AMNESTY INTERNATIONAL VLAANDEREN VZW / JAARGANG 41 NR 4 / DECEMBER 2014 / VERSCHIJNT DRIEMAANDELIJKS / ISSN 0771-7687 / P2A9062
4
COVER: SCHRIJF-ZE-VRIJDAG IN OLV TEN DOORN, EEKLO © EVA JOOS
SCHRIJFMARATHON
SAMEN HEBBEN WE ENORM VEEL MACHT
3-4
NIGERIA
5
“ZIJN HART KLOPT NET ZOALS HET MIJNE.”
VERENIGDE STATEN
RESULTAAT
“IK WIL IEDEREEN ONTZETTEND HARD BEDANKEN”
En dat is precies wat we doen met onze brieven! Op de succesvolle Schrijf-ze-VRIJdag in oktober had ik het genoegen om te gaan spreken in twee scholen. Ik mocht er toelichten hoe Amnesty International geboren werd. Mooi om zien, het ongeloof en de verontwaardiging op de gezichten van de leerlingen bij het verhaal van de twee Portugese studenten die in 1961 voor hun toast op de vrijheid de cel invlogen. En het engagement van Amnesty-oprichter Peter Benenson die hiertegen in actie kwam, “infecteerde” ook de leerlingen. Een leerkracht stuurde achteraf hartverwarmende foto’s van hen in actie. Dit stemt me hoopvol. Studenten van vandaag zijn immers de Amnesty-supporters van morgen. En dat bleek ook uit het aantal (jonge) deelnemers van de Amnesty Dag, de ontmoetingsdag voor supporters, op 11 oktober.
8
SAOEDI-ARABIË
INHOUD
En toch is dit logisch, tussen Eufraat en Tigris, het huidige Irak dus, ontstonden de eerste steden, grootschalige landbouw, bloeiende handel. Dit alles bracht de behoefte met zich mee aan een instrument om informatie te kunnen bewaren en delen met anderen.
6-7
WAAROM ONRECHT AANKLAGEN HET RISICO WAARD IS
9
7 MANIEREN OM MENSEN HET ZWIJGEN OP TE LEGGEN
10-11
ZUID-AFRIKA
Beste Amnesty-supporter, Wie had zo’n vijf- tot zesduizend jaar geleden kunnen denken dat brieven op een goede dag het belangrijkste actiemiddel van een mensenrechten organisatie zouden zijn?
Ondanks internet, sms en sociale media blijft de kracht van de handgeschreven brief bestaan. Een brief waarin de schrijver een persoonlijke boodschap overbrengt – het blijft ijzersterk. Daarom hoop ik dat jij ook meedoet aan de Schrijfmarathon tussen 6 en 10 december. Schrijf je met me mee? Tot slot, het is beter een kaars te ontsteken dan de duisternis te vervloeken. Deze lijfspreuk van Amnesty indachtig wens ik jou een actie- en gloedvolle eindejaarsperiode!
Rik Vereecken
EEN ONVERWOESTBARE KRACHT VOOR VERANDERING
Voorzitter
CHINA - GRIEKENLAND LIU PING EN PARASKEVI KOKONI
12
WORD GRATIS LID Je steunt de mensenrechten misschien als activist of donateur bij Amnesty International, maar ben je ook al lid? Word nu gratis lid van Amnesty en zorg er voor dat onze slagkracht groter wordt.
TESTAMENT
DUOLEGAAT: BESPAREN EN STEUNEN TEGELIJK
13-15
De leden van Amnesty International zijn belangrijk: voor de kracht van ons lobbywerk, voor ons moreel gezag in de pers en de buiten wereld, maar ook voor de interne democratie in onze organisatie. Als lid heb je immers inspraak in de Algemene Vergadering en bepaal je mee het beleid. Kan je je achter Amnesty’s missie en visie scharen? Wil je de strijd voor mensenrechten een extra duwtje in de rug geven? Surf naar www.aivl.be/doe-mee/lidmaatschap en word gratis lid.
/ AMNESTY IN ACTIE / DECEMBER 2014 / 2
SAMEN HEBBEN WE ENORM VEEL MACHT Van 6 tot 10 december houdt Amnesty International haar jaarlijkse Schrijfmarathon. Honderdduizenden activisten over de hele wereld schrijven dan voor 12 mensen in nood. In dit nummer van Amnesty in actie gaan we dieper in op zes van deze mensen en roepen we ook jou op voor hen actie te voeren. Waarom jouw brief, handtekening, e-mail of tweet zo belangrijk is, belicht Salil Shetty, secretaris-generaal van Amnesty International.
Ik herinner me hoe ik als vijftienjarige handtekeningen verzamelde tegen de noodtoestand die eerste minister Indira Gandhi had uitgeroepen in India. Door die noodtoestand werden de meeste burgerlijke en politieke rechten tijdelijk opgeheven.
Die sceptici hebben de laatste vijftig jaar – vanzelfsprekend - herhaaldelijk ongelijk gekregen. Er gaat geen week voorbij zonder dat de mensen voor wie we ons inzetten – mensen die vreselijke mensenrechtenschendingen meemaakten – ons persoonlijk bedanken voor het werk dat onze miljoenen leden voor hen gedaan hebben. Voor de brieven die jullie geschreven hebben, de acties die jullie ondernomen hebben en voor jullie luide roep om gerechtigheid.
Mensen zeggen vaak dat hun ene kleine actie geen verschil kan maken. Dat klopt niet. De waarheid is dat niets van wat we doen helemaal geïsoleerd van al de rest staat. Alles is verbonden met elkaar en dat is waarom onze acties zoveel macht hebben.
Toen Aung San Suu Kyi in 2012 de Ambassador of Conscience Award van Amnesty International ontving, bracht ze hulde aan de vele, vele Amnesty-leden die geloofden dat respect voor mensenrechten in Myanmar werkelijkheid kon worden. Zelfs toen sceptici dachten dat er niets kon bereikt worden, bleven duizenden mensen druk zetten om verandering teweeg te brengen.
Toen Amnesty International in 1961 opgericht werd, omschreven cynici het als ‘een van de grotere dwaasheden van onze tijd’. Het leek ondenkbaar dat ‘alleen maar’ brieven schrijven en andere gelijkaardige kleine protesten zo’n belangrijk verschil konden maken.
De Schrijfmarathon bouwt voort op de kerngedachte van Amnesty International. De actie is nu groter dan ooit, dankzij jullie. Jullie stuurden vorig jaar meer dan twee miljoen brieven en berichten, maar ik ben zeker dat we dit jaar zelfs nog beter kunnen doen.
En dit is niet zomaar een schot voor de boeg. Jaren aan een stuk hebben jullie brieven ervoor gezorgd dat gewetensgevangenen vrijkwamen. Jullie hebben folteraars voor het gerecht gebracht. Jullie hebben ertoe bijgedragen dat gevangenen menselijker behandeld werden. Ik weet dat we met jullie hulp dat allemaal opnieuw kunnen doen.
SCHRIJFMARATHON
Activisme heeft mijn hele leven bepaald. Mijn vader was journalist en hield zich bezig met de rechten van de Dalits (de Onaanraakbaren) in India. Hij heeft mensen met macht altijd de waarheid gezegd - zelfs toen hij al 83 was. Mijn moeder werkte voor vrouwenrechten en leerde me hoe waardevol het is op te komen voor gerechtigheid.
Schrijf dit jaar alsjeblieft een brief en verander levens. Bedankt. SALIL SHET T Y, SECRETARIS-GENER A AL
SALIL SHET T Y
/ AMNESTY IN ACTIE / DECEMBER 2014 / 3
“DE STEUN DIE IK KREEG WAS ZO GROOT DAT IK ME NIET VOELDE ALSOF IK OPGESLOTEN WAS. IK VOELDE ME NIET ALLEEN, IK WIST DAT MENSEN IN MIJ GELOOFDEN.”
WAT IS DE SCHRIJF MARATHON? SCHRIJFMARATHON
Amnesty’s Schrijfmarathon is ’s werelds grootste mensenrechtenevenement. Elk jaar in december schrijven Amnesty-supporters in heel de wereld brieven, e-mails, tweets of andere berichten voor mensen wiens rechten geschonden worden. Vorig jaar leverde de Schrijfmarathon meer dan twee miljoen brieven op! Dit jaar willen we vanuit Vlaanderen 20.000 brieven aan die grote stapel bijdragen.
Jabbar Savalan, een jonge activist in Azerbaijan, werd in 2011 enkele dagen na de Schrijfmarathon vrijgelaten.
JABBAR SAVAL AN
“DANKZIJ JULLIE HULP STEMDE DE REGERING IN OM ONS TE HELPEN.” De bewoners van de Badia Eastgemeenschap in Nigeria werden bedreigd met gedwongen uithuiszetting. Na de Schrijfmarathon in 2013 paste de regering die plannen aan.
BEWONERS VAN DE BADIA EAST-GEMEENSCHAP
VOOR WIE SCHRIJVEN WE? Tijdens de Schrijfmarathon voeren we actie voor 12 mensen in nood. Onder hen Raif Badawi die in Saoedi-Arabië veroordeeld werd tot 10 jaar gevangenisstraf en 1000 zweepslagen omdat hij zijn mening gaf op zijn blog. Verder ook Moses Akatugba, een jongeman uit Nigeria die gefolterd werd en de doodstraf kreeg voor het stelen van drie gsm’s en Chelsea Manning uit de VS die een straf van 35 jaar kreeg omdat ze overheidsinformatie lekte via WikiLeaks. In dit magazine vind je artikels over hen en drie andere schrijfacties.
WAAROM MOET JE MEEDOEN? Simpel, omdat schrijven werkt! Een handgeschreven brief is nog steeds een ijzersterk actiemiddel. 1 op 4 van onze schrijfacties heeft resultaat: iemand komt vrij, een doodstraf wordt omgezet naar een gevangenisstraf, de omstandigheden in de gevangenis verbeteren. Maar zelfs al is er niet meteen resultaat, dan nog betekenen de brieven heel veel. Ze steken een hart onder de riem van de slachtoffers, maar ook van hun fami-
“JULLIE INZET HEEFT TOT SUCCES GELEID, ZO BLIJKT UIT MIJN VRIJLATING.” Yorm Bopha, een Cambodjaanse activiste, vrijgelaten in 2013 nadat de autoriteiten bijna 253.000 brieven uit 54 landen in hun bus kregen. YORM BOPHA
/ AMNESTY IN ACTIE / DECEMBER 2014 / 4
lie en vrienden. Door die brieven weten ze dat ze niet vergeten worden, dat mensen aan hen denken en voor hen opkomen.
HOE KAN JE MEEDOEN? Kom mee schrijven op 6 december in de Karel De Grote Hoge school aan de Antwerpse Groenplaats. Om 12 uur schrijft Geert Hoste er de eerste brief. Je kan tijdens het schrijven genieten van optredens van onder andere Eva De Roovere, Axl Peleman, Lady Linn en DJ Gunter D. Joost Vandecasteele, Bert Gabriels en Denis Nowé zorgen ervoor dat er wat te lachen valt. Amnesty-vrijwilligers voorzien je van een hapje en een drankje. Je kan een film meepikken of een mooie tentoonstelling bezoeken. Als je maar een brief schrijft, of - nog beter - 12 brieven. Ook thuis kan je levens veranderen. In dit magazine vind je naast de artikels alvast zes verschillende schrijf- en solidariteits acties waarmee je onmiddellijk aan de slag kan. Of verstuur één of meerdere van de brieven via onze website www.aivl.be/schrijfmarathon. Roep je vrienden via sociale media op om hetzelfde te doen. Zie je het iets groter, dan kan je zelfs een eigen Schrijf marathon houden bij je thuis, op je werk of in je gemeente! Bestel via www.aivl.be/schrijfmarathon gratis een praktisch actiepakket met voorbeeldbrieven en mooi promotiemateriaal. Kom op voor de rechten van Raif, Moses, Chelsea, Paraskevi, Ping en de anderen. Met een pen en een beetje tijd kan je hun leven veranderen. Doe mee!
De Schrijfmarathon 2014 is mede mogelijk gemaakt dankzij de steun van
“ZIJN HART KLOPT NET ZOALS HET MIJNE.” Tosin Francis is een gedreven mensenrechtenactiviste uit Nigeria. Ze vertelt ons waarom ze tijdens de Schrijfmarathon voor Moses Akatugba schrijft. Moses was nog maar een schooljongen toen hij opgepakt en gefolterd werd. Een jaar geleden werd hij ter dood veroordeeld. “Moses’ zaak betekent alles voor me. Zijn verhaal zou het mijne kunnen zijn. Hij is een Nigeriaan zoals ik. Het bloed dat door zijn aderen stroomt is net als het mijne. Zijn hart klopt zoals het mijne. Ik kan me goed voorstellen hoe Moses elke ochtend wakker wordt: angstig, met de dood steeds loerend om de hoek. Ik denk vaak aan zijn ouders die in het ongewisse zijn over het lot van hun kind.
Mensenrechtenactivisten in Nigeria krijgen af te rekenen met heel wat uitdagingen: aanvallen, pesterijen en lastercampagnes. Maar steeds meer mensen komen op voor hun rechten. Het besef groeit en dat geeft ons hoop. Onlangs reageerde de gouverneur van de Niger Delta op de druk van de vele Amnesty-supporters. Hij zei dat hij Moses’ zaak zal bekijken. We zijn alweer een stap dichter bij gerechtigheid. Iedereen, ongeacht huidskleur, ras, geloof of geslacht, heeft rechten en die moeten verdedigd worden. Niemand verdient een onterechte straf. Mijn boodschap aan Moses is de volgende: wij voelen en delen jouw pijn. Wij strijden aan jouw zijde. Blijf sterk en geef niet op. Je bent altijd in onze gedachten en onze gebeden. Wij zien dat er licht is aan het eind van de tunnel en dat moet jij ook zien. Wij zijn hoopvol, alles komt goed. We kijken ernaar uit jou snel weer te zien. Veel liefs van de Amnesty-familie in heel de wereld.”
JOUW BRIEF KAN MOSES’ LEVEN VERANDEREN. Moses Akatugba was 16 toen hij gearresteerd werd. Hij vertelde Amnestyonderzoekers dat hij urenlang opgehangen werd, hij werd geslagen. Er werd op hem geschoten. Zijn vingernagels werden uitgetrokken. Daarna werd hij gedwongen een al klaargemaakte bekentenis van een gewapende overval te ondertekenenen. Verleden jaar werd hij ter dood veroordeeld, hoewel hij nog minderjarig was op het moment dat hij opgepakt werd.
NIGERIA
Toen ik over Moses hoorde, begon ik onderzoek te doen naar foltering in Nigeria. Ik wou begrijpen wat foltering werkelijk is, hoe groot de impact is op het leven van de slachtoffers. Ik las er boeken over, keek naar documentaires. Geleidelijk aan kon ik er met anderen over praten, zonder vrees en vol medeleven. De reactie van iedereen met wie ik sprak, was geweldig. Mijn strijd voor Moses geeft me ook voldoening, de voldoening te strijden voor hoop en gerechtigheid.
MOS ES AKATUGBA
Schrijf naar de gouverneur van Delta State Emmanuel Uduaghan en vraag hem Moses’ doodstraf om te zetten naar levenslang. De mogelijke foltering moet grondig onderzocht worden. Begin je oproep met “His Excellency Dr Emmanuel Uduaghan” en stuur hem naar: Governor of Delta State Officer of the Governor Government House Asaba Delta State Nigeria E: info@emmanueluduaghan.com.ng facebook.com/euduaghan twitter.com/euduaghan
VOER OOK ACTIE ONLINE VIA WWW.AIVL.BE/SCHRIJFMARATHON
TOSIN FRANCIS (LINKS)
/ AMNESTY IN ACTIE / DECEMBER 2014 / 5
WAAROM ONRECHT AANKLAGEN HET RISICO WAARD IS CHELSEA MANNINGS VERHAAL
VERENIGDE STATEN
Chelsea Manning (geboren Bradley Manning, 1987) lekte in 2010 geheime informatie naar de klokken luiderssite Wikileaks. Daarmee maakte ze mogelijke mensenrechtenschendingen door de Amerikaanse troepen in Irak en Afghanistan openbaar. De rechter veroordeelde Chelsea in 2013 tot 35 jaar cel wegens ‘overtreding van de spionagewet’ en het ‘helpen van de vijand’. Vanuit de gevangenis in Kansas vertelt Chelsea ons haar verhaal. Waarom ze deed wat ze deed en waarom iedereen net als zij de kans om onrecht aan te klagen zou moeten grijpen. CHELSEA MANNING © ALICIA NEAL / CHELSEA MANNING SUPPORT NET WORK
WAAROM BESLISTE JE OM DOCUMENTEN TE LEKKEN OVER DE OORLOGEN IN IRAK EN AFGHANISTAN? Die documenten waren belangrijk omdat ze slaan op twee conflicten die met elkaar in verband staan. Ze beschrijven minuut per minuut, vanop het terrein, het neerslaan van een opstand. Mensen hadden nog nooit zo’n compleet en gedetailleerd verslag gekregen van hoe moderne oorlogs voering er eigenlijk uitziet. De coördinaten vermeld in de documenten staan voor een echte plek waar men-
/ AMNESTY IN ACTIE / DECEMBER 2014 / 6
sen wonen. De data slaan op onze eigen recente geschiedenis. De getallen slaan op echte mensen, mensen vol liefde, hoop, dromen, haat, angst en nachtmerries. Eens je dat beseft kan je nooit meer vergeten hoe belangrijk die documenten zijn.
HAD JE NAGEDACHT OVER DE GEVOLGEN VOOR JEZELF TOEN JE DE DOCUMENTEN LEKTE? In 2010 was ik een pak jonger. Ik had daar maar een heel vaag idee over. Ik
verwachtte wel de ergst mogelijke uitkomst, maar wat dat precies kon zijn wist ik niet. Dat ik gedemoniseerd zou worden, daar verwachtte ik mij wel aan. Ook verwachtte ik dat elk moment in mijn leven onderzocht en geanalyseerd zou worden op elke mogelijke blunder, elke tekortkoming en elke blaam en dat die dingen tegen mij gebruikt zouden worden om de publieke opinie te bespelen. Ik was vooral bang dat mijn genderidentiteit tegen mij zou gebruikt worden.
HOE WAS HET OM DE VOLLE MACHT VAN HET RECHTSSYSTEEM TE VOELEN EN ALS EEN VERRADER BESTEMPELD TE WORDEN? Wat er bij mijn vervolging allemaal werd ingezet! Het was soms te gek voor woorden: stapels geld, liters benzine en tonnen papier werden eraan gespendeerd. De lijsten met veiligheidspersoneel, advocaten en deskundigen die werden ingezet zijn ellenlang.
VEEL MENSEN ZIEN JE ALS EEN KLOKKENLUIDER. WAAROM ZIJN KLOKKENLUIDERS BELANGRIJK? In een ideale wereld zijn regeringen, bedrijven en andere grote instellingen zonder meer transparant. Jammer genoeg is de wereld niet ideaal. In veel instellingen wint de doofpot het steeds vaker van de transparantie. Er zijn mensen nodig die dat beseffen en er wat aan doen.
WAT ZOU JE ZEGGEN TEGEN IEMAND DIE BANG IS OM ONRECHT AAN TE KLAGEN? In de eerste plaats, het leven is kostbaar. In Irak in 2009 en 2010 leefde het gevoel dat het leven maar een goedkoop prul was. Het was ontstellend om zo’n groot aantal mensen te zien lijden en sterven en om te merken dat dat iedereen rondom mij, de Irakezen inbegrepen, onverschillig liet. Daardoor ging ik op een andere manier naar mijn eigen leven zien. Ik besefte dat onrecht aanklagen het risico waard is. Ten tweede, tijdens je leven krijg je maar zelden de kans om echt een verschil te maken. Heel af en toe sta je voor een belangrijke keuze. Wil je je binnen 10 of 20 jaar afvragen of je niet meer had kunnen doen? Ik wilde dat niet.
CHE LSE A MANNING
JOUW BRIEF KAN CHELSEA’S LEVEN VERANDEREN Voer tijdens de Schrijfmarathon actie voor Chelsea Manning. Dring er bij president Obama op aan om Chelsea Manning onmiddellijk vrij te laten, om alle ernstige wantoestanden die ze onthulde te onderzoeken, en om mensen die informatie bekendmaken die in het algemeen belang is te beschermen in plaats van hen aan te klagen. Begin je brief met “Dear President Obama” en stuur hem naar: President Barack Obama The White House 1600 Pennsylvania Avenue NW Washington DC 20500 USA
VERENIGDE STATEN
Ik vond het vooral belachelijk dat de officieren die me vervolgden mij als verrader voorstelden. Minstens 100 dagen lang zag ik hen voor en tijdens het proces buiten de rechtbank. Na een tijd voelde ik dan ook heel goed aan wat voor mensen ze waren. Ik ben tamelijk zeker dat ook zij een duidelijk idee kregen van mijn persoonlijkheid. Zelfs de advocaten die argumenteerden dat het om verraad ging, geloofden hun eigen woorden niet. Daar ben ik nog altijd van overtuigd.
Ik denk dat het begrip ‘klokkenluiders’ een erg negatieve bijklank heeft bij regeringen en in het zakenleven. Het is bijna synoniem van ‘klikspaan’ of ‘verklikker’. Dat moet veranderen. Maatregelen die bedoeld zijn om zulke mensen te beschermen worden heel vaak gebruikt om hen net zwart te maken.
VOER OOK ACTIE ONLINE VIA WWW.AIVL.BE/SCHRIJFMARATHON
BEELD UIT DOOR MANNING GELEK TE OPNAME VAN AMERIK A ANSE BESCHIETING VAN BURGERS IN BAGDAD, 2007
/ AMNESTY IN ACTIE / DECEMBER 2014 / 7
RESULTAAT
Politiek gevangene Ales Bialiatski ontving meer dan 40 000 brieven in zijn cel in Wit-Rusland. Hij kwam uiteindelijk vrij in juni van dit jaar. Drie jaar zat hij in de gevangenis omdat hij opkwam voor zijn mening. Aan Amnesty vertelt hij wat al die brieven voor hem betekenden.
“IK WIL IEDEREEN ONTZETTEND HARD BEDANKEN.” Toen ze me oppakten dacht ik: “OK, dit is het dan. Het is nu zover. Nu moet ik geduldig zijn en op mijn tanden bijten.” In elke situatie heb je een keuze. Het gaat erom die keuze te maken die de beste is voor jou, niet voor diegenen die het slecht met je voorhebben.
DE BRIEVEN ZORGDEN ERVOOR DAT IK OPTIMISTISCH BLEEF Alles maakte een bocht van 180 graden. 15 jaar lang had ik andere mensen in gevaar verdedigd, nu zat ik zelf in die situatie. Maar zelfs in de cel voelde ik dat mijn gevecht nog niet gedaan was. Ik moest volhouden, me niet laten breken. De autoriteiten probeerden me zover te
/ AMNESTY IN ACTIE / DECEMBER 2014 / 8
krijgen dat ik een gratieverzoek indiende. Zo zou ik bekennen en om vergiffenis vragen. Maar zo’n verzoek zou ik nooit schrijven. Er was weinig frisse lucht in de gevan genis. De eerste maanden had ik voortdurend hoofdpijn. We kregen elke dag een uur ‘recreatie’. Het enige wat ik zag waren de muren van het binnenplein of die van de cellen. Overdag mochten we niet gaan liggen en slapen. Dus sliepen we zittend met ons gezicht weggedraaid van de deur opdat de bewakers dat niet zouden zien. Ze zorgden ervoor dat ik de bezoeken van mijn vrouw miste. Ik kreeg ook geen voedselpakketten en mocht niets kopen in de gevangeniswinkel. Dit deden ze allemaal om politieke gevangenen zoals ik te breken. Maar de enorme hoeveelheid brieven
die ik elke dag kreeg zorgde ervoor dat dat niet gebeurde. Ik bleef optimistisch en twijfelde nooit aan mijn gelijk. Alles bijeen kreeg ik in die drie jaar bijna 40 000 brieven. De waarde van die brieven is veel groter voor iemand in de cel dan iemand erbuiten. Telkens ik ze kreeg was ik erg blij. Ik bekeek ze stuk voor stuk een hele tijd. Vooral van de brieven en tekeningen van kinderen was ik erg onder de indruk. Ik wil iedereen ontzettend hard bedanken. Compleet onverwacht kwam ik vrij. Het is een ander leven nu, net zoals dat in de gevangenis was. Een leven waar ik aan moet wennen. Ik ben opnieuw bij mijn vrienden en familie, dat is mijn grootste geluk. Ik blijf vechten voor de mensenrechten in Wit-Rusland. We gaan niet zitten nietsdoen. We geven nooit op.
© SHUT TERSTOCK /GA JUS
7 MANIEREN
OM MENSEN HET ZWIJGEN OP TE LEGGEN Raif Badawi zit een gevangenisstraf van 10 jaar uit in Saoedi-Arabië. Hij had een website opgestart die kritisch was voor de staat. Wij konden praten met een andere blogger in het land. Anoniem getuigt hij over de verschillende manieren die de Saoedische autoriteiten gebruiken om mensen online de mond te snoeren.
1. Muilkorf iedereen met een eigen mening
RAIF BAD AWI
JOUW BRIEF KAN RAIF BADAWI’S LEVEN VERANDEREN.
“De overheid is kwetsbaar. Ze proberen op verschillende manieren afwijkende meningen in de kiem te smoren. Een daarvan is de Terrorisme Wet, een zwaard dat steeds boven het hoofd van mensen met een mening hangt. Voor één tweet kan je 10 jaar gevangenisstraf of meer krijgen. Als je een atheïst bent of een mensenrechtenorganisatie contacteert, ben je een terrorist in de ogen van de autoriteiten.”
Schrijf naar de Koning van SaoediArabië en vraag Raif Badawi onmiddellijk vrij te laten. Begin je brief met “Your Excellency” en stuur hem naar:
3. Val bloggers persoonlijk aan “Ik ben al vaak lastiggevallen. Zo vroegen de autoriteiten eerst aan de internetprovider die mijn website host om die te blokkeren en alle inhoud te verwijderen. Agenten van de veiligheidsdienst kwamen me vertellen dat ik beter stopte met mijn online werk, voor mijn eigen welzijn en dat van mijn familie. Later werd me officieel verboden nog te bloggen. Ik kon opgepakt worden als ik er toch mee doorging. Ik gaf toe en stopte, ik wou mijn familie beschermen.”
His Majesty King Abdullah bin Abdul Aziz Al Saud The Custodian of the Two Holy Mosques Office of His Majesty the King Royal Court Riyadh Saoedi-Arabië
SAOEDI-ARABIË
2. Terrorisme is de grote boeman
Raif Badawi kreeg 10 jaar cel omdat hij een online forum had opgezet waar over sociale en politieke zaken in SaoediArabië werd gepraat. Hij werd ook veroordeeld tot 1000 zweepslagen, mag niet in de media verschijnen en 10 jaar lang niet naar het buitenland reizen.
“De situatie in Saoedi-Arabië is echt slecht, vooral voor mensen die tegen de stroom ingaan, die een eigen mening hebben. Nog maar pas geleden werd er een onderzoek ingesteld naar verschillende journalisten, sporters, dichters, bloggers, activisten en twitteraars. Ze werden gearresteerd en korte tijd vastgehouden.”
4. Blokkeren, beschuldigen en werk afnemen “Heel wat bloggers zijn al van het internet gegooid. Ze mogen niet meer bloggen. Er loopt tegen sommige van hen nog altijd een onderzoek voor zaken die ze in 2008 blogden, ook al doen ze dat nu niet meer. Als blogger in Saoedi-Arabië kan je ook je werk verliezen. Ze kunnen je zelfs verbieden nog je kost te verdienen. Veel bloggers zijn er valselijk van beschuldigd atheïst of zelfs ‘achterlijk’ te zijn. Quasi elk facet van een bloggers leven wordt ingeperkt.”
5. Online monitoring en extreme vormen van censuur “Zeker sinds de Terrorisme Wet goedgekeurd werd, is de censuur enorm. Onlangs werd een dichter opgepakt omdat hij één tweet verstuurde waarin hij indirect Koning Abdullah bekritiseerde. Er zijn miljoenen online surfers in Saoedi-Arabië en de autoriteiten houden alles wat online geschreven wordt in het oog. De overheid zou naar het schijnt de accounts van activisten ook hacken en monitoren.”
6. Zet een elektronisch leger in “Er is een machtig cyberleger hier. Zij zorgen online voor een rooskleurig beeld van Saoedi-Arabië in het buitenland. Ze zetten websites, YouTube-kanalen en blogs op om activisten en tegenstanders in een slecht daglicht te stellen. Ze schilderen hen af als atheïsten en verraders die ongehoorzaamheid aan de Koning prediken.
VOER ACTIE ONLINE: WWW.AIVL.BE/SCHRIJFMARATHON
Anderzijds hebben ze niets dan lof voor de staat. Ik ben zelf al het slachtoffer geweest van zo’n cyberleger. Mijn reputatie kwam er niet ongeschonden uit.”
7. Overdreven zware straffen “De brutaliteit van de Saoedische staat blijkt duidelijk uit wat Raif Badawi overkomt. De staat regeert middels straffen uit de Middeleeuwen: zweepslagen, zware boetes en overdreven lange gevangenisstraffen. De overheid moet beseffen dat ze de wereld niet bezit. Ze kan ons niet het zwijgen opleggen met haar geld.”
/ AMNESTY IN ACTIE / DECEMBER 2014 / 9
ZUID-AFRIKA
EEN ONVERWOEST足 BARE KRACHT VOOR VERANDERING
/ AMNESTY IN ACTIE / DECEMBER 2014 / 10
Maria Shongwe kreeg in haar leven al met heel wat moeilijkheden af te rekenen. Net zoals zovele andere vrouwen en meisjes in Zuid-Afrika. Ze bond de strijd aan met armoede en HIV en werd een bron van inspiratie voor anderen. Maria woont in Amsterdam, een kleine stad dicht bij de grens met Swaziland. Ze was er de eerste die openlijk sprak over haar besmetting met HIV en zette er de eerste hulpdienst voor HIV-patiënten op poten, een afdeling van de organisatie Treatment Action Campaign (TAC).
“IK KAN ER NIET TEGEN DAT VROUWEN SLECHT BEHANDELD WORDEN” Maria Shongwe vertelt in haar eigen woorden over haar leven en werk.
HIJ VERKRACHTTE ME Ik werd geboren in Swaziland. Elke dag wandelden we tientallen kilometers van en naar school. Op een dag gaf een man, een soort oom, me een lift achterop zijn fiets. Hij reed naar het bos en verkrachtte me daar. Het was mijn eerste keer en ik werd zwanger. Maar ik kon niets doen. Want als je als meisje het misschien aan je ouders zou zeggen, zeggen zij: “Dat kan niet. Dan moet je wel verliefd zijn op die vent.”
‘DE WET GEEFT NIETS OM ONS VROUWEN’ Ik groeide op en trouwde hier in Zuid-Afrika. Toen mijn man stierf, nam zijn familie alles van me af, zelfs mijn meubels. Ik stapte naar het gerecht.
VERTEL HET AAN NIEMAND Ik sprak met een vrouw [in het ziekenhuis] en vertelde haar over mijn HIV. Zij: “Nee, vertel aan niemand dat je positief testte.” Ik zei dat ik geholpen wil worden omdat ik niet weet wat dit virus met mijn lichaam zal doen. Ze begreep het niet.
ACTIVIST WORDEN Toen werd mijn dochter ziek. Na zes maanden testte ze HIV-positief. Er waren daarvoor geen medicijnen waar we woonden, dus stierf ze. Ze was 19. Ik begon met de TAC-groepen. De mensen begonnen te praten over leven met HIV, maar van medicijnen was geen sprake. Ik ging naar de [privé-]kliniek in Iswepe, 56 kilometer hiervandaan, en sprak er met een verpleegster. Zij zei: “Jullie in Amsterdam kunnen met de medicatie starten. De mensen van hier willen ze niet.” Maar het was moeilijk. We hebben het geld niet om telkens naar Iswepe te gaan. Sommige van de patiënten kunnen niet meer lopen. Ik liet ze in mijn huis logeren. Ik zorgde voor hen. En ik ging van deur tot deur. Zonder enige vergoeding, ik kreeg niets. Als ik iemand vond die ziek was, begeleidde ik hen en bracht ik hen naar het ziekenhuis. Nu word ik betaald voor mijn werk, ik sta in voor de afdelingen van TAC in het hele district Mkhondo.
MEISJES DIE ZICHZELF VERKOPEN We zijn onderweg naar Swaziland, van Nelspruit naar Durban, een drukke verkeersader. In de stad zie je de jonge meisjes die hun lichaam verkopen aan de chauffeurs. Er zijn veel zo’n bordelen, veel armoede. De ouders sterven en de kinderen blijven alleen achter. Als mannen hen 20 rand geven (zo’n 1,5 euro) vinden ze dat al veel geld. Ze hebben al op erg jonge leeftijd seks. Nu heb ik een groep opgericht voor deze meisjes. Ik leer hen hoe ze gezond kunnen blijven.
MARIA SHONGW E
JOUW BRIEF KAN DE LEVENS VAN DE VROUWEN IN MKHONDO VERANDEREN. Maria’s verhaal is duidelijk: de mensen in Mkhondo, zeker zwangere vrouwen en kersverse moeders, sterven omdat ze niet de nodige medische zorgen krijgen. Heel wat vrouwen krijgen weinig tot geen informatie over contraceptie. Ze krijgen hun partner zelden zo ver dat hij een condoom wil gebruiken. Ongeplande zwangerschappen en een verhoogd risico op HIV zijn het gevolg.
ZUID-AFRIKA
Dankzij Maria’s vastberadenheid krijgen nu 50 mensen aidsremmers. Iets wat ze via de openbare gezondheidszorg niet kregen. Met subsidies richtte ze ook een weeshuis op. Nu werkt ze voor TAC in het district Mkhondo waar de toestand van de gezondsheidszorg bij de slechtste van het land is.
Ik doe zoiets, ik kan er niet tegen dat vrouwen slecht behandeld worden. Maar de wet geeft niets om ons vrouwen. Ik besloot om alles achter te laten en naar Amsterdam te verhuizen.
Schrijf naar de Zuid-Afrikaanse overheid en vraag om betere gezondheidsvoorzieningen te voorzien voor vrouwen en meisjes in Mkhondo. Begin je brief met “Dear Minister” en stuur hem naar: Pravin Gordhan, Chair of the Inter-Ministerial Task Team on Service Delivery Private Bag X802 Pretoria 0001 Zuid-Afrika F: +27 12 326 4478 E: minreg@treasury.gov.za
VOER OOK ACTIE ONLINE VIA WWW.AIVL.BE/SCHRIJFMARATHON
/ AMNESTY IN ACTIE / DECEMBER 2014 / 11
PAR ASK EVI KOK ONI
JOUW BRIEF KAN PARASKEVI’S LEVEN VERANDEREN.
CHINA – GRIEKENLAND
Schrijf een brief naar de Griekse minister van Justitie en vraag hem Paraskevi’s aanvallers te berechten. Bij het bepalen van de straf moet het racistisch motief in rekening gebracht worden. Begin je brief met ‘Dear Minister’ en stuur hem naar: Ministry of Justice, Transparency and Human Rights, 96 Mesogeion Avenue, 115 27 Athene, Griekenland.
LEES MEER OVER PARASKEVI KOKONI OP AMNESTYWEBLOG.COM.
SLACHTOFFER VAN EEN RACISTISCHE AANVAL Paraskevi Kokoni, een Roma-vrouw van 35, woonde met haar gezin in een wijk met voornamelijk Roma in het Griekse stadje Etoliko. In augustus 2012 werden enkele huizen in de wijk bestookt met Molotov-cocktails. Even later werden Paraskevi en haar 23-jarige gehandicapte neef Kostas slachtoffer van een racistische aanval. Haar elfjarig zoontje kon enkel weerloos toezien hoe zijn moeder en neef in elkaar werden geslagen door een groep mannen. De Griekse politie pakte uiteindelijk drie mannen op. Maar het mogelijke racistische motief werd onder de mat geveegd. Een veroordeling die wel rekening zou houden met het racistisch motief zou een zeer sterke boodschap zijn tegen het toenemende racisme in Griekenland. Bovendien zou het Roma ook beschermen tegen verdere aanvallen.
STREVEN NAAR DEMOCRATIE De Chinese Liu Ping (50 jaar, moeder van een dochter) strijdt tegen de corruptie in haar land. Ze vroeg regeringsfunctionarissen hun vermogen bekend te maken. Liu Ping is ook lid van de Nieuwe Burgerbeweging die naar meer democratie in China streeft. Deze beweging is de autoriteiten een doorn in het oog. Elke gelegenheid om leden ervan te veroordelen, wordt aangegrepen. Ook Liu Ping werd door veiligheidsagenten opgepakt bij haar thuis. Op 19 juni 2014 werd Ping tot zesenhalf jaar gevangenisstraf veroordeeld. Ze zou zich schuldig hebben gemaakt aan ‘ruzie zoeken en onrust uitlokken’ en ‘het bijeenroepen van een menigte om de openbare orde te verstoren’. Volgens Amnesty is Liu Ping een gewetens gevangene, veroordeeld enkel en alleen omdat ze haar recht op vrije meningsuiting vreedzaam uitoefende.
JOUW BRIEF KAN LIU PINGS LEVEN VERANDEREN. Liu Pings verjaardag was op 2 december. Stuur haar nog de beste wensen en steun haar in haar strijd.
Stuur een brief of kaartje naar: Liu Ping, Jiangxi Nanchang Women’s Prison, 630 Changzheng Road, Zhang Leng County, Nanchang City, Jiangxi Province, 330100, China. Je kan ook een boodschap voor haar achterlaten op de website messagesforliuping.tumblr.com.
LEES MEER OVER LIU PING OP AMNESTYWEBLOG.COM.
/ AMNESTY IN ACTIE / DECEMBER 2014 / 12
LIU PING
TESTAMENT
DUOLEGAAT: BESPAREN EN STEUNEN TEGELIJK MINDER SUCCESSIERECHTEN EN MEER STEUN VOOR AMNESTY K AT R I E N S C H O L I E R S E N E V I S AV E L K O U L S
Wat gebeurt er met mijn vermogen als ik er niet meer ben? Een vraag die toch heel wat mensen zich op een bepaald moment in hun leven stellen. Met een testament geef je zelf het antwoord. Ook Rita (68) zette de stap. Zij koos voor een duolegaat en voor Amnesty International.
Na een jarenlange beroepscarrière en als alleenstaande dame zonder kinderen besloot Rita om zelf haar wensen vast te leggen in een eigenhandig geschreven testament. Voor haar was dit een vanzelf sprekende stap in haar leven. En een geruststelling.
Rita kende Amnesty al heel lang, en ze steunde de organisatie ook al een hele tijd als donateur. “Vrijheid van meningsuiting is voor mij heel erg belangrijk”, motiveert Rita haar steun. “Mensenrechten zijn fundamenteel. Het hoogste goed in onze samenleving, van waaruit alle andere rechten zijn afgeleid.”
DUOLEGAAT Toen Rita professioneel niet langer actief was, begon ze op een zeker moment na te denken over haar nalatenschap, en over het duolegaat in het bijzonder. Van thuis uit had ze een grote maatschappelijke betrokkenheid meegekregen. Daarom was het voor haar evident dat ze ook in haar laatste wilsbeschikking een goed doel zou opnemen. En de keuze voor Amnesty International als begunstigde was bijna vanzelfsprekend.
DE KEUZE VOOR AMNESTY WAS BIJNA VANZELFSPREKEND De reden waarom Rita voor Amnesty International koos, nam ze ook letterlijk op in haar testament. Dat is ook voor haar familie goed om weten. Zo begrijpen zij Rita’s bedoelingen beter en kan zij
/ AMNESTY IN ACTIE / DECEMBER 2014 / 13
haar vuur voor mensenrechten aan hen overdragen. Naast deze motivering heeft ze ook een berekening toegevoegd aan haar testament. Die laat haar familieleden duidelijk zien dat ze ook financieel voordeel hebben bij het duolegaat. Zo moeten er immers veel minder successierechten betaald worden, omdat de andere begunstigde, Amnesty International, die op zich neemt. Als VZW betaalt Amnesty immers slechts 8,5% aan successierechten, terwijl dit voor privé-personen kan oplopen tot 65%.
TESTAMENT
Door het duolegaat kan Rita haar familie een groter bedrag nalaten en tegelijk een flink bedrag schenken aan Amnesty. “Je hoeft niet te wachten tot je 80 bent, want ook op jongere leeftijd kan je altijd iets overkomen. Dus nam ik contact op met een notaris die ik kende. Hij stuurde me weg met het advies om terug te komen als ik 80 ben... Maar toen ik buiten stapte, bleef toch de gedachte door mijn hoofd spelen dat er op ieder moment iets met me kon gebeuren. En dus begon ik mijn duolegaat op te stellen.”
TIPS EN ADVIES Voor de precieze manier waarop haar testament moest opgesteld worden, vond Rita heel wat tips en advies via de website Testament.be. Op een bijeenkomst van deze organisatie, het Salon van het Testament, kreeg ze de kans om een aantal notarissen te spreken. Die wezen haar op een aantal belangrijke zaken. Zo moet de netto schenking, na aftrek van de successierechten en andere
verwerkingskosten, voldoende groot of toch minimaal positief zijn voor het goede doel. Een notaris kan je helpen om deze berekening correct te maken. Daarnaast kreeg ze daar de tip om enkel percentages, en geen vaste bedragen op te nemen in het testament. Die laatsten kunnen namelijk doorheen de tijd erg schommelen. Denk maar aan de waarde van vastgoed.
moment en onbeperkt kan wijzigen. Wel is het aan te raden om zo’n testament te laten registreren bij de notaris als officieel document. Dan kunnen er geen misverstanden ontstaan over het bestaan van het testament of de echtheid ervan. Het testament kan, als het eenmaal geregistreerd is, nog altijd gewijzigd worden bij de notaris. Rita heeft besloten om haar testament pas later te laten registreren.
De belangrijkste vormvoorwaarden voor het opstellen van een eigen testament zijn dat het met de hand geschreven is en van datum, handtekening voorzien is. Er moet ook in vermeld staan dat alle eerder opgestelde testamenten herroepen worden. Daarnaast is het heel belangrijk om de juiste naam en adresgegevens van het gekozen goede doel te vermelden, vooral bij een duolegaat.
“Als ik ouder word, of als ik voel dat het mentaal wat minder begint te gaan, laat ik het definitief registreren,” aldus Rita. “Wel heb ik tegen enkele familieleden verteld waar ik mijn testament thuis bewaar, mocht er iets met me gebeuren.”
“HET GEEFT GEMOEDSRUST” Om zich verder te verdiepen in de materie nam Rita de erfenisrechten door via de gratis gids ‘Goed geven’ van Testament.be. Omdat ze zelf administratief onderlegd is, vond Rita op deze manier alles wat ze moest weten om haar eigen testament te schrijven. Mensen die administratief minder sterk in hun schoenen staan, raadt Rita toch aan om met een notaris samen te werken bij het opstellen van een testament.
REGISTRATIE EN UITVOERING Rita koos voor een eigenhandig geschreven testament omdat ze dat op ieder
© Svein Gierbo / AI
EEN RECHTVAARDIGE WERELD NALATEN
Als laatste tip geeft Rita nog mee: “Als je geen testament opstelt, gaat je nalatenschap sowieso in zijn geheel naar erfgenamen, soms verre familieleden of als er geen familie is zelfs naar de staat. Het is toch veel leuker dat je toch zelf nog beslist hebt wat er moet gebeuren, ook al ben je niet meer op deze wereld? Dat geeft gemoedsrust, het gevoel van ‘ik heb het geregeld, mijn familie en vrienden moeten er zich geen zorgen over maken.”
VRAAG ONZE LEGATENFOLDER AAN
Amnesty in uw testament
Amnesty International stelde de folder ‘Een rechtvaardige wereld nalaten?’ samen waarin een aantal voorbeeld testamenten zijn opgenomen. Deze folder kan net als de gids ‘Goed geven’ gratis worden aangevraagd bij Amnesty International via e-mail HildeG@aivl.be of telefoon 03 271 16 16.
Aung San Suu Kyi 1
/ AMNESTY IN ACTIE / DECEMBER 2014 / 14
Rita vindt het ook belangrijk dat er een testamentair uitvoerder wordt aangeduid. “Als je dat zou overlaten aan het goede doel, is dat soms lastig voor die mensen. Ze hebben er niet veel tijd voor, of ze moeten zich bezighouden met privézaken van de legataris. Je kiest dus best of een vertrouwenspersoon of de notaris. Dat laatste was mijn keuze. Je betaalt er natuurlijk voor, maar die kosten vallen best mee.”
BELGIQUE FRANCOPHONE
Rue Berckmans 9 / 1060 Bruxelles ADVERTENTIE Sluit aan bij AMNESTY INTERNATIONAL NEDERLAND
DE GEDACHTEN ZIJN VRIJ Die Gedanken sind frei, een Duits volkslied over de vrijheid van gedachte, inspireerde Rita bij haar keuze voor Amnesty International. “De gedachten uit dit gedicht heb ik al mijn hele leven in mijn hoofd, zonder kennis te hebben van het gedicht zelf. Toen ik het onlangs voor het eerste hoorde, voelde het aan als een thuiskomen.”
Keizersgracht 177 / NL-1016 BR Amsterdam ADVERTENTIE Support AMNESTY INTERNATIONAL 1 Easton Street / UK – London WC1X 8D ADVERTENTIE Steun AMNESTY INTERNATIONAL VLAANDEREN
Kerkstraat 156 / 2060 Antwerpen
De Gedachten zijn vrij, wie kan ze beletten? Ze ijlen voorbij naar eigene wetten. Geen mens kan ze raden, of grijpen of schaden. Hoe sterk hij ook zij, de Gedachten zijn vrij! Ik denk wat ik wil, wie zal ‘t mij verbieden. Mijn denken gaat stil, waarheen het wil vlieden.
Mijn wens en verlangen neemt niemand gevangen. Hoe sterk hij ook zij de Gedachten zijn vrij! En als men mij sluit in donkere kerker, dan lach ik ze uit, mijn Geest is toch sterker. Hij breekt onverdroten de grendels en sloten en werpt ze terzij, de Gedachten zijn vrij!
Amnesty in Actie is een interne uitgave van de Vlaamse afdeling van Amnesty International.
De folie rond deze Amnesty in Actie is volledig biologisch afbreekbaar. Gooi hem op de composthoop.
Alle tekst en foto’s © Amnesty International, tenzij anders vermeld
Amnesty International is een wereldwijde onafhankelijke en onpartijdige organisatie die de naleving van alle mensenrechten nastreeft door onderzoek en actie. Onze activisten worden gedreven door verontwaardiging over ernstige mensenrechtenschendingen en door hoop op een wereld waarin alle mensenrechten werkelijkheid zijn voor alle mensen.
HOOFDREDACTIE Nina Berghmans EINDREDACTIE Hugo Pluym E: AmnestyinActie@aivl.be W: www.amnesty.be/amnestyinactie VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Karen Moeskops, Kerkstraat 156, 2060 Antwerpen WERKTEN MEE Hugo Pluym, Evi Savelkouls, Katrien Scholiers, Rik Vereecken VORMGEVING Gramma, Antwerpen DRUK Dessain Printing, Mechelen
TESTAMENT & COLOFON
COLOFON
ADVERTENTIE Adhérez à AMNESTY INTERNATIONAL
RAAD VAN BESTUUR Boris De Vloed, Lieven De Wolf, Dominic Duthoit, Marike Lefevre, Ilona Plichart, Ellen Renson, Joos Roets, Hilde Stals, Luc Toelen, Rik Vereecken, Anne Vleminckx
Amnesty International Vlaanderen vzw Kerkstraat 156, B-2060 Antwerpen T: 03 271 16 16 / F: 03 235 78 12 E: Amnesty@aivl.be / W: www.amnesty.be Giften zijn welkom op rekeningnummer BE25 0000 0000 8282. Vanaf 40 euro op jaarbasis ontvang je een fiscaal attest. Meer over hoe je Amnesty International kan steunen lees je op www.amnesty.be/steunons Amnesty International Vlaanderen vzw onderschrijft de ethische code van de Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving www.vef-aerf.be TIJDSCHRIFT OPZEGGEN Wil je Amnesty in Actie niet langer ontvangen? Mail je gegevens naar AmnestyinActie@aivl.be
OPLAGE 24.500 ISSN 0771-7687
/ AMNESTY IN ACTIE / DECEMBER 2014 / 15
JOUW BRIEF KAN LEVENS VERANDEREN.
KOM OP VOOR DE RECHTEN VAN BLOGGER RAIF EN VELE ANDEREN. SCHRIJF MEE. www.aivl.be/schrijfmarathon
V.U.: Amnesty International Vlaanderen vzw, Karen Moeskops, Kerkstraat 156, 2060 Antwerpen
DOE MEE AAN DE SCHRIJFMARATHON VAN 6 TOT 10 DECEMBER.