden. Helpen die brug te slaan en vermeende risico’s te relativeren. Dat is onze taak als adviseurs. En dat kan in sommige gevallen het verschil maken tussen winnen of net achter het net vissen. Ook aan de verkoopkant bieden wij hier toegevoegde waarde. We kunnen ook fl ippen naar Amerikaanse documentatie indien nodig”. Over de verkoopprijs van deze derde TenCate-dochter die in buitenlandse handen komt, kan Pierik niets zeggen. “Waarde is voor ons niet de differentiërende factor”, aldus Pierik. Maarten de Boorder

INTERNATIONAAL KERNTEAM

Het Amsterdamse kantoor had ook een groot aandeel in de verkoop door Suez van haar recycling- en recovery operations in vier landen – naast Nederland ook Duitsland, Luxemburg en Polen – aan PreZero, onderdeel van Schwarz Group, één van de grootste retail conglomeraten ter wereld. “Het proces begon midden in de coronacrisis, met een vendor due diligence-onderzoek in die vier verschillende landen. Nederland nam, met Duitsland, het grootste aandeel daarvan in beslag”, zegt De Boorder. “Ook deze deal had die typische Jones Day-ingrediënten, met veel verschillende speelborden. Wij werkten samen met onze kantoren in Parijs en Frankfurt. Dat is ook de gemene deler in veel transacties waarbij wij betrokken zijn; samenwerking met een internationaal kernteam van twee of drie Jones Day kantoren.” Eerdere deals met targets met operaties in verschillende landen waaraan de Boorder en Pierik werkten waren de verkoop door Aurelius Equity Opportunity van Solidus Group en Getronics, Gimv’s investering in Coolworld en de verkoop door Arsenal Capital Partners van IGM aan Astorg. Schwarz Group heeft ongeveer 1,1 miljard euro over

TRANSACTIES JONES DAY AMSTERDAM GENOEMD IN DIT ARTIKEL

2021 - JBS acquires Vivera from Gilde Buy Out Partners. - Solmax acquires TenCate Geosynthetics from Koninklijke Ten Cate. - Suez sells its recycling and recovery business in Netherlands, Germany, Luxembourg and Poland to PreZero (Schwarz group).

2020 - SHV Energy sells PrimaGaz to DCC Energy. - Permira acquires stake in Catawiki. - Ace Management and others invest in EclecticIQ. - Creadev as lead investor Private Placement and IPO Kingfish Zeeland.

2019 - Centerbridge Partners acquires Solidus Solutions from AURELIUS Equity Opportunities. - Petronas Chemicals acquires BRB International from Bencis Capital Partners. - Gimv acquires Coolworld Rentals. - Garmin acquires Tacx from Tacx Shareholders.

2018 - Arsenal Capital Partners sells IGM Resins to Astorg. Bron: Deal Database MenA.nl

voor de activiteiten van Suez in genoemde landen. Die activiteiten waren in 2019 goed voor een omzet van 1,11 miljard euro en een ebitda van ongeveer 100 miljoen euro. De Europese commissie maakte half april bekend onder voorwaarden geen problemen te hebben met de plannen van Schwarz en Suez. Omdat die, volgens mededingingscommissaris Margrethe Vestager, niet verstorend werken op de Europese markt. Ander advieswerk was er voor Jones Day bij de begeleiding van een grote fi nancieringsronde voor Catawiki, Europa’s grootste en meest bezochte gecureerde online marktplaats voor speciale objecten als bijzondere sieraden, horloges en klassieke auto’s. Het Growth Opportunities Fund van Permira investeerde 150 miljoen euro in Catawiki.

CORONA DUW IN DE RUG

De investering zal worden gebruikt om stappen te maken in technologie, marketing en het inhuren van meer experts in heel Europa. Verdere groei is het doel, waarbij de coronacrisis gezorgd heeft voor een fi kse duw in de rug: winkeliers hebben de marktplaats als verkoopkanaal ontdekt en consumenten beschikken over meer tijd om te zoeken naar bijzondere objecten.

Bastiaan Kout leidde het team namens Jones Day en deze transactie was net als de Suez deal een van de eersten die geheel digitaal en via video calls is afgerond. “De digitale component in transacties heeft natuurlijk een behoorlijke boost gehad en als pluspunt meer effi ciency gebracht. Maar of het er leuker op wordt...”, zegt Marc Rijkaart van Cappellen. “Technology, life sciences en healthcare en ook venture capital hebben een enorme boost gekregen”, zegt Floris Pierik, “en kleine bedrijven worden snel groot en wereldwijd actief.” Vorig jaar werkte hij onder andere aan de private placement en IPO van Kingfi sh Zeeland en de investering door ACE Management in EclecticIQ. “Dat speelt ons in de kaart.” Jones Day geldt als grote speler in technology/IP, life sciences en health, aan beide zijden van de oceaan. Het kantoor in Parijs is marktleider in venture capital en doet veel life sciences IPOs. Aan de oost- en westkust van de VS is Jones Day sterk vertegenwoordigd. “Ontwikkelingen op het gebied van bijvoorbeeld artifi cial intelligence, digital health, digital assets, fi ntech, virtual clininal trials en ook ESG worden mondiaal gedeeld. Ook door ons fondsenteam wordt internationaal samengewerkt”, zegt Pierik.

Door de pandemie zakten private equity-transacties in het begin van de crisis behoorlijk in, maar na de zomer volgde herstel. “De crisis heeft bijvoorbeeld op een sector als automotive en bedrijven die leverden aan de auto-industrie groot effect gehad, de handrem ging op lopende processen”, zegt Floris Pierik. “Daarentegen was er volop groei in healthcare, lifesciences en technology. De vlucht die venture capital maakte, was ongekend.” “Het lijkt nu weer business as usual, iedereen heeft het druk, er is heel veel beweging”, vult Marc Rijkaart van Cappellen aan. “Er is en blijft veel geld in de markt. Tegelijkertijd zet de trend van corporate carve outs zich voort en verwachten we meer distressed situaties. Daarnaast zie je, met het aantrekken van de markt, ook de pre- en post-acquisition structurering toenemen. Als het eerste kwartaal van 2021 een voorbode voor de overige negen maanden is, kan het niet anders dan een mooi M&A-jaar worden.” 

Dit artikel wordt u aangeboden door Jones Day

DE VAL EN HERRIJZENIS VAN D-REIZEN

De ondergang van D-reizen was niet het gevolg van de coronacrisis, al heeft die wel de laatste zet richting de afgrond gegeven. Maar belangrijker was dat het bedrijf niet goed heeft ingespeeld op digitalisering en andere trends die al jaren inbeuken op de sector. Een reconstructie van de val en de (gedeeltelijke) herrijzenis van het reisbureau.

TEKST JAN BLETZ BEELD SHUTTERSTOCK

De reisbranche werd in het eerste kwartaal van dit jaar wederom hard getroffen door corona met een 65 procent lagere omzet ten opzichte van dezelfde periode in 2020, meldde het CBS begin juni. En dan lag de omzet in de eerste drie maanden van 2020 al 23 procent lager dan in het eerste kwartaal van 2019. Kortom: de harde lockdowns, verplichte sluitingen van accommodaties en reisbeperkingen in veel landen troffen de sector in het hart en leidden tot dramatische bedrijfsprestaties – en in het geval van bedrijven als D-rt Groep, het moederbedrijf van reisketens D-reizen en VakantieXperts, zelfs tot de ondergang. Zo presenteerden de directieleden en eigenaren van D-rt Groep, Jan Henne De Dijn en Marije Haeck, het tenminste: toen hun bedrijf begin april 2021 door de rechtbank in Haarlem failliet werd verklaard, was dit volgens hen een rechtstreeks gevolg van de coronapandemie.

In werkelijkheid wankelde het bedrijf al langer. Zowel in 2018 als in 2019 draaide het verliezen van ruim 2 miljoen euro. In 2018 werd nog een omzet van 568,3 miljoen euro gerealiseerd, in 2019 liep die al terug naar 537,8 miljoen euro. 2020 was inderdaad een rampjaar: door alle lockdowns was de onderneming niet meer in staat om vakanties te verkopen en kwam er vrijwel geen geld meer binnen. Het bedrijf zette slechts 25 miljoen euro om, goed voor een commissie-omzet van 5 miljoen (waar het normaliter 60 miljoen verdient aan de verkoop van reizen van touroperators en andere aanbieders). Het verlies kelderde in 2020 naar 29 miljoen euro.

Een laatste zetje richting de afgerond, waar het bedrijf vervolgens in 2021 in tuimelde. Ten tijde van het faillissement bedroegen de uitstaande schulden 38 euro miljoen vanwege uitgegeven vouchers (in feite tegoedbonnen), twee miljoen aan allerlei concurrente crediteuren, plus vorderingen van het UWV (hoogte onbekend) en een niet nader bekendgemaakte belastingschuld – het bedrijf had in het coronajaar 2020 uitstel van betaling gekregen, die schuld stond uiteraard nog wel op de balans - en een miljoen of 5 schuld vanwege ontvangen NOW-steun. In totaal zou D-rt rond de 50 miljoen euro schuld hebben.

D-rt Groep heeft die belabberde resultaten jarenlang nog proberen af te wenden. Jan Henne De Dijn was tussen 2014 en 2019 Chief Restructuring Offi cer. In die hoedanigheid was hij verantwoordelijk voor de sanering van het bedrijf, en hield hij zich volgens het vakblad TravelPro onder andere bezig met het implementeren en beheren van een uitgebreid kostenbesparingsprogramma en een fundamenteel veranderingsprogramma. Dit omvatte ‘de herstructurering van de passieve kant van de balans, de implementatie van planning- en controletools en de opvolging van een uitgebreid innovatieprogramma’.

Dat klink rijkelijk vaag, maar duidelijk is dat de D-rt groep er ook in 2014 beroerd voorstond. De coronacrisis was er toen nog niet om de schuld te geven, maar het bedrijf kon wijzen op de economische crisis die de wereld sinds 2008 in haar greep hield. Bovendien had Dreizen een jaar eerder branchegenoot Globe overgenomen en worstelde het daardoor met een reorganisatie. Ook blijkt dat het bedrijf toen al fl inke schulden had, getuige de opmerking over de ‘herstructurering van de

1965 Dirk van den Broek gaat reizen verkopen. 1966 D-tours opgericht na overname touroperator.

1982/3 D-tours stoot de touroperatoractiviteiten af en wordt een full-service reisbureau met als naam D-reizen Vakantiewinkels.

passieve kant van de balans’ – geen wonder overigens: het bedrijf was opgezadeld met een lening om de overname van Globe te betalen.

STUCK IN THE MIDDLE

Ook de opkomst van internet speelde het bedrijf parten. Zeker sinds 1996, toen ene Geert-Jan Bruinsma uit Twente reserveringssite Booking.nl oprichtte (Booking.com sinds de overname door Priceline in 2005) en Microsoft het online reisbureau Expedia lanceerde. Sindsdien kunnen consumenten online zoeken en boeken, zonder tussenkomst van een reisbureau. En kunnen allerlei bemiddelaars, luchtvaartmaatschappijen en touroperators waar ter wereld ze ook zitten hun diensten digitaal en - vaak - tegen lage kosten aanbieden aan de vakantieganger. Geen wonder dat steeds meer reisbureaus vanaf het einde van de jaren negentig uit het straatbeeld verdwenen onder druk van de oplopende concurrentie. In 1995 telde Nederland nog 2.500 bureaus, rond 2000 zijn er nog circa 2.150, in 2010 lag dat aantal tussen de 1.200 en 1.500 en begin 2021 waren er nog zo’n 900 over, waarvan 350 vestigingen van D-reizen. En dat terwijl het aantal reizen en boekingen alleen maar is toegenomen in die periode. Zoals in de jaren zestig – toen supermarktondernemer Dirk van den Broek aan de Bilderdijkstraat in Amsterdam begon met zijn reisbureau – het massatoerisme opkwam met dank aan de stijgende welvaart en de invoering van de vakantie met doorbetaling van loon in 1966 – zo vormden de jaren na 2000 de opkomst van het ‘overtoerisme’, waarin steden als Barcelona, Praag en Venetië kreunen onder alle bezoekers. De taart wordt in de afgelopen decennia kortom groter, het aandeel van de traditionele reisbureaus kleiner. Al dat extra geld vloeit deels naar online aanbieders zoals Booking.com en Expedia en andere prijsvechters, maar niet alleen. Ook de zelfstandige reisadviseur (ZRA) komt op in dezelfde tijd dat het online zoeken en boeken ingeburgerd raakt. Telt Nederland in 2010 misschien 100 ZRA’s, in 2020 zijn het er meer dan 1.000.

Hun opkomst is makkelijk verklaarbaar, schrijft journalist Wilbert Schreurs in een gelegenheidsuitgave van de ANVR (Algemene Nederlandse Vereniging van Reisbureaus) 50x Nederlandse reiswereld - een kleine geschiedenis: “Wil je naar een bestemming die niet te toeristisch is, waar je een mooie mix van natuur en cultuur vindt, niet tussen de landgenoten zit en die ook nog eens betaalbaar is? Dan kun je natuurlijk gaan puzzelen op de sites van reisorganisatoren of binnenlopen bij het reisbureau om de hoek. Maar je kunt ook een zelfstandig reisadviseur thuis laten komen op een tijd die je schikt. Samen met haar of hem kun je een reis op maat uitstippelen. Dat gebeurt steeds vaker. Het past in een tijd waarin consumenten hogere eisen stellen dan ooit. Niet alleen qua prijs maar ook als het om service gaat.” Daar kunnen de traditionele reisbureaus waar je toch even naar toe moet niet aan tippen.

De traditionele reisbureaus dreigen zo ‘stuck in the middle’ te raken: niet bij machte om de prijzenslag met internetreisbureaus en andere online-aanbieders te winnen, en niet klantgericht genoeg om de ZRA's van zich af te schudden. Zij lijken dat alleen niet altijd in te zien. Zeker de D-rt Groep blijft geloven dat het fysieke reisbureau de belangrijkste sleutel is tot succes. Zo zweert D-rt bij monde van CEO Don Kaspers keer

2013 D-reizen neemt 81 filialen van Globe-reisbureaus over en komt daarmee op 270 filialen. 2014 • Dirk van den Broek verkoopt D-reizen aan de Duitse reisorganisatie

RT/Raiffeisen Touristik Group. • D-Reizen gaat met VakantieXperts deel uitmaken van de D-rt Groep. • De D-rt Groep heeft 500 reiswinkels en een jaaromzet van 500 miljoen euro. • Jan Henne De Dijn benoemd tot chief restructuring officer D-rt

Groep.

op keer op 'nabijheid' als de grote kracht van het bedrijf: “Reisbureaus vervullen een belangrijke adviesrol richting de consument. De persoonlijke reisadviseurs kennen hun klanten veelal persoonlijk, waardoor ze hen met hun kennis en ervaring het beste advies op maat kunnen geven”, zegt hij in TravelPro als D-rt weer eens een reisbureau heeft overgenomen. In een tijd waarin fysieke winkels uit het straatbeeld verdwijnen, verstevigt D-rt groep juist haar aanwezigheid dicht bij de consument juicht het artikel. En: de D-rt Groep onderstreept met deze overname de fi losofi e van optimale bereikbaarheid voor de consument en uitbreiding van haar landelijk netwerk. “Wij willen klanten ontzorgen, nu en in de toekomst. Waar en wanneer de toekomstige reiziger wil, kan hij bij D-reizen en VakantieXperts terecht, of dat nu bij het reisbureau op de hoek is, via de telefoon, online of via chat/social media.”

Maar kennelijk gaat dat ontzorgen niet zo ver dat het reisbureau eigen mensen afvaardigt om klanten advies te verlenen bij het plannen van hun reis, dat wordt overgelaten aan de ZRA's (met wie overigens wel op commissiebasis wordt samengewerkt). D-rt Groep telt 500 reiswinkels in 2014, ongeveer in het derde van het totaal in Nederland. Meer dan welk ander bedrijf ook. Maar het lukt slecht om die ‘nabijheid’ in klinkende munt om te zetten. De D-rt Groep is het op twee na grootste reisbedrijf van Nederland, na TUI en de BCD Group van John Fentener van Vlissingen, maar – ook omdat het volgeladen is met schulden – niet of nauwelijks winstgevend. De Duitse reisorganisatie RT/Raiffeisen Touristik Group, sinds 2014 eigenaar van de D-rt Groep, lijkt steeds minder in de fi losofi e van ‘nabijheid’ te geloven. Daarom onderhandelt het in 2019 ook al over de verkoop van D-rt met Jan Henne De Dijn (die dan net uit dienst is) en Marije Haeck, oprichter van IT-onderneming BEBR, dat bedrijven ondersteunt bij de inzet van kunstmatige intelligentie zodat ze ‘datagedreven beslissingen’ kunnen nemen. En daarom trekken de directieleden Wolfgang Altmüller en Lars Helmreich De Dijn in april 2020 ook aan als opvolger van Don Kaspers, nadat die deal zo net na uitbraak van de coronacrisis op losse schroeven komt te staan.

Zijn missie? De Dijn wil het bedrijf laten uitgroeien tot volwaardige ‘omnichannel reisorganisatie’, die de nadruk minder legt op ‘offl ine’-aanwezigheid dan tot dan toe. “In 2021 moeten de bedrijven binnen de D-rt Groep dominant aanwezig zijn op alle sales platforms, zowel online als offl ine, onder meer door de inzet van kunstmatige intelligentie”, laat hij dan weten in de pers. De Dijn kondigt aan dat er zeker 100 winkels zullen moeten sluiten. Een breuk met de strategie van Kaspers, kortom.

DE VAL

Die nieuwe strategie van De Dijn oogt veelbelovend. Immers: een bedrijf dat z'n data goed weet te interpreteren en z’n klanten zodoende goed kent en hun gedrag goed kan voorspellen, heeft commercieel goud in handen. Ook als het veel personeel in dienst heeft, en honderden winkelpanden huurt: het kan zo goed inspelen op de wensen van klanten, en daar zo veel aan verdienen dat alle vaste lasten daarbij in het niet vallen. Sterker nog, personeel en winkelpanden zijn noodzakelijk. Want niet alle klanten willen hun reis en verblijf via internet boeken of in overleg met een zelfstandige reisadviseur afhandelen. Sommige klanten willen nog

2017 D-rt Groep neemt 16 winkels over van de Van Gerwen Groep (Toerkoop). D-rt Groep heeft 390 filialen. 2018 • D-rt Groep neemt Sombrero in het

Brabantse Oudenbosch over. • De D-rt Groep neemt TravelXL Bodegraven over. • D-rt Groep verliest ruim 2 miljoen euro op een omzet van 568 miljoen euro.

altijd juist naar een reisbureau - een groep die minder talrijk is dan binnen de D-rt Groep in de afgelopen jaren werd verondersteld, maar dat soort klanten bestaat wel. En via zorgvuldige data-analyse weet je welke klanten dat zijn - en wanneer je die moet benaderen, via welk kanaal en met welke boodschap. Een online aanbieder kan niet al die sporen tegelijk bewandelen, een reisadviseur evenmin, een ‘omnichannel reisorganisatie’ wel. Niet zo gek gedacht. Alleen is het De Dijn niet gegund om zo'n omnichannel reisorganisatie op te zetten, en is hij niet veel verder gekomen dan de sluiting van 100 reiswinkels. Ook zou BEBR al de ‘datastructuur’ hebben ‘gezuiverd’ en zijn begonnen ‘conclusies te trekken om een betere klantenservice te garanderen’, meldt De Dijn in het vakblad Travmagazine van juni 2020.

Het mag niet baten. In november 2020 is het zo erg gesteld met de D-rt Groep dat het bedrijf de advocaten Ton Tekstra en Karel Willemse als ‘stille bewindvoerders’ aanstelt. In die rol ‘kijken ze mee’ bij een WHOA-akkoord dat D-rt Groep probeert te treffen met de belangrijkste fi nanciers en schuldeisers van het bedrijf, de Raiffeisen Touristik Group (dat 15 miljoen euro tegoed heeft) en Stichting Uniconsult, een beleggingsvehikel van de familie Van den Broek (tegoed: 5,6 miljoen). Dat loopt op niets uit. Uniconsult ziet niets in de voorgestelde regeling, verzet zich en krijgt gelijk van de rechter. In februari 2021 zal de Raiffeisen Touristik Group alsnog de vordering van 5,6 miljoen euro van Uniconsult op de D-rt Groep grotendeels overnemen. Het verkrijgt daarmee ook het recht op de merknaam en de logo's van D-reizen. D-rt is dan in handen van De Dijn en Haeck gekomen. D-rt wil in december 2020 zo snel mogelijk van de Nederlandse tak af, om zich in het thuisland te kunnen verzekeren van staatssteun. Het liefst op een elegante manier. De Dijn en Haeck bieden die mogelijkheid. Zij willen het vrijwel failliete bedrijf wel overnemen. Zelf formuleren ze het iets anders: ze zien ‘geen andere mogelijkheid dan nu zelf op de bok te springen om D-reizen te redden van de ondergang’, zeggen ze later in een interview in NRC Handelsblad van 21 mei 2021. Ze nemen de D-rt Groep over voor 9,5 miljoen euro. Al dat geld lenen ze van het Duitse moederbedrijf. Met een verse kapitaalinjectie van 7,5 miljoen euro, ook van de Raiffeisen Touristik Group, en kwijtschelding van meer dan 17 miljoen aan leningen wordt de balans opgeschoond. Het bedrijf kan verder met een positief eigen vermogen. De Dijnen en Haeck hopen het bedrijf weer op de been te krijgen. Waarom ook niet? Tenslotte was het zonder alle rentebetalingen en afl ossingen vanwege de schuld die het sinds de overname van Globe als een molensteen om de nek had gehangen volgens hen operationeel winstgevend geweest. Dan moet het als de pandemie eenmaal voorbij is toch lukken zonder die schulden?

Daarbij rekenen ze erop dat de reizigers vanaf maart wel weer zullen toestromen – een vergissing, pas in mei leeft de reissector weer op, als Nederland eindelijk van het slot gaat. Tot overmaat van ramp blijkt bovendien dat het zogeheten voucherfonds veel minder geld wil voorschieten aan D-rt dan De Dijn en Haeck hadden verwacht. De Stichting Garantiefonds Reisgelden (SGR), de beheerder van dit fonds waar reisbureaus geld kunnen lenen om hun klanten te betalen van wie de reis vorig jaar door corona geannuleerd werd wil slechts 10 miljoen

2019 • Jan Henne De Dijn vertrekt tijdelijk bij de D-rt Groep. • D-rt groep neemt Zonvaart Reisgroep over (12 vestigingen). • Verlies van ruim 2 miljoen op een omzet van 538 miljoen euro. • Eind 2019 beschikt D-rt Groep over ongeveer 450 reisbureaus, waaronder 230 D-reizen-vestigingen. Er werken 1.400 mensen bij de D-rt Groep.

euro aan D-rt lenen: het bedrag waarvoor klanten rechtstreeks een reis bij D-reizen hebben geboekt en niet de gewenste 19 miljoen (óók voor vouchers die zijn uitgegeven voor reizen die via D-Reizen bij touroperators zoals TUI en Corendon zijn geboekt – zoals in Denemarken ook gebruikelijk is. Samen met andere reisorganisaties, die ook in geldnood verkeren, stapt De Dijn naar de rechter en begint een zaak tegen SGR en het ministerie van EZK, omdat ze zich benadeeld voelen. De Dijn en Haeck wijzen er ook op dat de SGR aan hun accountant, Willem Huizinga van Baker Tilly, heeft bevestigd dat Nederland volgens het Deense model zou gaan werken. Toch verliezen ze deze rechtszaak.

De 10 miljoen die ze mogen lenen is net iets meer dan een kwart van de 38 miljoen die D-rt vanaf maart 2020 heeft binnengehaald, zowel van consumenten via uitgedeelde vouchers als van touroperators en andere partijen die D-reizen geld hebben overgemaakt voor uitgestelde en geannuleerde reizen. In plaats van de miljoenen die ze de consument verschuldigd zijn geheel uit te betalen – zoals ze verplicht zijn – wenden De Dijn en Haeck deze naar hun zeggen grotendeels aan om de huur van panden te voldoen, om de salarissen van het personeel over te maken en om adviseurs te betalen. Allemaal niet voor eigen gewin, aldus De Dijn en Haeck, ze willen hun bedrijf redden. In NRC Handelsblad laat Haeck weten slechts 40.000 aan management fees te hebben ontvangen sinds december 2020. “Hier ben ik echt niet rijk van geworden.” Ze vergeet kennelijk dat ze enkele miljoenen per jaar heeft bedongen voor de verdere ontwikkeling van de ITtoepassingen. En dat het eigendom van IT-toepassingen ter waarde van – volgens TAT’s Travelpodcast– wel 2,6 miljoen naar de BV van Haeck is overgemaakt. Eerlijkheidshalve moet hierbij worden vermeld dat dit volgens andere bronnen dan weer wel tot een besparing van twee miljoen zou hebben geleid. Bovendien heeft Haeck die opdracht al in april 2020 gekregen, dus toen D-rt nog deel uitmaakte van de Raiffeisen Touristik Group en het er wellicht op leek dat een snelle digitaliseringsslag het bedrijf zou kunnen redden.

TUI – dat in april rond de 9 miljoen euro tegoed heeft, en inmiddels weigert nog reizen te verkopen via D-reizen – probeert al sinds december inzicht te krijgen in de boeken. Begin april probeert het D-rt hiertoe via een kort geding te dwingen. Het zal er niet meer van komen: op 6 april – medewerkers van TUI en hun advocaten zijn al op weg naar de rechtbank in Haarlem – wordt D-reizen failliet verklaard. Ton Tekstra en Karel Willemse – de eerdere stille bewindvoerders – worden als curatoren aangesteld. De huuroverenkomsten worden opgezegd en het personeel ontslagen.

DE HERRIJZENIS

Tekstra en Willemse laten eind april al weten dat er diverse gegadigden zijn voor overname van een gedeelte van D-reizen. De belangrijkste partij is Prijsvrij, een online reisbureau dat voor 50 procent in handen is van directeur Marc van Deursen en voor 50 procent van het Duitse DER Touristik, onderdeel van supermarktconcern Rewe. Van Deursen laat weten dat hij in zeker 100 van de 284 winkels van D-reizen en 450 van de bijna 1.100 werknemers interesse heeft. Ook wil hij aanvankelijk samenwerken met De Dijn en Haeck. Maar de liefde raakt snel bekoeld wanneer blijkt dat De

2020 • Jan Henne De Dijn benoemd tot ceo D-rt Groep als opvolger van Don Kaspers. • Deel van de automatisering en bouw van een nieuwe site uitbesteed aan BEBR, het bedrijf van Marije Haeck. • November: Ton Tekstra en Karel Willemse, aangesteld als 'stille bewindvoerders’. • 3 december: Tekstra en Willemse vertrekken, er komt geen WHOA-akkoord tot stand met de belangrijkste financiers en schuldeisers. • December: Jan Henne De Dijn en Marije Haeck nemen de aandelen van D-rt over van RT/

Raiffeisen Touristik Group. • D-rt heeft 1.150 medewerkers en 322 reisbureaus verspreid over heel Nederland. • Verlies van 29 miljoen euro op een omzet van 25 miljoen.

Dijn en Haeck – die in februari het recht op de merknaam en de logo’s van D-reizen hebben verkregen via een lening van de Raiffeisen Touristik Group – dit pandrecht vlak voor het faillissement in een eigen BV hebben geplaatst en weigeren dit af te staan tenzij ze er twee miljoen euro voor krijgen. De curatoren stappen daarop naar de rechter. Ze stellen dat het verzet tegen de deal met Prijsvrij veel schade oplevert, omdat veel banen daardoor dreigen te verdwijnen. Bovendien is het nog twijfelachtig of de pandrechten op de merknaam Dreizen rechtsgeldig zijn. De rechter stelt de curatoren in het gelijk. De naam D-reizen wordt in de failliete boedel van de reisorganisatie geplaatst. Daarmee is in mei de weg vrij voor de overname van de winkels (voornamelijk buiten de Randstad). In totaal betaalt Prijsvrij 2,8 miljoen euro, inclusief de naam D-reizen – die op 500.000 euro worden gewaardeerd – en inclusief de klantendatabase die Haeck beheerde. Overigens zonder dat deze is verrijkt, briest Van Deursen desgevraagd: “Het zijn charmante mensen en ik geloofde ze ook heel lang maar ik ben ondertussen wel bijgedraaid.”

In juli zijn de eerste winkels onder Van Deursen opengegaan, tegen het einde van het jaar moeten 150 fi lialen in bedrijf zijn. Via de website van D-reizen is het al sinds mei mogelijk om reizen te boeken, zodat Prijsvrij via dat kanaal iedereen die snakt naar een vakantie makkelijk kan bedienen. Een andere geïnteresseerde is vastgoedondernemer Franz Bergman van het pas opgerichte Hillman Travels. Bergman heeft in België de afgelopen tijd een aantal reisbureaus van Thomas Cook overgenomen en heeft een touroperator opgetuigd. Nu wil hij daar een stuk of 50 van de voormalige winkels van D-reizen aan toevoegen en ze tot fi lialen van Hillman Travels omkatten. Hij wendt zich hiervoor tot de verhuurder van die panden, de familie Van den Broek, naar eigen zeggen nadat hij contact had gezocht met de curatoren maar niets van hen gehoord heeft. Vermoedelijk kan hij door – de curatoren hebben de huur immers opgezegd, en waarom zou Bergman niet als huurder de leeggekomen winkels mogen betrekken? Onduidelijk is of hij ook verder wil gaan met oud-werknemers van D-rt.

En dan zijn er nog De Dijn en Haeck zelf. Zij trekken aanvankelijk samen op met Wim Smit, een investeerder met een achtergrond in de IT die sinds het begin van 2021 in hoog tempo allerlei online reisbureaus heeft opgekocht en ondergebracht in het bedrijf Bookit en merken als Weekendjeweg, Traveldeal en Holiday Planners voert. Zijn timing is perfect: hij kan al die ondernemingen op het dieptepunt van de markt kopen, en vanaf mei profi teren van de aanzwellende stroom van vakantieboekingen.

Smit doet een bod van ruim 3 miljoen euro, op het merk D-reizen, het klantenbestand en 200 winkels inclusief de werknemers. 2 miljoen daarvan is bestemd voor het merk waarvan De Dijn en Haeck de rechten hebben en die bij acceptatie van het bod ook bij hen terecht zou komen. “Per saldo bood Smit de curatoren voor de resterende boedel dus iets meer dan een miljoen euro”, zoals Marc van Deursen zegt in een interview met vakblad TravelPro. Wanneer eind mei de discussie over de rechten op merk D-reizen ontstaat, verbreekt Smit de samenwerking met De Dijn en Haeck en biedt hij op het merk Vakanti-

2021 • Maart: Raiffeisen Touristik Group lost de schuld van 5,6 miljoen euro aan

Uniconsult af. • Maart: de merknaam D-reizen wordt uit de groep geplaatst naar Selten BV, eigendom van De Dijn en Haeck. • 25 maart: D-rt verliest kort geding tegen SGR en het ministerie van EZK om meer geld uit het voucherfonds. • 6 april: faillissement D-reizen. De franchiseondernemingen die opereren onder de merknaam VakantieXperts vallen buiten het faillissement. D-reizen heeft ten tijde van het faillissement 1.077 werknemers en 285 reisbureaus.

eXperts en op 150 winkels. Maar: “De deadlines in het bindingsprotocol werden elke keer opgerekt omdat Prijsvrij nog niet in staat was om onvoorwaardelijk te bieden”, zegt Smit. “Na diverse tussenbiedingen en gesprekken met de curatoren dat het merk vakantieXperts beschikbaar zou zijn, kreeg ik begin juni opeens te horen dat het merk VakantieXperts alleen aan de franchisehouders mocht worden verkocht. Dit was bedongen door Prijsvrij.”

Na lang aandringen krijgt Smit naar eigen zeggen van de curatoren wel toestemming om 47 winkels over te nemen. Maar om voor hem duistere redenen wordt die toestemming weer ingetrokken. Smit overweegt dan maar verder te gaan met allerlei oud-werknemers die hem hebben benaderd omdat ze hun winkels graag onder zijn vleugels willen voortzetten. Hier verzetten de curatoren zich tegen: ze dreigen hem aansprakelijk te stellen omdat hij ‘schade aan de boedel zou berokkenen’. Ze wijzen op de non-concurrentiebepalingen waaraan de oud-werknemers zijn gebonden: ‘Het staat ze niet vrij werkzaamheden te gaan uitvoeren voor mogelijke concurrerende partijen en van daaruit klanten van D-reizen te benaderen’. Prijsvrij schildert Smit af als een ‘struikrover’. Smit geeft aan dat er ook zoiets bestaat als de vrije markt en dat je ‘een timmerman niet kunt verbieden om te timmeren’. “Het is maatschappelijk ook niet uit te leggen dat je alle medewerkers aan het non-concurrentiebeding wilt houden terwijl je zeker weet dat de meerderheid geen baan krijgt bij Prijsvrij.”

Curator Ton Tekstra en Marc van Deursen van Prijsvrij hebben een andere versie van het verhaal. Smit mocht het merk VakantieXperts volgens hen niet kopen omdat het onderdeel uitmaakte van de boedel, en met de verkoop in handen van Prijsvrij was gekomen. Dat had er geen interesse in en gaf het merk daarom weer terug aan de curatoren zodat die het konden verkopen aan de franchisenemers. Waarop Smit volgens Van Deursen in TravelPro ‘tegen de afspraken met de curatoren in de verhuurders van de beste winkels én het bijbehorende personeel gaat benaderen.’

Hoe het ook zij, eind juni was de lol er voor hem wel vanaf, zegt Smit. "Naarmate het langer duurde, werd het ook steeds moeilijker om door te starten. Twee tot vier weken is te doen, maar dit duurde meer dan twee maanden. Het boekingsseizoen loopt eind juni bovendien ook af, wat een doorstart minder aantrekkelijk maakt." Onverrichter zake trekt hij zich na 11 vergeefse biedingen terug. “Het heeft er alle schijn van dat de curatoren op aandringen van Prijsvrij een potentiële concurrent hebben geweerd.”

En dat terwijl Smit met zijn bod ‘maximale werkgelegenheid’ in het vooruitzicht stelde. Maar dat klopt helemaal niet, laat Tekstra desgevraagd weten. “De stelling dat de heer Smit voor meer werkgelegenheid zou hebben gezorgd is – los van het gegeven dat hij zich uit het biedingsproces heeft teruggetrokken – ongegrond. Tenzij hij bedoelt dat iedereen met een fl excontract als zzp’er of als zelfstandig reisadviseur aan de slag zou kunnen, maar dat zijn geen vaste arbeidscontracten. Daarnaast had hij onvoldoende fi nanciële middelen beschikbaar om D-reizen een goede, stevige toekomst te bieden (en dan zou het risico op een nieuw faillissement ontstaan, zoals onlangs bij Miss Etam gebeurde). De Duitse moeder van Prijsvrij heeft die fi nanciële middelen en lange adem wel.”

2021 • 19 mei: Prijsvrij (Marc van Deursen) bereikt een akkoord met de curatoren om 150 winkels en 450 werknemers over te nemen. Haeck en De Dijn blijken de merkrechten in een aparte BV te hebben ondergebracht. • 25 mei: de curatoren eisen in kort geding dat Haeck en De Dijn afstand doen van de merkrechten. • 28 mei: de curatoren worden in het gelijk gesteld. Haeck en De Dijn moeten meewerken aan een doorstart. Prijsvrij kan verder met de overname, met medeneming van de merkrechten voor 500.000 euro. • Mei: Hillman Travel (Franz Bergman) stelt dat hij buiten de curatoren om 50 winkels kan overnemen van de verhuurder, de familie Van den Broek. • Juli: heropening eerste winkels onder de naam D-reizen door Prijsvrij.

Smit bestrijdt dit overigens. In TravMagazine spreekt hij van 600 mensen en 200 fi lialen samen met Prijsvrij, ieder 100 winkels – Prijsvrij met het D-reizen merk en Smit met VakantieXperts). Desgevraagd laat hij weten dat hij 450 mensen of meer vast in dienst had willen nemen, eventueel zelfs meer. Bovendien zou hij 10 miljoen aan werkkapitaal in de overgenomen bedrijfsonderdelen hebben willen steken, wat de curatoren te weinig vonden. En dat zonder de solvabiliteit van de holding boven de entiteit van waaruit hij de overname wilde plegen te controleren. “Alsof de nieuwe BV van Prijsvrij over een groot eigen vermogen zou gaan beschikken bij de start!”, zegt Smit. “Die gaat ook gebruikmaken van de Duitse moederorganisatie. Kortom de curatoren meten daar met twee maten.”

DE TOEKOMST

De grote winnaar in dit hele verhaal lijkt Prijsvrij te zijn. Dat bedrijf kan met een vrijwel schone lei - zonder overname van schulden, met een beperkt aantal werknemers en fi lialen, beginnen aan de doorstart van D-reizen. Het kan de visie van De Dijn om een volwaardige ‘omnichannel reisorganisatie’ neer te zetten alsnog uitvoeren.

Een kansrijke visie, vinden de meeste deskundigen. Ook Smit gelooft bijvoorbeeld heilig in de combinatie van ‘bricks and clicks’, met data en kunstmatige intelligentie als het cement dat die twee verbindt. Waarbij internet er vooral is om simpele reizen te zoeken en boeken (een vliegreis plus een paar nachten in een hotel in een populaire bestemming, bijvoorbeeld) en de 'bricks' vooral geschikt zijn als tweede verkoopkanaal voor ingewikkelder reizen – ‘waar de beleving van het grootste belang is, zoals bij een huwelijksreis met alles erop en eraan’, zoals Smit het in De Jurist uitdrukt. Waarbij bovendien nauw wordt samengewerkt met zelfstandige reisadviseurs, voor klanten die volledig willen worden ontzorgd. Smit zal het alleen zonder de winkels en mensen van D-reizen moeten doen.

Verliezers zijn er ook. Een heleboel zelfs. Die werknemers die in de WW terecht zijn gekomen en de verhuurders van de tientallen winkels die leeg zijn komen te staan door het faillissement van D-reizen zijn misschien de grootste slachtoffers. Het gaat om zeker 500 mensen, misschien meer – in het ergste geval zo’n 1.000. Het hangt er vooral van af met hoeveel oud-werknemers Deursen werkelijk verder gaat en of Bergman niet alleen fi lialen gaat huren maar ook oud-werknemers van D-reizen in dienst neemt. De werknemers van goedlopende fi lialen van D-reizen zullen vaak op eigen houtje verdergaan met een reisbureau, zoals in Volendam al schijnt te zijn gebeurd. De rest zal vermoedelijk moeten omkijken naar een andere baan.

Ook de belastingbetaler is een slachtoffer: die draait op voor de 38 miljoen aan vouchertegoeden die de SGR-garantieregeling moet uitkeren aan consumenten. Andere goede kandidaten vormen de touroperators en luchtvaartmaatschappijen die via D-reizen verkochten. Zoals TUI, dat nog 9 miljoen euro tegoed heeft, en KLM, dat 4 miljoen euro heeft terugbetaald aan D-reizen voor geannuleerde reizen. Dat geld is weg. Sterker nog, TUI, KLM en ander touroperators en luchtvaartmaatschappijen staan nog steeds in het krijt bij de consumenten die een aanbetaling hebben gedaan bij D-reizen – en moeten de geboekte vakantie alsnog onbetaald uitvoe-

ren of voor een tweede keer de portemonnee trekken. Consumenten zullen sowieso hoogstwaarschijnlijk hun geld terugkrijgen, op de paar mensen die losse tickets hebben gekocht bij D-reizen na. Wel leidt het wegvallen van D-reizen tot een verschraling van het reisaanbod. Immers: D-reizen verkocht niet alleen reizen van TUI (30 procent van het aanbod) en Corendon (8 procent) maar ook van kleine reisaanbieders. Zeker TUI redt zich wel zonder D-reizen – het verkoopt tenslotte ook rechtstreeks aan de consument, en dan zonder commissie te hoeven af te dragen aan een reisagent. Maar die kleine aanbieders verliezen met D-reizen een belangrijk marketingkanaal. De kans bestaat dat veel van hen het de komende jaren daardoor niet zullen redden.

In augustus komen de curatoren met een tweede faillissementsverslag over de ravage die is aangericht. Dan zal wellicht blijken in hoeverre De Dijn en Haeck onbehoorlijk bestuur valt te verwijten. Of ze zich schuldig hebben gemaakt aan paulianeus handelen toen ze de merkrechten van D-reizen uit de boedel overhevelden (en dus geen recht hebben op de 500.000 euro die Prijsvrij ervoor heeft betaald). En of ze fraude hebben gepleegd toen ze zich geld hebben toegeëigend via de uitgegeven vouchers – al was het dan met de beste bedoelingen. Wellicht dat de curatoren dan ook met een overzicht komen van alle geldstromen in de maanden die voorafgingen aan het faillissement, wat de failliete boedel uiteindelijk heeft opgebracht. En, tenslotte, dat het dan meteen ook duidelijk wordt hoeveel geld alle schuldeisers nog moeten afboeken. De Belastingdienst zal als eerste iets ontvangen uit de opbrengst van de boedel, wat vanwege het uitstel van belastingbetaling en de NOW-steun die moet worden terugbetaald in de miljoenen zal lopen. Dan is het UWV aan de beurt en mogelijk ook de verhuurders met een ‘boedelvordering’ over de opzegtermijn. Of er daarna nog wat overblijft voor andere partijen? Niemand die daar nog op rekent.  LITERATUUR

Eerste faillissementsverslag D-rt vennootschappen (D-reizen) van Ton Tekstra, 4 mei 2021 (https://www.btu-advocaten.nl/nieuws/eerste-faillissementsverslag-d-rt-vennootschappen-d-reizen)

Het Financieele Dagblad, 20 december 2020: Managers kopen wankelend D-reizen en VakantieXperts (https://fd.nl/ondernemen/1368124/managers-kopen-wankelend-dreizen-en-vakantiexperts)

De Jurist, 16 juni 2021: M&A-deal uitgelicht: investeerder Wim Smit koopt Bookunited en Travel Club

NRC Handelsblad, 21 mei 2021: De oud-eigenaren van het failliete D-reizen doen hun verhaal: ‘We lagen op schema. Dat is het zure’ (https://www.nrc.nl/nieuws/2021/05/21/ de-oud-eigenaren-van-het-failliete-d-reizen-doen-hun-verhaal-we-lagen-op-schemadat-is-het-zure)

NRC Handelsblad, 23 mei 2021: Curator D-reizen eist merkrechten op in kort geding tegen ex-eigenaren (https://www.nrc.nl/nieuws/2021/05/23/curator-d-reizen-eist-merkrechten-op-in-kort-geding-tegen-ex-eigenaren-a4044591)

Wilbert Schreurs, 2020: 50x Nederlandse reiswereld - een kleine geschiedenis

TAT’s Travelpodcast, aflevering 45, 27 mei 2021: Marc van Deursen (Prijsvrij): alles over D-reizen

TravMagazine, 22 juni 2020: ‘D-reizen kan als sterk merk een voorbeeld voor Europa worden’ - Jan Henne De Dijn (D-rt Groep) ontvouwt toekomstplannen (https://www. travmagazine.nl/nieuwe-ceo-d-rt-groep-d-reizen-als-voorbeeld-voor-rest-van-europa/)

TravMagazine, 14 juni 2021: Wim Smit reageert: ‘Aantijging curatoren komt uit de lucht vallen en is ongegrond’ (https://www.travmagazine.nl/wim-smit-reageert-aantijgingcuratoren-komt-uit-de-lucht-vallen-en-is-ongegrond)

TravelPro, 21 juni 2020: Van Deursen (Prijsvrij/D-reizen): ‘Kritiek volledig ongegrond en vaak ook feitelijk onjuist’ (https://www.travelpro.nl/van-deursen-prijsvrij-d-reizenkritiek-volledig-ongegrond-en-vaak-ook-feitelijk-onjuist/)