AMNESTY INTERNATIONAL VLAANDEREN VZW / JAARGANG 41 NR 2 / JUNI 2014 / VERSCHIJNT DRIEMAANDELIJKS / ISSN 0771-7687 / P2A9062
2
COVER: DEMONSTRATIE TEGEN FOLTERING EN REPRESSIE IN SYRIË, 15 MAART 2012 IN BRUSSEL © BELGAIMAGE /BENOIT MUSSCHE
GOED NIEUWS
VAN TERDOODVEROORDEELDE TOT ADVOCAAT
3
CAMPAGNE
4-5
STOP FOLTERING, ALTIJD, OVERAL!
Egypte: 683 veroordelingen tot de doodstraf in één klap. De Centraal Afrikaanse Republiek: de Verenigde Naties spreken over “etnische zuiveringen”. Twee voorbeelden slechts. Het lijkt wel alsof de mensenrechten achteruit boeren, de jongste jaren.
6
Revoluties op het Arabisch schiereiland en Noord-Afrika startten hoopvol. Nu vervangen nieuwe dictators de oude. Anderen blijven gewoon aan de macht. In Libië is de situatie chaotisch. Syrië is een nachtmerrie. Ik bezocht het land in 2001 en hoorde er geen woord kritiek. Wel voelde ik de angst. Ondertussen is die etterbuil opengespat, met miljoenen Syrische vluchtelingen tot gevolg. In Syrië zelf gaan brute sadisten hun gang. Niemand houdt ze tegen. In Zuid-Soedan slaan gewone mensen aan het moorden, opgejut doormachtswellustelingen. Wie stopt deze waanzin?
7
IN BEWEGING
SOS EUROPA
NIEUWE EN GEVAARLIJKE ROUTES NAAR FORT EUROPA
INHOUD
8-9
Wíj kunnen dit stoppen: als we met genoeg zijn, als ons protest wereldwijd is en we hardnekkig doorgaan. We bewezen al dat het kan. Neem Myanmar: nog altijd veel problemen, maar de situatie evolueert door onze volgehouden acties in de goede richting. Neem het wapenhandelsverdrag: een werk van lange adem, maar een mijlpaal in de geschiedenis. Neem de doodstraf waar we al meer dan 30 jaar actie tegen voeren: vandaag wordt die steeds minder toegepast en roept ze steeds meer verzet op. Slachtoffers kijken hoopvol naar de buitenwereld. Machthebbers zijn beducht voor de acties van die buitenwereld. Met hoe meer we zijn, hoe meer invloed we uitoefenen. Help anderen te overtuigen Amnesty International in woord en daad te steunen. Als voorzitter had ik vier jaar lang het voorrecht mee onze beweging vooruit te stuwen. Nu geef ik het Amnesty-vuur door aan Rik en Hilde.
INTERVIEW
“WE MOETEN RICHTING ONE AMNESTY”
10-11
Ik wens hen en jullie allen veel inspiratie om onze wereld, ver en dichtbij, mooier te maken. Van ganser harte, Karine Vandenberghe, ex-voorzitter
IN BEELD
BODY ART VOOR MY BODY MY RIGHTS
SCHRIJFACTIE
AGENDA
12 13-14
PRIKBORD
/ AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2014 / 2
26 JUNI I ANTI-FOLTERDAG 26 JUNI IS IN DE HELE WERELD ANTI-FOLTERDAG, UITGEROEPEN DOOR DE VERENIGDE NATIES. DE DAG HERINNERT ONS ERAAN DAT FOLTERING EEN MISDAAD IS, EEN WREDE SCHENDING VAN DE MENSENRECHTEN. REDEN GENOEG OM OOK IN VLAANDEREN ACTIE TE VOEREN. > LEES MEER OP PAGINA 4
15
JULI-AUGUSTUS I ZOMERFESTIVALS OOK DEZE ZOMER TREKKEN ONZE ACTIVISTEN EN WERVERS NAAR DE FESTIVALWEIDES. JE KAN ONS TEGEN HET LIJF LOPEN OP O.A. SFINKS MIXED EN DRANOUTER. WIL JE ZELF MEEWERKEN ALS VRIJWILLIGER? STUUR EEN E-MAIL NAAR STEVENM@AIVL.BE. MEER OVER DEZE EN ANDERE ACTIVITEITEN OP WWW.AMNESTY.BE/KALENDER
© DASHA PETRENKO
JIJ BENT STERK
“JE WEET DAT JE MET IETS ONGELOFELIJK RELEVANT BEZIG BENT”
Beste Amnesty-supporters,
VAN TERDOODVEROORDEELDE TOT ADVOCAAT HET VERHAAL VAN HAFEZ IBRAHIM Jemen. Op de binnenplaats van een gevangenis houdt het vuurpeloton het geweer in aanslag. Terwijl Hafez Ibrahim de dood in de ogen kijkt, kan hij alleen nog maar aan zijn moeder denken. Maar plots wordt de executie afgebroken. Hafez wordt terug naar zijn cel gebracht. We schrijven 2005.
Hafez is bij het incident betrokken. Hij is doodsbang voor de gevolgen en duikt onder. Twee maanden later stapt hij toch naar de politie om zich aan te geven. Na een kort proces krijgt hij de doodstraf. De jonge tiener is verbijsterd: het vonnis is gebaseerd op verklaringen van getuigen die niet eens op het huwelijksfeest waren. Later trekken ze hun verklaringen zelfs in.
Een sms beweegt de wereld Na de afgebroken executiepoging van 2005 vindt Hafez nieuwe moed. Hij gaat in beroep tegen het eerste vonnis. IJdele hoop! Het hooggerechtshof verwerpt zijn beroep en legt meteen een nieuwe executiedatum vast: 8 augustus 2007 zal zijn laatste dag op aarde worden. De schokkende willekeur van wat hem overkomt maakt Hafez’ vastberadenheid om voor zijn leven te vechten alleen maar groter. Hij slaagt erin een gsm te bemachtigen en stuurt een wanhopige sms naar toenmalig Amnesty-onderzoeker Lamri Chirouf: “Broeder Lamri, ze gaan me executeren. Doe iets!” Als de gevangenisdirecteur hem bij zich roept, weet Hafez dat het zover is. Hij is
er klaar voor. De andere gevangenen verwachten niet dat ze hem nog levend zullen terugzien. Maar niemand in de gevangenis weet dat na de oproep naar Lamri Chirouf een internationale Amnesty-actie op touw is gezet.
“ZE GAAN ME EXECUTEREN. DOE IETS.” In zijn bureau spreekt de directeur onverwacht de verlossende woorden: “Proficiat, je executie werd stopgezet.” Sprakeloos van verbazing keert Hafez terug naar zijn cel. Pas later komt hij te weten dat hij dankzij de acties van duizenden Amnesty-activisten wereldwijd voor de tweede keer aan de dood ontsnapte. Op 30 oktober 2007 wordt Hafez eindelijk vrijgelaten: “Ik weigerde in de auto te stappen. Ik wilde de frisse lucht inademen, wandelen, de regen aanraken, mijn vrijheid voelen. Bij elke stap die ik zette, voelde ik de aarde onder mijn voeten. Ik moest een paar keer mijn ogen openen om mezelf ervan te verzekeren dat het niet de tegels waren van
de gevangenisvloer. Nooit had ik deze dag durven dromen!”
Een nieuw begin
GOED NIEUWS
Hafez Ibrahim is 16. In zijn geboortedorp Ta’izz wordt een huwelijk gevierd. De sfeer is uitgelaten, de mannen gewapend. Het feest ontaardt in een gewelddadige confrontatie. Plots gaat er een geweer af. Er valt een dode.
De situatie in Jemen en zijn eigen gruwelijke ervaringen zetten Hafez nadien op weg. Hij werkt nu als advocaat en verdedigt minderjarigen die wegkwijnen in de dodencel. Zijn ondertussen zestien maanden oude dochtertje heeft hij de naam gegeven van de Amnestymedewerker aan wie hij zijn leven te danken heeft. “Gerechtigheid is heilig voor mij. Iedere keer als ik een gevangenis betreed, voel ik me nog altijd als één van de gevangenen. Ik voel hun trauma, hun tragedie. Ik heb er mijn levensdoel van gemaakt om te strijden tegen de doodstraf.”
Volgens een rapport van Amnesty International is Jemen één van de amper negen landen die al gedurende vijf jaar op rij executies uitvoert. Minstens dertien gevangenen werden geëxecuteerd in 2013. BLOGBERICHT OORSPRONKELIJK VERSCHENEN OP W W W. A M N E S T Y. O R G . V E RTA L I N G E N H E R W E R K I N G DOOR DOREEN DE GREEF EN HUGO PLUYM.
/ AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2014 / 3
STOP FOLTERING, ALTIJD, OVERAL! AMNESTY’S NIEUWE CAMPAGNE HEEFT JE NODIG
Amnesty International’s nieuwe campagne tegen foltering doet een beroep op jou: ga samen met ons tussen de folteraar en zijn slachtoffer staan en zorg voor krachtige waarborgen tegen foltering. Je wordt urenlang opgehangen aan het plafond. Je voelt een ondraaglijke pijn. Elektrische schokken doen je lichaam sidderen. Ze gieten liters water in je mond. Je lichaam schreeuwt dat het verdrinkt. Je wordt verkracht. Aan een schijnexecutie onderworpen. Dat alles om je te breken. Om je te doen toegeven. Zodat je een bekentenis ondertekent, of informatie geeft. Je lijdt in het verborgene. Je denkt dat je alleen bent, dat de wereld je vergeten is. Over heel de wereld folteren staten mensen zoals jij en ik.
CAMPAGNE
Amnesty stelt vast dat foltering geen zaak van het verleden is. Integendeel. In de afgelopen vijf jaar hebben we gevallen van foltering en mishandeling vastgesteld in minstens 141 landen.
WETTEN ALLEEN VOLSTAAN NIET. Al sinds onze oprichting in 1961 strijden we tegen foltering. De gewetensgevangenen waarvoor we opkwamen, werden maar al te vaak aan deze barbaarse praktijken onderworpen. Over de loop van de jaren voerden we drie keer grootschalig campagne. Met succes. Niet alleen zorgden onze schrijfacties ervoor dat
talloze individuen bevrijd werden van het juk van hun folteraars. Ook structureel maakten we het verschil. Door druk uit te oefenen op nationale overheden. En door bij de Verenigde Naties aan te dringen op een verdrag tegen foltering. Dat Verdrag kwam er in 1984 en viert op 10 december 2014 dus zijn dertigste verjaardag. Vandaag hebben bijna alle landen wereldwijd wetten tegen foltering en wrede, onmenselijke en vernederende behandeling of bestraffing. En toch stellen we nu vast dat dit niet genoeg is. Dat wordt pijnlijk duidelijk als je het nieuws volgt. Denk maar aan de schokkende beelden die ons uit Syrië bereikten. En dat blijkt ook uit ons onderzoek.
Waarborgen nodig Wetten alleen volstaan niet. Meer is nodig om foltering in de praktijk een halt toe te roepen. Dus lanceert Amnesty een nieuwe globale campagne. De campagne Stop Foltering wil ervoor zorgen dat er een stevige barrière komt tussen de folteraar en zijn (potentiële) slachtoffer. Dat zal gebeuren door waarborgen tegen foltering
GEFOLTERD IN EEN MAROKKAANSE CEL Ali Aarrass werd in 1962 geboren in de Spaanse enclave Melilla, in het noorden van Marokko. Toen hij 15 was, verhuisde hij naar België. In 1989 kreeg hij de dubbele Belgische-Marokkaanse nationaliteit. Samen met zijn vrouw keerde hij in 2005 terug naar Melilla om voor zijn oude vader te zorgen en opende hij er een koffiehuis. In 2006 startten de Spaanse autoriteiten een onderzoek naar mogelijke betrokken heid van Ali bij terreuractiviteiten, maar ze vonden geen bewijs tegen hem. Drie jaar later arresteerden ze hem toch, op verzoek van de Marokkaanse overheid, die zijn uitlevering vroeg, opnieuw op verdenking van terrorisme. Hij werd gedurende twee jaar en acht maanden in eenzame opsluiting vastgehouden. Hij ging drie keer in hongerstaking.
/ AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2014 / 4
Dit bleek slechts het begin van zijn beproevingen te zijn: in december 2010 werd Ali uitgeleverd aan Marokko. Hij zegt er twaalf dagen te zijn gefolterd door de Marokkaanse veiligheidsdiensten in een geheime gevangenis. Hij werd dan overgebracht naar de beruchte Salé II gevangenis in de buurt van de hoofdstad, Rabat. Medegevangenen zeiden dat ze schrokken van de littekens door foltering op Ali’s lichaam en dat hij erg getraumatiseerd was. Ali werd veroordeeld wegens illegaal wapen bezit en lidmaatschap van een groep die een terreuraanslag plande in november 2011. Zijn veroordeling was enkel en alleen gebaseerd op bewijsmateriaal verkregen door foltering. Hij zit nu een gevangenisstraf van 12 jaar uit. Ali zegt sinds zijn veroordeling opnieuw te zijn mishandeld. Hij ging opnieuw in hongerstaking
ALI A ARRA SS EN ZIJN DOCH TERTJ E
in juli en augustus 2013. Ondanks vele klachten van zijn familie, zijn advocaten en Amnesty hebben de Marokkaanse autoriteiten zijn aanklacht van foltering nog steeds niet onderzocht. Tot nu toe weigerde België om hem consulaire bijstand te verlenen. Voer actie voor de vrijlating van Ali Aarrass op pagina 13.
TEKENING VAN ALI A ARRASS OVER DE FOLTERING DIE HIJ ONDERGING
Land per land, zaak per zaak, zal Amnesty onderzoeken welke waarborgen er moeten komen. En we zullen onze pijlen ook richten op internationale en regionale organisaties. Tijdens de campagne, die twee jaar zal duren, zullen we alles op alles zetten om die concrete maatregelen af te dwingen. Daarvoor hebben we jou nodig. In de komende maanden zal Amnesty actie voeren voor vijf personen in evenveel landen. Die landen zijn Marokko, Oezbekistan, Nigeria, Mexico en de Filippijnen. EVA BERGHMANS, BELEIDSVERANTWOORDELIJKE EN CAMPAIGNER VOOR STOP FOLTERING
ijfacties en petities Op www.aivl.be/stopfoltering vind je schr 13 van dit magazine na pagi voor alle vijf zaken en landen. Op Marokko. in ass Aarr kan je alvast schrijven voor Ali
WAAROM WIL JIJ FOLTERING STOPPEN? “In 2003 werkte ik in Angola. Ons kantoor lag naast een politiekantoor waar gefolterd werd. Ik kan het nog steeds moeilijk beschrijven. We hoorden mensen schreeuwen van pijn. We riepen naar de politie aan de andere kant van de muur dat ze moesten stoppen. Meer kon ik niet doen. Maar nu weet ik dat we samen wel een groot verschil kunnen maken. Dat we overheden kunnen dwingen er iets tegen te doen.”
CAMPAGNE
te voorzien in de wet én in de praktijk. Die waarborgen zijn velerlei. Advocaten moeten ondervragingen kunnen bijwonen. Een gedetineerde moet beroep kunnen doen op een dokter die zijn of haar klachten van mishandeling kan onderzoeken. Hij of zij moet contact kunnen hebben met zijn familie en vrienden. Bewijs verkregen door foltering mag niet worden gebruikt in gerechtelijke procedures. En slachtoffers moeten recht en schadeloosstelling kunnen krijgen in een eerlijk proces.
KATHARI NE DERDERI AN, BRUSSEL
“Foltering is één van de grootste schandvlekken in de maatschappij. Slachtoffers van foltering en hun naasten worden getraumatiseerd. De lichamelijke littekens zie je, maar de mentale blijven verborgen. Niemand kan foltering vergeten, hoe hard je ook probeert. Door mee te werken aan Amnesty’s campagne wil ik meewerken aan een betere wereld.” GONY DRONI, TEL AVIV, ISRAËL “Ooit zei een slachtoffer van foltering me: “die eerste klap in mijn gezicht vernietigde mijn geloof in de mensheid voorgoed.” Je kan burgers niet beschermen door de fundamenten van de maatschappij af te breken.” MAURÍCIO SANTORO, RIO DE JANEIRO, BRAZILIË
/ AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2014 / 5
“JE WEET DAT JE MET IETS ONGELOFELIJK RELEVANT BEZIG BENT” Er zijn mensen die elke dag weer en wind trotseren om anderen te vragen Amnesty International financieel te steunen. Jeroen is één van deze helden. Sinds 2009 al is hij straatwerver voor Amnesty International. Na al die jaren is hij nog steeds even gedreven.
JIJ BENT STERK
Mensen op straat aanspreken om Amnesty International te gaan steunen, het is geen voor de hand liggende job. Wat motiveert jou? In al die jaren heb ik zowat alle mogelijke situaties meegemaakt op straat, van heel negatief tot heel positief en alles ertussen. Het negatieve vergeet ik snel, het positieve blijft lang nazinderen. Want zelfs na ontelbare gesprekken blijft het net als op mijn eerste werkdag gewoon leuk om iemand te overtuigen. Omdat je weet dat je met iets ongelofelijk relevant bezig bent. Omdat je weet dat elke nieuwe schenker Amnesty International meer slagkracht geeft in de strijd tegen onrecht. Ik sta dan ook 100% achter Amnesty International. Werven voor Amnesty is niet alleen mijn job. Het is iets waar ik enorm in geloof. Want Amnesty International gaat op een bijzonder correcte manier te werk, omtrent een thematiek die zo verpletterend vanzelfsprekend is, dat het bijzonder moelijk is
om er iets tegen in te brengen. Hieruit put je veel zelfvertrouwen en overtuigingskracht en dat maakt de vele honderden gesprekken elke week weer mogelijk. Welke mensenrechten vind jij het belangrijkst? Principieel gezien zijn ze allen even belangrijk, maar op straat heb ik het graag over het recht op vrije menings uiting (journalisten) en het recht op leven (campagne tegen doodstraf). Amnesty’s strijd om de wapenhandel aan banden te leggen is eveneens een favoriet. Doorgaans praat ik ook over wat er op dat moment in de actualiteit is. Waardoor worden mensen op straat het meest getroffen? Voordat wij hen aanspreken, staan heel wat mensen niet stil bij financiële steun aan een mensenrechtenbeweging. Er bestaan ook heel wat misverstanden: over NGO’s in het algemeen, over wat
JEROEN (MIDDEN OP DE FOTO)
Amnesty International precies doet of over hoe ze haar financiële middelen inzet. Wij helderen deze op en bieden de kans om actie te ondernemen. Onze gedrevenheid, kennis en positiviteit verbaast mensen ook geregeld. Zij nemen ons vaak voor ongeïnformeerde verkopers. Achteraf zijn de meesten blij. Omdat een NGO steunen uiteindelijk gewoon iets fijn is. En vaak kom ik ook mensen tegen die al lid zijn of activist zijn bij Amnesty. Die bedank ik natuurlijk uitvoerig!
WERVEN VOOR AMNESTY IS NIET ALLEEN MIJN JOB Heb je tot slot nog een boodschap voor de Amnesty in actie lezers? Ik wens iedereen eigenlijk gewoon niks dan goeds. Hopelijk kunnen we nog lang samen met Amnesty International aan die iets mooiere wereld werken. Langs deze weg wil ik ook specifiek alle mensen bedanken die ooit via mij Amnestyschenker zijn geworden. Mijn oprechte dank, je bent geweldig!
GOED NIEUWS /
JAPAN: NA 45 JAAR DODENCEL VOORGOED VRIJ? DE 78–JARIGE HAKAMADA IWAO IS OP 27 MAART 2014 VRIJGELATEN. NA EEN ONEERLIJK PROCES KREEG HIJ IN 1968 DE DOODSTRAF. NIEMAND VERBLEEF OOIT LANGER IN DE DODENCEL. DE RECHTBANK OORDEELT NU DAT HIJ EEN NIEUW PROCES MOET KRIJGEN. MAAR EEN JAPANSE OPENBARE AANKLAGER WIL HET ZOVER NIET LATEN KOMEN EN GAAT HIERTEGEN IN BEROEP. EEN NIEUWE KLAP VOOR DE MAN, NA DECENNIA VAN EENZAME OPSLUITING EN VOORTDURENDE ANGST: HIJ WIST NOOIT OF HIJ DE VOLGENDE DAG NIET GEËXECUTEERD ZOU WORDEN. © NEWSCHAM
/ AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2014 / 6
/ MEER GOED NIEUWS OP WWW.AMNESTY.BE/GOEDNIEUWS /
SINT-NIKLAAS OP KRUISSNELHEID De Amnesty-groep Sint-Niklaas mag dan nog maar pas sinds een jaar opnieuw actief zijn in de Wase hoofdstad, ze zit allesbehalve stil. Na een bijzonder succesvolle en gezellige schrijfavond in april, organiseerden de activisten op 10 mei een heus verkiezingsdebat. Vertegenwoordigers van alle politieke partijen debatteerden er onder het toeziend oog van moderator Kobe Ilsen over thema’s als asiel en migratie, internering, GAS-boetes en seksueel geweld in België.
AMNESTY IN ACTIE OP MOOOV Van 22 april tem 5 mei liet het filmfestival MOOOV de Vlaamse kijker kennismaken met films uit minder bekende streken en dat op maar liefst 9 verschillende locaties. Ook onze activisten trokken naar de MOOOV-steden Turnhout, Brugge, Sint-Niklaas, Lier, Roeselare, Lommel en Dilbeek. Gewapend met onze petitie ‘Stop verkrachting in België’ spraken ze duizenden bezoekers aan, met een pak handtekeningen tot gevolg!
IN BEWEGING
LEERSTOEL VOOR CLIVE STAFFORD SMITH In een goedgevulde theaterzaal van de Vooruit werd op 1 april de Amnesty Leerstoel aan de Universiteit van Gent uitgereikt. Mensenrechtenadvocaat Clive Stafford Smith ontving hem dit jaar voor de bijzonder belangrijke rol die hij speelt in de verdediging van de mensenrechten wereldwijd. Al meer dan dertig jaar bijt hij zich vast in doodstrafdossiers in de Verenigde Staten. Hij verdedigt ook de rechten van tientallen gevangenen in het detentiecentrum Guantanamo Bay.
SALSA VOOR SAN JOSÉ DE APARTADÓ
© UGENT
GRENZEN AAN DE REBELLIE Welk recht hebben we nog op vrije meningsuiting en op actievoeren? Deze vraag stond centraal tijdens het Mondiaal Café van Mo* Magazine eind maart in Gent. Het werd een boeiend gesprek tussen Roel Stynen van Vredesactie, Han Verleyen van Amnesty Vlaanderen en Lode Devos van Greenpeace België.
De voorbije maanden gingen de vrijwilligers van de Amnesty-regio Gent onze organisatie voorstellen in de lokale dienstencentra voor senioren. Samen met de centra werd een heus verjaardagsfeest voor de Colombiaanse Vredesgemeenschap van San José de Apartadó op touw gezet. Op het programma een ZuidAmerikaanse kookworkshop, aperitief en maaltijd, een presentatie over de Vredesgemeenschap om tenslotte de beentjes te strekken tijdens een salsales. Een zeer geslaagd initiatief! / AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2014 / 7
NIEUWE EN GEVAARLIJKE ROUTES NAAR FORT EUROPA Terwijl de economische crisis erger werd, is Europa langzaam maar zeker tot een versterkte vesting uitgegroeid. Regeringen bouwen muren – echte of onzichtbare – om iedereen buiten te houden. Wie vol hoop zijn blik naar het oude continent wendt, of wie er compleet wanhopig een toevlucht zoekt: niemand lijkt nog welkom.
GRENS NOORD-AFRIKA Tenminste
2600 mensen dood
tijdens hun tocht over de Middellandse Zee sinds 2011.
S.O.S. EUROPA
(Bron: UNHCR) ITALIË
MALTA
L AMPEDUSA
vanuit Egypte
TUNESIË
LIBIË
KOM MEER TE WETEN Help ons om de toekomst van migratie en asiel in de EU vorm te geven. Doe mee met onze campagne S.O.S. Europa: www.whenyoudontexist.eu.
/ AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2014 / 8
ALGERIJE
GRENS BULGARIJE -TURKIJE
1646
GRENS GRIEKENLAND-TURKIJE
mensen opgepakt in 2012
10.5 km
lengte van het hek op de landsgrens
11512
2000
(Bron: Bulgaars Ministerie van Binnenlandse Zaken)
mensen opgepakt in 2013
nieuwe grenswachters sinds 2012
Nieuw hek op de landsgrens in maart 2014
GRENS GRIEKENLAND-TURKIJE BULGARIJE
> 65.71%
gem. afname in migratie
> 96.90%
+ 254.09%
toename in aantal migranten opgepakt op zee
GRIEKENL AND LESBOS
TURKIJE
S.O.S. EUROPA
afname in aantal migranten opgepakt op land
(Periode: Nov. 2012-Nov 2013 / Bron: Officiële website Griekse politie)
EGEÏSCHE ZEE
TURKIJE
181 mensen dood of vermist
tussen augustus 2012 en januari 2014
SYRIË
LIBIË
(Bron: Nieuwsberichten)
EGYPTE / AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2014 / 9
“WE MOETEN RICHTING ONE AMNESTY”
INTERVIEW
EEN GESPREK MET AMNESTY’S NIEUWE VOORZITTERS Dat Amnesty een nieuwe voorzitter zou krijgen, wisten we al langer. Verrassender is dat we er voor de prijs van één nog een covoorzitter bij kregen na de Algemene Vergadering van 26 april. Een duovoorzitterschap, een primeur voor de Vlaamse Amnesty-afdeling. Met een engagement dat teruggaat tot hun tienerjaren en een vlam die na al die tijd nog steeds niet is gedoofd, komen de wegen van Rik Vereecken en Hilde Stals samen in deze duobaan. Eén plus één is gelijk aan drie. Waarom dat zo is, laten we de kersverse voorzitters zelf uitleggen. Rik: “We waren in de Raad van Bestuur aan het nadenken over het profiel van de nieuwe voorzitter. De voormalige voorzitters (Karine Vandenberghe en Eva Brems, nvdr) gaven aan dat het een behoorlijk zware job is. De focus van het voorzitterschap zal ook liggen op datgene waar de persoon in kwestie het sterkst in is. Er moet altijd
een keuze gemaakt worden. Dit dachten we met een duovoorzitterschap te verbreden. We willen inzetten op het activisme in Vlaanderen, het DNA van Amnesty, maar ook het internationale niet uit het oog verliezen, in het belang van One Amnesty.” Hilde: “Ik was al een tijdje aan het overwegen om mij terug kandidaat te stellen voor de Raad van Bestuur. Toen ik hoorde dat Rik iemand zocht om samen met hem het voorzitterschap te delen, die dan specifiek het internationale luik op zich zou nemen, beschouwde ik dit als een opportuniteit.” Rik: “Hilde heeft vanuit haar ervaring bij het Steunpunt Internationaal Beleid, een adviescommissie voor de raad van bestuur, al een ruime kennis van het internationale gegeven. Ik was altijd actief in het Steunpunt Actie en Beweging en ben secretaris in de raad van bestuur geweest, waardoor ik iets meer bestuurlijke ervaring in de beweging heb. De combinatie van stevig inzetten op het interne luik enerzijds –bestuur, activisme en het lokale ambassadeurschap– en een sterke internationale aanwezigheid anderzijds, zal een enorme meerwaarde zijn voor onze organisatie.”
Kennen jullie elkaar al van vroeger? Rik: “Nee, nog maar enkele maanden! Het was een leuke verrassing om te
merken dat we allebei op dezelfde leeftijd begonnen zijn bij Amnesty en dus hetzelfde vertrekpunt hebben. Wat dat betreft is er al een zekere link.” Hilde: “Inderdaad, we zijn eigenlijk allebei groot geworden in een lokale groep, hé. Ik heb ook het gevoel dat we op dezelfde lijn zitten, maar er zullen ongetwijfeld ook zaken zijn waarin we van mening verschillen.”
“WE WILLEN INZETTEN OP HET DNA VAN AMNESTY” Rik: “Als we over alles dezelfde mening hadden, zou het maar een saaie bedoening worden (lacht). Maar des te beter, dan kunnen we elkaar uitdagen en het beste in elkaar naar boven halen.”
En hoe moeten we de samenwerking concreet zien? Hilde: “Tijdens een etentje met Karine, de huidige voorzitter, hebben we eens overlopen wat het voorzitterschap allemaal inhoudt en hoe we het werk kunnen verdelen. We hebben ook afgesproken om op regelmatige basis samen te zitten en te overleggen. Hoe zie jij dit, hoe zie jij dat? Wat willen we doen, wat niet? Wat is echt iets voor jou, wat is
GOED NIEUWS /
INDIA: GENDERIDENTEIT ERKEND EEN HOOGGERECHTSHOF IN INDIA VINDT DISCRIMINATIE OP BASIS VAN GENDERIDENTITEIT STRIJDIG MET DE GRONDRECHTEN. HET HOF VRAAGT DE JURIDISCHE ERKENNING VAN TRANSGENDERS, DIE ZELF HUN IDENTITEIT MOGEN BEPALEN ALS MAN, VROUW OF ALS EEN ‘DERDE GESLACHT’. DEZE UITSPRAAK KAN DE LEVENS VAN MILJOENEN MENSEN VERBETEREN. ZE GAAT OOK IN TEGEN EEN WET UIT 2013 DIE HOMOSEKSUALITEIT OPNIEUW STRAFBAAR STELT. AMNESTY HOOPT DAT OOK DIE WET SPOEDIG AFGESCHAFT WORDT. / AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2014 / 10
/ MEER GOED NIEUWS OP WWW.AMNESTY.BE/GOEDNIEUWS /
Rik: “Tijdens dat etentje hebben we duidelijk gemerkt dat we elkaar goed kunnen aanvullen. Wij zien dit ook echt als een duobaan met elk onze specialiteit, zeg maar. We zullen een beetje met elkaar pingpongen om alles goed af te stemmen, maar het is in eerste instantie belangrijk dat niemand ‘ondervoorzitter’ is.” Hilde: “Ja, we gebruiken dus de termen ‘voorzitter’ en ‘covoorzitter’. Ik zal de vergaderingen van de internationale voorzitters bijwonen, de voorbereiding van en deelname aan de ICM (de internationale algemene vergadering) verzorgen, consultaties of mails opvolgen, noem maar op. Andere zaken, zoals het schrijven van bepaalde teksten, zullen we afwisselend op ons nemen, afhankelijk van de thema’s waarover ze gaan. Internationale thema’s zal ik op mij nemen, in de andere gevallen schrijft Rik het.” Rik: “Klopt. Maar we volgen ook onderling elkaars dossiers op. Mocht er dan iemand onverhoopt uitvallen, zijn we in
staat elkaars agenda tijdelijk op te vangen. Handig, toch? (lacht).” Hilde: “Zo kunnen we ook een back-up zijn van elkaar, hé. En op het moment dat er een belangrijke en kordate beslissing moet genomen worden, kunnen we dit aftoetsen. We zijn elkaars klankbord.”
Waar willen jullie Amnesty naartoe zien evolueren in de komende jaren? Hilde: “Wat ik belangrijk vind, is dat Amnesty een wereldwijde beweging is. We moeten echt richting One Amnesty gaan. Er zijn zoveel mensen met verschillende achtergronden die allemaal verontwaardigd zijn en besluiten een brief te schrijven, een sms te sturen, activist te worden, deel te gaan uitmaken van een lokale groep, lid te worden, donateur, supporter, you name it! Ik ben heel blij dat er nog altijd zoveel mensen zijn die niet bij de pakken blijven zitten en effectief iets doen. Hoe meer deze mensen zich kunnen integreren in de internationale campagnes, hoe meer impact we wereldwijd kunnen hebben. Amnesty Vlaanderen is internationaal altijd heel actief geweest. We zijn kritisch, maar tegelijkertijd ook construc-
tief. Dat is een traditie die ik de komende jaren zeker wil verder zetten.”
INTERVIEW
echt iets voor mij? Ja, het is nieuw, hé! Het is de eerste keer dat het voorzitterschap een duobaan is.”
“WE ZIJN ELKAARS KLANKBORD” Rik: “Absoluut! Ik wil stevig inzetten op het lokale activisme, het lokale ambassadeurschap. Echt iedereen moet een plaats krijgen binnen onze beweging om uit te dragen wat het betekent om actief te zijn bij Amnesty en een steentje te kunnen bijdragen. En geloof me, mensenrechten om je heen flagrant zien schenden, het doet iets met een mens. Tijdens mijn missies in de DRCongo (voor Memisa, nvdr) merk ik hoe diep het snijdt en hoe belangrijk Amnesty’s werk is. We moeten altijd opnieuw die betrokkenheid en empathie oproepen bij onze activisten. De meerwaarde van dit duovoorzitterschap is dat we alles wat we bereiken in Vlaanderen kunnen laten sporen met wat we internationaal uitdragen. Op die manier kunnen we echt iets doen aan de mensenrechtenschendingen in de wereld.” DOREEN DE GREEF
/ AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2014 / 11
BODY ART VOOR MY BODY MY RIGHTS IN BEELD
De Japanse artieste Hikaru Cho maakte een aantal nieuwe werken voor Amnesty’s campagne My Body My Rights. Elk van de body paintings gaat over een van de seksuele en reproductieve rechten waar de campagne om draait. Zoals het recht om zelf te bepalen of en wanneer je kinderen wil en het recht om vrij te zijn van seksueel geweld. www.aivl.be/mybodymyrights
ALLE BEELDEN: © ARTIEST: HIK ARU CHO / FOTO: JIM MARKS
/ AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2014 / 12
GEFOLTERD IN EEN MAROKKAANSE CEL Ali Aarrass heeft de dubbele BelgischeMarokkaanse nationaliteit. Sinds 2010 zit hij in de cel in Marokko. Hij werd door Spanje uitgeleverd op verdenking van terrorisme. Zowel Amnesty International als het VN Mensenrechtencomité waarschuwden voor mogelijke mensenrechten schendingen ten gevolge van deze uitlevering.
Schrijf voor 1 september een brief naar de Marokkaanse autoriteiten. Vraag hen de folteraanklachten te onderzoeken en vraag om Ali onmiddellijk vrij te laten in navolging van de beslissing van de VN Werkgroep Arbitraire Detentie.
(Plaats, datum ) Monsieur le Ministre, Permettez-moi d’exprimer mon inquiétude concernant la situation actuelle de Monsieur Ali Aarrass. Ali Aarrass a la double nationalité belge et marocaine. Il est incarcéré au Maroc depuis 2010. Pendant son emprisonnement Monsieur Aarrass a été victime de graves violations de ses droits humains, notamment de détention au secret dans un lieu clandestin, d’actes de torture et d’autres formes de mauvais traitements et des procès non équitables. En première instance il avait été condamné à quinze ans de réclusion pour utilisation illégale d’armes et appartenance à un groupe ayant l’intention de commettre des actes terroristes. Ensuite, en degré d’appel, sa peine a été réduite à douze ans. Malgré le fait que ses aveux ont été obtenus sous la torture au cours de la garde à vous, les autorités n’ont pas mené d’enquête sérieuse sur les allégations de torture et de mauvais traitements formulées par le détenu. Maintenant il reste à la prison de Salé 2. Je vous prie d’enquêter sur les actes de torture et les autres mauvais traitements qu’Ali Aarrass avait subis, y compris à la prison de Salé II et au cours de sa détention dans les locaux de la DST à Témara. Je vous demande aussi de mettre en œuvre la décision du Groupe de travail sur la détention arbitraire des NationsUnies (GTDA) appelant à sa libération immédiate.
SCHRIJFACTIE
Ali werd al gauw het slachtoffer van meerdere mensenrechtenschendingen. Zo werd hij gefolterd, werd hij incommunicado vastgehouden en kreeg hij geen eerlijk proces. Zijn bekentenis werd verkregen door foltering en mishandeling. De Marokkaanse autoriteiten hebben deze feiten nooit adequaat onderzocht, ondanks het feit dat er bezwarend bewijsmateriaal bestaat.
VOORBEELDBRIEF
Je vous prie de bien vouloir agréer, Monsieur le Ministre, l’expression de ma très haute considération. (Naam, adres en handtekening)
STUUR EEN BRIEF NAAR
EN EEN KOPIE NAAR
Ministère de la Justice et des libertés Mr El Mustapha Ramid Place El Mamounia – BP 1015 Rabat MAROKKO
Ambassade Marokko Ambassadeur Samir Addahre Sint-Michielslaan 29 1040 Etterbeek BELGIË
EVENTUELE ANTWOORDEN GRAAG AAN AMNESTY INTERNATIONAL BEZORGEN. MEER SCHRIJFACTIES OP WWW.AMNESTY.BE/SCHRIJFACTIES
/ AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2014 / 13
TER DOOD VEROORDEELD NA TWIJFELACHTIG PROCES Reggie Clemons werd in 1993 ter dood veroordeeld als medeplichtige bij de moord op twee jonge vrouwen. Zijn geplande executie werd al uitgesteld vanwege onduidelijkheden in zijn zaak.
VOORBEELDBRIEF (Plaats, datum) Dear Governor,
SCHRIJFACTIE
De veroordeling van Reggie Clemons is een trieste illustratie van de gebreken in het doodstrafsysteem van de VS. Zo is er geen fysiek bewijsmateriaal voor de betrokkenheid van Clemons bij de moord. Daarnaast zegt hij door de politie te zijn mishandeld. De juridische bijstand tijdens het proces was onvoldoende en de jury was onevenwichtig samengesteld. Clemons schreeuwt tot op vandaag zijn onschuld uit. Schrijf voor 1 september een brief naar de Amerikaanse autoriteiten en vraag hen de doodstraf van Reggie Clemons om te zetten naar een gevangenisstraf.
In the interest of justice, I urge you to grant Reggie Clemons clemency. Mr. Clemons was sentenced to death in St. Louis as an accomplice in the 1991 murder of two young white women, Julie and Robin Kerry. I am particularly troubled by persistent allegations of police coercion and prosecutorial misconduct, questions of inadequate legal representation and questions of race, and finally, what appears to have been a “stacked” jury. It is clear that Mr. Clemons’ trial was flawed in numerous regards and that serious questions persist regarding the reliability of his conviction and the proportionality of his sentence. I hope that you will follow this recommendation and commute the death sentence of Reggie Clemons. Yours sincerely, (Naam, adres en handtekening)
STUUR EEN BRIEF NAAR
EN EEN KOPIE NAAR
Office of Governor Jay Nixon PP.O. Box 720 Jefferson City, MO 65102 VERENIGDE STATEN
Ambassade Verenigde Staten van Amerika Ambassadeur Denise Campbell Bauer Regentlaan 27 1000 Brussel BELGIË
EVENTUELE ANTWOORDEN GRAAG AAN AMNESTY INTERNATIONAL. MEER SCHRIJFACTIES OP WWW.AMNESTY.BE/SCHRIJFACTIES
/ AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2014 / 14
AMNESTY INTERNATIONAL BELGIQUE FRANCOPHONE
Rue Berckmans 9 / 1060 Bruxelles ADVERTENTIE Sluit aan bij AMNESTY INTERNATIONAL NEDERLAND
Keizersgracht 177 / NL-1016 BR Amsterdam
JAARVERSLAG 2013: AMNESTY BLIJFT DE WERELD EEN GEWETEN SCHREEUWEN
ADVERTENTIE Support AMNESTY INTERNATIONAL
1 Easton Street / UK – London WC1X 8D Bijgevoegd bij deze Amnesty in actie vond je een verkorte versie van ons jaar verslag 2013. Hierin brengen we je verslag uit over het reilen en zeilen van Amnesty International Vlaanderen in het afgelopen jaar. Een uitgebreidere versie van dit en vorige jaarverslagen kan je vinden op www.aivl.be/jaarverslag.
ADVERTENTIE Steun AMNESTY INTERNATIONAL VLAANDEREN
Kerkstraat 156 / 2060 Antwerpen
SAVE THE DATE:
SCHRIJF-ZEVRIJDAG OP 17 OKTOBER 2014 Oktober lijkt misschien nog ver weg, maar zet alvast onze Schrijf-ze-VRIJdag maar in je agenda. Dit jaar zullen we op 17 oktober actievoeren rond seksuele en reproductieve rechten onder het motto “het is jouw lichaam, jij beslist”.
PRIKBORD & COLOFON
COLOFON
ADVERTENTIE Adhérez à
Meer op www.aivl.be/doe-mee/ schrijf-ze-vrijdag.
Amnesty in Actie is een interne uitgave van de Vlaamse afdeling van Amnesty International. Alle tekst en foto’s © Amnesty International, tenzij anders vermeld
VORMGEVING Gramma, Antwerpen DRUK Dessain Printing, Mechelen OPLAGE 25.000
HOOFDREDACTIE Nina Berghmans EINDREDACTIE Hugo Pluym E: AmnestyinActie@aivl.be W: www.amnesty.be/amnestyinactie
ISSN 0771-7687
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Karen Moeskops, Kerkstraat 156, 2060 Antwerpen
Amnesty International is een wereldwijde onafhankelijke en onpartijdige organisatie die de naleving van alle mensenrechten nastreeft door onderzoek en actie. Onze activisten worden gedreven door verontwaardiging over ernstige mensenrechtenschendingen en door hoop op een wereld waarin alle mensenrechten werkelijkheid zijn voor alle mensen.
WERKTEN MEE Erica Baeck, Eva Berghmans, Doreen De Greef, Jeroen De Pauw, Danielle Hennaert, Steven Moens, Karine Vandenberghe, Ioana Vantu
De folie rond deze Amnesty in Actie is volledig biologisch afbreekbaar. Gooi hem op de composthoop.
RAAD VAN BESTUUR Boris De Vloed, Lieven De Wolf, Dominic Duthoit, Marike Lefevre, Ilona Plichart, Ellen Renson, Joos Roets, Hilde Stals, Luc Toelen, Rik Vereecken, Anne Vleminckx
Amnesty International Vlaanderen vzw Kerkstraat 156, B-2060 Antwerpen T: 03 271 16 16 / F: 03 235 78 12 E: Amnesty@aivl.be / W: www.amnesty.be Giften zijn welkom op rekeningnummer BE25 0000 0000 8282. Vanaf 40 euro op jaarbasis ontvang je een fiscaal attest. Meer over hoe je Amnesty International kan steunen lees je op www.amnesty.be/steunons Amnesty International Vlaanderen vzw onderschrijft de ethische code van de Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving www.vef-aerf.be TIJDSCHRIFT OPZEGGEN Wil je Amnesty in Actie niet langer ontvangen? Mail je gegevens naar AmnestyinActie@aivl.be
/ AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2014 / 15
ZE vragEn Erom Eis EEn bEtEr bElEid tEgEn vErkrachting En tEkEn dE pEtitiE
Niemand vraagt erom verkracht te worden. Toch werden er in 2013 in België 8 officiële aangiftes per dag gedaan. Hallucinant veel. En dan doet 90 % van de slachtoffers - vrouwen, kinderen én mannen - niet eens aangifte. De recente sensibiliseringsacties van de overheid zijn een positieve stap, maar om slachtoffers beter bij te staan is er veel meer nodig. Ook ná de verkiezingen. En daar vragen zij écht om. Help ons een beter beleid af te dwingen en teken de petitie op aivl.be/stopverkrachting.