Isolatiemagazine 65 april2015 by Kees de Vries Redactie

Cover_- 07-04-15 11:44 Pagina 1

ISOLATIE

THEMA: Thermogra fie & Inspe ctie

Magazine

VAKBLAD VOOR DE NEDERLANDSE ISOLATIESECTOR

OFFICIEEL ORGAAN VAN DE NEDERLANDSE VERENIGING VAN ONDERNEMERS IN HET THERMISCH ISOLATIEBEDRIJF (VIB), DE STICHTINGEN CINI, NCTI EN OOI - JAARGANG 17 - APRIL 2015

Veel winst met thermografische isolatie-inspecties Nationaal Isolatiesymposium: VIB en branche van ‘good to great’ Groninger aanpak versnelt investeringen in duurzaamheid

Weet u het al?

I S O L A T I E T O E B E H O R E N

Tel.: Fax:

03 - 80 80 764 03 - 80 82 753

BENELUX Verkoop - Goebel BV Aresstraat 13-02/04 NL-5048CD Tilburg info@goebel-schroeven.eu Tel.: 013 - 57 20 229 Fax: 013 - 57 20 239

www.goebel-schroeven.eu

inhoud_- 07-04-15 11:43 Pagina 1

COMMENTAAR

INHOUD

De isolatiespecialist kan u nog meer vertellen Technische isolatie. Nut en noodzaak staan buiten kijf. Het is een vanzelfsprekend onderdeel dat menig installatiebeheerder het routinematig behandelt. Er zijn genoeg historische gegevens bekend. Even stoeien met een paar bekende, kundige isolatiebedrijven en het nieuwe project, de kleine modificatie of de grote stop staat wat isolatie betreft stevig ‘in de steigers’. Deze vereenvoudigde weergave van een bekende praktijk is complimenteus. De opdrachtgever weet zich blijkbaar blindelings verzekerd van tijdige en correcte uitvoering en kan zich concentreren op schakels die meer aandacht vergen. Bovendien, als het ergens uitloopt vertoont de isolatiefase genoeg rek om dat op te vangen. Soms speelt de wet van de grote getallen ook een rol: bij de tijdige oplevering van een ziekenhuis, opstart van een chemieplant of afvaart van een schip is technische isolatie – hoe belangrijk ook – onderdeel van een complex proces. Toch kan de isolatiespecialist u nog meer vertellen. Buiten de hoogspanning van een kritisch project, maar met interessante perspectieven voor lopende, toekomstige en zelfs gerealiseerde projecten. Denk aan analyse van standaard-isolatiespecificaties die wellicht actualisatie behoeven, aan inspecties van bestaande isolatiesystemen, aan applicatievarianten. Een goed gesprek met de isolatiespecialist is heel wat waard, bewijst de praktijk. Als de opdrachtgever de isolatiespecialist aan het woord laat, hoeft hij niet bang te zijn voor vaagheden of een overmaat aan subjectieve informatie. Zowel voor inspecties als voor berekeningen van systeemvarianten bestaan objectieve middelen, die op onafhankelijke basis kosten en baten in beeld brengen. Toegespitst op individuele proces- en mediumvariabelen, en tevens volstrekt transparant en toetsbaar. Uitvoeringstechnische, energetische en economische consequenties komen helder in beeld, tot en met investeringen en de veelal heldergroene terugverdientijden. Van luisteren naar een isolatiespecialist heeft nog nooit een opdrachtgever spijt gekregen. Hans Koole

Winst met thermografie

”Er is winst te behalen met thermografie in de industrie. In procesverloop en bij isolatie- en corrosie-issues. Thermografie is een ingewikkeld vak waarbij kennis, analyse en interpretatie net zo belangrijk zijn als de hardware. Niet de dure camera, maar de natuurkunde maakt het complex”, zegt Level 3-thermograaf Maud Hovens. Zij heeft half thermograferend Nederland opgeleid en voert met regelmaat complexe industriële inspecties uit in binnen- en buitenland.

”Op sectorniveau meer aandacht voor kwaliteitsbevordering, innovatie en kennisborging”, benoemt VIB-voorzitter Hans Koole een van de kansen om de “krachtige uitgangspositie van de VIB” te versterken van ‘good to great’. Andere voorwaarden zijn professionalisering, een scherp brancheprofiel ten opzichte van overheid en andere bedrijfstakken, en een duidelijke missie en visie van de branchevereniging. Milieu en duurzaamheid spelen daarin een grote rol. Op het Nationaal Isolatiesymposium op 10 maart 2015 in Rotterdam presenteerde Hans Koole de ambitieuze branche-agenda van de VIB.

22 ISOLATIE Magazine is het vakblad voor de isolatiesector en tevens het officieel orgaan van de Nederlandse Vereniging van Ondernemers in het Thermisch Isolatiebedrijf (VIB), de Stichting Opleidings- en Ontwikkelingsfonds voor het Isolatiebedrijf (OOI), Nederlands Centrum voor Technische Isolatie (NCTI) en de Stichting Commissie Isolatie Nederlandse Industrie (CINI).

Advertentieverkoop: Henk van der Bend Advertentietarieven op aanvraag T (024) 677 69 30 E info@printrendement.nl

ISOLATIE Magazine verschijnt vier maal per jaar. Leden en Buitengewone Leden van de VIB ontvangen ISOLATIE Magazine uit hoofde van hun functie. Het magazine wordt tevens kosteloos toegezonden aan professionals in de branchekolom, waaronder isolatie-ondernemers, opdrachtgevers, raadgevende ingenieurs, overheden en beleidsmakers, onderhoudsmanagers en installateurs. U kunt het abonnement aanvragen of beëindigen via info@isoleren.nl

Voor meer informatie over de VIB: Jan Zanen, Algemeen Secretaris VIB Postbus 2600, 3430 GA Nieuwegein T (030) 630 04 04 F (030) 605 32 08 E info@isoleren.nl

Uitgave: Print Rendement Tituslaan 13, 6642 AP Beuningen T (024) 677 69 30 E info@printrendement.nl

Uitgever: Henk van der Bend

Voor meer informatie over de Stichting OOI: Postbus 2600, 3430 GA Nieuwegein T (030) 630 04 04 F (030) 605 32 08 E info@ooi.nl Voor meer informatie over de Stichting CINI en NCTI: Paul de Koning, Manager NCTI T (0181) 69 80 30

Redactie: Ewald Lohmann Alinea-Stokvisch Wingerdstraat 63, 6641 BM Beuningen T (024) 675 18 93 E info@alinea-stokvisch.nl

Fotografie: Photol Alinea-Stokvisch Kees de Vries

Redactieraad: Jan Zanen (VIB) Paul de Koning (NCTI en CINI) Remco Hiemstra (Armacell International) Frank Geukemeijer (Rockwool Technical Insulation BV) Hans Koole (VIB) George Kruithof (OOI) Arie Bouma (Henisol)

Druk: Ten Brink Offset, Meppel

”Aan de slag met innovatie in scherp gepositioneerde branche”

Groninger model versnelt duurzaamheid

De Gemeente Groningen kent hoge prioriteit toe aan energiebeheersing en duurzaamheid. Een eigen model, de Groninger Economy Service Company (GrESCo) zet de ruimte tussen afschrijvingstermijnen en economische terugverdientijd in als fonds voor marktconforme duurzaamheidsinvesteringen. Een van de ‘Quick Wins’ is naisolatie met matrassen van appendages in utiliteitsgebouwen.

Verder in dit nummer: Isolatie Journaal

Gewicht en isolatieprestatie tellen voor isolatie stoomleiding

CINI: ”Voordelen thermografie,visuele inspectie onmisbaar”

Flir: “Weet wat je meet, weet wat je wilt meten”

Inspectie Parenco: Onderbouwde adviezen, welkome besparing

Fluke: Bluetooth en wifi op inspectie-apparatuur voor man in het veld

Opleider Frans Dam: ”Thermografie begint met cursus”

Inspecties: minder energieverlies bij correcte leidingdrager

Warmtebeeldcamera bij NCTI-inspecties niet meer weg te denken 36 Pinta-Nieuwburg: Handen én expertise verrijken isolatieproject

Vormgeving: PINTA grafische producties, Benschop

Atis in Ipcom-perspectief: ‘Kennis, kunde en techniek’

Huikeshoven introduceert in matras geïntegreerde tracing

OOI: cursusagenda en loopbaanplanning

isolatie onderkend”

Nationaal Isolatiesymposium: techniek aan boord SS Rotterdam

Bij de voorpagina: Hotspot bij afsluiter, ten gevolge van niet goed sluitend isolatiemateriaal, belopen beplating en mogelijk inwaterende naden. De oppervlaktetemperatuur loopt op tot 200 °C.

APRIL 2015

ISOLATIE Magazine

...............

6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ ® 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+

6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+

6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ FOAMGLAS Isolatie 2QV SURJUDPPD 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 2QV SURJUDPPD 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 2QV SURJUDPPD 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR Nieuw TEROSTAT systeem2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 2QV SURJUDPPD 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 2QV SURJUDPPD 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 2QV SURJUDPPD 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 2QV SURJUDPPD 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 2QV SURJUDPPD 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR .RNHUPDFKLQH .RNHUPDFKLQH .RNHUPDFKLQH .RNHUPDFKLQH 6FKDUHQ .RNHUPDFKLQH 6FKDUHQ 6FKDUHQ .RNHUPDFKLQH .RNHUPDFKLQH 6FKDUHQ =HWEDQNHQ .RNHUPDFKLQH 6FKDUHQ =HWEDQNHQ =HWEDQNHQ 6FKDUHQ 6FKDUHQ =HWEDQNHQ &RPELQDWLHPDFKLQHV 6FKDUHQ =HWEDQNHQ &RPELQDWLHPDFKLQHV &RPELQDWLHPDFKLQHV =HWEDQNHQ =HWEDQNHQ &RPELQDWLHPDFKLQHV +RHNHQEXLJHUV 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE =HWEDQNHQ &RPELQDWLHPDFKLQHV +RHNHQEXLJHUV +RHNHQEXLJHUV 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE ,QNO VWXIHQO $QWULHE 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP &RPELQDWLHPDFKLQHV &RPELQDWLHPDFKLQHV +RHNHQEXLJHUV 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE :DOVHQ &RPELQDWLHPDFKLQHV +RHNHQEXLJHUV :DOVHQ 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE :DOVHQ +RHNHQEXLJHUV +RHNHQEXLJHUV 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE :DOVHQ 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE 9RRUPDFKLQHV +RHNHQEXLJHUV 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE :DOVHQ 9RRUPDFKLQHV 9RRUPDFKLQHV :DOVHQ :DOVHQ 9RRUPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV :DOVHQ 9RRUPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV 9RRUPDFKLQHV 9RRUPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV $IZLNNHOV\VWHPHQ 9RRUPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV $IZLNNHOV\VWHPHQ $IZLNNHOV\VWHPHQ 3RQVPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV $IZLNNHOV\VWHPHQ 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV $IZLNNHOV\VWHPHQ 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV $IZLNNHOV\VWHPHQ $IZLNNHOV\VWHPHQ 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV .ODVVH 2 EUDQGYHLOLJ LVRODWLH V\VWHHP 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ $IZLNNHOV\VWHPHQ 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ .RNHU DINRUWPDFKLQHV ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ .RNHU DINRUWPDFKLQHV .RNHU DINRUWPDFKLQHV ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ .RNHU DINRUWPDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ .RNHU DINRUWPDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ .RNHU DINRUWPDFKLQHV .RNHU DINRUWPDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV &RQWLQXH VHUYLFH WHPSHUDWXXU WRW & ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ .RNHU DINRUWPDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV ,QNO :DO]HQ *HEUXLNWH PDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV ,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ *HEUXLNWH PDFKLQHV

Het enige cellulair glas - coating systeem dat echt brandveilig is

.RNHUPDFKLQH .RNHUPDFKLQH 6FKDUHQ 6FKDUHQ =HWEDQNHQ =HWEDQNHQ &RPELQDWLHPDFKLQHV &RPELQDWLHPDFKLQHV +RHNHQEXLJHUV +RHNHQEXLJHUV :DOVHQ :DOVHQ 9RRUPDFKLQHV 9RRUPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV $IZLNNHOV\VWHPHQ $IZLNNHOV\VWHPHQ 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ .RNHU DINRUWPDFKLQHV .RNHU DINRUWPDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV

,QNO :DO]HQ

3DWHQWLHUWHV 6\VWHP 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP

,QNO VWXIHQO $QWULHE ,QNO VWXIHQO $QWULHE

,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 6FKZHLIE JHO

,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ

,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ

,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ

6QHOOH HQ JHPDNNHOLMNH LQVWDOODWLH

8LWVWHNHQGH 89 HQ ZHHUEHVWHQGLJKHLG &RPSOHHW DQWL &8, V\VWHHP

%H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH

%H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH

6RQGHUPDVFKLQHQ 0DFKLQHV YDQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 0DFKLQHV YDQ 0DFKLQHV YDQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 0DFKLQHV YDQ Rob.Langendam@foamglas.nl 0DFKLQHV YDQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 0DFKLQHV YDQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 0DFKLQHV YDQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6R ]LMQ ]y 9HUWULHEV *PE+ 6W|FNDFNHUVWUDVVH 0DFKLQHV YDQ 0DFKLQHV YDQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 6R ]LMQ ]y 6R ]LMQ ]y 9HUWULHEV *PE+ 6W|FNDFNHUVWUDVVH 9HUWULHEV *PE+ 6W|FNDFNHUVWUDVVH 0DFKLQHV YDQ 6R ]LMQ ]y 9HUWULHEV *PE+ 9HUWULHEV *PE+ 6W|FNDFNHUVWUDVVH 6R ]LMQ ]y +31 (6) 225 406 23 6W|FNDFNHUVWUDVVH '( %DG 6lFNLQJHQ 9HUWULHEV *PE+ 6R ]LMQ ]y 6R ]LMQ ]y 6W|FNDFNHUVWUDVVH '( %DG 6lFNLQJHQ 6W|FNDFNHUVWUDVVH '( %DG 6lFNLQJHQ 6R ]LMQ ]y 6R ]LMQ ]y 6W|FNDFNHUVWUDVVH 6W|FNDFNHUVWUDVVH '( %DG 6lFNLQJHQ '( %DG 6lFNLQJHQ 7HO 6R ]LMQ ]y ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH 6W|FNDFNHUVWUDVVH '( %DG 6lFNLQJHQ 7HO '( %DG 6lFNLQJHQ ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH 7HO ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH '( %DG 6lFNLQJHQ '( %DG 6lFNLQJHQ 7HO ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH 7HO ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH LQIR#VR JPEK GH )D[ ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH www.foamglas.com/industry '( %DG 6lFNLQJHQ 7HO )D[ ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH 7HO ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH ( 0DLO )D[ ZZZ VR JPEK GH 7HO ,QWHUQHW ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH LQIR#VR JPEK GH 7HO )D[ ( 0DLO ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH )D[ ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH ZZZ VR JPEK GH 7HO ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH Q Q )D[ ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH )D[ ,QWHUQHW Q Q Q Q )D[ ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH )D[ ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH )D[ ,QWHUQHW Q Q ZZZ VR JPEK GH **' " ( , 3 $%'1 " '1$%& 3 3 111 **' "# ( , )' Q Q 9eebW] >WcWh 8L P_`bm[] '" +'*+ DH MWWbm_`a J$ &*', # +,+ ''' mmm$YeebW]^WcWh$db Q Q

**' " ( , 3 $%'1 " '1$%& 3 3 111 **' "# ( , )'

gage

2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD

9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR

(S QHHY LLU NV\KLU [LHT .RNHUPDFKLQH

.RNHUPDFKLQH 6FKDUHQ VAN DER LINDEN & VELDHUIS 6FKDUHQ =HWEDQNHQ

=HWEDQNHQ *UDÀ VRO LV SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 'DW VSUHHNW YDQ ]HOI *UDÀ VRO NHQW JHHQ JHZRQH &RPELQDWLHPDFKLQHV &RPELQDWLHPDFKLQHV +RHNHQEXLJHUV *UDÀ VRO LV SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 'DW VSUHHNW YDQ ]HOI *UDÀ VRO NHQW JHHQ JHZRQH +RHNHQEXLJHUV SURMHFWHQ DOOHHQ NULWLVFK YDNZHUN GDW SHUIHFWLH YHUGLHQW *UDÀ VRO VSHFLDOLVWHQ ]HWWHQ WURWV :DOVHQ :DOVHQ 9RRUPDFKLQHV SURMHFWHQ DOOHHQ NULWLVFK YDNZHUN GDW SHUIHFWLH YHUGLHQW *UDÀ VRO VSHFLDOLVWHQ ]HWWHQ WURWV 9RRUPDFKLQHV KXQ KDQGWHNHQLQJ RS XZ SURMHFW 2SGUDFKWJHYHUV YDQ GLFKWELM HQ YHUDI NLH]HQ GH ]HNHUKHLG 3RQVPDFKLQHV ● INDUSTRIËLE ISOLATIE 3RQVPDFKLQHV $IZLNNHOV\VWHPHQ KXQ KDQGWHNHQLQJ RS XZ SURMHFW 2SGUDFKWJHYHUV YDQ GLFKWELM HQ YHUDI NLH]HQ GH ]HNHUKHLG YDQ *UDÀ VRO JHZRRQ YRRU SHUIHFW LVRODWLHZHUN $IZLNNHOV\VWHPHQ 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV ● CONSTRUCTIEWERK 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ YDQ *UDÀ VRO JHZRRQ YRRU SHUIHFW LVRODWLHZHUN 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ .RNHU DINRUWPDFKLQHV .RNHU DINRUWPDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV ● ASBESTVERWIJDERING *HEUXLNWH PDFKLQHV ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ LV JHVSHFLDOLVHHUG LQ ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ ZDUPWH LVRODWLH VRO´ LV JHVSHFLDOLVHHUG LQ JHOXLGLVRODWLH ZDUPWH LVRODWLH JHOXLGLVRODWLH NRXGH LVRODWLH LVRODWLHSODDWZHUN NRXGH LVRODWLH LVRODWLHSODDWZHUN FU\RJHQH LVRODWLH EUDQGZHUHQGH LVRODWLH HQ GRRUYRHULQJHQ FU\RJHQH LVRODWLH EUDQGZHUHQGH LVRODWLH HQ GRRUYRHULQJHQ ฀ 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP

,QNO VWXIHQO $QWULHE ,QNO VWXIHQO $QWULHE

,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 6FKZHLIE JHO

,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ

,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ

%H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG ฀

%H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH =HU KLY /VLR 0ZVSH[PL ^^^ ]KOVLRPZVSH[PL US PUMV']KOVLRPZVSH[PL US =HU KLY /VLR 0ZVSH[PL ^^^ ]HUKLYOVLRPZVSH[PL US PUMV']HUKLYOVLRPZVSH[PL US 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH

Is o l a t ie a l s t w e e de na t u u r

฀ ฀ 0DFKLQHV YDQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 0DFKLQHV YDQ 9HUWULHEV *PE+ 9HUWULHEV *PE+ ฀ 6R ]LMQ ]y 6W|FNDFNHUVWUDVVH 6R ]LMQ ]y 6W|FNDFNHUVWUDVVH !'%$'(& (

" & !$ $ '( %DG 6lFNLQJHQ ฀ '( %DG 6lFNLQJHQ

$ & !$ $ " )!' '%" (! 7HO ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH %'( )' VRO´ E Y 2QGHUQHPLQJVZHJ +1 $OSKHQ DDQ GHQ 5LMQ " & !$ $ " %%$ " , 7HO ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH

)D[ ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH ZZZ VR JPEK GH )D[ ,QWHUQHW ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ E Y 2QGHUQHPLQJVZHJ +1 $OSKHQ DDQ GHQ 5LMQ 7 ) ² /LG 9,% HQ .RQLQNOLMNH 0HWDDOXQLH '(! !$ $ ' * $ $( $ %&# &* & +++ "!$ * " $" 3 111 **' "# ( , )' 7 ) ² /LG 9,% HQ .RQLQNOLMNH 0HWDDOXQLH 3 111 **' "# ( , )'

VCA is basisbaga

Journaal _- 07-04-15 15:26 Pagina 2

ADVERTENTIE

ISOLATIE JOURNAAL Print Rendement UW PARTNER IN ELEKTROWARMTE Specialist in GrafiMedia Producties > Tracingsystemen en verwarmingskabels

Opleidingen thermografie Van plan om te investeren in een warmtebeeldcamera? De belangrijke aanbieders van warmtebeeldcameraâ&#x20AC;&#x2122;s maken gebruik van een dealernetwerk. Met een beetje onderhandelaarstalent is er vaak wel een training bij te krijgen. Voor het diepgravender werk is een gecertificeerde training aan te bevelen. Hiervoor kunt u onder meer terecht bij: â&#x20AC;˘ Building Doctor (IIR-partner, Bindt-gecertificeerd) in Wanneperveen (www.buildingdoctor.eu). Opleider Frans Dam leidt op Level 1 en Level 2. De opleidingen vinden plaats in groepen van vijf tot vijftien deelnemers in Wanneperveen of op een locatie in overleg met de deelnemers. Jaarlijks verzorgt Building Doctor twee tot drie opleidingen op beide niveauâ&#x20AC;&#x2122;s. â&#x20AC;˘ Iris Thermovision (ITC-partner, Bindt-gecertificeerd) te Maastricht (www.iris-thermovision.nl) heeft voor 2015 opleidingen ingeroosterd te Maastricht, Amersfoort, Antwerpen en Rotterdam. Tot het programma behoren ook speciale ir- en inspectiegerelateerde trainingen als bouwkundige thermografie en gasdetectie, alsmede de ĂŠĂŠndagsvuurdoop â&#x20AC;&#x2DC;Camera tips & tricks en rapporterenâ&#x20AC;&#x2122;. Van 20 tot en met 24 april geeft Iris Thermovision in Antwerpen de opleiding Level 1 incl. examen. Dezelfde opleiding is van 8 tot en met 12 juni 2015 beschikbaar in Amersfoort.

Isolatie op Maintenance Next Van 21 tot en met 23 april 2015 vindt onderhoudsvakbeurs Maintenance Next plaats in Ahoy Rotterdam. De beurs is 21 en 22 april geopend van 10.00 tot 18.00 uur, donderdag sluit Ahoy de deuren om 22.00 uur. De technische isolatiesector is direct en indirect vertegenwoordigd door meerdere exposanten. Maintenance Next richt zich op industrieel onderhoud, met accenten op integrale oplossingen, innovatie, toegevoegde waarden en arbeid. De factor â&#x20AC;&#x2DC;arbeidâ&#x20AC;&#x2122; verenigt in dit verband kennis, inzicht en techniek en is doorslaggevend in effectief beheer van complexe installaties. Maintenance Next telt 320 exposanten en trekt naar verwachting ruim tienduizend bezoekers. Technische demonstraties en modelinstallaties versterken de professionele maintenancesfeer. Het omlijstende programma vermeldt thematische lezingen en presentaties van case-studies door exposanten. Naar de stand van eind januari 2015 zijn onder andere onderstaande isolatiegerelateerde exposanten present op Maintenance Next 2015: Insulcon (HT-isolatie), iTanks (innovatieplatform tankopslag), Deltalinqs (werkgeverskoepel), Rope Access Group (toegangstechniek), Thermoheat (HTisolatie) en Wiko Isolatietechniek en Steigerbouw (Technische isolatie, steigerbouw, toegangstechniek).

VAN DER LINDEN & V

> Verwarmingsjackets en siliconenmantels

Voor al uw drukwerk, online communicatie en > Ribbenbuiskachels en ruimteverwarming relatie magazines > Doorstroomheaters en verwarmingselementen > Vatverwarming en containerverwarming

> Alles in ATEX en niet-ATEX uitvoering

Is o l a t ie a l s t w e e Print Rendement Henk van der Bend Tituslaan 13 6642 AP Beuningen The Netherlands t. 024 6776930 info@huikeshoven.nl m. 06 43 573 405 www.huikeshoven.nl info@printrendement.nl www.elektrowarmte.nl www.printrendement.nl

$ & !$ $ " )!' '%" (! 50 | 7490 AB Delden %'( )' Postbus " & !$ $ " % Amperestraat 4 | 4004 KB Tiel Post:

Bezoek:

088 - 88 98 850

'(! !$ $ 088 ' * $ $( $ %&# &* & - 88 98 851 Tel:

Fax:

Isolerend Nederland en BelgiĂŤ naar Isover Begin maart 2015 hebben Nederlandse en Belgische isolatie-ondernemers en hun toeleveranciers een bezoek gebracht aan Saint-Gobain Isover in Ladenburg/Heidelberg. In Ladenburg produceert Isover steenwolproducten. Tevens beschikt de fabrikant op deze locatie over een opleidingsen conferentiecentrum en gespecialiseerde laboratoria voor onder meer hogetemperatuurisolatie en brandveiligheid. Medio 2014 heeft â&#x20AC;&#x2DC;Ladenburgâ&#x20AC;&#x2122; het nieuwe â&#x20AC;&#x2DC;Fire Competence Centerâ&#x20AC;&#x2122; voor brandproeven op ware schaal in gebruik genomen. Isover heeft de Nederlandse en Belgische isolatiespecialisten tijdens hun bezoek uitvoerig geĂŻnformeerd over markten productontwikkelingen en hen een uitgebreide blik achter de schermen gegund in productie en laboratoria.

APRIL 2015

ISOLATIE Magazine

...............

6509_- 07-04-15 11:28 Pagina 2

ISOLATIE INTERVIEW Thermografie- en inspectiespecialist Maud Hovens:

”Niet de camera, maar de natuurkunde maakt thermografie complex” ”Er is veel winst te behalen met thermografie in de industrie. Bijvoorbeeld op het gebied van procesverloop – denk aan doorstroomissues – en zeker ook isolatie- en corrosieaspecten. Maar thermografie is ook een ingewikkeld vak waarbij kennis, analyse en interpretatie net zo belangrijk zijn als de hardware. Niet de dure camera, maar de natuurkunde maakt het complex”, zegt Maud Hovens. Als ‘Level 3’-thermograaf heeft zij half thermograferend Nederland opgeleid en voert zij met regelmaat complexe industriële inspecties uit in binnen- en buitenland. Met misinterpretaties en slecht onderbouwde rapportages rekent ze kristalhelder af. Het belopen van goed aangebrachte isolatiesystemen mag wat Maud Hovens betreft flink worden bestraft: “Funest, en heel erg duur”. ”Om de zoveel jaar komt de vraag boven naar thermografische inspectie van vocht onder isolatie. Begrijpelijk. Corrosie onder isolatie, met name onder natte isolatie, is een van de grootste kostenposten in de industrie. Waarschijnlijk is corrosie voor een plant nog erger dan energieverlies, want het kan leiden tot een ongeplande shutdown. Dat is zeer kostbaar en dat wil je dus te allen tijde voorkomen.” Aan het woord is thermografiespecialist

Maud Hovens: “Niet zelden signaleer ik ‘wishful thinking’ in rapporten. Een meting kan goed isolatietechnische en energetische fouten blootleggen en een plan van aanpak formuleren, maar energetische berekeningen zijn riskant.”

“Nee, je hoeft niet altijd een externe expert in te schakelen.Doe dat vooral wel voor een fornuisinspectie, en bedenk dat een externe specialist met kennis van soortgelijke installaties inzicht en ervaring inbrengt die een plantbeheerder niet gauw zelf opbouwt.”

Maud Hovens uit Maastricht, die vanuit haar onderneming Iris Thermovision te Maastricht opleidingen, trainingen en inspecties uitvoert. Wanneer we haar medio medio maart in Stein spreken, staat ze op het punt naar Engeland te vertrekken voor een uitgebreide fornuisinspectie op een raffinaderij. Een dun gezaaid specialisme, waar geregeld technische verrassingen aan het al dan niet infrarode licht komen: “Het komt voor dat de inwendige refractaire isolatie de fornuiswand effectief beschermt, maar aan de buitenzijde zinkverf is toegepast. Uit oogpunt van corrosiebescherming bijzonder zinvol. Maar een laag-emissieve uitvoering van het buitenschild betekent dat het systeem de warmte niet kwijt kan, dus kun je wachten op problemen. Of een inwendig geïsoleerd vat dat om dezelfde reden laag-emissief was geshield. Dat houdt geen maand stand”, benoemt Maud Hovens

APRIL 2015

ISOLATIE Magazine

...............

6509_- 07-04-15 11:28 Pagina 3

enkele praktijkvoorbeelden. “De thermograaf bepaalt weliswaar niet de warmtetechnische engineering, maar heeft wel te maken met het échte plaatje: warmte-uitwisseling in industriële installaties is deels geleiding en convectie maar voor het allergrootste deel radiatie. Het warmtebeeld geeft aan hoeveel warmte het object afstraalt. Dat is reëler dan de temperatuur en registreert wat je wil weten, namelijk hoeveel energie verloren gaat.”

Non-destructief onderzoek “Nee, ik schrik niet van problemen die ik in industriële inspecties aantref. Dat is inherent aan non-destructief onderzoek en aan foutopsporing in het algemeen. Functioneel gezien ben je blij als een probleem wordt gelokaliseerd. Een inspecteur wordt natuurlijk ook ingezet om met onderbouwde informatie meer grip op de installatie te krijgen. Het ligt niet aan de camera dat geïsoleerde stoomtracing lekt of coking optreedt waardoor de productie omlaag moet of de leiding moet worden uitgepakt voordat verdere schade optreedt. Ook kan een gedegen onderzoek de aan-

vraag tot verlengde inspectie- of onderhoudsintervallen onderbouwen. Of het nu gaat om veiligheid, corrosie onder isolatie, energieverliezen of in algemene zin de integriteit van de installatie, een inspectie en foutopsporing is altijd in het belang van plantintegriteit en productie. Voorop staat altijd veiligheid - dat is dus óók integriteit van de installatie – direct gevolgd door proceszekerheid c.q. productievoortgang en energie-efficiëntie. De planteigenaar schakelt een thermograaf in principe preventief in om de veiligheid te waarborgen en een kostbare ongeplande shutdown te voorkomen.” Maud Hovens werkte, voor de start van haar eigen bedrijf Iris Thermovision, als technoloog op de afdeling non-destructief onderzoek (NDO) bij DSM. Toen in de jaren negentig behoefte ontstond aan interne kennisborging op het nieuwe technologiegebied thermografie, is zij zich hierin gaan specialiseren. “De camera was een hele installatie, met vloeibare stikstof en achteraf in te kleuren polaroid-opnamen van het scherm. Prehistorie, en we deden maar enkele metingen per jaar als het echt niet

Maud Hovens tijdens een inspectie in de petrochemie.

...............

ISOLATIE Magazine

APRIL 2015

6509_- 07-04-15 11:28 Pagina 4

anders kon. De komst van camera’s met kleurenafbeelding veranderde veel. Niet alleen gingen we in no time van twee opnamen per jaar naar twee per week, maar maintenance-engineers konden voortaan zelf meekijken en kregen grip op de materie. Met andere technieken, zoals wervelstroom- of ultrasooninspecties met grillige grafieken en piekjes nam men graag aan dat we goed hadden gemeten en de wanddikte inderdaad wel 2,4 mm zou zijn. Infraroodthermografie bleek bijzonder goed ‘te verkopen’ en heel handig om de problematiek inzichtelijk te maken. Maar dat was meteen ook – en nog – het probleem. De opname geeft immers niet – zoals vaak gedacht – een temperatuurverdeling weer, maar de stralingsintensiteit. Interpretatie vereist oefening en grondige uitleg met eenduidig geformuleerde rapportages aan de in- of externe klant.” Typisch infrarood-beeld dat duidt op coking.

Magisch vak Gevraagd naar de motivatie om zich helemaal vast te bijten in thermografie, vergelijkt Maud Hovens het met de sensatie van de ouderwetse kijkdoos ofwel diorama. “So wie so is non-destructief onderzoek een geweldig vak. Thermografie maakt iets magisch los. Je ziet in één keer in uniek perspectief iets wat je aan de buitenkant niet ziet. Je onthult iets, wat normaal niet waarneembaar is, maar wel degelijk aanwezig is. De thermografische camera maakt als een soort kijkdoos met een druk op de knop andere delen van het spectrum zichtbaar”, aldus Maud Hovens. Als gecertificeerd Level 3-specialist – het hoogste niveau en daarmee gekwalificeerd procedureontwikkelaar en kennisdrager – leidt zij jaarlijks zo’n honderd thermografen op, veelal tot het praktischuitvoerende ISO-geborgde Level 1 en het procesbeheersende Level 2. “Naast bouw en elektrotechniek opereert een groeiende groep thermografen in de industrie, die doorgaans Level 2 vraagt. De industrie fascineert, het leeft, het bruist en sist en valt veel te doen, ook in verband met energieprogramma’s. Er komt veel vraag uit de industrie naar thermografie gericht op onder meer energiebeheersing en bestrijding van corrosie onder isolatie.”

Beste beschikbare methode “Niet voor niets heeft Rijnmond-milieudienst DCMR thermografie van isolatiesystemen opgenomen in de Top Tien industriële maatregelen voor energiebesparing. Op goede gronden: de industrie past veel het relatief goedkope, sterke koolstofstaal toe, dat echter gevoelig is voor atmosferische corrosie. Vocht onder isolatie onttrekt zich aan het oog, en als het zover is blijft het langdurig nat. Isolatie wordt doorgaans heel goed aangebracht, maar bij turnarounds en onderhoud lopen mensen er overheen. Funest en heel duur, daar zouden hoge straffen op moeten staan”, vindt Maud Hovens. “Soms zijn er ook andere oorzaken waardoor een isolatiesysteem lekt, regenwater kan binnendringen en corrosie optreedt. Een thermografische inspectie kan het probleem lokaliseren zodat niet hele leidingtrajecten nodeloos moeten worden gedemonteerd. Het is ook een goed middel om periodiek tenminste verdachte plaatsen onder de loep te nemen, maar ook om vast te stellen waar corrosie zich mogelijk manifesteert buiten verdachte plaatsen zoals bochten en dode hoeken. Natuurlijk kan iedereen ook zonder camera wel zien waar isolatie defect is of ontbreekt. Maar het komt zo vaak voor dat de leiding juist defect raakt op een onverwachte locatie, dat de industrie er steeds op gefocust is. Voordeel van thermografie is dat er niet hoeft te worden gesteigerd, zolang het blikveld onbelemmerd is. Dat wil niet zeggen dat het eenvoudig is. Weliswaar openbaart een thermische brug zich in een warmere plek aan de buitenzijde van de

isolatie, maar een isolatiesysteem beoogt zowel geleiding als afstraling terug te dringen en is dus met laag-emissief onbehandeld aluminium ommanteld. Ook een thermograaf breekt de wetten van de natuurkunde niet en staat voor de uitdaging mogelijk warme locaties te onderscheiden van reflectie. Dat kan in een industriële omgeving een hele toer zijn. Maar thermografie is wel de best beschikbare methode in vergelijking tot de kosten en de tijd voor steigerwerk en demontage, wat tussentijds meestal niet mogelijk is.”

Energieverliezen Maud Hovens staat gereserveerd tegenover opname van gekwantificeerde energieverliezen in thermografische rapportages: “Dat kan iemand gemakkelijk op het verkeerde been zetten, en niet zelden signaleer ik veel ‘wishful thinking’. Een meting kan goed isolatietechnische en energetische fouten blootleggen en een plan van aanpak formuleren, maar energetische berekeningen zijn riskant. Je moet immers rekening houden met verticale of horizontale oriëntatie van installatiedelen, invloed van weersomstandigheden en positionering en ook aerodynamische effecten. Ik zie zelfs energierapportages zonder vermelding van toleranties, en die hebben dan ook geen waarde. Ik denk dat het niet veel verder kan gaan dan een indicatie op basis van procesvariabelen ten opzichte van al dan niet geïsoleerde delen. In vergelijking tot de bouw is het in industrie wel enigszins eenvoudiger dankzij constante mediumtemperaturen de beperkte thermische traagheid dankzij de lichte constructies.”

Thuis in veel keukens “Nee, je hoeft niet altijd een externe expert in te schakelen”, zegt Maud Hovens desgevraagd. “Doe dat vooral wel voor een fornuisinspectie, en bedenk ook dat een externe specialist met kennis van soortgelijke installaties inzicht en ervaring inbrengt die een plantbeheerder niet gemakkelijk zelf opbouwt. Wat intern een lastige zoektocht wordt, kan voor een extern inspecteur wel eens heel herkenbaar zijn. Die brengt soms in de gezamenlijke bespreking van een inspectieplan de opdrachtgever al op het spoor van de oplossing van het productieprobleem. Maar naast inzet van externe specialisten blijft het natuurlijk raadzaam op de eigen plant, in de eigen fabriek metingen te doen. Als dat themografisch gebeurt, zorg dan voor training, kies de camera die past bij wat je gaat doen en ken de beperkingen. Pixels – minimaal 320 x 240 – is alles, en de doorslag geeft de nauwkeurigheid van het systeem. Dat wil zeggen camera én gebruiker. En verlang van de externe thermograaf ISO-certificatie als onafhankelijk borging van kennis en vaardigheden”, benadrukt Maud Hovens.

APRIL 2015

ISOLATIE Magazine

...............

VCA is basisbagage 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD

Producent & Distributeur van Isolatiematerialen met een uniek â&#x20AC;&#x153;one-stop-shoppingâ&#x20AC;? concept Coolag Hamar b.v. is Nederlands grootste en meest toonaangevende producent, leverancier en distributeur van thermische, brandwerende en akoestische isolatiematerialen. Coolag Hamar maakt deel uit van de SIG groep

9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR

.RNHUPDFKLQH .RNHUPDFKLQH 6FKDUHQ 6FKDUHQ =HWEDQNHQ =HWEDQNHQ &RPELQDWLHPDFKLQHV &RPELQDWLHPDFKLQHV +RHNHQEXLJHUV 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE +RHNHQEXLJHUV 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE :DOVHQ :DOVHQ 9RRUPDFKLQHV 9RRUPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV $IZLNNHOV\VWHPHQ $IZLNNHOV\VWHPHQ 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV met 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV o.a. zusterbedrijven in BelgiĂŤ, Duitsland, Engeland, 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ ,QNO 6FKZHLIEÂ JHO ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ .RNHU DINRUWPDFKLQHV Frankrijk, Ierland, Nederland ,QNO 6FKZHLIEÂ JHO en Polen.,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ Productie en .RNHU DINRUWPDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV distributie van thermische, brandwerende en akoestische ,QNO :DO]HQ

isolatiematerialen is ĂŠĂŠn van,QNO :DO]HQ de kernactiviteiten van SIG. De door Coolag Hamar geleverde isolatiematerialen worden o.a. toegepast bij de isolatie van technische installaties in gebouwen, de industriĂŤle koeltechniek, de chemische-, petrochemische- en procesindustrie, %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH scheepvaart, off-shore olie- en gaswinning en OEM.

6RQGHUPDVFKLQHQ 0DFKLQHV YDQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 0DFKLQHV YDQ 9HUWULHEV *PE+ 9HUWULHEV *PE+ 6R ]LMQ ]y 6W|FNDFNHUVWUDVVH 6R ]LMQ ]y 6W|FNDFNHUVWUDVVH '( %DG 6lFNLQJHQ '( %DG 6lFNLQJHQ 7HO ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH LQIR#VR JPEK GH 7HO ( 0DLO )D[ ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH ZZZ VR JPEK GH )D[ ,QWHUQHW Q Q **' " ( , 3 $%'1 " '1$%& 3 3 111 **' "# ( , )' 9eebW] >WcWh 8L Â&#x161; P_`bm[] '" +'*+ DH MWWbm_`a J$ &*', # +,+ ''' Â&#x161; mmm$YeebW]^WcWh$db

**' " ( , 3 $%'1 " '1$%& 3 3 111 **' "# ( , )'

,VRODWLHEHGULMI *UDĂ&#x20AC; VROÂ´ E Y *HZRRQ SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 9DQ]HOIVSUHNHQG (SZ OL[ VT

Electric Trace Heating Systems

(S QHHY LLU NV\KLU [LHT

*UDĂ&#x20AC; VRO LV SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 'DW VSUHHNW YDQ ]HOI *UDĂ&#x20AC; VRO NHQW JHHQ JHZRQH SURMHFWHQ DOOHHQ NULWLVFK YDNZHUN GDW SHUIHFWLH YHUGLHQW *UDĂ&#x20AC; VRO VSHFLDOLVWHQ ]HWWHQ WURWV Heating cables KXQ KDQGWHNHQLQJ RS XZ SURMHFW 2SGUDFKWJHYHUV YDQ GLFKWELM HQ YHUDI NLH]HQ GH ]HNHUKHLG YDQ *UDĂ&#x20AC; VRO JHZRRQ YRRU SHUIHFW LVRODWLHZHUN Connection technology ,VRODWLHEHGULMI *UDĂ&#x20AC; VROÂ´ LV JHVSHFLDOLVHHUG LQ Control systems Â&#x2021; ZDUPWH LVRODWLH Â&#x2021; JHOXLGLVRODWLH BARTEC Safe.t Technology Â&#x2021; NRXGH LVRODWLH Â&#x2021; LVRODWLHSODDWZHUN ŕ¸&#x20AC; Â&#x2021; FU\RJHQH LVRODWLH Â&#x2021; EUDQGZHUHQGH LVRODWLH HQ GRRUYRHULQJHQ NEW Plug-in Connection System PLEXO TCS ÂŽ

ŕ¸&#x20AC;

The PLEXO TCS connection system can be used for the complete range of BARTEC self-limiting heating tapes. =HU KLY /VLR 0ZVSH[PL Â&#x2039; ^^^ ]KOVLRPZVSH[PL US Â&#x2039; PUMV']KOVLRPZVSH[PL US =HU KLY /VLR 0ZVSH[PL Â&#x2039; ^^^ ]HUKLYOVLRPZVSH[PL US Â&#x2039; PUMV']HUKLYOVLRPZVSH[PL US

ŕ¸&#x20AC; and socket splices and also end With only one system you can assemble heating connections, plug ŕ¸&#x20AC; terminations, easily and safely. PLEXO TCS: Convenient. Flexible. Economical. ŕ¸&#x20AC;

All our electric heating systems fulfill the relevant international standards and guidelines.

ŕ¸&#x20AC;

Check out our on-line promotional movie at www.bartec.nl/plexo ,VRODWLHEHGULMI *UDĂ&#x20AC; VROÂ´ E Y 2QGHUQHPLQJVZHJ +1 $OSKHQ DDQ GHQ 5LMQ 3 111 **' "# ( , )' BARTEC NEDERLAND b.v. Boelewerf 25 NL-2987 VD RIDDERKERK Phone: +31 (180) 41 05 88 info@bartec.nl www.bartec.nl , ZZZ JUDĂ&#x20AC; VRO QO 7 ) Â˛ /LG 9,% HQ .RQLQNOLMNH 0HWDDOXQLH 3 111 **' "# ( , )'

6515_- 07-04-15 15:34 Pagina 2

ISOLATIE BRANCHE-STRATEGIE VIB-voorzitter Hans Koole op Nationaal Isolatiesymposium:

”Samen aan de slag met innovatie in scherp gepositioneerde branche” ”Op sectorniveau meer aandacht voor kwaliteitsbevordering, innovatie en kennisborging”, benoemt VIB-voorzitter Hans Koole een van de kansen om de “krachtige uitgangspositie van de VIB” te versterken. Andere voorwaarden zijn professionalisatie, een scherp brancheprofiel ten opzichte van overheid en andere bedrijfstakken, en een duidelijke missie en visie van de branchevereniging. Milieu en duurzaamheid spelen daarin een grote rol: “Beperking van de ecologische voetafdruk van utiliteitsbouw en industrie door goed isolatiewerk is een belangrijke drijfveer voor mijn voorzitterschap”, benadrukte Koole 10 maart 2015 op het Nationaal Isolatiesymposium in Rotterdam. ”Mijn plaatje” noemde Hans Koole zijn impressie van de isolatiebranche, ruim drie maanden na zijn aantreden als onafhankelijk voorzitter van ondernemersvereniging VIB. De bijna 120 aanwezigen op het Nationaal Isolatiesymposium aan boord van SS Rotterdam herkenden en erkenden dat beeld maar al te goed. “Technische isolatie’ is de kleine, krachtige en terecht trotse bedrijfstak die onmisbaar werk levert en alle randvoorwaarden en faciliteiten goed heeft geregeld. Het is de branche waarin het

lidmaatschap van ondernemersvereniging VIB vanzelfsprekend is, en waarin – zo stelde de voorzitter aan de hand van concrete voorbeelden vast – meer innovatie gaande is dan de ervaren vakman zelf beseft. Het gesloten, bescheiden karakter maakt de isolatiebranche buiten de directe kring van ondernemers en opdrachtgevers ook relatief onbekend. “De Nederlandse overheid hanteert niet of nauwelijks het begrip ‘isolatie’, terwijl implementatie van Europese richtlijnen juist meer isolatie-aandacht in weten regelgeving verdient”, concludeert Koole “Er zijn prachtige rapporten, zoals de EiiF-Ecofys-studie, die de substantiële isolatiebijdrage aan CO2-reductie middels energiebesparing aantonen. Beperking van de ecologische voetafdruk van utiliteit en industrie is voor mij een belangrijke drijfveer om het onafhankelijk VIB-voorzitterschap op me te nemen.”

Contrasten “Er zijn al diverse aanzetten om de branche verder te versterken van ‘good to great’, stelde Koole. Als domeinen waarin actie is gewenst, noemde hij: • Opstellen en onderschrijven van een duidelijke VIB-missie en – visie;

Drukbezocht isolatiesymposium, in de inspirerende ‘Grote Balzaal’ van SS Rotterdam.

APRIL 2015

ISOLATIE Magazine

...............

6515_- 07-04-15 15:34 Pagina 3

EiiF: checks leiden tot investeringen

‘Binden’, ‘Beïnvloeden’ en ‘Bieden’ vormen de 3 B’s in het VIB-beleid. Op de foto VIB-voorzitter Hans Koole in discussie met de symposiumdeelnemers.

• Professionalisering en opleiding met impulsen voor een eigentijds arbeidsmarktbeleid; • Aandacht op sectorniveau voor kwaliteitsbevordering, innovatie en kennisborging; • Scherper positionering van de isolatiebranche ten opzichte van andere bedrijfstakken en overheid. Achter deze ‘werkorders’ schetste Hans Koole zowel de krachten van VIB en branche als de contrasten die hij blootlegde in zijn een intensieve brancheverkenning. Stuk voor stuk vaststellingen die de zaal tot een beamende glimlach en kort onderling commentaar brachten. We beperken ons tot enkele contrasten: • Inzet op kwaliteitsnormen en streven naar keurmerken, maar de naleving overlaten aan collega’s; • Eigen branche-instituties zoals OOI en NCTI koesteren, echter met beperkte participatie in draagvlak en committment; • Kwaliteitsbevordering tegenover prijs- en kostengedreven concurrentiestrategie; • Ontwikkeling van multidisciplinaire activiteiten zonder externe samenwerking of focus op ontwikkelingen in de betrokken ketens; • Onderkennen van de noodzaak tot ontwikkeling en behoud van vakmanschap, echter niet evenredig vertaald in opleidingsprogramma’s voor zowel vaste medewerkers als de groeiende ‘flexibele schil’.

EiiF-directeur Andreas Gürtler: “Zie toe op implementatie van de Europese Energierichtlijn in de Nederlandse wetgeving en haak als nationale branche aan op de internationale isolatiepromotie”.

...............

ISOLATIE Magazine

Driekwart van isolatie-inspecties leiden tot daadwerkelijke investeringen in industriële isolatie. Recente voorbeelden uit de Nederlandse industrie: • Chemieplant: isolatie-investering van € 67.000,bespaart jaarlijks € 128.000,- energiekosten (terugverdientijd 0,6 jaar); • Tankdakisolatie: isolatie-investering € 430.000,- euro, jaarlijkse besparing € 344.000,- (terugverdientijd 1,25 jaar). EiiF-directeur Andreas Gürtler informeerde de deelnemers aan het Nationaal Isolatiesymposium over doelstellingen, activiteiten en resultaten van de Europese Stichting voor Industriële Isolatie (EiiF). Europese isolatiebedrijven en producenten van isolatiematerialen hebben in 2009 EiiF opgericht om industriële energieen kostenbesparing te stimuleren met behulp van adequate isolatie. Grote eye-opener is de Ecofys-studie uit 2012, die een Europees industrieel besparingspotentieel van 620 PJ/jaar inventariseert, gelijk aan het gebruik van de gehele Nederlandse industrie. In navolging van andere Europese lidstaten bereidt het NCTI in samenwerking met EiiF verdieping van het onderzoek voor tot nationale schaal. Effectieve stappen om het industriële energiepotentieel te oogsten zijn isolatie van niet-geïsoleerde installatiedelen en beschadigde isolatie, analyse van werkelijke exploitatiekosten c.q. inzet van actuele economische isolatiedikte en vroegtijdige inzet van isolatiespecialisten in nieuwbouw- en renovatieprojecten. Gürtler wees erop dat de Europese lobby bijdraagt aan de huidige Europese focus op technische isolatie in bouw en industrie om de 2020-duurzaamheidsdoelen te halen, onder meer door lokalisatie en oogsten van ‘laaghangend fruit’. Energiemanagementnorm ISO 50.001 biedt tastbare aanknopingspunten. Spreker riep de Nederlandse isolatiesector op toe te zien op implementatie van de Europese Energierichtlijn in de Nederlandse wetgeving en op nationaal niveau aan te haken op de internationale isolatiepromotie. Gürtler riep met name de kleinere en middelgrote isolatiebedrijven op zich aan te sluiten bij het EiiF en meer gebruik te maken van isolatie-inspecties, die – zoals gemeld – in driekwart van de gevallen leiden tot daadwerkelijke investeringen in technische isolatie. De organisatie verzorgt Duits- en Engelstalige opleidingen tot Tipcheck-inspecteurs en werkt daartoe ook samen met het Nederlandse branchetechnisch instituut NCTI.

Hans Koole vertaalde het complex krachten en contrasten in collectieve en individuele agendapunten voor de toekomst. Hij noemde oriëntatie op businessmodellen, leren van andere landen en bedrijfstakken en het oppakken van items die opdrachtgevers hoofdbrekens kosten: “Is het geen taak voor isolatiebedrijven om samen met anderen te komen met oplossingen voor CUI?”, noemde hij als voorbeeld.

APRIL 2015

6515_- 07-04-15 15:34 Pagina 4

Afscheid erelid Leo Veldhuis Het Nationaal Isolatiesymposium keek vooruit: naar de toekomst van technische isolatie in bouw en industrie, naar de beleidsagenda van de VIB, naar vernieuwing van de branchestructuur. Het symposium markeerde ook het officiële afscheid van Leo Veldhuis. VIB-voorzitter Hans Koole overhandigde zijn voorganger de oorkonde, behorende bij het ere-lidmaatschap van de ondernemersvereniging.

Trefcentrum voor collegiale contacten.

Na overhandiging van de oorkonde felicitieert VIB-voorzitter Hans Koole zijn voorganger en diens familie met het erelidmaatschap. V.l.n.r. Hans Koole, Leo, Margaretha en Jeroen Veldhuis. Na het symposium ontspannen netwerken, mede mogelijk gemaakt door het virtuoze spel van de Flamingo’s. En natuurlijk door de uitstekende akoestiek. Onder de symposiumdeelnemers bevonden zich isolatie-ondernemers die hebben meegewerkt aan de thermische, brandveilige en akoestische isolatie van SS Rotterdam.

Organisatiedeskundige Mr. Jos Wesselink licht het 3B-model voor brancheverenigingen toe. Het model verbindt de branche én de beleidsontwikkeling in alle aspecten met externe stakeholders als overheid, opdrachtgevers en maatschappelijke gremia.

“Laat branche-ontwikkeling van ‘good to great’ onze uitdaging zijn”, sloot Hans Koole af, na de vaststelling dat aanzetten er al zijn. Zoals: “De behoefte aan professionele medewerkers – in vaste dienst dan wel flexibel inzetbaar – blijft. Opleidingsinstituut OOI pakt dit signaal uit de arbeidsmarkt op en oriënteert zich op nieuwe mogelijkheden om de vraag naar opleiding en professionalisering te beantwoorden.”

3B-model voor verenigingen De VIB is niet de enige ondernemersvereniging die zich sterk maakt voor belangenbehartiging en branche-ontwikkeling in een snel veranderende omgeving. Organisatiedeskundige Mr. Jos Wesselink, directeur van BrancheWerk en VM Training, heeft het 3B-model voor brancheverenigingen ontwikkeld. Wesselink vervult directie- en bestuursfuncties voor een groot aantal ondernemersverenigingen in onder meer technische sectoren. Op grond van de ervaringen concludeert VIB dat het 3B-model effectief bijdraagt aan de beleidsontwikkeling. Rode draad in het model vormen de 3 B’s: ‘Binden’, ‘Beïnvloeden’ en ‘Bieden’. De 3 B’s vormen een hoofdader op een ‘metrokaart’ met aansluiting op stations als ‘ledenbinding’, ‘innovatie’, ‘duurzame collectieve relaties’ en ‘imago’. Het model verbindt de branche én de beleidsontwikkeling in al zijn aspecten met het externe veld waarin het draait om stakeholders als overheid, opdrachtgevers en maatschappelijke gremia. Het model zet in op gezamenlijke aanpak vanuit de

breedte en participerend draagvlak. Zoals het 3Bmodel in- en extern (vice versa) bindt en beïnvloedt, koppelt het ook historie en toekomst. Het vormt een leidraad waarin tal van deelonderwerpen helder zijn geplaatst in het grotere brancheverband. Op termijn leidt de aanpak onder meer tot herkenbare toegevoegde waarde van professionele isolatiebedrijven in markt en maatschappij. Zo plaatst het bekende items als erkenningsregelingen, certificatie en keurmerken in een bredere context. Jos Wesselink benadrukte dat het 3B-model geen pasklare routekaart is, maar een verandermodel met toetsbare succesfactoren. “De geschiedenis leert dat niet de sterkste de toekomst heeft, maar degene met het beste aanpassingsvermogen”, hield hij de symposiumdeelnemers voor.

APRIL 2015

ISOLATIE Magazine

...............

6502_- 07-04-15 10:47 Pagina 1

ISOLATIE DUURZAAM & RENDABEL Ultimate op de leidingbrug bij Leuna

Gewicht en isolatieprestatie geven de doorslag Een nieuwe stoomleiding, diameter DN 500, 1800 meter lang en een mediumtemperatuur van 300 °C. Genoeg gegevens om vast te stellen dat een hoogwaardig isolatiesysteem van cruciale betekenis is voor energiehuishouding, exploitatiekosten en verduurzaming van de installatie. InfraLeuna, eigenaar en beheerder van de infrastructuur van Chemiepark Leuna te Leuna bij Leipzig, heeft na een proefproject besloten deze en toekomstige leidingen te isoleren met Ultimate gaasdekens. De combinatie van isolatiec.q. energieprestatie en gewicht gaf de doorslag. De uitbreiding van het stoomnet van InfraLeuna vloeit voort uit de samenwerking met Trea Leuna. Deze op duurzaamheid gerichte onderneming exploiteert een afvalverwerkende energiecentrale. Door Trea aan te sluiten op het stoomnet ontsluit het chemiepark nieuwe, efficiënte mogelijkheden voor stoomopwekking. De benodigde 1800 meter lange DN 500-leiding is in 2014 aangelegd, voor een mediumtemperatuur van 300 °C.

Reductie warmteverlies Doelstelling was om in het kader van dit energieproject tevens de warmteverliezen te reduceren bij gelijkblijvende isolatiedikte. Voor een proeftraject van honderd meter zijn met Isovers calculatieprogramma TechCalc verschillende varianten voor het isolatiesysteem doorgerekend en in nader overleg geanalyseerd. De inzet van U Tech gaasdekens 5.0 X bleek een economisch aantrekkelijke oplossing, die de exploitatiekosten met ruim tien procent terugdrong in vergelijking tot conventionele oplossingen. Dit is toe te schrijven aan de eigenschappen van Ultimate, waar-

TechCalc ook mobiel Begin 2015 heeft Isover TechCalc versie 2.0 geïntroduceerd. De belangrijkste wijzigingen ten opzichte van 1.0 liggen in open database, de vernieuwde meer intuïtieve gebruikersinterface en de geschiktheid op mobiele toestellen. TechCalc maakt in vijf stappen thermische berekeningen voor technische isolatieystemen, gebaseerd op onafhankelijke normen en richtlijnen als VDI 2055, ISO 12241 en ISO 23993. Aanvullend op warmtetechnische berekeningen brengt TechCalc ook de isolatie-effecten op energiekosten en CO2-emissie in beeld. Ook de industriële hamvraag naar de terugverdientijd wordt berekend op basis van objecten mediumgegevens in combinatie met het geselecteerde isolatiesysteem. De gebruiker kan eigen producten met specifieke namen en specificaties toevoegen. TechCalc 2.0 is op aanvraag beschikbaar. De mobiele versie is als app beschikbaar voor Android-platforms. De iOs/Apple-versie volgt later dit jaar.

uit de gaasdekens zijn vervaardigd. Deze minerale wol combineert steenwoleigenschappen met de productietechnologie van glaswol. Het is een ‘beste van beiden’-materiaal, resulterend in verhoogde isolatieprestaties bij gelijkblijvende dikte en gewicht. Voor overige leidingtrajecten is de nieuwe en lichtere gaasdeken MT 4.0 toegepast. Het materiaal biedt ook een oplossing om in bestaande situaties met beperkte ruimte de isolatie op een hoger plan te brengen.

Verbeterde energiebalans Isolatie in uitvoering: na een proefproject is besloten deze en toekomstige stoomleidingen te isoleren met Ultimate gaasdekens. De combinatie van isolatie- c.q. energieprestatie en gewicht gaf de doorslag.

...............

ISOLATIE Magazine

Ook chemieconcern Dow heeft voor de sites in Schkopau en Böhlen in Midden-Duitsland Ultimate-isolatie ingezet voor een verbeterde duurzaamheidsprestatie in de productie van olefinen, grondstoffen voor de kunststoffenindustrie. Uit onderzoek bleek dat de verschillende isolatiesystemen op 35 resp. 15 jaar oude

APRIL 2015

6502_- 07-04-15 10:47 Pagina 2

stoom- en condensaatleidingen bepaald niet meer aan de eisen des tijds voldeden. Besloten werd het rendement te verbeteren door renovatie van het isolatiesysteem en reductie van de leidingdiameters in relatie tot de actuele capaciteitsvraag. De stoomleiding is geherdimensioneerd van DN 200 naar DN 100, de condensaatleidingen van DN 100 tot DN 50. Om in het verdere leidingstelsel optimale besparingsresultaten te realiseren, is in het nieuwe isolatieontwerp de oude isolatiedikte gehandhaafd. Dikwijls is er in renovatieprojecten onvoldoende ruimte voor dikkere isolatie. In dat geval moet de besparing worden gerealiseerd met een verbeterd isolatiemateriaal. Voordeel is dat dan eventueel de bestaande ommanteling bruikbaar blijft.

Gedocumenteerde besparing Uit praktijkonderzoek en doorrekening is in dit project vastgesteld dat veertig procent reductie van warmteverliezen in het stoom- en condensaatnet haalbaar was door inzet van Ultimate MT-gaasdekens. Dit is toe te schrijven aan de ca. vijftien procent beter lambda-waarde van Ultimate ten opzichte van conventio-

Drukvaste deken of V-groef-schaal

U Tech uitgebreid met gaasdeken MT 4.0 Het U Tech-gaasdekenprogramma is uitgebreid met MT 4.0. Het product is vergelijkbaar met de al langer bekende MT 5.0- en MT 6.0-varianten en ontworpen voor thermische en akoestische isolatie voor mediumtemperaturen tot 460 °C. Basis is Ultimate minerale wol, dat de karakteristieke eigenschappen van glas- en steenwol combineert. De belangrijkste winst daarvan is de hoge isolatiewaarde bij een relatief laag gewicht. De warmtegeleidingscoëfficiënt komt vrijwel overeen met de zwaardere gaasmatten MT 5.0 en MT 6.0, zodat de selectie gemakkelijk af te stemmen is op de projectspecificaties. In handling en logistiek heeft de 4.0-uitvoering het voordeel van het lichte gewicht (40 kg/m3), de grotere rollengte – gemiddeld 60 procent langer dan vergelijkbaar presterende producten - en de gemakkelijke hanteerbaarheid. De gecomprimeerde verpakking versterkt dat nog eens.

Een eerste preview was al te zien op ISO 2014 in Keulen: de nieuwe Ultimate Pipe Section Mat (PSM MT 7.0) in het U-Tech-programma van Saint-Gobain Isover. Het is een pijpschaal, gevormd uit Ultimate-plaat voorzien van V-groeven en sterke cachering van zwart glasdoek. De Pipe Section Mat biedt een alternatief voor de bekende drukvaste matten. Het doek draagt bij aan de mechanische sterkte, zowel in het logistieke traject als in de functionele fase na installatie. De PSM-schaal is afgestemd op de leidingdiameter. Middels de V-groeven kan de plaat efficiënt plat worden vervoerd. Bij montage ontstaat in één handeling een perfect sluitende pijpschaal. Het product is ontworpen voor leidingdiameters vanaf 324 mm in standaarddiktes van 50 tot 100 mm. Uiteraard zijn plaatlengte en groefgeometrie afgestemd op de individuele diameter. PSM-schalen meten 625 mm breedte per eenheid. Dit betekent dat één monteur gemakkelijk de montage verzorgt, mede omdat het gewicht tot maximaal 16 kg. beperkt blijft. PSM is geschikt voor bedrijfstemperaturen tot 640 °C. Dankzij de hoge drukweerstand kan de nieuwe PSM zonder aanvullende steunconstructies worden gemonteerd. Chemiepark Leuna breidt het stoomnet uit met aansluiting op energiecentrale Trea.

nele materialen. Opdrachtgever Dow heeft dit gedocumenteerd op basis van systeemanalyses en thermografische inspectie van zowel de oude als de gerenoveerde situatie. De hogere initiële investering wordt teniet gedaan door het effect van de energiebesparing op de operationele kosten. Uiteraard levert dit isolatieproject een gewaardeerde bijdrage in de voorlopige eindsprint in Dows energieprogramma: de afgelopen tien jaar is het energiegebruik ten opzichte van 2005 met 25 procent teruggedrongen. Ook de isoleerders – in dit geval van Bilfinger Industrial Services – konden zich prima vinden in de materiaalkeuze dankzij de gemakkelijke verwerking en het relatief lichte gewicht. Zeker in de beperkte ruimte van de bestaande leidingkanalen is deze ergonomische verbetering meer dan welkom.

APRIL 2015

ISOLATIE Magazine

...............

,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ E Y MI *UDÀ VRO´ E Y ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ E Y 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+

6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+

2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD

9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR

*HZRRQ SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 9DQ]HOIVSUHNHQG 2QV SURJUDPPD 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR .RNHUPDFKLQH 2QV SURJUDPPD 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR QLHN 9DQ]HOIVSUHNHQG .RNHUPDFKLQH *HZRRQ SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 9DQ]HOIVSUHNHQG 6FKDUHQ .RNHUPDFKLQH 6FKDUHQ .RNHUPDFKLQH .RNHUPDFKLQH .RNHUPDFKLQH 6FKDUHQ 6FKDUHQ =HWEDQNHQ =HWEDQNHQ &RPELQDWLHPDFKLQHV &RPELQDWLHPDFKLQHV +RHNHQEXLJHUV +RHNHQEXLJHUV :DOVHQ :DOVHQ 9RRUPDFKLQHV 9RRUPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV $IZLNNHOV\VWHPHQ $IZLNNHOV\VWHPHQ 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ .RNHU DINRUWPDFKLQHV .RNHU DINRUWPDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV

=HWEDQNHQ 6FKDUHQ =HWEDQNHQ 6FKDUHQ &RPELQDWLHPDFKLQHV =HWEDQNHQ &RPELQDWLHPDFKLQHV =HWEDQNHQ +RHNHQEXLJHUV &RPELQDWLHPDFKLQHV +RHNHQEXLJHUV &RPELQDWLHPDFKLQHV :DOVHQ +RHNHQEXLJHUV :DOVHQ +RHNHQEXLJHUV 9RRUPDFKLQHV :DOVHQ 9RRUPDFKLQHV :DOVHQ 3RQVPDFKLQHV 9RRUPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV 9RRUPDFKLQHV $IZLNNHOV\VWHPHQ 3RQVPDFKLQHV $IZLNNHOV\VWHPHQ 3RQVPDFKLQHV 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV $IZLNNHOV\VWHPHQ 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV $IZLNNHOV\VWHPHQ 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV .RNHU DINRUWPDFKLQHV 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ .RNHU DINRUWPDFKLQHV 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ *HEUXLNWH PDFKLQHV .RNHU DINRUWPDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV .RNHU DINRUWPDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV

*UDÀ VRO LV SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 'DW VSUHHNW YDQ ]HOI *UDÀ VRO NHQW JHHQ JHZRQH SUHHNW YDQ ]HOI *UDÀ VRO NHQW JHHQ JHZRQH *UDÀ VRO LV SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 'DW VSUHHNW YDQ ]HOI *UDÀ VRO NHQW JHHQ JHZRQH SURMHFWHQ DOOHHQ NULWLVFK YDNZHUN GDW SHUIHFWLH YHUGLHQW *UDÀ VRO VSHFLDOLVWHQ ]HWWHQ WURWV HFWLH YHUGLHQW *UDÀ VRO VSHFLDOLVWHQ ]HWWHQ WURWV SURMHFWHQ DOOHHQ NULWLVFK YDNZHUN GDW SHUIHFWLH YHUGLHQW *UDÀ VRO VSHFLDOLVWHQ ]HWWHQ WURWV KXQ KDQGWHNHQLQJ RS XZ SURMHFW 2SGUDFKWJHYHUV YDQ GLFKWELM HQ YHUDI NLH]HQ GH ]HNHUKHLG JHYHUV YDQ GLFKWELM HQ YHUDI NLH]HQ GH ]HNHUKHLG KXQ KDQGWHNHQLQJ RS XZ SURMHFW 2SGUDFKWJHYHUV YDQ GLFKWELM HQ YHUDI NLH]HQ GH ]HNHUKHLG YDQ *UDÀ VRO JHZRRQ YRRU SHUIHFW LVRODWLHZHUN ZHUN YDQ *UDÀ VRO JHZRRQ YRRU SHUIHFW LVRODWLHZHUN 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP

,QNO VWXIHQO $QWULHE ,QNO VWXIHQO $QWULHE

3DWHQWLHUWHV 6\VWHP 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP

,QNO VWXIHQO $QWULHE ,QNO VWXIHQO $QWULHE

,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 6FKZHLIE JHO

,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ

,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ LV JHVSHFLDOLVHHUG LQ G LQ ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ ZDUPWH LVRODWLH VRO´ LV JHVSHFLDOLVHHUG LQ JHOXLGLVRODWLH ZDUPWH LVRODWLH JHOXLGLVRODWLH NRXGH LVRODWLH LVRODWLHSODDWZHUN ZHUN NRXGH LVRODWLH LVRODWLHSODDWZHUN FU\RJHQH LVRODWLH EUDQGZHUHQGH LVRODWLH HQ GRRUYRHULQJHQ H LVRODWLH HQ GRRUYRHULQJHQ FU\RJHQH LVRODWLH EUDQGZHUHQGH LVRODWLH HQ GRRUYRHULQJHQ %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 6FKZHLIE JHO

,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ

,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ

1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH

%H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH

6RQGHUPDVFKLQHQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 6W|FNDFNHUVWUDVVH 6W|FNDFNHUVWUDVVH 9HUWULHEV *PE+ 9HUWULHEV *PE+ '( %DG 6lFNLQJHQ '( %DG 6lFNLQJHQ 6W|FNDFNHUVWUDVVH 6W|FNDFNHUVWUDVVH 7HO 7HO '( %DG 6lFNLQJHQ '( %DG 6lFNLQJHQ )D[ )D[ 7HO 7HO )D[ )D[

6RQGHUPDVFKLQHQ 0DFKLQHV YDQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 0DFKLQHV YDQ 9HUWULHEV *PE+ 9HUWULHEV *PE+ 6R ]LMQ ]y 6W|FNDFNHUVWUDVVH 6R ]LMQ ]y 6W|FNDFNHUVWUDVVH '( %DG 6lFNLQJHQ ! " # '( %DG 6lFNLQJHQ 7HO ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH LQIR#VR JPEK GH 7HO ( 0DLO $ % % )D[ ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH ZZZ VR JPEK GH )D[ ,QWHUQHW

0DFKLQHV YDQ 0DFKLQHV YDQ 0DFKLQHV YDQ 6R ]LMQ ]y 0DFKLQHV YDQ 6R ]LMQ ]y 6R ]LMQ ]y 6R ]LMQ ]y

( 0DLO LQIR#VR JPEK GH LQIR#VR JPEK GH ( 0DLO ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH

,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ E Y 2QGHUQHPLQJVZHJ +1 $OSKHQ DDQ GHQ 5LMQ JVZHJ +1 $OSKHQ DDQ GHQ 5LMQ ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ E Y 2QGHUQHPLQJVZHJ +1 $OSKHQ DDQ GHQ 5LMQ 7 ) ² /LG 9,% HQ .RQLQNOLMNH 0HWDDOXQLH

² /LG 9,% HQ .RQLQNOLMNH 0HWDDOXQLH 7 ) ² /LG 9,% HQ .RQLQNOLMNH 0HWDDOXQLH Q

VCA is is basisbaga basisbaga VCA

,VRODWLHEHGULMI ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ E Y 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+

Oplossingsgericht denken, handelen en adviseren

2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD

de basis voor onze werkwijze

9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR

*HZRRQ SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 9 .RNHUPDFKLQH .RNHUPDFKLQH *HZRRQ SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 9DQ]HOIVSUHNHQG 6FKDUHQ 6FKDUHQ

=HWEDQNHQ =HWEDQNHQ &RPELQDWLHPDFKLQHV &RPELQDWLHPDFKLQHV +RHNHQEXLJHUV 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE +RHNHQEXLJHUV 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE *UDÀ VRO LV SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 'DW VSUHHNW Y :DOVHQ *UDÀ VRO LV SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 'DW VSUHHNW YDQ ]HOI *UDÀ VRO NHQW JHHQ JHZRQH :DOVHQ 9RRUPDFKLQHV 9RRUPDFKLQHV SURMHFWHQ DOOHHQ NULWLVFK YDNZHUN GDW SHUIHFWLH YH 3RQVPDFKLQHV SURMHFWHQ DOOHHQ NULWLVFK YDNZHUN GDW SHUIHFWLH YHUGLHQW *UDÀ VRO VSHFLDOLVWHQ ]HWWHQ WURWV 3RQVPDFKLQHV $IZLNNHOV\VWHPHQ KXQ KDQGWHNHQLQJ RS XZ SURMHFW 2SGUDFKWJHYHUV $IZLNNHOV\VWHPHQ KXQ KDQGWHNHQLQJ RS XZ SURMHFW 2SGUDFKWJHYHUV YDQ GLFKWELM HQ YHUDI NLH]HQ GH ]HNHUKHLG 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ YDQ *UDÀ VRO JHZRRQ YRRU SHUIHFW LVRODWLHZHUN 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ YDQ *UDÀ VRO JHZRRQ YRRU SHUIHFW LVRODWLHZHUN .RNHU DINRUWPDFKLQHV ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ .RNHU DINRUWPDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV

,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ LV JHVSHFLDOLVHHUG LQ ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ LV JHVSHFLDOLVHHUG LQ Opdrachtgevers zien Insulation Solutions steeds vaker als het ZDUPWH LVRODWLH JHOXLGLVRODWLH ZDUPWH LVRODWLH JHOXLGLVRODWLH ‘kenniscentrum’ op het gebied van thermische, akoestische en NRXGH LVRODWLH LVRODWLHSODDWZHUN brandveilige de utiliteitsbouw, industrie en scheeps NRXGH LVRODWLH isolatie voor LVRODWLHSODDWZHUN bouw. Een groot compliment, waarvoor we ons dagelijks blijven FU\RJHQH LVRODWLH EUDQGZHUHQGH LVRODWL FU\RJHQH LVRODWLH EUDQGZHUHQGH LVRODWLH HQ GRRUYRHULQJHQ ,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ

inzetten.

%H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH

Door een uitgekiende logistiek en eigen productie kunnen wij snel

Insulation Solutions B.V. 6RQGHUPDVFKLQHQ en meestal direct uit voorraad leveren tegen competitieve prijzen. 6RQGHUPDVFKLQHQ 0DFKLQHV YDQ Minosstraat 40 1722 0DFKLQHV YDQ 9HUWULHEV *PE+ 9HUWULHEV *PE+ 6R ]LMQ ]y 6W|FNDFNHUVWUDVVH P.O. Box 5003 6R ]LMQ ]y 6W|FNDFNHUVWUDVVH '( %DG 6lFNLQJHQ 5004 EA Tilburg '( %DG 6lFNLQJHQ 7HO ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH LQIR#VR JPEK GH 7HO ( 0DLO The Netherlands )D[ ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH ZZZ VR JPEK GH **' " ( , 3 $%'1 )D[ ,QWHUQHW " '1$%& 3 THERMISCHE, AKOESTISCHE Q Q en BRANDVEILIGE ISOLATIEOPLOSSINGEN www.insulationsolutions.nl Q Q **' " ( , 3 $%'1 " '1$%& 3

,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ E Y 2QGHUQHPLQJVZHJ ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ E Y 2QGHUQHPLQJVZHJ +1 $OSKHQ DDQ GHQ 5LMQ 7 ) ² 7 ) ² /LG 9,% HQ .RQLQNOLMNH 0HWDDOXQLH

WWW

LA AS.COM

RY Y

WWW

LA AS.COM

RY Y

gage

(SZ OL[ VT

(S QHHY LLU NV\KLU [LHT ฀ ฀

=HU KLY /VLR 0ZVSH[PL ^^^ ]KOVLRPZVSH[PL US PUMV']KOVLRPZVSH[PL US =HU KLY /VLR 0ZVSH[PL ^^^ ]HUKLYOVLRPZVSH[PL US PUMV']HUKLYOVLRPZVSH[PL US ฀ ฀ ฀ ฀ Kattestaart 6 - 8 3355 PP Papendrecht Tel. 078 - 6187300 Fax. 078 - 6183472 www.hervo.nl info@hervo.nl

3 111 **' "# ( , )'

Isolatie-innovatie zit in ons DNA! Technische Isolatie

Brandwerende Systemen

Isolatie

CINI_- 07-04-15 11:36 Pagina 1

nieuws en informatie

Commissie warme isolatie:

“Voordelen thermografie, visuele inspectie onmisbaar” Op 13 februari 2015 kwam de commissie Warme Isolatie bij elkaar. De leden bespraken onder andere voordelen en kenmerken van infrarood-thermografie. Conclusie: de industrie maakt dankbaar gebruik van deze actuele techniek. De commissie benadrukt het belang van zorgvuldige vaststelling van de ‘baseline’. Deze status quo geldt als referentie voor toekomstige metingen en brengt opgetreden veranderingen in het isolatiesysteem aan het licht. Daarnaast is geduld een vereiste in thermografie. Infraroodbeelden geven geen antwoord op alle vragen. Naast IR-inspectie is ook regelmatige visuele controle daarom absoluut vereist bij zorgvuldige preventie. De commissie ziet verschillende voordelen van het gebruik van infrarood-thermografie bij isolatie-inspectie. Een infraroodcamera kan ‘hot spots’ in beeld brengen: de ‘rode vlaggetjes‘ voor vochtige isolatie die corrosie in de hand werkt. Vaak blijkt dat op plekken van de beplating met een relatief hoge temperatuur (hot spot) sprake is van vochtig isolatiemateriaal. Vocht in de isolatie verlaagt de isolatiewaarde, omdat een thermische brug ontstaat. De theorie leert dat isolatiemateriaal met één volumeprocent vocht vijftig procent minder goed isoleert. In dit geval is het zaak het vochtige isolatiemateriaal te verwijderen. Vervolgens kan nieuw isolatiemateriaal worden aangebracht en moet men zonodig de oorzaak van indringend vocht verhelpen. De afbeelding toont het verschil aan tussen beelden van de probleemsituatie en de situatie na de reparatie.

Corrosie onder isolatie Vochtig isolatiemateriaal kan corrosie onder isolatie veroorzaken. Corrosie onder isolatie is een grote bedreiging voor de industrie. Corrosie kan immers leiden tot lekkage met mogelijk ongeplande shutdowns van installaties of installatieonderdelen tot gevolg. Om te controleren op deze atmosferische corrosie worden leidingen periodiek uitgepakt, gecontroleerd op corrosie, indien nodig gerepareerd, en weer opnieuw geïsoleerd. Steigerbouw is noodzakelijk voor de bereikbaarheid. Herstel is dus een tijdrovende en kostbare aangelegenheid. Vanuit de industrie is er een sterke behoefte om tussen periodieke inspecties ook minder omvangrijke inspecties uit te voeren. Dit blijkt volgens Maud Hovens van Iris-Thermovision uit de toenemende belangstelling uit de industriehoek.

...............

ISOLATIE Magazine

Economische verbeterpunten CINI-commissie ‘Warme Isolatie’ ziet infrarood-thermografie als een zeer bruikbaar middel om economische verbeterpunten van isolatie in beeld te brengen. Doorgaans hebben probleemgebieden betrekking op isolatiedelen, die meerdere keren gedemonteerd en opnieuw geïnstalleerd zijn, en op niet-geïsoleerde appendages zoals kleppen, afsluiters en flenzen. Gebruik van de infraroodcamera brengt dergelijke verbeterpunten eenvoudig aan het licht, zodat direct maatregelen kunnen worden getroffen. Bijvoorbeeld in de vorm van een demontabele isolatiebox of een isolatiematras. Preventief onderhoud Infrarood-thermografie is een goed instrument voor planmatige isolatie-inspectie en –monitoring. De techniek speelt hiermee een belangrijke rol in preventief onderhoud. Deze benadering van onderhoud is vergelijkbaar met vroegtijdige waarneming van menselijke ziekteverschijnselen; temperatuurverhoging (koorts) wijst ook op een aankomend of feitelijk probleem. Als de isolatiewaarde na verloop van tijd verslechtert, kan de maintenancemanager in een vroeg stadium vaststellen dat onderhoud nodig is en kan hij tijdig maatregelen nemen. Specifieke locaties kunnen tijdelijk intensief worden geïnspecteerd of zelfs worden uitgepakt om de oorzaak van de oplopende temperatuur te achterhalen. Er is geen andere inspectiemethode voorhanden die zo snel en met dusdanig beperkte kosten verdachte locaties in isolatiesystement opspoort. “Verslechtering van de isolatiewaarde is een traag systeem, waardoor vergelijking van meetresultaten op zeer lange termijn nodig is. Deze zijn meestal niet voorhanden. Wij gebruiken thermografie voornamelijk om warmteverliezen op te sporen als gevolg van het niet op de juiste manier aanbrengen van isolatie en beschadiging door uitzetting of incidenten”, aldus Gino de Landtsheer van Borealis. Schoonsteeninspectie Hoewel het een ander soort technische isolatie betreft, zo concludeert de commissie ‘Warme Isolatie’ bewijst IRthermografie zich als een uitstekende techniek voor schoorsteeninspecties. Dit vanwege het grote temperatuurverschil met de omgeving, de temperatuurgradiënt tussen goede en gedegenereerde isolatie en de bereikbaarheid van de locatie met de camera.

APRIL 2015

CINI_- 07-04-15 11:36 Pagina 2

CINI behandelt in Isolatie Magazine steeds een van de elf werkcommissies

commissies nader belicht

Commissie Warme Isolatie CINI stelt niet uitsluitend richtlijnen op ten aanzien van isolatiematerialen en hun toepassing. CINI biedt richtlijnen voor alle facetten van technische isolatie. Warme Isolatie neemt een belangrijke plaats in. De materie wordt uiteraard behandeld in materiaal-informatie. Handboekhoofdstuk 4 gaat diep in op constructies voor warmte-isolatie in de industrie. Aan de orde komen zowel specifieke toepassingsgebieden, waaronder torens, vaten, tanks en warmtewisselaars. Daarnaast geeft het Handboel richtlijnen voor werktuigbouwkundige uitvoering en afwerking. De werkgroep Warme Isolatie werkt permanent aan actualisatie en brengt mogelijkheden in beeld voor optimale thermische isolatie. De commissieleden vertegenwoordigen kennisbureaus, industrie en aannemers. Zij volgen de ontwikkelingen op de voet en brengen hun praktijkervaringen met materialen en toepassingen in.

“Infraroodcamera brengt probleemgebieden eenvoudig aan het licht”

CINI-commissie Warme Isolatie Leden van de CINI-commissies zijn vakmensen uit de internationale industrie en specialisten uit het isolatievak. De elf commissies worden centraal aangestuurd door de technisch coördinator. De ambitie van CINI is om wereldwijd het CINI-handboek te verspreiden en te doen gebruiken. De commissies leveren met hun kennis en ervaring de vaktechnische basis. Toetreding tot één van de commissies gebeurt op uitnodiging. CINI is actief op zoek naar nieuwe jonge leden. Leden van de werkcommissie Warme Isolatie zijn: ● Akzo Nobel Ben Becker ● Shell Marcel Kuipers ● Bilfinger Industrial Services Dirk Valkhof ● Hertel Wim Strookappe ● Borealis Gino de Landtsheer ● CINI Frans Popma ● Shell Koos Turk ● NCTI Paul de Koning

“Met een vetkrijtje, waarvan het succes bewezen is, kom je niet overal bij” (Paul de Koning, Algemeen manager NCTI) CINI-commissie Warme Isolatie. V.l.n.r. Gino de Landtsheer, Dirk Valkhof, Koos Turk, Wim Strookappe, Ben Becker, Frans Popma, Marcel Kuipers en, op de voorgrond, Paul de Koning.

APRIL 2015

ISOLATIE Magazine

...............

6510_- 07-04-15 11:30 Pagina 1

ISOLATIE INSPECTIE & THERMOGRAFIE ”Weet wat je meet, weet wat je wilt meten”

IR-pionier Flir verbreedt functionaliteit warmtebeeldcamera ”Meten is niet gemakkelijk, maar we doen er alles aan om het gemakkelijker te maken. Volg wel een cursus, zorg dat je weet wat je meet en wat je wilt meten en kies de camera die overeenkomt met de doelstelling”, adviseert Paul van Loon, Distribution Manager van Flir Systems te Breda, pionier in thermografie. De productontwikkeling richt zich op verbrede functionaliteit met onder meer geïntegreerde gasdetectie en vochtmeting voor specialistische inspecties. Aan de meest toegankelijke kant zijn er camera’s die qua investering prima bij het gereedschap van de isolatiespecialist passen voor een illustratieve eerstelijns-analyse. De geschiedenis van de thermografie is de geschiedenis van Flir. De naam staat voor Forward Looking Infrared. Na een militaire ontwikkelingsfase kwam begin jaren vijftig Flirs warmtebeeldcamera in Zweden op de weg: ingebouwd in een auto en speciaal ontwikkeld voor inspectie van hoogspanningsleidingen. Sindsdien heeft het bedrijf zich uitsluitend gericht op infraroodtechnologie, die momenteel in tientallen zeer uiteenlopende bedrijfstakken wordt ingezet: bewaking en beveiliging, medische technologie en diagnostiek, productiebewaking, micro-elektronica en industriële sectoren zoals installatietechniek en technische isolatie. Bij het steigerongeval in de Amercentrale in 2003 is thermografie ingezet voor de detectie van overlevenden in de 65 meter diepe ravage.

Multispectraal In technologie en in marktpenetratie vertoont de warmtebeeldcamera ontwikkelingscurves die doen denken aan de pc-opmars. Een jaar of tien geleden werden twintig tot dertig stuks gebouwd van een toestel van zo’n € 25.000,-. Actuele modellen gaan nu met dezelfde of verhoogde functionaliteit voor € 700,over de toonbank, met pallet-distributie. Er zijn zelfs al smartphones met ingebouwde warmtespotmeter voor een paar honderd euro, al heeft deze slechts één gekalibreerde pixel. De recent geïntroduceerde C2-warmtebeeldcamera is gebaseerd op dezelfde snelle Lepton-infrarooddetector, maar beschikt met een 80 x 60-resolutie al over 4800 gekalibreerde radiometrische pixels en MSX-functionaliteit. Aan de bovenkant van deze scherpe prijs-prestatieontwikkeling investeert Flir mede dankzij de grote aantallen met succes in innovatie en toegevoegde functionaliteit. De genoemde detector is daarvan een voorbeeld. Deze maakt zeer compacte bouw mogelijk, wordt in meerdere cameratypes toegepast. Aan de hand van het uiteindelijke gebruiksdoel voorziet Flir de detector in de productie van de specifieke functionaliteit. Vrijwel alle warmtebeeldcamera’s van Flir zijn voorzien van de gepatenteerde MSX-technologie dat een multispectraal beeld genereert. Deze technologie combineert real time het warmtebeeld met het visuele beeld. Het grote voordeel hiervan is dat 20

...............

ISOLATIE Magazine

Distribution Manager Flir Paul van Loon: “Meten is niet gemakkelijk, we maken het wél gemakkelijker.Volg wel even een cursus om fouten te voorkomen. Het kennisniveau is afhankelijk van werkgebied en aard van de inspecties. ‘Thermograaf Level 1’ is een behoorlijk praktisch niveau, met een investering van vijf dagen en een paar duizend euro.”

een contrastrijk beeld ontstaat met direct zichtbare en zelfs leesbare informatie over het opgenomen object. Ook bij zeer geringe temperatuur- c.q. stralingsverschillen is het beeld herkenbaar. Zelfs bij een temperatuurresolutie van 100 mK komt een gedetailleerd reliëf beschikbaar. In de MSX-technologie projecteert Flir het visuele beeld over het warmtebeeld heen. De gebruiker kan zowel de samenstellende beelden als de combinatie als standaard jpeg verwerken. In vorige generaties konden Flir-camera’s reeds gescheiden opnamen maken in het visuele en IR-spectrum, MSX verenigt dit met behoud van de mogelijkheid alleen het warmtebeeld vast te leggen. In de praktijk bewijst MSX zich sterk in rapportages: ook de opdrachtgever ziet helder om welk installatiedeel het gaat en exact waar eventuele afwijkingen zich bevinden. Ook softwarematig is het beeld zinvol op te waarderen. Onder meer camera’s uit de T-serie, waaronder het high end-model T 660, van Flir gebruiken de Ultramax-beeldverwerkingstechniek. Dit verhoogt de infrarood-resolutie en gevoeligheid door IRopnamen te ‘stapelen’. Het toegenomen contrast maakt bijvoorbeeld stappen van 25 mK goed zichtbaar. Software-analyses met behulp van kosteloos downloadbare programma’s – standaard bij alle Flir-camera’s - geven desgewenst tot vier cijfers achter de komma inzicht over stralings- en temperatuurpatronen, al zal een isolatietechnicus doorgaans met minder al heel tevreden zijn.

APRIL 2015

6510_- 07-04-15 11:30 Pagina 2

Integrale inspectie Na meer dan een halve eeuw volledige concentratie op thermografie geeft Flir een nieuwe interpretatie aan het in de naam verankerde ‘Forward Looking’: geleidelijk heeft de markt al kennis kunnen maken met een lijn professionele testen inspectieinstrumenten, met geïntegreerde thermografie op basis van de eerdergenoemde Lepton-detector. Dit jaar komen de eerste geïntegreerde systemen beschikbaar. In de praktijk moet een technicus geregeld klassieke registraties uitvoeren, bijvoorbeeld een vochtigheidsmeting. Op dat moment kan hij met vrijwel dezelfde inspanning belangrijke toegevoegde informatie registreren. Een isolatietechnicus denkt bij deze mogelijkheden onmiddellijk aan corrosie onder isolatie, waarin vochtgehalte en temperatuur cruciale factoren én indicatoren zijn. Nu reeds is een camera beschikbaar die warmtebeeldfotografie integraal combineert met optical gas imaging (OGI) gericht op specifieke vluchtige organische componenten. Dit systeem biedt interessante mogelijkheden voor de verplichte inspecties in onder meer chemie en petrochemie, als alternatief voor complexe ‘sniffer’-analyses. OGI maakt – optisch vergelijkbaar met een warmtebeeld – gassen zichtbaar in de vorm van een gekleurd wolkje/pluim.

Toenemende functionaliteit Bovengenoemde ontwikkelingen in technologie en functionaliteit zijn volgens Paul van Loon richtinggevend. “Binnen een beperkte budget is interessante hardware beschikbaar, met relatief grote mogelijkheden. De nieuwe warmtebeeldcamera C2 is, mits kundig ingezet, een veelbelovend instrument voor bijvoorbeeld bouwen installatiedoeleinden. De eveneens nieuwe spotmeter TG 165 aan de onderkant van de range geeft weliswaar geen thermografische analyse, maar is wel geschikt om snel de grootste problemen te lokaliseren”, zegt hij. “Maar technicus die zich intensief richt op thermografie in onder meer de industrie, heeft juist baat bij de nieuwe mogelijkheden aan de bovenkant.” Uiteraard is een combinatie mogelijk: een isolatiebedrijf zou er voor kunnen kiezen één specialist professioneel op te leiden en van hoogwaardige instrumenten te voorzien en tegelijkertijd enkele teamleiders met cursus en camera in staat te stellen een afgebakende eerstelijns probleemdetectie te verzorgen.

Brug tussen thermometer en camera De TG 165 IR-beeldthermometer van Flir, gebaseerd op de eigen Lepton warmtebeeld-microcamera, combineert een IR-spotthermometer met een warmtebeeldcamera in één, en brengt hot spots en cold spots vanaf veilige afstand in kaart. De TG165 IR-beeldthermometer slaat een brug tussen de IRthermometers en warmtebeeldcamera's. Flir positioneert deze nieuwe camera als robuust ‘ontdekkingstool’ voor bijvoorbeeld onderhouds- en HVAC-technici.

Oriëntatiestappen hardware Flir-specialist Paul van Loon adviseert een zorgvuldige oriëntatie op investeringen in thermografie, te beginnen met bepaling van de doelstelling: wat wil de thermograaf meten en met welk doel. Enkele stappen: 1. Verdiepen in de materie en weet waarover je het hebt; er zijn honderden camera’s op de markt. Een verkeerde keuze is altijd te duur. 2. Selecteer een fabrikant/leverancier die zekerheid biedt in de vorm van kwaliteit en garantie; 3. Bepaal de gewenste functionaliteit van de camera in relatie tot de doelstellingen. Overweeg onder meer: - Infrarood-thermometer voor spotmeting of uitgebreide warmtebeeldfotografie; - Resolutie en gevoeligheid: volstaat 320 x 240 pixels of zelfs minder, of is 640 x 480 vereist. Een professional stapt in bij 320 x 240 pixels; - instelbare emissiewaarden; - Automatische instelling op warmste/koudste punt; - Accessoires zoals lenzensets, analyse- en rapportagesoftware; 4. Stem de investering af op doelstelling, gebruiksintensiteit. 5. Neem altijd een training of cursus op in de thermografieinvestering.

Fouten voorkomen “Meten is niet gemakkelijk, maar we maken het wel gemakkelijker”, stelt Paul van Loon. “Maar volg wel even een cursus om fouten te voorkomen. Het vereiste kennisniveau is afhankelijk van het werkgebied en de aard van de inspecties. Met een opleiding tot Thermograaf Level 1 is een behoorlijk praktisch niveau bereikt, met een investering van vijf dagen en een paar duizend euro.” Veel voorkomende fouten in industriële thermografie: - Thermische reflecties van laag-emissieve oppervlakken. De uitkomst van zo’n meting is doorgaans 37 °C, omdat de thermograaf zichzelf in beeld brengt in plaats van het object. - Vloeistofleidingen. Op plaatsen waar een koud medium wordt getransporteerd is een ‘koele’ vlek in het warmtebeeld niet per se een ‘hot spot’. - Invloed van de zon of zelfs de maan. In principe kan onder alle omstandigheden worden gemeten. Bij optical gas imaging gaat de voorkeur uit naar droog weer, isolatie-inspecties verlopen het best als de zon niet schijnt: ’s nachts, vroege ochtend of bewolkt weer. - Afstand instellen/focussen: als de scherpte niet correct is, is de meting niet gedefinieerd en dus ook niet te rapporteren. Dergelijke fouten zijn in de praktijk dodelijk, maar in een cursus toegestaan. Behalve kundigheid leert men in opleidingen en trainingen ook om effectief de kracht van de camera te benutten. Veel gebruikers hebben met hun professionele warmtebeeldcamera vaak meer mogelijkheden dan vermoed in de hand.

APRIL 2015

ISOLATIE Magazine

...............

6520_- 07-04-15 11:32 Pagina 1

ISOLATIE DUURZAAM & RENDABEL ’Quick Wins’ in eerste ronde isolatie-optimalisatie

Groninger GrESCo-model versnelt duurzaamheid De Gemeente Groningen kent hoge prioriteit toe aan energiebeheersing en duurzaamheid. Het coalitieakkoord van 2014 heeft de groene ambities nader aangescherpt en geconcretiseerd. Een eigen Esco-model, de Groninger Economy Service Company (GrESCo) zet de ruimte tussen voorgeschreven afschrijvingstermijnen en economische terugverdientijd in als fonds voor nieuwe, marktconforme duurzaamheidsinvesteringen. Een van de ‘Quick Wins’ is naisolatie met matrassen van appendages in utiliteitsgebouwen. In een eerste ronde levert een investering van € 72.000,- een jaarlijkse energiebesparing van € 34.000,- op. Efficiënte utiliteitsinstallaties met ongeïsoleerde appendages. Energie- en isolatiespecialisten zien dat beeld met lede ogen aan. De gemeente Groningen pakt het probleem aan, conform de beleidsdoelstelling om per 2035 energieneutraal te opereren. Nieuwe projecten worden voortaan volledig geïsoleerd naar actuele maatstaven. Waarschijnlijk nog voor de zomer wordt een eerste inhaalprogramma uitgevoerd. De raad heeft een investering van € 72.000,- geaccordeerd om in elf gemeentelijke gebouwen de appendages met matrassen te isoleren. Een energiebesparing van € 34.000,- per jaar brengt de terugverdientijd theoretisch op ruim twee jaar. Voor andere gebouwen geldt dat het isolatieprobleem wordt meegenomen zodra zich hiervoor een goede gelegenheid voordoet, bijvoorbeeld binnen reguliere onderhoudsprogramma’s. De na-isolatie is gebaseerd op inventarisatie, inspectie en rapportage door isolatiespecialist Thermatras te Barendrecht.

Van Esco tot GrESCo We spreken in Groningen met energie-coördinator Peter Petersen en projectleider GrESCo Frank van de Poel, beiden van de centrale afdeling Shared Service Center Vastgoedmanagement. Op tafel ligt het gedetailleerde inspectie-rapport van Thermatras, met een gekwantificeerd energiebesparingspotentieel van een serie utiliteitsinstallaties. Gedetailleerde isolatietechnische oplossingen met toetsbaar rendement vormen de solide basis voor het investeringsbesluit voor rendabele verduurzaming van de installaties. Warmtebeelden maken per situatie – lees per appendage – het potentieel inzichtelijk. Met deze inventarisatie van Thermatras heeft Groningen nu in beeld hoeveel deze ingreep kan gaan kosten. Zodra de Raad financiële middelen beschikbaar stelt zal in een onderhandse aanbesteding de laagste aanbieder het appendageproject uitvoeren. De Gemeente Groningen trekt de landelijke belangstelling met het eigen GrESCo-model. Kern is dat de gemeente zelf de financieringsrol vervult, buiten een externe Esco. Budgetten blijven vooralsnog gelijk, om energie-investeringen uit besparingen te financieren. Uiteraard liggen hieraan dikke en zelfs verdiepte

...............

ISOLATIE Magazine

Energie-coördinator Peter Petersen (l) en projectleider GrESCo Frank van de Poel. De Groninger aanpak maakt versnelde duurzaamheidsinvesteringen mogelijk.

financiële handboeken achter. Grote verdienste van het GrESComodel is dat de gemeente energie-investeringen in marktconforme businesscases kan uitwerken. “Collega’s zijn van harte welkom om de GrESCo-aanpak te bekijken”, zeggen Frank van de Poel en Peter Petersen. “We zijn een grote gemeente, hebben de kennis in huis en zitten zelf ‘achter het paneel’, kunnen laagrentend lenen en weten de weg binnen de gemeentelijke organisatie om de neuzen de goede kant op te krijgen. Een indruk: het gaat om ca. 250 gebouwen en zo’n 1400 energieaansluitingen, van klein tot groot.” De Groninger gemeenteraad heeft het model in 2013 geaccordeerd. Het jaarlijkse energiebudget, 6 à 7 miljoen euro, blijft ongekort beschikbaar en verhuist naar de centrale GrESCo-organisatie. De ruimte tussen afschrijvingstermijnen en terugverdientijden wordt ingezet als energie-investeringsfonds en versnelt de transitie naar duurzaamheid. Zo werkt de gemeente toe naar besparingen op korte en middellange tot de lange energieneutrale termijn.

Terugverdientijden De gemeente Groningen zet hoog in op duurzaamheidsdoelen. In beginsel zijn energiebesparende maatregelen met terugverdientijden tot vijf jaar verplicht. Ook tien jaar en zelfs langer is acceptabel, aansluitend bij de voorgeschreven gemeentelijke afschrijvingstermijnen. Een voorbeeld is de bouw van een nieuw wijkgebouw, waar GrESCo de investeringskloof tot warmtepomp en zonnepanelen dicht en daarmee de jaarlijkse energierekening van € 4500,- naar € 900,- terugbrengt. “Tot vijf jaar krijgen wij al gauw de handen op elkaar”, zegt Frank van de Poel. “Het is geen kwestie meer van ‘over de streep trekken’. Iedereen ziet de noodzaak. Bovendien gaat energiebesparing vaak hand in hand

APRIL 2015

6520_- 07-04-15 11:32 Pagina 2

met comfortverbetering, dalende onderhoudskosten en dus ook extra begrotingsruimte.” De na-isolatie van appendages heeft, voor de eerste tranche van elf gebouwen, de riante theoretische terugverdientijd van twee jaar. Volgens bovengeschetste financieringsmethodiek wordt de jaarlijkse energiebesparing van € 34.000,- gebruikt als aflossing van de investering en wordt het resultaat toegevoegd aan de gewaarborgde bestemmingsreserve voor nieuwe projecten en benodigd onderzoek. Voor dit project heeft Thermatras de gemeente benaderd met het voorstel de utiliteitsinstallaties op hun isolatietechnische merites te inventariseren. In eerdere projecten heeft dit isolatiebedrijf appendages in een van de gemeentelijke zwembaden geïsoleerd. Voor het huidige project heeft Thermatras in vier dagen in samenwerking met de gemeente de grootverbruikers geanalyseerd: kantoorgebouwen, sporthallen en maatschappelijke gebouwen zoals wijkcentra. Uit een visuele en thermografische inspectie volgt in eerste instantie een overzicht van investeringen, besparingen en terugverdientijden. De volgende stap is gedetailleerde analyse met onder meer gekwantificeerde resultaten. Dit rapport bestaat uit een toegankelijk resumé en de onderliggende details tot op uitvoeringsniveau. Uiteraard wegen naast installatietechnische specificaties ook gebruiks- en omgevingsvariabelen mee zoals gebouwbezetting en graaddagen. De uitendelijke businesscase onderbouwt ten slotte het kredietvoorstel aan de raad om de vele appendages – vlinderkleppen, driewegkleppen, pompen en afsluiters – met matrassen te isoleren. In februari heeft de raad ingestemd en na aanbesteding komt het project naar verwachting medio 2015 in uitvoering.

Dagelijks inventarisaties Thermatras voert met drie specialisten dagelijks isolatietechnische inspecties uit. “Het is al meer dan twintig jaar ons dagelijks werk om gebouwen installatiebeheerders verbeteringsmogelijkheden aan te reiken”, zegt directeur Alexander Norder. “Het gaat vaak om langlopende projecten, zodat we ook veel investeren in inventarisaties en inspecties. Het is naar onze mening de beste

manier, want een beheerder kan pas budgetteren als er een grondige rapportage beschikbaar is. Maar ook met een solide inventarisatie zijn we er nog niet altijd. We moeten bij wijze van spreken soms lang aan de deur rammelen. Als het eenmaal op de juiste tafel ligt bij een Esco of, naar Groninger voorbeeld, een‘ GrESCo’, komt er veel in beweging. En terecht is de tijd van een A4-tje met prijzen voorbij: alleen op basis van een kosten-batenanalyse kan een project verantwoord worden gerealiseerd. Voor energiecoördinatoren blijken onze rapportages bijzonder nuttig. En er valt nog veel te doen: ook bij grote instellingen worden nog merkwaardige bestekken gehanteerd waarbij tot DIN 40 of zelfs 50 niet wordt geïsoleerd.” Dat laatste zal in Groningen niet meer voorkomen. Frank van de Poel: “Natuurlijk moet je kúnnen investeren. Maar dan nog, ledverlichting op het sportveld, energiezuinige beglazing en zonnepanelen spreken vaak meer tot de verbeelding dan isolatie van een afsluiter. Groningen neemt het voortaan mee in nieuwe projecten. Het is ten opzichte van de stichtingskosten een gering aandeel, terwijl je er geld mee verdient. In dit concrete project ging het om laaghangend fruit, met een wel heel mooie terugverdientijd. Als deze grote installaties aangepakt zijn, gaan we nog een rondje maken.”

Integrale benadering De gecoördineerde aanpak van het gemeentelijke Service Center werkt uiteraard via een integrale benadering om investeringen in onderhoud en energiebeheersing efficiënt uit te voeren. “Het is niet rendabel om in een apart project enkele kleinere appendages te isoleren. Zodra echter een pand onderhanden wordt genomen, nemen we naast dakisolatie en HR-glas zeker de isolatie van de gebouwgebonden installatie mee”, zegt Peter Petersen. “Zo komt, na de eerste ronde van elf gebouwen met ‘laaghangend fruit’ geleidelijk de gehele besparing in beeld binnen reële terugverdientijden. Uiteindelijk wordt energiebesparing, inclusief technische isolatie volledig in vastgoedbeheer opgenomen. Nu is de drie man sterke GrESCo-afdeling een flinke buitenboordmotor met aanjagerfunctie. We zijn bezig een dashboard in te richten om de totale duurzaamheidsprestatie op een stimulerende manier voor iedereen zichtbaar te maken.

Besluitvorming De resultaten van de Groninger aanpak laten in harde cijfers zien dat het een snellere weg opent naar duurzaamheid en energiebesparing. “Kijk echter wel goed naar specifieke kaders van overheidsinstellingen. Het gaat om belastinggeld en publieke besluitvorming die aan allerlei regels is gebonden. De nog ongebruikelijke GrESCo-aanpak moet daarin worden ingepast. Denk aan de voorgeschreven, lange afschrijvingstermijnen en het besluitvormingstraject. Mits je weet wat de mogelijkheden en onmogelijkheden zijn, valt veel te bereiken”, besluit Frank van de Poel.

Voorbeeld uit de Thermatras-inventarisatie voor de Gemeente Groningen. Per appendage is het potentieel in beeld gebeacht.

APRIL 2015

ISOLATIE Magazine

...............

INSTALLEER PROFESSIONALITEIT DE ZEKERE SYSTEEMOPLOSSING VOOR EEN PERFECTE ISOLATIE

Nu ook combipack met beugel! Armafix® is de professionele leidingdrager om thermische bruggen bij koudeen koeltechnische installaties te vermijden. Met Armafix® leidingdragers wordt condensatie vermeden en een duurzaam resultaat bereikt. • • •

Veilig isolatiesysteem met Armafix® AF, Armafix® NH en Armafix® Ultima Ingebouwde condens regeling voorkomt thermische koudebruggen en verlaagt risico op condensatie Bijpassende beugels in een eenvoudig combinatiepakket waardoor zoeken naar de passende beugel overbodig is!

Install it. Trust it.

Tel.: +31 657 003 501 info.nl@armacell.com

IsolatieMagazine_Armafix_190x260_NL.indd 1

www.armacell.com/nl 03.03.2015 12:47:27

6503_- 07-04-15 10:53 Pagina 2

ISOLATIE DUURZAAM & RENDABEL Isolatie-inspectie papierfabriek Parenco:

”Onderbouwde adviezen voor welkome besparing” ”Bij Parenco zijn we blij met iedere besparing. Energiebesparing en productie-efficiëntie zijn belangrijke factoren in de zowel competitieve als energie-intensieve papierindustrie”, zegt Hans Hietbrink, assistent line-manager Pulp & Energy bij papierproducent Parenco in Renkum. Een NCTIisolatie-inspectie lokaliseerde ruim twintig mille besparingspotentieel, waarvan het laaghangend fruit met een half jaar terugverdientijd al is geoogst. Per 2018 wil Parenco het primaire energiegebruik met dertig procent reduceren ten opzichte van 2013.

Parenco in Renkum is een van de bekendste papierfabrikanten in Nederland, gevestigd in een zowel architectonisch als industrieel prachtig complex op een schitterende locatie aan de Rijn. In de ruim honderd jaar van het bestaan is Parenco’s kwaliteitsreputatie een begrip in een dynamische sector. Specialisme is publicatiepapier, dat voor brochures, tijdschriften en voor grootschalig reclamedrukwerk wordt ingezet. De zeer hoge papierkwaliteit is in combinatie met het drukproces bepalend voor de uitstraling en dus het commerciële effect. De folder met haarscherpe kleurenafbeeldingen ‘pakt’ de consument. Voor de papierproducent is de kwaliteit maar één van de uitdagingen: de concurrerende en per saldo gekrompen markt stelt in de kapitaal- en energie-intensieve bedrijfstak uitzonderlijke eisen aan de prijs/kwaliteitverhouding.

Hans Hietbrink: “Elke besparing telt, in kosten en in duurzaamheid. Voor de quickwins uit de isolatie-inspectie, hoefden we niet veel meer te doen dan een offerte aanvragen en het isolatiebedrijf te laten komen om vast € 12.500,- te oogsten. Met een half jaar terugverdientijd.”

Duurzaamheid en innovatie In 2012 heeft de Nederlandse investeringsmaatschappij H2 Equity Partners Parenco overgenomen uit het Noorse Norske Skog-concern. Daarmee is Parenco weer een zelfstandig bedrijf, met ruim-

Papiermachine PM 1. Papierproductie is energie-intensief. Parenco realiseert ambitieuze energiebesparingen. Ten opzichte van 2012/2013 daalt de behoefte aan primaire energie van 13,7 GJ per ton naar 9,7 GJ. Gewijzigde bedrijfsvoering binnen de energiecentrale in 2014 heeft het gebruik al gereduceerd tot 10 à 10,5 GJ (ca. 2900 kWh).

APRIL 2015

ISOLATIE Magazine

...............

6503_- 07-04-15 10:53 Pagina 3

Parenco-specialisme is publicatiepapier op zeer hoge kwaliteit voor brochures, tijdschriften en grootschalig reclamedrukwerk.

Hotspot op de naad bij een DN 600-afsluiter. Waarschijnlijke oorzaak is een niet-sluitend isolatiepakket, op te lossen door hermontage van het isolatiemateriaal onder de beplating.

Natte isolatie rondom afsluiter ten gevolge van een lekkende pakking en mogelijk inwatering. Vervanging van de isolatie bespaart 77 GJ per jaar. Het isolatiesysteem vertoont ook sporen van beloping, waaruit nog geen schade is ontstaan. Parenco heeft schade door belopen reeds beperkt door isolatiedelen van traanplaat te voorzien. Uiteraard is niet-belopen de beste remedie tegen isolatieschade.

Ongeïsoleerde bypass in de productielijn, op een maximale temperatuur van 180 °C. Adquate isolatie bespaart 130 GJ per jaar (ruim 36.000 kWh).

te voor de ambitieuze duurzaamheids- en innovatie-agenda. Zo wordt bijvoorbeeld concreet studie verricht naar de mogelijkheden de slibfractie – vrijwel volledig biomassa – uit de pulpproductie te sublimeren tot grondstof voor bioplastics. Er zijn ook vergevorderde plannen om de in 2009 stilgelegde papiermachine 2 om te bouwen voor de productie van karton. In 2012/2013 vergde de productie van een ton papier 13,7 GJ primaire energie (ca. 4000 kWh). Dit moet per 2018 met veertig procent terug naar 9,7 GJ. “Dat is haalbaar, een gewijzigde bedrijfsvoering binnen de energiecentrale in 2014 heeft ons al op 10 à 10,5 GJ gebracht”, zegt Hans Hietbrink. Als assistent Line Manager Pulp & Energy is hij operationeel verantwoordelijk voor een breed pakket energiegerelateerde zaken en voorzitter van het multidisciplinaire technisch areateam ‘Utilities’. “Energie en productie-efficiëntie zijn zwaarwegende factoren, naast loonkosten en de kapitaalintensieve productielijnen”, zegt Hans Hietbrink. “We proberen nog steeds onze investeringen af te stemmen op een terugverdientijd van één jaar of korter, maar goed onderbouwde ideeën zijn altijd bespreekbaar. Hij schetst in een notendop de ideeën en reeds uitgevoerde projecten: een eigen biocentrale, het reduceren van ingekochte energie door de

...............

ISOLATIE Magazine

stoomturbine om te bouwen tot tegendrukturbine c.q. warmtekrachtcentrale, en geoptimaliseerde inzet van ketels. Het gaat steeds om grote getallen én om grote energiesprongen. “We kunnen nu al, bij gunstige omstandigheden en zonder kalanderen gasloos draaien”, illustreert Hans Hietbrink de resultaten. Ter informatie: kalanderen is het ‘strijken’ van papier tussen walsen ter verbetering van structuur en glans. “Nu werken we aan warmteterugwinning uit de rookgassen, wat het equivalent van zeven ton lagedruk stoom per uur oplevert. De komende zomer draait Parenco dus nog vaker gasloos.”

Isolatie-inspectie In 2013 heeft NCTI een visuele en thermografische isolatieinspectie op het stoomnet uitgevoerd, volgens de destijds geldende regels door AgentschapNL gesubsidieerd. Daarbij is op jaarbasis bij een industrieel gangbare bedrijfstijd van 8760 uur in totaal 2572 GJ isolatiegerelateerde besparingspotentie gelokaliseerd, goed voor ruim twintigduizend euro energiekosten. “Een druppel op de gloeiende plaat?” vragen we Hans Hietbrink, gezien de grote energiebehoefte van Parenco. “Elke besparing telt, in kosten en in duurzaamheid. We hebben onze gasinkoop in twee jaar met 90 procent gereduceerd tot acht miljoen kubieke meter. Nu leggen we de focus op elektra: kunnen we equipment minder uren laten draaien, wat leveren freqentiegestuurde pompen op, we gaan over op led-verlichting, we reduceren het

APRIL 2015

6503_- 07-04-15 10:53 Pagina 4

energiegebruik van het persluchtnet en we kijken naar isolatie. Voor de quickwins die uit de isolatie-inspectie naar voren kwamen, hoefden we niet veel meer te doen dan een offerte aan te vragen en het isolatiebedrijf te laten komen om al vast € 12.500,te oogsten, met een half jaar terugverdientijd. We hebben in het kader van geplande stops het isolatiewerk met reguliere werkorders opgenomen in de weekplanning. Een deel hebben we niet of nog niet uitgevoerd, bijvoorbeeld aan installatiedelen die slechts enkele malen per jaar kortstondig in bedrijf zijn.”

Aandachtspunten Parenco hoefde zich geenszins te schamen voor de resultaten van de inspectie. Over het algemeen kwam de isolatie ondanks de veelal lange levensduur goed tevoorschijn. Een groot deel van de installatie is overdekt, hetgeen de isolatie beschermt tegen weersinvloeden. De meeste winst viel te halen uit: • Herstel van natte isolatie ten gevolge van lekke flenzen, afsluiters en dergelijke; • Langsnaden, zeker in buitenopstellingen, niet-inwaterend uitvoeren; • Niet-geïsoleerde delen, met name appendages en flenzen, naisoleren, met het oog op onderhoud eventueel met gemakkelijk te demonteren/hermonteren matrassen. • Belopen van isolatie zoveel mogelijk uitsluiten. Parenco heeft schade door belopen reeds beperkt door isolatiedelen van traanplaat te voorzien. Uiteraard is niet-belopen de beste remedie tegen isolatieschade. Het inspectierapport brengt alle locaties en ‘hot spots’ individueel in beeld met thermische en visuele fotografie. Daarbij wordt oorzaak, gevolg en oplossing vermeld. “Het bleek er gelukkig goed uit te zien”, concludeert Hans Hietbrink. “Het had voor mij ook de waarde van een installatietoets. We zetten onder meer op basis van duizenden sensoren op onder meer lagers en motoren sterk in op preventief onderhoud. De resultaten van de isolatiescan geven dus geen aanleiding dit aan te passen. Ja, wel is een behoorlijk thermisch verlies gesignaleerd in een ongeïsoleerde buitenbocht van de stoomleiding.

Isolatie van deze stoomafsluiter (DN 500) is goed voor 120 GJ per jaar (33.000 kWh).

Zo’n situatie kan ontstaan, en het is heel goed dat bij een inspectie het oog er op valt. Ook is in het buitengedeelte van de installatie op enkele plaatsen natgeraakte isolatie – en dus corrosie – aangetroffen. Dat hebben we natuurlijk aangepakt. Handig is de kwantificering in het NCTI-rapport: daar kunnen we iets mee. Het is een goed onderbouwd verhaal dat getallen verbindt aan isolatiefuncties, soorten en technische uitgangspunten met tekeningen en adviezen. Zo konden we per onderdeel zien wat het zou opleveren. Het kon zo in een tabel, offerteprijzen er bij en aanpakken. De NCTI-conclusies strookten met onze verwachtingen. We zijn papiermakers, en geen isolatiespecialisten al zetten we zelf thermografie in voor onder mee inspectie van hoogspanningsleidingen. Maar met zo’n duidelijk rapport krijg je genoeg handvatten. Anders gezegd: je wordt zelf toch ook enigermate isolatiespecialist”, besluit Hans Hietbrink, alvorens ons vanaf het dak van het ketelhuis te trakteren op een schitterend uitzicht over Parenco in het decor van de Gelderse Vallei.

Uitzicht vanaf het ketelhuis over het Parenco-complex met het nodige leidingen isolatiewerk in buitenopstellingen.

APRIL 2015

ISOLATIE Magazine

...............

6506_- 07-04-15 11:03 Pagina 1

ISOLATIE INSPECTIE EN THERMOGRAFIE Bluetooth en wifi op Fluke-instrumenten

Inspectie-apparatuur voor de man in het veld ’Keeping your world up and running’ is het motto van Fluke. Vrij vertaald: ‘U blijft in bedrijf’. De Amerikaanse producent van testen meetapparatuur richt zich op de technicus in het veld en is dankzij het hardgele design zichtbaar aanwezig in de meeste gereedschapskisten. Bijna iconisch is de elektrotechnische multimeter die sinds 1948 aan de basis staat van een groeiende reeks instrumenten. Altijd draagbaar, altijd batterijgevoed en zuinig en niet van suiker. Ook de reeks IR (infrarood)-thermometers en warmtebeeldcamera’s die sinds acht jaar in het Fluke-programma zijn opgenomen halen de valtest. Sinds kort zijn ze voorzien van bluetooth- en wifi-connectiviteit, voor een aantal bestaande modellen ook als retrofit beschikbaar. Nadat elektrotechnicus John Fluke in de jaren veertig afzwaaide bij de Amerikaanse marine, boog hij zich over toegevoegde waarde aan zijn ‘Legioen van Eer’-onderscheiding. In 1948 leverde hij zijn oude werkgever de eerste multimeter voor elektrotechnische inspecties. Op deze doorbraak is de huidige werkgelegenheid van 2500 mensen wereldwijd gegroeid. In de vestiging in Eindhoven spreken we met commercieel technicus Leo Valk en marketingmanager Ellen Colen-van Caem, met de Benelux als hun werkterrein.

kwaliteit. “De onderhoudstechnicus op de raffinaderij én de monteur die de tracinginstallatie in bedrijf stelt heeft waarschijnlijk een Fluke-instrument in de tas”, zegt Leo Valk. “Met name onder de goedkope multimeters komt echter ook slechte namaak voor, die bij defecten door de mand valt”. Op een deel van de Fluke-multimeters geldt levenslange garantie. Daarin en in de standaard solide instrumentenuitvoering uit zich de oriëntatie op de reële praktijkomstandigheden in de industrie. De thermometers en warmtebeeldcamera’s hebben de twee-metervaltest alle doorstaan, tot soms tientallen keren. Om dezelfde reden zijn de instrumenten altijd draagbaar en batterijgevoed. Een multimeter houdt het gauw jaren vol op een batterij. Een energieintensiever apparaat als een thermografische camera heeft er meestal een werkdag lang genoeg aan, soms inclusief een paar uur overwerktijd. De isolatietechnicus in de industrie bekijkt ook het bedieningsgemak. Hij houdt als het even kan de veiligheidshandschoenen aan. Veel Fluke-instrumenten, waaronder meerdere thermometers en camera’s, zijn daarvoor geheel of in belangrijke mate gemaakt.

Isolatie-inspectie Voor primaire isolatietechnische doeleinden is soms een enkelvoudige temperatuurmeting gewenst, waarbij men kan volstaan

SMI-apparatuur ‘U blijft in bedrijf’ kan de vertaling zijn van Fluke’s motto ‘Keeping your world up and running’, maar het mag ook ‘U en uw klant’ zijn. De brede range testen meetinstrumenten die de afgelopen 65 jaar zijn toegevoegd aan de multimeter zijn stuk voor stuk bedoeld voor de dagelijkse praktijk in het SMI-bereik: service, maintenance en installatie. Behalve probleemdetectie gaat het om controle en monitoring, die uitval voorkomen. Nog altijd, maar niet bij uitsluiting, zijn de elektrotechnische roots te herkennen: power-analyzers, stroomtangen en isolatieweerstands/aardingstester figureren prominent in de catalogus, maar de multidisciplinaire isolatietechnicus wordt breed bediend in de rubrieken digitale- en visuele infraroodthermometers, vochtmeters, warmtebeeldcamera’s en instrumenten voor binnenlucht-

...............

Vanuit Fluke-vestiging Eindhoven bestrijken commercieel technicus Leo Valk en marketingmanager Ellen Colen-van Caem de Benelux-markt.

ISOLATIE Magazine

APRIL 2015

6506_- 07-04-15 11:03 Pagina 2

de warmtebeeldcamera’s in aanmerking, met de Expert-serie (TiX) als toppers. De ingebouwde superzoom kan de resolutie van 320 x 240 pixels opvoeren tot het viervoudige (640 x 480), beschikt over LaserSharp autofocus en verwisselbare lenzen. Deze serie is bestemd voor gevorderde thermografen. De instapserie Performance is geschikt voor monteurs en installateurs van bijvoorbeeld HVAC-installaties in de utiliteit. De professional-serie ligt tussen beide in en wordt gebruikt door thermografen in zowel industrie, voedingsmiddelenindustrie als utiliteit.

Kwantitatief of kwalitatief

Industriële inspectie met camera TiX560 uit Fluke’s Expertserie. Thermografie brengt isolatiegerelateerde warmteverliezen aan het licht. Op deze foto wordt de techniek ingezet voor preventieve inspectie van motoren en lagers. Deze camera is voorzien van FlukeConnect, waarmee vanaf de stite gegevens realtime wereldwijd beschikbaar zijn.

met een IR-thermometer uit de 60-serie. Op een afstand tot 2,5 meter bestrijkt topmodel 63 oppervlaktetemperaturen van minimaal -30 ° tot maximaal + 535 °C. De 570-serie kan de hogetemperatuur-industrie aan tot 900 °C. Dankzij de dubbele laseroriëntatie is de afstand (tot 9 meter) geen probleem. Bij dit model is de emissiviteit instelbaar op basis van een voorgeprogrammeerde selectietabel. De licht eenvoudiger 560-serie haalt ook de 800 °C al, en combineert IR- en contactmeting, eveneens met instelbare emissiviteit. Voor het praktische middenbereik heeft Fluke de VT-serie visuele IR-thermometers op het schap. De VT combineert een traditionele IR-thermometer met de instapfunctionaliteit van een IR-camera. Beelden uit het infrarode en visuele spectrum kunnen in een variabele transparantie over elkaar worden gelegd. Kort samengevat gaat het hier om een IR-spotmeting die ook de locatie herkenbaar laat zien. Van de isolatiesector verlangt de opdrachtgever graag een stap dieper in de materie, zeker als het gaat om inspectie van meer complexe installaties in industrie en utiliteit. In dat geval komen

Fluke adviseert zorgvuldige selectie op basis van gebruiksdoel en omstandigheden. “Distributeurs verzorgen gebruikerstrainingen. Voor bijvoorbeeld industriële thermografie waar emissiviteit, afstanden en omgevingsfactoren een rol spelen adviseren we een Level 1-opleiding”, zegt Ellen Colen-van Caem. “Maar realiseer je ook dat voor primaire, kwalitatieve doeleinden de pixels niet altijd de hoogste relevantie hebben, zoals dat wel van belang is voor kwantitatieve metingen. We hechten veel waarde aan gebruiksgemak. Met het oog op goede interpretatie kiezen de meeste gebruikers, ook van instapmodellen, meestal voor een training. Een expert in industriële inspecties investeert altijd in een gecertificeerde opleiding. Dat is inhoudelijk aan te bevelen, en uiteindelijk rekent de klant op een professional.” Leo Valk: “Bij een kwalitatieve meting is de resolutie minder belangrijk, omdat je alleen de temperatuurgradiënt wilt zien. Natuurlijk moet wel de grootte van de spot in aanmerking worden genomen. Mogelijk is een groothoeklens of telelens nodig. Technici die het moeten hebben van kwalitatieve metingen trekken doorgaans een beheersbaar budget uit voor thermografie. Voor diepgaande kwantitatieve metingen zoals in de industrie komen eerder highend-toestellen in aanmerking.” Voor wie nog even kan wachten: eind 2015 verwacht Fluke enkele nieuwe hoge-resolutiemodellen aan de bovenkant op de markt te brengen met IR-resolutie 480 x 640 pixels. “Een interessante expert-variant is ‘articulated’ camera Fluke TiX560 of 520, met draaibaar beeldscherm”, rond Leo Valk de serie af. Vrijwel alle warmtebeeldcamera’s bieden de mogelijkheid IRbeeld en visuele opname te combineren en te mengen. Dit maakt het gemakkelijk de opdrachtgever inzicht in de resultaten te geven. De beelden zijn achteraf te mengen en te scheiden. Bij alle camera’s levert Fluke SmartView-rapportagesoftware bij.

Directe communicatie Fluke voorziet nieuwe warmtebeeldcamera’s en andere instrumenten standaard van FlukeConnect. Deze (low energy) bluetooth- en wifi-communicatiemodule maakt dataverkeer over en weer mogelijk met onder meer smartphones. Daarvoor is een kosteloze app beschikbaar. Op deze manier kunnen life gegevens via de cloud wereldwijd beschikbaar worden gesteld en gebundeld. Men kan bijvoorbeeld de thermografische data aanvullen met foto’s van smartphone en gegevens van andere meetinstrumenten. Desgewenst verwerkt de monteur de data ter plekke – of op afstand – direct tot een werkorder. Op een aantal bestaande modellen kan FlukeConnect alsnog worden toegevoegd via een speciale SD-card.

APRIL 2015

ISOLATIE Magazine

...............

VCA is basisbagage 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD .RNHUPDFKLQH

.RNHUPDFKLQH .RNHUPDFKLQH .RNHUPDFKLQH 6FKDUHQ .RNHUPDFKLQH 6FKDUHQ 6FKDUHQ .RNHUPDFKLQH .RNHUPDFKLQH 6FKDUHQ =HWEDQNHQ .RNHUPDFKLQH 6FKDUHQ =HWEDQNHQ =HWEDQNHQ 6FKDUHQ 6FKDUHQ =HWEDQNHQ &RPELQDWLHPDFKLQHV 6FKDUHQ =HWEDQNHQ &RPELQDWLHPDFKLQHV &RPELQDWLHPDFKLQHV =HWEDQNHQ =HWEDQNHQ &RPELQDWLHPDFKLQHV +RHNHQEXLJHUV =HWEDQNHQ &RPELQDWLHPDFKLQHV +RHNHQEXLJHUV +RHNHQEXLJHUV &RPELQDWLHPDFKLQHV &RPELQDWLHPDFKLQHV +RHNHQEXLJHUV :DOVHQ &RPELQDWLHPDFKLQHV +RHNHQEXLJHUV :DOVHQ :DOVHQ +RHNHQEXLJHUV +RHNHQEXLJHUV :DOVHQ 9RRUPDFKLQHV +RHNHQEXLJHUV :DOVHQ 9RRUPDFKLQHV 9RRUPDFKLQHV :DOVHQ :DOVHQ 9RRUPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV :DOVHQ 9RRUPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV 9RRUPDFKLQHV 9RRUPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV $IZLNNHOV\VWHPHQ 9RRUPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV $IZLNNHOV\VWHPHQ $IZLNNHOV\VWHPHQ 3RQVPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV $IZLNNHOV\VWHPHQ 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV $IZLNNHOV\VWHPHQ 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV $IZLNNHOV\VWHPHQ $IZLNNHOV\VWHPHQ 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ $IZLNNHOV\VWHPHQ 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ .RNHU DINRUWPDFKLQHV 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ .RNHU DINRUWPDFKLQHV .RNHU DINRUWPDFKLQHV 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ .RNHU DINRUWPDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ .RNHU DINRUWPDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV .RNHU DINRUWPDFKLQHV .RNHU DINRUWPDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV .RNHU DINRUWPDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV

9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR

3DWHQWLHUWHV 6\VWHP 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP

,QNO VWXIHQO $QWULHE ,QNO VWXIHQO $QWULHE ,QNO VWXIHQO $QWULHE ,QNO VWXIHQO $QWULHE ,QNO VWXIHQO $QWULHE ,QNO VWXIHQO $QWULHE ,QNO VWXIHQO $QWULHE ,QNO VWXIHQO $QWULHE

,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ

,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ

6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD

9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR

3DWHQWLHUWHV 6\VWHP 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP

,QNO VWXIHQO $QWULHE ,QNO VWXIHQO $QWULHE

Zagen en verlijmen van isolatiematerialen ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 6FKZHLIE JHO

,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ

,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ

Coolag Hamar verwerkt uw halffabricaat tot een prima eindproduct. In onze eigen productieruimte zagen, lijmen en frezen wij onder andere PIR- en PUR-hardschuim, steenwol, EPS en polystyreen. %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH

Op al uw isolatievraagstukken heeft Coolag Hamar 6RQGHUPDVFKLQHQ 0DFKLQHV YDQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 0DFKLQHV YDQ 0DFKLQHV YDQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 0DFKLQHV YDQ 0DFKLQHV YDQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 9HUWULHEV *PE+ het 6RQGHUPDVFKLQHQ juiste antwoord. Hoeken, 0DFKLQHV YDQ bochten, uitsparingen, 0DFKLQHV YDQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6R ]LMQ ]y 9HUWULHEV *PE+ 6W|FNDFNHUVWUDVVH 0DFKLQHV YDQ 0DFKLQHV YDQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 6R ]LMQ ]y 6R ]LMQ ]y 9HUWULHEV *PE+ 6W|FNDFNHUVWUDVVH 9HUWULHEV *PE+ 6W|FNDFNHUVWUDVVH 0DFKLQHV YDQ 6R ]LMQ ]y 9HUWULHEV *PE+ 9HUWULHEV *PE+ 6W|FNDFNHUVWUDVVH 6R ]LMQ ]y 6W|FNDFNHUVWUDVVH opvullingen etc. worden op maat gemaakt door uw '( %DG 6lFNLQJHQ 9HUWULHEV *PE+ 6R ]LMQ ]y 6R ]LMQ ]y 6W|FNDFNHUVWUDVVH '( %DG 6lFNLQJHQ 6W|FNDFNHUVWUDVVH '( %DG 6lFNLQJHQ 6R ]LMQ ]y 6R ]LMQ ]y 6W|FNDFNHUVWUDVVH 6W|FNDFNHUVWUDVVH '( %DG 6lFNLQJHQ '( %DG 6lFNLQJHQ 7HO 6R ]LMQ ]y ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH 6W|FNDFNHUVWUDVVH '( %DG 6lFNLQJHQ 7HO '( %DG 6lFNLQJHQ ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH 7HO ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH isolatiespecialist! '( %DG 6lFNLQJHQ '( %DG 6lFNLQJHQ 7HO ,QWHUQHW ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH 7HO ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH LQIR#VR JPEK GH )D[ ZZZ VR JPEK GH '( %DG 6lFNLQJHQ 7HO )D[ ,QWHUQHW ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH 7HO ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH ( 0DLO )D[ ZZZ VR JPEK GH 7HO ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH LQIR#VR JPEK GH 7HO )D[ ( 0DLO ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH )D[ ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH ZZZ VR JPEK GH 7HO ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH Q Q )D[ ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH )D[ ,QWHUQHW Q Q Q Q )D[ ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH ZZZ VR JPEK GH )D[ ,QWHUQHW )D[ ,QWHUQHW Q Q ZZZ VR JPEK GH **' " ( , 3 $%'1 " '1$%& 3 3 111 **' "# ( , )' Q Q 9eebW] >WcWh 8L P_`bm[] '" +'*+ DH MWWbm_`a J$ &*', # +,+ ''' mmm$YeebW]^WcWh$db Q Q

**' " ( , 3 $%'1 " '1$%& 3 3 111 **' "# ( , )'

,VRODWLHEHGULMI *UDÀ ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ E Y VRO´ E Y *HZRRQ SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 9DQ]HOIVSUHNHQG *HZRRQ SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 9DQ]HOIVSUHNHQG (SZ OL[ VT 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+

2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD .RNHUPDFKLQH

9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR

6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+

2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD

9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR

(S QHHY LLU NV\KLU [LHT

*UDÀ VRO LV SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 'DW VSUHHNW YDQ ]HOI *UDÀ VRO NHQW JHHQ JHZRQH *UDÀ VRO LV SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 'DW VSUHHNW YDQ ]HOI *UDÀ VRO NHQW JHHQ JHZRQH SURMHFWHQ DOOHHQ NULWLVFK YDNZHUN GDW SHUIHFWLH YHUGLHQW *UDÀ VRO VSHFLDOLVWHQ ]HWWHQ WURWV SURMHFWHQ DOOHHQ NULWLVFK YDNZHUN GDW SHUIHFWLH YHUGLHQW *UDÀ VRO VSHFLDOLVWHQ ]HWWHQ WURWV KXQ KDQGWHNHQLQJ RS XZ SURMHFW 2SGUDFKWJHYHUV YDQ GLFKWELM HQ YHUDI NLH]HQ GH ]HNHUKHLG KXQ KDQGWHNHQLQJ RS XZ SURMHFW 2SGUDFKWJHYHUV YDQ GLFKWELM HQ YHUDI NLH]HQ GH ]HNHUKHLG YDQ *UDÀ VRO JHZRRQ YRRU SHUIHFW LVRODWLHZHUN YDQ *UDÀ VRO JHZRRQ YRRU SHUIHFW LVRODWLHZHUN 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE ,QNO VWXIHQO $QWULHE 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE ,QNO VWXIHQO $QWULHE 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE

,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ LV JHVSHFLDOLVHHUG LQ ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ ZDUPWH LVRODWLH VRO´ LV JHVSHFLDOLVHHUG LQ JHOXLGLVRODWLH ZDUPWH LVRODWLH JHOXLGLVRODWLH NRXGH LVRODWLH LVRODWLHSODDWZHUN NRXGH LVRODWLH LVRODWLHSODDWZHUN FU\RJHQH LVRODWLH EUDQGZHUHQGH LVRODWLH HQ GRRUYRHULQJHQ FU\RJHQH LVRODWLH EUDQGZHUHQGH LVRODWLH HQ GRRUYRHULQJHQ ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ

3DWHQWLHUWHV 6\VWHP 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP

,QNO VWXIHQO $QWULHE ,QNO VWXIHQO $QWULHE

,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 6FKZHLIE JHO

,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ

,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ

฀ %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG ฀ %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG

1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH =HU KLY /VLR 0ZVSH[PL ^^^ ]KOVLRPZVSH[PL US PUMV']KOVLRPZVSH[PL US =HU KLY /VLR 0ZVSH[PL ^^^ ]HUKLYOVLRPZVSH[PL US PUMV']HUKLYOVLRPZVSH[PL US 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH

฀

฀ 0DFKLQHV YDQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 0DFKLQHV YDQ 9HUWULHEV *PE+ 9HUWULHEV *PE+ 0DFKLQHV YDQ ฀ 6R ]LMQ ]y 0DFKLQHV YDQ 0DFKLQHV YDQ 6W|FNDFNHUVWUDVVH 6R ]LMQ ]y 0DFKLQHV YDQ 6W|FNDFNHUVWUDVVH 0DFKLQHV YDQ '( %DG 6lFNLQJHQ 6R ]LMQ ]y ฀ 0DFKLQHV YDQ 0DFKLQHV YDQ 6R ]LMQ ]y '( %DG 6lFNLQJHQ 6R ]LMQ ]y 0DFKLQHV YDQ 6R ]LMQ ]y 7HO ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH LQIR#VR JPEK GH 6R ]LMQ ]y 7HO ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ E Y 2QGHUQHPLQJVZHJ +1 $OSKHQ DDQ GHQ 5LMQ ( 0DLO 6R ]LMQ ]y 6R ]LMQ ]y )D[ ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH 6R ]LMQ ]y ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH )D[

6RQGHUPDVFKLQHQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6W|FNDFNHUVWUDVVH 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6W|FNDFNHUVWUDVVH 6W|FNDFNHUVWUDVVH 9HUWULHEV *PE+ 9HUWULHEV *PE+ 6W|FNDFNHUVWUDVVH '( %DG 6lFNLQJHQ 9HUWULHEV *PE+ 6W|FNDFNHUVWUDVVH '( %DG 6lFNLQJHQ '( %DG 6lFNLQJHQ 6W|FNDFNHUVWUDVVH 6W|FNDFNHUVWUDVVH '( %DG 6lFNLQJHQ 7HO 6W|FNDFNHUVWUDVVH '( %DG 6lFNLQJHQ 7HO 7HO '( %DG 6lFNLQJHQ '( %DG 6lFNLQJHQ 7HO )D[ '( %DG 6lFNLQJHQ 7HO )D[ )D[ 3 111 **' "# ( , )' 7HO 7HO )D[ 7HO )D[ Q )D[ )D[ 3 111 **' "# ( , )' )D[

,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH LQIR#VR JPEK GH ( 0DLO ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ E Y 2QGHUQHPLQJVZHJ +1 $OSKHQ DDQ GHQ 5LMQ ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH 7 ) ² /LG 9,% HQ .RQLQNOLMNH 0HWDDOXQLH ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH 7 ) ² /LG 9,% HQ .RQLQNOLMNH 0HWDDOXQLH ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH Q

Q Q

Adv. isolatiemagazine 12.2014_Isover 11-12-14 13:39 Pagina 1

Kies voor topprestaties in technische isolatie ULTIMATE minerale wol: ✔ tot 35% betere thermische prestaties* ✔ tot 30% besparing in isolatiedikte* ✔ tot 50% besparing in gewicht*

* in vergelijking met traditionele steenwol isolatie-oplossingen

ULTIMATE is de meest recente innovatie in minerale wol van Isover. Door het combineren van de positieve eigenschappen van steenwol en glaswol biedt ULTIMATE unieke voordelen voor gemiddelde tot hoge toepassingstemperaturen (tot wel 700°C). Zeker wanneer u de energie efficiency wilt verbeteren en rekening moet houden met beperkingen in isolatiedikte en -gewicht. De Isover ULTIMATE TECH-oplossingen voldoen aan de CINI-specificaties en zijn CE-gemarkeerd.

Interesse in ULTIMATE prestaties? Neem contact op voor advies op maat. Saint-Gobain Isover Telefoon: 0347 358 400, info@isover.nl

www.isover-technische-isolatie.nl

6505_- 07-04-15 11:00 Pagina 1

ISOLATIE INSPECTIE EN THERMOGRAFIE Thermografie-opleider Frans Dam:

”Thermografie begint met cursus” ”Een betaalbare camera kan geschikt zijn, mits men er goed mee om weet te gaan. Voorkom je ongelukkig te voelen met het zo enthousiast aangeschafte instrument. Begin liever met een cursus. Bepaal eerst het doel van de camera en kies dan de beste configuratie”, zegt Frans Dam van Building Doctor te Wanneperveen. Frans Dam is gespecialiseerd in non-destructief onderzoek en bouwfysica alsmede aan brandveiligheid gerelateerd luchtdichtsheidsonderzoek. In thermografie verzorgt hij dienstverlening en training voor gecertificeerd Level 1 en 2. “Thermografie staat of valt met goed gereedschap in combinatie met kundige beoordeling”. ”Thermografie wordt meer en meer een geïntegreerde activiteit binnen technische bedrijven. De warmtebeeldcamera is niet meer het privilige van gespecialiseerde dienstverleners. Het instrument ligt geregeld naast de accuschroever, echter zonder de kennis. Maar juist degene die kan lezen en schrijven met de camera haalt er het meeste uit, vermijdt meetfouten en levert bruikbare rapportages af”, zegt Frans Dam. Hij ontvangt op zijn trainingen bedrijven, die planmatig thermografie als intern specialisme opbouwen. Maar ook enthousiaste technici die de cursus beginnen met de schok dat hun mooie oosterse infraroodcamera in de categorie ‘leuk voor thuis’ hoort. “Begin liever met opleiding of training”, adviseert hij.

‘Rijbewijs’ en ‘slipcursus’ Opleider Frans Dam is ‘approved’ instructeur en Bindt-gecertificeerd (Britisch Institute of Infrared Thermography). Hij leidt namens Institute of Infrared Thermografy (IIR) op voor Level 1 en 2 volgens de ISO- en ASNT-normen (American Society for Nondestructif Testing). De opleidingen duren vier dagen. Level 1 vergelijkt Dam met het rijbewijs: de cursist leert bediening en basisprincipes van de warmteleer, emissiewaarde en omgevingsinvloeden, analyse en rapportage. Level 2 is in die vergelijking de ‘slipcursus’ en voegt theoretische verdieping en analyse toe, evenals de zeker voor zwaardere bouwconstructies relevante stralingsleer. Een Level 2-thermograaf is kort gezegd in staat tot validatie van Level 1-werkzaamheden en niet alleen het probleem vaststelt maar ook de achterliggende oorzaak vaststelt. “Bijvoorbeeld bij de vraag waarom geregeld op dezelfde locatie in de verbrandingsoven de refractaire isolatiesteen versleten blijkt. Daar spelen factoren een rol als vuurpatroon, stof, wervelingen enzovoorts. Een gespecialiseerde thermograaf kan deze informatie ontsluiten voor predictief en preventief onderhoud. De vuurvaste steen in een offshore naverbrander wil je vooral niet te laat, maar liefst ook niet te vroeg vervangen. In een dergelijk verband betaalt een warmtebeeldinspectie zichzelf snel terug”, licht Frans Dam toe. En met betrekking tot chemie en petrochemie: “In opleiding en praktijkervaring leert de thermograaf bijvoorbeeld ook de aerodynamiek rond industriële installaties onderkennen en de invloe-

...............

ISOLATIE Magazine

den van glanzende en gecorrodeerde oppervlakken.” Jaarlijks worden op beide niveau’s twee tot drie opleidingen gegeven in groepen van vijf tot vijftien cursisten. De locatie wordt afgestemd op de groep, desgewenst in-company. Kandidaten wacht aan het einde van de rit een vijfdelige praktijkproef en een Nederlandstalig multiple-choice examen. Verreweg de meeste deelnemers slagen na de vooral praktisch ingerichte opleiding. Voor zover een herexamen nodig is, treft dit meestal academici die onevenredig diep het wetenschappelijke labyrinth induiken.

Gereedschap en vakmanschap Effectieve inzet van thermografische inspecties is volgens Frans Dam afhankelijk van vaardigheden en ervaring, interesse en kennis van het eigen vakgebied. Hij schat dat er in Nederland minimaal tweeduizend camera’s in bedrijf zijn, waarvan het grootste deel in bouw en elektro. In de industriële sector heeft naar schatting ca. 25 procent van de gebruikers een training van één tot twee dagen gevolgd en is tien tot vijftien procent gecertificeerd thermograaf Level 1. Minder dan vijf procent heeft het Level 2-certificaat aan de muur. “Wie aan de opleiding begint, vindt de materie natuurlijk interessant. Maar daarnaast is vakbekwaamheid in het vakdomein nodig. De elektrotechnicus gebruikt veel thermografie, maar kan niet zomaar een isolatiesysteem inspecteren. De isolatietechnicus heeft systeemgegevens nodig, zoals isolatiedikte, mediumtemperatuur, procesverloop om relevante informatie vast te leggen. In principe is aan een goed isolatiesysteem thermografisch niet veel te zien, maar uiteraard wel bijvoorbeeld een lekkende naad. Aan de buitenzijde zijn geregeld slechts kleine verschillen zichtbaar, die wel eenduidig en reproduceerbaar vast moeten komen te liggen. De thermografische camera is daarbij gereedschap in de handen van de isolatiespecialist, die het goede perspectief kiest en zonodig de telelens neemt om op de juiste plek in te zoomen om voldoende dynamiek – Δ T in de opname vast te leggen. Hij ziet als vakman al heel veel, ook bij laag-emissieve leidingen. Corrosie, condensvorming, druppels aan de onderzijde van een leidingtraject geven essentiële informatie. Hoe gevoeliger de camera, des te meer de vakman ziet. Een ‘low-end’-camera haalt bijvoorbeeld een nauwkeurigheid van +/- 0,2 K, terwijl een high-end model met 480 x 640 pixels 30 mK haalt.”

Stralingsleer Frans Dam benadrukt dat de wetmatigheden van de thermodynamica tevens de valkuilen kunnen zijn: “Het lijkt gemakkelijk, maar we zien dat men doorgaans wel rekening houdt met de emissiviteit van het object, maar zich niet realiseert dat de infraroodmeting per definitie – volgens de stralingswet van Kirchoff - bestaat uit de optelsom van emissie c.q. warmtestraling, reflectie en transmissie. Bij een heet, sterk reflecterend object meet je bijvoorbeeld overwegend reflectie en misschien

APRIL 2015

6505_- 07-04-15 11:00 Pagina 2

Frans Dam: “Het instrument ligt geregeld naast de accuschroever, echter zonder de kennis. Maar juist degene die kan lezen en schrijven met de thermografische camera haalt er het meeste uit, vermijdt meetfouten en levert bruikbare rapportages af”.

slechts tien procent straling. Daarmee moet iedere thermograaf rekening houden, evenals met achtergrondtemperatuur. Bij de goede camera kun je dat instellen, de thermograaf moet de valkuilen kennen en een correcte interpretatie rapporteren. Juist in technische isolatie luistert dat nauw. Het is heel goed mogelijk isolatiesystemen thermografisch te analyseren, maar gefundeerde warmte- en energieberekeningen vragen natuurlijk kennis van zaken”, zegt Frans Dam. Hij fungeert dan ook geregeld als ‘backup’ voor opgeleide thermografen om hun eerste praktijkervaring te toetsen. “Uitgangspunt is dat de

thermograaf reprodueerbare analyses maakt, die ook in een later stadium kunnen worden beargumenteerd in geval van discussie over de prestaties van een technisch systeem. Thermografisch gezien zou je installaties het liefst ongeïsoleerd in beeld brengen, maar energetisch gezien wil je natuurlijk leidingen, pompen, appendages en kleppen absoluut wel isoleren”, verbindt Frans Dam zijn kwaliteiten als thermografieexpert en geregistreerd energieconsulent (AEC), die de energieprestatie van gebouwen toetst.

APRIL 2015

ISOLATIE Magazine

...............

6501_- 07-04-15 10:43 Pagina 1

ISOLATIE VAKTECHNIEK Inspecties tonen aan:

Minder energieverlies bij correct geïsoleerde leidingdrager Ter voorkoming van energieverliezen over warmtebruggen, moeten beugels en appendages evengoed worden geïsoleerd als leidingen. Een goede elastomeer leidingdrager ontkoppelt leiding en leidingdrager: de drager vormt dan geen thermische brug. Het onderscheid tussen warmte- en koude-isolatie bepaalt de natuurkundige wetmatigheden achter het systeemontwerp en de eisen waaraan het isolatiesysteem moet beantwoorden. Warmte-isolatie houdt de bedrijfstemperatuur van de installatie boven de omgevingstemperatuur en beperkt thermische verliezen. Koude-isolatie houdt de bedrijfstemperatuur juist onder de omgevingstemperatuur en voorkomt warmteoverdracht van de omgeving aan het medium.

Energiebesparing en condensvorming Bij warmte-isolatie staat energiebesparing voorop. Bij koude-isolatie heeft condenspreventie de hoogste prioriteit. In nieuwbouwsituaties is isolatie van verwarmings- en sanitairleidingen tegenwoordig vanzelfsprekend. Leidingdragers worden echter nog vaak niet of verkeerd geïsoleerd. Dit veroorzaakt grote warmteverliezen. Verkeerd geïsoleerde leidingdragers in koudeen luchtbehandelingsinstallaties blijken vaak tevens de zwakke isolatieschakel die condensvorming veroorzaakt.

Thermische verliezen De ongeïsoleerde leidingdrager vormt een warmtebrug en genereert dus thermische verliezen. Volgens driedimensionele warmtestroomberekeningen van het Duitse Instituut voor Passiefbouw te Darmstadt veroorzaakt een ongeïsoleerde drager (DN 20-leiding, buitendiameter 26,9 mm, isolatiedikte 27 mm) een warmtebrug-verliescoëfficiënt van 0,06 W/K. Elke kale drager in een transportleiding op 60 °C mediumtemperatuur verspilt € 2,60 per jaar. Na-isolatie reduceert het thermische verlies met de helft, maar het is aanmerkelijk sneller en efficiënter het probleem aan de bron aan te pakken met voorgeïsoleerde leidingdragers.

Zwakke schakel De specifieke eisen aan koude-isolatie hangen niet af van de absolute mediumtemperatuur. Het gaat uitsluitend om de

Voor het Armaflex Ultima-materiaal met lage rookdichtheid levert Armacell bijpassende leidingdragers.

natuurkundige effecten bij objecttemperaturen onder de omgevingstemperatuur. Zo is het absoluut noodzakelijk een object met een mediumtemperatuur van 40 °C te voorzien van koudeisolatie, wanneer de omgevingstemperatuur bijvoorbeeld 50 °C is. Deze situatie kan zich voordoen in tropische omstandigheden en kan ook optreden in de proces- en levensmiddelenindustrie. De relatief koude lucht in het isolatiesysteem neemt onder het dauwpunt tengevolge van geringere dampspanning minder waterdamp op dan de warmere omgevingslucht. De dampspanning vertoont dus een drukval, die van buitenaf op de isolatie inwerkt. Hierdoor kan waterdamp uit de omgeving in het isolatiemateriaal dringen (diffusie), vervolgens condenseren en het isolatiemateriaal met vocht verzadigen. Leidingen in koudeen klimaatinstallaties moeten daarom per se thermisch worden ontkoppeld van de leidingdragers. Is dit niet of gebrekkig het geval, dan is de leidingophanging een thermische brug voor warmtetransport uit de omgeving. Condensvorming leidt uiteraard tot verhoogde energieverliezen. Bovendien leidt het sterk verhoogde corrosiegevaar mogelijk tot aanzienlijke gevolgschade. Kortom, onjuist uitgevoerde leidingdragers vormen een zwakke schakel in het systeem en kunnen condensvorming veroorzaken.

Thermische ontkoppeling

Afhankelijk van de leidingdiameter komt het energieverlies van een ongeïsoleerde leidingdrager overeen met ca. één meter ongeïsoleerde leiding.

...............

ISOLATIE Magazine

Om koudebruggen (correct is ‘warmtebrug’ of ’thermische brug’) te voorkomen, mag geen directe verbinding bestaan tussen object en bevestiging. Daartoe past men tussen object en bevestiging een inlage c.q. ‘klos’ toe van drukvast isolatiemateriaal met een lage warmtegeleidingscoëfficiënt. De inlage moet

APRIL 2015

6501_- 07-04-15 10:43 Pagina 2

Het gevolg van gebrekkige isolatie van een standaard leidingdrager van een koude-leiding.

IJsafzetting. Op het eerste gezicht functioneerde het isolatiesysteem probleemloos, maar kort na ingebruikname ontstond reeds condensvorming en zelfs ijsafzetting.

minimaal even dik zijn als het aansluitende isolatiesysteem. Bovendien dient men de maximaal toegelaten statische belasting in acht te nemen. Om indringend vocht te voorkomen, wordt de dampdichte afwerking van de aansluitende isolatiedelen overlappend verlijmd. Het aansluitende isolatiemateriaal wordt aan de kopse zijden naadloos met de leidingdrager verlijmd. Toepassing van standaard leidingdragers op koudeleidingen mag eigenlijk niet meer voorkomen. In de regel schrijft het bestek leidingdragers en –steunen met koude-isolatie voor. Er wordt echter lang niet altijd rekening gehouden met de compatibiliteit van de isolerende drager en het aansluitende isolatiesysteem. Geregeld worden isolatieklosjes op basis van pur/pir toegepast. Uitvoerige lijmtesten en schaderapporten uit de praktijk brengen aan het licht dat dit niet tot bevredigende resultaten leidt. Een dergelijke verbinding met aansluitende elastomeerisolatie kan zich ontpoppen als zwakke schakel en vochtindringing op gang brengen. Een dergelijke drager zou geheel in het elastomeer isolatiemateriaal ingekapseld moeten zijn, hetgeen in de praktijk bepaald niet eenvoudig is.

Leidingdrager als systeemcomponent Effectieve thermische ontkoppeling van leidingdrager en koudeleiding is heel goed mogelijk, mits de leidingdrager is afgestemd op het elastomeer isolatiemateriaal. Zo’n drager, zoals Armacells Armafix, is gebaseerd op hetzelfde isolatiemateriaal als de bijbehorende slangen en platen. Dit garandeert dat ook ter hoogte van de ophanging wordt voldaan aan alle isolatietechnische eisen: geringe warmtegeleiding (λ-waarde) en een hoge waterdampdiffusieweerstand (µ-waarde). De hoge µ-waarde borgt de lambdawaarde van de drager-isolatie. Het isolatiesysteem behoudt zo ook rond ophangingen zijn energiebesparende functie. Geïntegreerde drukvaste versteving van pur/pir-schuim vereffent de statische belasting, terwijl een volledig verlijmd dampscherm het geheel ononderbroken beschermt tegen vochtindringing. De stalen beugel zorgt tenslotte voor gelijkmatige verdeling van de mechanische belasting. Vergelijkbare systeemoplossingen zijn ook leverbaar voor luchtkanalen in de vorm van zogeheten dwarsdragers dan wel kanaalbeugels. Montage van deze lei-

Aanzienlijke schadepost, veroorzaakt door ontoereikende inkapseling van een niet-compatibele isolatiesteun.

ding- en kanaaldragers verloopt snel en gemakkelijk. De leidingdrager voor koudeleidingen is voorzien van zelfklevende sluiting en wordt ook in een ‘Combi-box’ geleverd met het bijbehorende aantal beugels.

Verwerking van systeemdragers De leidingsteun vervult twee geheel verschillende functies: bevestiging van het leidingsysteem, bestaande uit eigen leidingmassa en mediumgewicht, in combinatie met isolatie ter hoogte van de bevestigingspunten. Ook in de uitvoering gaat het om twee verschillende disciplines: leidinginstallatie en technische isolatie. Om functionele problemen te voorkomen bij de letterlijk en figuurlijk overlappende werkzaamheden, zijn de Armafix leidingdragers zo ontworpen, dat de vakgebieden elkaar niet in de weg zitten. De installateur monteert de leidingdrager op de hem vertrouwde manier. Hij hoeft ook niet de juiste beugel te zoeken, want Armacell biedt de dragers inclusief schroefbeugels aan in een Combi-box. In de volgende stappen verzorgt de isolatiespecialist de compartimenterende en kopse verlijming van de leidingdragers met de aansluitende elastomeer isolatie. Vergelijkende berekeningen van Armacell laten zien dat deze systeemoplossing optimaal functioneert en bovendien eenvoudiger, netter en sneller werkt dan conventionele beugeling.

Samenvatting Een afdoende thermische ontkoppeling van de leidingbeugeling garandeert een duurzame werking van het isolatiesysteem. Toepassing van niet-systeemgebonden isolatieklossen is duur in materiaal en verwerking. Een systeemoplossing met geïntegreerde isolatie en leidingdrager verhoogt de betrouwbaarheid ten aanzien van condenspreventie, brandveiligheid en energiebeheersing en vereenvoudigt bovendien de verwerking. Armacell onderstreept de betrouwbaarheid van de integrale oplossing met de Armaflex Systeemgarantie. Dit betekent dat op grond van gecombineerde toepassing van isolatiemateriaal met bijbehorende leidingdragers tot tien jaar garantie geldt.

Montage van Armafix leidingdragers verloopt in twee stappen. De installateur monteert de drager, vervolgens verlijmt de isoleerder de aansluitende isolatiecompartimenten.

APRIL 2015

ISOLATIE Magazine

...............

NCTI_- 07-04-15 11:46 Pagina 1

NCTI- NIEUWS

NCTI maakt dankbaar gebruik van warmtebeeldcamera’s Isolatiesystemen dienen regelmatig te worden geïnspecteerd. Veel producenten in de industrie huren deze dienst in bij NCTI. Het Nederlands Centrum voor Technische Isolatie is expert op het gebied van het opstellen van isolatiespecificaties, uitvoering van audits en verzorging van QuickScans en isolatie-inspecties. Het gebruik van warmtebeeldcamera’s bij isolatieinspecties is in de NCTI-praktijk niet meer weg te denken.

IR-thermografie kan bij preventief onderhoud helpen bij het opsporing van toekomstige problemen in moeilijk bereikbaar of gevaarlijk equipment, zoals generatoren. De kwaliteit van infraroodcamera’s is tegenwoordig goed en ze zijn minder complex in gebruik dan voorheen. De camera is echter zo goed als de thermograaf die er gebruik van maakt. Het succes van de toepassing van warmtebeeldcamera´s bij isolatie-inspecties hangt daarom sterk af van de kennis, kunde en ervaring van de gebruiker. Een eenduidige aanpak van IR-thermografie bij isolatie-inspecties kan niet worden gegeven. Daarom is het noodzakelijk een dergelijke inspectie over te laten aan een competente inspecteur, die kennis heeft van thermische isolatie, de IR-camera uitstekend kent en zich goed verdiept in het proces. Als de inspecteur de tijd neemt om processen te onderzoeken en thermische en andere materiaaleigenschappen kent, leveren warmtebeeldcamera’s bruikbare beelden van equipment op.

Warmtebeeldcamera's produceren bruikbare beelden van apparaten en processen, mits men er de tijd voor neemt.

...............

ISOLATIE Magazine

Niet meer weg te denken NCTI-directeur Paul de Koning weet dat het gebruik van de infraroodcamera niet meer weg te denken is bij inspecties: “Onze ervaring leert dat wij bij tachtig procent van de inspecties de infraroodcamera inzetten. Vooral in de industrie waar de procestemperatuur duidelijk hoger is dan de omgevingstemperatuur is de warmtebeeldcamera een uitstekend instrument bij isolatie-inspecties. Groot voordeel is de goede bereikbaarheid van het equipment dat onze inspecteurs monitoren. Met een warmtebeeldcamera kan ‘op afstand’ worden gemeten. Hierdoor hoeft geen steiger te worden gebouwd, veelal kunnen we vanaf de grond opnames maken.” Als ander voordeel van infrarood thermografie noemt De Koning de omvang van de IR-beelden: “Een goede warmtebeeldcamera kan een infraroodfoto met voldoende pixels produceren van een groot deel van een object. De meting blijft niet beperkt tot één punt, zoals dat bij een contact-thermometer of pyrometer het geval is. Hierdoor kan de inspecteur direct vaststellen of een deel ten

Tweedaagse cursus in Spijkenisse De CINI-cursus duurt twee dagen. Deelnemers leren hoe het CINI-handboek te gebruiken en verdiepen zich in de selectie van de verschillende isolatiematerialen, afwerkmaterialen en systemen. Ook bekwamen deelnemers zich in de toepassing van opmeetvoorschriften en de opzet van een eigen bedrijfsspecificatie. De cursus gaat dieper in op de basisvaardigheden van technische isolatie en wat hiermee indirect te maken heeft. Zo komt de achtergrond van corrosie onder isolatie uitgebreid aan de orde en wordt ingegaan op de kwaliteitscontrole van isolatiesystemen. Daarnaast gaat veel aandacht uit naar duurzaamheid en energiebesparing door correcte toepassing van isolatie. NCTI besteedt veel tijd aan de mogelijkheden van IR-thermografie en de randvoorwaarden. In de CINI-cursus gaat de module omtrent energie uitvoerig in op IR-thermografie. Heeft u specifieke vragen over de cursusinhoud? Bel met NCTI 0181- 69 80 30.

APRIL 2015

NCTI_- 07-04-15 11:46 Pagina 2

“Een warmtebeeldcamera is zo goed als de thermograaf die hem gebruikt”

Nieuw: Inspecteurscursus NCTI breidt zijn cursusaanbod uit met een Inspecteurscursus. Het betreft een eendaagse cursus, die de ervaren cursist uitdaagt zijn technische isolatiekennis te bewijzen, vooral aan de hand van praktijksituaties. Enkele presentaties zorgen allereerst voor opgefriste en uitgebreide kennis. Tevens stuurt hij een onderzochte praktijksituatie in en toont de bevindingen en aanbevelingen aan de groep. Hiermee zijn 40 punten te behalen, naast nog eens 60 punten voor vier opdrachten. Bij voldoende score (minstens 75 van 100) gaat de deelnemer naar huis met een persoonlijk CINI-certificaat, waarmee de cursist aantoont over voldoende vaardigheden te beschikken voor industriële isolatie-inspecties. NCTI start op 20 mei 2015 met de cursus ‘Inspecteur Isolatie Industrie’. Het persoonlijk CINI-certificaat is drie jaar geldig. U kunt zich nu al inschrijven via de website van NCTI.

opzichte van het geheel te warm is en een zogenaamde hotspot te zien geeft. Bij de inspectie van koude isolatiesystemen kan de IR-camera eveneens met succes worden ingezet”. NCTI streeft ernaar om het energieverlies in zijn inspectierapporten uit te drukken in energie-eenheden. Bij een gegeven kostprijs per energie-eenheid en een offerte van de isolatie-installateur is vervolgens eenvoudig en snel de terugverdientijd te bepalen. Op basis hiervan kan de opdrachtgever besluiten van welk equipment de isolatie als eerste wordt aangepakt. NCTI beschrijft in het inspectierapport bovendien de algehele conditie van de isolatie, geeft de temperaturen weer en doet aanbevelingen. In het rapport zijn de digitale visuele en infrarood beelden altijd naast elkaar te vinden.

Emissiviteit Emissiviteit is het vermogen van een object om energie binnen het infrarode spectrum uit te stralen. De emissiviteit van de afwerking is medebepalend voor de kwaliteit van de meting en dus voor de interpretatie van de beelden. De emissiviteit wordt bepaald door het materiaal en door de afwerking van het oppervlak. Waarden kunnen variëren van minder dan 0,1 voor een sterk reflecterend object (bijvoorbeeld glanzend aluminium) tot 1,0 voor een zogenaamde ‘black body’. De emissiviteit hangt samen met het reflectievermogen van een oppervlak. Als het reflectievermogen groot is, zal de emissiviteit beperkt zijn. Hiervoor moet gecorrigeerd worden, naast een correctie voor straling uit de omgeving en van omringende objecten. Soms wordt tijdens de inspectie lak of kalk gebruikt om de emissiviteit te verhogen. Dit is niet altijd mogelijk, omdat het gebruik hiervan niet op alle locaties is toegestaan. Daarnaast zijn sommige locaties slecht bereikbaar, waardoor het aanbrengen wordt verhinderd. Sommige inspecteurs gebruiken tape om de emissiviteit te verhogen. Probleem is dat je tape niet kunt aanbrengen op objecten boven 100 °C. Dit geldt ook voor (spuit)lakken. PlastiDip kan bij hoge temperaturen toegepast worden en lost dit probleem op. Sommige sprays hebben een lage vlamtemperatuur, waardoor ook de toepassing hiervan niet is toegestaan.

Omgeving Ook de omgeving van de meting beïnvloedt de kwaliteit en de betrouwbaarheid van de opnamen van een IRcamera. De meethoek hangt sterk af van bereikbaarheid en beschikbare ruimte. Een te grote meethoek leidt tot onbetrouwbare metingen. Met een kartonschild kan men de invloed van straling beheersen. Buiten kan het best worden gemeten bij donker weer, als van zonnestraling geen sprake is.

In het NCTI-rapport zijn de digitale visuele en infrarood beelden altijd naast elkaar te vinden.

APRIL 2015

Nu inschrijven Wil u meer informatie over de mogelijkheden van een in company CINI-cursus? Neem dan contact op met NCTI. De volgende tweedaagse cursus vindt plaats op dinsdag 21 en woensdag 22 april 2015. Heeft u interesse? Neem dan s.v.p. contact met ons op. We bespreken graag de mogelijkheden met u. Locatie: Opleidingscentrum in Spijkenisse. Kosten deelname: € 1.290,00 per persoon voor de tweedaagse cursus, maatprijs voor grote groepen. De prijzen zijn inclusief CINI-pocketboek, cursusmateriaal, koffie-thee en lunches en exclusief BTW. Aanmelding: via www.ncti.nl kunt u het aanmeldformulier printen, invullen en per e-mail retour sturen aan info@ncti.nl. U kunt ook bellen met NCTI 0181 – 69 80 30.

ISOLATIE Magazine

...............

6519_- 07-04-15 13:39 Pagina 1

ISOLATIE IN BEDRIJF Pinta Nieuwburg: ruim honderd jaar maritiem specialisme

”Handen én expertise verrijken isolatieproject met intelligentie” Pinta Nieuwburg in Ridderkerk is gebouwd op meer dan honderd jaar maritieme geschiedenis. Offshore, scheepsbouw en jachtbouw zijn de kernactiviteiten, en ook utiliteit en lichte industrie hebben hun plaats gekregen. De bijzondere eisen die opdrachtgevers stellen aan integrale dienstverlening, kwaliteit en multidisciplinair specialisme kleuren het bedrijf: er is een grote timmerwerkplaats en matrassenmakerij, er worden pakkingen geproduceerd. In de plaatwerkerij is De Mabi voorzien van vaste vloerbedekking om de spiegelplaat voor uitlaatisolatie te beschermen. De toegevoegde waarde van Pinta-Nieuwburg het isolatieproject “verrijken met intelligentie: we zetten ‘handen’ en expertise in, herkenbaar in onze reputatie, kwaliteit en advieskracht, zegt algemeen directeur Peter van der Krans. Sinds 2004 is Pinta Nieuwburg te Ridderkerk onderdeel van het Duitse Pinta-Elements. De maritieme activiteiten vormen het synergetische zakelijke verband, de maritieme passie voegt het gevoel toe. Belangrijk in een sector met opdrachtgevers die zowel perfectie in uitvoering als scherpe calculatie verlangen. In de jachtbouw is naadloos echt naadloos en mag de spiegelplaat om de uitlaatisolatie geen oneffenheid vertonen. In de offshore gelden de hoogste functionele eisen aan de brandwerende, akoestische en thermische isolatie. Het zijn verwante, maar ook sterk verschillende werkgebieden waarvoor Pinta Nieuwburg multidisciplinaire teams inzet die het vakgebied beheersen en de opdrachtgever kennen. Flexibiliteit is een prioriteit: technische isolatie volgt complexe planningen waarin puzzelstukken uit verschillende disciplines op het juiste moment in elkaar moeten vallen. Pinta Nieuwburg wordt geleid door algemeen directeur Peter van der Krans, financieel directeur Helmut Sinon en operationeel

Karakteristiek beeld van scheepsisolatie, met op de voorgrond de uitlaat.

...............

ISOLATIE Magazine

Algemeen directeur Peter van der Krans (r) en commercieel manager Patrick van Mal.

directeur Arie Leeflang. We spreken in Ridderkerk met Peter van der Krans en Patrick van Mal. Laatstgenoemde is commercieel manager voor de gehele Pinta Nieuwburg groep, met het nieuwe ‘Noord’ als bijzondere portefeuille.

Toegevoegde waarde “We maken onze reputatie, kwaliteit en advieskracht waar door meedenken, door intelligentie aan het isolatieproduct toe te voegen”, zegt Peter van der Krans. “Actief naar de klant luisteren, adviseren, onze deskundigen inzetten om gedegen isolatieberekeningen en -rapportages te maken, tot en met installatie en oplevering van het complete systeem. Pinta Nieuwburg zet vakmanschap én de toegevoegde waarde van uitgebreide expertise in. De isolatiesector moet mijns inziens meer innoveren, meer toegevoegde waarde in de keten creëren. We zien ondanks inspanningen van producenten van isolatiematerialen geregeld verouderde bestekken, maar zelfs na een aanbesteding mogen we best de discussie aanzwengelen over bijvoorbeeld isolatiedikte. Ook kan het isolatiebedrijf producten en diensten interessanter en breder maken”, vindt Patrick van Mal “Voorbeeld uit de scheepsisolatie is de verspuitbare ontdreuning, die Pinta Nieuwburg aanbiedt inclusief opleiding, diktemeting, systeemafname en rapportage. In de utiliteit liggen vaak eveneens mogelijkheden om de montage slimmer aan te pakken of handiger in het proces te plaatsen. Wij organiseren daarom van tijd tot tijd workshops voor onze klanten. Projectleiders en engineers staan daar zeker voor open, is onze ervaring. Het isolatiebedrijf kan de opdrachtgever veel toegevoegde waarde leveren door scherper

APRIL 2015

6519_- 07-04-15 13:39 Pagina 2

te letten op zijn kosten, systeemberekeningen op tafel te leggen en alternatieven voor te stellen.”

Flexibiliteit In de praktische realisatie is het bedrijf uiterst flexibel: naast de plaatwerkerij beschikt het bedrijf over een grote timmerwerkplaats en een eigen matrassenproductie. Twee flashcutters, snijmachines met oscillerend mes, produceren maatwerk in pakkingen van diverse materiaalsoorten. In de projectuitvoering is het bedrijf in zeer verschillende fasen actief. “Kwestie van cruciale flexibiliteit”, zegt Peter van der Krans. “In onze sector moet je je 24/7 waarmaken. Als vandaag de aanvraag komt, wordt er ’s nachts gewerkt en maakt het schip de volgende ochtend volgens plan zijn proefvaart. We denken in het hele proces mee, schieten voor de conservering de laspennen op de stalen huid en lassen zelf fundaties en plaatconstructies. Na het stralen komen we terug. Scheepsisolatie betekent dat je verweven moet zijn in de organisatie. Met onze productieafdelingen zijn we één aanspreekpunt voor betimmering en isolatie. Het gaat om veel disciplines, complexe afspraken en als goede partners met anderen op elkaar inspelen en hierdoor het risico voor alle partijen te verkleinen. Te laat komen is geen optie: als de motor is geplaatst, moet de isolatie gereed zijn. Je kunt er immers niet meer bij.”

Uitbreiding Antwerpen en ‘Noord’ De activiteiten van Pinta Nieuwburg breiden zich geleidelijk uit, waarbij de markt nieuwe accenten legt. De honderd medewerkers bestrijken vanuit Ridderkerk, Antwerpen, Amsterdam en sinds kort ook Drachten zowel het Nederlandse scheepsbouwgebied als het belangrijkste Belgische centrum. In concernverband is Pinta Nieuwburg verder internationaal actief. Er lopen projecten in onder meer Griekenland, Florida, Roemenië en Qatar, ook in Polen is het bedrijf al ruim tien jaar op de markt. In Antwerpen overvleugelt de utiliteitsisolatie met onder meer grotere ketelhuizen de scheepsactiviteiten, terwijl in Drachten utiliteitsisolatie en applicatie van brandveilige voorzieningen, zoals doorvoeringen en constructies een vlucht hebben genomen. Hierin tekent zich dan ook het specialisme af van commercieel manager Patrick van Mal. Met gemiddeld tien vakmensen voert het bedrijf in de regio Noord inmiddels middelgrote tot grote projecten uit. Doelstelling van Pinta Nieuwburg is om brandwerende isolatie over het gehele bedrijf uit te bouwen. Dit specialisme is met name in de utiliteit van groeiende betekenis, terwijl het voor Pinta Nieuwburg inhoudelijk ook aansluit bij de maritieme activiteiten. De Antwerpse uitvalsbasis vanuit Antwerp Ship Repair maakt binnenkort plaats voor een nieuwe, moderne locatie in het nabijgelegen Merksem. Dit maakt het gemakkelijker naast de scheepsactiviteiten de utiliteitsmarkt te ontwikkelen. Patrick van Mal is van huis uit gericht op utiliteitsisolatie. Hij ziet dit vakgebied als een logische activiteit voor Pinta Nieuwburg, zoals recente ervaringen in de regio’s Noord en Antwerpen leren. “Bouw en maritieme sector zijn beide cyclische sectoren, maar aan elkaar tegengesteld met eigen ritmes. Een bouwproject heeft een relatief kortere periode nodig tussen ontwerp en realisatie dan de scheepsbouw. Dit vergt al gauw vijf jaar. Dat brengt stabiliteit en balans in het bedrijf, in combinatie met onze verschillende disciplines zoals isolatie en betimmering voor commerciële schepen en offshore-accomodaties zoals boorplatforms.” Mede dankzij de spreiding van activiteiten heeft Pinta Nieuwburg de afgelopen jaren, ondanks de krappe markt, een mooie groei kunnen boeken.

Flexibele activiteiten in de scheepsbouw worden gefaciliteerd door eigen timmerwerkplaats, productie van pakkingen en matrassenproductie.

Gerichte teams De uiteenlopende werkzaamheden kleuren de teams. De interne productieafdelingen zijn vanzelfsprekend bemand door medewerkers die stuk voor stuk vakman in hun ambacht zijn. Ook de teams op locatie zijn in hun sector gespecialiseerd, al zijn ze zo nodig ook gemakkelijk over en weer in te schakelen. Veiligheid staat altijd voorop, met in commerciële scheepsbouw en offshore uiteraard speciale voorschriften en procedures. Daar draait het vaak om doorlooptijd, terwijl de luxe jachtbouw met lange projecttijden intensieve interactie vraagt tussen isolatiespecialisten, opdrachtgever en de overige vakmensen die op beperkte ruimte gelijktijdig hun werk moeten kunnen uitvoeren. En dat terwijl functionaliteit en de visuele uitstraling perfect moeten zijn. “Pinta Nieuwburg bundelt unieke specialismen”, vat Peter van der Krans het complexe bedrijf en zijn teamwerk samen.

Mabi ‘met vaste vloerbedekking’ beschermt spiegelplaat tegen de minste of geringste oneffenheid.

APRIL 2015

ISOLATIE Magazine

...............

6507_- 07-04-15 11:16 Pagina 1

ISOLATIE MARKT Atis-specialisme in Europees Ipcom-perspectief

’Kennis, kunde en techniek’ geïntegreerd tot beproefde isolatie-oplossing ”Een stimulerende krachtenbundeling binnen een Europese groep van gelijkgestemde ondernemingen in technische isolatie”. Zo omschrijft Atis-directeur Raymond van Loon het internationale perspectief binnen de Ipcom-groep. Atis International, voorheen Caldic Isolatietechniek, is specialist in akoestische en thermische isolatie-oplossingen voor specifieke markten. Desgewenst van vooroverleg en inspectie tot maatwerk en turn-key oplevering met de vooral voor ruimteakoestiek zo belangrijke prestatiegarantie. Begin april 2014 is Atis te Papendrecht verhuisd van familieconcern Caldic naar de internationaal actieve Belgische groep Ipcom: Insulation Products Company. Het was even wennen, maar niet lang, blijkt uit de toelichting van algemeen directeur Raymond van Loon: “Caldic is sterk in chemie en foodingrediënten voor de voedingsmiddelenindustrie, terwijl de kernactiviteiten van Atis diep zijn geworteld in technische isolatie. Binnen Ipcom opereren we binnen een dynamische en snelgroeiende groep gelijkgestemde bedrijven, volledig gericht op creatie van meerwaarde in de breedste zin van het woord.” Met de opname in de Ipcom-groep is Caldic Isolatietechniek omgedoopt in Atis International (Acoustic and Thermal Insulation Solutions). De groep is met dertien ondernemingen stevig actief in technische en bouwisolatie in onder meer België, Nederland, Duitsland en Scandinavië. Tot Atis behoort sinds 1 januari 2015 ook Isolatie Distributie Nederland, distributeur van vooral thermische isolatieproducten en -systemen voor de utiliteit. IDN is verdergegaan onder de naam ATIS International

Atis-directeur Raymond van Loon:”De kernactiviteiten van Atis zijn geworteld in technische isolatie. Binnen Ipcom opereren we binnen een groep gelijkgestemde bedrijven, volledig gericht op creatie van meerwaarde.” De Ipcomgroep is met dertien ondernemingen internationaal actief in technische en bouwisolatie.

Zuid-Oost en onlangs verhuisd van Cuijk naar Ravenstein. In 2013 is Sontech Lawaaibestrijding in Atis International opgenomen. “Door de fusie en overname is een breder fundament ontstaan dat groei en continuïteit waarborgt”, zegt directeur Raymond van Loon.

Turnkey akoestische oplossingen

In Papendrecht beschikt Atis over moderne outillage om thermische, akoestische en brandwerende isolatiematerialen te confectioneren en te veredelen door middel van verzagen, cacheren en verlijmen.

...............

ISOLATIE Magazine

De vestiging in Papendrecht is de thuisbasis voor de divisie thermische en brandwerende isolatie, akoestische isolatiematerialen en de projectafdeling ruimteakoestiek. Dit betreft bijvoorbeeld geluidabsorberende en geluid- c.q. trillingdempende isolatiesystemen alsmede ruimteakoestiek waarin nagalmtijd een essentieel aspect vormt in de voorgestelde oplossing. Ruimteakoestiek is een complex specialisme. Atis verzorgt hier vaak klantspecifieke turnkey-oplossingen, die beginnen met een meting en analyse. Op basis van gedetailleerde rapportage komen oplossingen en productselecties in beeld. Desgewenst coördineert Atis ook de montage, gevolgd door finale metingen.een garantiemeting op het behaalde akoestisch resultaat. “Kortom: eeen sleutel op de deur project”, aldus Raymond van Loon. In de praktijk staat akoestische isolatie lang niet altijd op zich, maar gelden gelijktijdig eisen ten aanzien van bijvoorbeeld thermische isolatie, brandveiligheid en hygiënische integriteit. “Technisch zijn het weliswaar verschillende bloedgroepen, maar in de toepassingen schuift het met regelmaat naadloos in

APRIL 2015

6507_- 07-04-15 11:16 Pagina 2

elkaar”, zegt Raymond van Loon. Voor de combinatie van akoestische, thermische en hygiënische producten en oplossingen voert ATIS onder meer de CE-gemarkeerde productlijnen Isoleco en SonoClean in de vorm van resp. panelen, cassettes en baffles. Deze worden toegepast in onder meer de voedingsmiddelenindustrie, cleanrooms en andere ruimtes die een zeer hoge eisen stellen op het gebied van hygiëne, een en ander conform de Haccp-norm. Toepassingsvoorbeelden zijn te vinden in bierbrouwerijen, gezondheidsinstellingen en de farmaceutische industrie.

Distributie en veredeling Atis profileert zich in specialistische oplossingen voor specifieke markten die een integrale benadering vragen van technische kennis, maatwerk en logistiek. De markt waardeert dit, getuige de status ‘voorkeursleverancier’ bij opdrachtgevers in scheepsbouw, automotive, luchtbehandelingstechniek en andere industrieën. Met klanten in de ‘zware’ automotive heeft Atis een directe onlineverbinding zodat het maatwerk just-in-time de vrachtwagen- en bussenbouw-assemblage bereikt. Dit is mogelijk dankzij de combinatie van logistiek en productie. In Papendrecht beschikt het bedrijf over moderne outillage om thermische, akoestische en brandwerende isolatiematerialen te confectioneren en te veredelen door middel van verzagen, cacheren en verlijmen. Een adequate portefeuille certificaties fundeert de positie van Atis als ketenpartner. Naast een algemene ISO 9001-certificatie (kwaliteitsmanagement) en alle benodigde CE-certificaten beschikt men over TS 16949 (kwaliteitsstandaard automotive) en MED B en MED D (Marine Equipment Directive/Scheepvaarrichtlijn voor producten en productie). In deze industrie draait alles om integrale veiligheid – brandveiligheid voorop – in combinatie met thermische en akoestische isolatie. Wanden en dekvloeren worden akoestisch ontkoppeld, de scheepshuid is ontdreund. Andere toepassingen van trillingdempende oplossingen realiseert Atis in de railsector, bouw en industrie in het algemeen waar akoestische ontkoppeling van machines en installaties nodig is. “Het gaat tegenwoordig meestal om complete oplossingen, voor zeer uiteenlopende toepassingen”, zegt Raymond van Loon. “Voor akoestische isolatie gelden uiteraard wettelijke normen, echter met toenemende aandacht voor welzijn en gezondheid. We brengen geluidbelasting op een acceptabel niveau, door middel van oplossingen afgestemd op de bron. Dat wil zeggen het geluidspectrum van de bron met de beste combinatie van absorptie, isolatie en ontdreuning aanpakken met adequate maatwerk. Dankzij de combinatie van technische kennis en kunde, marktspecifieke certificaten en de mogelijkheden om isolatiematerialen te veredelen kan Atis effectieve en efficiënte oplossingen bieden.”

Waardecreatie Door de toetreding tot de Ipcom-groep veranderde er voor de mensen van Atis in praktische zin niet zo heel veel. Raymond van Loon blijft als algemeen directeur als vanouds het vertrouwde gezicht en ook het 35-koppige team met hun marktgerichte prestaties is enthousiast het nieuwe perspectief ingestapt. “We kunnen onze strategie ontwikkelen binnen een grote groep. We zien veel potentieel om breed innovatieve producten en oplossingen te ontwikkelen, zowel voor onze eigen markten alsook voor

Enkele voorbeelden van speciale Atis-producten voor scheepvaartapplicaties, uiteraard voorzien van ‘Stuurwiel’-certificaat.

Speciale trillingdempende materialen.

Deel van het Atis-programma akoestische materialen. Op het gebied van ruimte-akoestiek verzorgt Atis vaak klantspecifieke turnkey-oplossingen, die beginnen met een meting en analyse.

alle entiteiten die tot de Ipcom- familie behoren. Met de gezamenlijke kracht profiteren we binnen de groep van elkaar kennis en kunde om ‘het beste van allen’ te realiseren, gericht op groei en waardecreatie. Naast autonome groei ligt uitbreiding van de groep door strategische overnames in de lijn der verwachting. Belangrijk is onze focus op en aanwezigheid in de gedefinieerde markten en onze filosofie om vanuit een oplossingsgerichte marktbenadering te werk gaan. Atis is in uniek in die combinatie van pijlers. Belangrijk voordeel is het internationale perspectief van Ipcom”.

APRIL 2015

ISOLATIE Magazine

...............

6504_- 07-04-15 10:56 Pagina 1

ISOLATIE VAKTECHNIEK Succes voor onderhoudsintensieve installaties

Tracing geïntegreerd in matras Wanneer isolatie thermische ondersteuning nodig heeft, is elektrische tracing een effectieve oplossing. Voor onderhoudsintensieve installaties integreert Huikeshoven Industriële Elektrowarmte tracing in de demontabele verwarmingsmatras ofwel heating jacket. Deze probleemoplosser, aanvankelijk ontwikkeld voor appendages en kleine installatiedelen, wordt al voor complete leidingtrajecten, reactoren en opslagvaten toegepast. Elektrische tracing is een adequate oplossing in het verlengde van thermische isolatie. Het is een beproefd middel om het systeem automatisch vorstvrij te houden of specifieke procescondities te waarborgen. Bij onderhoudsintensieve installatiedelen moet echter zowel het isolatiepakket als de tracing worden gedemonteerd. Helaas, want de tracing kan beschadigd raken. Bovendien vereist hermontage de nodige deskundigheid om functionaliteit en veiligheid blijvend te waarborgen. De oplossing is de afneembare isolatiematras met geïntegreerde elektrische tracing. Huikeshoven Industriële Elektrowarmte heeft de verwarmingsmatras, vaak ook aangeduid als heating jacket, doorontwikkeld tot geëngineerd maatwerk voor uiteenlopende proces- en installatievariabelen. Per jacket is een regelaar voorzien. De procesoperator kan het systeem dan ook per unit afregelen.

Ketensamenwerking De verwarmde matras wordt compleet op maat aangeleverd: de isolatiemonteur kan de eenheid direct installeren. Heel snel, zo blijkt uit een anekdotische praktijkervaring: de snelheid waarmee de monteurs van isolatiebedrijf Franssen de nauwpassende jackets in een recent complex project wisten te realiseren, imponeerde zelfs de leverancier. Dit voorbeeld illustreert de ketensamenwerking in engineering, productie en installatie van heating jackets. Huikeshoven werkt samen met gespecialiseerde partners zoals de producent van in industriële isolatiematrassen SIB Isolatie (Samenwerkend Isolatie Bedrijf) te Almere. Eltherm te Burbach (D) produceert de elektrotechnische componenten. Huikeshoven vervult een centrale rol in engineering en assemblage. Voor montage en inbedrijfstelling wordt flexibel samengewerkt met isolatiebedrijven/opdrachtgevers. Op basis van de procesvariabelen en de initiële inmeetgegevens formuleert Huikeshoven de elektrotechnische specificaties en de tracing-layout. De gehele keten maakt efficiënt gebruik van dezelfde data, waardoor fouten zo goed als uitgesloten zijn. Gezien de specifieke toepassingen is het isolatietechnisch precisiewerk in maatvoering, thermische isolatiewaarde en tracingregeling.

Tracingselectie Het benodigde verwarmingsvermogen hangt af van proces- en mediumgegevens, zoals temperatuurbereik, massa en soortelijke warmte van het installatiedeel en de gewenste opwarmtijd.

...............

ISOLATIE Magazine

Huikeshoven Sales-engineer Robbert Gort (l) en directeur Bas Spekreijse in de assemblage-afdeling.

Daarnaast spelen isolatiedikte en de beschikbare ruimte voor tracingkabels een rol in het optimale ontwerp. Voor de opdrachtgever is de optimale warmteverdeling uiteraard een gegeven. Uitgaande van de matrasgeometrie selecteert de elektrotechnisch engineer tracingkabel en drager. Kabellengte, vermogen per meter en maximaal toegestane buigradius bepalen de meest geschikte tracing. Het spreekt vanzelf dat de tracing blijvend flexibel is: deze isolatiematrassen worden juist geselecteerd omdat ze frequent worden losgenomen. Voor hogere temperatuurbereiken stikt Eltherm de tracingkabel op een geweven drager. Bij lagere temperaturen, tot ca. 150 °C. fixeert Huikeshoven de kabel op een stevig en flexibel glasvezelnet met tie wraps (tot 70 °C) of glasvezel- dan wel nylontape (> 70 °C.). Omwikkeling van deze module met alutape maakt het geheel sterk en zorgt vooral voor gelijkmatige warmteverdeling. Na verwerking in de matras door SIB monteert Huikeshoven regelaars en connectoren. De matras is meestal opgebouwd uit een vormvast interieur van 25 mm. naaldvilt in een hoes van Duratras, de eigen kwaliteit van SIB. Het laat zich het best omschrijven als glasdoek dat aan de binnenzijde is getefloneerd en aan de buitenzijde gesiliconiseerd om de beste thermisch-isolerende eigenschappen te bereiken. Voor toepassing in bijvoorbeeld cleanrooms, zoals in de halfgeleiderindustrie, schrijven opdrachtgevers meestal een alucoating voor.

Toepassingen Elektrisch verwarmde isolatiematrassen worden vooral toegepast in installatiedelen die zowel onderhevig zijn aan frequent onderhoud en inspectie en uiteraard actieve temperatuurbeheersing vergen. Ze zijn bijvoorbeeld te vinden in tank- en reactorinstallaties, in proefopstellingen of de halfgeleiderindustrie. In het ene geval moeten frequent afsluiters, flenzen of koppelingen en katalysatoren worden uitgewisseld, in een ander project gaat

APRIL 2015

6504_- 07-04-15 10:56 Pagina 2

afgekit gezien de hogere relatieve vochtigheid. Eventueel kan een afneembare schaal of beplating extra bescherming bieden, hoewel ook tal van matrassen probleemloos in buitenopstellingen functioneren.

Inbedrijfstelling

Complete heating jacket voor stand-alonetoepassing met de elektronische temperatuurregelaar ELTC Mini.

De montage van isolatiematrassen wordt doorgaans verzorgd door isolatiebedrijven. Gespecialiseerde monteurs van Huikeshoven nemen de elektrotechnische installatiewerkzaamheden zoals aansluiting op het net en inregeling voor hun rekening. Afhankelijk van de wensen van de opdrachtgever brengt met de verschillende disciplines als turn-key-oplossing onder één paraplu. Na installatie kunnen opdrachtgever en isolatiebedrijf het zonder elektrotechnici stellen: demontage en montage van een heating jacket laat het elektrisch circuit ongemoeid. Men kan dus volstaan met een vaste aansluiting op het net, hoewel aansluiting met contactstop ook mogelijk is. Stand-alone units zijn voorzien van een geïntegreerde thermostaat of worden ingesteld via een externe regelaar. Bij samengestelde installaties kan de installatieoperator de matrassen individueel in- en bijregelen via de gebruikelijke infrastructuur.

Detail van een twee meter lange getracede matras met bochtsegement en geïntegreerde kabeltunnel.

erom de afgassen uit de halfgeleiderproductie boven de condensatietemperatuur te houden. Van dit laatste is sprake bij IMEC in Leuven, dat ASML-machines voor waferproductie test. Ook chipproducent NXP gebruikt de matrassen, voor vergelijkbare doeleinden. IMEC past zelfs meterslange buitenmaat matrassen toe, om efficiënt complete leidingdelen uit te wisselen. Een complex project: drie DN 160-leidingen van ca. twintig meter met doorvoeringen over drie verdiepingen maken deel uit van scrubber-installatie die de afgassen reinigt. Huikeshoven maakt hiervoor twee meter lange matrassen met een geïntegreerde kabelgoot voor de voeding. “Nog net te hanteren in de montage”, zegt directeur Bas Spekreijse. “Maar eerlijk is eerlijk: we stonden versteld van de snelheid waarmee isolatiemonteurs - in dit geval Isolatiebedrijf Franssen te Druten - de strak passende, complexe matrassen weten te installeren. Ieder zijn vak!” Momenteel loopt een project voor Shells pilotplant STCA in Amsterdam, waar de 150 °C.-koppeling met het reactorvat wordt uitgerust met een getracede matras. Het benodigde vermogen van 30 W is hier gerealiseerd door anderhalve meter tracing in een minuscule matras. Een enigszins aangepaste variant is te vinden in een van de Heineken-brouwerijen. Daar zijn de matrasnaden waterdicht

Geïntegreerde SB1-elektronische regelaar van RKC Instrument Inc. die ter plaatse en via externe interfaces kan worden uitgelezen en ingeregeld.

Opbouw van een elektrisch verwarmde isolatiematras met op de drager gestikte tracingkabel en 25 mm naaldvilt.

APRIL 2015

ISOLATIE Magazine

...............

VCA is basisbagage 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD

9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR

3DWHQWLHUWHV 6\VWHP 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP

,QNO VWXIHQO $QWULHE ,QNO VWXIHQO $QWULHE

,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 6FKZHLIE JHO

,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ

,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ

%H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH

6RQGHUPDVFKLQHQ 0DFKLQHV YDQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 0DFKLQHV YDQ 9HUWULHEV *PE+ 9HUWULHEV *PE+ 6R ]LMQ ]y 6W|FNDFNHUVWUDVVH 6R ]LMQ ]y 6W|FNDFNHUVWUDVVH '( %DG 6lFNLQJHQ '( %DG 6lFNLQJHQ 7HO ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH LQIR#VR JPEK GH 7HO ( 0DLO )D[ ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH ZZZ VR JPEK GH )D[ ,QWHUQHW Q Q **' " ( , 3 $%'1 " '1$%& 3 3 111 **' "# ( , )' 9eebW] >WcWh 8L P_`bm[] '" +'*+ DH MWWbm_`a J$ &*', # +,+ ''' mmm$YeebW]^WcWh$db

**' " ( , 3 $%'1 " '1$%& 3 3 111 **' "# ( , )'

,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ E Y *HZRRQ SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 9DQ]HOIVSUHNHQG (SZ OL[ VT

(S QHHY LLU NV\KLU [LHT

*UDÀ VRO LV SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 'DW VSUHHNW YDQ ]HOI *UDÀ VRO NHQW JHHQ JHZRQH SURMHFWHQ DOOHHQ NULWLVFK YDNZHUN GDW SHUIHFWLH YHUGLHQW *UDÀ VRO VSHFLDOLVWHQ ]HWWHQ WURWV KXQ KDQGWHNHQLQJ RS XZ SURMHFW 2SGUDFKWJHYHUV YDQ GLFKWELM HQ YHUDI NLH]HQ GH ]HNHUKHLG YDQ *UDÀ VRO JHZRRQ YRRU SHUIHFW LVRODWLHZHUN ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ LV JHVSHFLDOLVHHUG LQ ZDUPWH LVRODWLH JHOXLGLVRODWLH NRXGH LVRODWLH LVRODWLHSODDWZHUN FU\RJHQH LVRODWLH EUDQGZHUHQGH LVRODWLH HQ GRRUYRHULQJHQ

฀ ฀

=HU KLY /VLR 0ZVSH[PL ^^^ ]KOVLRPZVSH[PL US PUMV']KOVLRPZVSH[PL US =HU KLY /VLR 0ZVSH[PL ^^^ ]HUKLYOVLRPZVSH[PL US PUMV']HUKLYOVLRPZVSH[PL US ฀ ฀ ฀ ฀

,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ E Y 2QGHUQHPLQJVZHJ +1 $OSKHQ DDQ GHQ 5LMQ 3 111 **' "# ( , )'

, ZZZ JUDÀ VRO QO 7 ) ² /LG 9,% HQ .RQLQNOLMNH 0HWDDOXQLH 3 111 **' "# ( , )'

...............

OOI _- 07-04-15 11:47 Pagina 2

OOI- NIEUWS EN INFORMATIE Fit voor de toekomst

Cursus plaatwerken voor isolatiemonteurs De isolatiemonteur houdt van zijn vak. Vraag tien industriemonteurs naar hun motivatie en negen benoemen ‘zelfstandigheid’, ‘project-afwisseling en – met name in de industrie – ook ‘buiten werken’ als plussen. Het is ook een vak van ‘stevig aanpakken’. In het tijdperk na de vut en bij opschuivende pensioenleeftijden zorgen ondernemers en medewerkers er voor fit voor de toekomst te blijven. OOI heeft daarom een omscholingscursus plaatbewerking voor isolatiemonteurs ontwikkeld. In de maand maart is OOI reeds gestart met serie omscholingscursussen ‘Aankomend plaatbewerker’ voor isolatiemonteurs. Een succesvol initiatief waarmee OOI inspeelt op de toekomst die in het teken staat van langer doorwerken. De isolatiebranche heeft direct te maken met de veranderende toekomst: de sector wordt gekenmerkt door veelal lange dienstverbanden en dus ook een gemiddeld hogere leeftijd van de medewerkers. Langer doorwerken – tot 67 jaar – heeft consequenties. Werkgevers moeten de werkinhoud afstemmen op hun oudere werknemers, van de isolatiemonteurs zelf wordt verwacht dat zij zich voortdurend bijscholen om een arbeidzaam leven lang goed inzetbaar te blijven. Goed inzetbaar – ‘employability’ – staat voor perspectief: voor werkgever en monteur. De nieuwe omscholingscursus ‘Plaatbewerking’ versterkt dat perspectief. Bovendien biedt het een oplossing voor de behoefte aan vakmanschap. Nu de economie tekenen van herstel vertoont, neemt naar verwachting ook de vraag naar isolatieplaatwerkers toe.

Agenda Een greep uit de OOI-agenda voor de komende periode: - 20 april 2015: instaptoets IMI, locatie Spijkenisse - 13 mei 2015: Elastomeren 1 Armaflex, locatie Spijkenisse - 18 mei 2015: IMI-cursus, locatie Spijkenisse - 19 en 20 mei 2015: Elastomeren 2 Armaflex, locatie regio Noord - Er zijn nog enkele plaatsen vrij voor de komende cursus IMI (Isolatiemonteur Industrie) - Speciaal voor utiliteit heeft OOI de Basistraining Isolatie Utiliteit ontwikkeld. Deze cursus is op aanvraag te spreiden over meerdere weken, afgestemd op de werkzaamheden van het isolatiebedrijf. Kijk op www.ooi.nl voor de actuele gegevens over cursusaanbod, data en locaties.

Van wol naar plaat Gedurende de maand maart heeft een aantal ervaren isolatiemonteurs van Wiko Isolatie en Steigerbouw en van Bilfinger Industrial Services deelgenomen aan de eerste omscholingscursus. Met succes, en met plezier voor leermeester en cursisten. Het is een training in een zijdelings al bekend vakgebied, maar het heeft dankzij de ruime praktijkervaring van de deelnemers ook het karakter van een ‘masterclass’. De omscholingscursus is sterk praktijkgericht en afgestemd op de efficiëntie binnen het moderne isolatiebedrijf. Het draait om vaardigheden, toegepaste kennis van materialen en gereedschappen en de functionele factoren die ten grondslag liggen aan goede uitslagen en prefab-elementen. De eerste ervaringen met de omscholingscursus zijn bijzonder goed: enthousiaste deelnemers bewijzen dat de ervaren vakman soepel de overstap van wol naar plaat maakt. Alle informatie: neem contact op met leermeester Ornando Keerveld (06-223 800 98) of kijk op www.ooi.nl.

De vakman is welkom Een geweldige vakman in uw isolatieteam? Een mooi of bijzonder project onderhanden met uw team? Neem even contact met OOI. We komen graag kijken, met pen en camera en – voor het team – de OOI-Isolatie Plus-taart in de aanslag.

APRIL 2015

ISOLATIE Magazine

...............

6514_- 07-04-15 11:34 Pagina 1

ISOLATIE VAKTECHNIEK Frank Geukemeijer, sales manager Rockwool Technical Insulation:

”Opdrachtgever onderkent meerwaarde technische isolatie” ”In de ogen van opdrachtgevers is isolatie niet meer alleen het noodzakelijk procestechnisch kwaad. Meer en meer aandacht gaat uit naar de integrale toegevoegde waarde – energie-efficiëntie voorop - van technische isolatie. Opdrachtgevers zien dat de bijna te mooi klinkende isolatieclaim toch volledig klopt, inclusief de vaak zeer korte terugverdientijden”, signaleert Frank Geukemeijer, sales manager Rockwool Technical Insulation. “Inspanningen van de isolatiesector voor bewustwording in de industrie beginnen hun vruchten af te werpen.” Hij wil als producent in samenwerking met isolatieondernemingen, opdrachtgevers en groothandel het verschil maken met gedegen advies. ”De industrie is zich meer en meer bewust van de toegevoegde waarde van technische isolatie. Opdrachtgevers en isolatieondernemers willen dan ook een neutraal advies voor een adequaat isolatiesysteem. Groothandel, isolatiebedrijf, opdrachtgever en adviesbureau zoeken als partners beproefde isolatieoplossingen. Het spreekt vanzelf dat onze adviezen minerale wol in de juiste context plaatsen ten opzichte van het project”, zegt Rockwools sales manager Benelux Frank Geukemeijer. “Denk aan koude-isolatie, of zeer hoge procestemperaturen van 800 of 900 °C die een eerste laag HT-isolatie vereisen voordat een tweede of derde laag steenwolisolatie wordt aangebracht. Een gedegen, neutraal advies is gebaseerd op aantoonbare, geteste oplossingen.”

Sterke tandem In de technische adviesverlening stelt Rockwool het partnerschap met de isolatieondernemer centraal. Frank Geukemeijer: “De isoleerder beschikt over gedetailleerde kennis van toepassingen, kosten en mogelijkheden. Van onze kant brengen we uitgebreide productexpertise in. De praktijk bewijst keer op keer de kracht van deze tandem, met meerwaarde voor opdrachtgever, isolatiebedrijf en producent. Economische, procestechnische en overige functionele aspecten komen samen ‘best practices;’ in de uitvoering als één geheel over het voetlicht. De kracht ligt in de samenwerking. De tandem versterkt het objectieve gezag, gefundeerd door een objectieve marktbenadering met steekhoudende informatie. Daarbij is Rockwool ook nadrukkelijk aanwezig in de markt: als we iets kunnen betekenen voor isoleerder, adviseur en opdrachtgever proberen we op korte termijn afspraken te maken.”

Verdieping Aanvullend op informatie in het Process Manual, productdocumentatie en catalogi verstrekt Rockwools klantenservice dagelijks technische adviezen, al dan niet in het verlengde van orderbehandeling. “Als producent waarderen we die technischinhoudelijke vragen: de vakman die advies wenst, heeft Rockwool in gedachten”, zegt Frank Geukemeijer. “Geregeld wil een klant of adviseur dieper ingaan op berekeningen met RockAssist, het online berekingsprogramma voor technische isolatie. Natuurlijk heeft Rockwool veel kennis en ervaring in huis, maar van tijd tot tijd moeten we intern specifieke oplossingen analyseren en testen. Zoals de vraag naar R90-brandwerende scheepsisolatie, naast de meer bekende R30- en R60-systemen. Dan schakelen we onze technische consultants in, die eventueel een beroep doen op specialisten binnen de internationale organisatie.” Adviesverlening is van oudsher een vanzelfsprekendheid voor Rockwool Technical Insulation. Het werkt door in ontwerp en uitvoering van concrete projecten en draagt tevens bij aan bewustwording over de betekenis van industriële isolatie in energieëfficiëntie en installatie-integriteit.

...............

ISOLATIE Magazine

Frank Geukemeijer, sales manager Rockwool Technical Insulation:

APRIL 2015

6514_- 07-04-15 11:34 Pagina 2

Quick scan Rockwool heeft een quick scan ontwikkeld, gericht op bewustmaking. “Dit is geen uitgebreide en gedetailleerde inspectie met heel veel rekenwerk”, licht Frank Geukemeijer toe. “De kern is bewustwording, waarbij het belang van de opdrachtgever – inclusief tijdbeslag – zwaar weegt. Het streven is om samen met de isolatieondernemer liefst aan het eind van de dag al een beknopt, goed onderbouwd rapport op tafel te leggen. Dat kan prima, door ons tot een kleiner onderdeel van plant of installatie te beperken. Een te dun of niet geïsoleerd leidingdeel, een slecht geïsoleerde ketel met hoge oppervlaktetemperatuur, of een onbehandelde afsluiter bijvoorbeeld. Meestal tekenen de consequenties van deze details voor de totale plant zich vanzelf af voor de beheerder. Tijdens deze quick scan lichten we het rekenprogramma RockAssist toe. Zo’n inspectie en analyse geeft geregeld aanleiding om klassieke specificaties eens tegen het licht te houden.” Het rekenprogramma speelt een centrale rol, in combinatie met veldmetingen, klantgegevens en daaruit voortvloeiende verbetervoorstellen om isolatielacunes op te vullen of bestaande systemen op te waarderen. Waardevol blijkt de in 2014 geïntroduceerde financieel-economische module waarop de opdrachtgever offertes en terugverdientijden gemakkelijk kan interpreteren. Vaak leidt dit tot concrete realisatie én de bevestiging

van de opdrachtgever dat de juiste keuze is gemaakt. ‘Er lag weer sneeuw op de leiding’, citeert Frank Geukemeijer een recente uitspraak van een opdrachtgever.

Te mooi en toch waar Uit de grote lijnen in adviezen en projecten destilleert Rockwool de tendens dat opdrachtgevers de integrale meerwaarde van technische isolatie onderkennen. “Isolatie is beslist niet meer alleen een noodzakelijk kwaad voor procesvoering en temperatuurbeheersing. Energiebesparing, duurzaamheid, integriteit van de installaties en economische aspecten krijgen meer aandacht. Opdrachtgevers onderkennen dat het prachtige verhaal – bijna te mooi om waar te zijn – met meer dan eens onwaarschijnlijk klinkende terugverdientijden – wel degelijk klopt. “Je kunt je toch amper voorstellen dat een tank met een opslagtemperatuur van 50 °C ongeïsoleerd blijft terwijl veel strengere normen gelden voor een woning op 20 °C”, illustreert Frank Geukemeijer het reële verhaal achter technische isolatie in de industrie. “Isolatiebedrijven, adviseurs en opdrachtgevers zijn van harte welkom. Rockwool licht graag objectief toe wat technische isolatie betekent. Zelfs wanneer industriële ondernemingen isolatiespecificaties hanteren, kan het heel interessant zijn met een nieuwe blik naar de plant te kijken.”

Energie-efficiëntie in de bocht In industriële isolatiesystemen blijken appendages en bochten hoog in de ranglijst van hot spots te staan, met overeenkomstige invloed op de energiehuishouding. Appendages blijven soms ongeïsoleerd, in andere gevallen wordt het isolatiesysteem na onderhoud niet of niet goed teruggeplaatst. Isolatie van leidingbochten is een klassiek probleem. Als het schort aan een van de drie factoren ‘vakmanschap’, ‘materiaal en gereedschap’ en ‘tijd en fysieke ruimte’ is optimale isolatie niet goed haalbaar. Tijdens inspecties vallen bochten dan ook geregeld door de mand, signaleert ook Rockwool uit adviesverlening en quickscans in de industrie. Isolatieondernemingen en hun opdrachtgevers kennen het probleemgebied, getuige de belangstelling voor de ProRox MB/SB 960 prefab leidingbochten. Al kort na de Nederlandse introductie in 2014 – als internationale primeur - kwam de prefab-bocht in de lift, dankzij de duidelijke winst in snelheidswinst en kwaliteit, en dus ook reductie van energieverliezen. De bochten bestaan uit twee delen, die gemakkelijk worden vastgezet met verzinkt binddraad. De MB-variant wordt als één geheel uit een steenwolblok gesneden en volgt exact de geometrie van de leidingbocht. De SB-variant voor grotere leidingdiameters en maatwerk bestaat uit verlijmde segmenten, die als geheel vloeiend om de leidingbocht passen. De bochten worden op bestelling vervaardigd. Vooral in nieuwbouw- en renovatieprojecten is de prefab-leidingbocht snel populair geworden: de monteur realiseert in de kritische bochten dezelfde hoge snelheid en kwaliteit als in de overige rechte en minder bewerkelijke leidingtrajecten.

APRIL 2015

ISOLATIE Magazine

...............

6508_- 07-04-15 11:18 Pagina 1

ISOLATIE OP LOCATIE Isolatie op SS-Rotterdam:

Klassieke en moderne isolatie houdt Grande Dame in vorm Hij kent ze bij naam: de isolatiebedrijven die het majestueuze SS Rotterdam comfortabel en veilig hebben gemaakt. De nu 72-jarige werktuigkundige Ap van ’t Slot monsterde in 1962 als ‘stoker-olieman’ aan bij de Holland-Amerika Lijn en maakte vier wereldreizen mee. Hij beleefde na een loopbaan aan de wal als koel- en verwarmingstechnicus in 1990 als passagier de luxe kant, met een cruise naar New York. “Dit schip gaat in je genen zitten”, zegt de specialist die iedere inch van het 228,12 meter lange schip kan dromen. Hij werkte mee aan de renovatie en verzorgt nu rondleidingen.

Het liefst had de VIB de gasten van het Nationaal Isolatie-symposium op 10 maart 2015 verrast met een onderdekse excursie door de technische ruimtes. Maar iedere isoleerder weet dat het onmogelijk is om met 120 mensen tegelijk de machinekamer te bezoeken. Niet voor niets bleken de leidinggangen - whalegangen geheten – in 2012 het ideale decor voor de Belgische film ‘Bobby en de geestenjagers’. Daarom gaf scheepswerktuigbouwkundige Ap van ’t Sloot uit ’s-Hertogenbosch vanachter het spreekgestoelte inzicht in de isolatietechniek, gevolgd door een kijkje achter de schermen voor Isolatie Magazine. De whalegangen geven een aardige bundeling van toegepaste isolatietechniek: onder meer olielaadleidingen zijn geïsoleerd met gips, op diverse koude leidingen is kurk en isolatiekoord gemonteerd, en luchtkanalen zijn met gecacheerde glaswol afgewerkt. Tal van installatiedelen, waaronder warm- en koudwaterleidingen, aircoleidingen en ketels zijn geïsoleerd met

De whalegang is een doorlopend horizontaal leidingkanaal met onder meer de olielaadleiding – het schip bunkerde 3500 ton olie – en de infrastructuur voor onder meer klimaatbeheersing, sanitair- en vuilwaterleidingen en het stoomnet. De rood gemarkeerde delen bevatten waarschijnlijk geen asbestisolatie maar het onder oudere isoleerders maar al te bekende gips.

...............

ISOLATIE Magazine

Ap van ’t Slot. Zodra hij de leeftijd had bereikt, monsterde hij aan op de SS Rotterdam en maakte vier wereldreizen mee. Daarna werkte hij tientallen jaren als koudeen verwarmingsmonteur in Nederland, Frankrijk, België en Duitsland. In 1990 verscheen hij ‘bovendeks’ als passagier op de cruise naar New York. Van ’t Slot werkte mee aan de restauratie en verzorgt nu uitgebreide rondleidingen.

Armaflex-systemen. Dit elastomeer is deels ook voor akoestische demping toegepast.

Brandwerende isolatie Na een bewogen geschiedenis ligt de SS Rotterdam sinds 2008 aan de Maashaven in Rotterdam. Daaraan voorafgaand heeft ‘La Grande Dame’ in Wilhelmshafen en Rotterdam een uitgebreide renovatie en restauratie ondergaan. Daarbij is in totaal 45.000

De isoleerder ‘was here’: niet met graffiti, maar met een technische aanwijzing voor de monteur. Hier is het brandveilige Rockwool-systeem in wording, met zestig minuten brandwerendheid (A60).

APRIL 2015

6508_- 07-04-15 11:18 Pagina 2

vierkante meter asbest gesaneerd. Hoewel het schip niet meer vaart, is brandveiligheid nog net zo belangrijk als gedurende de meer dan veertig varende jaren. Over de volle hoogte is daarvoor Rockwool brandwerende isolatie (Searox SL 620 / A-60) gemonteerd. Uiteraard zijn bij de complexe asbestsanering alle veiligheidsvoorzieningen getroffen. Na de primaire sanering is in tweede instantie opnieuw het ‘asbestregime’ ingesteld bij de oppervlaktebehandeling voor het zetten van de laspennen op de wand. Vanwege de vereiste compartimentering is de brandwerende isolatie van bovendeks geheel doorgetrokken tot de onderdekse delen: alle binnenwanden zijn functioneel als brandwerende scheidingen.

Zelfvoorzienend De SS Rotterdam is een zelfvoorzienend stoomschip dat drinkwater produceert uit zeewater. Dit gebeurt via een stoomgedreven verdampings- en condensatieproces. De vier waterpijpketels konden 50 ton stoom per uur produceren. De vele honderden meter stoomleiding zijn met gips geïsoleerd. SS Rotterdam heeft onder meer naam gemaakt als luxe cruiseschip, maar het was tevens geschikt voor troepentransport. Twee veertig meter lange, volstalen assen van 70 cm. diameter dreven de schroeven aan: 23 ton brons, doorsnee ruim zes. Drie stoommachines à 1750 pK vormen het technisch hart dat het 38645 ton wegende zeekasteel een kruissnelheid van 20 knopen – 37 kmh – gaven. Het stoomnet bestaat uit hoge- en lagedruksystemen op resp. 18 tot 45 bar en 3,5 bar voor aandrijving van de voorstuwing, turbines voor de elektriciteitsopwekking en de zoetwaterproductie.

SS-rotterdam-isolatie in een notendop SS Rotterdam vertoon een staalkaart aan klassieke en hedendaagse isolatie. Isolatie houdt de Grande Dame in vorm. Klimaatbeheersing, energie-efficiëntie, brandveiligheid en condenspreventie wegen anno 2015 minstens zo zwaar als bij de doop in 1959. In een notendop: • Scheepshuid: Tweelaags Isover IBR-systeem en Armasound • Plafond- en dekisolatie: Isover IBR • Brandwerende isolatie: Rockwool Searox SL 620 / A-60 • Koudwaterleidingen: Armaflex AF • Warmwaterleidingen: gecacheerde purschalen • Hoge- en lagedruk stoomleidingen: gips en kurk • Olielaadleidingen: gips • Vuilwaterleidingen: steenwolschalen • Luchtkanalen: gecacheerde glaswol Op verschillende plaatsen zijn vanzelfsprekend ook matrassen toegepast.

Akoestiek en ontdreuning Het isolatiesymposium vond plaats in de fraaie Grand Ballroom, de afsluitende borrel onder de welluidende klanken van het Flamingo-trio in de aangrenzende Smokingroom. De daarbij welkom aangename akoestiek is mede te danken aan een flink volumee isolatiemateriaal. De scheepsvloeren en wanden zijn ontdreund met Armasound en verder zowel akoestisch al thermisch beschermd met Isovers IBR-systeem (glaswoldekens), dat glaswolisolatie combineert met alu-folie als dampscherm.

Ingekapseld In de verblijfsruimten zijn de isolatiesystemen uiteraard aan het oog onttrokken, zoals dat hoort in de luxe scheepsbouw. Maar ook in de technische ruimtes is een groot deel van de uiteenlopende isolatie ingekapseld in expoxycoating en beplating. Aan de buitenzijde markeren rode banden en stippen in principe de aanwezigheid van ingekapseld asbest. Daar zijn uiteraard niet zonder meer mechanische werkzaamheden toegestaan. Volgens Ap van ’t Slot is met name bij de hogetemperatuur-isolatie inderdaad sprake van blauwasbest. Bij de lagetemperatuurdelen van de installatie is zijns inziens echter geen asbest aangebracht, maar gaat het om klassieke isolatie met gips, isolatiekoord, minerale wol en deels hardschuim.

latere fase projecten realiseerde. Een mooie technische rondleiding kan nog steeds: ga naar www.ssrotterdam.nl en boek de rondleiding. Er staat een uitstekend team gidsen klaar, en u mag het Isolatiesymposium met de excursie verbinden door te vragen naar Ap van ’t Slot. “Ik ben niet zo’n spreker”, zegt hij. Totdat het gaat over het schip, de techniek en zeker ook isolatie en asbestsanering.

Rondleidingen Menig isoleerder vond het jammer dat het niet mogelijk was zelf de installaties te bekijken van het machinekamerbordes. Dat gold zeker voor aanwezige isolatiespecialisten die zelf nog met gips en kurk aan de SS Rotterdam hebben gebouwd. Zoals Ton Visser (Visser Technische Isolatie en Brandpreventie te Amersfoort), die in de jaren vijftig namens scheepsbouwer RDM aan boord van dit schip werkte of Gerard Kreij (Brabants Isolatiebedrijf) die in een

Deel van het technisch hart van de SS Rotterdam met onder meer ketels, stoomleidingen en het hoofdschakelbord.

APRIL 2015

ISOLATIE Magazine

...............

VCA is basisbagage VCA is basisbagage ‘KAN NIET’ BESTAAT NIET! 29/02/12 08:36

251-212 380

*UDÀ VRO´ E Y ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ E Y Clever shopping... 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+

Warenkorb

DE - EN

6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+

Print Rendement UW6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ PARTNER 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 2QV SURJUDPPD 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR IN ELEKTROWARMTE 2QV SURJUDPPD 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 2QV SURJUDPPD 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 2QV SURJUDPPD 2QV SURJUDPPD 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 2QV SURJUDPPD 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR Specialist in GrafiMedia .RNHUPDFKLQH 2QV SURJUDPPD .RNHUPDFKLQH 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR .RNHUPDFKLQH 2QV SURJUDPPD 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR .RNHUPDFKLQH 2QV SURJUDPPD 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR .RNHUPDFKLQH 2QV SURJUDPPD 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 6FKDUHQ 9DQ]HOIVSUHNHQG .RNHUPDFKLQH *HZRRQ SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 9DQ]HOIVSUHNHQG Producties 6FKDUHQ 6FKDUHQ 6FKDUHQ 6FKDUHQ > Tracingsystemen en verwarmingskabels =HWEDQNHQ 6FKDUHQ MASCHINEN

GEBRAUCHTE =HWEDQNHQ =HWEDQNHQ =HWEDQNHQ =HWEDQNHQ &RPELQDWLHPDFKLQHV .RNHUPDFKLQH .RNHUPDFKLQH ERSATZTEILE =HWEDQNHQ ISOLATIESPECIALISTEN IN: &RPELQDWLHPDFKLQHV &RPELQDWLHPDFKLQHV .RNHUPDFKLQH .RNHUPDFKLQH > Verwarmingsjackets en siliconenmantels &RPELQDWLHPDFKLQHV &RPELQDWLHPDFKLQHV +RHNHQEXLJHUV 6FKDUHQ 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE WERKZEUG 6FKDUHQ &RPELQDWLHPDFKLQHV +RHNHQEXLJHUV +RHNHQEXLJHUV 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE ,QNO VWXIHQO $QWULHE 6FKDUHQ 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP 6FKDUHQ +RHNHQEXLJHUV 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE +RHNHQEXLJHUV 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE :DOVHQ =HWEDQNHQ =HWEDQNHQ CLIPS SCHRAUBEN +RHNHQEXLJHUV 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE > Doorstroomheaters en verwarmingsthermische elementen en :DOVHQ :DOVHQ =HWEDQNHQ Brandtechnische, =HWEDQNHQ :DOVHQ :DOVHQ *UDÀ VRO LV SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 'DW VSUHHNW YDQ ]HOI *UDÀ VRO NHQW JHHQ JHZRQH 9RRUPDFKLQHV &RPELQDWLHPDFKLQHV &RPELQDWLHPDFKLQHV NIETEN SCHLÖSSER :DOVHQ 9RRUPDFKLQHV akoestische isolatie: 9RRUPDFKLQHV &RPELQDWLHPDFKLQHV &RPELQDWLHPDFKLQHV 9RRUPDFKLQHV 9RRUPDFKLQHV ARBEITSSCHUTZ +RHNHQEXLJHUV 3RQVPDFKLQHV +RHNHQEXLJHUV > Vatverwarming en containerverwarming 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE 9RRUPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV +RHNHQEXLJHUV +RHNHQEXLJHUV 3RQVPDFKLQHV 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP ,QNO VWXIHQO $QWULHE 3RQVPDFKLQHV SURMHFWHQ DOOHHQ NULWLVFK YDNZHUN GDW SHUIHFWLH YHUGLHQW *UDÀ VRO VSHFLDOLVWHQ ]HWWHQ WURWV 3RQVPDFKLQHV KOMPRESSOREN :DOVHQ :DOVHQ $IZLNNHOV\VWHPHQ 3RQVPDFKLQHV . # )'(& 0! # ' %' '$! ( $IZLNNHOV\VWHPHQ :DOVHQ :DOVHQ $IZLNNHOV\VWHPHQ $IZLNNHOV\VWHPHQ > Ribbenbuiskachels en ruimteverwarming $IZLNNHOV\VWHPHQ BÜROEINRICHTUNG 9RRUPDFKLQHV 9RRUPDFKLQHV 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV $IZLNNHOV\VWHPHQ 9RRUPDFKLQHV 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 9RRUPDFKLQHV 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV . '$! ( " (& '' # KXQ KDQGWHNHQLQJ RS XZ SURMHFW 2SGUDFKWJHYHUV YDQ GLFKWELM HQ YHUDI NLH]HQ GH ]HNHUKHLG 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ 3RQVPDFKLQHV > Alles in ATEX en niet-ATEX uitvoering 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ . ( & $)+ $IZLNNHOV\VWHPHQ $IZLNNHOV\VWHPHQ .RNHU DINRUWPDFKLQHV 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ $IZLNNHOV\VWHPHQ $IZLNNHOV\VWHPHQ .RNHU DINRUWPDFKLQHV ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ .RNHU DINRUWPDFKLQHV YDQ *UDÀ VRO JHZRRQ YRRU SHUIHFW LVRODWLHZHUN ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ .RNHU DINRUWPDFKLQHV .RNHU DINRUWPDFKLQHV 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV .RNHU DINRUWPDFKLQHV . & # 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ *HEUXLNWH PDFKLQHV 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ *HEUXLNWH PDFKLQHV 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ ,QNO :DO]HQ ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ .RNHU DINRUWPDFKLQHV ,QNO :DO]HQ .RNHU DINRUWPDFKLQHV . # # & # * ' ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ ,QNO :DO]HQ ,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ ,QNO :DO]HQ .RNHU DINRUWPDFKLQHV ,QNO :DO]HQ .RNHU DINRUWPDFKLQHV ,QNO :DO]HQ *HEUXLNWH PDFKLQHV . # ## # # ) ( #! # *HEUXLNWH PDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ LV JHVSHFLDOLVHHUG LQ *HEUXLNWH PDFKLQHV

VAN DER LINDEN & VELDHUIS

Voor al uw drukwerk, W YDQ ]HOI *UDÀ VRO NHQW JHHQ JHZRQH online communicatie en YHUGLHQW *UDÀ VRO VSHFLDOLVWHQ ]HWWHQ WURWV relatie magazines UV YDQ GLFKWELM HQ YHUDI NLH]HQ GH ]HNHUKHLG

ZDUPWH LVRODWLH JHOXLGLVRODWLH '( # $! # -$ &* % - $ $ )! ! $+

$'- NRXGH LVRODWLH LVRODWLHSODDWZHUN ( ! , $" www.izotechservice.pl FU\RJHQH LVRODWLH EUDQGZHUHQGH LVRODWLH HQ GRRUYRHULQJHQ ODWLH HQ GRRUYRHULQJHQ %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG ,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ

%H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH

,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ

%H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH

Is o l a t ie a l s t w e e de na tuur www.iso-shop.de

%H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH 6RQGHUPDVFKLQHQ 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH 6RQGHUPDVFKLQHQ 6RQGHUPDVFKLQHQ

Print Rendement

0DFKLQHV YDQ Henk van der Bend 6RQGHUPDVFKLQHQ 0DFKLQHV YDQ 0DFKLQHV YDQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 0DFKLQHV YDQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 0DFKLQHV YDQ 0DFKLQHV YDQ 9HUWULHEV *PE+ Tituslaan 13 9HUWULHEV *PE+ 9HUWULHEV *PE+ 9HUWULHEV *PE+ 6R ]LMQ ]y 9HUWULHEV *PE+ 6W|FNDFNHUVWUDVVH 6R ]LMQ ]y 6RQGHUPDVFKLQHQ 6R ]LMQ ]y 6R ]LMQ ]y 6642 AP Beuningen 6W|FNDFNHUVWUDVVH 6W|FNDFNHUVWUDVVH 6W|FNDFNHUVWUDVVH 0DFKLQHV YDQ 6R ]LMQ ]y 6RQGHUPDVFKLQHQ 6R ]LMQ ]y 6RQGHUPDVFKLQHQ 6W|FNDFNHUVWUDVVH 6W|FNDFNHUVWUDVVH Sondermaschinen '( %DG 6lFNLQJHQ 0DFKLQHV YDQ 0DFKLQHV YDQ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ The Netherlands '( %DG 6lFNLQJHQ $ & !$ $ " )!' '%" (! !'%$'(& (

" & !$ $ '( %DG 6lFNLQJHQ '( %DG 6lFNLQJHQ 0DFKLQHV YDQ 9HUWULHEV *PE+ 9HUWULHEV *PE+ '( %DG 6lFNLQJHQ '( %DG 6lFNLQJHQ So shoppt man heute... Vertriebs-GmbH 7HO ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH 6R ]LMQ ]y 9HUWULHEV *PE+ 6W|FNDFNHUVWUDVVH t. 024 6776930 7HO ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH 7HO 7HO 6R ]LMQ ]y ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH info@huikeshoven.nl Post: Postbus6R ]LMQ ]y 50 | 7490( 0DLO AB DeldenLQIR#VR JPEK GH 6W|FNDFNHUVWUDVVH 6W|FNDFNHUVWUDVVH 7HO ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH 7HO ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH Stöckackerstrasse 7 )D[ 6R ]LMQ ]y ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH %'( )' " & !$ $ " %%$

" ,

'( %DG 6lFNLQJHQ 6W|FNDFNHUVWUDVVH m. 06 43 573 405 )D[ ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH )D[ )D[ ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH ZZZ VR JPEK GH www.huikeshoven.nl Bezoek: Amperestraat 4 |,QWHUQHW 4004 KB Tiel ZZZ VR JPEK GH '( %DG 6lFNLQJHQ '( %DG 6lFNLQJHQ )D[ ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH )D[ DE-79713 Bad Säckingen Q,QWHUQHW 7HO '( %DG 6lFNLQJHQ ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH LQIR#VR JPEK GH info@printrendement.nl ( 0DLO Q www.elektrowarmte.nl Tel: 088 - 88( 0DLO 98 850 VRO´ E Y 2QGHUQHPLQJVZHJ +1 $OSKHQ DDQ GHQ 5LMQ 7HO ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ Q Q Q Q 7HO LQIR#VR JPEK GH Tel: +49 (0) 7761 933 069 ,QWHUQHW E-Mail:ZZZ VR JPEK GH info@so-gmbh.de )D[ 7HO ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH '(! !$ $ ' * $ $( $www.printrendement.nl %&# &* & Fax: Tel.088 - 88 98 851 )D[ ZZZ VR JPEK GH Kerkstraat 32a (0487) 510 716 ZZZ VR JPEK GH isolatiebedrijf@franssen.nl )D[ ,QWHUQHW Fax: +49 (0) 7761 933 067 ,QWHUQHW Internet: www.so-gmbh.de )D[ ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH 7 ) ² /LG 9,% HQ .RQLQNOLMNH 0HWDDOXQLH

J +1 $OSKHQ DDQ GHQ 5LMQ 6651 KG DRUTEN Fax (0487) 510 745 www.franssen.nl ² /LG 9,% HQ .RQLQNOLMNH 0HWDDOXQLH

VCA VCA is basisbaga VCA is is basisbagage basisbagage

,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ E Y ,VRODWLHEHGULMI ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ E Y 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+ 6RQGHUPDVFKLQHQ 9HUWULHEV *PE+

2QV SURJUDPPD 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR 2QV SURJUDPPD 9RRUPDFKLQH 6R 6ROR *HZRRQ SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 9DQ]HOIVSUHNHQG *HZRRQ SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 9 .RNHUPDFKLQH *HZRRQ SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 9DQ]HOIVSUHNHQG .RNHUPDFKLQH 6FKDUHQ 6FKDUHQ =HWEDQNHQ

=HWEDQNHQ *UDÀ VRO LV SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 'DW VSUHHNW YDQ ]HOI *UDÀ VRO NHQW JHHQ JHZRQH &RPELQDWLHPDFKLQHV &RPELQDWLHPDFKLQHV *UDÀ VRO LV SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 'DW VSUHHNW YD +RHNHQEXLJHUV +RHNHQEXLJHUV SURMHFWHQ DOOHHQ NULWLVFK YDNZHUN GDW SHUIHFWLH YHUGLHQW *UDÀ VRO VSHFLDOLVWHQ ]HWWHQ WURWV *UDÀ VRO LV SHUIHFWH LVRODWLHWHFKQLHN 'DW VSUHHNW YDQ ]HOI *UDÀ VRO NHQW JHHQ JHZRQH :DOVHQ :DOVHQ SURMHFWHQ DOOHHQ NULWLVFK YDNZHUN GDW SHUIHFWLH YHU 9RRUPDFKLQHV 9RRUPDFKLQHV KXQ KDQGWHNHQLQJ RS XZ SURMHFW 2SGUDFKWJHYHUV YDQ GLFKWELM HQ YHUDI NLH]HQ GH ]HNHUKHLG SURMHFWHQ DOOHHQ NULWLVFK YDNZHUN GDW SHUIHFWLH YHUGLHQW *UDÀ VRO VSHFLDOLVWHQ ]HWWHQ WURWV 3RQVPDFKLQHV 3RQVPDFKLQHV KXQ KDQGWHNHQLQJ RS XZ SURMHFW 2SGUDFKWJHYHUV Y $IZLNNHOV\VWHPHQ $IZLNNHOV\VWHPHQ YDQ *UDÀ VRO JHZRRQ YRRU SHUIHFW LVRODWLHZHUN YDQ *UDÀ KXQ KDQGWHNHQLQJ RS XZ SURMHFW 2SGUDFKWJHYHUV YDQ GLFKWELM HQ YHUDI NLH]HQ GH ]HNHUKHLG 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV VRO JHZRRQ YRRU SHUIHFW LVRODWLHZHUN 8QLYHUVHOH VQLMPDFKLQHV 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ 6QLMPDFKLQHV YRRU NDSSHQ In 1962 begon Temati met de productie, verkoop en promotie van Foster® producten in de Industriële processen kennen vele YDQ *UDÀ VRO JHZRRQ YRRU SHUIHFW LVRODWLHZHUN .RNHU DINRUWPDFKLQHV .RNHU DINRUWPDFKLQHV *HEUXLNWH PDFKLQHV Benelux. Met inmiddels 5 vestigingen in diverse landen, is Temati Europa’s enige producent uitdagingen, die om betrouwbare *HEUXLNWH PDFKLQHV ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ LV JHVSHFLDOLVHHUG LQ ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ LV JHVSHFLDOLVHHUG LQ en distributeur van Foster®en Childers®producten. en vernieuwende producten vragen. ZDUPWH LVRODWLH JHOXLGLVRODWLH ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ LV JHVSHFLDOLVHHUG LQ ZDUPWH LVRODWLH JHOXLGLVRODWLH Daarnaast leveren wij vele andere gespecialiseerde materialen voor industriële isolatie Temati heeft tientallen jaren ZDUPWH LVRODWLH ervaring NRXGH LVRODWLH JHOXLGLVRODWLH LVRODWLHSODDWZHUN NRXGH LVRODWLH LVRODWLHSODDWZHUN binnen en buiten Europa via ons internationale dealernetwerk. en is uw ideale partner wanneer het NRXGH LVRODWLH FU\RJHQH LVRODWLH LVRODWLHSODDWZHUN EUDQGZHUHQGH LVRODWLH HQ GRRUYRHULQJHQ FU\RJHQH LVRODWLH EUDQGZHUHQGH LVRODWLH Ons productenpakket blijft zich uitbreiden, zodat u zelf in de toekomst ook kunt blijven om oplossingen gaat, die echt een FU\RJHQH LVRODWLH EUDQGZHUHQGH LVRODWLH HQ GRRUYRHULQJHQ 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP 3DWHQWLHUWHV 6\VWHP

,QNO VWXIHQO $QWULHE ,QNO VWXIHQO $QWULHE

,QNO 6FKZHLIE JHO ,QNO 6FKZHLIE JHO

,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ ,QNO 7UDQVSRUWYRUULFKWXQJ

Unieke oplossingen voor industriële processen ,QNO :DO]HQ ,QNO :DO]HQ

verschil maken.

%H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG profiteren van onze specialistische kennis en verzekerd bent van steeds de beste oplossingen. %H]RHN RQ]H VKRZURRP P +HW LV GH PRHLWH ZDDUG 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH 1HHP YULMEOLMYHQG FRQWDFW RS YRRU PHHU LQIRUPDWLH

6RQGHUPDVFKLQHQ 6RQGHUPDVFKLQHQ

0DFKLQHV YDQ

0DFKLQHV YDQ 9HUWULHEV *PE+ 6R ]LMQ ]y 6W|FNDFNHUVWUDVVH 6R ]LMQ ]y 6W|FNDFNHUVWUDVVH '( %DG 6lFNLQJHQ '( %DG 6lFNLQJHQ 7HO ( 0DLO LQIR#VR JPEK GH LQIR#VR JPEK GH ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ E Y 2QGHUQHPLQJVZHJ 7HO ( 0DLO )D[ ,QWHUQHW ZZZ VR JPEK GH ZZZ VR JPEK GH **' " ( , 3 $%'1 )D[ ,QWHUQHW " '1$%& 3 9HUWULHEV *PE+

,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ E Y 2QGHUQHPLQJVZHJ +1 $OSKHQ DDQ GHQ 5LMQ ,VRODWLHEHGULMI *UDÀ VRO´ E Y 2QGHUQHPLQJVZHJ +1 $OSKHQ DDQ GHQ 5LMQ 7 ) ² 7 ) ² /LG 9,% HQ .RQLQNOLMNH 0HWDDOXQLH **' " ( , 3 $%'1 " '1$%& 3 WWW LA AS .COM RY Y 7 ) ² /LG 9,% HQ .RQLQNOLMNH 0HWDDOXQLH

WWW

LA AS.COM

Temati B.V.

RY Y

Tel: (+31) (0)251-229 172

Fax: (+31) (0)251-212 380

E-mail: temati@temati.com

www.temati.com

Produktnews

BINGO 16-Z EVO / Bingo 2 EVO

VORSPRUNG

Two power packages www.mabi.ch

www.mabi.ch

No matter where you are, in urgent cases we offer a 48-hour service throughout the whole of Europe. All the supervision and co-ordination work takes place centrally in our Swiss headquarters. Our demanding customers are our best reference, because, thanks to our products, they are always a step ahead of the times...

Ask for more informations... Your MABI-Team

MABI AG Insulation machinery Werdstrasse 10 CH-5106 Veltheim / Switzerland Phone: ++41 56 463 65 65 Fax: ++41 56 463 65 66 Internet: www.mabi.ch E-Mail: info@mabi.ch Subject to technical modifications without notice 150225 / Journal MABI EVO Power packages

Journal Isolatie 150224.indd 1

26.02.2015 13:06:47

e lin n T o TIS S I SS G R A A CK r nu RO : tree W EU egis I N R

Technische isolatie, vormgegeven door experts. t Exper tool

Bereken met ROCKASSIST eenvoudig en snel warmteverliezen, CO2-emissies en energiebesparing. www.rockwool-rti.com

Haal meer voordeel uit onze kennis. De combinatie van kwaliteitsproducten en gedreven specialisten is de sleutel tot het succes van ROCKWOOL Technical Insulation. Dankzij onze expertise en ruim 75 jaar ervaring kunnen onze klanten rekenen op duurzame ROCKWOOL ProRox steenwoloplossingen. Deze bieden een optimale brandveiligheid, warmte- en geluidisolatie, energiebesparing en reductie van CO2-emissies. We delen onze kennis ook graag met u. Bel 0475 35 36 18 of ga naar www.rockwool-rti.com voor onze nieuwste expert tools die uw projecten vorm helpen geven.

www.rockwool-rti.com

141922 RTI ADV EEMSDELTA KRINGEN.indd 1

26/05/14 10:52